Onderwijs2032

8.4 Maatwerk en persoonlijke aandacht
In de voorgaande fases van Onderwijs2032 gingen afspraken over maken. Ook het vervolgonderwijs
veel vliegers op voor maatwerk en persoonlijke dient open te staan voor individuele verschillen en
aandacht in het onderwijs; in de consultatiefase is zal daarmee rekening moeten houden in de vorm
dat niet anders. Het gaat in deze fase vooral om van meer geïndividualiseerde instroomeisen. Dit
de consequenties van maatwerk en persoonlijke kan consequenties hebben voor relevante wet- en
aandacht. Een enkeling meent dat differentiatie niet regelgeving. 242
mogelijk is, zoals Stafhorst op de dialoogsite. Hij legt
uit dat scholen deel uitmaken van grotere schoolverbanden;
dit maakt het lastig om het onderwijs-
onder ouders, het bedrijfsleven en onderwijsorgani-
Een respondent van een enquête van EDventure
aanbod in te richten op een manier die past bij de saties laat nog weten dat maatwerk voor hem vooral
eigen leerlingen, wijk en regio. 240
schuilt in het niet te vroeg ‘duwen’ van leerlingen
in een bepaald niveau, terwijl ze meer kennen en
Volgens leraren en leerlingen van de lerarenopleiding
aan de Universiteit Utrecht is maatwerk wel de-
stimuleren van leerlingen van blijvend belang, naast
kunnen dan dat. Daarnaast noemt hij het blijven
gelijk haalbaar. Wel moet daarvoor worden voorzien maatwerk. 243 Uit een enquête van het LAKS onder
in sectieoverstijgende lerarenteams, aanpassingen scholieren blijkt dat vooral vmbo-leerlingen gemotiveerd
raken wanneer zij meer regie krijgen over hun
in de organisatie van de school en examens die
aansluiten op de nieuwe organisatie. Organisatorisch
zou men door breed ‘in te roosteren’ ruimte vakorganisaties benadrukt hoe belangrijk het is leer-
eigen leertraject. 244 Ook de Federatie van Onderwijs-
kunnen creëren voor verdieping. Tegelijkertijd wordt lingen te begeleiden bij hun schoolloopbaan. Dit zou
benadrukt dat vrijheid voor leerlingen complex is. een vaste plek in het curriculum moeten krijgen. 245
Ze hebben structuur nodig. In Utrecht wordt gewaarschuwd
voor te grote en snelle veranderingen, De VO-raad pleit voor een brede benadering van het
omdat dat weerstand oproept. Een breed gedragen maatwerkdiploma:
besef van urgentie en kennis over het ‘waarom’
achter de veranderingen helpt om een deel van die Het gaat er bij het maatwerk niet alleen om leerlingen
weerstand weg te nemen.
sneller en hoger door het systeem te laten gaan, het
Weerstand kan ook worden weggenomen door gaat ook om de aandacht voor specifieke talenten en
wederkerigheid. Zo geven ouders van OBS Pantarijn de brede vorming van leerlingen. Het concept van het
aan dat als maatwerk daadwerkelijk belangrijk maatwerk is bedoeld om leerlingen meer uit te dagen
wordt gevonden, hier ook een en ander tegenover en meer kansen te bieden en tegelijkertijd de verbinding
moet staan: kleinere groepen, meer persoonlijke te maken in de school met vorming en de maatschappelijke
toerusting. Het is om die reden dat de ontwik-
aandacht. 241 Het Profielenberaad wijst erop dat
maatwerk leidt tot (ruimte voor) verschillen tussen keling van maatwerk verbonden dient te zijn met de
leerlingen en tussen het onderwijsaanbod van curriculumdiscussie zoals die nu plaats vindt. 246
scholen. Scholen moeten daar regionaal goede
8.5 Doorlopende leerlijnen
In verschillende reacties wordt benoemd dat er
aandacht nodig is voor de aansluiting van voortgezet
onderwijs op vervolgonderwijs, zeker wanneer
scholen een afwijkend profiel kunnen kiezen. Het
jongerennetwerk NJR schrijft dat het hernieuwde
curriculum weinig per school zou moeten verschillen
en dat er overeenstemming moet worden
gevonden met vervolgopleidingen over de eisen die
zij zullen stellen aan toekomstige schoolverlaters.
Idealiter volgen leerlingen sterkere vakken op hogere
niveaus en vakken waar zij meer moeite mee hebben,
op een niveau lager. Er moet worden voorkomen
dat leerlingen hierdoor problemen ondervinden met
toelating op vervolgopleidingen. Persoonlijke interviews
en motivatie van de leerling zouden het gebrek aan
uniforme schooldiploma’s kunnen opvangen. Bovendien
wordt het vervolgonderwijs hierdoor ook veel
persoonsgerichter, waardoor individuele leerlingen de
kans krijgen om, vanuit intrinsieke motivatie, te gaan
voor wat ze ligt. 248
Op een ouderavond op OBS De Hagenpoort in
Deventer vertelt een ouder dat in Finland het
vervolgonderwijs eigen selectiesystemen gaat
hanteren. Vervolgopleidingen werken daar veel
Tot slot een concreet middel om maatwerk te
realiseren: ICT. Tijdens een werkbezoek aan het
medialab van het Cinekid Festival blijkt de toegevoegde
waarde van digitale middelen in de praktijk.
Kinderen zitten er bijvoorbeeld in een virtual reality
in een onderzeewereld. Drukke kinderen of kinderen
met ADHD worden in die wereld geprikkeld
om rustig te ademen: als ze gehaast ademen,
worden ze in de virtual reality beperkt in hun
bewegingsvrijheid. Het is een voorbeeld van hoe
ICT kan bijdragen aan een gepersonaliseerd
aanbod, in dit geval op gedragsniveau. 247
met toelatingsexamens. 249 Ook tijdens het gesprek
op het Ulenhof College Doetinchem komt het belang
van afstemming tussen (middelbare) scholen
en het vervolgonderwijs naar voren.
Stem dit advies af in de keten. Als we in het voortgezet
onderwijs dingen anders doen, stagneert het in het
hoger onderwijs. Daar ligt een probleem. 250
Net als in Doetinchem blijft dit thema op de Hanzehogeschool
Groningen niet onbesproken:
Meer vrijheid leidt tot nieuwe schakelvraagstukken.
Schoolsoorten zullen grenzen stellen. Dat is een
spanningsveld. Als de aansluiting moeilijk wordt,
doe je studenten te kort. Dat moet je niet willen. 251
Leraren en leerlingen van de lerarenopleiding aan
de Universiteit Utrecht opperen het idee om leerlingen
een vrijstelling te geven voor vakken die zij
al eerder gevolgd hebben, om zo de aansluiting te
waarborgen. 252 Het Profielenberaad deelt de opvatting
om de aansluiting op het vervolgonderwijs te
versterken en noemt enkele profielorganisaties die
zich hierop expliciet hebben gericht, zoals de WON
Akademie en het Technasium. 253
240
Stafhorst op de dialoogsite onsonderwijs2032.nl.
247
Werkbezoek medialab Cinekid Festival, 22 oktober 2015.
241
Oudergesprek op OBS Pantarijn, 1 oktober 2015.
242
Profielenberaad (22 oktober 2015): Reactie Profielenberaad op conceptadvies ‘Ons Onderwijs 2032’.
243
EDventure vereniging van onderwijsadviesbureaus (10 november 2015): Rapportage Enquête Finetuning Onderwijs 2032.
244
Jelmer Hoogland namens LAKS (16 november 2015): Resultaten digitale vragenlijst achterban onderwijs2032.
245
Federatie van Onderwijsvakorganisaties (6 november 2015): Reactie op Hoofdlijn Advies: een voorstel van het Platform
Onderwijs2032.
246
VO-raad (16 november): Reactie VO-raad contouren Onderwijs2032.
248
NJR (4 november 2015): Reactie NJR op hoofdlijnen advies Platform Onderwijs2032.
249
Ouderavond over OnsOnderwijs2032 op OBS De Hagenpoort in Deventer, 3 november 2015.
250
Gesprek op Ulenhofcollege Doetinchem, 12 oktober 2015.
251
Gesprek op de Hanzehogeschool in Groningen, 26 oktober 2015.
252
Gesprek met lerarenopleiders (onder andere ICLON, pabo Leiden, Universiteit Utrecht en Radboud Universiteit),
2 november 2015.
253
Profielenberaad (22 oktober 2015): Reactie Profielenberaad op conceptadvies ‘Ons Onderwijs 2032’.
66 67