Kijk 2019_5_1

WWW.KIJKMAGAZINE.NL NR. 5 / 2019 / € 6,25
VERLEGT JE HORIZON
KIJK ANTWOORDT
BESTAAT ER EEN
UNIVERSELE
DOVENTAAL?
WAAROM HEBBEN WE
TWEE NEUSGATEN?
IS ER IETS LICHTER
DAN LICHT?
HOOPVOL
DOOR SHIT UIT DE SHIT
DE
SERIEMOORDENAAR
STERFT UIT
10519 10817
ASBEST
LEVENSGEVAARLIJK
OF PANIEK OM NIETS?
SMAAKMAKERS
DEZE GADGETS
PRIKKELEN ONZE
TONG
DOORGELICHT
DEELTJES LEGGEN
GEHEIMEN VAN
PIRAMIDES BLOOT
DA VINCI
GENIE VALT
VAN ZIJN
VOETSTUK
AP AP
8 718972 500245 500450

Tekst: Naomi Vreeburg| Beeld: linkedin.com/in/samcatchpole
2 5/2019

Geinige
gaatjes
‘Bouwblokken voor een lichtere toekomst.’
Die titel gaf Sam Catchpole-Smith deze plaat
mee toen hij hem inzond voor een wetenschappelijke
fotografiewedstrijd. De ingenieur
behaalde er de derde plek mee. Lekker
belangrijk, horen we je denken, maar waar
kijk ik in vredesnaam naar?! Naar een close-up
van aluminium blokjes die uit de 3D-printer
zijn gerold met behulp van Selective Laser
Melting (SLM). Bij deze printtechniek wordt
een laag metaalpoeder op een plaat aangebracht,
waarna een laser het materiaal
selectief verhit totdat het samensmelt. Laagje
voor laagje wordt zo een volledig object
geprint. SLM moet ooit een toepassing krijgen
in de luchtvaart. Het printproces kan
bijvoorbeeld gewichtsbesparende holtes aanbrengen
in motoronderdelen van vliegtuigen.
De techniek is dus niet alleen een uitkomst
voor mensen die van aluminium blokjes met
geinige patronen houden…
5/2019 3

56
beïnvloeden.
SMAAKBOOST
Elektrische vorken, hightech-bekers
en andere gadgets zijn in ontwikkeling
om onze eetbeleving drastisch te
22
PENSIONADO
Binnenkort treedt de Japanse keizer
af. Tijd om de roerige geschiedenis
van deze oude monarchie
eens onder de loep te nemen.
6
KAMIKAZE
KIJK KORT Een drone die zich op een
doelwit stort en ontploft: moet je niet
willen. De Russen wel. En meer nieuws
uit de wereld van wetenschap en technologie.
45
DIRTY JOB
INTERVIEW Poep nutteloos? Helemaal
niet. Biotechnoloog Jeroen Raes zoekt
in uitwerpselen naar bacteriën die misschien
depressies tegen kunnen gaan.
KIJK sprak met hem.
13 AANNAMES
COLUMN Volgens de Italiaanse criminoloog
Cesare Lombroso kon je een
misdadiger herkennen aan uiterlijke
kenmerken. Later onderzoek liet echter
niets heel van deze theorie, schrijft
Willem van der Does.
14 UITGEMOORD
Door DNA- en profiling-technieken
sporen we seriemoordenaars steeds
sneller op. Het heeft ertoe geleid dat
deze killers inmiddels op het punt van
uitsterven lijken te staan.
20 PARELTJES
NEDERTECH Van medicijnen tot 3Dprints
en van contrastvloeistof tot
crèmes: in al die stoffen zitten microdruppels.
En die kleine krengen zijn
duur. IamFluidics gaat daar verandering
in brengen.
28 PAKEZEL
In maart bracht de Crew Dragon voor
het eerst vracht naar het ISS en binnenkort
moet hij astronauten meenemen.
Twee pagina's over deze ruimtedraak
zijn ondertussen dan ook wel
gerechtvaardigd.
48 SUPERMAN?
Precies vijfhonderd jaar geleden overleed
Leonardo Da Vinci na een leven
vol briljante kunstwerken en uitvindingen.
Of viel het wel mee met de
genialiteit van deze alleskunner?
54 DUIZENDJARENPLAN
FAR OUT Hoeveel bemanningsleden
moeten er aan boord
van een ruimteschip zijn om
een verre planeet te kunnen
koloniseren? Franse
astronomen sloegen aan
het rekenen.
62 VOORUITGANG
TECH-TOYS Geef je papieren
vliegtuigjes een upgrade met
de Powerup 4.0: een motortje
voor op zo’n gevouwen creatie. Aan te
sturen met een smartphone. Een van
de hebbedingen in onze gadgetrubriek.
76 VRAAGBAAK
KIJK ANTWOORDT Wanneer is een
bos een bos? Waarom hebben we twee
neusgaten? Is er iets lichter dan licht?
Slechts drie van de prangende kwesties
die deze maand aan de orde komen.
Vlieg
mee!
Zie pagina
35
30 LUCHTFIETS
Sommige ideeën komen nooit echt van
de grond. De HZ-1 Aerocycle, die een
persoonlijke vliegmachine voor soldaten
had moeten worden, is daar een
goed voorbeeld van.
79 IQ-RACISME
COLUMN Zijn zwarte mensen per definitie
dommer dan hun witte soortgenoten?
Natuurlijk niet, zegt Ronald
Veldhuizen. Toch doet deze mythe
vandaag de dag nog altijd de ronde.
36
Year-wedstrijd.
WATERKUNST
IN BEELD Ook dit jaar tonen
we prachtige beelden van de
Underwater Photographer of the
Wat een plaatjes!
4 5/2019

64
45
56
70
te
64
Veel
70
DETECTORDEELTJES
Wetenschappers zetten muonen,
de zwaardere broertjes van elektronen,
in om het onzichtbare zichtbaar
maken.
14
OVERTROKKEN?
In 2024 moeten alle asbesthoudende
daken in Nederland zijn vervangen. Is
die peperdure klus wel echt nodig?
deskundigen twijfelen daaraan.
76
48
EDITORIAL
KESSELER
NIET BEST
T
oen mijn vrouw en ik eind 2005 ons huis
kochten, bleek de kap van het voorhuis
te zijn afgewerkt met asbest. En dus
kwamen er mannen in witte pakken om ons van
dat levensgevaarlijke spul te verlossen. Op een
meter of drie rond de woning werd een geel lint
gespannen dat kennelijk alle rondvliegende
asbestvezels tegen kon houden, en daarna gingen
de mannen aan de slag. Een voor een werden de
platen losgewrikt, in stukken gebroken en voorzichtig,
alsof het een zwaar explosief betrof, naar
beneden gebracht. Daar werd de boel op pallets
gelegd en in driedubbel superdik plastic verpakt.
De asbest die bij het breken van die platen vrijkwam,
dwarrelde vrolijk op de steenwol-isolatie
waarmee de kap was bekleed. Maar dat kon
volgens de maanmannen én de meegereisde
controleur geen kwaad. De pallets met asbestplaten
werden in een vrachtwagen geschoven, het
lintje werd opgerold en we konden met een gerust
hart de duizenden euro’s voor de opruimoperatie
overmaken.
En nu moet heel Nederland asbestloos worden
gemaakt. Stientje van Veldhoven, staatsectretaris
van Infrastructuur en Waterstaat, zegt op Rijksoverheid.nl:
“Het is simpel: asbest is een grote
bedreiging voor onze gezondheid en we moeten
ervan af. Het verbod op daken met asbest na 2024
staat nu. Dat betekent helderheid voor iedereen en
de hoogste tijd om vandaag nog met saneren te
beginnen.” De overheid subsidieert de operatie
met zo’n 100 miljoen euro. De overige kosten -
geschat tussen één en drie miljard euro – worden
betaald door de bedrijven en particulieren die de
pech hebben dat hun dak met het wondermineraal
is afgewerkt. KIJK-journalist Hidde Tangerman
dook in de asbestkwestie (pagina 64) en
ontdekte dat de wetenschappelijke onderbouwing
van dat overheidsbesluit volgens veel deskundigen
nogal rammelt. “Een bizar slecht plan”, zegt
een van hen zelfs.
Begrijp me niet verkeerd. Asbest is smerig spul en
heeft heel nare gevolgen gehad voor de mensen
die in de Eternit-fabrieken te midden van asbestwolken
hun werk moesten doen.
Maar misschien moet er even
worden nagedacht over die
kleine 80 miljoen vierkante
meter aan asbestdaken die
nog op sanering wachten.
Kunnen die niet gewoon in zo’n
magisch, asbeststof-stoppend
geel lintje worden gewikkeld?
Is wat minder
mooi, maar wel een
stuk goedkoper.
André Kesseler is hoofdredacteur van KIJK.
Reageren op deze column?
Schrijf naar info@kijkmagazine.nl.
BEELD COVER: ISTOCK/GETTY IMAGES, BEELD INHOUDSOPGAVE: THE ASAHI SHIMBUN/GETTY IMAGES, U.S. ARMY, 123RF, SPL/ANP, FLAVIO VAILATI/UPY 2019
5/2019 5

Tekst: Laurien Onderwater, Naomi Vreeburg
WINDVOORSPELLER
Als het hard waait, levert windenergie
veel schone stroom op. Maar er
zijn altijd backup-systemen nodig
voor wanneer het niet waait. Om
goed te kunnen voorspellen wanneer
die systemen bij moeten springen,
heeft Alphabet (het moederbedrijf
van Google) samen met het Britse
DeepMind een manier gevonden om
36 uur van tevoren te voorspellen of
en hoe hard het gaat waaien. Google
kan deze technologie natuurlijk verkopen
aan allerlei windparken, maar
hij is ook handig om er zijn eigen
energieslurpende datacenters wat
groener mee te maken.
Bronnen: Technology Review, Popular
Mechanics
GAATJESANGST
Al lucht gekregen van de Nokia 9
PureView? Op de achterkant van deze
smartphone zit een zwerm aan camera’s:
vijf stuks van elk 12 megapixels.
Verder heeft deze smartphone een
flitser en een afstandssensor. In
totaal zijn er dus zeven ‘rondjes’ te
zien. Voor mensen met trypofobie is
de 9 PureView daardoor een ware
nachtmerrie. Die rondjes doen namelijk
erg denken aan kleine gaten, en
dat is precies waar ‘trypofobisten’
bang voor zijn.
Bronnen: Metro, ScienceAlert
(ON)GELIJK
Als iemand je vraagt hoeveel soorten
tweelingen er zijn, zeg je waarschijnlijk
twee: een eeneiige (identieke) en
een twee-eiige tweeling. Maar er is
ook nog de semi-identieke tweeling.
Zulke kinderen zijn genetisch identiek
via hun moeders kant en hebben
slechts een deel van hun vaders DNA
gemeen. Ze zijn eeneiig, maar niet
identiek. Onlangs beschreven onderzoekers
zo’n zeldzaam paar. Deze
Australische broer en zus zijn de
tweede semi-identieke tweeling ooit
vermeld. In hun geval is één eicel
tegelijkertijd door twee zaadcellen
bevrucht. De ene spermacel bevatte
het mannelijke Y-chromosoom en de
andere het vrouwelijke X-chromosoom.
Dit resulteerde in een jongetje
(XY) en een meisje (XX).
Bronnen: The New England Journal of
Medicine, University of South Wales
Supersonisch ho
NASA
Hiv-patiënt ‘genezen’
na transplantatie
Sinds een Britse hiv-patiënt een stamceltransplantatie
heeft ondergaan, hoeft hij al anderhalf jaar
geen medicijnen tegen dat virus meer te slikken.
Al jaren wordt hij een medisch wonder genoemd:
Timothy Brown, de eerste mens die van hiv genas.
Brown had aanvankelijk pech, want hij werd ook nog
eens door leukemie getroffen. Hiervoor onderging
hij meerdere chemotherapieën, bestralingen en een
stamceltransplantatie. De donorstamcellen bleken
immuun te zijn voor hiv, wat zijn redding betekende.
Nu, ruim tien jaar later, herhaalt deze geschiedenis
zich. Bij een Brit die al in 2003 de diagnose hiv kreeg,
werd negen jaar later lymfeklierkanker geconstateerd.
Net als Brown kreeg hij donorstamcellen om die ziekte
aan te pakken. En hierdoor hoeft hij al maandenlang
geen medicijnen tegen hiv meer te slikken, zo werd
onlangs bekendgemaakt.
Hoe het kan dat de Brit geen medicatie meer nodig
heeft? Allereerst rekende de chemotherapie met alle
hiv-geïnfecteerde cellen af. Vervolgens werd zijn gehele
immuunsysteem vervangen door het gedoneerde
afweersysteem. En, gelukkig voor de patiënt, beschikte
de donor over stamcellen met het gemuteerde
CCR5-gen. Deze mutatie is zeldzaam onder Europeanen
en zorgt ervoor dat hiv zich niet meer aan gastheercellen
kan binden.
Zestien maanden nadat de Brit de transplantatie
onderging, stopte hij met zijn hiv-medicatie. Dat is
inmiddels anderhalf jaar geleden, en er is nog geen
spoor van het virus gevonden. Hebben we hier dan
met een genezing te maken? Daarmee zijn de betrokken
artsen nog voorzichtig. En dat is terecht, vindt
hiv-onderzoeker Kwinten Sliepen (Amsterdam UMC).
“Het gevaar blijft bestaan dat hiv nog ergens verstopt
zit. Anderzijds: hoewel het virus normaal gesproken
weer ‘wakker’ wordt als er geen medicijnen worden
toegediend, is er in dit geval dus nog steeds geen hiv
gedetecteerd.” Maar om daadwerkelijk van een genezing
te kunnen spreken, zullen we nog een paar jaar
moeten wachten. LO
Bronnen: University College London,
The Washington Post
6 5/2019

Nieuws uit de wereld van wetenschap en technologie heet van de naald lezen?
Reageren op een bericht? Ga naar www.kijkmagazine.nl!
ogstandje
Om te achterhalen hoe een toestel zonder harde
knal te veroorzaken de geluidsbarrière kan doorbreken,
schiet de NASA de meest prachtige
kiekjes.
Geluid is de verplaatsing van drukverschillen door
het medium lucht. Net als een boot die door het
water gaat, veroorzaakt een vliegtuig een soort
boeggolf, oftewel drukverschillen die zich met de
geluidssnelheid voortbewegen. Als het toestel
sneller gaat dan de drukverschillen die het zelf
veroorzaakt (op zeeniveau gebeurt dat bij 20 graden
Celsius en ongeveer 1225 kilometer per uur),
ontstaat een opeenhoping van drukgolven en een
abrupte drukpiek. Waar die piek de grond bereikt,
hoor je een knal: de supersonische schokgolf. Die
is zo hard dat bijvoorbeeld het passagiersvliegtuig
Concorde destijds pas sneller dan het geluid
mocht vliegen als hij boven de oceaan was. De
NASA onderzoekt daarom al jaren of het doorbreken
van de geluidsbarrière ook in stilte kan, en gebruikt
daarbij de meest geavanceerde technologie.
Zo schoot de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie
onlangs met een speciale camera dit kiekje van
twee T-38’s van de Amerikaanse luchtmacht
die door de geluidsbarrière knallen. Het doel
was om vast te stellen hoe de schokgolven
van beide vliegtuigen elkaar beïnvloeden.
De plaat toont duidelijk dat de golven die het
voorste toestel produceert van vorm veranderen
doordat de andere T-38 erdoorheen vliegt. Bruikbare
informatie, want om een stil toestel te creëren,
zal de NASA greep moeten krijgen op de
schok golf van een supersonisch vliegtuig.
Het was voor de fotograaf overigens geen eitje
om deze plaat te schieten. In een veel langzamere
Beechcraft King Air vloog hij zo’n 600
meter boven de T-38’s. En de afstand tussen
die twee toestellen bedroeg slechts 10 meter.
Vervolgens moest hij op exact het juiste moment
de passerende vliegtuigen op de gevoelige
plaat vastleggen. En die hadden dus geen sukkeldrafje.
NV
Bronnen: NASA, Gizmodo
“Supermanen.
Een belediging voor
Superman, supernova’s,
supercolliders, de Super
Bowl, supergeleiders,
supersonisch en
natuurlijk Super Mario.”
Volgens astrofysicus Neil deGrasse Tyson
verschilt een supermaan nauwelijks van
een ‘gewone’ maan.
Bron: Twitter
AAN HET WOORD
“Ik ben dag en nacht
bezig technieken
voor rangers te
ontwikkelen”
Om stropers te slim af te
zijn, maakte de Nederlandse
politie-onderzoeker Jan-
Kees Schakel een app. KIJK
sprak er met hem over.
Wat is er mis met de huidige
technologie om stropers op te
sporen?
“Techniek kan rangers in natuurgebieden op
allerlei manieren helpen, maar dan moet een
en ander wel als hulpmiddel voor hen ontworpen
zijn. Dat is vaak niet het geval, met als
gevolg dat veel technieken momenteel te
ingewikkeld zijn en niet goed samenwerken
met andere tools die een ranger gebruikt.”
U bedacht er een app voor.
“Klopt. De Cluey-app is speciaal gemaakt voor
rangers. Het is een tracker, maar je kunt er ook
waarnemingen mee vastleggen en die zonder
extra handelingen met anderen delen. En met
een paar muisklikken maak je kaartjes die inzicht
geven in wat er precies in een bepaald
gebied is gebeurd. Die informatie is nodig om
stropers te slim af te zijn.”
Hoe werkt de app?
“De ranger zet in de Cluey-app allereerst de
tracker aan en als hij iets bijzonders ziet, kan
hij met een klik op de knop aangeven wat hij
heeft waargenomen en gedaan. Als de ranger
bijvoorbeeld een val vindt, klikt hij op de
icoontjes ’strik’ en ‘weggehaald’. Die informatie
wordt direct gedeeld met de andere
rangers. Op de hoofdkwartieren komen alle
observaties bij elkaar.”
ISTOCK/GETTY IMAGES
123RF
Wat bracht u ertoe om deze app
te ontwikkelen?
“Met lede ogen keek ik jarenlang op afstand
toe hoe stropers de natuur grote schade toebrengen.
Totdat ik besefte dat mijn vakgenoten
en ik de kennis en de technieken hebben
die de rangers goed kunnen gebruiken. Sindsdien
ben ik samen met een groot team dag en
nacht bezig om geavanceerde technieken voor
hen te ontwikkelen.” NV
5/2019 7

PRIKACTIE
Het Rijksvaccinatieprogramma, dat in
de jaren vijftig van start ging, heeft al
heel wat levens gered. Toch komen er
steeds meer ‘anti-vaxxers’ die weigeren
hun kinderen te laten inenten, en
dat is een zorgelijke ontwikkeling.
Verschillende sociale-mediakanalen
nemen daarom maatregelen. Zo heeft
YouTube besloten dat er geen advertenties
meer mogen worden getoond
bij antivaccinatiefilmpjes, waardoor
de makers daarvan inkomsten mislopen.
Het videokanaal nam die stap
overigens pas nadat adverteerders
hadden geklaagd. Maar ach, beter
laat dan nooit.
Bronnen: BuzzFeed News, Business
Insider
POEPCAPSULE
De uitwerpselen die je in de toiletpot
achterlaat, zijn helaas niet erg bijzonder.
Maar als het om gefossiliseerde
poep met daarin de resten van verdwenen
diersoorten gaat, wordt het
een ander verhaal. Zo ontdekten
wetenschappers onlangs in de versteende
ontlasting van (vermoedelijk)
krokodillen drie nog niet eerder ontdekte
diersoorten. Capromys pilorides
lewisi en Geocapromys caymanensis
waren grote knaagdieren, en Nesophontes
hemicingulus was een soort
spitsmuis. Deze dieren – die alleen op
de Kaaimaneilanden voorkwamen –
stierven waarschijnlijk in de achttiende
eeuw uit toen Europese kolonisten
zich samen met honden, katten en
ratten op de eilanden vestigden.
Bronnen: Zoological Society of London,
IFLScience
BUUT VRIJ
Zwarte gaten spelen verstoppertje:
aangezien ze geen licht uitzenden,
moeten onderzoekers hun bestaan
afleiden uit de invloed die ze op andere
objecten uitoefenen. Met de
ALMA-telescoop hebben Japanse
wetenschappers nu een gaswolk op
slechts 20 lichtjaar van de Melkweg
ontdekt die om een object heen
draait. Maar ze konden niet zien wat
dit object was. Uit de baan van de
wolk viel wel af te leiden dat het om
iets gaat dat 30.000 keer zoveel
massa als de zon heeft. Conclusie:
het moet wel een zwart gat zijn.
Waarmee het dit potje verstoppertje
spelen dus verloren heeft.
Bronnen: The Astrophysical Journal
Letters, allesoversterrenkunde.nl
300.000 nieuwe
sterrenstelsels
ontdekt
Dankzij de Nederlandse LOFAR-telescoop zijn
er weer een heleboel sterrenstelsels ontdekt, zo
werd onlangs bekendgemaakt.
Onze blauwe bol maakt deel uit van het Melkwegstelsel.
Maar er zijn nog veel meer sterrenstelsels
in het heelal: zo’n 100 miljard. Vergeleken met dit
aantal lijkt de ontdekking van de Nederlandse
radiotelescoop LOFAR (Low-Frequency Array) een
schijntje. De telescoop, die uit 20.000 radioantennes
bestaat en waarvan het centrale punt zich in
Drenthe bevindt, heeft 300.000 nieuwe exemplaren
in kaart gebracht.
Eind februari publiceerden de onderzoekers de eerste
bevindingen van LOFAR in zesentwintig papers.
Waarom zoveel? Omdat de radiotelescoop in de
ruim zeven jaar dat hij metingen heeft verricht nogal
wat verzamelde. Maar liefst tien miljoen dvd’s
zouden met deze gegevens kunnen worden gevuld.
Je kunt je voorstellen dat het geen makkie is om al
deze data te verwerken. Zo’n klus vergt niet alleen
een hoop tijd, maar ook een berg computerkracht.
De sterrenkundigen schakelden daarom SURF in,
AMANDA WILBER/LOFAR SURVEYS TEAM/NASA/CXC
SPECS
Naam: LOFAR (Low-Frequency Array)
Initiatiefnemer: ASTRON
Bestaat uit: 20.000 kleine radioantennes
Diameter: ongeveer 2000 kilometer
Frequentiebereik: 10-240 megahertz
Centraal punt: Drenthe
VOOR DE GOEDE ORDE...
een Nederlandse ICT-samenwerkingsorganisatie.
Met behulp van supercomputers in Amsterdam en
Groningen en nieuwe rekenmethodes konden alle
gegevens veel sneller worden verwerkt.
LOFAR ontdekte trouwens niet alleen nieuwe sterrenstelsels.
Dankzij de radiotelescoop waren astronomen
onder meer ook in staat om het ‘eetgedrag’
van zwarte gaten te bestuderen en om magnetische
velden te meten. En dan te bedenken dat de papers
die onlangs zijn gepubliceerd alleen de eerste 2 procent
van de verkenningsoperatie bevatten…
De verwachtingen voor toekomstige resultaten van
LOFAR zijn dan ook hooggespannen. Zo moet de
radiotelescoop nog veel meer sterrenstelsels gaan
ontdekken. “De komende jaren proberen we richting
de 15 tot 20 miljoen te gaan!”, zegt een van de onderzoekers,
hoogleraar observationele kosmologie
Huub Röttgering (Universiteit Leiden).
En als het hele universum in kaart is gebracht? Dan
mag de radiotelescoop op zoek naar sporen van de
oerknal. LO
Bronnen: Astronomy & Astrophysics, CNN
• In KIJK 4/2019 staat in het artikel ‘Het grote deeltjesdebat’ dat de kosten van de Future Circular
Collider 24 miljoen euro zullen bedragen. Dat had 24 miljard moeten zijn.
8 5/2019

Cijfers
ROSTEC/KASHNIKOV
Kalasjnikov komt met
kamikaze-drone
Muizen krijgen
nachtzicht
Nadat onderzoekers nanodeeltjes in hun ogen
hadden geïnjecteerd, konden muizen tijdelijk
in het donker zien.
Zoogdieren kunnen geen licht met een golflengte
langer dan 700 nanometer waarnemen. Infraroodlicht,
dat een golflengte van tussen de 780 en 1000
nanometer heeft, is dus niet met het blote oog te
zien. Toch lukte het een team van neurowetenschappers
om muizen dit licht een tijdlang te laten
zien, waardoor de beestjes ook goed in het donker
konden kijken. Hoe? Door nanodeeltjes in te spuiten
die infraroodlicht omzetten in waarneembaar licht.
De nanodeeltjes die de Chinese en Amerikaanse onderzoekers
hebben ontwikkeld, hechten zich aan
fotoreceptoren: cellen in het oog die licht in zenuwimpulsen
omzetten. Nadat ze in het oog van de
muizen waren aangebracht, absorbeerden de nanodeeltjes
licht van lange golflengtes (van rond de
1000 nanometer) en zetten dat om in kortere golflengtes
(van ongeveer 535 nanometer). Dit komt
overeen met groen licht, dat voor muizen wel zichtbaar
is. De fotoreceptoren waren in staat deze golflengtes
op te pikken en de hersengebieden voor
visuele verwerking te activeren.
Verschillende experimenten wezen vervolgens uit
Het Russische bedrijf Kalasjnikov is druk bezig
om zijn productportfolio uit te breiden. Onlangs
presenteerde het de zelfvernietigende drone
KUB-BLA.
We kennen de firma Kalasjnikov vooral van de
gevreesde AK-47, zo’n zeventig jaar geleden ontworpen
door Michail Kalasjnikov. Maar het bedrijf
ontwerpt en ontwikkelt veel meer, waaronder elektrische
auto’s (in retrostijl), boten en zelfs UAV’s
(unmanned aerial vehicles). Tijdens de vijfdaagse
IDEX-wapenbeurs in Abu Dhabi onthulde het bedrijf
onlangs zijn KUB-BLA-drone: een onbemand
vliegtuigje dat een kleine explosieve lading bij zich
heeft. Deze kamikaze-drone moet op een doelwit
duiken om dat – en zichzelf – op te blazen.
De KUB-BLA heeft een laadvermogen van 3 kilogram,
kan dertig minuten vliegen en bereikt snelheden
tot 130 kilometer per uur. Verder valt uit het
Russische persbericht – na het in de vertaalmachine
te hebben gegooid – op te maken dat de drone niet
alleen voorgeprogrammeerde doelen kan uitschakelen,
maar dat hij ook zelf een doelwit kan herkennen
aan de hand van een afbeelding die naar het
besturingssysteem is geüpload.
Volgens Sergej Tsjemezov, de directeur van Rostec
(het Russische staatsbedrijf waar de firma Kalasjnikov
deel van uitmaakt), is de KUB-BLA een “zeer
nauwkeurig en effectief wapen dat voor traditionele
luchtverdedigingssystemen heel moeilijk te
bestrijden is”. Het kamikaze-toestel heeft met
succes meerdere tests uitgevoerd en zou nu klaar
voor gebruik zijn. Of we daar hard om moeten juichen,
is een tweede… LO
Bronnen: Kalasjnikov, Popular Mechanics
dat de methode werkte. Zo verwijdden de pupillen
van de ‘nachtmuizen’ zich wanneer de onderzoekers
ze met bijna-infrarood licht beschenen. Hadden de
dieren geen nanodeeltjes in hun ogen, dan gebeurde
dit niet. Bij een gedragsexperiment lieten de
wetenschappers muizen met en zonder nachtvisie
los in een Y-vormig waterdoolhof. De dieren konden
op het droge komen via een platform dat met
bijna-infrarood licht werd beschenen. De behandelde
muizen deden dat, de onbehandelde niet.
Dit roept natuurlijk de vraag op wat wij mensen aan
deze wetenschappelijke ontwikkeling hebben. Het
antwoord luidt: nog niets. De ogen van knaagdieren
werken anders dan die van ons. Ook hebben ze een
ander visueel spectrum (de kleuren die zichtbaar
zijn) dan de mens. Voorlopig moeten wij dus nog
nachtzichtkijkers gebruiken om onze weg in het
donker te vinden. LO
Bronnen: Cell, Nature
100.150
Bedrag in dollars (89.000 euro) dat
verzamelaars onlangs neertelden
voor een game: een ongebruikte
versie van de eerste Super Mario
Bros. voor de NES uit 1985. Bovendien
gaat het om het enige bekende
exemplaar dat nog sticker-sealed is.
30.000
Bedrag in dollars (27.000 euro) dat
verzamelaars anderhalf jaar geleden
voor een exemplaar zonder sticker
neertelden. Ook een fiks bedrag,
maar je krijgt natuurlijk liever een
ton voor een game die op zolder
ligt te verstoffen.
Bronnen: Bright, AD.nl
97
Percentage plastic flessen dat
Noorwegen op dit moment recyclet.
Een ongekend hoog percentage,
dat het gevolg is van het radicale
milieuplan dat dit land heeft.
40
Aantal centen per fles dat plasticproducenten
en -importeurs in
Noorwegen gemiddeld aan milieubelasting
betalen. Maar hoe meer
de bedrijven recyclen, hoe lager
deze belasting uitvalt. Is het meer
dan 95 procent, dan vervalt hij zelfs.
Bronnen: IFL Science, Science Alert
482
Maximale snelheid in kilometers
per uur van de Jesko, de nieuwste
aanwinst van de Zweedse autobouwer
Koenigsegg. Hij was in maart
voor het eerst te zien op de grote
autobeurs in het Zwitserse Genève.
Bronnen: The Verge, CNN
5/2019 9