Bouwen aan de Zorg 01 2021

SPECIAL BIM
toetsing in elke fase goed kan plaatsvinden. Dat
betekent toetsen en vastleggen en dan pas naar
volgende fase. Dat daar weerstand tegen is, kan
ik begrijpen. Tussentijds toetsen kost tijd en geld
en kan vertraging opleveren en een bouwdirecteur
wil bovenal binnen budget en planning blijven.
Echter gaat hij dan voorbij aan de vele voordelen
die een goede BIM op termijn oplevert.
Wij zijn trouwens bij TNO met marktpartijen
begonnen om BIM Bots te ontwikkelen om dat
toetsproces te automatiseren.”
Roberto Traversari: “In de semiconductor industrie of
farmacie is iedere stap van het eerste idee tot aan de
oplevering goed gedocumenteerd.” (Foto: TNO)
Rob Roef: “Als een BIM as built en dus up-to-date
is en goede informatie bevat, kun je zonder
verrassingen aanpassingen doorvoeren.” (Foto: TNO)
'Het is zaak dat ziekenhuizen de uitvraag echt
formuleren: BIM as built'
veelvuldig betrokken bij onderzoek naar de
kwaliteit van de technische infrastructuur van
ziekenhuizen en expert contamination control.
“Ga je in een ziekenhuis zonder BIM aanpassingen
doorvoeren, dan komen vragen naar
voren zoals: hoeveel elektriciteit kan ik daar
leveren? En hoe zit het met ventilatiecapaciteit,
medische gassen en vacuüm? Daar kom je
pas echt achter als je aan het bouwen bent.
Dan blijkt een draagbalk niet op de tekening
te staan, terwijl je kanalen erdoor moeten.
Het ontbreken van goede informatie wordt zo
kostbaar en tijdrovend.”
AS BUILT
Volgens Roef geldt deze problematiek ook
voor gebouwen mét BIM: “Om dit te vermijden,
heb je een goede BIM nodig as built.
De probleemmodellen zijn as promised,
zoals ik dat noem, ofwel: het ontbreekt
aan alle mutaties die tijdens de uitvoering
zijn doorgevoerd. Dat gebeurt veelal door
veranderende inzichten of een bouwsystematiek.
Bij een latere aanpassing of renovatie
moet je alles weer nagaan. Het is
dus zaak dat ziekenhuizen de uitvraag echt
formuleren: BIM as built. Dat is meer dan
alleen een 3D-tekening, het gaat om de informatie
die eraan hangt en dat die klopt.”
KWALITEIT VAN DE INFORMATIE
Hierin wreekt zich de manier waarop de bouw
in Nederland grotendeels georganiseerd is,
vindt Traversari: “Een ontwerp met een aantekening
‘te bepalen in het werk’ is funest. Kijk
je naar de semiconductor industrie of farmacie,
dan is daar iedere stap van het eerste idee tot
aan de oplevering goed gedocumenteerd. Hier
wordt veel waarde gehecht aan de kwaliteit
van de informatie, terwijl ziekenhuizen ook
complexe gebouwen zijn waar je hoge kwaliteit
verwacht. Je zou daarom moeten beginnen
met de User Requirment Specifications (URS)
waarin je vastlegt wat je gerealiseerd wilt hebben,
hoe je een gebouw gaat gebruiken, waar
je wat wilt hebben, et cetera. Dat vertaalt zich
in een Programma van Eisen. In alle stappen
erna – VO, DO, TO – zitten vervolgens validatiemomenten
waarin telkens wordt gekeken of
alles voldoet aan hetgeen is gevraagd en functioneert
zoals beoogd. Als dat proces netjes
wordt ingericht, ontstaat met BIM een tool om
dat te toetsen.”
TOETSEN
Voor Roef zijn die URS in BIM ontzettend belangrijk.
“Ik zeg altijd dat BIM een vraaggestuurd
proces is", vertelt hij. “De URS dient men heel
goed te specificeren, zodat de overdracht en
PROJECT ‘STREAMER’
Op Europees niveau heeft het project ‘Streamer’
als doel gehad om tot een slimmer en vooral
energiezuiniger ziekenhuisontwerp te komen
met BIM. TNO participeerde hierin. De 15.000
ziekenhuizen in Europa produceren circa 5%
van de totale CO 2
-uitstoot en dat moet anders.
Hiervoor is een methodiek ontwikkeld waarin
de URS compleet met labels met de gewenste
prestatieniveaus zijn opgenomen om daarmee
efficiënte en energiezuinige ziekenhuizen te
ontwerpen. Traversari: “Het programma berekent
aan de hand van slimme algoritmes een
optimale indeling waarbij het optimaliseert op
bijvoorbeeld reinheidshiërarchie, beveiligingsniveau
en looplijnen. Bij 90% optimalisatie kun
je het dan afmaken en komt er een IFC-file uit,
die de basis kan vormen voor een BIM. Het
Rijnstate Ziekenhuis heeft in dit project geparticipeerd
omdat een goede BIM uitstekend in
hun strategie past.”
PREDICTIVE TWIN
De grote voordelen liggen met name in de beheerfase.
Roef: “Als een BIM as built en dus upto-date
is en goede informatie bevat – data is
wat anders dat informatie – dan kun je zonder
verrassingen aanpassingen doorvoeren. Je kunt
aan de streamerlabels bijvoorbeeld zien of een
ruimte geschikt is voor een nieuwe beoogde
functie, bijvoorbeeld wat betreft daglicht, installaties
of ventilatievoud. Een stapje verder is dat
je hier een lerend systeem van maakt, een predictive
twin, waarmee je kunt voorspellen wanneer
je bepaalde onderdelen moet vervangen.”
VISIE
Hoe zorgen we nu dat ziekenhuizen een goed
Bouw Informatie Model krijgen? Traversari:
“Dat begint met een paar koplopers. Met de
goede resultaten kan bij andere directies ook
de visie landen dat BIM op lange termijn grote
meerwaarde heeft. Van een groot ziekenhuis
dat stond voor een grote, langdurige bouwopgave
heeft het bestuur besloten: dit is de
nieuwe manier van werken. Wie niet meedoet,
is geen partner. Dit zijn de koplopers waar we
allemaal van kunnen leren.” •
BOUWEN ZORG.EU
37