Installatie en Bouw 01 2022

1
INSTALLATIE&BOUW
NUMMER 1 - 2022
februari - maart
installatieenbouw.nl
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
INSTALLATIE&BOUW PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
INSTALLATIEENBOUW.NL
BUNKERTOREN EINDHOVEN | WARMTEPOMPEN | VAN DER VALK HOTEL LELYSTAD | STEKERBAAR INSTALLEREN

Frisse
lucht
3
Decentrale ventilatietechniek van SIEGENIA:
Creëer een gezonder binnenklimaat met gecontroleerde ventilatie in iedere ruimte.
Met de AEROTUBE WRG smart, AEROPAC of AEROMAT VT wordt iedere ruimte geventileerd.
Tevens beschermen deze ook tegen hinderlijke invloeden van buiten af.
➊ Gecontroleerde ventilatie met mogelijke warmteterugwinning
➋ Effectieve en snelle montage door het ontbreken van hinderlijke en vervuilde
ventilatiekanalen
➌ Decentrale-ventilatie-units zijn beschikbaar voor gevel- en raamventilatie

Projectoplossingen
Succes
maak je
samen.
Elke dag sta je voor nieuwe uitdagingen. Reken op ons als jouw professionele
partner voor de complete elektrische gebouwinfrastructuur. Vertrouw
op onze expertise op het gebied van hoogwaardige oplossingen voor
energiedistributie, kabelmanagement en automatisering. In elke fase van
je project staan we je bij. We luisteren goed naar je, geven gedegen advies
en zorgen voor een soepele projectuitvoering en succesvolle oplevering.
Teamwork voor succes. #ForYouWithYou
Bekijk projectverhalen op hg.news/nl/projectoplossingen-ib

Geïntegreerd
energiebeheer
en -facturering
was nog nooit zo
eenvoudig.
Belimo Energy Valve en energiemeter
Belimo, marktleider voor de productie van klepaandrijvingen, regelafsluiters en sensoren voor verwarmings-, ventilatie-, en
airconditioninginstallaties, brengt de werelden van “energieregeling” en “gecertificeerde energiemeting en -facturering” samen.
Het nieuwe assortiment Belimo Energy Valves en energiemeters integreert energiemeting, energieregeling en IoT-gebaseerde
facturering in één unit.
Belimo brengt samen wat bij elkaar hoort.
Voor meer informatie
belimo.nl
BELIMO Servomotoren B.V. Riezebosweg 5, NL-8171 MG Vaassen
Tel. +31 (0)578 576 836, Fax +31 (0)578 576 915, info@belimo.nl, www.belimo.nl
Openingstijden: maandag t/m vrijdag 07.30 - 17.00 uur

UITGAVE
1
VOORWOORD
In elk lokaal een CO 2
-meter
Het kabinet stelt 17 miljoen euro beschikbaar voor de aanschaf van CO 2
-meters door scholen. Hiermee moet de ventilatie op scholen, een
heikel punt tijdens de coronacrisis, flink worden verbeterd. De bedoeling is dat er in elk klaslokaal in Nederland een CO 2
-meter wordt geplaatst,
waarmee docenten bijvoorbeeld kunnen zien of het tussen de lessen door nodig is om de ramen open te zetten. Ook tuigt het kabinet een
ventilatiehulplijn en spoeddienst van experts op die scholen in kunnen schakelen. Dat meldt het ministerie van Onderwijs.
Uit onderzoek blijkt dat er meer nodig is dan CO 2
-meting om verouderde schoolgebouwen te verbeteren en te verduurzamen. In de aprileditie
van Installatie & Bouw gaan we hier graag verder op in. Bijvoorbeeld met onze thema’s Frisse Scholen en Klimaat & Ventilatie, waarin diverse
experts, fabrikanten en leveranciers aan het woord zullen komen. Wilt u hierin participeren? Neem dan svp contact met ons op.
De thema’s die in deze uitgave centraal staan, zijn Warmtepompen, Vloerverwarming en Stekerbaar installeren. Daarnaast hebben we weer
een aantal mooie projecten voor u verzameld, zoals de nieuwbouw van DC Minerva. Schiphol Trade Park in Hoofddorp heeft de ambitie om
het meest duurzame en innovatieve businesspark van Europa te worden. Het nieuwe distributiecentrum van logistieke vastgoedonderneming
WDP en mede-ontwikkelaar Minerva Development draagt hier actief aan bij. Het nieuwe dc, dat net voor de kerst is opgeleverd, is volgens haar
makers hét voorbeeld van de nieuwe logistieke toekomt. Het pand is niet primair functioneel gebouwd, maar blinkt ook uit in duurzaamheid.
Benieuwd hoe? Blader dan snel verder!
Ook zeer de moeite waard zijn de artikelen over de BunkerToren. Met de realisatie van deze woontoren wordt een nieuw iconisch gebouw
toegevoegd aan de skyline van Eindhoven. Bovendien wordt nieuwe betekenis gegeven aan een voormalig studentencentrum
van de TU/e. Met de BunkerToren krijgt de voormalige Bunker een waardevol tweede leven, waarbij de iconische bouwstijl wordt
behouden en/of hersteld en waarbij maximale aandacht wordt besteed aan gezond en comfortabel wonen. Een WKO-installatie onttrekt
exact de juiste hoeveelheid warmte en koude uit de bodem, terwijl 212 WTW-units voorzien in een vraaggestuurde ventilatie.
Andere projecten die in deze uitgave aan bod komen, zijn woontoren The Minister in Rijswijk, het nieuwe Van der Valk hotel in Lelystad, Depot
Boijmans van Beuningen in Rotterdam, Huis van de Wijk Oud-Charlois in Rotterdam en The Market Hotel in Groningen. Bovendien kunt u
alles lezen over de nieuwste ventilatiesystemen, slimme (zonne-)energiesystemen en stijlvolle geluidsschermen. Kortom: we hebben weer een
bomvolle uitgave voor u. Ik wens u weer veel leesplezier!
Lieke van Zuilekom

INSTALLATIE&BOUW
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK,
KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
COLOFON
Jaargang 9 • nummer 1 • 2022
Verschijnt 6 x per jaar
ISSN 2214-4196
UITGEVER
Schatbeurderlaan 6
Postbus 249, 6000 AE Weert
+31 495 45 00 95
info@louwersmediagroep.nl
louwersmediagroep.nl
EINDREDACTIE
Lieke van Zuilekom
8
REDACTIETEAM
Tim van Dorsten, Tjerk van Duinen, Chris Elbers,
Desiree Pennings en Lieke van Zuilekom
PROJECTMANAGEMENT
Sander van Hout
s.vanhout@louwersmediagroep.nl
Yakup Yalcin
y.yalcin@louwersmediagroep.nl
SECRETARIAAT
Manuela Depenbrock,
Sandra Reijnders
ADVERTENTIES
Een hoge resolutie PDF moet worden aangeleverd via
de AdPortal. Mocht u nog geen uploadlink hebben
ontvangen, stuur een email naar traffic@louwersmediagroep.nl
ABONNEMENTPRIJS
Nederland: € 63,00 per jaar excl. BTW
Buiten Nederland: € 99,00 per jaar excl. BTW
ABN AMRO
IBAN NL78 ABNA 0490 2820 67
BIC ABNANL2A
t.n.v. Louwers Mediagroep
o.v.v. Installatie & Bouw magazine
Informatie over abonnementen:
+31 495 45 00 95
ADRESWIJZIGINGEN
Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing
naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland
OPZEGGINGEN
Indien twee maanden voor het verstrijken van de
abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van
op zegging is ontvangen, wordt het abonnement
auto matisch met een jaar verlengd.
DOELGROEP
Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via
gerichte distributie in controlled circulation aan
adviesbureaus architecten, aannemers, installateurs,
gemeenten, grote industriële organisaties, opdrachtgevers,
projectontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen
(semi-)overheidsinstellingen,
brancheorganisaties en toeleveranciers.
VORMGEVING/ART DIRECTION
studio@louwersmediagroep.nl
DRUKWERK
Drukkerij Hendrix, Peer
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd
zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder
bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar
beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen
enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie.
Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor
schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen
en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
Strakke planning kenmerkt bouw van iconische BunkerToren 8
Gezond en comfortabel wonen in de BunkerToren 11
Nieuw DC Minerva blinkt uit in duurzaamheid 12
Innovatief, duurzaam en BREEAM-NL ‘Excellent’ 14
Uitgebreid E-pakket voor woontoren The Minister 17
Alle hens aan dek! 18
De Pen: Goed voorbereid op de (onzekere) toekomst 20
THEMA WARMTEPOMPEN
14 22
Hoop op groei warmtepompen in bestaande bouw 22
Eigen merk beantwoordt aan vragen van installateurs 24
Voorkom rendementsverliezen van warmtepompen 28
Installatiegemak met geïntegreerde warmtepomp 30
Hybride warmtepomp om het gasverbruik te verminderen 34
De combinatie van lage temperaturen en radiatoren 36
​ Luchtbehandelingskasten voorzien van geïntegreerde warmtepomp 38
Woningstichting Servatius verduurzaamt 277 woningen met balansventilatie 40
Een perfect binnenklimaat van woonkamer tot zolder 42
‘Trots op dit hotel met zijn duurzame installaties’ 46
Dakkappen geven Depot Boijmans van Beuningen lucht 48
Slimme E-installatie voor comfort en duurzaamheid 52

INHOUD
48
36 46 70
Totaalconcepten op het gebied van zonne-energie 54
Verticaal gemonteerde elektrische installatie 57
Met minimale inspanningen én kosten naar een ‘groene’ HVAC-installatie 58
Blijven leveren in een volatiele markt vol schaarste 60
THEMA STEKERBAAR INSTALLEREN
Van der Valk Hotel Gorinchem bewijst dat het kan! 62
Voor elke bouwmethode een passende, stekerbare oplossing 66
Geknipt en gestript, klaar voor gebruik 70
Het kloppend hart van elke woning 72
21 kasten behandelen circa een miljoen kilo lucht per uur 74
Sfeervolle verlichting voor eetcafé ’t Pumpke in Nistelrode 78
Luchtverdeelslangen verhelpen tochtklachten bij basisschool De Ontdekking in Brummen 80
Renovatie van de luchtbehandelingskast: een slimme investering 82
Kinderopvang kiest voor decentraal ventileren 86
De effectiefste weg naar comfortabel en aardgasvrij wonen 88
Klimaatinstallatie monteren in barre weersomstandigheden 90
Pius X is gezond op verschillende gebieden 94
Mooie oplossing tegen geluidsoverlast 96
Meer wooncomfort dankzij toekomstbestendige installaties 98
Installatiepartners 101
1
INSTALLATIE&BOUW PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
INSTALLATIEENBOUW.NL
INSTALLATIE&BOUW
NUMMER 1 - 2022
februari - maart
installatieenbouw.nl
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
BUNKERTOREN EINDHOVEN | THEMA WARMTEPOMPEN | VAN DER VALK HOTEL LELYSTAD | THEMA STEKERBAAR INSTALLEREN
Cover: Project The Market Hotel Groningen.
Beeld: HOMIJ Technische Installaties
Blijf gratis en eenvoudig op de
hoogte van het laatste nieuws.
Volg ons op social media en meld
je aan voor onze nieuwsbrief!
installatieenbouw.nl

EINDHOVEN BUNKERTOREN
STRAKKE PLANNING KENMERKT BOUW
VAN ICONISCHE BUNKERTOREN
Op het gebied van gebouwgebonden installaties heeft Hoppenbrouwers Techniek niet alleen een brede algemene expertise paraat, dankzij de
aanwezigheid van kundige projectteams is het bedrijf tevens in staat om voor nagenoeg elk project een specifieke totaaloplossing te bieden. Dat
blijkt bijvoorbeeld tijdens de realisatie van de 32 verdiepingen tellende BunkerToren in Eindhoven. Een project waarvoor Hoppenbrouwers Techniek
naast de elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties onder meer ook de beveiligings- en sprinklervoorzieningen verzorgt.
Tekst Chris Elbers | Beeld Hoppenbrouwers Techniek
Wat ooit een bruisend studentenonderkomen was,
transformeert momenteel tot de BunkerToren,
een modern appartementencomplex van circa
100 meter hoog. Na de geplande oplevering omstreeks
de bouwvak van 2022 zal de iconische en
127 koop- en huurwoningen tellende blikvanger
aan de John F. Kennedylaan mede bepalend zijn
voor de skyline van Eindhoven.
Strak gepland
Waar bouwbedrijf Van Wijnen uit Rosmalen tekent
voor de bouwkundige realisatie van de BunkerToren,
verzorgt Hoppenbrouwers Techniek een
bont palet aan installatietechnische werkzaamheden.
Vanwege het feit dat de woontoren voor het
grootste deel wordt gebouwd volgens het principe
van tunnelbouw, vereist het werk een uiterst
stipte planning, een dito logistieke invulling en
een scherp oog voor veiligheid. Dat blijkt uit de
woorden van Ward Bertens, projectleider namens
Hoppenbrouwers Techniek. “Bij tunnelbouw, een
bouwmethode waarbij de wanden en vloeren van
een verdieping in één stort worden gerealiseerd, is
Projectleider Ward Bertens.
8 | INSTALLATIEENBOUW.NL

BUNKERTOREN EINDHOVEN
‘Je werkt met zwaar
materiaal, grote
machines én op
hoogte. Dan moet je
waakzaam zijn.
Op ieder moment’
het zaak om de teugels in alle opzichten strak te
houden. Dat doen we dan ook. Volgens een minutieuze
en dagelijks besproken planning zorgen
we ervoor dat alle benodigde materialen tijdig
en op de juiste plek voorhanden zijn. Zo komen
bijvoorbeeld de vrachtwagens van de verschillende
toeleveranciers binnen hetzelfde tijdskader
aan. Op die manier kunnen alle materialen voor
een bepaalde etage in één container worden verzameld
en hoeft de bouwlift telkens maar één
keer op en neer. Dat levert een aanzienlijke tijdwinst
op en werkt zeer efficiënt. Verder houden
we de veiligheid van onze mensen en de medewerkers
van de overige bouwpartners nauwgezet
in de gaten. Zijn er tijdens de uitvoering twijfels
over het safety-aspect, dan overleggen we direct
met elkaar om afdoende maatregelen te nemen.
Monteur elektrotechniek Thomas Itter.
Je werkt met zwaar materiaal, grote machines
én op hoogte. Dan moet je waakzaam zijn. Op
ieder moment.”
Één etage per week
Tunnelbouw schiet lekker op. Elke week gaat het
bouwteam een verdieping omhoog. De snelle en
vlekkeloze realisatie van het gebouw is echter ook
te danken aan een meer dan gedegen werkvoorbereiding.
“Samen met onze bouwteampartners
halen we binnen een hechte samenwerking alles
uit de kast om vooraf zoveel mogelijk eventuele
knelpunten te tackelen en de zaken naadloos op elkaar
af te stemmen”, vertelt Bertens. “Ook dát komt
de installatietechnische uitvoering ten goede, net
zoals het door ons vroegtijdig opnemen en toepassen
van een aantal noodzakelijke voorzieningen in
het woongedeelte en de commerciële ruimten op
zowel de begane grond als de eerste etage. Want
ook dáárvoor leveren we een veelheid aan oplossingen,
zoals de brandmeldinstallatie, toegangscontrole,
verlichting en klimaatvoorzieningen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 9

AIRCONDITIONING
Duurzaam, gasloos en energie-efficiënt.
LUCHTKANALEN
Complete klimaatinstallaties op maat.
LUCHTTECHNIEK
TROX voorraadhouder: voor 14.00 uur
besteld, morgen in huis.
De Schilt bedrijven zijn totaalspecialisten in binnenklimaat en zorgen voor een comfortabel klimaat in de meest
uiteenlopende situaties. De drie bedrijven Schilt Airconditioning, Schilt Luchtkanalen en Schilt Luchttechniek
vullen elkaar perfect aan om voor u de totale klimaatinstallatie te verzorgen. Wij geloven in een gezond en prettig
leef- en werkklimaat voor iedereen!
ONZE MERKEN
CERTIFICERINGEN
ENERGIEWEG 29 | MEERKERK | (0183) 35 25 44 | WWW.SCHILTBEDRIJVEN.NL |

BUNKERTOREN EINDHOVEN
GEZOND EN COMFORTABEL WONEN IN DE BUNKERTOREN
Met de bouw van de BunkerToren wordt een nieuw iconisch gebouw toegevoegd aan de skyline van Eindhoven. De 100 meter hoge woontoren
biedt ruimte aan 127 huurappartementen en 85 koopappartementen van 50 tot circa 249 m 2 , met een prachtig uitzicht over de stad. Op de
begane grond komt een grand café (900 m 2 ) en er worden diverse kantoorruimtes (2.750 m 2 ) ingericht. Zonnepanelen zorgen straks voor
de primaire energiebehoefte, terwijl een WKO-installatie exact de juiste hoeveelheid warmte en koude uit de bodem onttrekt. 212 WTW-units
voorzien in een vraaggestuurde ventilatie.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Schilt bedrijven, Ferry Verheij
Alle luchttechnische installaties in de BunkerToren worden (op)geleverd conform luchtdichtheidsklasse C en reinheidsklasse L.
De WTW-units worden in opdracht van Hoppenbrouwers
Techniek gemonteerd door de Schilt bedrijven,
die tevens instaan voor het kanaalwerk én
de luchttechnische componenten. Alle luchttechnische
installaties worden (op)geleverd conform
luchtdichtheidsklasse C en reinheidsklasse L.
Waardevol tweede leven
De BunkerToren vormt het scharnierpunt tussen
de binnenstad en groene Eindhoven University
of Technology (TU/e) Campus en wordt gebouwd
op de plek van De Bunker. Dit voormalige studentencentrum
van de TU/e is in 1969 opgetrokken,
naar een ontwerp van de gerenommeerde Rotterdamse
architect Huig Maaskant (Scheveningse
Pier, Euromast) en was voor vele generaties
TU/e-studenten dé plek voor een bruisend studentenleven.
De laatste jaren is het brutalistische
betonnen gebouw echter in verval geraakt. Met
de realisatie van de BunkerToren krijgt De Bunker
een waardevol tweede leven, waarbij de iconische
bouwstijl wordt behouden en/of hersteld.
‘Alle schachtkanalen én het kanaalwerk van de
WTW-units worden in het werk voorzien van
13 mm dampdichte isolatie, zodat energieverliezen
tijdens het transport niet aan de orde zijn’
Gezond en
comfortabel woonklimaat
Tijdens het ontwerp en de bouw van de BunkerToren
is nadrukkelijk gefocust op een gezond en comfortabel
woonklimaat. “Onze luchttechnieken spelen
hierin een essentiële rol”, vertelt Ben Stierman,
projectleider bij Schilt Luchtkanalen, dat samen
met Schilt Luchttechniek instaat voor de complete
luchttechnische installatie. “Voor de ventilatie
van de huur- en koopappartementen worden 212
WTW-units geïnstalleerd en gekoppeld aan 2.000
m 1 ronde en 4.000 m 2 rechthoekige luchtkanalen.
Alle schachtkanalen én het kanaalwerk van de
WTW-units (zowel aanvoer als retour) worden in
het werk voorzien van 13 mm dampdichte isolatie,
zodat energieverliezen tijdens het transport niet
aan de orde zijn. Bovendien staan wij in voor de
levering en montage van de benodigde ventilatoren,
brandkleppen, terugslagkleppen, rozetten,
geluiddempers en buitenluchtroosters van marktleider
TROX.” Medio april 2022 moeten de laatste
installaties worden opgeleverd. ❚
Voor de ventilatie van de huur- en
koopappartementen worden 212 WTW-units
geïnstalleerd en gekoppeld aan 2.000 m 1 ronde en
4.000 m 2 rechthoekige luchtkanalen.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 11

HOOFDDORP DC MINERVA
NIEUW DC MINERVA BLINKT UIT IN DUURZAAMHEID
Schiphol Trade Park in Hoofddorp heeft de ambitie om het meest duurzame en innovatieve businesspark van Europa te worden. Het nieuwe
distributiecentrum van logistieke vastgoedonderneming WDP en mede-ontwikkelaar Minerva Development draagt hier actief aan bij. Het
nieuwe dc, dat net voor de kerst is opgeleverd, is volgens haar makers hét voorbeeld van de nieuwe logistieke toekomst. Het pand is niet
primair functioneel gebouwd, maar blinkt ook uit in duurzaamheid. Zowel zichtbaar als onzichtbaar.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Kromwijk Elektro
‘De zuidgevel is door ons uitgevoerd als zonnegevel
met 226 verticale panelen van 370 Wp’
Ontwerp in 3D/BIM
Kromwijk Elektro werd al in een vroeg stadium
door aannemer Dijkham Bouw BV betrokken, om
mee te denken over de elektrotechnische installaties
in het project. Van de verdeelkasten tot en
met de verlichting, inbraak- en data-installaties,
toegangscontrole en verticale zonnepanelen. “We
hebben het complete E-ontwerp in 3D/BIM gemodelleerd.
Vervolgens zijn alle bouwkundige,
constructieve en installatietechnische elementen
gecombineerd en geclasht en knelpunten ondervangen,
met een uitvoerbaar ontwerp als resultaat”,
vertelt Mark den Boer, projectleider bij
Kromwijk Elektro. “Buiten het gebouw staat een
12 | INSTALLATIEENBOUW.NL

DC MINERVA HOOFDDORP
Kromwijk Elektro werd al in een vroeg stadium betrokken, om mee te denken over de elektrotechnische installaties in het project.
trafostation van 2.500 Ampère. Vanaf hier takken
wij af met twee railkokers: één voor de voeding
van de warehouses en één voor de voeding van
de kantoorunits daarboven. Een uitdaging hierbij
was het stroomtekort op Schiphol Trade Park. Om
dit te ondervangen, zijn voor de komende vijf jaar
tijdelijke gasturbines geplaatst waarvoor wij technische
ondersteuning hebben geleverd.”
Zonnegevel
Het distributiecentrum beschikt over 30.000 m 2
warehouses, 3.000 m 2 kantoorunits en een onder
het DC gelegen parkeergarage van 7.500
m 2 (270 parkeerplaatsen). Daarnaast telt het
gebouw 28 loading docks en 4 overheaddeuren
op maaiveldniveau. Om te voldoen aan BREEAM-
NL-ambitie ‘Excellent’ zijn overal LED-armaturen
met bewegingsmelders geïnstalleerd. Bovendien
zijn alle grootverbruikers voorzien van subbemetering,
aldus Den Boer. “De zuidgevel is door ons
uitgevoerd als zonnegevel met 226 verticale panelen
van 370 Wp. Deze panelen worden gecombineerd
met een groene gevel en een geautomatiseerd
irrigatie- en drainagesysteem. Ook op het
dak komen zonnepanelen (2.000 Ampère) en
plantjes, wat de groene uitstraling van het gebouw
én de biodiversiteit ten goede komt.”
Vertrouwde partners
Het nieuwe distributiecentrum is niet het eerste
DC dat Kromwijk Elektro in opdracht van Dijkham
Bouw BV gerealiseerd heeft. Recent is bijvoorbeeld
ook het distributiecentrum van Ploeger
Logistics in Harderwijk opgeleverd. Op dit
moment bouwen beide bedrijven samen aan een
nieuw distributiecentrum op bedrijvenpark De
President in Hoofddorp. En er staan nog meer
projecten op stapel… ❚
BOUWINFO
Opdrachtgever
WDP en Minerva Development
Architect
Dedato Architecten
Aannemer
Dijkham Bouw BV
E-installaties
Kromwijk Elektro
W-installaties
vanPanhuis Hoogeveen
INSTALLATIEENBOUW.NL | 13

HOOFDDORP DC MINERVA
NIEUW DISTRIBUTIECENTRUM OP SCHIPHOL TRADE PARK IS GEREED:
INNOVATIEF, DUURZAAM EN BREEAM-NL ‘EXCELLENT’
Het nieuwe distributiecentrum van logistieke vastgoedonderneming WDP en mede-ontwikkelaar Minerva Development op Schiphol Trade
Park is ontworpen en gebouwd met oog voor duurzaamheid. Energiezuinige klimaatinstallaties, actieve warmteterugwinning, gebruik van
restwarmte én magneetkleppen in de waterinstallatie dragen bij aan een BREEAM-NL ‘Excellent’ score. Onder het ontwerp, de engineering en
de realisatie van deze én andere W-technieken staat de handtekening van vanPanhuis Hoogeveen (onderdeel van Top Installatiegroep).
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld vanPanhuis Hoogeveen
Voor wat betreft de klimaatinstallaties is de nieuwbouw opgedeeld in (1) de hoofdkantoren, (2) de warehouses en (3) de warehousekantoren.
In de kantoren en trappenhuizen is gekozen voor zo
hoog mogelijke plafonds en – als gevolg daarvan –
geringe technische ruimtes.
“In opdracht van aannemer Dijkham Bouw BV en
conform ons OBO (ontwerpen, bouwen, onderhouden)
principe hebben wij de complete werktuigbouwkundige
installatie voor het distributiecentrum
verzorgd”, vertelt Peter Moddejongen,
projectleider bij vanPanhuis Hoogeveen. “Van de
verwarming en koeling tot en met de luchtbehandeling,
sanitaire werkzaamheden en bijbehorende
regeltechniek.”
Energiezuinige klimaatinstallaties
Voor wat betreft de klimaatinstallaties is de
nieuwbouw opgedeeld in (1) de hoofdkantoren,
(2) de warehouses en (3) de warehousekantoren.
“Voor de luchtbehandeling van de vier hoofdkantoren
hebben wij vier luchtbehandelingskasten
van circa 4.000 m 3 /h geïnstalleerd, terwijl Variable
Refrigerant Flow (VRF) systemen in een energetische
verwarming en/of koeling voorzien”,
aldus Moddejongen. “Ook de kleine warehousekantoren
worden verwarmd en/of gekoeld door
VRF-units. WTW-units zorgen hier vraaggestuurd
voor de benodigde luchtverversing, zonder dat
hierbij energie verloren gaat.” Voor de vier warehouses
is gekozen voor een combinatie van
lucht/water-warmtepompen en heaters. “Grote
EcoVent ondersteuningsventilatoren sturen de
warme lucht steeds naar beneden en de koele
‘Met de oplevering
van het nieuwe
distributiecentrum
hebben wij er
opnieuw een
mooi visitekaartje
én een tevreden
opdrachtgever bij’
lucht omhoog, waardoor een betere warmteverdeling
ontstaat en niet onnodig gestookt hoeft
te worden.”
Actief gebruik van restwarmte
Schiphol Trade Park betreft een relatief nieuw
plangebied, waar nog niet voldoende energie beschikbaar
is om alle panden te voeden. Om eventuele
stroomtekorten te ondervangen, zijn naast
het nieuwe distributiecentrum tijdelijke gasturbines
geplaatst. “De hoge temperatuur restwarmte
14 | INSTALLATIEENBOUW.NL

DC MINERVA HOOFDDORP
Onder andere de warmteterugwinunits dragen bij aan een BREEAM-NL ‘Excellent’ score.
die vrijkomt bij het opwekken van elektriciteit,
wordt door ons benut om de warehousehallen te
verwarmen”, aldus Moddejongen. “Pas wanneer
deze warmte ontoereikend is, worden de lucht/
water-warmtepompen aangesproken.”
Magneetkleppen in
de waterinstallatie
In navolging van de klimaatinstallaties zijn ook
energetische technieken toegepast in de sanitaire
installaties. Zo heeft vanPanhuis Hoogeveen
magneetkleppen geïntegreerd in de waterleidingen,
in de voorportaaltjes van de toiletten. Deze
magneetkleppen zijn gekoppeld aan de bewe-
gingsmelder van de verlichtingsinstallatie. Moddejongen:
“Zodra medewerkers de toiletruimte
betreden en de verlichting schakelt in, dan
wordt automatisch de druk op de waterleiding
opgebouwd. Hierdoor gaat geen water verloren,
bijvoorbeeld wanneer een toilet doorloopt of als
een kraan blijft openstaan.”
Modelleren, combineren
en clashen in 3D/BIM
Volgens Moddejongen is de nieuwbouw op
Schiphol Trade Park een redelijk basic project.
“De grootste uitdaging was om alle installaties
goed in te passen in de beschikbare ruimtes.”
Als voorbeeld noemt hij de kantoren en twee
trappenhuizen, waar de architect bewust heeft
gekozen voor zo hoog mogelijke plafonds en –
als gevolg daarvan – geringe technische ruimtes.
“Om alle kabels en leidingen perfect in te
passen, hebben wij in de voorbereidende fase
onze installaties gemodelleerd, gecombineerd
en geclasht in 3D/BIM. Hierbij hebben wij
nauw samengewerkt met de E- en sprinklerinstallateur,
waardoor faalkosten tot een minimum
beperkt zijn gebleven. Met de oplevering van
het nieuwe distributiecentrum hebben wij er
opnieuw een mooi visitekaartje én een tevreden
opdrachtgever bij.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 15

THE MINISTER RIJSWIJK
UITGEBREID E-PAKKET VOOR WOONTOREN THE MINISTER
Op de plek van de voormalige Winston Churchill Tower, waar ooit het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport was gevestigd, wordt
druk gebouwd aan The Minister; een nieuw woongebouw van 24 verdiepingen met een zeer gevarieerd woningaanbod én uitgebreide elektrotechnische
voorzieningen.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld HoffmanDME Techniek
‘Op 85 meter hoogte worden
158 zonnepanelen gemonteerd op een
stalen frame, die deels boven de
luchtbehandelingsinstallatie wordt geplaatst’
HoffmanDME Techniek werd al in een vroeg stadium
door initiatiefnemer Reshape Properties bij
het transformatieproject betrokken. “In een bouwteam
met de ontwikkelaar en W-installateur KIN
Installatietechniek en conform de bestekeisen
hebben wij het installatieontwerp voor de woontoren
gemaakt”, vertelt Hoofd Projectvoorbereiding
Arie de Mik. “In onderaanneming van bouwcombinatie
The Minister (Kondor Wessels Amsterdam
en Kroon & De Koning) realiseren wij de complete
elektrotechnische installatie. Zowel in de woningen,
algemene ruimtes als parkeergarage en van
de licht- en krachtinstallaties tot en met de brandmeld-
en ontruimingsinstallaties, EV-laadpalen en
zonnepanelen.” Op het dak van de parkeergarage
komen 1.450 zonnepanelen van 350 Wp, vertelt
Jeffrey Ammerlaan, projectvoorbereider bij HoffmanDME
Techniek. “Zeer bijzonder is bovendien
de zonnepaneleninstallatie op het dak. Op 85
meter hoogte worden 158 zonnepanelen gemonteerd
op een stalen frame, die deels boven de
luchtbehandelingsinstallatie wordt geplaatst.”
moeten wij met onze lichtlijnen, kabelgoten en
nutsinvoer tussendoor. Een goede afstemming in
dit kader is dus gewenst.” Medio 2022 levert HoffmanDME
Techniek de laatste installaties op. ❚
Uitzicht vanaf de nieuwe woontoren.
Overal in het gebouw wordt LED-verlichting gemonteerd.
Voor de gangzones is gekozen voor
dynamische verlichting, die standaard brandt
op 20%. “Zodra beweging gedetecteerd wordt,
schakelt de verlichting automatisch op naar
100%, waardoor veiligheid en duurzaamheid
hand in hand gaan”, aldus Ammerlaan. “Zeer
duurzaam is bovendien de EV-laadinfrastructuur.
We creëren een slim laadsysteem, waarmee grote
aantallen auto’s op een relatief laag vermogen
geladen kunnen worden. In eerste instantie
plaatsen we 50 laadpalen, maar dit kan in de
toekomst flexibel worden opgeschaald naar een
laadpaal per parkeerplek.” De Mik: “Bovendien is
aan het systeem een afrekensysteem gekoppeld.”
Voor de stroomdistributie in The Minister zijn drie
trafostations geplaatst: één voor de parkeergarage,
EV-laadvoorzieningen en zonnepanelen, één
voor de WKO-installatie en één voor het woongebouw
zelf, aldus Ammerlaan. “Grootste uitdaging
in dit project is om alle voorzieningen goed in te
passen. Met name onder het kelderdek komen
behoorlijk wat installaties te hangen, van onder
meer de WKO-installateur en loodgieter. Hier
Grootste uitdaging in dit project is om alle
voorzieningen goed in te passen.
BOUWINFO
Initiatiefnemers
Reshape Properties en Wilma Wonen
Architect
ZZDP Architects
Constructeur
Pieters Bouwtechniek
Aannemer
Bouwcombinatie The Minister (Kondor
Wessels Amsterdam en Kroon & De Koning)
E-installateur
HoffmanDME Techniek
W-installateur
KIN Installatietechniek
WKO-installatie
Duurzaam Verbonden
INSTALLATIEENBOUW.NL | 17

RIJSWIJK THE MINISTER
BRANDVEILIGHEID HEEFT DE HOOGSTE PRIORITEIT IN WOONTOREN THE MINISTER
ALLE HENS AAN DEK!
Brandveilig bouwen is specialistenwerk. Zeker in het geval van grote en hoge woontorens zoals The Minister in Rijswijk, waar elektrotechnisch
installateur HoffmanDME Techniek vertrouwt op de kennis en expertise van Unica Fire Safety en VKP Beveiligingstechniek. Waar Unica
verantwoordelijk is voor alle sprinklertechnieken, staan de technici van VKP Beveiligingstechniek in voor het advies, de levering en de installatie
van de brandmeld- en ontruimingsalarminstallaties.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld VKP Beveiligingstechniek
VKP Beveiligingstechniek is een vaste partner
van HoffmanDME Techniek op het gebied van
brandbeveiliging, ontruimingsalarminstallaties,
toegangscontrolesystemen, camera- en inbraakbeveiliging.
De Woerdense beveiligingsspecialist
werd al in een vroeg stadium bij de realisatie van
The Minister betrokken. “Op basis van het uitgangspuntendocument
hebben wij een ontwerp
en offerte voor de brandmeld- en ontruimingsalarminstallaties
gemaakt, dat na de projectgunning
verder is uitgewerkt”, vertelt Peter Hamoen,
brandveiligheidsdeskundige bij VKP Beveiligingstechniek.
“The Minister is een uniek woonproject
van 24 verdiepingen. Omdat het Bouwbesluit
geen passende brandveiligheidsoplossingen biedt
‘Een type B+ installatie kenmerkt zich
door een eenvoudige aanleg, beheer en
onderhoud en heeft een positieve invloed bij
het ontruimen van de aanwezige personen’
voor dergelijke hoogbouw, is gebruik gemaakt
van de handreiking Brandveiligheid in hoge gebouwen.
In Nederland wordt in de meeste gevallen
gekozen voor een gesproken woord (type A) of
slowwhoop signaal (type B) ontruimingsalarminstallatie.
In The Minister echter wordt een combi-
natie (type B+) toegepast. Een type B+ installatie
kenmerkt zich door een eenvoudige aanleg, beheer
en onderhoud en heeft – dankzij een duidelijke
gesproken instructie – een positieve invloed bij
het ontruimen van de aanwezige personen. Ieder
appartement wordt voorzien van een signaalgever
The Minister is een uniek woonproject.
Brandmeldpaneel in de commandoruimte.
18 | INSTALLATIEENBOUW.NL

THE MINISTER RIJSWIJK
en in de gangen zijn rookmelders geprojecteerd.
Deuren in de brandscheidingen worden voorzien
van kleefmagneten en elektronische deurdrangers,
waardoor een onbelemmerde doorgang én
veilige sluiting bij calamiteiten slim samengaan.”
De detectiesystemen in de appartementen functioneren
standalone, benadrukt Hamoen. “Zodra in
de appartementen een sprinkler wordt geactiveerd
echter, treedt in alle appartementen automatisch
de type B+ ontruimingsalarminstallatie in werking.
Hierdoor kunnen bewoners en bezoekers direct geëvacueerd
worden. Een brandmelding vanuit een
gangzone alarmeert uitsluitend de bewoners van
de appartementen op deze verdieping.”
Commandoruimte
Brandalarmen worden ook automatisch doorgemeld
naar de meldkamer van de brandweer. “Op
de begane grond wordt een commandoruimte
ingericht, waar alle brandveiligheidssystemen
centraal beheerd en gemonitord worden”, aldus
Hamoen. “Blikvanger in deze ruimte is een groot
tableau met een overzicht van alle verdiepingen.
In het geval van calamiteiten kan de brandweer
hier direct op zien wat voor melding het betreft
en op welke locatie. Hierdoor kan direct de juiste
hulp worden verleend.”
Erkend CCV branddetectieen
beveiligingsbedrijf
VKP Beveiligingstechniek is een officieel erkend
CCV branddetectie- en beveiligingsbedrijf en REOB
onderhoudsbedrijf. De Woerdense specialist is in
week 8 gestart met de montage van alle brandmeld-
en ontruimingsalarminstallaties, die later dit
jaar gecertificeerd worden opgeleverd. Vervolgens
is VKP Beveiligingstechniek ten minste één jaar verantwoordelijk
voor service & onderhoud. ❚
VKP Beveiligingstechniek B.V.
biedt zorgvuldige en vakkundige beveiligingstechniek:
brandbeveiliging
inbraakbeveiliging
cameratoezicht
toegangscontrolesystemen
brandblusmiddelen
noodverlichting
VKP Beveiligingstechniek B.V.
biedt zorgvuldige en vakkundige beveiligingstechniek:
brandbeveiliging
inbraakbeveiliging
cameratoezicht
toegangscontrolesystemen
brandblusmiddelen
noodverlichting
Golf van Biskaje 2
3446 CP Woerden
0348-420033
www. vkpbeveiliging.nl
Bel voor meer informatie
0348 - 42 00 33 of kijk op
vkpbeveiliging.nl
INSTALLATIEENBOUW.NL | 19
00029191001_VKP.indd 1 25-01-22 10:58

De Pen
‘Onze medewerkers
worden geselecteerd op
eigen verantwoordelijkheid
en ondernemingszin’
Foto: Sjors Massar
20 | INSTALLATIEENBOUW.NL

De Pen
Henny de Haas
Directeur en eigenaar van Hoppenbrouwers Techniek
GOED VOORBEREID OP DE (ONZEKERE)
TOEKOMST
Het zijn buitengewone tijden. De coronapandemie lijkt een vast onderdeel te worden van ons leven, inflatie steekt de kop
op, materiaal- en personeelstekorten grijpen om zich heen en de woningmarkt is structureel uit balans. Het doet mij een
beetje denken aan de tijd rond de millenniumwissel, toen kon alles niet op en gingen de techaandelen door het plafond.
Het is idioot dat de waarde van een aandeel Tesla dertig tot vijftig keer de waarde heeft van de omzet, niet eens van de
winst. Als het dan echt waard zou zijn, dan zou dat bedrijf meer waard zijn dan alle andere autobedrijven in de wereld.
Volgens mij gaat dat niet lang meer duren.
Zo heeft elke tijd zijn eigen kansen en je kunt je erop voorbereiden. Een crisis net zo. Ik heb er heel wat meegemaakt en
ze horen bij het leven. In de vorige kredietcrisis heb ik verschillende bedrijven overgenomen die failliet zijn gegaan. Dat
konden wij doen omdat we de jaren daarvoor altijd zeer crisisbestendig gewerkt hebben. We hebben ons nooit gek laten
maken met zoveel mogelijk projecten aannemen en mensen binnenhalen. Ik zie het nu weer gebeuren: er moeten een miljoen
huizen gebouwd worden dus iedereen stort zich hierop. De volgende varkenscyclus is alweer in de maak. Ondertussen
is iedereen op zoek naar technisch personeel. Ook hier werkt Hoppenbrouwers met een langetermijnvisie: we werken consequent
aan een gezond bedrijf, wat onze medewerkers veel vertrouwen geeft. Die medewerkers worden geselecteerd op
eigen verantwoordelijkheid en ondernemingszin. Ze komen te werken in een platte organisatie die sterk blijft groeien, waardoor
er veel ruimte is om zich verder te ontwikkelen. Door dit goed te communiceren en zichtbaar te maken, komen de juiste
mensen vanzelf naar ons toe. Wij hebben geen recruiter in huis, de mensen die bij ons komen zijn intrinsiek gemotiveerd.
Eigen verantwoordelijkheid van medewerkers heeft ook waarde voor klanten. Hoppenbrouwers legt de autonomie laag in
de organisatie. De klant kan rechtstreeks met de projectleider contact opnemen, zonder tussenkomst van bijvoorbeeld een
commercieel directeur. Klant en projectleider bepalen ook zelf de contactmomenten en stemmen dat af met een werkvoorbereider,
de BIM-modelleurs, de monteurs en alle andere leden van het projectteam. Wij leveren op deze wijze goed werk
af, komen onze afspraken na en zorgen dat de klant geen gezeur meemaakt. Volgens mij is dat vrij bijzonder in de bouw.
Kijken we naar wat komen gaat in de toekomst, dan zie ik vooral een steeds belangrijkere rol voor data en digitalisering en
voor modulair bouwen. Modulair bouwen gaat twee stappen verder dan bouw. In Almelo hebben we een fabriek waar een
prefab woning in modules wordt gemaakt. Complete pakketten als toilet, trappenhuis en badkamer gaan volledig voorzien
van installaties en afbouw naar de bouwplaats. Het wordt zo misschien wel saaier en dat zal dan wel een tegenbeweging
oproepen, maar de ontwikkeling is nu onafwendbaar. We hebben immers heel veel woningen nodig.
Data en digitalisering zijn ook onafwendbaar. Dat is vooral lastig voor kleine bedrijven voor wie het moeilijk is om op
alle gebieden kennis in huis hebben. De traditionele projectleider van de aannemer, maar ook van de installateur, wordt
meer en meer vervangen door mensen die kennis samenbrengen. Ze werken niet meer in een hiërarchie maar in een kennisnetwerk.
Ik zie het als een sneeuwbal die klein begint bij een projectontwikkelaar en een architect en waar steeds meer
informatie tegenaan geplakt wordt door iedereen die in dat informatiemodel werkt. Kennisleiders moeten al die informatie
managen en in die sneeuwbal communiceren. Er werken momenteel 1.500 mensen bij Hoppenbrouwers en een steeds
grotere groep bestaat uit hbo’ers, werktuigbouwkundigen, BIM-modelleurs en dataspecialisten. Ook op die manier zijn wij
goed voorbereid op de toekomst. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 21

THEMA WARMTEPOMPEN
FRANK AGTERBERG, VOORZITTER VAN DE BRANCHEORGANISATIE VOOR LEVERANCIERS VAN WARMTEPOMPEN:
HOOP OP GROEI WARMTEPOMPEN IN BESTAANDE BOUW
Het grootste deel van het aantal verkochte warmtepompen is bestemd voor nieuwbouwwoningen. Om de hoeveelheid warmtepompen in
bestaande woningen flink te laten stijgen en de klimaatdoelstellingen te halen, wil de Vereniging Warmtepompen dat er een verbod komt op
de verkoop van losse cv-ketels.
Tekst Tim van Dorsten |
Beeld Vereniging Warmtepompen
Om de klimaatdoelstellingen te halen, moeten jaarlijks 150.000 woningen van het aardgas worden gehaald.
Verwachtingen voor de verkoop van warmtepompen
over 2022 geeft Frank Agterberg niet. Wel
hoopt de voorzitter van de brancheorganisatie
Vereniging Warmtepompen dat de groei van het
jaarlijkse aantal verkochte warmtepompen in de
woningbouw weer teruggaat naar percentages
van een paar jaar geleden. “Tussen 2016 en 2020
steeg het aantal verkochte warmtepompen jaarlijks
met gemiddeld 30 tot 40 procent. Het afgelopen
jaar verkochten onze leden, de leveranciers,
echter ‘slechts’ 15 procent meer warmtepompen
dan het jaar ervoor.”
Als reden voor deze stagnerende stijging ziet hij
de opgetreden verzadiging in de nieuwbouwmarkt.
“In totaal zijn in het afgelopen jaar bijna
70.000 warmtepompen verkocht. 13 procent van
deze warmtepompen is geplaatst in de bestaande
woningbouw. In de verduurzaming van deze be-
22 | INSTALLATIEENBOUW.NL

WARMTEPOMPEN THEMA
Ten opzichte van een cv-ketel heeft een warmtepomp als voordeel veel minder CO 2
uit te stoten.
‘Een goede installateur biedt in zijn advies
ook een warmtepomp als optie aan’
Frank Agterberg, voorzitter van de
brancheorganisatie Vereniging Warmtepompen.
staande bouw zit de grootste groeimogelijkheid.”
Jaarlijks worden volgens het Planbureau voor de
Leefomgeving 10.000 woningen van het aardgas
gehaald, maar die hoeveelheid moet snel stijgen
naar 150.000 woningen per jaar om de klimaatdoelstellingen
te kunnen halen.
Goed advies
Om meer woningen van het aardgas te halen, spelen
installateurs en installatiebedrijven een belangrijke
rol, vindt hij. “Als gebouweigenaren of woningbezitters
hun cv-ketel willen vervangen, dan nemen
ze contact op met een installateur voor advies. Een
goede installateur biedt in zijn advies dan ook een
warmtepomp als optie aan.”
Desondanks merkt hij dat gebouweigenaren lang
niet altijd een warmtepomp als optie te horen
krijgen. Daarom pleit hij namens de brancheorganisatie
voor een verbod op de verkoop van losse
cv-ketels, net zoals de Vereniging Warmtepompen
samen met een coalitie in 2018 al deed. Destijds
kwam het niet zo ver, maar Agterberg heeft goede
hoop dat zijn pleidooi inmiddels breder wordt gedragen.
“Ten opzichte van een cv-ketel heeft een
warmtepomp als voordeel veel minder CO 2
uit te
stoten. En met de huidige hoge gasprijzen is het
gebruik van een cv-ketel niet eens meer overall
goedkoper in vergelijking met een warmtepomp.
We merken dat steeds meer woningbezitters en
gebouweigenaren het verhaal over een schoner klimaat
en CO 2
-reductie belangrijk genoeg vinden om
over te stappen op een warmtepomp.”
Tussenoplossing?
Om gebouweigenaren en woningbezitters
over te halen deze stap te zetten, heeft kabinet-Rutte
IV voor de hybride warmtepomp als
tussenoplossing gekozen. “Het kabinet heeft
haar huiswerk behoorlijk goed gedaan”, vindt
Agterberg. “Het vorige kabinet wilde de overstap
naar warmtepompen wijk voor wijk doorvoeren,
maar uit onder meer proefprojecten van
het Programma Aardgasvrije Wijken bleek dat
dit iedere keer een behoorlijke stap was. In de
bestaande gebouwde omgeving kunnen nogal
wat hindernissen bestaan, want een flinke
verbouwing met een aardige investering kan
nodig zijn om een geheel aardgasloze verwarming
met warmtepomp te installeren. Bij een
hybride warmtepomp maken gebouweigenaren
ook gebruik van een cv-ketel, om bij enorm lage
temperaturen bij te springen en het tapwater
te verwarmen. Dit biedt hen de mogelijkheid
om hun definitieve keuze af te laten hangen
van toekomstige technische mogelijkheden,
zoals de inzet van groen gas of misschien
zelfs waterstof.”
Voor Agterberg blijft een hybride warmtepomp
wel een tussenoplossing. “Maar als je het aan
onze leden vraagt, dan zullen zij een genuanceerder
beeld geven”, verwacht hij. “Sommige
leden vinden een cv-ketel op groen gas namelijk
ook een goede oplossing. Iedere gebouweigenaar
moet zelf kijken naar de mogelijkheden
die voor hem het best passend zijn.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 23

THEMA WARMTEPOMPEN
INNOVATIES DIE NERGENS ANDERS TE VINDEN ZIJN
EIGEN MERK BEANTWOORDT
AAN VRAGEN VAN INSTALLATEURS
Als technische groothandel levert Linum Group montagetoebehoren voor onder meer warmtepompen en airco’s. Het assortiment telt ruim
20.000 producten. Naast de levering van een breed assortiment van bekende merken ontwikkelt het bedrijf producten onder het eigen merk
Alixo. Met Alixo bewijst Linum Group dat ze luistert naar de vragen van de installatiemarkt en er een passend antwoord bij zoekt.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Linum Group
Linum Group levert als montagetoebehoren voor onder meer warmtepompen en airco’s.
24 | INSTALLATIEENBOUW.NL

WARMTEPOMPEN THEMA
De Alixo Foot is beschikbaar in drie
standaardlengtes en in twee extra hoge versies.
De LAC-792 dakdoorvoer.
Het Alixo Frame is ideaal voor de montage
van airco’s en koeltechnische units op
vlakke daken.
Het Alixo-assortiment bestaat onder meer uit
montagebalken, wand- en dakdoorvoeren, antivibratiesokkels,
harde drainpipes en EU-gecertificeerde
reinigingsmiddelen voor HVAC-installaties.
Daarmee is het inzetbaar voor het complete
traject, van montage tot onderhoud. Een aparte
tak binnen het eigen merk is AIR Alixo. Dit is
een complete, gecertificeerde lijn voor binnen-
en buitenunits, bestaande uit standaard
reinigings- en intensieve onderhoudsproducten
voor airco’s en koelinstallaties, waaronder
ook bio-afbreekbare versies.
Met Alixo wil Linum Group innovaties leveren aan
installateurs die ergens anders niet snel te vinden
zijn. “Er zijn veel merken op de markt en wij
distribueren zelf ook verschillende merken, maar
met onze eigen productenlijn beantwoorden we
specifieke vragen van onze klanten”, zegt Robbie
Naessens, marketing manager bij Linum Group.
Anders, beter en goedkoper
Het van oorsprong Belgische Linum werd opgericht
in 1983. Sindsdien maakte het bedrijf een enorme
groei door, waarbij de medewerkers zagen dat producten
soms anders, beter en goedkoper konden.
Van daaruit ontstond het eigen merk Alixo. “Linum
levert geen toestellen en is dus 100% merkneutraal.
Welk merk de installateur ook plaatst, wij zorgen
ervoor dat hij bij ons de accessoires vindt om
een installatie professioneel te plaatsen, monteren
‘Onze medewerkers spreken
dagelijks installateurs en zo horen we
wat de behoeftes zijn’
en onderhouden. Onze medewerkers spreken dagelijks
installateurs en zo horen we wat de behoeftes
zijn. Onze researchafdeling onderzoekt vervolgens
wat de mogelijkheden zijn. Al onze Alixo-producten
worden uitsluitend in Europa vervaardigd. Als
gerenommeerd distributeur hebben we een jarenlange
ervaring in snel en tijdig leveren, waar dan
ook in Europa”, aldus Naessens.
Van montage tot onderhoud
Tegenwoordig wordt vrijwel iedere warmtepomp
of airco buitenunit op rubberen sokkels geplaatst
die vibraties opvangen. De eigen Alixo Foot beantwoordt
aan deze marktvraag en is intussen
beschikbaar in drie standaardlengtes en in twee
extra hoge versies (high foot).
Ondertussen groeit het Alixo-assortiment nog
altijd verder. Het assortiment dakdoorvoeren bestaat
bijvoorbeeld intussen uit negen gevarieerde
modellen. Naessens: “Een dakdoorvoer bestond
natuurlijk al langer, maar regelmatig werden we
geconfronteerd met specifieke vragen van installateurs.
Zij wilden bijvoorbeeld een bredere, een
hogere of een dakdoorvoer uit inox die bestand
is tegen meer extreme weersomstandigheden, bijvoorbeeld
in kuststeden en -gemeentes. We stelden
vast dat een dergelijke mate aan maatwerk
niet te vinden was bij andere fabrikanten. Daarom
hebben we onze jarenlange expertise ingezet om
in een eigen ontwikkeling te voorzien.”
Foot frames
Het laatste product dat aan het assortiment werd
toegevoegd is het Alixo Frame; een volwaardig
alternatief voor grote, buitenlandse merken. De
frames zijn stevig en eenvoudig op te bouwen.
Ze zijn ideaal voor de montage van airco’s en
koeltechnische units op vlakke daken. Dankzij de
individueel verstelbare stelpoten hoeft een Alixo
frame niet verankerd te worden aan het dak. “We
hebben al heel wat expertise opgebouwd als dealer
van Big Foot Systems en hebben die kennis
meegenomen bij de ontwikkeling van het Alixo
Frame. Het is een uitstekend prijsvriendelijk alternatief
in projecten waar de vereisten op het gebied
van bijvoorbeeld de geplande belasting iets
lager liggen”, besluit Naessens. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 25

Optimale lucht- en vuilafscheiding
voor uw warmtepomp of cv-installatie
Bespaar
tot wel
13% *
SpiroTrap MB3
Magnetische
vuilafscheider
SpiroTop AB050
Vlotterontluchter
Bescherm je installatie met de
lucht- en vuilafscheiders van
Spirotech!
• 13% minder gasverbruik
aangetoond door TNO en
Kiwa GASTEC
• Optimale bescherming van
warmtepomp en/of cv-ketel
• Geen problemen meer door
lucht of vuil in de installatie
• Minder storingen en
onderhoud
SpiroVent RV2
Luchtafscheider
www.spirotech.nl
*wanneer zowel een RV2 als een MB3 geïnstalleerd
Maximising Performance for You
Maximising Performance for You

THEMA WARMTEPOMPEN
VOORKOM RENDEMENTSVERLIEZEN
VAN WARMTEPOMPEN
Nederland heeft de ambitie en plannen om vanaf 2050 volledig duurzaam invulling te geven aan de energiebehoeften van alle mensen en
bedrijven. Een ingrijpende transitie, die nog groter is dan het aanleggen van de gasinfrastructuur in de jaren zestig. Hoe deze duurzame
energievoorziening precies wordt gerealiseerd, is nog afhankelijk van technische innovaties en kostenontwikkelingen.
Tekst en beeld Spirotech
Zowel de messing SpiroTrap vuilafscheider als de SpiroVent microbellenluchtafscheider zijn beschikbaar tot 2”.
De komende decennia gaan warmtepompen alvast
een deel van die duurzame ambitie invullen,
vanwege de bewezen technologie en het mogelijk
aantrekkelijke rendement. Mogelijk, omdat een
verkeerd advies, slechte installatie en lucht en vuil
net als bij cv- en koelinstallaties rendementsverliezen
kunnen veroorzaken. Bij sommige projecten
zijn de beoogde resultaten daardoor tegengevallen.
Dit artikel geeft eerst inzicht in de werking en
marktontwikkeling van warmtepompen. Daarna
worden zowel de invloeden van lucht en vuil op
het mogelijke rendement belicht, als een oplossing
om deze te voorkomen. Ten slotte nog een
aantal adviezen vanuit de installatiepraktijk.
Werking warmtepompen
en marktontwikkeling
Warmtepomp is een verzamelnaam voor elk apparaat
dat warmte verplaatst of oppompt, waardoor
diverse huishoudelijke apparaten ook onder
die noemer vallen (koelkast, airconditioning, etc.).
Technisch gezien werkt elke warmtepomp volgens
dezelfde thermodynamische cyclus van het
opnemen en afgeven van warmte. Voor dit warmtetransport
is een kleine hoeveelheid elektriciteit
nodig om de compressor van de warmtepomp aan
te sturen, die ervoor zorgt dat warmte wordt opgenomen
van een warmtebron en wordt afgegeven
aan de warmtegebruiker. Denk bijvoorbeeld aan
het water van de cv-installatie die een woning
28 | INSTALLATIEENBOUW.NL

WARMTEPOMPEN THEMA
‘Zonder zich daarvan bewust te zijn,
compenseren mensen en bedrijven
rendementsverliezen met een
hogere energierekening’
De SpiroVent RV2 verwijdert volcontinu microbellen
uit het systeemwater, terwijl de SpiroTrap MB3
(magnetische) vuildeeltjes afvangt.
moet verwarmen. De bronwarmte kan afkomstig
zijn van de buitenlucht, van een bron in de bodem
of van oppervlaktewater. We spreken dan van een
lucht/water- of een water/water-warmtepomp.
Warmtepompen worden al decennia toegepast
in woningen, utiliteitsgebouwen en de industrie.
Tegenwoordig bedoelen veel mensen met warmtepompen
een duurzame oplossing voor het verwarmen
(of koelen) van gebouwen en woningen.
De markt daarvoor is volgens het CBS in 2018 met
zo’n 27% gegroeid naar bijna 110.000. Daarin
zijn de ‘hybride’ ventilatiewarmtepompen, die een
hr-ketel ondersteunen, nog niet meegerekend. In
heel Europa zijn er volgens het EHPA in totaal
12,3 miljoen verkocht in 2018. Vanwege het grote
aantal verschillende type warmtepompen is het
belangrijk deskundig advies in te winnen bij de
aanschaf en installatie ervan. Verder is het belangrijk
om te waarborgen dat het rendement tijdens
de jarenlange levensduur niet afneemt.
Rendementsverschillen
verwarmingsoplossingen
Bijna de helft (44%) van ons Nederlands energiegebruik
is nodig voor het genereren van warmte. Daarom
is het verstandig om kritisch te kijken naar de
rendementsverschillen van verwarmingsoplossin-
gen, zowel bij de aanschaf als tijdens het gebruik.
Systemen die rechtstreeks door gas of elektriciteit
worden verwarmd, zoals een kachel en de meeste
cv-installaties, geven in een ideale situatie dezelfde
warmte weer af. Hun rendement is daardoor
maximaal 100%. Bij warmtepompen zijn
rendementen van 400 tot zelfs 500% haalbaar.
Dit hoge rendement is mogelijk doordat heel veel
warmte ‘gratis’ uit de omgeving wordt gehaald en
je dus 4 tot 5 keer zoveel warmte in je woning
krijgt dan de elektrische energie die de compressor
van de warmtepomp gebruikt. Omdat warmtepompen
met kleinere temperatuurverschillen
werken dan gasgestookte cv-ketels, is er zowel een
groter afgifte-oppervlak als waterdebiet nodig.
Bijvoorbeeld via vloerverwarming, in plaats van
gewone radiatoren. Tegenvallende rendementen
van warmtepompen zijn meestal het resultaat van
een verkeerd advies of ontbrekende kennis en ervaring
met de toepassing ervan. Vergelijkbaar met
de traditionele cv- en koelinstallaties kunnen ook
lucht en vuil in het systeem na verloop van tijd het
rendement flink verlagen. Gelukkig zijn er bewezen
effectieve oplossingen om dat soort verliezen
te voorkomen.
Rendementsverliezen door
lucht en vuil voorkomen
Lucht en vuil zijn twee onopvallende maar in de
praktijk wel vaak voorkomende veroorzakers van
rendementsverliezen in verwarmings- en koelinstallaties.
Hun invloed is groter bij installaties die
op basis van een lagere temperatuur werken om
energie te besparen, zoals warmtepompen. Verder
zijn vloerverwarmingssystemen gevoeliger voor
lucht- en vuilophoping dan radiatoren. Zonder
zich daarvan bewust te zijn, compenseren mensen
en bedrijven die rendementsverliezen met een hogere
energierekening. De negatieve invloed van
lucht- en vuilophoping op het rendement van installaties
is uitvoerig getest en visueel vastgelegd
met infraroodcamera’s, door onder andere Kiwa
Gastec. Vervolgens is ook de invloed getest van
mogelijke oplossingen voor het voorkomen van
rendementsverliezen door lucht en water.
Lucht kan in de vorm van microbellen, opgelost
in het water en in een vrije vorm aanwezig zijn in
installaties. Dit vermindert zowel de doorstroming
als warmteafgifte. Uit onderzoek aan de Brunel
Universiteit blijkt dat luchtbellen bij de uitgang
van warmtepompen zeer klein zijn (circa 0.1 mm)
en alleen met een goede microbellenafscheider
zijn af te vangen. Ophoping van vuil wordt veroorzaakt
door corrosie van leidingen en installatiecomponenten,
bacteriegroei of kalkaanslag.
Lucht en vuil hebben beiden een reducerende
invloed op de efficiëncy en levensduur van warmtepompen
en -wisselaars, waardoor ze de ‘Total
Cost of Ownership’ verhogen. Gelukkig zijn beide
invloeden eenvoudig uit een installatie te verwijderen
met een automatische ontluchter en vuilafscheider,
of een combinatie daarvan. Sommige
vervuiling is tegen te gaan met additieven. Dit
zijn toevoegingen die de systeemwaterkwaliteit
en daarmee het installatierendement op peil houden.
Behalve het voorkomen van verliezen, verlagen
deze oplossingen ook het risico op storingen.
Adviezen uit de praktijk
De negatieve invloed van lucht en vuil op het
rendement van installaties is zo groot dat Alklima
automatische lucht- en vuilafscheiders standaard
voorschrijft bij de verkoop van warmtepompen.
“Wij zien bij onze servicecontacten een direct verband
tussen alle meldingen en de aanwezigheid
van lucht en vuil in het systeemwater”, vertelt Rudy
Grevers, manager woningbouw bij het bedrijf. “In
lagere temperatuur installaties komt lucht in de
vorm van microbellen meer voor en hopen vuildeeltjes
zich sneller op dan in hoge temperatuur installaties,
waardoor de energetische prestatie afneemt.
Als klanten contact opnemen over een code 9 melding
wordt die vaak door lucht of vuil veroorzaakt,
terwijl dat eenvoudig met een automatische luchten
vuilafscheider te voorkomen is.”
Een andere warmtepompspecialist, Menno van der
Hoff van Triple Aqua Consulting, adviseert ook automatische
lucht- en vuilafscheiders toe te voegen
aan warmtepompen met systeemwater of een koudemiddel.
“De iets hogere aanschafprijs door zo’n extra
installatiecomponent wordt snel en vele malen
terugverdiend door de betere energetische
prestatie tijdens de totale levensduur.
Behalve het automatisch verwijderen
van in systeemwater aanwezige lucht- en
metaaldeeltjes door corrosie, verkleint het ook
de kans op storingen. Ten slotte helpen ook speciale
toevoegingen die de systeemwaterkwaliteit op
peil houden vuilophoping te voorkomen en het rendement
van warmtepompen te optimaliseren.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 29

THEMA WARMTEPOMPEN
PLUG AND PLAY OPLOSSINGEN OP HET GEBIED VAN VERWARMING EN KOELING
INSTALLATIEGEMAK MET GEÏNTEGREERDE WARMTEPOMP
Door de verduurzaming in de bouw, een tekort aan technici en de druk op de installatiekosten is er steeds meer vraag naar plug and play oplossingen.
Luchtbehandelingskasten voorzien van een geïntegreerde omkeerbare warmtepomp voor verwarming en koeling vormen dan ook een
logische oplossing. Door de vraag van de laatste jaren naar warmtepompen en meer kennis in de markt is het volume in verkochte apparaten
enorm toegenomen. Dit is logisch als je bedenkt dat installaties veel eenvoudiger worden zonder externe koude- en warmteopwekking.
Tekst Desiree Pennings i.s.m. Harry van Veen | Beeld Horos Klimaattechniek
Horos Klimaattechniek is in de jaren ‘90 begonnen
met het ontwerpen van dergelijke systemen,
vaak geboren vanuit de vraag om ruimtebesparing
en meer eenvoud in installatiewerk. Het
ontwerp, de verkoop en de aftersales vragen om
expertise op zowel lucht- als koeltechniek, iets dat
sinds de jaren ‘50 van de vorige eeuw in de onderneming
aanwezig is. Er is hierdoor veel kennis en
ervaring opgedaan om de aanvankelijke koeltechnische
kinderziektes te overwinnen, maar ook om
goed advies op de toepassing en mogelijkheden
te bieden. Hierdoor is de betrouwbaarheid op een
goede werking en aftersales gewaarborgd.
‘Naast het installatiegemak is alle
koudetechniek geïntegreerd en dus is voor
de installatie geen F-gassen gediplomeerde
monteur meer nodig’
“In de jaren ’90 wist een groot deel van de markt
nog niet wat een warmtepomp was. Van de verduurzamingsafslag
die we de afgelopen jaren zijn
ingegaan, was toen nog geen sprake”, zegt Harry
van Veen, directeur bij Horos Klimaattechniek.
Werd er destijds begonnen met drie ongelijke
De luchtbehandelingskasten zijn leverbaar met een capaciteit vanaf 900 m 3 /h.
30 | INSTALLATIEENBOUW.NL

WARMTEPOMPEN THEMA
Luchtbehandelingskast voorzien van een geïntegreerde omkeerbare warmtepomp voor verwarming en koeling.
compressoren om de capaciteit in zeven stappen
te regelen en met een vast toerental van de V-
snaar aangedreven ventilatoren, eind 2006 werd
de stap gemaakt naar toerengeregelde compressoren
en EC-ventilatoren.
Werking
In de zomer wordt de condensorwarmte door de
retourventilator afgevoerd en in de winter wordt
de restwarmte die achter de warmteterugwinning
nog overblijft, gebruikt om de toevoerlucht op te
warmen tot 20 á 21°C bij een buitenconditie van
-10°C. Omdat direct energie wordt overgedragen
van het koudemiddel naar de lucht, zijn er geen
overdrachtsverliezen – wat met een gekoeld- en
warmwatersysteem wel het geval is. Met het absorptie
warmtewiel wordt het benodigd koelvermogen
verlaagd en daarom het energieverbruik
geminimaliseerd, net als met de toepassing van
de EC-ventilatoren en toerengeregelde compressoren
in deze apparatuur.
De luchtbehandelingskasten zijn geschikt voor
binnen- en buitenopstelling en zijn leverbaar met
een capaciteit vanaf 900 m 3 /h. Regeling kan op
basis van CO 2
, temperatuur en/of druk. Tot 4.000
m 3 /h zijn ook compacte units leverbaar voor plafond
onderbouwmontage. Naast het installatiegemak
is alle koudetechniek geïntegreerd en dus is
voor de installatie geen F-gassen gediplomeerde
monteur meer nodig. De inbedrijfstelling en het
onderhoud wordt uitgevoerd door de eigen luchten
koeltechnici van Horos.
Meer over Horos
Horos biedt een breed pakket aan oplossingen
voor het binnenklimaat in de utiliteit en industrie.
Het bedrijf bestaat zeventig jaar en is in die tijd
met name bekend geworden door de hoogwaardige
producten in luchtbehandeling, koeling en
bevochtiging. Ook wordt het bedrijf regelmatig
ingeschakeld voor advies bij complexe problemen
op het gebied van binnenklimaat en industriële
toepassingen. Dit is niet voor niets. Horos heeft
een berg aan kennis in huis; ze heeft bijvoorbeeld
aan de wieg gestaan van de ontwikkeling van
de warmtepomp. ❚
Duurzame feiten over
de geïntegreerde
warmtepomp op een rij:
· Eenvoudige installatie
· Geen specialistische kennis nodig bij
het installeren
· Lagere installatiekosten
· Laag energieverbruik
· Nauwkeurig regelbaar
· Ervaring en deskundigheid bij de leverancier
· Monitoren op afstand via Modbus,
TCP/IP en BACNet
· In bestaande bouw tot aan de stijlen
en panelen op locatie samen te bouwen
INSTALLATIEENBOUW.NL | 31

VACATURES
INBEDRIJFSTELLER
SERVICETECHNICUS
SALES ENGINEER
we support your HVAC installations
Alixo, professional accessories for HVAC/R installations.
® brand by Linum Europe. Made in Europe.
© LG - 21.165
Oosterparkweg 35H, 2985 SX Ridderkerk
c 0180 46 35 88
w www.linum.eu w www.alixo.eu

NAAMPLAATJE
AANPASSEN?
DIGITAAL,
ONLINE &
DRAADLOOS
DRAADLOZE VIDEO
INTERCOMS VOOR
APPARTEMENTEN
www.intratone.nl

THEMA WARMTEPOMPEN
WEL OF NIET VOLLEDIG VAN HET GAS AF?
HYBRIDE WARMTEPOMP OM HET
GASVERBRUIK TE VERMINDEREN
All-electric warmtepompen worden vaak genoemd als dé manier om van het gas af te gaan, maar hybride warmtepompen schelen ook al
een hele slok op de borrel, zeggen Ralf Jansen en Ronald Mollema van Intergas. “Daarmee kun je 60% gas besparen en ook dan haal je
de klimaatdoelstellingen.”
Tekst Desiree Pennings | Beeld Intergas
Het all-electric Intergas Xource warmtepompsysteem die ook hybride ingezet kan worden.
Intergas is marktleider op het gebied van HR
cv-ketels. Al voordat gasaansluitingen bij nieuwbouw
verboden werden, vanaf 2018, was het
bedrijf bezig met de ontwikkeling van all-electric
en hybride warmtepompen. Alle producten worden
ontwikkeld en geproduceerd in Coevorden.
In 2014 ging Intergas een samenwerking aan
met Daikin. Samen ontwikkelden zij twee hybride
warmtepompen: een Monobloc en een splitsys-
34 | INSTALLATIEENBOUW.NL

WARMTEPOMPEN THEMA
De elektrische warmtepomp bestaat uit een Monobloc met een 7 kW buitenunit.
teem, dat bestaat uit een warmtepomp met buitenunit
van Daikin en een HR-ketel van Intergas.
In 2020 introduceerde Intergas de eerste all-electric
warmtepomp, die momenteel in de markt gezet
wordt. Het gaat om een Monobloc met een 7
kW buitenunit. Er is keuze tussen een 200 of 300
liter boilervat. “Bijzonder is dat je hem ook kunt
inzetten als hybride warmtepomp. Mild-hybride
noemen we dat”, zegt Ronald Mollema, sales engineer
warmtepompen. “Deze optie is met name
interessant voor mensen die wel van het gas af
willen, maar het nog niet volledig aandurven. Zij
kunnen dan kijken of het werkt. De cv-ketel staat
in dit geval stand-by. De all-electric ready warmtepomp
wordt vaak geplaatst in huizen vanaf 2005
met een goede isolatie en vloerverwarming.”
Nieuw op de VSK
Momenteel wordt ook een eigen hybride warmtepomp
ontwikkeld. Deze wordt gepresenteerd
tijdens de VSK-beurs in mei. “Dit is een revolutionair
product, want we gaan het anders doen
dan de rest”, zegt Mollema. Heel veel meer kan
hij er nog niet over zeggen, want dan is het geen
verrassing meer op de VSK. “Wel kan ik zeggen
dat je hem naast een bestaande ketel kunt
hangen, maar ook kunt aanschaffen als set met
een cv-ketel. Het wordt een splittoestel. Je hebt
F-gas gecertificeerd personeel nodig om hem
te installeren.”
“We nodigen installateurs graag uit op de VSKbeurs
om kennis te maken met onze nieuwe hybride
warmtepomp”, zegt Ralf Jansen, hoofd marketing
en communicatie. Ga je niet naar de VSK, maar heb
je wel interesse in één van de producten, dan kun
je contact opnemen met de groothandel of direct
met Intergas. Mollema: “Wij geven graag een stukje
advies, want iedere woning is maatwerk. Iedere
woensdag geven we in Coevorden trainingen op het
gebied van warmtepompen. Als installateur kun je
je daarvoor kosteloos opgeven. Aanmelden kan via
onze website.”
Eindoplossing in plaats
van tussenoplossing
Om volledig over te stappen naar een all-electric
warmtepomp moet de woning goed geïsoleerd
zijn en beschikken over lage temperatuur
verwarming. Dat is lang niet altijd mogelijk.
Daarom wordt een hybride warmtepomp steeds
vaker gezien als eindoplossing en niet meer als
tussenoplossing. Jansen: “We merken dat er een
meer realistische kijk komt op van het gas af
gaan. Groen gas of bijvoorbeeld verwarmen op
‘Iedere woensdag
geven we in
Coevorden trainingen
op het gebied van
warmtepompen’
waterstof zouden in de toekomst een oplossing
kunnen zijn, maar dat is nog ver weg. Met een
hybride warmtepomp kun je 60% gas besparen
en dan haal je de klimaatdoelstellingen ook. In
veel situaties is dit goedkoper dan overstappen
op een warmtenet of all-electric.” Mollema is
het met hem eens: “In veel gevallen is het niet
mogelijk om volledig van het gas af te gaan.
Hybride is dan een goede oplossing. Als in veel
huizen een hybride warmtepomp zou worden
toegepast, dan levert dat al een enorme besparing
op, zowel in gasverbruik als in CO 2
-uitstoot.
De volledige overstap heeft meer verandering
nodig en is duurder. Als mensen investeren in
een warmtepomp, dan moeten ze vaak ook het
warmteafgiftesysteem aanpassen en dat kost
geld. Het is geen oplossing voor iedereen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 35

THEMA WARMTEPOMPEN
ZUINIG SYSTEEM, MAAR TOCH SNEL EXTRA WARMTE
DE COMBINATIE VAN
LAGE TEMPERATUREN EN RADIATOREN
Prenger Warmtetechniek is dé specialist op het gebied van verwarmingssystemen en richt zich specifiek op utiliteits- en woningbouwprojecten.
Het assortiment bestaat uit radiatoren en convectoren van gerenommeerde merken, zoals Instamat, Kermi, Meinertz en Preko. Steeds
meer woningen en bedrijven stappen af van het gas en krijgen een lage temperatuursysteem. Ook hiervoor ontwikkelt Prenger Warmtetechniek
innovatieve producten. Bovendien levert Prenger maatwerk oplossingen.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Prenger Warmtetechniek
Prenger levert badkamer- en designradiatoren, ribbenbuizen
en convectoren van een hoge kwaliteit,
duurzaamheid en met een mooie uitstraling. Deze
producten zijn te zien in de nieuwe showroom in
Vaassen. Deze werd in juni vorig jaar geopend na
een verbouwing van een jaar. Vorig jaar werden
ook veel nieuwe modellen geïntroduceerd, vertelt
mede-eigenaar Rolf Brand. “Op dit moment hebben
we meer dan tachtig verschillende modellen
waarvan twintig elektrisch. De elektrische radiatoren
hebben we ook als cv-uitvoering.”
Extra warmte voor comfort
Veel bestaande en nieuwbouwwoningen worden
tegenwoordig uitgevoerd met een warmtepomp om
te voldoen aan de duurzaamheidseisen, meestal
gecombineerd met vloer- en wandverwarming. Achteraf
ervaren de bewoners dan dat ze toch warmte
tekortkomen in de badkamer, aldus Brand. “Als je ’s
morgens de badkamer binnenloopt, terwijl je net
uit een warm bed komt en weinig kleding aan hebt,
dan wil je extra comfort. De overgang van warm
naar koud is op dat moment te groot. Met een radiator
aan de wand kun je dat opvangen.”
36 | INSTALLATIEENBOUW.NL

WARMTEPOMPEN THEMA
Veel mensen willen een radiator op de badkamer voor extra comfort, naast de
vloerverwarming op lage temperatuur.
Bij Prenger Warmtetechniek kun je kiezen uit tachtig verschillende modellen
radiatoren, waarvan twintig elektrisch.
Dat kan een elektrische radiator zijn, maar ook
een conventioneel exemplaar dat normaal gesproken
op een hoge temperatuur werkt, zegt Brand.
“De vraag wanneer temperatuur hoog of laag is,
is relatief. Daar zit geen harde grens aan. Iedere
radiator is dan ook geschikt als extra warmtebron
bij lage temperatuur, in combinatie met vloer- en
wandverwarming. Alleen wordt een niet-elektrisch
exemplaar dan misschien wat minder warm. Een
elektrische radiator werkt apart van de warmtepomp.
Wij hebben een breed assortiment aan
elektrische radiatoren, van eenvoudig om je handdoek
op te warmen tot designradiatoren die zich
aanpassen aan het interieur.”
Perfecte combinatie
Een andere beperking van vloer- en wandverwarming
is dat de temperatuur niet flexibel geregeld
‘Als je het koud hebt of wanneer je eerder
thuis bent, dan kun je het niet snel warm
krijgen met een systeem
op lage temperatuur’
kan worden. Snel schakelen van koud naar warm
is niet mogelijk, terwijl daar soms wel behoefte
aan is. Ook dan is de combinatie tussen een lage
temperatuursysteem en radiatoren een oplossing.
Brand: “Als je het koud hebt of wanneer je eerder
thuis bent, dan kun je het niet snel warm krijgen
met een systeem op lage temperatuur. De oplossing
is dan een combinatie van vloerverwarming
en radiatoren. Dat past mooi in het concept van
warmtepompen en de energietransitie. Je bent
zuinig aan het verwarmen en de warmtepomp
doet zijn werk, maar is er extra behoefte aan
warmte, dan is dat mogelijk. Het gaat dan om
cv-radiatoren die gekoppeld worden aan het lage
temperatuursysteem, waar de warmtepomp de
bron is. Die combinatie is perfect.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 37

THEMA WARMTEPOMPEN
​LUCHTBEHANDELINGSKASTEN VOORZIEN
VAN GEÏNTEGREERDE WARMTEPOMP
Nederland moet minder en liefst geen gas meer uit Groningen halen. We hebben daarnaast klimaatdoelen te halen en we willen naar een
schone, duurzame en circulaire economie. Welke rol kunnen Nederlandse bedrijven hierbij spelen? Wat kunnen zij zelf doen om aardgasloos
te ondernemen?
Tekst en beeld Auerhaan Klimaattechniek
De nieuwe generatie Swegon GOLD RX/HC units,
voorzien van geïntegreerde warmtepomp, kan
een steentje bijdragen. De hoogwaardige plug &
play luchtbehandelingskasten zijn uitgevoerd met
een hoog rendement sorptie warmtewiel en een
omkeerbare inverter warmtepomp die volledig op
elkaar zijn afgestemd. Doordat de compressoren
en het warmtewiel toerengeregeld zijn, kan in elk
seizoen het optimale comfort en rendement automatisch
worden bereikt.
De kasten vallen in de categorie lucht/luchtwarmtepompen;
het verdamper/condensorblok
is in de toe- en afvoer luchtstroom gemonteerd
en heeft hierdoor een hoge EER en SCOP. Deze
EER en SCOP liggen aanzienlijk hoger dan bij een
buiten opgestelde lucht/water-warmtepomp,
aangezien er geen tussenmedium als water of
water-glycol wordt toegepast. De luchtbehandelingskasten
komen volledig in aanmerking voor
de EIA-subsidie.
Gold RX-HC.
38 | INSTALLATIEENBOUW.NL

WARMTEPOMPEN THEMA
‘Het grote voordeel voor de installateur is dat
alle componenten volledig op elkaar
zijn afgestemd’
Alle componenten in de luchtbehandelingskast
worden aangestuurd vanuit de slimme IQlogicregelaar.
Deze regelaar kan op meerdere protocollen
communiceren met een GBS, waardoor het op
afstand monitoren eenvoudig is. De units zijn zeer
compact gebouwd. Het grote voordeel van dit geïntegreerde
concept is dat het veel montagetijd op de
bouwplaats bespaart en daarmee ook (faal)kosten.
De units zijn leverbaar met een luchtcapaciteit van
3.000 tot 25.000 m 3 /h.
Ontdooicyclus van de warmtepomp
Het verdamperblok van de warmtepomp zit in de
afvoerlucht vanuit het pand gezien naar buiten
toe. De warme afgezogen lucht passeert eerst het
sorptie warmtewiel en zal daarna door het verdamperblok
gaan. In dit warmtewiel zal warmte worden
onttrokken, maar wat in wintersituatie nog veel belangrijk
is, is dat er vocht uit deze afgezogen lucht
wordt onttrokken door het soptiewiel. Hierdoor kan
het vocht niet meer als rijp op het verdamperblok
neerslaan, waardoor de warmtepomp aanzienlijk
minder in ontdooicyclus zal gaan.
In wintersituatie zal de temperatuur van de lucht
die over het verdamperblok stroomt 5°C hoger
zijn ten opzichte van de buitentemperatuur. Dit
geeft een beter rendement aan de warmtepomp
en ook hierdoor zal de warmtepomp minder vaak
in ontdooicyclus gaan. Een ander groot bijkomend
voordeel van een verdamperblok in de luchtbehandelingskast
is dat er geen directe invloeden
van buitenaf zijn. Als het sneeuwt of regent zal
dit geen invloed hebben op de rijpvorming aan
het verdamperblok. Ook dit betekent weer dat de
unit minder vaak in ontdooicyclus gaat, wat het
rendement ten goede komt.
Voordelen voor de installatiewereld
Het grote voordeel voor de installateur is dat
alle componenten volledig op elkaar zijn afgestemd.
De kast is uitvoerig getest in de fabriek,
waardoor het op het werk minder tijd
kost om de unit in bedrijf te stellen. Bovendien
scheelt het aanzienlijk in uitzoekwerk, engineeringstijd,
tekenwerk, offertes vergelijken,
inkooporders versturen en uiteindelijk ook in
het verwerken en controleren van facturen. De
Swegon GOLD RX/HC bespaart de installateur
veel tijd en geld, waardoor er meer tijd is voor
andere projecten.
Ervaren dienstverlener
voor de installatiebranche
Al meer dan 25 jaar is Auerhaan Klimaattechniek
een landelijk opererende totaalleverancier
voor de woningbouw en utiliteit op het
gebied van ventileren, warmteterugwinning,
verwarmen en koelen. Door een breed programma
aan kwalitatief hoogwaardige alsook
innovatieve producten is Auerhaan in staat
voor elke situatie, u kunt het zo gek niet bedenken,
een passende oplossing te bieden.
Vanuit het kantoor en magazijn in Lelystad,
waar ook de assemblage van (een deel) van
de producten plaatsvindt, worden de relaties
bediend. De activiteiten van Auerhaan bestaan
in essentie uit het adviseren, leveren, in bedrijf
stellen en onderhouden van een brede range
klimaattechnische producten. ❚
SWEGON GOLD RX/HC
voorzien van geïntegreerde warmtepomp
Vele jaren van geavanceerde
productontwikkeling met als resultaat:
●
Traploze capaciteitsregeling
● Luchthoeveelheid van
3.000 - 25.000 m 3 /h
●
Zeer hoge SCOP/EER
● Centraal geïntegreerd
besturingssysteem
www.auerhaan-klimaattechniek.nl
0320 286 181
INSTALLATIEENBOUW.NL | 39
Naamloos-1 1 14-02-2022 12:52

WONINGSTICHTING SERVATIUS VERDUURZAAMT
277 WONINGEN MET BALANSVENTILATIE
In het Convenant Energiebesparing Huursector is afgesproken dat de corporatiesector huurwoningen probeert te verduurzamen naar
gemiddeld energielabel B in 2021. Een ambitieuze doelstelling, maar Woonstichting Servatius bleef niet bij de pakken neerzitten. De corporatie
neemt 277 woningen in de wijk Malberg in Maastricht onder handen. Om een gezond binnenklimaat te realiseren, kiest Servatius voor
de jongste telg uit het gamma WTW-units van DUCO, de DucoBox Energy Comfort.
Tekst en beeld DUCO
Woonstichting Servatius maakt de woningen in Malberg comfortabeler,
veiliger en energiezuiniger. “Het verduurzamen zorgt ervoor dat bewoners
hier voor een langere periode prettig kunnen blijven wonen”, vertelt Michel
Janssen, projectleider Technische Aspecten bij Servatius. “Binnen dit project
is voor een unieke opzet gekozen qua deelname. Bewoners kunnen namelijk
zelf kiezen wanneer zij aan het project deelnemen. In die zin is het een
stukje vraaggestuurd verduurzamen.” De huurders krijgen een goed geïsoleerde
woning die tocht- en vochtvrij is. De daken worden van binnenuit
geïsoleerd. De muur wordt (na)gevuld met spouwmuurisolatie. De begane
grondvloer wordt (waar het kan) geïsoleerd.
Isoleren is goed, ventileren moet
“Waar geïsoleerd wordt, moet ook geventileerd worden”, stelt Janssen. “Dit
moet om de luchtkwaliteit en het comfort in de woning optimaal te houden.
Daarom plaatsen we de compacte WTW-unit DucoBox Energy Comfort op de
vliering of zolder. De luchtkanalen worden weggewerkt achter koven. Tevens
worden er in de woonkamer, slaapkamers, badkamer, keuken en het toilet ventielen
aangebracht, die het binnenklimaat van de woning vraaggestuurd op
peil houden.”
Vraaggestuurde ventilatie met WTW
“Vraaggestuurd ventileren is het open zetten van ramen ‘op de automatische
piloot’”, vult Wouter Meeuws, Technisch Commercieel Adviseur bij DUCO, aan.
“Met de DucoBox Energy Comfort wordt warme vervuilde lucht uit de woning
afgezogen. De warmte die in deze lucht zit, wordt in het ventilatietoestel overgedragen
aan de verse toevoerlucht zonder dat de luchtstromen elkaar raken.”
Handige kopieerfunctie
“Maar installateurs besparen met de DucoBox Energy Comfort ook op installatietijd”,
gaat Meeuws verder. “Nederland kent een lange traditie van
seriematige woningbouw. Door een handige kopieerfunctie in de software
is het mogelijk om binnen seriematige bouw de instellingen over te nemen
binnen een gelijkaardige woning. En dat vertaalt zich in immense
tijdswinst op de bouwplaats.”
100% softwarematig uitwisselbaar
Fysische ingrepen zijn niet nodig. De links/rechts uitwisseling gebeurt
100% softwarematig dankzij een gepatenteerd principe met een dubbele
by-pass. De softwarematige uitwisselbaarbaarheid maakt van deze laag-
40 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Om een gezond binnenklimaat te realiseren, kiest Servatius voor de jongste telg uit het gamma WTW-units van DUCO, de DucoBox Energy Comfort.
drempelige WTW-unit een zeer eenvoudig te bestellen product voor de
installateur (1 versie = 1 referentienummer).
Labelsprong
“De woningen in Malberg hebben nu gemiddeld een C/D-label. Met de
ingrepen streven we naar een energielabel A+ voor alle woningen. Het is
ons doel om alle 277 woningen binnen zes jaar te verduurzamen. De Duco-
Box Energy Comfort was net nieuw op de markt, maar had dus vele grote
‘Fysische ingrepen zijn
niet nodig’
voordelen. Nadat Comfort Services elders deze unit als test had geïnstalleerd,
was de keuze snel gemaakt. We zijn dan ook heel blij dat de DucoBox
Energy Comfort een uiterst gunstige bijdrage levert in de verduurzaming
van onze woningvoorraad”, besluit een tevreden Janssen. ❚
D u c o B o xEnergy Comfort
De SLIMSTE WTW-unit van Europa!
MAXIMALE ontzorging van de installateur:
→ Compact en lichtgewicht
→ LINKS/RECHTS 100% uitwisselbaar
→ AUTO inregeling: besparing 50%
op installatietijd
SLECHTS
UITWISSELBAAR
21 Kg Links Rechts
SAVE TIME
=
SAVE MONEY
We inspire at www.duco.eu
INSTALLATIEENBOUW.NL | 41
adv_installatie-en-bouw.indd 22 15/09/2021 14:05

EEN PERFECT BINNENKLIMAAT
VAN WOONKAMER TOT ZOLDER
Goede ventilatie is essentieel voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. Aan de andere kant vraagt een duurzaam binnenklimaat om
ventilatie met zo min mogelijk verlies van warmte. Het residentiële Lossnay-assortiment van Alklima / Mitsubishi Electric biedt hiervoor een
uitgekiende oplossing. Lossnay staat voor mechanische ventilatie mét warmteterugwinning, afgestemd op de Nederlandse woningmarkt. De
ventilatie-unit is superstil, duurzaam en zeer energiezuinig, maar ook innovatief. Doordat de unit volledig in eigen huis is ontwikkeld, zijn
gebruikers bovendien verzekerd van de vertrouwde Mitsubishi Electric kwaliteit.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Alklima / Mitsubishi Electric
“‘Lossnay’ is Japans voor ‘minder verlies’ en geeft
heel mooi de doelstelling van onze ventilatieunit
weer”, vertelt Remco Onder de Linden, Opleidings-
en Kenniscoördinator bij Alklima /
Mitsubishi Electric. “Met de introductie van de
residentiële WTW-unit is ons kwartet voor de woningbouw
compleet. Wij zijn al jarenlang marktleider
in de woningbouw, met onze Ecodan lucht/
water-warmtepompen. Met deze warmtepompen
kunnen wij ieder type woning ecologisch en
economisch verwarmen, koelen en voorzien van
warm tapwater.”
100% Mitsubishi Electric
Alklima / Mitsubishi Electric heeft ook een breed
gamma Lossnay WTW’s in haar assortiment, maar
die zijn met name georiënteerd op de utiliteitsbouw,
vertelt Onder de Linden. “Deze WTW’s
wisselen namelijk ook vocht uit. Voor kantooromgevingen
is dit heel prettig, maar voor natte
cellen zoals badkamers en keukens is dit minder
wenselijk. Immers zou hierdoor vocht- en geuroverlast
kunnen ontstaan. De residentiële Lossnay
biedt hiervoor een oplossing. De WTW ventilatieunit
is volledig in eigen huis ontwikkeld voor de
Europese woningmarkt.” En dat biedt volgens
Onder de Linden diverse voordelen. “Waar de
meeste ventilatie-units in de markt zijn samengesteld
uit meerdere componenten van meerdere
leveranciers, is de Lossnay WTW-unit een 100%
Mitsubishi Electric product. Van de fan-motoren
tot en met de ventilatoren, warmtewisselaar én
omkasting.” De fan-motoren zijn specifiek voor
deze unit ontwikkeld en garanderen een energiezuinige
werking, vertelt hij. “Een stalen behuizing,
uitgekiende luchtstromen én een slimme plaatsing
van de componenten zorgen bovendien voor
een bijna onhoorbaar geluidsniveau.” De residentiële
Lossnay heeft dezelfde look als de Ecodan
lucht/water-warmtepompen, waardoor een mooie
installatie-eenheid ontstaat.
De residentiële Lossnay zorgt constant voor gezonde en schone lucht in huis, waarbij energieverlies tot een
minimum wordt beperkt.
‘‘Lossnay’ is Japans voor ‘minder verlies’
en geeft heel mooi de doelstelling van onze
ventilatie-unit weer’
Automatisch bypass
De residentiële Lossnay zorgt constant voor gezonde
en schone lucht in huis, waarbij energieverlies
tot een minimum wordt beperkt. Bijvoorbeeld
door de warmte uit de afgezogen lucht te recupereren
om vers aangezogen (schone) buitenlucht
voor te verwarmen. Hierbij zijn rendementen tot
maar liefst 85% mogelijk, aldus Onder de Linden.
“Dankzij een automatische bypassfunctie kan de
Lossnay ventilatie-unit ook verse lucht binnenbrengen
zónder warmte terug te winnen. Dit is bijvoorbeeld
ideaal voor het afkoelen van de woning
na een warme dag. Deze functie treedt automatisch
in werking als de binnentemperatuur hoger
is dan gewenst en de buitentemperatuur koeler is
dan de binnentemperatuur. Zo wordt de woning
(’s nachts) gratis gekoeld.”
42 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Lossnay staat voor mechanische ventilatie mét warmteterugwinning, afgestemd op de Nederlandse woningmarkt.
De WTW ventilatie-unit is volledig in
eigen huis ontwikkeld.
Altijd schone lucht
“Voor een excellente luchtkwaliteit is verse lucht
echter niet genoeg”, benadrukt hij. “Daarom bevat
de unit ook twee fijnmazige G4-filters. Een
derde filtersleuf biedt ruimte om optioneel een
NOx- en PM 2.5-filter te plaatsen. Hiermee kan de
luchtkwaliteit in de woning flexibel worden aangepast
aan de bewoners en/of het buitenmilieu.
De filters zijn zonder gereedschappen te vervangen
en makkelijk bereikbaar vanaf de voorkant
van de unit.” Doordat de printplaat in een aparte
lade is voorzien, kan ook deze eenvoudig geserviced
worden.
Regeling en monitoring
Met Mitsubishi Electric weten installateurs én bewoners
dat ook de regeltechniek en monitoring in
orde zijn, aldus Onder de Linden. “Zowel de Ecodan
lucht/water-warmtepompen als Lossnay ventilatieunits
zijn, vanzelfsprekend, eenvoudig te koppelen
aan onze bestaande regeling- en monitoringsystemen.
Ook is integratie in het MelCloud platform
van Mitsubishi Electric mogelijk; een cloudoplossing
die integraal gebruikt kan worden voor de
binnenklimaatinstallaties én het warme tapwater.
Monitoring, bediening en een efficiëntere samenwerking
tussen de verschillende Mitsubishi Electric
apparatuur ligt hierdoor binnen handbereik.” Vanzelfsprekend
zijn de WTW-units ook standalone toepasbaar.
In dit geval kan de bediening eenvoudig
verplaatst worden van de voorzijde van de unit naar
bijvoorbeeld de keuken of elders.
Alle residentiële Lossnay-modellen (250, 350
en 500 m 3 /h) zijn verkrijgbaar in een linkse en
rechtse uitvoering. Bovendien kan de luchthoeveelheid
eenvoudig en in stapjes worden ingeregeld,
waardoor voor iedere bouwgrootte een
passende en energie-efficiënte oplossing ontstaat.
“De vier standaard toerentallen zijn in een zeer
breed bereik en tot op 1% nauwkeurig in te stellen”,
aldus Onder de Linden. “Extern kan het debiet
worden aangepast aan de hand van CO 2
- of
luchtvochtigheidssensoren.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 43

Naamloos-1 1 13-01-2022 11:19
www.caleffi.com
WARMTEPOMPSETS
VOOR ELK SYSTEEM
EEN PASSENDE SET
Met de 8 warmtepompsets van Caleffi zit er altijd
één bij voor jouw installatie. Voor zowel monoblock
warmtepompen als split units zijn er 2 keuzes: een
basic of een premium pakket.
Ga naar onze website voor meer informatie.
CALEFFI GUARANTEED.
cale2150274_dEXE_KIT_HEAT_PUMP_197x130mm_NL_ADF_v3.indd 1 17/01/2022 13:42:46

Natuurlijke warmte
voor uw en
onze toekomst.
Warmtepomp CHA-monoblock van WOLF
Hoge COP
Milieuvriendelijk
Volledig vermogen bij -7°C
Extreem stil
De CHA-monoblock warmtepomp verwarmd en koelt met het
milieuvriendelijke koudemiddel R290. Dit zorgt voor aangename
warmte in de winter en zachte verkoeling in de zomer. De CHA
kent een hoge COP-waarde en een indrukwekkende stille werking.
Met een aanvoertemperatuur tot 70°C zorgt de warmtepomp voor
thermische legionellabescherming en optimale hygiëne van het
tapwater. www.wolf.eu
Meer info over de CHA:
WOLF is partner van de

GRONINGEN THE MARKET HOTEL
AARDBEVINGSBESTENDIG HOTEL IN HET CENTRUM VAN GRONINGEN
‘TROTS OP DIT HOTEL MET ZIJN
DUURZAME INSTALLATIES’
Met de opening van The Market Hotel is er een einde gekomen aan de transformatie van de Grote Markt in Groningen. Het ontwerp past mooi
bij de binnenstad, mede doordat de Groningers zelf inspraak hadden. De gevel vormt een middenweg tussen traditioneel en modern. HOMIJ
Technische Installaties ontwierp en installeerde de gehele E- en W-installatie.
Tekst Desiree Pennings | Beeld HOMIJ, Serge Duursma
Op 1 mei 2021 opende het nieuwe hotel zijn deuren.
Het is het vijftiende hotel van WestCord. Gasten
kunnen hier gebruik maken van het Grand Café
met terras, een bakkerij, bar en lobby. Een mooi
uitzicht is er vanaf het dakterras. In de kelder bevindt
zich de wellnesszone met fitness, sauna, Turks
stoombad en twee behandelruimtes. Ook vinden
we hier de voorbereidingskeuken, personeelsruimte,
het sanitair en de technische ruimte.
Het binnenklimaat is extra comfortabel, doordat er
gebruik is gemaakt van een hybride VRF-systeem
((Variable Refrigerant Flow). Dit systeem zorgt voor
verwarming en koeling. Twee warmtepompen zorgen
voor de opwekking van warm tapwater.
‘Het binnenklimaat is extra comfortabel,
doordat er gebruik is gemaakt van een
hybride VRF-systeem’
Inpandige luchtbehandelingskast
“De kamers kunnen individueel verwarmd en gekoeld
worden. De basisinstelling is geregeld en
de gasten kunnen een kleine aanpassing doen.
De luchtbehandeling is geregeld met een luchtbehandelingskast
met WTW die inpandig in het dak
is geplaatst. Hij staat in een nis verdiept in het
gebouw, waardoor hij niet zichtbaar is vanaf de
straatkant”, zegt Arend Riemersma, projectleider
bij HOMIJ. “We hebben de complete installatie
zelf ontworpen binnen HOMIJ, gemonteerd en
opgeleverd. Het is een duurzaam opgezet gebouw
met warmtepompen en PV-panelen op het dak.
Uiteraard is er overal LED-verlichting gekomen.
46 | INSTALLATIEENBOUW.NL

THE MARKET HOTEL GRONINGEN
De installatie is zo op het dak geplaatst dat deze vanaf de straatkant niet opvalt.
Verse broodjes van de bakkerij.
Gasten van binnen en buiten het hotel kunnen gebruik maken van het
Grand Café met terras.
In de kelder bevindt zich een heuse wellnesszone met fitness, sauna, Turks stoombad en
twee behandelruimtes.
Mooi is het lichtregelsysteem waarmee je verschillende
scenes kunt programmeren. Deze scenes zijn
samen met WestCord ingeregeld en geven een
prachtige sfeer in het gebouw.”
Aardbevingsbestendig
In Groningen is momenteel veel te doen over de
gaswinning en daarmee gepaard gaande schade
aan gebouwen. Bij dit hotel is daar rekening mee
gehouden. Niet alleen is het helemaal gasloos, ook
zijn in het ontwerp aardbevingsbestendige maatregelen
meegenomen. De prefab betonnen wanden
zijn bijvoorbeeld een halve meter dik en zorgen
voor extra stabiliteit. Op elke verdieping zijn gewapende
prefab metselwerk elementen aangebracht.
Intensief en succesvol
Ook na de oplevering bleef HOMIJ verbonden
aan het hotel. Ze verzorgt op dit moment het
onderhoud van de installaties. De samenwerking
met VolkerWessels Vastgoed, Rottinghuis’ Aannemingsbedrijf
en WestCord was intensief en het
resultaat mag er dan ook zijn, zegt Riemersma.
“Het is een mooi hotel geworden waar je fijn kunt
vertoeven. We zijn er als uitvoerende partijen trots
op dat we dit hebben gemaakt. WestCord is supertevreden
en ook wijzelf gaan zeker gebruik maken
van het hotel, wanneer dat allemaal weer kan. We
willen er bijvoorbeeld regelmatig vergaderingen
gaan houden. Daar leent het hotel zich uitstekend
voor, midden in het centrum van Groningen.” ❚
BOUWINFO
Opdrachtgever
VolkerWessels Vastgoed
Architect
Thomas Müller i.s.m. De Zwarte Hond
Hoofdaannemer
Rottinghuis’ Aannemingsbedrijf
Installatietechniek
HOMIJ Technische Installaties
Aantal bouwlagen
8
Aantal kamers
120
INSTALLATIEENBOUW.NL | 47

ROTTERDAM DEPOT BOIJMANS VAN BEUNINGEN
DAKKAPPEN GEVEN DEPOT
BOIJMANS VAN BEUNINGEN LUCHT
Depot Boijmans van Beuningen is het eerste publiek toegankelijke kunstdepot ter wereld. Het depot, met zijn bijzondere, spiegelende gevel,
staat naast Museum Boijmans van Beuningen in het Museumpark in Rotterdam. In het gebouw worden geen tentoonstellingen georganiseerd
maar kunnen bezoekers – zelfstandig of met een gids – grasduinen tussen 151.000 kunstobjecten die zijn gerangschikt en gestructureerd in
14 depotruimten met 5 klimaten. Ook kunnen zij meekijken met bijvoorbeeld de conservering en restauratie. Om de relatieve vochtigheid en
temperaturen binnen de juiste, kritische bandbreedtes te houden, is het depot voorzien van een uitgekiend binnenklimaatsysteem. Smitsair
Luchttechniek produceerde en leverde de dakkappen hiervoor.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Ossip van Duivenbode
De dakkappen zijn middels een doorvoerkoker en luchtkanalensysteem gekoppeld aan de luchtbehandelingskasten van Depot Boijmans van Beuningen. (Beeld: Ossip van Duivenbode)
48 | INSTALLATIEENBOUW.NL

DEPOT BOIJMANS VAN BEUNINGEN ROTTERDAM
‘Alle dakkappen zijn gemaakt van
aluminium en voorzien van een 2-laagse
poedercoating, in een lichtgrijze kleur’
“Wij werden al in 2016 benaderd door BAM
Bouw & Techniek, om aan de hand van de bestekeisen
een aanbieding voor de dakkappen en
buitenluchtroosters te maken”, vertelt Annemarie
Hoogenboom, verkoopmedewerker bij Smitsair
Luchttechniek. “Op basis van de gewenste
luchthoeveelheden hebben we onder andere de
afmetingen en dimensionering van de producten
bepaald en een offerte gemaakt, op basis waarvan
we de productie en levering van in totaal vier
dakkappen gegund hebben kregen.”
Specials
De dakkappen zorgen voor de aanzuig van verse
buitenlucht en afvoer van gebruikte binnenlucht
en zijn middels een doorvoerkoker en luchtkanalensysteem
gekoppeld aan de luchtbehandelingskasten
van Depot Boijmans van Beuningen,
vertelt Hoogenboom. Twee dakkappen betreffen
standaard dakkappen uit het assortiment van
Smitsair Luchttechniek. “Daarnaast hebben we
twee specials gemaakt. Hierbij is bij één dakkap,
met behulp van een aangepaste grondplaat, de
kanaalaansluiting in de dakkap iets verkleind.
Dankzij deze aanpassing kan een lagere luchtweerstand
in de dakkap worden behaald.”
Diverse afmetingen en
luchthoeveelheden
Alle dakkappen zijn gemaakt van aluminium
en voorzien van een 2-laagse poedercoating,
in een lichtgrijze kleur (RAL 7047). Bovendien
22SA01 SMITSAIR ADV. INST+BW 197x130 JS Kerk.pdf 1 21/01/2022 12:23
beschikken zij over één of meerdere regenopvangelementen.
“De eerste dakkap (DK-2) heeft
een kanaalmaat van 900 x 900 mm en blaast
tot 11.000 m 3 /h lucht verticaal uit”, aldus
Hoogenboom. “De overige drie dakkappen betreffen
gecombineerde aanzuig en afvoer dakkappen
(DK2/3), in verschillende afmetingen.
Voor een luchtbehandelingskast in het depot
hebben wij een dakkap van 2.200 x 1.600 mm
geproduceerd en geleverd, met een aanzuig- en
afvoercapaciteit van 5.700 m 3 /h. Een dakkap van
3.700 x 3.200 mm met twee regenopvangelementen
voert tot 50.000 m 3 /h lucht af en aan voor
de luchtbehandelingskast voor de voorbehandeling,
terwijl een dakkap van 2.200 x 1.600 mm
de uitblaas voor de luchtbehandelingskast van de
kantoren (ruim 15.000 m 3 /h) en de aanvoer voor
de luchtbehandelingskast van het restaurant en de
kantoren (23.000 m 3 /h) verzorgt. Ook hebben we
bijbehorende dakopstanden geleverd.”
Eind september 2019 zijn alle dakkappen kant-enklaar
en in één geheel op het project aangeleverd,
waarna zij op het dak van het depot zijn geplaatst. ❚
Pure competence in air.
Schone lucht is geen wonder
In gebedsruimtes zorgt Smitsair Jetsystemen voor het
ideale binnenklimaat. Onder andere met technieken
voor efficiënte warmteverdeling, optimale ventilatie
en esthetiek van het luchtverdeelsysteem.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 49

Altijd
up-to-date
via de
Intergas
Academy
UPGRADE JOUW
PRODUCTKENNIS
Scan de
QR-code
en volg onze
gratis online
trainingen
De wereld van duurzame warmte verandert snel. Intergas loopt voorop als
het gaat om innovaties. Daarom vinden wij het belangrijk dat jij als installateur
op de hoogte bent van de laatste ontwikkelingen en de nieuwste producten.
Met ons E-learning programma kun jij waar en wanneer het jou uit komt onze
gratis online trainingen volgen. Scan de QR-code en ontdek wat het online
Xpert programma jou te bieden heeft!
www.intergasxpert.nl/gratis-online-training

Kies bewust voor
- duurzame energie
- een schoner milieu
- producten op maat
Natuurlijk HOROS voor een verantwoord klimaat!
Horos ontwikkelt sinds 1953 produkten voor de meest uiteenlopende
klimaatinstallaties in gebouwen. Altijd op zoek naar pasklare
oplossingen op het gebied van comfort en prestatieverbetering,
blijven wij onze producten innoveren voor nu en in de toekomst.
een
verantwoorde
keuze
Wij adviseren u graag op het gebied van:
- Warmtepompen
- Koeling
- Luchtbehandeling
- Bevochtiging
- Datacentra
- Optimalisatie en verduurzaming van bestaande installaties
R&D medewerkers garanderen dat u een verantwoorde
en duurzame keuze maakt.
+31 (0)35 603 90 60 | www.horos.nl

LELYSTAD VAN DER VALK HOTEL
E-INSTALLATIE VAN DER VALK LELYSTAD IS VOLLEDIG STEKERBAAR
SLIMME E-INSTALLATIE VOOR
COMFORT EN DUURZAAMHEID
Elk project is uniek en dat geldt zeker voor het nieuwe Van der Valk hotel in Lelystad, vindt Bert Damen, projectleider bij Techval. Als E-installateur
is Techval verantwoordelijk voor alle E-installaties binnen de nieuwbouw, van ontwerp tot oplevering. En omdat het bedrijf vooroploopt
in het werken met nieuwe technologieën, werd alles stekerbaar uitgevoerd in samenwerking met Isolectra.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Techval
“We zijn er nu een jaar lang aan het werk en
in mei zullen we klaar zijn. Het hotel kan dan
halverwege 2022 volledig opgeleverd worden.
Omdat Van der Valk de afbouw zelf aanstuurt,
werken we direct in opdracht van deze hotelgroep.
Van der Valk is een vaste opdrachtgever
van ons, daar werken we al 31 jaar voor”, vertelt
Damen. Als we hem spreken is Techval net bezig
met het onder spanning zetten van de kasten.
Damen: “De verlichting wordt in maart geleverd
en de noodverlichting is ook al besteld. We hebben
de gehele E-installatie gedaan en geven
voeding voor de wellness, het zwembad en het
casino.”
Bij de les blijven
Het nieuwe hotel telt 17 verdiepingen en 147
kamers in verschillende categorieën, van com-
52 | INSTALLATIEENBOUW.NL

VAN DER VALK HOTEL LELYSTAD
‘Omdat elk project
anders is, moet je
nooit denken dat je
het wel even met
twee vingers in de
neus doet’
fortkamers tot suites. Ook komen er vergaderzalen
en een restaurant, casino, Toekanclub, fitness,
zwembad en wellness. De Toekanruimte is nu nog
leeg. Dat gedeelte wordt verder vormgegeven als
het hotel klaar is. “We werken per verdieping. Omdat
elk project anders is, moet je nooit denken
dat je het wel even met twee vingers in de neus
doet. Uitdagingen zijn er altijd”, zegt Damen. Zo
verschilt per locatie de manier waarop de technieken
bediend kunnen worden. In Lelystad komen
bijvoorbeeld multifunctionele zalen voor professionele
presentaties. De techniek wordt hier aangestuurd
met touchscreens en middels een app.
“Wat hier ook anders is dan anders, is bijvoorbeeld
het zoutbad. Wij weten hoe de E-installatie
hiervoor aangelegd moet worden, maar blijven
wel altijd bij de les.”
Helemaal stekerbaar
Techval was één van de eerste bedrijven die begon
met stekerbaar aansluiten. Zo’n tien jaar geleden
ontdekte het bedrijf het plug and play aansluiten
van kabels en schakelmateriaal. Damen:
“In Lelystad is alles gestekerd, van kelder tot dak.
Dat doen we in samenwerking met Isolectra. We
bedenken de oplossingen, zodat we in de praktijk
makkelijker kunnen werken.”
Techval verzorgt de volledige E-installatie bij het nieuwe Van der Valk hotel in Lelystad.
Slimme verlichting
Verlichting speelt natuurlijk een grote rol in een
hotel, het is een grote sfeerbepaler. In de suites
werd daarom gekozen voor Philips Hue. Deze slimme
verlichting is door de bezoekers eenvoudig te
bedienen. Vanuit duurzaamheidsaspect wordt er
in het hele gebouw alleen gebruik gemaakt van
LED-verlichting, in combinatie met dag- en nachtschakelaars.
“Met de materialen die we gebruiken
en de toeleveranciers die we kiezen houden we
rekening met duurzaamheid”, aldus Damen. Hij is
erg te spreken over het verloop van het project.
“De eerste samenwerking liep met Wijnen Bouw,
die de ruwbouw deed. Van der Valk zelf gaat over
de afbouw. Dankzij hun planning weten we waar
we aan toe zijn en kunnen we goed vooruit. Wij
weten als geen ander dat de laatste maanden
van een bouw heftig kunnen zijn, maar het verloopt
erg goed. Het voordeel is dat we verschillende
bouwpartners ook regelmatig elders in het
land tegenkomen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 53

LELYSTAD VAN DER VALK HOTEL
AMBITIEUS BEDRIJF ZIET VERDERE GROEI WEL ZITTEN
TOTAALCONCEPTEN OP
HET GEBIED VAN ZONNE-ENERGIE
Op het dak van het slimme en duurzame Van der Valk hotel in Lelystad komen tweehonderd zonnepanelen te liggen die zorgen voor extra
elektriciteit. Deze worden geplaatst door Solar Concept, dat als missie heeft om particuliere en zakelijke klanten te voorzien van het beste
totaalconcept op het gebied van zonnepanelen.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Solar Concept
Bij Van der Valk is het de zakelijke tak van Solar
Concept die zorgt voor het advies, de levering en
de montage van de zonnepanelen. Dat doet zij in
opdracht van haar vaste partner Techval, vertelt
René Dohmen, operationeel manager zakelijk.
Samen met zijn collega Bob Gulpen, commercieel
manager zakelijk, bouwt hij de zakelijke tak van
het bedrijf steeds verder uit, en met succes. “Het
gaat bij ons om veertig zonnepanelen of meer voor
zowel klein- als grootzakelijke klanten. Daarvoor
leveren we een totaalpakket, waarbij we kwaliteit
hoog in het vaandel hebben staan. Het gaat niet
alleen om het aantal zonnepanelen dat er gelegd
kan worden, maar ook om de juiste kwaliteit tegen
de juiste prijs in combinatie met een goed advies.
Daarnaast vragen we ook subsidies aan”, aldus
Dohmen. Gulpen vult hem aan: “We willen samen
met onze klanten een succesvol eindresultaat behalen.
Daarom werken we alleen maar met TIER
1-merken, de A-merken onder de zonnepanelen.”
Inmiddels is de zakelijke tak van Solar Concept zo
ver uitgegroeid dat er een zelfstandige vestiging
is gekomen in Heerlen, terwijl het hoofdkantoor
is gevestigd in Schaijk. Dit jaar zal het zakelijke
kantoor verhuizen naar een grotere vestiging.
‘In de nabije toekomst kunnen klanten
behalve voor zonnepanelen ook kiezen voor
slimme energiesystemen en
zelfs energiecontracten’
Woningbouwprojecten
Deze enorme groei is kenmerkend voor het bedrijf.
Ook de businessunit woningbouw groeit als een
speer. Hierbij wordt met aannemers of corporaties
samengewerkt aan projecten van tien tot duizend
woningen. Ook deze bedrijfstak gaat zelfstandig
en krijgt dit jaar een eigen vestiging, hoogstwaarschijnlijk
in Breda. Steeds meer woningbouwcorporaties
willen hun woningen immers verduurzamen
en kijken naar de toekomst, ziet Selmir Avdic,
baas woningbouw. “Nu ligt de focus voornamelijk
op het verlagen van de maandlasten, maar in de
toekomst zullen we ook kijken naar de opslag van
elektriciteit. Dat, in combinatie met services, laadpalen
en andere duurzame producten vormt een
toekomstbestendige totaaloplossing voor woningbouwcorporaties.”
Energie tegen inkoopprijs
Vanuit het hoofdkantoor in Schaijk wordt de particuliere
markt aangestuurd. Het gaat dan om installaties
met zes tot veertig panelen. Twan Geurts
van Kessel, oprichter en mede-eigenaar van Solar
Concept, vertelt: “Wij doen zo’n 12.500 particuliere
installaties per jaar. Door de hoge energieprijzen
is er meer behoefte dan ooit aan het zelf
opwekken van energie. Mensen hebben een groot
financieel gewin bij het aanschaffen van zonnepanelen.”
Dit is echter niet de enige reden om te
kiezen voor zonne-energie. Klanten kiezen er ook
voor om zelfvoorzienend te zijn of willen zo duurzaam
mogelijk leven.
In de nabije toekomst kan er bij Solar Concept
behalve voor zonnepanelen ook gekozen worden
54 | INSTALLATIEENBOUW.NL

VAN DER VALK HOTEL LELYSTAD
Solar Concept adviseert klanten en levert en monteert de zonnepanelen.
voor slimme energiesystemen en zelfs energiecontracten,
vertelt Geurts van Kessel verder. “We
hebben steeds meer e-producten, waardoor we
slimme systemen creëren die voordelen opleveren
op de energierekening en we hebben binnenkort
partners op het gebied van warmtepompen en isolatie.
Zo kunnen we onze klanten alles aanbieden.
Dit jaar gaan we zelfs onze eigen energiecontracten
lanceren. Bestaande en nieuwe klanten kunnen
tegen inkoopprijs energie via ons afnemen.
Daar hebben we geen verdienmodel in. We krijgen
daarmee echter wel data waarmee we onze
klanten vervolgens weer het beste advies kunnen
geven en oplossingen kunnen aanbieden.”
Naar het buitenland
Alsof al deze ontwikkelingen nog niet genoeg
zijn, gaat Solar Concept ook uitbreiden naar het
buitenland. Aan het eind van het jaar wordt het
concept beproefd in België. De eerste gesprekken
lopen al. Het is met recht een ambitieus bedrijf
te noemen en wat de medewerkers doen, willen
Of het nu gaat om één of tienduizend woningen; bij Solar Concept kun je terecht voor de beste kwaliteit
zonnepanelen en andere producten op het gebied van zonne-energie.
ze goed doen. De drie verschillende units werken
apart van elkaar, maar bundelen hun kennis waar
nodig. “Voor alle vragen over energie moeten
klanten bij ons terecht kunnen, of het nu gaat
om zonnepanelen, een energiecontract of andere
duurzame producten”, aldus Geurts van Kessel. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 55

Meer dan 20.000 tevreden klanten sinds 2011.
Onze klanten beoordelen ons gemiddeld met
een 8.9.
Meer dan 150 mensen zijn iedere dag via Solar
Concept aan het werk om Nederland te
verduurzamen.
Ruim 250.000 zonnepanelen hebben wij sinds
2011 gelegd.
Al jarenlang vertrouwd partner van MKB,
bouwbedrijven en woningcorporaties door
heel Nederland.
Elke week leveren wij circa 300+ projecten op.
Wij gaan altijd voor de plus.
Voor iedereen een optimaal rendement uit je
zonnepanelen.
Waarom Solar Concept?
Bij Solar Concept zijn we echte makers, leggers
en bouwers. Al toen de eerste pioniers
zonnepanelen lieten leggen, stonden wij op het
dak. En daar staan we nog steeds, iedere dag.
Onze kennis, kunde en expertise hebben we dan
ook op het dak vergaard en we beheersen het
ambacht tot in de puntjes. We leerden niet uit de
boekjes, maar rechtstreeks uit de praktijk. En we
leren nog steeds!
Hoewel we inmiddels dagelijks met ruim 150
mensen werken aan het installeren van zonnepaneelsystemen,
is onze succesformule nog
steeds hetzelfde. We maken graag persoonlijk
kennis met onze klanten, inventariseren wat hun
wensen zijn, bekijken hoe hun situatie er nu én in
de toekomst uitziet en geven op basis daarvan een
advies op maat. Dicht bij onze klanten, met lokale
mensen en graag zo persoonlijk mogelijk.
Maak kennis met ons!

VAN DER VALK HOTEL LELYSTAD
COMPACT EN GEBRUIKSVRIENDELIJK
VERTICAAL GEMONTEERDE ELEKTRISCHE INSTALLATIE
Ook aan het nieuwe Van der Valk hotel in Lelystad leverde Busbar Systems weer een mooie bijdrage. In opdracht van installateur Techval
werden er twee Busbarsystemen type EAE KXA geleverd en geïnstalleerd.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Busbar Systems
De Busbarlijnen lopen vanaf de laagspanningsruimte horizontaal richting
de twee stijgschachten om vervolgens ongeveer 60 meter verticaal door
de schachten te lopen, tot bovenin het gebouw. Op de verticale Busbartrajecten
zijn aftakkasten aangebracht, voorzien van zekering-lastschakelaars.
“Met deze aftakkasten worden de subverdelers en andere gebruikers op de
verschillende verdiepingen van het gebouw gevoed. Uiteraard is een dergelijk
ontwerp aanzienlijk compacter, overzichtelijker en dus gebruiksvriendelijker
dan een installatie met kabels”, zegt Daan Jacobs, commercieel directeur
bij Busbar Systems. Hier komt nog bij dat eventuele uitbreidingen of
aanpassingen in de toekomst veel minder tijd in beslag nemen. In principe
‘Eventuele uitbreidingen of
aanpassingen in de toekomst
nemen veel minder tijd in beslag’
is het simpelweg een kwestie van een extra aftakkast bijplaatsen op het al
geïnstalleerde Busbarsysteem.
Een potentieel risico bij de installatie van dergelijke verticaal gemonteerde installaties
is dat er tijdens de bouw waterlekkages optreden via de stijgschachten.
Dit wordt voorkomen door duidelijke afspraken te maken over de detailplanning
van zowel de bouw als de montage van de Busbarinstallaties. Jacobs:
“In direct overleg en in samenwerking met Techval hebben wij dit heel goed
kunnen coördineren. Deze montage is dan ook probleemloos verlopen.” ❚
EAE KXA Busbar.
Verticale toepassing EAE Busbarsysteem met aftakkasten.
Busbar Systems
Banterij 10
1046 AN Amsterdam
tel. : 0299-371557
email : busbar@busbar.nl
website : www.busbar.nl
INSTALLATIEENBOUW.NL | 57

MET MINIMALE INSPANNINGEN ÉN
KOSTEN NAAR EEN ‘GROENE’ HVAC-INSTALLATIE
Belimo Servomotoren BV is continu op zoek naar nieuwe technologieën, toepassingen en diensten, waarmee toegevoegde waarde geboden
kan worden aan installateurs, adviseurs én eindgebruikers. In navolging van de Customized Products en een uitgebreid scholings- en trainingsaanbod
zijn Belimo Renewal en Belimo Retrofit hiervan uitstekende voorbeelden. Dankzij deze oplossingen kan – met relatief weinig
inspanningen en kosten – enorm veel energie bespaard worden.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Belimo Servomotoren BV
Dankzij Belimo Renewal kunnen installaties in gebouwen met een laag energielabel (D, E, F, …) betrouwbaar en (kosten)efficiënt geüpgraded worden.
Verduurzaming van bestaande gebouwen staat
hoog op de agenda van de landelijke politiek,
gemeenten en banken. Onder andere de overheid
neemt tal van initiatieven om gebouweigenaren
te stimuleren om met hun vastgoed aan
de slag te gaan. Denk bijvoorbeeld aan de EPCaanscherping,
het verplicht stellen van minimaal
energielabel C voor kantoren (> 100 m 2 ) in 2023
en label A in 2030 en aan subsidiemogelijkheden
zoals de Energie Investerings Aftrek (EIA),
Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+)
en Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE).
58 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Door in de hoofdleiding van de HVAC-installaties een Belimo Energy Valve (EV) 4.0 te plaatsen, kan Belimo exact zien waar de energie op een juiste wijze door de
installatie vloeit en waar het (onnodig) verloren gaat.
Populaire maatregelen om het energieverbruik terug
te dringen, zijn de isolatie van gevels, daken
en vloeren en de installatie van warmtepompen
en zonnepanelen. Maar ook door de ‘renewal’ van
de regelkogelkranen en aandrijvingen in HVACinstallaties
(klimaatinstallaties) kan flink op het
energieverbruik worden bespaard, weet Richard
Daamen, Managing Director bij Belimo. “Met
Belimo Renewal proberen we installateurs, adviseurs
én gebouweigenaren hiervan bewust te maken.”
Belimo Renewal
“Dankzij Belimo Renewal kunnen installaties
in gebouwen met een laag energielabel (D, E,
F, …) betrouwbaar en (kosten)efficiënt geüpgraded
worden”, benadrukt Daamen. “Oudere
HVAC-installaties zijn vaak groter uitgelegd dan
hun hedendaagse opvolgers. Bovendien zien
we regelmatig dat de kleppen in deze installaties
niet (meer) goed sluiten, waardoor er continu
stroming in de installatie plaatsvindt. Ook
op momenten dat dit niet gewenst is. Hierdoor
blijven pompen draaien en wordt onnodig energie
verspild. Door in de hoofdleiding van deze
installaties een Belimo Energy Valve (EV) 4.0
te plaatsen, kunnen we exact zien waar de energie
op een juiste wijze door de installatie vloeit
en waar het (onnodig) verloren gaat. Op basis
van deze gegevens kunnen ‘defecte’ kleppen in
‘Door de ‘renewal’ van de regelkogelkranen
en aandrijvingen in HVAC-installaties
(klimaatinstallaties) kan flink op het
energieverbruik worden bespaard’
de installatie eenvoudig getraceerd worden. De
Belimo Energy Valve 4.0 zorgt hierbij voor een
juist (in)regeling en flow, met een flinke efficiëntieslag
als resultaat.” Het vervangen van leidingen
is in veel gevallen niet nodig, vertelt hij. “De
EV 4.0 is namelijk geschikt voor leidingdiameters
van DN 15 t/m DN 65.” Voor situaties waarin
ook op IoT gebaseerde facturering gewenst is, zoals
in verhuursituaties, levert Belimo de EV met
thermische energiemeter (TEM). Beide systemen
zijn geschikt voor (gecertificeerde) monitoring op
afstand, via de Belimo Cloud.
Daamen adviseert om bij de renewal van bestaande
installaties altijd een adviseur te betrekken, die
o.a. de leidingdiameters, gewenste flow en afgiftebehoeftes
berekent. “Op basis van deze gegevens
kunnen we gezamenlijk de best passende technieken
voor iedere installatie selecteren.”
Belimo Retrofit
Met Belimo Retrofit kunnen ook verouderde of defecte
aandrijvingen van andere fabricaten in de
HVAC-industrie vervangen worden door energiezuinige
Belimo-aandrijvingen. “Ongeacht of het
gaat om lucht- of watertoepassingen: bij Belimo
vinden klanten de juiste aandrijvingen om hun
installaties te retrofitten, moderniseren én optimaliseren”,
aldus Daamen. “Om een naadloze aansluiting
op de spindel van de regelklep te borgen,
brengen we van tevoren de situatie in kaart: wat
is de diameter van de spindel? En betreft het een
vierkante, ronde, driehoek- of sterspindel? Voor de
meest voorkomende situaties hebben wij pas-bussen
beschikbaar. Voor specifieke situaties produceren
wij bovendien pas-bussen op maat. Hierdoor
kunnen installateurs tijd én kosten besparen en
zijn eindgebruikers verzekerd van een optimaal
functionerend en energiezuiniger systeem.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 59

PRODUCENT VAN VENTILATIESYSTEMEN BLIJFT ZICH ONTWIKKELEN
BLIJVEN LEVEREN IN EEN VOLATIELE
MARKT VOL SCHAARSTE
De productielijnen draaien op volle toeren bij Ned Air. De fabrikant van luchtbehandelingssystemen, warmteterugwinunits en dakventilatoren
heeft bovendien grote plannen voor de toekomst en wil zijn omzet de komende vijf jaar verdubbelen. Daarvoor blijft het bedrijf uit Kampen
innoveren en zich voortdurend ontwikkelen. Niet alleen in het assortiment, maar ook in de organisatie en in het verbeteren van de relatie met
de klant.
Tekst Tjerk van Duinen | Beeld Ned Air
Als je de luchtdistributie efficiënter en op de juiste plek doet, heb je veel minder nodig.
Ned Air beweegt zich in een volatiele markt. En
dan hebben we het niet alleen over de enorme
schaarste aan materialen, halffabricaten en chips.
“We hebben voor de scholenmarkt een prachtig
productengamma aan ventilatiesystemen in huis”,
begint directeur Wouter Wijma, “maar deze ventilatie-units
gaan voor het grootste gedeelte nu in
de export naar Duitsland.”
Schoolventilatie blijft steken
Dat brengt ons bij het SUVIS-verhaal, het subsidieprogramma
dat de overheid heeft opgetuigd
voor de verbetering van de luchtkwaliteit in scho-
60 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Ned Air heeft voor de scholenmarkt een prachtig productengamma aan ventilatiesystemen in huis.
len. In de eerste ronde was er 100 miljoen euro
beschikbaar en werden circa 700 inschrijvingen
van scholen gehonoreerd. De tweede ronde, met
iets strengere eisen en 160 miljoen euro in de pot
leverde tot nog toe slechts 140 aanmeldingen
op. “Kennelijk kunnen scholen en gemeenten die
70% die ze zelf moeten betalen niet ophoesten.
Veel scholen hebben in de afgelopen vakanties
wel aan renovaties gewerkt, maar de ventilatie is
daar vaak niet in meegenomen. Een gemiste kans.
Nu exporteren we volop naar de Duitse markt.”
Inmiddels hebben het Rijk, de PO-raad, de VO-raad
en VNG in strijd tegen corona een aantal hulpmiddelen
in het leven geroepen die ook in Nederland
voor een versnelling van het verbeteren van het
binnenklimaat op scholen moet gaan zorgen.
Blijven leveren
Ned Air kan nog steeds leveren aan de binnenlandse
en buitenlandse markt omdat er op tijd
een flinke voorraad regelaars en ventilatoren is
ingekocht. “Plug fans die een chip hebben, zijn
niet te krijgen, die hebben momenteel levertijden
van een jaar en langer. Gelukkig hadden we een
vooruitziende blik en hebben we recentelijk veel
centrifugaal ventilatoren ingekocht en die passen
we nu toe in veel van onze kasten. Zo passen wij
ons aan de omstandigheden aan. Ons treintje
blijft zo rijden, maar ik kan mij voorstellen dat
veel fabrikanten met stotterende productielijnen
te maken hebben en krijgen.”
Onderzoek
luchtkwaliteit schoollokalen
Ondertussen is Ned Air samen met onder meer de
TU Eindhoven, installateur Kropman, ISSO en een
schoolorganisatie een nieuw schoolconcept aan
‘We stoppen per uur
nu 950 m 3 in een
schoollokaal. Kan dat
niet minder?’
het ontwikkelen. Wijma: “De gedachte erachter
was: we stoppen per uur nu 950 m 3 in een schoollokaal.
Kan dat niet minder? Als je de luchtdistributie
efficiënter en op de juiste plek doet, heb je
veel minder nodig. We meten nu de luchtkwaliteit
op één punt, misschien is die op de ene plek in
een lokaal veel beter en elders weer minder. Door
onderzoek te doen, ruimtes in verschillende zones
te verdelen en met meerdere sensoren te werken,
willen we hier achter komen. Hier is wel iets over
bekend, maar niet tot in de details. Meten is weten.
Nog meer meten is nog meer weten.”
Ook dit maakt deel uit van de heroriëntering van
de bedrijfsstrategie en -visie die Ned Air aan het
doorvoeren is. “We gaan veel meer met data aan
de slag, die komen immers elke dag binnen van
een groot aantal installaties. Dat is een van de
instrumenten om onze klanten, en dat zijn voor
ons de installateurs en eindgebruikers, nog beter
te bedienen. We doen op dat vlak al veel door het
ontwerpen en leveren van efficiënte, kwalitatief
hoogwaardige ventilatiesystemen die beantwoorden
aan de marktbehoeften. Maar het kan altijd
beter. Daarvoor blijven we continu schaven aan
de customer experience en aan efficiënte processen.
En we zijn een nieuw concept aan het ontwikkelen
voor de woningmarkt”, verklapt Wijma.
“Ned Air staat nooit stil.” ❚
Wouter Wijma: “Ned Air blijft continu schaven aan
de customer experience en aan efficiënte processen.”
(Foto: Martin Martin Hogeboom)
INSTALLATIEENBOUW.NL | 61

THEMA STEKERBAAR INSTALLEREN
STEKERBAAR INSTALLEREN IN DE PREFAB BETONBOUW, GIETBOUW EN TUNNELBOUW
VAN DER VALK HOTEL GORINCHEM
BEWIJST DAT HET KAN!
Stekerbaar installeren neemt een steeds grotere vlucht. Inmiddels is de plug-and-play denk- en montagewijze niet meer weg te denken in de
utiliteitsbouw, waar veelal gewerkt wordt met verlaagde plafonds, holle wanden, verhoogde vloeren en kabelgoten. Kortom: waar voldoende
ruimte beschikbaar is om stekerbare kabeldozen, schakel- en verdeelcomponenten en kabels in te passen. “In navolging van de utiliteitsbouw
wordt ook stekerbaar installeren in de woningbouw steeds gebruikelijker”, merkt Casper Bontenbal, Marketing Manager bij Isolectra. “Denk
hierbij aan houtskeletbouwwoningen en woningen met verlaagde plafonds, waar de elektrische installaties slim, snel én flexibel ingepast
kunnen worden. Dankzij Isolectra komen deze voordelen nu ook beschikbaar voor bouwmethodes zonder ‘loze ruimtes’, zoals de prefab
betonbouw, gietbouw en tunnelbouw.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Isolectra
Het balletje voor de ontwikkeling van stekerbaar
installeren in natte beton kwam aan het
rollen na een vraag van Techval. “Vakmensen
op de werkvloer worden steeds schaarser én
kostbaarder”, vertelt Robbert van de Laar, Projectmanager
bij Techval. ”Het biedt daarom
grote meerwaarde voor ons om installaties
eenvoudiger én sneller te installeren. Ook in de
tunnelbouw. Waar we normaal gesproken eerst
een buis plaatsen en later de draden trekken,
zijn we met stekerbaar installeren in beton in
één keer klaar. Bovendien zijn we direct van de
‘We hebben de stekers ingegoten in beton
en een uitgebreide duurproef gedaan, onder
zeer strenge condities’
brandscheidingen af.” Collega en Chef-Monteur
Marcel Eijkemans: “In de verkeersruimtes wordt
een hogere brandklasse voorgeschreven, die vraagt
om andere en duurdere kabels. Wanneer je alles
Het biedt grote meerwaarde om installaties eenvoudiger én sneller te installeren. Ook in de tunnelbouw.
instort in beton echter, wordt dit efficiënt ondervangen.
De brandklasse is dan direct opgelost.”
Uitgebreid test- en
certificeringstraject
In de tunnelbouw zijn extreme omstandigheden
aan de orde van de dag, weet Bontenbal. “Zo
worden de elektrische installaties aangebracht
op het betonijzer, waar mensen overheen lopen,
waarop het beton wordt gestort én waar met
behulp van een trilapparaat de luchtbellen uit
het beton worden verwijderd. Zou het Wieland
RST20 ® -systeem hiervoor ook geschikt zijn?” Wieland
RST20 ® is IP69 gecertificeerd, vertelt hij.
Dit betekent dat je dit systeem kunt afspuiten
met een waterdruk tot 100 Bar. Bovendien kun
je het systeem tijdelijk onderdompelen. “Samen
met Wieland hebben we de mogelijkheden van
dit systeem onderzocht. Vervolgens zijn we een
uitgebreid test- en certificatietraject voor de stekers
gestart. We hebben ze ingegoten in beton
en een uitgebreide duurproef gedaan, onder zeer
strenge condities. Samen met ons zusterbedrijf
TKF hebben we bovendien een kabel voor betongietbouw
ontwikkeld. Ook dit is best een traject
geweest, maar heeft wel geresulteerd in een gecertificeerd
systeem voor stekerbaar installeren
in beton.”
62 | INSTALLATIEENBOUW.NL

STEKERBAAR INSTALLEREN THEMA
De bouw van het Van der Valk hotel in Gorinchem vordert in rap tempo.
Van der Valk Hotel Gorinchem
“In de zomer van 2020 hebben wij Techval projectleiders
Bert Damen, Remco Nederkoorn en
Robbert van de Laar uitgenodigd op ons hoofdkantoor
om alle ontwikkelingen te presenteren”,
vertelt Bontenbal. “Naarmate het gesprek vorderde,
werden zij steeds enthousiaster. Ze kwamen
zelfs al met een project waarin het systeem toegepast
zou kunnen worden: het nieuwe Van der
Valk Hotel Gorinchem.” Eijkemans: “In dit tunnelproject
hebben we te maken met één type kamers
en veel repeterende elektrische installaties. Stekerbaar
installeren in beton leent zich hier bij uitstek
voor.” Van de Laar: “De Van der Valk familie staat
bovendien zeer open voor innovaties en heeft ons
toestemming gegeven om diverse methodes voor
het opbouwen én koppelen van de elektrische installaties
te testen, in nauwe samenspraak met de
betonbouwer, ijzervlechter en andere partijen op
de vloer.”
Vier methodes
De bouw van het Van der Valk hotel zou al in
september 2020 van start gaan. Vanwege de
korte doorlooptijd werd besloten om alleen de
verdiepingen 9 t/m 12 stekerbaar uit te voeren,
vertelt Cor- Hein Slobbe, Senior Product Manager
bij Isolectra, die regelmatig op de bouw aanwezig
was om de diverse methodes toe te lichten én
om vragen van monteurs te beantwoorden. “Op
alle verdiepingen zijn kabeldozen in de wanden
geplaatst, inclusief een aansluitmogelijkheid
(schakelaar, stopcontact of verlichtingspunt) en
een opgerolde draad of steker. Vanaf deze kabeldozen
loopt steeds één kabel naar boven. In de
zijwanden is bovendien een kabelbosje opgehangen,
die op verschillende manieren gekoppeld
In de tunnelbouw zijn extreme omstandigheden aan de orde van de dag. Zo worden de elektrische installaties
aangebracht op het betonijzer, waar mensen overheen lopen en waarop het beton wordt gestort.
kan worden. Zo hebben we op één verdieping
de lasdozen reeds bevestigd, terwijl op een andere
verdieping een ander type centraaldoos met
meer aansluitmogelijkheden en kabels is getest.
Op een derde verdieping zijn de kabels reeds
voorzien van stekers. Zowel bij de centraaldoos
als bij de wanddozen, waardoor een eenvoudige
installatie met koppelkabels mogelijk werd. Bij
de laatste verdieping zijn ook standaard stekerbare
RST20 ® verdeelblokken gebruikt, waardoor
het aantal centraaldozen in het plafond gereduceerd
kon worden.”
Naadloze integratie
Om een naadloze integratie van de diverse methodes
te borgen, heeft Slobbe de bouw al in een
vroegtijdig stadium bezocht. Bijvoorbeeld om te
zien hoe het team van Techval omging met bouw
én installaties. Wat zou de beste methodiek zijn
om dit elektrisch te ondersteunen? Waar konden
de bosjes kabels het best worden opgehangen?
En wat waren de opslagmogelijkheden per verdieping?
“Samen met de monteurs ter plaatse
én met het Isolectra-team heb ik alle mogelijke
oplossingen besproken. Vervolgens zijn samen
met het assemblagebedrijf én in overleg met de
monteurs alle kabels gemaakt en gecodeerd.”
Bontenbal: “Naast het stekersysteem en bijbehorende
kabels hebben we in dit project te maken
met kabeldozen waarop de stopcontacten of
verlichtingspunten aangesloten moeten worden.
Om een goede (waterdichte) aansluiting van alle
kabels te borgen, hebben wij speciaal voor dit
project adapters ontwikkeld.” ❯
INSTALLATIEENBOUW.NL | 63

STEKERBAAR INSTALLEREN THEMA
Vanwege de korte doorlooptijd werd besloten om alleen de verdiepingen 9 t/m 12 stekerbaar uit te voeren.
De Van der Valk familie staat zeer open voor
innovaties en heeft toestemming gegeven om diverse
methodes voor het opbouwen én koppelen van de
elektrische installaties te testen.
Combinatie met ‘droge’ systemen
In het Van der Valk Hotel is per verdieping een
centrale verdeelkast geplaatst. “Vanaf hier loopt
een voedingskabel naar alle kamers”, aldus
Bontenbal. “De verbindingen zijn stekerbaar
uitgevoerd. In de kamers loopt een deel van de
installaties vanaf het verlaagde plafond naar
het bedwandpaneel en vanaf het plafond naar
de badkamer. De kabels komen uit bij een steker
in een kabeldoos, vanaf waar met een Wieland
GST18 ® -systeem de rest van de hotelkamer wordt
opgebouwd.” Inmiddels is Techval druk bezig om
deze ‘droge’ systemen aan te leggen.
Evaluatie
In een nagesprek zijn recent alle methodes én
bevindingen besproken. “Uit de evaluatie kwam
bijvoorbeeld naar voren dat de toepassing van
‘Uit de evaluatie kwam bijvoorbeeld naar
voren dat de toepassing van het juiste type
kabeldoos erg belangrijk is’
het juiste type kabeldoos erg belangrijk is”, aldus
Slobbe. “Maar ook dat de bekabeling in de
wanden idealiter net boven de tunnels uitsteekt
en reeds voorzien is van een steker. Hierdoor ontstaan
geen conflicten en risico’s wanneer het dek
op de wanden wordt gelegd. Bovendien worden
de mensen op de bouw niet gehinderd door grote
kluwen kabels. Zodra het plafondnetwerk gereed
is, kunnen de kabels eenvoudig en met behulp
van standaard koppelsnoeren worden verbonden
met de lasdozen in het plafond.” Een laatste leerpunt
dat de betrokkenen willen delen, is dat – nog
meer dan bij droge bouwmethodes – de voorbereidingsfase
essentieel is. Immers kunnen in het beton
geen wijzigingen meer worden doorgevoerd.
In week 30 moet Van der Valk Hotel Gorinchem
worden opgeleverd. Inmiddels is Techval bezig om
stekerbaar installeren in beton ook in twee andere
grote projecten uit te rollen: het hotel van Inleisure
in Bloemendaal en het Van der Valk hotel in
Den Haag-Wassenaar. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 65

THEMA STEKERBAAR INSTALLEREN
VOOR ELKE BOUWMETHODE EEN PASSENDE,
STEKERBARE OPLOSSING
De woningschaarste, het groeiende tekort aan bouwvakkers en installateurs én de achterblijvende productiviteitsgroei vereisen creativiteit
en een nieuwe manier van bouwen. Anno 2022 worden woningen steeds vaker industrieel geproduceerd, in de fabriek, onder de beste
klimaat- en arbeidsomstandigheden en vanuit herhaalbare en flexibele bouwsystemen die per project inspelen op de eigenheid van bewoners
en opdrachtgevers. Zo kan niet alleen sneller, maar ook efficiënter, veiliger en goedkoper gebouwd worden. De installatiebranche kan hierin
meegaan, door slim en stekerbaar te installeren. “Conceptueel bouwen leent zich bij uitstek voor stekerbaar installeren”, vindt ook Marcel
Visser, Prefab (Stekerbaar) Expert bij WAGO, dat hier tal van oplossingen voor aanbiedt. Ongeacht of de installaties in de droge bouw of (prefab)
betonbouw geïntegreerd moeten worden.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld WAGO
Ook wanneer projecten vragen om modulaire oplossingen, zoals voorgeassembleerde badkamers, keukens of bedachterwanden, kan met de oplossingen van WAGO snel,
efficiënt en onderhoudsvrij geïnstalleerd worden.
Stekerbaar installeren is dé oplossing voor repeterende
installaties in conceptuele woningbouwprojecten.
Zeker wanneer gekozen wordt
voor WAGO WINSTA ® , meent Visser. “De stekerbare
oplossingen van WAGO WINSTA ® maken
het installeren efficiënter en leveren forse
besparingen op tijdens het ontwerp- en installatieproces.
Door kabels en elektrisch schakelmateriaal
te voorzien van stekers, worden aansluitfouten
voorkomen én kan veiliger gewerkt
worden. Door de installatie van groepenkast
tot schakelmateriaal volledig stekerbaar uit te
voeren, kunnen projecten bovendien 60-80%
sneller geïnstalleerd worden. Na oplevering zijn
de stekerbare installaties 100% onderhoudsvrij.
Daarnaast zijn stekerbare installaties 100% losmaakbaar,
waarmee zij bijdragen aan een duurzame
en circulaire bouw.”
66 | INSTALLATIEENBOUW.NL

STEKERBAAR INSTALLEREN THEMA
Door kabels en elektrisch schakelmateriaal te voorzien van stekers, worden
aansluitfouten voorkomen én kan veiliger gewerkt worden.
Oplossingen voor holle wanden
en verlaagde plafonds
Meest voor de hand liggend als het gaat om
stekerbaar installeren is de toepassing van holle
wanden en verlaagde plafonds. “Deze bouwmethode
wordt vaak ‘droge bouw’ genoemd en is
binnen de woningbouw veelal gericht op transformatie-
en renovatieprojecten”, aldus Visser. “Denk
bijvoorbeeld aan de transformatie van kantoorpanden
naar woningen en/of de renovatie van
corporatiewoningen in grote steden, waarvoor
ons 100% winstalleren concept uitstekend geschikt
is.” 100% winstalleren is een stekerbaar
installatiesysteem gebaseerd op de voorbedrade
centraal- of kabeldozen van Attema, in combinatie
met prefab gemonteerd schakelmateriaal en
stekerbare groepenkasten, vertelt hij. “Deze onderdelen
worden aangesloten met soepele WAGOkabels
met compacte RD-stekers. Een beproefd en
plug and play concept, zonder beperkingen, dat
een tijdsreductie van 70% én een onderhoudsvrije
installatie garandeert.”
(Prefab) betonoplossingen
Dat ook stekerbaar installeren in beton mogelijk
is, bewijst WAGO met een breed assortiment producten
die naadloos aansluiten op de producten
van vooraanstaande fabrikanten van (stort)dozen.
“Prefab betonoplossingen zijn niet meer weg te
denken in de huidige bouw”, aldus Visser. “Ook
wanneer losse plafond- en wandmodules op de
bouw samenkomen, kan stekerbaar installeren
enorm veel tijd besparen in het installatieproces.
Samen met onze partners werken wij aan pas-
‘Projecten zijn niet uitsluitend beton- of
droge bouw, ook een combinatie
van beiden komt voor’
sende (totaal)oplossingen hiervoor. Denk bijvoorbeeld
aan de beton-koppeldozen van Attema en
ABB, waar onze componenten naadloos in passen.
De kabels worden vooraf door een assembleur
in een flexibele mantel geschoven. Hierdoor
ontstaat een soort ‘spin’, die zonder risico’s in de
fabriek in het beton kan worden ingestort. De koppelstukken
en open einden van de kabels worden
beschermd door de koppeldoos, die als het ware
een infrastructuur in het beton creëert. Dankzij
deze oplossing kunnen installateurs de voordelen
van stekerbaar installeren ook in de prefab betonbouw
ervaren.”
Gecombineerde
(hybride) oplossingen
Projecten zijn niet uitsluitend beton- of droge
bouw, ook een combinatie van beiden komt voor.
Voor die situaties heeft WAGO de oplossingen uit
beide bouwprincipes gekoppeld, voor een maximaal
voordeel. “Middels de WAGO buisadapter
is het letterlijk mogelijk om een conventionele installatie
met flexibele buizen te koppelen aan het
WAGO WINSTA ® -systeem”, aldus Visser. “Denk hierbij
bijvoorbeeld aan (hoogbouw)projecten waarbij
de wanden en vloeren nog traditioneel worden uitgevoerd
in beton, maar de binnenwanden zijn opgebouwd
als ‘holle wanden’. Maar ook aan renovatie-
en transformatieprojecten, waarin bestaande
conventionele installaties slim gekoppeld kunnen
worden aan de nieuwste stekerbare technieken.”
Modulaire oplossingen
Ook wanneer projecten vragen om modulaire
oplossingen, zoals voorgeassembleerde badkamers,
keukens of bedachterwanden, kan met de
oplossingen van WAGO snel, efficiënt en onderhoudsvrij
geïnstalleerd worden. “Voor de modulaire
bouw hebben wij de WAGO Box ontwikkeld,
waarmee complete installaties teruggebracht
kunnen worden naar één installatiepunt”, aldus
Visser. “De WAGO Box vormt hierbij het hart (verdeelpunt)
van de modulaire oplossing en wordt
klantspecifiek samengesteld. Hierdoor kunnen
ook de complexere installaties plug and play geïnstalleerd
worden.”
Breed assortiment, kwaliteitsvolle
producten
“De kracht WAGO is dat wij een heel breed assortiment
hebben, met kwaliteitsvolle producten voor
stekerbaar installeren”, resumeert Visser. “Daarmee
bieden wij voor elke vraag en elke bouwmethode
een passende, stekerbare (totaal)oplossing.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 67

MODERN
Scan de
QR-code voor
een gratis
sample
INSTALLEREN
MEER TIJDSBESPARING OP DE BOUW
WAGO WINSTA ®
• 100% stekerbaar installeren en 100% onderhoudsvrij
• Duurzaam en circulair
• Toegestaan in gesloten wanden en plafonds
• Stekerbaar installeren volgens de NEN NPR 5310 Praktijkrichtlijn
• Maintenance Free gecertificeerd
www.wago.com/nl/winsta

ONE STOP POWER SHOP
HOOGWAARDIGE MAATWERKOPLOSSINGEN VOOR EEN
BETROUWBARE, MEETBARE EN VEILIGE POWER DISTRIBUTIE
Met doordachte engineering, specialistische warmteberekening, vakkundige montage en
uitstekende 24/7 service bent u verzekerd van een continue elektriciteitsvoorziening van
het net tot eindgebruiksunit.
• Schakel- en verdeelsystemen
• Besturingstechniek
• Railkokersystemen
• Energy Management Solutions
• Hot swappable EiPDU
• Inkoppeling noodstroomsystemen
Bezoek elektrointernationaal.com of bel 0348 420 540

NIEUWE CUTTING AND STRIPPING MACHINES MAKEN ELKE KLANTWENS MOGELIJK
GEKNIPT EN GESTRIPT, KLAAR VOOR GEBRUIK
In samenwerking met diverse zusterbedrijven in Duitsland, Polen, Frankrijk, Italië en Nederland biedt de Cable Connectivity Group (CCG) een
totaalpakket aan van productie, assemblage en distributie van speciaalkabels, accessoires en cable connectivity solutions. Bijzonder is dat de
focus bij CCG niet alleen ligt op de levering van de diverse producten, maar dat zij verder kijkt en klanten helpt bij het efficiënter inrichten van
processen. Om deze reden is het magazijn in Benthuizen onlangs uitgebreid met de nieuwste en meest geavanceerde machines. Complexe en
zeer specifieke aanvragen zijn nu eenvoudig te realiseren.
Tekst Desiree Pennings | Beeld CCG
In het magazijn ligt een grote voorraad te wachten op zowel grote als kleinere bestellingen.
Jobarco en Pantaflex zijn de specialistische bedrijven
van CCG Distributie in Nederland, die
hoogwaardige connectiviteitsoplossingen bieden.
Samen met het portfolio van TKD bieden zij een
breed assortiment van A-kwaliteit kabelaccessoires,
zoals beschermslangen, wartels, connectoren
en kabels. De producten zijn binnen 24 uur leverbaar
binnen de Benelux en mede dankzij het gezamenlijk
brede pakket en uitgebreide machinepark
wordt de klant volledig ontzorgd met speciale oplossingen
in alle industriële segmenten.
‘De cutting and stripping machines maken
het knippen, strippen, semi-strippen en
persen van alle soorten kabels mogelijk,
zelfs van polyurethaan’
“Wij bieden onze klanten complete assemblages
aan”, zegt Willem van Dommelen, manager logistics
bij CCG Distributie NL. Daarin gaat het bedrijf
erg ver. Of het nu om een grote of een kleine
bestelling gaat, alles wordt tot op de millimeter
op maat geknipt, gestript, samengesteld en justin-time
geleverd op de gewenste locatie. “Zelfs
in deze tijden van schaarste van grondstoffen en
langere levertijden zijn wij in staat onze klanten
optimaal te bedienen met artikelen uit voorraad.
We hebben hier een groot magazijn met zeer moderne
assemblagemachines waarmee we snel een
breed pakket aan kabels kunnen snijden en strippen.
Daardoor kunnen we een grote groep klan-
70 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Alle kabels worden tot op de millimeter op maat geknipt, gestript, samengesteld en just-in-time geleverd op de gewenste locatie.
De 1.900 haspellocaties maken elke 24-uurslevering
mogelijk.
ten bedienen. Wegens de uitgebreide mogelijkheden
van de machines kunnen we onze klanten ook
voorzien van kleinere aantallen”, aldus Van Dommelen.
Het gaat in totaal om zestien snijmachines
en een assemblageafdeling met onder meer een
geautomatiseerde snijlijn in het logistieke centrum
in Benthuizen.
Uitgebreide kwaliteitscontroles
De cutting and stripping machines maken het allemaal
mogelijk: knippen, strippen, semi-strippen
en persen van alle soorten kabels, inclusief moeilijk
stripbare kabels zoals polyurethaan. Op de
assemblageafdeling kunnen meeraderige kabels
worden geknipt tot en met grote buitendiameters
en aderdoorsnedes. Het strippen van kabels is al
mogelijk vanaf enkele millimeters en ook het persen
van kabelschoenen behoort tot de expertise.
CCG Distributie NL biedt de hoogste kwaliteit,
mede dankzij uitgebreide kwaliteitscontroles. Het
bedrijf is ISO-9001 gecertificeerd en heeft een jarenlange
ervaring in het snijden van kabels. Ook
de logistiek is tot in de puntjes geregeld. Of het
nu gaat om speciale ritten, lijngoederen of luchtvracht:
de leveringsconcepten zorgen voor een
optimale afhandeling en levertijden. Het goed bereikbare
warehouse stelt CCG in staat afhaalzendingen
binnen een uur te managen. De 1.900 haspellocaties
maken elke 24-uurslevering mogelijk.
Nog verdere uitbreiding in 2022
In 2021 is het machinepark van CCG vernieuwd
en ook in de toekomst wil het bedrijf hiermee
verder gaan, zegt Van Dommelen. “We willen
de assemblageafdeling in de toekomst verder
uitbreiden met nieuwe machines, om nog complexere
assemblages te kunnen maken. We zijn
nu aan het onderzoeken wat onze klanten willen
en waar vraag naar is. Dat wordt dit jaar
verder uitgerold.” ❚
De voordelen van CCG
op een rijtje:
- Breed en snel leverbaar, ook voor
speciale kabels
- Gecertificeerde kwaliteit
- Jarenlange kennis en kunde
- Compleet assortiment
(ook mogelijkheden voor
klantspecifieke voorraad)
- E-business op een hoog niveau
- Centrale ligging voor snelle leveringen in
binnen- en buitenland
- Expresvervoer, stipte leveringen en
luchtvracht
- Alle soorten snijlengtes mogelijk
- Allerlei etikettering mogelijk
- Uitgebreide montagemogelijkheden
- Keuze uit diverse soorten haspels: hout
(behandeld volgens ISPM 15), kunststof
en triplex
- Alle doorstuurverpakkingsmogelijkheden
en/of verpakkingen
volgens klantwens
- 24 uurs levering in de Benelux
INSTALLATIEENBOUW.NL | 71

‘NEXT GENERATION’ GROEPENKAST:
HET KLOPPEND HART VAN ELKE WONING
De Click-mate NXT groepenkast is de innovatieve opvolger van de huidige Click-mate XL Plus serie. Een compacte en modulaire oplossing die de
energietransitie mogelijk maakt. Toekomstproof, geschikt voor uitgebreide 3-fasen installaties en eenvoudig samen te stellen en te installeren.
Dat betekent: sneller werken en lagere kosten.
Tekst en beeld Attema
Klaar voor de toekomst
“De energietransitie is in volle gang”, vertelt
Davy Krijnen, productmanager bij Attema. “We
krijgen steeds vaker te maken meer complexe
installaties, zoals laadpalen, zonnepanelen en
warmtepompen, maar daar is in traditionele
groepenkasten vaak onvoldoende ruimte voor.
Attema ontwikkelde daarom in samenwerking
met installateurs de Click-mate NXT groepenkast
met componenten powered by Siemens. Deze
‘next generation’ groepenkast is het kloppend
hart, dat elke woning toekomstproof maakt.”
Een groepenkast voor elke situatie
Verschillende projecten vragen om verschillende
oplossingen. Gelukkig is er voor elke situatie een
geschikte Click-mate NXT groepenkast, met 12,
2x12, 3x12 of 2x18 modules en met 18 of 28
‘We wilden het werk van de installateur
vooral makkelijker maken’
buisinvoeren voor 16, 19 én 20 mm buizen. Clickmate
NXT biedt alle ruimte voor grotere installaties.
Al deze groepenkasten zijn ook nog eens
volledig modulair en te koppelen. Ze zijn gewoon
naast of onder elkaar te installeren.
Eenvoudig installeren
“We wilden het werk van de installateur vooral
makkelijker maken”, aldus Krijnen. “Daarom hebben
we de Click-mate NXT groepenkasten voorzien
van diverse handige producteigenschappen,
zoals stapelbare buiszadelstroken en een licht-
grijze onderbak voor zicht in donkere ruimtes.
Net als de schroefloze kap, voorgemonteerde
schroeven, verschillende slimme uitvoermogelijkheden
voor in de zijwand en een stekerbaar aardblok
zijn dit allemaal handigheidjes die het werk
eenvoudiger én sneller maken. En dat loont!”
Snel samenstellen en bestellen
De Click-mate NXT Assistant maakt het bovendien
eenvoudig om online maatwerk groepenkasten
samen te stellen. Het is slechts een kwestie
van inloggen, één van de voorbedrade Click-
De ‘next generation’ groepenkast is het kloppend hart, dat elke woning toekomstproof maakt.
72 | INSTALLATIEENBOUW.NL

mate NXT groepenkasten kiezen en componenten
toevoegen, zoals installatieautomaten met
andere karakteristieken of met een ingebouwde
vlamboogbeveiliging. Componenten verwijderen
kan ook. De groepenkast is helemaal naar eigen
inzicht in te delen. Zo kunnen componenten die
langdurig worden belast ‘vrij’ geplaatst worden
of kan extra ruimte gereserveerd worden tussen
de componenten. Krijnen: “Zo stellen installateurs
met een paar klikken een maatwerk groepenkast
samen én plaatsen ze hun bestelling voor een project!
Dat is installeren volgens Attema.” ❚
INSTALLATIE VOLGENS ATTEMA
Click-mate NXT:
Het kloppend hart van elke woning
Toekomstproof Eenvoudig samenstellen en installeren Een groepenkast voor elke situatie
Futureproof
Geschikt
voor
uitgebreide
3-fasen installaties
Met
Click-mate NXT
Voor elke
woning een
oplossing op
maat
Attema introduceert de
Click-mate NXT:
de innovatieve opvolger van
de huidige Click-mate XL
Plus serie. De Click-mate NXT
groepenkast met componenten
powered by Siemens is een
compacte, modulaire oplossing
voor de energietransitie.
Toekomstproof, geschikt voor
uitgebreide 3-fasen installaties
en eenvoudig samen te stellen
en te installeren. Dat betekent:
sneller werken en lagere
kosten.
Meer weten? Scan de QR-code!
Meer info? Kijk op www.attema.com
Vernieuwende ideeën voor ’n veranderende wereld.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 73

GRONINGEN FERINGA BUILDING
FERINGA BUILDING, GRONINGEN:
21 KASTEN BEHANDELEN
CIRCA EEN MILJOEN KILO LUCHT PER UUR
Met 64.000 m 2 vloeroppervlakte wordt Feringa Building één van de grootste en meest indrukwekkende universiteitsgebouwen van Nederland.
Het ontwerp voorziet in tal van state-of-the-art faciliteiten. Bovendien zijn de duurzaamheids ambities hoog. De luchtbehandelingskasten van
AL-KO Luchttechniek sluiten hier uitstekend op aan.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld AL-KO Luchttechniek
AL-KO Luchttechniek is gespecialiseerd in professionele
lucht- en klimaatbehandeling. Volgens het
motto ‘Quality for life’ adviseert, ontwerpt en levert
dit bedrijf, gevestigd in Roden, al meer dan 25 jaar
lang doordachte, betrouwbare en efficiënte luchtbehandelingsconcepten.
Ook voor Feringa Building
werd een concept op maat uitgewerkt. “In opdracht
van De Groot-Lammerink Installatiecombinatie B.V.
en de RUG leveren wij 21 identieke luchtbehandelingskasten,
met een totale luchthoeveelheid
van 840.000 m 3 /h”, vertelt ing. Anne Rozema,
directeur van AL-KO Luchttechniek. “Een m 3 lucht
weegt circa 1,2 kilo, wat betekent dat per uur meer
dan een miljoen kilo lucht door de filters, kruisstroomwisselaars,
verwarmings-/koelelementen,
luchtkanalen en andere installatiecomponenten
wordt geleid. Om dit mogelijk te maken, vraagt om
een stukje hogere wiskunde. In ons ontwerp hebben
we nadrukkelijk gezocht naar manieren om de
weerstand van de elementen zo laag mogelijk te
houden. Vervolgens hebben we de best passende
ventilatoren en motoren met het hoogste rendement
geselecteerd, waarmee zeer gunstige Life
Cycle kosten worden geborgd.”
AL-KO Luchttechniek levert 21 identieke luchtbehandelingskasten, met een totale luchthoeveelheid van 840.000 m 3 /h.
74 | INSTALLATIEENBOUW.NL

FERINGA BUILDING GRONINGEN
Adiabatische koeling
Tijdens het ontwerp van de luchtbehandelingskasten
heeft AL-KO Luchttechniek het bestek van Arcadis
als uitgangspunt gebruikt en waar mogelijk
geoptimaliseerd, vertelt Rozema. “Een belangrijke
wens was de integratie van adiabatische koeling.
Als warmteterugwinelement hebben wij in onze
luchtbehandelingskasten een dubbele polypropyleen
(kunststof) platenwisselaar opgenomen, met
een zeer hoog warmteterugwinrendement. In de
zomer wordt deze platenwisselaar ingezet als indirecte
adiabatische koeler. De retourlucht die uit Feringa
Building wordt afgezogen, wordt bevochtigd
met behandeld water waardoor de temperatuur ervan
daalt. Vervolgens wordt de afgekoelde retourlucht
door de platenwisselaar geleid, waar zij de
vers aangezogen buitenlucht kruist. Dankzij deze
techniek kan deze buitenlucht efficiënt en in twee
trappen worden gekoeld. In theorie is een temperatuurverlaging
van de buitenlucht tot circa 8°C mogelijk,
afhankelijk van de relatieve vochtigheid in
het gebouw. Dit biedt grote voordelen in de warme
zomermaanden, omdat hierdoor flink bespaard kan
worden op mechanische koelcapaciteit.”
Hoogwaardige anti-corrosiecoating
Omdat je in laboratoriumomgevingen soms te maken
hebt met licht verontreinigde lucht, voorziet
Anne Rozema, directeur van AL-KO Luchttechniek.
'In de zomer wordt de platenwisselaar
ingezet als indirecte adiabatische koeler'
AL-KO Luchttechniek alle luchtbehandelingskasten
van een hoogwaardige anti-corrosiecoating.
“Hierdoor worden de kasten én alle componenten
beschermd”, aldus Rozema, die tot slot de bouwkundige
randvoorwaarden aanhaalt: “Alle onze
luchtbehandelingskasten zijn ontworpen met inachtneming
van de bouwkundige beperkingen.
De kasten worden just-in-time op het project aangeleverd
en met een hijskraan op de bovenste
verdieping gehesen, waarna het dak er overheen
wordt gebouwd. Om de kasten tijdens de bouw te
beschermen tegen weersinvloeden, worden zij voor
levering zorgvuldig ingeseald.” De laatste kasten
worden in 2024 geleverd. ❚
“Met onze energievriendelijke adiabatische koeling,
zorgen wij voor een aangenaam binnenklimaat
en kunt u gerust ademhalen”
INSTALLATIEENBOUW.NL | 75

NIEUW!
eComfort
Luchtgekoelde koelmachines
35 - 210 kW
35 - 210 kW
Geoptimaliseerd
ontwerp met
kleinere
voetafdruk,
inclusief
buffertank.
Toepassingsgebied
geoptimaliseerd om
aan de meeste
eisen te voldoen.
Onafhankelijke
circulatiepomp met
een optionele
frequentieregelaar
waardoor de
verbruikskosten
worden verlaagd.
Geoptimaliseerd
rendement door
de nieuwe
wisselaarconfiguratie
en het gebruik van
componenten van de
laatste generatie.
Door het gebruik van R32 hoeft er
minder vloeistof te worden gebruikt
(-30% belasting) en wordt de CO2
voetafdruk verkleind (-75%TeqCO2).
Aanbevolen voor:
Food retail
Winkelcentra
Kantoorgebouwen
Hotels
Industrie
Ziekenhuizen
Datacentra
LENNOX neemt deel aan het
ECP-programma voor LCP-HP.
Geldigheid van certificaat controleren:
www.eurovent-certification.com
www.lennoxemea.com

NISTELRODE ‘T PUMPKE
SFEERVOLLE VERLICHTING
VOOR EETCAFÉ ’T PUMPKE IN NISTELRODE
Voor het gezellige eetcafé ’t Pumpke in het centrum van Nistelrode mocht Klemko Techniek BV nieuwe verlichting ontwikkelen en leveren. De
Lumiko LED-verlichting zorgt voor een prachtige beleving en valt in de industriële identiteit van het eetcafé nauwelijks tot niet op.
Tekst en beeld Klemko Techniek BV
Via Elektrototaalmarkt en in samenwerking met interieurarchitecte Erma Koster
van Janssen en Ko heeft Klemko Techniek BV het verlichtingsplan uitgewerkt
en de Lumiko LED-verlichting mogen leveren. Accountmanager Danny
Miac: “De elektrospecialist en interieurarchitecte zochten een industriële
trackrail, passend bij de industriële look & feel van het eetcafé. Onze 3-fase
Lumiko railverlichting met kleine, dimbare trackspots sluit hier perfect op aan.
Met name de trackspots moesten fase-afsnijding (‘trailing edge’) dimbaar
zijn, om op verschillende momenten een ander lichtbeeld te kunnen leveren.
Hierdoor heeft de klant op ieder moment van de dag de mogelijkheid om een
passende sfeer te creëren. Daarnaast moest de verlichting niet verblindend
zijn voor de gasten. Hierom hebben wij extra goed gekeken hebben naar een
lage UGR-waarde.”
Frisse maar gezellige uitstraling
De prachtige Lumiko armaturen alsmede het kleurgebruik van de lichtbronnen
zorgt voor een frisse maar ook gezellige uitstraling in het eetcafé. “Voor
de hoofdverlichting is gekozen voor compacte zwarte Lumiko B-Trackspots
(7W, 650 lumen en 2700K). Voor de detailverlichting hebben wij de Bolero
De uitdaging was om in het mooie bruine café de sfeer te behouden.
78 | INSTALLATIEENBOUW.NL

‘T PUMPKE NISTELRODE
Voor de detailverlichting werden Bolero LED-modules geleverd.
LED-module (7W, 700mA, 650 lumen, 2700K) geleverd”, aldus Miac. “Bij deze
lichtkeur komt het strakke design namelijk het best tot zijn recht. De spots zijn
allemaal ‘comfort’ uitgevoerd, wat betekent dat de spots iets dieper zijn ingebouwd.
Hierdoor is de totale directe verblindingshinder (UGR-waarde) lager
en geeft de verlichting geen verblinding vanuit het gezichtsveld van de klant.”
Minimalistisch geïmplementeerd
De uitdaging bij deze opdracht was om in het mooie bruine café de sfeer te
behouden, aldus Miac. “Met de Lumiko verlichting zijn wij hier uitstekend in
‘Bij deze lichtkeur komt het strakke
design het best tot zijn recht’
geslaagd. De klant is erg blij met de nieuwe verlichting. En ook zelf kijk ik
met veel plezier terug op een mooi project, waarbij de verlichting de juiste
toevoeging is aan de sfeer in het eetcafé én daarbij zo minimalistisch mogelijk
geïmplementeerd is.” ❚
VOOR ELKE
TOEPASSING
EEN GESCHIKTE
LED DIMMER.
UNIVERSELE LUMIKO DIMMERS
Kijk op klemko.nl of
bel 088 002 3300
Fase aan- of afsnijding dimmer: 891082
INSTALLATIEENBOUW.NL | 79

BRUMMEN DE ONTDEKKING
OPTIMALE LUCHTVERDELING ZONDER GELUID
LUCHTVERDEELSLANGEN VERHELPEN
TOCHTKLACHTEN BIJ BASISSCHOOL
DE ONTDEKKING IN BRUMMEN
Wat als je een nieuw schoolgebouw hebt en er toch klachten ontstaan over tocht door het ventilatiesysteem? Dan is het handig als je eenvoudig
en snel een nieuw systeem kunt plaatsen dat een oplossing biedt voor de lange termijn. Basisschool De Ontdekking in Brummen vond deze
oplossing in de luchtverdeelslangen van BLT Luchttechniek.
Tekst Desiree Pennings | Beeld BLT Luchttechniek / Basisschool De Ontdekking
Sinds het systeem van BLT Luchttechniek er hangt, hebben de leerlingen en leerkrachten geen last meer van tochtklachten.
“Vier jaar geleden kregen we een nieuw gebouw.
Jammer genoeg was de installatie niet zo goed als
we wilden. Leerkrachten en leerlingen hadden last
van tocht en de ingeblazen lucht was dan weer
te warm, dan weer te koud”, vertelt basisschooldirecteur
Jurgen Berenbroek. Hij besloot Kimenai
Installatiebeheer om advies te vragen, de vaste
installateur van de school. Zij kwam op het idee
van luchtverdeelslangen.
Korte montagetijd
“Omdat we ruimtegebrek hadden, besloten we
te gaan verbouwen. Allereerst werden er muren
gesloopt, vloerbedekking werd vervangen door
PVC en de industriële plafonds werden vervangen
door plafondpanelen. Afgelopen zomer hebben
we overal luchtverdeelslangen opgehangen”, zegt
Berenbroek. Sindsdien zijn de tochtklachten over.
Ronald Dekker, projectleider bij Kimenai Installatiebeheer:
“Iedereen was na een week al heel erg
enthousiast. Ze zeiden dat ze dit vier jaar eerder
hadden moeten doen. Ze zijn van de tochtklachten
af en ze hoeven niet steeds de ramen open te
zetten. Wij waren al bekend met BLT Luchttechniek
en wisten dus wat we konden verwachten.”
En dat terwijl het nieuwe systeem in slechts twee
dagen werd gemonteerd. Veertien lokalen werden
80 | INSTALLATIEENBOUW.NL

DE ONTDEKKING BRUMMEN
Of er nu een systeemplafond hangt of een industrieel plafond, er is altijd wel een oplossing.
Er zijn geen bouwkundige aanpassingen nodig en het onderhoud is ontzettend eenvoudig.
voorzien van een rail met daarin een luchtslang.
Hiermee wordt de verse lucht in de lokalen geblazen
door perforaties in het doek. Het grote inblaasoppervlak
zorgt voor een optimale luchtverdeling
en het systeem maakt helemaal geen geluid.
Weggewerkt in het plafond
De school bekostigde het nieuwe systeem zelf.
Binnenkort worden nog twee luchtverdeelslangen
extra toegevoegd. Daarvoor zijn geen bouwkundige
ingrepen nodig. Er werd gekozen voor witte,
ronde slangen in de centrale hal, waar nog geen
systeemplafonds zijn. In de lokalen kwamen halfronde
slangen en in kleinere ruimtes, zoals de kantoren,
kwamen Plafairs. Dit zijn luchtdoorlatende
panelen die in het systeemplafond passen. Dekker:
“Persoonlijk vind ik dat een ontzettend mooie
oplossing, zeker voor kleinere ruimtes waar een
‘De school zegt dat
ze dit vier jaar eerder
had moeten doen’
luchtverdeelslang te groot is. De plafairs worden
netjes weggewerkt in het plafond en bieden hetzelfde
comfort.”
Weinig onderhoud
Kimenai verzorgt het onderhoud van de installaties
op school. Voor de luchtslangen van BLT
Luchttechniek stelt dit echter niet al te veel voor.
De slangen en panelen zijn eenvoudig uitneembaar
en te reinigen. “Eén keer in de twee jaar
reinigen is meestal voldoende, afhankelijk van de
omgeving en stoffiltering. Het enige dat je hoeft
te doen is de slang uit het systeem halen, het niet
te heet uitwassen en terughangen”, zegt Jeroen
van Gils, eigenaar van BLT Luchttechniek. Dit kan
de school eenvoudig zelf doen, maar BLT biedt
ook een service van demonteren, reinigen, drogen
en weer monteren.
Het mooie aan dit verhaal is dat de leerkrachten
en leerlingen eigenlijk niets merken van het nieuwe
systeem. “Dat is een groot compliment”, lacht
Berenbroek. “De koude- en warmteverschillen en
tocht zijn verholpen. Leerkrachten merken geen
warmteverschillen meer en hoeven geen sjaal
meer om te doen tegen de tocht. In het gebouw
zit ook een kinderopvang. Die maakt er ook gebruik
van en is net zo blij.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 81

ROTTERDAM HUIS VAN DE WIJK OUD-CHARLOIS
RENOVATIE VAN DE LUCHTBEHANDELINGSKAST:
EEN SLIMME INVESTERING
Huisartsen, (welzijns)coaches, sociaal werkers en bezoekers van Huis van de Wijk Oud-Charlois in Rotterdam kunnen sinds kort profiteren
van meer comfort en gezonde(re) binnenlucht. In navolging van het verwarmingssysteem is de luchttechnische installatie van het wijkcentrum
namelijk grondig gereinigd en gerenoveerd. “De installatie was aan het eind van zijn technische levensduur gekomen”, vertelt Ewald Baars,
Directeur/Eigenaar van Flow Care Installatietechniek. “Bovendien was verduurzaming gewenst. In nauwe samenwerking met Systemair heb
ik een oplossing op maat uitgeëngineerd en gerealiseerd, die tevens het energieverbruik flink omlaag brengt.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Flow Care Installatietechniek en Systemair
De klimaatinstallaties in het wijkcentrum worden
in opdracht van de gemeente Rotterdam beheerd
en onderhouden door A. de Jong Installatietechniek.
Voor de renovatie van het luchtbehandelingssysteem
nam deze installateur contact op
met Flow Care Installatietechniek. “Ik heb een
aanbieding voor de vernieuwing gemaakt, rekening
houdend met de duurzaamheidsambitie van
de gemeente Rotterdam én met de (bouw)technische
(on)mogelijkheden”, vertelt Baars. “Hierbij
heb ik ook Systemair betrokken, waarmee ik een
lange en goede relatie heb. Systemair staat voor
kwaliteit, een hoog kennisniveau, betrokkenheid
en inleving. Ook in dit project hebben we heel
prettig samengewerkt.”
Energiezuinige dakventilatoren
“We werden in eerste instantie benaderd voor de
levering van de dakventilatoren”, vertelt Derrick
Echteld, Accountmanager bij Systemair. “Voor dit
project hebben we 8 energiezuinige DVC dakventilatoren
geleverd. Op dat moment kwam ook de
luchtbehandelingsunit ter sprake. Systemair is al
meer dan 40 jaar hét adres voor de ontwikkeling,
Systemair DVC dakventilator.
productie en levering van duurzame en energiezuinige
ventilatoren, luchtverdelingsproducten,
WTW-units en standaard en modulaire luchtbehandelingsunits.
Daarnaast kunnen klanten bij
ons terecht voor het onderhoud en de renovatie
van bestaande luchtbehandelingsunits. Ongeacht
of het om onze eigen luchtbehandelingsunits
gaat of om units van derden, zoals in het geval
van Huis van de Wijk Oud-Charlois in Rotterdam.”
Eind november is de luchtbehandelingsunit inwendig gestript, gereinigd en gecoat.
Renoveren van de
luchtbehandelingsunit
“Door de bestaande luchtbehandelingsunit inwendig
te reinigen, coaten en waar nodig te optimaliseren
kunnen klanten profiteren van (1) een hoger
rendement, (2) een verbeterde luchtkwaliteit en
(3) een aanzienlijke technische levensduurverlenging”,
benadrukt Marijn Bergmans, Specialist
Renovatie & Upgrading bij Systemair. “Bovendien
is renovatie (prijs)technisch interessant. Onder
andere omdat het bestaande kanaalwerk en de
regeltechniek behouden blijven.” In Huis van de
Wijk Oud-Charlois was renovatie tevens gewenst,
omdat een nieuwe kast niet zou passen, aldus
Baars. “Als gevolg van de nieuwe normeringen en
WTW-technieken worden luchtbehandelingsunits
steeds groter en breder. Het wijkcentrum bood
hier onvoldoende ruimte voor.”
82 | INSTALLATIEENBOUW.NL

HUIS VAN DE WIJK OUD-CHARLOIS ROTTERDAM
In Huis van de Wijk Oud-Charlois was renovatie tevens gewenst, omdat een nieuwe kast niet zou passen.
Na de reiniging glimt de unit weer als nieuw.
Om te kijken welke renovatiewerkzaamheden nodig
zijn, wordt meestal een opname ter plaatse
gedaan. Bergmans: “Samen met Flow Care Installatietechniek
hebben wij de algehele conditie van
de luchtbehandelingsunit uit 1995, de mate van
vervuiling en mogelijke verbeteropties in kaart
gebracht. Hoe is de unit destijds ontworpen?
En welke hedendaagse aanpassingen zijn mogelijk,
zoals de integratie van lage temperatuur
verwarmers, hoge temperatuur koelers en ECplugfans,
die het energieverbruik van de unit flink
omlaag brengen?”
Gestript, gereinigd, gecoat
“Eind november hebben we de luchtbehandelingsunit
ter plaatse – en volledig in eigen beheer –
‘Samen hebben wij de algehele conditie van
de luchtbehandelingsunit uit 1995, de mate
van vervuiling en mogelijke verbeteropties in
kaart gebracht’
inwendig gestript, gereinigd en gecoat”, vertelt
Bergmans. “Ook hebben we een aantal door roest
aangetaste en/of vervuilde delen vervangen. Van
het filterraam t/m de F7 filters en dempers. We
hebben een nieuwe verwarmer en twee nieuwe
vorstthermostaten geleverd en geplaatst en de V-
snaar gedreven ventilatoren vervangen door direct
gedreven EC-ventilatoren. De nieuwe ventilatoren
zijn niet alleen energetisch vriendelijker, maar ook
onderhoudsvrij.” In navolging van deze werkzaamheden
heeft Flow Care Installatietechniek de regeltechnisch
aansluiting van de plugventilatoren
verzorgd, waardoor het wijkcentrum voortaan
vraaggestuurd geventileerd kan worden. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 83

Zeker van frisse lucht
SAVE voor de beste kwaliteit binnenlucht
Voor een perfect binnenklimaat is optimale ventilatie onmisbaar.
SAVE is een serie efficiënte ventilatie-units met warmte- en
vochtterugwinning, speciaal voor woningen, kleinere kantoren
en vergelijkbare panden.
www.systemair.nl

Een frisse school in een handomdraai met
Airmaster Klasse-ventilatie
• Snelle installatie
• Eenvoudig inpasbaar
• Energiezuinig
• Ruim assortiment
• Hoge kwaliteit
• Onderhoudsarm
Airmaster BV ∙ Lage Mosten 49, 4822 NK Breda
T: 0103070625 – info@airmaster-bv.nl – www.airmaster-bv.nl

EINDHOVEN KINDEROPVANG KOREIN
KINDEROPVANG KIEST VOOR DECENTRAAL VENTILEREN
De Deense fabrikant Airmaster zorgt reeds meer dan 30 jaar voor gezonde binnenlucht én een optimaal thermisch comfort in o.a. kantoren,
scholen en kinderdagverblijven. “De ramen openzetten is natuurlijk de makkelijkste manier van ventileren”, weet Jean-Paul Pil, projectadviseur
bij Airmaster. “Om de ventilatie écht op orde te krijgen echter, in alle seizoenen, zijn structurele maatregelen nodig. Kinderdagverblijven
zorgen hierbij voor een specifieke uitdaging, omdat bezettingen sterk verschillen. De kinderen worden op verschillende tijden gebracht en
gehaald en brengen vaak een groot deel van de dag buiten door, afhankelijk van het seizoen en weer. Dit leidt tot uiteenlopende bezettingen
én ventilatiebehoeften. Niet elke ruimte wordt immers even frequent gebruikt. Zo worden speelruimtes bijvoorbeeld actiever en door meer
kinderen gebruikt dan slaap- en verschoonruimtes. Met onze decentrale ventilatie-units met warmteterugwinning bieden we voor al deze
behoeften een passende, vraaggestuurde oplossing.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Airmaster
In de grote ruimtes waar gespeeld en gegeten wordt, is gekozen voor AM 800 units.
De mechanische ventilatie-units van Airmaster zijn
recent geïnstalleerd in het nieuwe Integraal Kind
Centrum Berkelwijk in Leusden en in de kinderopvang
van Korein aan de St. Adrianusstraat in
Eindhoven. “Laatstgenoemde project betrof een
flinke renovatie”, vertelt Pil. “Het kinderdagverblijf
is van binnen volledig gestript: het werd voorzien
van nieuwe elektrotechnische voorzieningen,
nieuwe waterleidingen, een nieuwe verwarmingsinstallatie
en een nieuw ventilatiesysteem om het
bestaande gebouw weer toekomstbestendig te
maken. Hierbij werd gezocht naar een eenvoudige
en (kosten)efficiënte ventilatie-oplossing. Een belangrijke
factor was ook om een systeem te selecteren
dat de CO 2
-waarden in de ruimtes zo laag
mogelijk houdt, om zo de verspreiding van het
coronavirus te verminderen.”
Bewuste keuze voor
decentraal ventileren
Voor het ventilatiesysteem koos huisinstallateur
Van den Hoff Installatiebedrijf voor een samenwerking
met Airmaster. “De installateur had alle
mogelijke ventilatie-oplossingen al duidelijk in
kaart gebracht en heeft heel bewust gekozen voor
decentraal ventileren”, vertelt Pil “Deze vorm van
ventileren is hét perfecte alternatief voor centraal
ventileren. Niet alleen omdat in bestaande gebouwen
de dakconstructie vaak niet stevig genoeg
is om een ventilatie-unit op te zetten, maar ook
omdat bouwkundige aanpassingen niet mogelijk
of te duur zijn. Decentrale ventilatie-units kunnen
heel eenvoudig aan het plafond worden opgehangen
en vereisen geen complex kanalenwerk. De
aanvoer van frisse buitenlucht en de afvoer van
vervuilde binnenlucht gebeuren via de buitengevel
of het dak.”
De installateur had al een groot deel van het
voorbereidend werk voor zijn rekening genomen
en de gewenste debieten en ventilatie-units per
ruimte bepaald. “Samen met een collega heb ik
86 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KINDEROPVANG KOREIN EINDHOVEN
In de slaapruimtes zijn AM 300 units gemonteerd.
‘Alle achttien units zijn voorzien van een
CO 2
-sensor en functioneren
volledig onafhankelijk’
het ontwerp bekeken en ter plaatse een controle
uitgevoerd”, vertelt Pil. “Welke systemen waren ingetekend
in welke ruimtes? Kan hier een correcte
en optimale worp worden geborgd? Waar kunnen
de bedieningspanelen het best worden geplaatst?
En welke dakkappen zijn aan te bevelen, om gebruikte
binnenlucht efficiënt af te voeren? Maar
ook: hoe hoog worden de stapelbedden in de
slaapruimtes? En wat betekent dit voor de plaatsing
van de units? Op basis van onze bevindingen
hebben we slechts enkele verbetervoorstellen
hoeven doen, om de best passende installatie voor
het kinderdagverblijf te garanderen.”
Vraaggestuurd op basis van CO 2
Airmaster levert decentrale ventilatie-units voor
plafond-, wand- en vloermontage, van 115 t/m
1.200 m 3 /h. “Aan de St. Adrianusstraat is gekozen
voor drie modellen”, vertelt Pil. “In de grote
ruimtes waar gespeeld en gegeten wordt, is geko-
zen voor onze AM 800 units. In de slaapruimtes
zijn AM 300 units gemonteerd, terwijl voor de
kantoorruimtes de AM 150 voldoende was.” Alle
achttien units zijn voorzien van een CO 2
-sensor
en functioneren volledig onafhankelijk. “De CO 2
-
sensoren zorgen voor een vraaggestuurde ventilatie,
op basis van het aantal aanwezige personen
per ruimte. De CO 2
-waarden worden op het bedieningspaneel
aangegeven met duidelijke kleurcodes
en ppm-waarden.”
De units draaien standaard op 30% van hun vermogen,
aldus Pil. “Wanneer ’s ochtends de eerste
kinderen binnenkomen en de CO 2
-waarden stijgen,
dan toert de ventilator in de unit direct en automatisch
op. Via een warmtewisselaar wordt vers
aangezogen buitenlucht efficiënt opgewarmd tot
19°C, alvorens deze de ruimte wordt ingeblazen.”
De Airmaster units garanderen een hoge warmteterugwinning,
wat betekent dat warmteverliezen
tot een minimum beperkt worden. “Als het buiten
warmer wordt, gaat de bypass automatisch open
waardoor de buitenlucht rechtstreeks de ruimte
in geblazen wordt. Bovendien bieden de units
mogelijkheden voor nachtventilatie en is er een
programmeerbare weekklok voorzien. Toch hebben
de CO 2
-waarden altijd prioriteit.” Airmaster
ventilatie-units kunnen ook aangesloten worden
op alle gangbare gebouwbeheersystemen. “Daarnaast
is het mogelijk om de units te sturen via
onze internetgestuurde Airlinq ® Online regeling.”
Begeleiding van A tot Z
Alle Airmaster ventilatie-units voor Korein zijn
plug-and-play in de St. Adrianusstraat afgeleverd.
Airmaster hield continu een vinger aan de pols.
Ook stond de ventilatiespecialist in voor de controle
en inbedrijfstelling. Enkele maanden na de
oplevering kijkt Pil terug op een goed en prettig
verlopen project. De ruimtes worden goed
geventileerd en de kinderen hebben ‘s winters
geen rode schrale wangetjes meer door de droge
lucht van de verwarming. Ramen hoeven niet
meer open, wat belangrijk is voor de veiligheid
van de kinderen. Dat de installateur en de eindgebruiken
zeer tevreden zijn, bewijzen diverse
mooie vervolgprojecten. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 87

INFRAROODVERWARMING:
DE EFFECTIEFSTE WEG NAAR
COMFORTABEL EN AARDGASVRIJ WONEN
LVS Verwarming ontwikkelt, produceert, levert en monteert hoogwaardige elektrische verwarmingsproducten, thermostaten, regelkasten en
regelpanelen voor nieuwbouw-, renovatie- en transformatieprojecten. De Noord-Hollandse firma is gespecialiseerd in infraroodverwarming,
dat aan een flinke opmars bezig is. “Wij merken dat de vraag naar verwarmingsfolies explodeert”, vertelt directeur Jolanda Ligthart. “Niet
alleen omdat de folies breed inzetbaar zijn, maar vooral ook omdat zij perfect inspelen op de energietransitie.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld LVS Verwarming
De komende jaren gaan veel woningen van het gas
af, vertelt ze. Voor deze woningen zijn de infrarood
verwarmingsfolies een uitgekiende oplossing, omdat
geen grootschalige verbouwingen nodig zijn.
De verwarminsfolies zijn aanzienlijk goedkoper dan
een warmtepomp, superdun, licht van gewicht en
zeer sterk. Bovendien kunnen zij eenvoudig worden
weggewerkt in vloer, wand of plafond, waarna de
hele woning comfortabel wordt verwarmd. “Inmiddels
werk ik 4,5 jaar bij LVS Verwarming en ik heb
nog geen nadeel kunnen ontdekken.”
‘Alle folies worden op maat gemaakt en
geleverd inclusief duidelijke legplannen’
Snelle warmteoverdracht
De infrarood verwarmingsfolies van LVS Verwarming
kunnen in principe onder elke topvloer worden
aangebracht. Ongeacht of het gaat om hout,
laminaat of tegels, vertelt Ligthart. “We kunnen
ze zelfs verwerken in gietvloeren! In dat geval
worden de folies extra gelamineerd in onze lamineerruimte
in Heerhugowaard. Doordat de folies
direct onder de topvloer liggen, is warmteverlies
niet aan de orde. In plaats hiervan worden een
snelle warmteoverdracht en korte opwarmtijd geborgd,
waardoor flink bespaard kan worden op de
energierekening. Daarnaast zijn onze infrarood
verwarmingsfolies onderhoudsvrij. De folies hebben
een levensduur van ten minste 30-40 jaar.”
Comfortabel en gezond
Dankzij een gelijkmatige warmteverdeling wordt
infraroodverwarming door bewoners vaak als de
meest comfortabele manier van verwarmen ervaren.
Omdat de techniek geen luchtstroom (en
Een dikte van slechts 0,38 mm maakt de vloerverwarmingsfolie bij uitstek geschikt voor renovatieprojecten.
88 | INSTALLATIEENBOUW.NL

daardoor stofverplaatsing) veroorzaakt, is infraroodverwarming
bovendien dé perfecte oplossing
voor mensen met allergieën of astma. “Het grote
verschil tussen infrarood- en watergedragen systemen
is dat de infraroodstralen in eerste instantie
de objecten in een ruimte verwarmen”, aldus
Ligthart. “Denk bijvoorbeeld aan de meubels en
gordijnen, maar ook aan de mensen. Eenmaal
deze ‘objecten’ zijn verzadigd met warmte, dan
zullen zij ook warmte gaan afgeven aan de rest
van de ruimte. Dit proces gaat heel vlot. Zodra
de infraroodstraling een object raakt, dan wordt
dit object bijna direct warm, vergelijkbaar met de
straling van de zon.”
Laag vermogen
Je kunt al infrarood verwarmingsfolie aanschaffen
vanaf 50 W/m 2 . “Dit lage verwarmingsvermogen
is met name geschikt voor nieuwbouwwoningen
of gerenoveerde woningen met een hoge isolatiewaarde.
Voor oudere en minder geïsoleerde
woningen adviseren wij een verwarmingsfolie van
100 W/m 2 , eventueel in combinatie met 50 W/
m 2 voor de verkeersruimtes.” Een dikte van slechts
0,38 mm maakt de vloerverwarmingsfolie bij
uitstek geschikt voor renovatieprojecten, vertelt
ze. “Ook in het geval van monumentale panden,
omdat de vloer niet wordt opgehoogd. Bovendien
wordt de constructie niet extra belast.”
De vloertemperatuur wordt geregeld via een thermostaat met externe sensor, die handmatig of via wifi
ingesteld kan worden.
Eenvoudige montage
Om een vlekkeloze installatie te borgen, meten LVS
Verwarming of haar business-to-businesspartners
de ruimtes graag ter plaatse in. “Alle folies worden
op maat gemaakt en geleverd inclusief duidelijke
legplannen. Hierdoor is de montage slechts een
kwestie van uitrollen en aansluitsnoeren verzamelen”,
aldus Ligthart. “De vloertemperatuur wordt
geregeld via een thermostaat met externe sensor,
die handmatig of via wifi ingesteld kan worden.
Wij adviseren echter om de vloer op een constante
temperatuur te verwarmen, ook ’s nachts, zodat zo
min mogelijk energie wordt verbruikt.” ❚
Slim verwarmen met verwarmingsfolie
email: info@lvsverwarming.com telefoon: 072 540 05 60
INSTALLATIEENBOUW.NL | 89
03-02-2022 09:01

TOTAALOPLOSSINGEN VOOR EEN GEZOND BINNENKLIMAAT
KLIMAATINSTALLATIE MONTEREN
IN BARRE WEERSOMSTANDIGHEDEN
Het Nederlandse familiebedrijf Nijburg Industry Group produceert, levert en monteert totaaloplossingen voor een gezond binnenklimaat. Voor
een groot distributiecentrum dat momenteel wordt gebouwd, levert en monteert het bedrijf alle kanaalwerk, appendages (brandkleppen,
kleppenregisters en VAV/CAV) en roosters.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Nijburg Industry Group
Nijburg Industry Group bestaat uit verschillende
divisies, namelijk Verkoop, Installatie en Productie.
De afdeling Installatie werkte voor dit project
samen met Barth Installatietechniek uit ’s-Gravendeel,
een vaste partner van het bedrijf. Alex Walraven,
directeur van de divisie Installatie: “Binnen het
distributiecentrum vind je een magazijn, vriescellen
en kantoren, waar verschillende installaties zijn toegepast.
Bij het magazijn wordt lucht ingeblazen en
afgezogen, terwijl bij de vriescellen droge lucht ingeblazen
wordt ter voorkoming van schimmels. Bij
het kantoorgedeelte hebben we een installatie aangebracht
voor koelen en verwarmen. Daar hangt
een WTW-unit met kanalen eraan.”
Gefaseerde start
De werkzaamheden begonnen voor Nijburg in januari
2021, toen het erg koud was in Nederland.
Enkele weken later lag er zelfs sneeuw. En dat terwijl
het gebouw nog open was, vertelt Walraven.
“Door die slechte weersomstandigheden verliep
het project in het begin stroef. Er werd gefaseerd
90 | INSTALLATIEENBOUW.NL

De samenwerking met de opdrachtgever en de installateur verloopt soepel dankzij goed overleg en een goede communicatie.
‘Het aanleveren van grote componenten
vergt een goed overleg met opdrachtgever
en installateur’
gestart en de aannemer was nog volop aan het
heien. Het dak was nog open en ook de gevel zat
er nog niet in. Het gebouw staat in een open gebied
en dat maakte het voor ons niet makkelijk
om het kanaalwerk aan te brengen. De dakplaten
lagen er al wel op, maar zonder dakbedekking.
We hebben er daarom voor gezorgd dat onze medewerkers
de juiste kleding kregen en dat ze met
hoogwerkers en andere voorzieningen op hoogte
konden werken.”
Voor de montage werd gebruik gemaakt van een
beloopbaar plafond. De hal is namelijk 20 meter
hoog en het plafond kwam op een hoogte van
14,60 meter. “Gelukkig kunnen onze materialen
wel tegen wat water en we hebben alles tijdens
het monteren afgedekt met zeilen. Alleen de isolatie
moesten we op een veel later tijdstip aanbrengen”,
aldus Walraven.
Belangrijke planning
Nijburg Industry Group werkt vaker voor de opdrachtgever
en ook voor Barth Installatietechniek,
en toch was dit een totaal ander project dan het
bedrijf normaal gesproken doet, zegt Walraven.
“We werken vaak voor ziekenhuizen en kantoren.
Maar voor wat voor project je ook werkt, vooral
de planning is altijd belangrijk. Wij voeren grote
componenten aan, zoals luchtkanalen. Die moeten
op het juiste moment aangevoerd worden
en in korte tijd worden verwerkt, anders hebben
andere partijen op de bouw daar last van. Dat
vergt een goed overleg met de opdrachtgever en
de installateur.”
Eind goed, al goed
Ondanks de moeilijke start door de slechte
weersomstandigheden, kijken de medewerkers
toch terug op een fijn project. Bas Biezen, projectmanager
binnen Nijburg Klimaattechniek:
“Het is altijd een heel fijne samenwerking met
Barth Installatietechniek. We zijn een echte
partner van deze installateur en dat voelt goed.
We worden snel betrokken bij projecten om te
kijken naar de planning. Knelpunten kunnen we
tijdig met elkaar bespreken.” Walraven vult hem
aan: “De aanvoer van producten op het juiste
moment is het belangrijkst bij zo’n project. We
hebben alles ruim binnen de planning gehaald.
Het was een heel strakke planning, maar het is
toch goed gekomen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 91

SA-SELECT
SA-Select is een geavanceerde webapplicatie dat het
voor installateurs en adviesbureaus mogelijk maakt om
snel, eenvoudig en betrouwbaar producten en projecten
te beheren. Met o.a. producten uit de productgroepen
Inductie units, Geluiddempende componenten, Roosters,
Brandkleppen, Volumeregelaars en Naverwarmers is het
mogelijk om uw afzonderlijke projecten overzichtelijk te
houden. Door het gebruik van SA-Select heeft u te allen tijde
de meest actuele informatie beschikbaar!
Ga snel naar: selectietool.solid-air.nl
en start direct met SA-Select!
SOLID AIR® CLIMATE SOLUTIONS • +31 598 36 12 21 • www.solid-air.nl • contact@solid-air.nl

OSS PIUS X
PIUS X IS GEZOND OP VERSCHILLENDE GEBIEDEN
Dat een ouder gebouw ook een gezond gebouw met een goed binnenklimaat kan zijn, bewijst Pius X in Oss. Dat komt zeker door de visie van
beide directeuren, in combinatie met een goede ondersteuning.
Tekst Sibo Arbeek/Klimaatgroep Holland | Beeld Klimaatgroep Holland
We hadden een mooi gesprek met beide directeuren,
Fréderique Welten en Sandra van den
Berkmortel, samen met John Poels van Klimaatgroep
Holland en Patrick Schepers van SORS adviesgroep,
die verantwoordelijk is voor het beheer
en onderhoud van de gebouwen onder schoolbestuur
SAAM. Het ging over basisschool Pius X aan
de Wilhelminalaan in Oss, en dan vooral over het
binnenklimaat in een tijd waarin het omgaan met
corona de boventoon voert in de dagelijkse praktijk
van de school.
‘We merken nu al dat de kinderen
rustiger zijn en dat is ook goed voor hun
ontwikkeling op school’
Welten: “Pius X heeft rond de 250 leerlingen en
negen groepen: het is een echte wijkschool met
een gemengde populatie kinderen. Die kinderen
zitten allemaal bij elkaar in de klas en dat gaat
goed, omdat we hard werken aan een goed pedagogisch
klimaat. Op onze school doen we het
samen, of je nu conciërge, ondersteuner of leerkracht
bent. Wij zijn negen jaar geleden gestart
als directeur en zagen een oud gebouw dat zijn
charme had met de mooie hoge lokalen. Het is
een traditionele gangenschool, waar de tijd stil is
blijven staan.”
Muffe lucht
“Het gebouw met zijn twee verdiepingen was óf
te warm óf te koud”, vertelt Welten. “Daarnaast
rook het muf in de lokalen en was het op de verdieping
op warme dagen niet te harden. Op hete
dagen merkten we dat kinderen halverwege de
middag niet meer konden. We zijn natuurlijk verantwoordelijk
voor onze kinderen, zeker in deze
COVID-19-periode, en hebben contact met Patrick
opgenomen. Patrick ontzorgt het bestuur vanuit
SORS en was al met Klimaatgroep Holland bezig
om het binnenklimaat en met name de luchtkwaliteit
te verbeteren.”
Poels: “Voordat ik de CO 2
-meter heb aangezet,
ruik ik al of het binnenklimaat slecht is. Ruikt
Basisschool Pius X in Oss.
94 | INSTALLATIEENBOUW.NL

PIUS X OSS
Het belangrijkste was om de luchtkwaliteit te verbeteren, met goede koeling in de zomer en verwarming in de winter.
een ruimte muf, dan weet je het wel. Dat trof ik
hier aan en alleen de ramen open zetten is in dat
geval niet voldoende.” Schepers: “We hebben de
toepassing van een centraal systeem overwogen,
maar dat bleek minder goed inpasbaar in het
bestaande pand. In overleg met John hebben we
daarom gekozen voor een decentraal systeem.
Daarnaast hebben we de verlichting en de dakbedekking
aangepakt en komen er zonnepanelen
op het dak.”
Luchtkwaliteit verbeteren
Poels legt uit: “Het belangrijkste was om de luchtkwaliteit
te verbeteren, met goede koeling in de
zomer en verwarming in de winter. Er zijn nieuwe
energiezuinige cv-ketels geplaatst en daarnaast
zijn er dertien decentrale units in de klaslokalen
en algemene ruimten geïnstalleerd. De systeemplafonds
zijn iets verlaagd en de units zijn in de
tussenruimte en uit het zicht geplaatst. Het niveau
ligt nu op Frisse Scholen klasse B. Ons systeem
leent zich voor extra luchtkwaliteit. Als de
kinderen niet meer in de klas zitten, ventileren
we door tot 550 PPM zodat ze ’s morgens in een
superfris lokaal beginnen. De leerkracht kan per
lokaal de temperatuur nu zelf regelen, tussen de
18 en 22ºC. Het systeem werkt op basis van aanwezigheid
en gaat naar een temperatuurverlaging
De leerkracht kan per lokaal de temperatuur nu zelf regelen.
als er niemand meer in het lokaal is. Dat is natuurlijk
ook goed voor de energiekosten. Daarnaast
is overal LED-verlichting aangebracht, die gekoppeld
is aan het klimaatsysteem en meeloopt met
de aanwezigheidsdetectie.”
Van den Berkmortel knikt: “Het licht is prettiger
en het bord en de werkplekken zijn veel beter verlicht.
En het is prettig dat we niet meer de hele
school door moeten om overal het licht uit te
doen. Het was ook fijn dat Klimaatgroep Holland
de lokalen aanpakte terwijl het onderwijs door
kon gaan. Elke week konden we weer twee lokalen
opschuiven, tot het klaar was. We merken nu
al dat de kinderen rustiger zijn en dat is ook goed
voor hun ontwikkeling op school.” ❚
Dit artikel is eerder verschenen in SchoolDomein.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 95

GELUIDWERENDE SCHERMEN VOOR MACHINES EN INSTALLATIES
MOOIE OPLOSSING TEGEN GELUIDSOVERLAST
Schokdempers, een plaats ver van de erfgrens af, nachtinstellingen, een vrije uitblaasopening: er zijn legio oplossingen om de buitenunit van
een warmtepomp of airco stiller te laten werken, maar vaak is het niet voldoende. Een ideale uitkomst zijn dan de geluidwerende schermen
van ModuBar. Deze zien er bijzonder mooi uit en kunnen zelfs met planten begroeid worden, zodat omwonenden er dubbel plezier van hebben.
Tekst Desiree Pennings | Beeld ModuBar
ModuBar geeft voor elke situatie en project maatwerk advies en zorgt voor
een passende oplossing. De geluidwerende afscherming is bedoeld voor
warmtepompen, airco-units, luchtbehandelingskasten en andere machines.
Ze zijn voorzien van een absorberende laag, steenwol, kunststof, PE-fleece en
specifieke kenmerken die ervoor zorgen dat ze perfect in te zetten zijn voor
deze taak.
Er is keuze uit twee types: Het Kokowall HA-Minwol geluidsscherm, dat aan
de buitenkant een afwerking van kokosvezels heeft en het Noise-Reducer geluidsscherm,
dat een licht gewicht heeft. Beide geluidsschermen zijn geschikt
voor diverse ondergronden, bijvoorbeeld betonnen dakconstructies, betonvoeten
en gefundeerd in de grond.
Kosten besparen
“Voor elke situatie is er een oplossing”, zegt Arjan Kick, projectmanager bij
ModuBar. “We kunnen het systeem modulair opbouwen, daar zijn we erg
‘Hoewel het om maatwerk gaat,
bieden we onze systemen
voordelig aan’
flexibel in. Hoewel het om maatwerk gaat, bieden we onze systemen voordelig
aan.” De medewerkers van ModuBar geven graag advies aan installateurs
over de meest geschikte constructie. Kick: “De werking wordt bepaald door de
hoogte van het scherm en de afstand tot de bron, maar ook door de afstand
tot omwonenden. Wij worden vaak ingeschakeld als de installatie er al staat,
om te kijken hoe de geluidsoverlast verholpen kan worden. Het is beter als
we vooraf mee kunnen denken, zodat de installatie niet achteraf aangepast
hoeft te worden. We kunnen dan rekening houden met de staalconstructie,
wat ook weer kosten bespaart.”
De architect kan in het ontwerp al rekening houden met de uitstraling van de geluidwerende schermen.
96 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Er zijn diverse mogelijkheden op het gebied van afwerking. Zo geeft kokosvezel een natuurlijkere uitstraling.
Speciale afwerking
ModuBar is een dochtermaatschappij van Kokosystems, dat geluiddempende
schermen produceert voor bijvoorbeeld langs wegen en tuinen. De
vraag naar soortgelijke schermen voor technische installaties groeide en zo
ontstond negen jaar geleden ModuBar. Nog steeds is de vraag groeiende.
In het experience center in Poeldijk kunnen installateurs, architecten en
adviseurs zien welke mogelijkheden er allemaal zijn en hoe de schermen
gemaakt worden in de productiehal van 3.000 m 2 . “We leveren steeds vaker
stalen constructies met poedercoating of een speciale afwerking, zoals verzinkte
felsplaten. Op het gebied van afwerking is er een grote keuze, waardoor
het ook voor architecten interessant is om de schermen te integreren
in gebouwen”, aldus Kick. ❚
ModuBar BV
Modular Barrier Systems
GELUIDSSCHERMEN RONDOM
MACHINES EN INSTALLATIES
Effectief,
voordelig en modulair
systeem!
Voor meer informatie:
www.modubar.nl
info@modubar.nl
0174-244838
INSTALLATIEENBOUW.NL | 97

ZWOLLE LOUIS ARMSTRONG & ELVIS PRESLEY FLATS
RENOVATIE VAN DE LOUIS ARMSTRONG & ELVIS PRESLEY GALERIJFLATS:
MEER WOONCOMFORT DANKZIJ
TOEKOMSTBESTENDIGE INSTALLATIES
Aan de Palestrinalaan in de Zwolse wijk Holtenbroek worden twee galerijflats met in totaal 280 appartementen grondig gerenoveerd. Doel
van de werkzaamheden is niet alleen om de bouwtechnische staat van de ruim vijftig jaar oude flats te verbeteren en het wooncomfort te
verhogen, maar ook om de directe woonomgeving een kwaliteitsimpuls te geven. De garageboxen op de begane grond worden vervangen door
transparante bergingen. Op de plaats van de oude bergingen komen elf nieuwe woningen en de entrees van beide flats worden vergroot. De
bestaande woningen krijgen nieuwe gevels, nieuwe BKT-installaties en verbeterde voorzieningen voor ventilatie, verwarming en warm tapwater.
Gasaansluitingen worden verwijderd en op het dak komen zonnepanelen. De installatietechnische werkzaamheden worden in opdracht
van hoofdaannemer Mateboer Bouw uitgevoerd door Breman Woningrenovatie, één van de nieuwe divisies binnen de Breman Installatiegroep.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Breman Woningrenovatie
Doel van de werkzaamheden is niet alleen om de bouwtechnische staat van de ruim vijftig jaar oude flats te verbeteren en het wooncomfort te verhogen, maar ook om
de directe woonomgeving een kwaliteitsimpuls te geven.
Breman Woningrenovatie werd al in een vroeg stadium
door Mateboer Bouw en woonstichting SWZ
betrokken, om in een bouwteam mee te denken
over het meest efficiënte én kwaliteitsvolle renovatieplan.
“Naast functionele eisen zoals duurzaamheid,
energiezuinigheid en wooncomfort
stond het beperken van bewonersoverlast hierbij
centraal”, aldus Dirk Bredewout, projectleider bij
Breman Woningrenovatie. “Alle werkzaamheden
worden uitgevoerd in bewoonde staat. Een goede
informatievoorziening én communicatie met bewoners
zijn dan ook essentieel. Dit is meteen ook
onze eerste uitdaging, want de bewoners zijn samen
goed voor 68 nationaliteiten.”
‘Prefabricage van het leidingwerk is echt
nodig om het hoge bouwtempo te halen.
Maar ook om te voorkomen dat vaklieden op
de bouw elkaar in de weg lopen’
Uitvoering in fases
Om de doorlooptijd op het project zo kort mogelijk
te houden, voert Breman Woningrenovatie
de installatietechnische werkzaamheden uit
in vier fases (twee fases per flat). “In de eerste
fase worden de keukens, toiletten en meterkasten
vervangen, gevolgd door de kabels en leidingen
in de leidingschachten”, aldus Bredewout. “De
98 | INSTALLATIEENBOUW.NL

LOUIS ARMSTRONG & ELVIS PRESLEY FLATS ZWOLLE
De installatietechnische werkzaamheden worden uitgevoerd door Breman Woningrenovatie, één van de nieuwe divisies binnen de Breman Installatiegroep.
In de eerste fase worden de keukens, toiletten en
meterkasten vervangen, gevolgd door de kabels en
leidingen in de leidingschachten.
werkzaamheden worden uitgevoerd per strang
van tien woningen. Alle materialen worden prefab
en per dag aangeleverd. De doorlooptijd per
woning bedraagt circa vijftien dagen.” In fase 2
worden – in een tempo van circa zeven dagen
per woning – de badkamers, cv-installatie en mechanische
ventilatie gerenoveerd. Hierbij worden
de radiatoren, het leidingwerk en bijbehorende
hulpstukken voor de cv-installatie én het prefab
cv-plafond voor de badkamer zoveel mogelijk
voorbereid en per vier woningen aangeleverd
in een container, die om de dag wordt omgewisseld.
“Warmte en warm tapwater worden de
komende jaren nog geleverd door het centrale
ketelhuis, dat zich op het dak van de galerijflats
bevindt. Elke woning krijgt daarbij de beschikking
over een eigen warmte-unit, waardoor
centrale regelingen niet meer aan de orde zijn.
Naast de leidingen richting het dak worden alle
warmte-units alvast door ons voorzien van een
leiding richting de bodem, zodat zij in de toekomst
eenvoudig aangesloten kunnen worden
op het warmtenet.”
Prefab leidingwerk
Vanwege de grootschaligheid van het project
heeft Breman Woningrenovatie eerst een proefstrang
gemaakt. Hierbij is ook gekeken naar welke
installaties geprefabriceerd konden worden, vertelt
Bredewout. “Prefabricage van het leidingwerk
is echt nodig om het hoge bouwtempo te
halen. Maar ook om te voorkomen dat vaklieden
op de bouw elkaar in de weg lopen. In het werk
hoeven alle leidingen alleen nog gekoppeld en
gemonteerd te worden.” Door alle werkzaamheden
zorgvuldig voor te bereiden én door de aanpak
in de praktijk te testen, wist Breman Woningrenovatie
zeker dat de planning haalbaar was.
Bovendien konden – waar nodig – nog optimalisaties
worden doorgevoerd. “Hierdoor verloopt
het werk nu vlot en volgens planning.”
Fase 1 voor de Louis Armstrongflat is eind
2021 afgerond. In januari 2022 ging fase 2
van start, net als fase 1 van de Elvis Presleyflat.
Eind dit jaar moeten alle werkzaamheden
worden opgeleverd. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 99

INSTALLATIE&BOUW
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
PARTNER WORDEN
VAN INSTALLATIE & BOUW?
Zowel op de website als in de gedrukte
versie bieden we u de mogelijkheid om
onderdeel uit te maken van het overzicht
met de meest gerenommeerde fabrikanten
en toeleverancieres in de branche.
Zo kunt u onder andere:
• Toegevoegd worden als
partner op de servicepagina’s
van het vaktijdschrift
• Een kosteloze vermelding krijgen in
de geheel vernieuwde bedrijvenindex
op installatieenbouw.nl
• Een gesponsorde positie met persoonlijke
profielpagina op installatieenbouw.nl
verkrijgen
• Uw eigen profielwidget inzetten,
gekoppeld aan de redactionele content,
nieuwsberichten en overige
relevante marketingtools
Ook geïnteresseerd?
• Bel naar +31 495 45 00 95
• Ga naar installatieenbouw.nl/adverteren
• Scan de QR code
SCAN DE
QR CODE
Onze projectmanagers vertellen u graag meer over onze
samenwerkingspakketten
installatieenbouw.nl

INSTALLATIEPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.nl/bedrijven/
AFPRO FILTERS
Berenkoog 67
1822 BN ALKMAAR
T +31 72 567 55 00
E info@afprofilters.com
W www.afprofilters.com
ATTEMA BV
Schelluinsestraat 1
4203 NJ GORINCHEM
T +31 183 650650
E info@attema.com
BIS BV
Rietdekkerstraat 14
2984 BM RIDDERKERK
T +31 180 48 67 77
E info@bis.nl
W www.bis.nl
CALEFFI INTERNATIONAL N.V.
Moesdijk 10
6004 AX WEERT
T +31 495 54 77 33
F +31 495 54 84 02
E info.nl@caleffi.com
W www.attema.com
W www.caleffi.com
AIRMASTER BV
Admiraal de Ruyterstraat 2
3115 HB SCHIEDAM
T +31 6 12 96 08 78
E info@airmaster-bv.nl
W www.airmaster-bv.nl
AIR SPIRALO®
KENNEMER SPIRALO BV
BELIMO SERVOMOTOREN B.V.
Riezebosweg 5
NL-8171 MG Vaassen
T +31 578 576 836
E info@belimo.nl
W www.belimo.nl
BRAGO LUCHTTECHNIEK
De Amert 424
5462 GH VEGHEL
T +31 413 36 90 00
F +31 413 36 93 00
E info@brago.nl
W www.brago.nl
CENTERCON B.V.
Leverancier van o.a. LG Climate Solutions
Kiotoweg 60
3047 BG ROTTERDAM
T +31 10 258 11 21
E salesairco@centercon.nl
W www.centercon.nl
Lagedijkerweg 15
1742 NB SCHAGEN
T +31 224 21 00 62
E verkoop@airspiralo.com
W www.airspiralo.com
BETTINK REGELTECHNIEK B.V.
Tolboomweg 7a
3784 XC TERSCHUUR
BRCONTROLS PRODUCTS BV
Telfordstraat 47
8013 RL ZWOLLE
T +31 38 460 42 40
F +31 38 355 66 33
E info@brcontrols.com
W www.brcontrols.com
CIAT NEDERLAND
Annie M.G. Schmidtweg 229
1321 NA ALMERE
T +31 36 533 25 87
T +31 342 70 10 64
F +31 36 533 25 97
ALKLIMA BV
Postbus 1176
3350 CD PAPENDRECHT
T +31 78 615 00 00
E info@alklima.nl
W www.alklima.nl
M +31 6 475 569 11
E info@bettinkregeltechniek.nl
W www.bettinkregeltechniek.nl
BRINK CLIMATE SYSTEMS BV
Wethouder Wassebaliestraat 8
7951 SN STAPHORST
T +31 522 46 99 44
E info@brinkclimatesystems.nl
W www.brinkclimatesystems.nl
E info@ciat.nl
W www.ciat.nl
BEVER INNOVATIONS
CONPRO CONDENSOR
BESCHERMING B.V.
ANDREWS SYKES
Postbus 33
2665 ZG BLEISWIJK
T +31 10 521 44 55
E info@andrewssykes.nl
W www.andrewssykes.nl
Industrieweg 32
4301 RS ZIERIKZEE
T +31 111 45 32 32
E mvc@beverinnovations.com
W www.beverinnovations.com
BUSBAR SYSTEMS BENELUX
Oorgat 82
1135 CT EDAM
T +31 299 37 15 57
E busbar@busbar.nl
W www.busbar.nl
Bunsenstraat 90
3316 GC DORDRECHT
T +31 78 621 38 51
F +31 78 616 88 74
E info@conpro.nl
W www.conpro.nl
102 | INSTALLATIEENBOUW.NL

INSTALLATIEPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.nl/bedrijven
COOLWORLD NEDERLAND B.V.
Duikerweg 34
5145 NV Waalwijk
T +31 416 68 80 88
T +31 800 266 50 00
E sales@coolworld.nl
W www.coolworld-rentals.nl
COOLWORLD RENTALS B.V.
Duikerweg 34
5140 AH WAALWIJK
T +31 416 68 80 88
T 0800 266 50 00
E sales@coolworld.nl
W www.coolworld-rentals.com
DIRECT SIGNS
Prinsengracht 530 H
1017 KJ AMSTERDAM
T +31 20 80 84 766
E info@directsigns.nl
W www.directsigns.n
l
DRL PRODUCTS BV
Minervum 7268
4817 ZM BREDA
T +31 76 581 53 11
E info@drl-products.nl
W www.drl-products.nl
ELINEX POWER SOLUTIONS
Wolweverstraat 15
2984 CE RIDDERKERK
T +31 180 41 57 11
E info@elinex.com
W www.elinex.com
ETHERMA BENELUX BV
Robijnstraat 6
7554 TB HENGELO
T +31 88 889 88 00
F +31 88 889 88 01
E info@etherma.nl
W www.etherma.nl
HEMMINK
Popovstraat 1
8013 RK ZWOLLE
T +31 85 487 24 71
E D.de.Leest@hanzestrohm.nl
W www.hanzestrohm.nl/hemmink
HOMIJ TECHNISCHE INSTALLATIES
Amerikastraat 5
6014 CE ITTERVOORT
T +31 475 56 81 17
E info@homij.nl
W www.homij.nl
HOROS KLIMAATTECHNIEK BV
Koningsweg 20-5
3762 EC SOEST
T +31 35 603 90 60
E info@horos.nl
W www.horos.nl
DAIKIN AIRCONDITIONING
NETHERLANDS B.V.
Postbus 8585
3009 AN ROTTERDAM
T +31 88 324 54 75
F +31 88 324 54 69
E info@daikin.nl
W www.daikin.nl
ELCO HEATING SOLUTIONS
Hamstraat 76
6565 AG KERKRADE
T +31 45 751 86 00
F +31 45 566 99 35
E heatingsolutions@nl.elco.net
W www.elco.net
FOREHAND
Driemanssteeweg 174
3084 CB ROTTERDAM
T +31 10 240 41 21
E info@forehand.nl
W www.forehand.nl
ICS COOL ENERGY BV
Rotschotseweg 2
5271 WX SINT-MICHIELSGESTEL
T + 31 88 258 25 80
F +31 88 258 25 88
E info@icscoolenergy.com
W www.icscoolenergy.com
DELABIE BENELUX
Kommenstraat 20
B-1070 BRUSSEL
T +32 25 20 16 76
E info@delabiebenelux.com
W www.delabiebenelux.com
ELEKTRO INTERNATIONAAL
Postbus 134
3440 AC WOERDEN
T +31 348 42 05 40
E Info@ei-woerden.nl
W www.ei-woerden.nl
HAGER ELECTRO B.V.
Larenweg 36
5234 KA s-HERTOGENBOSCH
T +31 73 642 85 84
E info@hager.nl
W www.hager.nl
ITHO DAALDEROP NEDERLAND B.V.
Postbus 21
3100 AA SCHIEDAM
T +31 10 427 85 00
E info@ithodaalderop.nl
W www.ithodaalderop.nl
INSTAMAT WARMTETECHNIEK BV
Postbus 116
8170 AC VAASSEN
T +31 578 57 49 49
E info@instamat.nl
W www.instamat.nl
INSTALLATIEENBOUW.NL | 103

INSTALLATIEPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.nl/bedrijven/
INTRATONE BV
MVCOMFORT
EXPERTS IN DATACONTROL
ROBATHERM
Kuiperbergweg 40
1101 AG, AMSTERDAM
T NL +31 20 788 34 01
BE: +32 2 50 30 301
E evanreijsen@intratone.nl
W www.intratone.nl
KOREX BENELUX BV
Tjalk 13B
2411 NZ BODEGRAVEN
T +31 172 61 17 19
F +31 172 61 79 27
E info@korexbenelux.com
MVCOMFORT
Paxtonstraat 17
8013 RP ZWOLLE
T +31 38 355 66 40
F +31 38 355 66 33
E info@mvcomfort.nl
W www.mvcomfort.nl
Platinastraat 63
8211 AR LELYSTAD
T +31 320 28 11 66
F +31 320 28 12 34
E raimond.taal@robatherm.nl
W www.robatherm.com
W www.korexbenelux.com
W www.robatherm.nl
ISOLECTRA BV
Postbus 444
2900 AK CAPELLE AAN DEN IJSSEL
T +31 10 28 55 24 44
E info@isolectra.nl
W www.isolectra.nl
LENNOX BENELUX BV
Watergoorweg 87
3861 MA NIJKERK
T +31 33 247 18 00
NED AIR
Constructieweg 49
8263 BC KAMPEN
T +31 38 337 08 33
E
info@nedair.nl
W www.nedair.nl
S&P HOLLAND
Weidehek 50
4824 AS BREDA
T +31 76 543 34 50
E
info.nl@lennoxemea.com
E
info-holland@solerpalau.com
KANNEGIETER ELECTRONICA B.V.
Postbus 2749
3800 GG AMERSFOORT
W www.lennoxemea.com
PLIEGER
Postbus 10
5301 KK Zaltbommel
T + 31 418 68 25 02
W www.solerpalau.nl
SAUTER BUILDING CONTROL
T +31 33 450 87 01
E info@kannegieter.nl
E
Info@plieger.nl
W www.plieger.nl
NEDERLAND B.V.
Postbus 20613
W www.kannegieter.nl
LINUM EUROPE BV
1001 NP AMSTERDAM
Oosterparkweg 35 H
T +31 20 587 67 00
2985 SX RIDDERKERK
E
info@sauter.nl
KLEMKO TECHNIEK BV
Nieuwegracht 26
3763 LB SOEST
T +31 88 002 33 00
T +31 180 46 35 88
E info-nl@linum.eu
W www.linum.eu
RENSON
SUNPROTECTION SCREENS NV
Kalkhoevestraat 45
B-8790 WAREGEM
T +32 56 62 65 00
W www.sauter.nl
45 jaar
E info@klemko.nl
W www.klemko.nl
F +32 56 62 65 09
E
info@renson.be
W www.renson.eu
SCHILT AIRCONDITIONING BV
SCHILT LUCHTKANALEN BV
MIDEA NEDERLAND
SCHILT LUCHTTECHNIEK BV
KLIMAATGROEP HOLLAND BV
Postbus 5233
9700 GE GRONINGEN
T +31 50 547 04 00
E info@klimaatgroepholland.nl
Dragonder 7
5554 GM VALKENSWAARD
T +31 40 208 21 80
E info@midea-nederland.nl
RIPRO LUCHTTECHNIEK
Het Vossenland 1
7984 NK DIEVERBRUG
T +31 521 78 50 84
E
info@riproluchttechniek.nl
Postbus 3
4230 BA MEERKERK
Energieweg 29
4231 DJ MEERKERK
T +31 183 35 25 44
W www.klimaatgroepholland.nl
W www.midea-nederland.nl
W www.riproluchttechniek.nl
E
info@schilt-meerkerk.nl
104 | INSTALLATIEENBOUW.NL

INSTALLATIEPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.nl/bedrijven
W www.schilt-meerkerk.nl
SIEDLE NEDERLAND B.V.
De Molen 19
3994 DA HOUTEN
T +31 30 233 05 00
E info@siedle.nl
W www.siedle.nl
STUDIUM
Zuidwenk 45-C
3751 CB Bunschoten-Spakenburg
T +31 33 209 14 50
E info@studium.nl
W www.studium.nl
UNICA INSTALLATIETECHNIEK BV
Postbus 83
2410 AB BODEGRAVEN
T +31 172 64 41 44
E info@unica.nl
W www.unica.nl
VILLEROY & BOCH
Computerweg 22
3542 DR UTRECHT
T +31 30 247 34 00
F +31 30 247 34 99
E
info@villeroy-boch.nl
Ring tone on/off
SYSTEMAIR BV
Van Leeuwenhoekstraat 2
W www.villeroy-boch.nl
SIEGENIA-AUBI KG
Ramgatseweg 15
4941 VN RAAMSDONKVEER
T +31 85 486 10 80
E info@siegenia.com
W www.siegenia.com
3846 CB Harderwijk
T +31 85 00 66 200
Zanddonkweg 7a
5144 NX Waalwijk
T +31 416 68 55 55
E info@systemair.nl
W www.systemair.nl
VAN DORP PROJECTEN B.V.
Fascinatio Boulevard 602
2909 VA CAPELLE AAN DEN IJSSEL
Postbus 60
2900 AB CAPELLE AAN DEN IJSSEL
VINK SYSTEMEN
Postbus 3119
2220 CC KATWIJK
T +31 71 40 98 300
E info@vinksystemen.nl
W www.vinksystemen.nl
T +31 10 487 88 00
E
projecten@vandorp.eu
SINIAT B.V.
Postbus 45
9930 AA DELFZIJL
T +31 596 64 93 00
F +31 596 61 71 88
E info@siniat.nl
W www.siniat.nl
THERMONOORD BV
Tolhûsleane 7
8401 GA Gorredijk
T +31 513 46 99 99
E info@thermonoord.nl
W www.thermonoord.nl
W www.vandorp.eu
VALK KLIMAAT GROEP
Leemidden 30
3678 ME DE LIER
WAGO NEDERLAND BV
Postbus 2070
7301 DB APELDOORN
T +31 55 368 35 00
E info@wago.com
W www.wago.com
T +31 174 25 70 32
SYSTEMAIR
Industrieweg 6
1422 AJ UITHOORN
T +31 297 56 44 55
TRIMBLE
Postbus 128
2410 AC BODEGRAVEN
T +31 172 65 02 65
E info_bnl@trimble.com
W www.trimble.com
E info@valkairco.nl
W www.valkairco.nl
WEBEASY BV
Sportlaan 53
3364 DK SLIEDRECHT
T +31 184 43 39 39
E info@webeasy.nl
W www.webeasy.nl
E
verkoop@smitsair.nl
W www.smitsair.nl
SPIROTECH
Churchilllaan 52
5705 BK HELMOND
T +31 492 57 89 89
E info@spirotech.com
W www.spirotech.com
UBBINK BV
Verhuellweg 9
6984 AA DOESBURG
T +31 313 48 02 00
E info@ubbink.nl
W www.ubbink.nl
VERCOMA BV
Rosbayerweg 41
1521 RW WORMERVEER
T +31 75 621 76 28
E info@vercoma.nl
W www.vercoma.nl
WESTERN AIRCONDITIONING BV
De Wel 10
3871 MV HOEVELAKEN
T +31 33 247 78 00
E info@western.nl
W www.western.nl
INSTALLATIEENBOUW.NL | 105

Scheepvaart
en offshore
Openbare infra
Machinebouw en
industriële automatisering
Kraan en
transport
Telecom en
datacenter
Energie
Automotive
Tram- en
treinindustrie
Liften en
roltrappen
Voedsel
Infrastructuur
OUR CABLES
YOUR CONNECTION
Agricultuur
Jobarco, Elspec, Pantaflex en TKD:
Meerdere sterke distributie partners van de Cable Connectivity Group (CCG), een internationale
speler in de markt voor speciaal kabels en connectiviteitsoplossingen, met vestigingen in onder
andere Nederland, België en Duitsland. Wij produceren en leveren voor iedere markt en iedere
toepassing kabels, kabelaccessoires en connectiviteit oplossingen, waaronder ook kabelrups systemen,
beschermslangen, testers, garnituren en intelligente verkeer- en lichtmanagement-systemen.
Dankzij ons omvangrijke logistieke centrum hebben wij een breed assortiment en is levering
binnen 24 uur mogelijk. Naast ons uitgebreide assortiment bieden wij custom made bekabeling
oplossingen en assemblages, op elke gewenste lengte inclusief connectoren.
Neem gerust contact met ons op!
Verbreepark 15 – Benthuizen
+31 79 331 93 13
info@jobarco.com
NIEUWE WEBSITE!
cableconnectivitygroup.nl

Uw dienstverlenende leverancier
in de koude- en klimaattechniek
SNEL, DESKUNDIG EN PERSOONLIJK
Wij helpen u graag!
Voor een compleet assortiment in koude- en klimaattechniek en de producten
van LG Climate Solutions bent u bij Centercon aan het juiste adres. Met onze
grote voorraad en eigen vervoer kunnen wij u extra snel van dienst zijn. Heeft
u wat extra hulp nodig bij het samenstellen van uw installatie? Ook dan staan
onze collega’s altijd voor u klaar om u van deskundig advies te voorzien. Met ons
hoofd kantoor in Rotterdam en een locatie in Zwolle en Rosmalen is er altijd wel
een Centercon bij u in de buurt. Alle vestigingen hebben een afhaalbalie waar wij
u graag persoonlijk te woord staan.
www.centercon.nl | 010 458 44 55 | sales@centercon.nl

PROBLEEMLOOS
VERDUURZAMEN.
Duurzaamheid & Innovatie bij Alklima
De energietransitie. Natuurlijk is dat niet zo geregeld. Daar werken we met z’n allen hard aan.
En ook de komende jaren zullen we moeten aanpakken. Voor nu en voor later. Speelt de inzet
van warmtepomptechnologie een rol bij jouw verduurzamingsproject? Of wil je weten welke
opties je hier hebt? Maak dan gebruik van onze specialistische kennis, engineering, begeleiding
en natuurlijk de premium oplossingen van Mitsubishi Electric. Want wij willen niet alleen bijdragen
aan de verduurzaming van Nederland. Wij willen het samen met jou ook heel goed regelen.
alklima.nl/duurzaamheid