Jaarmagazine 2021

Erik Wieërs: “Ik ben een verkavelingskindje.
In 1965 zijn mijn
ouders verhuisd van het Kiel
naar een villa in witgeschilderde
bakstenen in Hove. Het
was er fijn opgroeien, tussen
de open velden en bijna zonder
verkeer. Maar ik heb het er
ook zien veranderen. Door de
komst van nieuwe verkavelingen
is het gebied ondertussen
helemaal dichtgeslibd.
Nu woon ik in 2060 Antwerpen.
We hebben er vier woningen
gebouwd met een gedeelde
tuin. Twee van die huizen hebben
we verkocht, de bewoners
zijn ondertussen vrienden. Je
hebt een gemeenschappelijke
interesse voor delen en wordt
ook enigszins gedwongen om
met elkaar overeen te komen.”
De podcast gaat over de
verschuiving van individueel
naar collectief wonen. Daar
zijn nog wel wat drempels
voor. Hoe kunnen we die wegwerken?
Erik: “In de oertijd woonden
steeds minstens vier gezinnen
samen omdat je zoveel mensen
nodig had om een mammoet
te vangen. Na de Tweede
Wereldoorlog was er een grote
economische vooruitgang. Het
gezin vormde de hoeksteen.
Een eigen auto en een eigen
woning werden statussymbolen,
idealen voor de individuele
vrijheid. Ik begrijp dat
iedereen dat wil, maar je botst
tegen grenzen aan. Er is de
klimaatverandering en je hebt
gewoon niet voldoende ruimte
om elk gezin in een losstaand
huis onder te brengen.
De oplossing zou kunnen zijn
om dan maar iedereen op
elkaar te stapelen naast het
station maar dat lijkt me naïef
en kortzichtig. We moeten er
voor zorgen dat we in die beperkte
ruimte overlappingen
vinden. Zo komt er ook terug
verbinding in de samenleving.
Dat zijn we door ons individueel
wonen en onze nadruk op
privacy uit het oog verloren.”
Krijgt de publieke ruimte dan
een belangrijke rol in het
nieuwe wonen?
Erik: “Er zijn veel verwachtingen
voor een publieke ruimte.
Je moet er rustig een boek
kunnen lezen, barbecueën met
vrienden én een evenement
voor duizend mensen organiseren.
Onze ruimte nu is ofwel
publiek ofwel privaat. We
mankeren een tussenschaal,
GEERT MERTENS
een collectieve ruimte die
beheerd wordt door een groep
mensen.
In Antwerpen ken ik het voorbeeld
van een aantal private
woningen in een doodlopende
straat. Die is door de bewoners
ingepalmd. Burgers hebben
ook het recht om zich een
stuk van het publiek domein
toe te eigenen. In begijnhoven
woonde iedereen met het
gezicht naar elkaar. Dat zorgt
voor een ongedwongen manier
van samenleven. Ik ben er
van overtuigd dat architectuur
die ontmoetingen kan stimuleren.”
Hoe kijkt u naar de link tussen
woonkernen en natuur?
Erik: “Vlaanderen is één brij
van bebouwing en landschap.
Het is noodzakelijk om omgekeerd
te kijken, vanuit de open
ruimte, naar het landschap
onder steden en gemeentes.
Er is nog enorm veel winst
te maken door missing links
tussen landschappen aan te
vullen, door bossen en open
wateren aan elkaar aan te
sluiten.
Natuurlijk is daarbij ook de
biodiverse kwaliteit van die
open ruimte van belang. Een
professor aan de Universiteit
van Antwerpen zei me ooit dat
een maïsveld even erg is als
een betonnen parking. In onze
stallen staan koeien waarvan
de mest op open velden
wordt gedumpt en de melk in
poedervorm naar China wordt
verscheept. Dat kadert binnen
een veel grotere economische
problematiek.
50