Columbus editie 110/111 - 2022

Hoe langer we op
Martinique zijn,
hoe meer ik me
verbonden voel met
de mensen die we
tegenkomen. Van het
kerkkoor dat op straat
een lied voor ons
zingt tot de klussende
mannen die ons
spontaan uitnodigen
voor een glaasje rum
Ook ná de afschaffing van de slavernij.’
Wetende dat mijn voorouders in
Suriname hetzelfde lot moesten ondergaan,
maakt mij dat altijd somber.
Ik ben benieuwd hoe Audrey daar tegen
aankijkt. Met welk gevoel moet ik hier
rondlopen? ‘Rum was een drank die
slavenarbeiders kracht gaf, hen op de
been hield of hun pijn verzachtte. Dat
juist datgene nu een belangrijk exportproduct
van Martinique is doet mij erg
veel. Deze plantage vertelt het verhaal
van mijn voorouders dus ik ben juist
heel erg trots om hier te werken en een
bij drage te kunnen leveren aan het
behoud van deze erfenis.’
Ik besef dat ik tot nu toe nooit zo naar
plantages heb kunnen kijken. Audrey
geeft mij tijdens onze korte ontmoeting
een nieuw perspectief door de focus te
leggen op trots in plaats van leed.
TUSSENKOP
Hoe langer we op Martinique zijn, hoe
meer ik me verbonden voel met de
mensen die we onderweg tegenkomen.
Van het kerkkoor dat op straat een lied
voor ons zingt tot de klussende mannen
die ons spontaan uitnodigen voor een
glaasje rum en een goed gesprek terwijl
de zon langzaam uitdooft in het water
van de Caribische Zee.
Omringd door water, tussen de
inwoners van Martinique, voelt het
‘vasteland’ van Frankrijk, dat hier nog
altijd de belangrijkste beslissingen neemt,
voor mij steeds verder weg. Maar hoe
ervaren de locals dat zelf? ‘Als je woont
op zo’n klein eiland kan dat voelen als
een naald die verloren is in een grote
oceaan,’ zegt kunstenaar Laurent Valère.
Hij bedacht er de term needlism voor.
‘En dan is het moeilijk om ambitieus te
zijn. Maar om te laten zien wie we als
Martinikanen zijn, zullen we ambitieus
moeten zijn en in Frankrijk op moeten
vallen door grote dingen te doen.
Daarom maak ik ook graag zulke grote
sculpturen, haha.’
Verschillende eilanden in deze regio
hebben zich kunnen afscheiden van het
Europese moederland. Maar ondanks
dat veel Martinikanen zeggen graag
onafhankelijk van Frankrijk verder te
gaan, werd bij een referendum door de
meerderheid voor het tegenovergestelde
gestemd. Als je ziet hoe buureiland
Dominica zich na een vernietigende
orkaan op eigen kracht moet herpakken,
begrijp je dat de aanwezigheid van de
machtige Franse marineschepen in dit
soort noodgevallen niet ongewenst is. De
mogelijkheid om in Frankrijk te studeren
of een baan te krijgen zien veel mensen
ook als een groot voordeel. Bovendien is
de gezondheidszorg volgens Laurent
beter geregeld dan op veel buureilanden:
‘Ik vind het een fijn idee dat de helikopter
komt en mij naar het ziekenhuis
brengt als dat nodig is.’
Hij weet dat er mensen zijn die graag
een autonoom Martinique zien, maar
denkt dat onafhankelijkheid niet ideaal
is. ‘We delen allemaal dezelfde complexe
geschiedenis, maar daar kunnen we niet
in blijven hangen. We moeten realistisch
zijn en zorgen dat we de toekomst goed
organiseren. Samen. Martinique heeft
met Frankrijk relatief gezien een goede,
vredevolle deal en we moeten constant
blijven onderhandelen voor een gunstige
toekomst.’
Als je erop let zie je overal de grote
invloed van Frankrijk. Dat heeft ook zijn
voordelen voor reizigers − Caribische
stranden met Franse cuisine, dat klinkt
als de basis voor joie de vivre. De vraag
of Martinique een Frans vakantie-eiland
is of veel meer dan dat hangt af van de
mate waarin je je wilt verdiepen in de
bewoners van dit eiland. Wil je een
realistisch beeld of een Gauguin-achtige
weergave? En hoe erg is dat laatste?
Om dit eiland beter te begrijpen heeft
het ons in elk geval enorm geholpen om
contact te zoeken, om open te staan.
Om van gedachten te wisselen over
geschiedenis, cultuur en identiteit. Juist
deze verdieping heeft er bij mij voor
gezorgd dat ik Martinique niet zie als een
strandvakantiebestemming, maar als een
Caribisch eiland met een eigen identiteit.
Het brengt het kleine jongetje in mij
naar boven. Mijn zintuigen staan de
hele dag aan. Hier besef ik eens te meer
hoe gek ik ben op planten en vogels.
En als ik in de toekomst terugdenken
aan deze reis, dan zal ik mij vooral alle
spontane ontmoetingen en inspirerende
gesprekken herinneren op een ongelooflijk
groen en avontuurlijk eiland in de
Cariben. Dat ik overigens maar wat graag
nog eens zou bezoeken. Al is het om
Mont Pelée weer eens in volle glorie te
kunnen zien.
066