Installatie & Bouw_2022-2023

5
INSTALLATIE&BOUW
NUMMER 5 - 2022
oktober - november
installatieenbouw.nl
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
INSTALLATIE&BOUW PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
INSTALLATIEENBOUW.NL
KLIMAAT & VENTILATIE | BROERENKWARTIER ZWOLLE | LAB42 AMSTERDAM | FRISSE SCHOLEN

NAAMPLAATJE
AANPASSEN?
DIGITAAL,
ONLINE &
DRAADLOOS
DRAADLOZE VIDEO
INTERCOMS VOOR
APPARTEMENTEN
www.intratone.nl

Hager projectoplossingen
Succes
maak je samen.
Zeker bij grotere, technisch complexe projecten wil je een ervaren
partner naast je hebben staan die adviseert, begeleidt & helpt in
elke fase van je project.
Daar zit precies de kracht van onze projectorganisatie. Van aanvraag
tot en met uitvoering & nazorg bieden onze specialisten je zekerheid
en duidelij kheid. Samen met jou zoeken we de juiste oplossing.
Reken op ons eerlij k advies, heldere communicatie, brede en diepgaande
kennis, een proactieve houding en een vast aanspreekpunt;
altij d bereikbaar of fysiek aanwezig op je project.
Kenmerken die zorgen voor een proces dat staat als een huis, maar
dat flexibel is waar nodig.
For you, with you.
Bekijk projectverhalen op hg.news/nl/projectoplossingen-ib

We inspire at www.duco.eu

UITGAVE
5
VOORWOORD
100% Frisse én schone lucht
Met het stijgen van de coronabesmettingen staan veel scholen voor een fikse uitdaging. Volgens prof. dr. ir. Bert Blocken, hoogleraar bouwfysica
aan de TU Eindhoven en KU Leuven, is die uitdaging niet alleen te tackelen met ventilatie, maar moet ook aandacht worden besteed aan
luchtreiniging. Blocken hoopt zelfs dat ventilatie in combinatie met luchtreiniging een belangrijk onderwerp wordt in de strijd tegen fijnstof en
corona. Daarom werkt hij aan een onderzoek, waarbij meer dan duizend klaslokalen in Nederland en België worden voorzien van luchtreinigers
en meetapparatuur.
Vooruitlopend op de onderzoeksresultaten besteden wij in deze uitgave wederom aandacht aan Frisse Scholen, waarin naast ventilatie ook
luchtreiniging uitgebreid aan bod komt. Onder andere Sjoerd Gersonius, Sales Director bij Euromate, pleit voor meer aandacht voor luchtreinigers.
“Wanneer een school voldoet aan de actuele Bouwbesluiteisen voor ventilatie, dan wordt de lucht slechts een tot anderhalf keer per
uur ververst”, vertelt hij verderop in deze uitgave. “Om veilig en comfortabel te kunnen leren en werken echter, is een verversing van vijf tot
zes keer per uur noodzakelijk. Bijvoorbeeld om pathogenen (biologische ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen en schimmels) in de lucht
te reduceren.” In de nieuwste schoolgebouwen is de ventilatie volgens hem weliswaar afdoende om het CO 2
- en zuurstofniveau in balans te
houden, maar niet om kinderen en onderwijzend personeel te beschermen tegen pathogenen. Daarom zou elk lokaal voorzien moeten worden
van een luchtreiniger. “Een onderzoek in samenwerking met de UvA in onze Tweede Kamer heeft aangetoond dat professionele luchtreinigers
het risico op een COVID-19-besmetting met maar liefst 90% verlagen. Meer motivatie is toch niet nodig?”
Natuurlijk gaat Frisse Scholen verder dan ventilatie en luchtreiniging alleen. Ook het slim omgaan met energie, licht en geluid is essentieel en
komen in ons Frisse Scholen thema uitgebreid aan bod. Interessant is ook het interview met Henk Hooijmans (SKOP) en Froukje van Dijken (bba
binnenmilieu), die vertellen over het recente binnenklimaatonderzoek in zeven schoolgebouwen van de onderwijsstichting.
Behalve Frisse Scholen kunt u in deze uitgave alles lezen over Klimaat & Ventilatie. Van luchtkanaal tot ventilatie-unit, elektrische raamopener,
warmtepomp en vloerverwarmingsmat. Ook hebben we weer een aantal interessante projecten voor u beschreven, zoals LAB42 in Amsterdam,
VERTICAL in Amsterdam, residentie Beaux-Arts in Gent, het Broerenkwartier in Zwolle, het ROVC in Ede en de Jeugd Tandarts Zuid in Rotterdam.
Kortom: we hebben weer een bomvolle uitgave voor u. Ik wens u weer veel leesplezier!
Lieke van Zuilekom

INSTALLATIE&BOUW
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK,
KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
COLOFON
Jaargang 9 • nummer 5 • 2022
Verschijnt 6 x per jaar
ISSN 2214-4196
UITGEVER
Schatbeurderlaan 6
Postbus 249, 6000 AE Weert
+31 495 45 00 95
info@louwersmediagroep.nl
louwersmediagroep.nl
EINDREDACTIE
Lieke van Zuilekom
12
REDACTIETEAM
Sara Dekesel, Tjerk van Duinen, Filip van der Elst,
Desiree Pennings, Liliane Verwoolde en
Lieke van Zuilekom
PROJECTMANAGEMENT
Sander van Hout
s.vanhout@louwersmediagroep.nl
Yakup Yalcin
y.yalcin@louwersmediagroep.nl
SECRETARIAAT
Manuela Depenbrock,
Sandra Reijnders
ADVERTENTIES
Een hoge resolutie PDF moet worden aangeleverd via
de AdPortal. Mocht u nog geen uploadlink hebben
ontvangen, stuur een email naar traffic@louwersmediagroep.nl
ABONNEMENTPRIJS
Nederland: € 63,00 per jaar excl. BTW
Buiten Nederland: € 99,00 per jaar excl. BTW
ABN AMRO
IBAN NL78 ABNA 0490 2820 67
BIC ABNANL2A
t.n.v. Louwers Mediagroep
o.v.v. Installatie & Bouw magazine
Informatie over abonnementen:
+31 495 45 00 95
ADRESWIJZIGINGEN
Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing
naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland
OPZEGGINGEN
Indien twee maanden voor het verstrijken van de
abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van
op zegging is ontvangen, wordt het abonnement
auto matisch met een jaar verlengd.
DOELGROEP
Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via
gerichte distributie in controlled circulation aan
adviesbureaus architecten, aannemers, installateurs,
gemeenten, grote industriële organisaties, opdrachtgevers,
projectontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen
(semi-)overheidsinstellingen,
brancheorganisaties en toeleveranciers.
VORMGEVING/ART DIRECTION
studio@louwersmediagroep.nl
DRUKWERK
Drukkerij Hendrix, Peer
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd
zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder
bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar
beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen
enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie.
Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor
schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen
en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
Uitbreiden en aanpassen van bestaande installaties 8
Y-Towers: Nieuwe iconen voor de skyline van Amsterdam 10
Jeugd Tandarts Zuid: De beste oplossing voor verwarming, koeling en ventilatie 12
De Pen: ‘Monitoren is de toekomst’ 14
THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
26 42
Zó ondersteun je bewoners met isolatieproblemen 18
‘Eerst ventileren, daarna pas isoleren’ 20
‘Duurzaamheid gaat verder dan het verminderen van onze uitstoot’ 23
Luchtverdeelslangen verhelpen tochtklachten bij basisschool De Ontdekking in Brummen 24
Campus Universiteit Twente: Goed ventileren = beter studeren 26
Klimaattechniek met aandacht voor rentmeesterschap 28
100% schone en gezonde lucht 30
Praxis Megastore: Verwarmen met oog voor de toekomst 32
Ventileren in stijl 35
Schone lucht in de klas is essentieel 36
Warmtepomp met uiterst compacte binnenunit 40
Hoge temperatuur warmtepompen 42
Flexibele verbindingen in luchtkanalen: een comfortabele én veilige keuze 44
Bespaar energie en verwarm alleen waar nodig! 46
Voor elke situatie een passende stekerbare oplossing: open en easy 50
‘Het is tijd voor de volgende stap’ 52
Gepatenteerde techniek ontgast en ontlucht koel-/vrieswater tot -40°C 54
Warmtepompboilers als duurzaam alternatief voor een elektrische boiler, geiser of warm water via cv 56
Intelligente laadvoorzieningen dragen bij aan groene ambitie VERTICAL 60
‘Monumentale boerderij met moderne installatie’ 62

INHOUD
56
72 96
118
Circulair en duurzaam LAB42 brengt ondernemers, onderzoekers en onderwijs bij elkaar 64
ROVC TechCenter: een living lab voor technisch specialisten 66
Residentie Beaux-Arts: Minimale stookkosten dankzij perfect hydraulisch evenwicht 68
Slimme vraaggestuurde ventilatie voor nieuw bruisend stadsdeel Suikerpark in Veurne 72
Prefab installeren voor de woningbouw: Inpluggen. Monteren. Klaar! 74
Bijzondere samenwerking bij Broerenkwartier Zwolle 76
Broerenkwartier Zwolle kiest voor decentrale ventilatie 78
Brandveilig en goed geïsoleerd 80
THEMA FRISSE SCHOLEN
‘Kies voor een robuuste oplossing die zijn sporen heeft verdiend’ 84
Verse en frisse lucht met één luchtbehandelingskast 86
Verander drukke klaslokalen in rustige leerplekken 88
Directe tips om de school écht fris te houden 92
Gezond en comfortabel naar school, ook in de winter 94
Verbetering schoolventilatie op stoom 96
Rodenborch College: Duurzame en gezonde nieuwbouw voor vwo, havo en mavo 100
MFA Zijdelwaard is duurzaam, comfortabel en deels circulair 102
Vos Transport: Dynamisch lichtsysteem verlicht alleen wanneer het nodig is 106
Modern gebouw maakt gebruik van betrouwbaar bedrijfsnetwerk 108
De digitale transformatie in de bouwsector: een stapsgewijs proces 110
‘Samen staan we sterk’ 112
Theater Zuidplein: Urenlang theaterplezier zonder hinderlijke luchtstromen 114
Out of the toolbox denken 118
Van 0 tot gelijk inzetbare monteur 120
Installatiepartners 125
5
INSTALLATIE&BOUW PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
INSTALLATIEENBOUW.NL
INSTALLATIE&BOUW
NUMMER 5 - 2022
oktober - november
installatieenbouw.nl
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
KLIMAAT & VENTILATIE | BROERENKWARTIER ZWOLLE | LAB42 AMSTERDAM | FRISSE SCHOLEN
Cover: SpiroCross XC-M:
luchtafscheiding, hydraulische
balancering, en magnetische
vuilafscheiding in één.
Beeld: Spirotech
Blijf gratis en eenvoudig op de
hoogte van het laatste nieuws.
Volg ons op social media en meld
je aan voor onze nieuwsbrief!
installatieenbouw.nl

EERLIJK ADVIES BIJ ENERGIETRANSITIE
UITBREIDEN
EN AANPASSEN
VAN BESTAANDE INSTALLATIES
De energietransitie veroorzaakt een grote omslag in het type aanvragen van klanten als het gaat om elektrotechnische installaties. Nu alles
erop gericht is om het gasverbruik terug te dringen, is er niet alleen méér vraag naar verdeelpanelen, maar ook andere vraag. André de Widt,
servicemanager bij Elektro Internationaal, ziet een exponentiële toename in het aantal gewenste aanpassingen en uitbreidingen van bestaande
installaties met oog op elektrificering.
Tekst en beeld | Elektro Internationaal
“Zo’n 50% van het werk van onze service-afdeling
bestaat momenteel uit het opnemen en
uitvoeren van werkzaamheden aan bestaande
installaties”, begint De Widt zijn verhaal. “Er
komt bij bedrijven en projectleiders allerlei input
binnen van bijvoorbeeld partijen die laadpalen
aanbieden of die een investeringsplan van zonnepanelen
bij ze neerleggen. Tegelijkertijd worden
er landelijk en regionaal allerlei eisen gesteld
waar bedrijven aan moeten voldoen op het
gebied van energieverbruik. Zo moet je boven
een bepaald minimum vermogen al inzichtelijk
maken waar je verbruik precies naartoe gaat en
aantoonbaar besparende maatregelen nemen.
Per 1 januari 2023 moeten alle kantoorpanden
boven de 100 m 2 minimaal energielabel C hebben.
Daarbovenop komen vaak aanvullende eisen
zoals het verplicht plaatsen van laadpalen
bij kantoorpanden, al dan niet met laadinfrastructuur.
Er komt dus heel wat op ondernemers
af om hun energiehuishouding op orde en ook
nog eens toekomstbestendig te maken. Door al
deze zaken krijgen we veel vragen binnen om
bemetering, aanpassingen en uitbreidingen van
bestaande installaties. Want alles komt uiteindelijk
terug in de verdeelkast en daar ligt als
paneelbouwer onze expertise.”
Optellen en verzwaren
Er ontstaat door alle regelgeving, eisen en plannen
vaak een soort kettingreactie aan wensen
voor aanpassing van een installatie, merkt De
Widt op. “Maar vaak is de oorspronkelijke verdeler
er niet op bedacht. Dan is het goed om in
gesprek te gaan met een partij die alle onderdelen
kan samenbrengen en een goed en eerlijk
advies kan uitbrengen over wat de mogelijkheden,
maar ook onmogelijkheden zijn. Door dat
eerst helder te stellen, kunnen we in oplossingen
gaan denken.” En die zijn er genoeg. “Zo
lang we het niet hebben over het in één keer
bijplaatsen van 1.000 zonnepanelen, kun je in
gewone kantoorpanden met het op de juiste
manier inkoppelen van eenvoudige componenten
al heel veel bereiken. In sommige gevallen
moeten bepaalde basisonderdelen van de installatie
verzwaard worden. Denk aan railsystemen
en verbindingen om te zorgen dat de opgetelde
stromen niet te hoog worden. Als iemand bijvoorbeeld
twintig laadpalen wil plaatsen, dan
kunnen we wel twintig groepen maken, maar als
8 | INSTALLATIEENBOUW.NL

iedereen dan ’s ochtends tegelijk z’n auto aan
de stekker legt, dan moet je toch alles bij elkaar
optellen. En daar kan je de basisinstallatie nooit
op uitleggen.”
‘Soms moeten basisonderdelen van
de installatie verzwaard worden’
Meetgegevens als ijkpunt
“In dat geval zorgen we dat er een energiemanagementsysteem
overheen komt te liggen, die
een totaalmeting doet en ervoor zorgt dat er
een verdeling wordt gemaakt in het ampèrage
dat gaat lopen”, aldus De Widt. “Daarbij kunnen
we ook nog een verdeling maken in tijd, door
tijdstippen toe te wijzen waarop voluit geladen
kan worden bij de laadpalen en een periode
waarop dat wordt teruggeschroefd.”
Ook op de ‘nieuwe vermogens’, ofwel de alternatieve
energiebronnen die aan een originele
installatie geknoopt worden, kan de verdeler
niet zomaar uitgelegd worden. “De ingekoppelde
installaties moeten dus zelf kunnen ‘bepalen’
wat ze mogen doen en wanneer. En dat
doen ze aan de hand van de meetgegevens die
uit de verdeler komen. Daarvoor bouwen wij de
inkoppelgroepen, afgaande velden en metingen
in die als ijkpunt worden gebruikt in het EMS.”
Goede vragen stellen
Wanneer het gaat over ineens wel duizend zonnepanelen
bijplaatsen, is het toch een ander
verhaal, volgens De Widt. “Dan brengen we de situatie
in kaart door goede vragen te stellen. Waar
staan de omvormers? Op het dak? Hoe maak je
de aansluiting dan? Kies je voor kabels of is een
busbar beter? En hoe brengen we de koppeling
tot stand? Gaan we met tien omvormers terug
naar de verdeler, waar we dan tien groepen bij
moeten bijplaatsen en tien keer een kabeltracé
moeten aanleggen? Dan is het bijvoorbeeld een
beter plan om één grote groep te plaatsen en van
daaruit naar een nieuwe verdeelkast op het dak
te gaan waar we de omvormers op inkoppelen.”
De beste oplossing voor
de beste prijs
De Widt merkt nogal eens dat de vraagstukken
gaandeweg een uitbreidingstraject steeds
complexer worden. “Klanten krijgt reclamefolders
en ideeën uit de markt of krijgen van overheidswege
aangedragen wat er gedaan moet
worden. Aan de hand daarvan breiden ze hun
wensenlijst uit. De installateur helpt hen daarbij
op weg en wij proberen vanuit onze expertise
een oplossing te bedenken die het best voldoet
aan alle wensen en eisen én die kostentechnisch
het meest interessant is. Daarbij staat een eerlijk
advies voorop. Als de installatie niet meer voldoet
om een aanpassing op te maken, dan melden we
dat ook. Als het anders opgezet moet worden of
opnieuw, dan geven we dat aan. We gaan op zoek
naar de beste oplossing voor de beste prijs. Mijn
collega Dirk Blom is daar een absolute ster in.”
Toekomstbestendige installatie
“Ikzelf kijk het liefst nog voorbij de oplossing van
het moment”, bekent De Widt. “Ik kijk naar het
creëren van extra ruimte, waarbij we in de toekomst
nog wat armslag hebben om iets te doen
met de installatie. Toekomstbestendigheid staat
hoog op mijn lijst. Dat komt door de jarenlange
ervaring met uitbreidingen en aanpassingen van
bestaande installaties. Je gaat dan een gevoel ontwikkelen
voor wat je ‘over moet houden’ om straks
– als er nog meer verandert in de maatschappij
– nog door te kunnen ontwikkelen. Mijn oplossingen
zijn liefst iets ‘luxer’ dan precies pas. Op die
manier vormen Dirk en ik een mooie aanvulling op
elkaar en kan de klant bij ons elke kant op.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 9

AMSTERDAM Y-TOWERS
ENSEMBLE MET TWEE VERSCHILLENDE TORENS
NIEUWE ICONEN VOOR
DE SKYLINE VAN AMSTERDAM
De skyline van Amsterdam krijgt er twee iconen bij: de Y-Towers. Deze bestaan uit een congreshotel van Maritim Hotel en een woontoren.
De twee gebouwen worden met elkaar verbonden door een transparante plint met kantoren, horeca, een congrescentrum, wellness en
een parkeergarage. Daar bovenop komt een prachtig aangelegde daktuin. Roodenburg realiseert in opdracht van Eteck de complete WKOinstallatie,
transportleidingen en afleversets voor alle woningen en commerciële ruimtes.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Roodenburg
Het is een flinke klus om de samenwerking tussen alle partijen te coördineren, omdat het om een flink project gaat met veel buitenlandse werknemers.
10 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Y-TOWERS AMSTERDAM
Drie warmtepompen worden gecombineerd met stadsverwarming en bodemenergie.
In de kelder bevindt zich de grote techniekruimte.
‘Het gaat om een internationaal gezelschap
met een Italiaanse aannemer, Nederlandse
en buitenlandse werknemers’
De woontoren bestaat behalve uit normale appartementen
ook uit extended stay appartementen,
waar mensen kunnen overnachten die voor langere
tijd in Amsterdam verblijven, maar zich er niet
blijvend vestigen. De twee torens vormen samen
een ensemble, maar verschillen toch in vormgeving.
Het hotel is strakker, bekleed met antraciet
natuursteen. De woontoren krijgt verspringende
banden die bestaan uit zandkleurige natuursteen.
De woningtypen worden gekarakteriseerd door
verspringende balkons.
De bouw startte al in december 2017, maar werd
stilgelegd door een conflict tussen de opdrachtgever
en toenmalig aannemer. Aannemer Rizzani de
Eccher uit Italië nam het over. Hierdoor werd de
oplevering uitgesteld van januari 2021 naar begin
2023. Daar kreeg ook Roodenburg mee te maken.
Daarnaast heeft de aannemer tegenslagen
gehad bij de levering van geveldelen en zat het
weer af en toe tegen, vertelt Bryan Hoogvliet, projectmanager
bij Roodenburg. “We kregen te maken
met vorst en stormen. Het gaat om hoogbouw
en de gevels zaten er nog niet in, dus konden we
niet verder. Veiligheid speelt een grote rol bij ons.”
Grootschalig project
De techniek van de plint is niet op de daken geplaatst,
maar op de verdieping tussen de zalen
en de wellness in. Daardoor blijft het dak volledig
beschikbaar als tuin. Deze is deels toegankelijk
voor de bewoners en deels voor de wellnessgasten.
De techniek voor de torens is terug te vinden in
de kelder, waar zich de techniekruimte bevindt
met drie warmtepompen gecombineerd met
stadsverwarming en bodemenergie. Van daaruit
worden warmte, koude en tapwater gedistribueerd
naar de rest van de gebouwen. In totaal
gaat het om 1.800 kW voor het tapwater, 2.500
kW voor de cv-installatie en 3.200 kW voor het
gekoelde water. Het is dan ook een grootschalig
project met grote techniekruimtes en veel andere
installateurs, vertelt Hoogvliet. “In de schachten
en verdiepingen moeten alle installaties, kabelgoten
en ventilatiekanalen weggewerkt worden.
Dat vergt een goede coördinatie. Vooraf werd
alles wel in een BIM-model vormgegeven, maar
tijdens de bouw kom je dan toch nog afwijkingen
tegen. Met name daarin zitten de uitdagingen.”
Internationaal gezelschap
De samenwerking tussen alle partijen coördineren
is ook een hele klus. Het gaat namelijk om een
internationaal gezelschap met een Italiaanse aannemer,
Nederlandse en ook buitenlandse werknemers.
De spreektaal is officieel Engels, maar er zijn
ook mensen die alleen Duits of Pools spreken. Ook
de Italiaanse manier van werken is soms anders
dan ze in Nederland gewend zijn, vertelt Hoogvliet.
“Italianen hebben een ander temperament
dan Nederlanders. Daar moet je rekening mee
houden. Het is de eerste keer dat ze in Nederland
bouwen en daar moeten ze hun weg nog in vinden.
Toch komen we er uiteindelijk samen steeds
goed uit.” ❚
BOUWINFO
Opdrachtgever
Union Investment Real Estate
Aannemer
Rizzani de Eccher
Installatietechniek
HOMIJ
WKO-installatie
Roodenburg
Hoogte hotel
110 meter
Aantal kamers
579
Hoogte woontoren
101 meter
INSTALLATIEENBOUW.NL | 11

ROTTERDAM JEUGD TANDARTS ZUID
JEUGD TANDARTS ZUID, ROTTERDAM:
DE BESTE OPLOSSING VOOR VERWARMING,
KOELING EN VENTILATIE
‘Jong geleerd is oud gedaan’. Een bekend spreekwoord, dat zeker ook van toepassing is in de tandartszorg. Een gezond melkgebit is de basis
voor een gezond en sterk blijvend gebit. In Rotterdam-Zuid wordt hier op bijzondere wijze invulling aan gegeven. Aan de Slinge 150 heeft Jeugd
Tandarts Zuid in maart een nieuwe tandartspraktijk geopend, die zich specifiek richt op tandartszorg voor kinderen van 0 tot 18 jaar. In de
praktijk maken jonge kinderen voor het eerst kennis met de tandarts. Ook krijgen zij poetslessen, waardoor hun mondgezondheid verbetert.
En dat alles in een laagdrempelige, fijne én gezonde omgeving.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Centercon
In de ruimtes met hoge plafonds zijn de kanaalunits netjes in de verlaagde plafonds geïntegreerd.
De tandartspraktijk is gevestigd in een voormalige
orthopediepraktijk. Om de geschakelde plintgebouwen
geschikt te maken voor hun nieuwe
functie, zijn zij van binnen volledig gestript en opnieuw
ingedeeld. In opdracht van Jeugd Tandarts
Zuid heeft Koeltechniek Nederland BV de nieuwe
klimaatinstallatie ontworpen, geëngineerd en geïnstalleerd.
“Ambitie van de tandartspraktijk was
de beste oplossing voor verwarming, koeling en
ventilatie”, vertelt Furkan Iskender, Managing
Partner bij Koeltechniek Nederland BV. “Volledig
vraaggestuurd, energiezuinig, 100% gasloos en
zonder zichtbare gevel- of raamroosters. Maar ook
met een maximaal comfort voor bezoekers én medewerkers.
Het 3-pijps LG MULTI V 5 VRF-systeem
van Centercon sluit hier naadloos op aan.”
Grote betrokkenheid
Koeltechniek Nederland BV en Centercon kunnen
bouwen op een jarenlange relatie, waarin beide
bedrijven hun specialistische kennis en knowhow
inbrengen. “Centercon is leverancier van al onze
klimaatsystemen”, benadrukt Iskender. “Onder
andere vanwege de grote betrokkenheid van het
bedrijf. De accountmanagers denken al vanaf
12 | INSTALLATIEENBOUW.NL

JEUGD TANDARTS ZUID ROTTERDAM
In de behandelkamers zijn alleen de uitblaasroosters zichtbaar. De installatie is mooi weggewerkt in het plafond.
‘In elke ruimte en
in elk seizoen wordt een comfortabel
binnenklimaat geborgd’
een vroeg stadium mee in projecten en de producten
worden op exact het juiste moment geleverd.
Bovendien is hun kwaliteit uitstekend. Voor
de tandartspraktijk in Rotterdam hebben Sr. Key
Accountmanager Martijn ter Braak én de technisch
specialisten van Centercon en LG al in een
vroeg stadium meegedacht over de juiste capaciteiten
per behandelkamer. Vervolgens hebben
zij op basis van onze projecttekeningen (LATS
HVAC-tekeningen) én een locatieschouw de
beste oplossingen voor dit project geselecteerd
en gecalculeerd.”
Gelijktijdig verwarmen en/of koelen
“Met ons 3-pijps LG MULTI V 5 VRF-systeem kan
gelijktijdig gekoeld en/of verwarmd worden”, vertelt
Ter Braak. “Hierdoor wordt in elke ruimte en
in elk seizoen een comfortabel binnenklimaat geborgd.
Wanneer er in de ene ruimte een koelvraag
is en in een andere ruimte een verwarmingsvraag,
dan zorgen onze HR-boxen voor een efficiënte
energie-uitwisseling. Er gaat dus geen warmte
naar buiten verloren. Bijzonder aan het LG MULTI
V 5 VRF-systeem is bovendien dat zowel de temperaturen
als luchtvochtigheid worden gemeten.”
Uitzonderlijk hoog rendement
In de ruimtes zijn dertien kanaalunits met een
laag statische druk gemonteerd, in verschillende
groottes en in combinatie met twee HR-boxen en
een LG ARUM100LTE5 warmtepomp. “De warmtepomp
heeft een koelvermogen van 28 kW en
een verwarmingsvermogen van 31 kW”, vertelt Ter
Braak. “Zelfs bij -10°C buitentemperatuur is nog
In de praktijk maken jonge kinderen voor het eerst kennis met de tandarts, in een laagdrempelige, fijne én
gezonde omgeving.
bijna 100% verwarmingscapaciteit (29,8 kW)
beschikbaar. Een COP van 5,55 staat garant voor
een uitzonderlijk hoog rendement.” De buitenunit
is opgebouwd uit verschillende secties. “Wanneer
bij lage buitentemperaturen en een hoge luchtvochtigheid
aanrijping (ijsvorming) op de condensor
ontstaat, dan kan de buitenunit eenvoudig
per sectie ontdooien. Doordat niet het complete
systeem hoeft om te schakelen, blijft altijd voldoende
capaciteit over om de binnenruimtes te
klimatiseren.” Een LG EVO V WTW-unit met koelblok
voorziet elke ruimte van voldoende verse en
geconditioneerde lucht.
One-stop-shop
Alle producten van Centercon zijn just-in-time en inclusief
duidelijke tekeningen én additionele componenten
aangeleverd. Van koelleidingen tot plenums,
beugels en koudemiddelen. Koeltechniek Nederland
BV stond vervolgens in voor de montage. Daarbij
kwam de klimaatspecialist uit Weesp voor diverse uitdagingen
te staan. “Boven de praktijk bevinden zich
seniorenwoningen, waardoor we geluidsoverlast tot
een minimum moesten beperken”, vertelt Iskender.
“Daarom hebben we zoveel mogelijk schroefwerk
van tevoren voorbereid. Omdat de bouwkundige
schachten niet toegankelijk waren, hebben we voor
de verbinding met de buitenunit een alternatieve
oplossing moeten bedenken. Deze werd uiteindelijk
gevonden in de schacht van de hemelwaterafvoeren.
We hadden slechts dertig centimeter ruimte om de
kanalen te laten zakken, maar dit bleek net voldoende.”
In de ruimtes met hoge plafonds, zoals bij de
receptie, zijn de kanaalunits netjes in de verlaagde
plafonds geïntegreerd, vertelt hij. “In de behandelkamers
zijn de units bovenop de (technische) entresolvloeren
geplaatst, waardoor een naadloze integratie,
een optimale esthetiek én een vraaggestuurde regeling
uitstekend samenkomen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 13

De Pen
‘Met 480.000 gebouwen in Nederland,
waarvan 52% met een label D of hoger,
valt er nog veel winst te behalen!’
14 | INSTALLATIEENBOUW.NL

De Pen
Richard Daamen (Managing director van Belimo)
Yvette Vink (Marketing manager van Belimo)
‘MONITOREN IS DE TOEKOMST’
Een gezond binnenklimaat is belangrijk. Vanuit deze overtuiging zien we dat veel partijen ondertussen een CO 2
-meter
hebben aangeschaft. Helaas zien we bijna even vaak dat hiermee het verhaal ook stopt.
Nu is de aanschaf van meetapparatuur helemaal zo gek nog niet. De meeste veranderingen beginnen immers bij monitoren.
Meten is weten. Als we echter daarna besluiten om bij een uitslaande CO 2
-meter even het raam open te zetten,
dan gaat het toch mis. In feite jagen we dan de bacteriën weer terug de gangen in. Meer effect bereiken we met een
gesloten systeem.
Een gesloten systeem begint bij een Air Handling Unit (AHU) die de buitenlucht filtert en vervolgens de gezonde, frisse
lucht het gebouw in laat. Dit laatste kan op meerdere manieren: via de vloer, via het plafond of via roosters. Is de lucht
eenmaal in het gebouw, dan moeten we deze wel in de gaten houden. Als een hoge CO 2
-waarde wordt gecombineerd
met een hoge temperatuur of vochtigheidsgraad, dan moet de lucht regelmatig ververst worden. Bijvoorbeeld bij een
vergadering van anderhalf uur met tien mensen in een passende ruimte is meervoudig verversen van de binnenlucht
geen luxe, maar een must om een gezond binnenklimaat te garanderen.
Een bijkomende uitdaging is de noodzakelijke energiebesparing van dit moment. De cijfers wijzen uit dat 40% van onze
energielasten voortkomt uit gebouwenbeheer. Die gebouwen verdienen dus veel aandacht, te beginnen bij de buitenschil.
Isolatie van de buitenschil brengt het energielabel al gauw een tot twee gradaties naar beneden, maar zolang
oude gebouwen niet hoger komen dan energielabel D/E, blijft dit onvoldoende.
Een andere effectieve maatregel is de vervanging van de aandrijving van de klimaatinstallatie en een controleronde op
de lekverliezen. Als kleppen niet 100% sluiten, blijven de pompen immers draaien, lees ‘verspillen’. Upgrading van de
kleppen kan eenvoudig zonder de installatie uit te bouwen.
Over all hebben we het nu over specialistenwerk. Binnen Belimo hebben we de zeven belangrijkste voorwaarden opgesteld
voor een gezond binnenklimaat. Onze specialisten doorlopen deze zeven stappen met onze klanten om daarna het
advies uit te brengen met de beste prijs-kwaliteitverhouding. Tegelijkertijd laten zij geen gelegenheid ongebruikt om
het belang van een gezond binnenklimaat te benadrukken. Waar het binnenklimaat goed is, voelen mensen zich beter,
kunnen zij zich beter concentreren en leveren zij betere prestaties.
Met dit bewustzijn zal het binnenklimaat in gebouwen in de toekomst steeds meer aandacht krijgen. Geïnstalleerde klimaatbeheerssystemen
zullen 24/7 worden gemonitord. De aanleg van sensoren zal dit gemakkelijker maken, waardoor
het ook geen enkel probleem meer is om tijdig maatregelen te nemen. Maar hiervoor moet nog wel veel werk worden
verricht. Of laten we het positief benaderen: met 480.000 gebouwen in Nederland, waarvan 52% met een label D of
hoger, valt er nog veel winst te behalen! ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 15

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
HET BELANG VAN GOEDE VENTILATIE
ZÓ ONDERSTEUN JE BEWONERS
MET ISOLATIEPROBLEMEN
Isolatie is een hot topic. Als gevolg van de hoge gasprijzen zoeken bewoners actief naar oplossingen om hun woning snel én goed te isoleren.
“Van spouwmuurisolatie tot triple glas: het isoleren van de woning brengt heel wat kosten met zich mee”, weet Jeroen Wolters, Area Sales
Manager AERO bij SIEGENIA Benelux. “Toch gaan veel mensen deze investeringen voor de lange termijn aan, zodat hun energiefactuur daalt en
het binnenklimaat aangenamer wordt.” Maar is dit ook daadwerkelijk het geval? Tegen welke uitdagingen lopen bewoners aan? En hoe kun je
hen hier als installateur mee helpen?
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld SIEGENIA
Eind 2021 kochten Jochem en Marieke een jaren-
30-woning, waar veel aan moest gebeuren. Uit
economisch én duurzaamheidsoogpunt gingen zij
op zoek naar energieneutrale oplossingen. Ramen
werden vervangen door kozijnen met triple glas en
muren werden geïsoleerd… Wat aanvankelijk een
goede investering leek, bleek een jaar later helaas
de oorzaak voor veel ellende. “Jochem en Marieke
kregen te maken met overlast, zoals vocht op de
muren. Met name in de ruimtes waarvan de deuren
meestal gesloten zijn”, vertelt Wolters. “Bovendien
voelde het binnenklimaat muf aan.”
Goede luchtstroom
Na het isoleren van spouwmuren en andere isolerende
middelen kunnen aardig wat ventilatieproblemen
ontstaan. “Een goede luchtstroom,
waarbij verse lucht de woning binnenkomt en
verzadigde lucht de woning verlaat, is bijzonder
18 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
De AEROTUBE verbergt alle functie-elementen in een buis. Het resultaat is een strak design én een
gecontroleerde ventilatie, naar behoefte en met een optimaal comfort.
‘Om goede ventilatie mogelijk te maken,
moet op een andere plek
worden afgezogen’
belangrijk”, benadrukt Wolters. “Ook voor Jochem
en Marieke bleek goede (decentrale) ventilatie de
oplossing om voldoende frisse lucht toe te voeren,
overtollig vocht af te voeren en een optimale
luchtkwaliteit in alle ruimtes te borgen.”
De AEROTUBE WRG wandventilatie-unit.
Simpele handelingen als een raam openen en de
afzuiging in de badkamer gebruiken, dragen zeker
bij aan een goed geventileerde ruimte, vertelt hij.
“Wil je niet te veel energie verliezen en toch een
aangenaam binnenklimaat realiseren, dan zijn
er prima ventilatie-oplossingen voorhanden. Het
plaatsen van alleen een rooster is niet afdoende.
Om goede ventilatie mogelijk te maken, moet namelijk
op een andere plek worden afgezogen.”
Perfect afgestemde ventilatie
Warme lucht verlaat onze woningen eenvoudig.
Koude buitenlucht stroomt echter niet vanzelf naar
binnen. Het creëren van een goede luchtstroming
is hiervoor cruciaal. “Voor ruimtes zoals woon- en
slaapkamers vormt wandventilatie in dit kader een
perfecte oplossing”, aldus Wolters. “Wandventilatie
is onopvallend weg te werken én eenvoudig te
plaatsen naast een nieuw kozijn. Afhankelijk van de
kamer kun je één of twee units plaatsen, die zorgen
voor kruisventilatie tussen bijvoorbeeld de voor- en
achtergevel. De AEROTUBE WRG van SIEGENIA laat
de ventilatoren zelfs met elkaar communiceren, zodat
deze kruisventilatie naar een nog hoger niveau
wordt getild.”
Warme lucht verlaat onze woningen eenvoudig.
Koude buitenlucht stroomt echter niet vanzelf naar
binnen. Het creëren van een goede luchtstroming is
hiervoor cruciaal.
De werking van de AEROTUBE WRG is
heel eenvoudig:
- Warme lucht gaat naar buiten.
- Onderweg naar buiten passeert de warme lucht
een keramisch blok, die hierdoor opwarmt.
- Koude lucht komt binnen via de kanaaltjes van
het keramisch blok en wordt opgewarmd.
Na 60 seconden wisselen de AEROTUBES van
functie. Dit creëert namelijk de beste luchtdoorstroming
in de ruimte, met een warmteterugwinning
tot wel 90%, aldus Wolters. “De AERO-
TUBES zijn uiterst eenvoudig, onopvallend en
voordelig te plaatsen. Het antwoord op de vraag
hoe je als installateurs bewoners met isolatieproblemen
kunt helpen? Informeer hen over decentrale
ventilatie!” ❚
De voordelen van decentrale ventilatie:
- Hogere en schonere luchtkwaliteit.
- Vochtvermindering door afvoer van
overtollig vocht.
- Controle over temperatuur dankzij
goede luchtvochtigheid.
- Beter voor de longen dankzij minder
giftige stoffen, schimmels en bacteriën.
- Verbeterde geur: geen muffe,
vochtige maar juist frisse lucht!
INSTALLATIEENBOUW.NL | 19

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
‘EERST VENTILEREN, DAARNA PAS ISOLEREN’
Gestimuleerd door de hoge gasprijzen én klimaatdoelstellingen voor 2030 stappen steeds meer bewoners over van gasgestookte naar duurzame
systemen voor verwarming en koeling. Ook wordt flink geïnvesteerd in het isoleren van wanden, vloeren en plafonds, het afdichten
van naden en kieren en de montage van isolerend glas. “De ventilatie wordt hierbij helaas nog te vaak vergeten”, merkt Albert van Lohuizen,
Commercieel Manager bij Brink Climate Systems.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Brink Climate Systems
“Teveel bewoners wonen na hun verduurzamingsmaatregelen
ineens in een ‘ballon’, waarin
vocht, (fijn)stof en CO 2
zich flink kunnen ophopen.
Hierdoor liggen gezondheids- en welzijnsklachten
op de loer”, aldus Van Lohuizen.
“De enige oplossing voor deze bewoners lijkt
om de ramen weer te openen, waardoor alle
bovengenoemde maatregelen teniet worden
gedaan. Dit is niet alleen zonde, maar ook onnodig
wanneer men start met goede ventilatie.”
Oplossing voor de bestaande bouw
Om bewoners hierin te ondersteunen, heeft Brink
speciaal voor de bestaande bouw het Multi Air
Supply systeem ontwikkeld. “Dit balansventilatiesysteem
bestaat uit een WTW-unit zoals onze
Het trapgat, de gang en de overloop dienen binnen het systeem als verzamelkanaal (of opslagbuffer) voor verse lucht.
20 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
Met het systeem wordt het mogelijk om de energietransitie voor iedereen te laten slagen én draagt Brink Climate Systems actief bij aan de gezondheid en het
welbevinden van bewoners.
Flair en een aantal kleinere ventilatoren (Indoor
Mixfans) die boven de verblijfsruimtes geplaatst
kunnen worden”, aldus Van Lohuizen. “De WTWunit
voert verse lucht toe via een toevoerrooster
in het trapgat, waarbij een CO 2
-sensor in de
hal zorgt dat exact de juiste luchthoeveelheden
worden toegevoerd.” Het trapgat, de gang en
de overloop dienen binnen het systeem als verzamelkanaal
(of opslagbuffer) voor verse lucht.
“De Indoor Mixfans voeren op basis van hun
eigen CO 2
-sensoren gebruikte lucht af vanuit de
verblijfsruimtes naar het trapgat.” Vanuit ditzelfde
trapgat stroomt, door de onderdruk, lucht onder
de deur terug naar de verblijfsruimtes. “Hierdoor
wordt een goede balans geborgd en houden we
maximale controle over de binnenluchtkwaliteit.”
‘Teveel bewoners wonen na hun
verduurzamingsmaatregelen ineens in een
‘ballon’, waarin vocht, (fijn)stof en CO 2
zich
flink kunnen ophopen’
Geen toevoerkanaal nodig
Met Multi Air Supply is een toevoerkanaal niet
nodig. “Hierdoor kan ook in bestaande woningen
een compleet en goed ventilatiesysteem gerealiseerd
worden”, aldus Van Lohuizen. “Eenvoudig,
snel en zonder grote bouwkundige ingrepen. De
vaak al aanwezige afzuigboxen en afvoerkanalen
in badkamer, toilet en keuken zijn voldoende. Met
het systeem wordt het mogelijk om de energietransitie
voor iedereen te laten slagen én dragen
we actief bij aan de gezondheid en het welbevinden
van bewoners.” ❚
MULTI AIR SUPPLY
Ventilatie met WTW
zonder toevoerkanalen
in bestaande woningen
www.brinkclimatesystems.nl
INSTALLATIEENBOUW.NL | 21

AIRCONDITIONING
Duurzaam, gasloos en energie-efficiënt.
LUCHTKANALEN
Complete klimaatinstallaties op maat.
LUCHTTECHNIEK
TROX voorraadhouder: voor 14.00 uur
besteld, morgen in huis.
De Schilt bedrijven zijn totaalspecialisten in binnenklimaat en zorgen voor een comfortabel klimaat in de meest
uiteenlopende situaties. De drie bedrijven Schilt Airconditioning, Schilt Luchtkanalen en Schilt Luchttechniek
vullen elkaar perfect aan om voor u de totale klimaatinstallatie te verzorgen. Wij geloven in een gezond en prettig
leef- en werkklimaat voor iedereen!
ONZE MERKEN
CERTIFICERINGEN
ENERGIEWEG 29 | MEERKERK | (0183) 35 25 44 | WWW.SCHILTBEDRIJVEN.NL |

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
‘DUURZAAMHEID GAAT VERDER DAN HET
VERMINDEREN VAN ONZE UITSTOOT’
Duurzaam en maatschappelijk ondernemen staat bij de Schilt bedrijven hoog in het vaandel. “We beschikken sinds anderhalf jaar over het
CO 2
-Bewust Certificaat niveau 3 en nemen deel aan de CO 2
-Prestatieladder van SKAO”, vertelt financieel manager Daniëlle Schilt. “Op ons
dak liggen bovendien 1.200 zonnepanelen, waarmee we groot gedeelte van ons stroomverbruik zelf opwekken. We breiden ons wagenpark
gefaseerd uit met volledig elektrische of hybride auto’s en alle vrachtwagens voldoen aan de nieuwste milieunormen. Verouderd materieel
wordt stap voor stap vervangen en inmiddels zijn diverse elektrische heftrucks aangeschaft. Maar duurzaamheid gaat verder en zit ook stevig
verankerd in onze productoplossingen.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Schilt bedrijven
Duurzame installaties
Als voorbeeld noemt Schilt de warmtepompinstallaties
waarmee duurzaam en energie-efficiënt
verwarmd kan worden. Of wat dacht je van de
luchtkanalensystemen, die zeer hoog scoren op
het vlak van duurzaamheid én energiezuinigheid
en die volledig voldoen aan luchtdichtheidsklasse
Luka C? “Binnen de Schilt bedrijven zijn we constant
met duurzaamheid bezig”, erkent ook algemeen
directeur Joop Heesen. “Duurzaam ondernemen
is zelfs tot de cultuur van onze onderneming
en het DNA van onze medewerkers gaan behoren.
We kiezen nooit voor snel gewin, maar steken tijd
en energie in het opbouwen en onderhouden van
langdurige relaties met opdrachtgevers. Dit leidt
niet alleen tot meer efficiëntie in de uitvoering
‘Duurzaam
ondernemen is tot
de cultuur van onze
onderneming en
het DNA van onze
medewerkers gaan
behoren’
van projecten, maar ook tot een beter (en duurzamer!)
eindresultaat. Ook zijn we al jaren trouw
aan onze vaste leveranciers. Niet alleen omdat zij
ons goede producten leveren, maar vooral omdat
we ook hier geloven in de kracht van continuïteit.”
“Op ons dak liggen 1.200 zonnepanelen, waarmee we groot gedeelte van ons stroomverbruik zelf opwekken.”
Stabiele en duurzame basis
“Het allerbelangrijkste voorbeeld van duurzaamheid
zit hem echter in onze medewerkers”, aldus
Heesen. “We vieren regelmatig jubilea, waarbij
het niet ongebruikelijk is dat medewerkers al 35
jaar of langer voor ons werken. Iets wat we in de
huidige maatschappij niet heel vaak meer zien.
Als ik me afvraag hoe dit kan, kom ik ook weer
uit bij duurzaamheid.” Schilt: “We geloven in het
duurzaam omgaan, stimuleren, ontwikkelen én
prikkelen van medewerkers. Maar ook in een bedrijfscultuur
waarin medewerkers zichzelf kunnen
ontplooien en kansen en verantwoordelijkheden
krijgen. Zodat we samen grootste dingen kunnen
bereiken.” Heesen: “Onze organisatie is plat en
leidinggeven doen we bottom-up. Dat biedt ons
een ongelooflijk stabiele en duurzame basis van
kennis, initiatief, ontwikkeling en inzet, waarvan
ook onze partners de zoete vruchten plukken.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 23

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
OPTIMALE LUCHTVERDELING ZONDER GELUID
LUCHTVERDEELSLANGEN VERHELPEN TOCHTKLACHTEN
BIJ BASISSCHOOL DE ONTDEKKING IN BRUMMEN
Wat als je een nieuw schoolgebouw hebt en er toch klachten ontstaan over tocht door het ventilatiesysteem? Dan is het handig als je eenvoudig
en snel een nieuw systeem kunt plaatsen, dat een oplossing biedt voor de lange termijn. Basisschool De Ontdekking in Brummen vond deze
oplossing in de luchtverdeelslangen van BLT Luchttechniek.
Tekst Desiree Pennings | Beeld BLT Luchttechniek / Basisschool De Ontdekking
“Vier jaar geleden kregen we een nieuw gebouw.
Jammer genoeg was de installatie niet zo goed als
we wilden. Leerkrachten en leerlingen hadden last
van tocht en de ingeblazen lucht was dan weer
te warm, dan weer te koud”, vertelt basisschooldirecteur
Jurgen Berenbroek. Hij besloot Kimenai
Installatiebeheer om advies te vragen, de vaste
installateur van de school. Zij kwam op het idee
van luchtverdeelslangen.
Korte montagetijd
“Omdat we ruimtegebrek hadden, besloten we
te gaan verbouwen. Allereerst werden er muren
gesloopt, vloerbedekking werd vervangen door
PVC en de industriële plafonds werden vervangen
door plafondpanelen. Afgelopen zomer hebben
we overal luchtverdeelslangen opgehangen”, zegt
Berenbroek. Sindsdien zijn de tochtklachten over.
Ronald Dekker, projectleider bij Kimenai Installatiebeheer:
“Iedereen was na een week al heel erg
enthousiast. Ze zeiden dat ze dit vier jaar eerder
hadden moeten doen. Ze zijn van de tochtklachten
af en ze hoeven niet steeds de ramen open te
zetten. Wij waren al bekend met BLT Luchttechniek
en wisten dus wat we konden verwachten.”
En dat terwijl het nieuwe systeem in slechts twee
dagen werd gemonteerd. Veertien lokalen werden
Of er nu een systeemplafond hangt of een industrieel plafond, er is altijd wel een oplossing.
24 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
Sinds het systeem van BLT Luchttechniek er hangt, hebben de leerlingen en leerkrachten geen last meer van tochtklachten.
voorzien van een rail met daarin een luchtslang.
Hiermee wordt de verse lucht in de lokalen geblazen
door perforaties in het doek. Het grote inblaasoppervlak
zorgt voor een optimale luchtverdeling
en het systeem maakt helemaal geen geluid.
Weggewerkt in het plafond
De school bekostigde het nieuwe systeem zelf.
Binnenkort worden nog twee luchtverdeelslangen
extra toegevoegd. Daarvoor zijn geen bouwkundige
ingrepen nodig. Er werd gekozen voor witte,
ronde slangen in de centrale hal, waar nog geen
‘De school zegt dat ze dit vier jaar eerder
had moeten doen’
systeemplafonds zijn. In de lokalen kwamen halfronde
slangen en in kleinere ruimtes, zoals de kantoren,
kwamen Plafairs. Dit zijn luchtdoorlatende
panelen die in het systeemplafond passen. Dekker:
“Persoonlijk vind ik dat een ontzettend mooie
oplossing, zeker voor kleinere ruimtes waar een
luchtverdeelslang te groot is. De plafairs worden
netjes weggewerkt in het plafond en bieden hetzelfde
comfort.”
Weinig onderhoud
Kimenai Installatiebeheer verzorgt het onderhoud
van de installaties op school. Voor de luchtslangen
van BLT Luchttechniek stelt dit echter niet al te veel
voor. De slangen en panelen zijn eenvoudig uitneembaar
en te reinigen. “Eén keer in de twee jaar reinigen
is meestal voldoende, afhankelijk van de omgeving
en stoffiltering. Het enige dat je hoeft te doen, is de
slang uit het systeem halen, niet te heet uitwassen
en terughangen”, zegt Jeroen van Gils, eigenaar van
BLT Luchttechniek. Dit kan de school eenvoudig zelf
doen, maar BLT biedt ook een service van demonteren,
reinigen, drogen en weer monteren.
Er zijn geen bouwkundige aanpassingen nodig en het onderhoud is ontzettend eenvoudig.
Het mooie aan dit verhaal is dat de leerkrachten
en leerlingen eigenlijk niets merken van het nieuwe
systeem. “Dat is een groot compliment”, lacht Berenbroek.
“De koude- en warmteverschillen en tocht
zijn verholpen. Leerkrachten merken geen warmteverschillen
meer en hoeven geen sjaal meer om te
doen tegen de tocht. In het gebouw zit ook een kinderopvang.
Die maakt er ook gebruik van en is net
zo blij.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 25

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
NIEUWE VENTILATIE-INSTALLATIE VOOR DE UNIVERSITEIT TWENTE:
GOED VENTILEREN = BETER STUDEREN
High tech, human touch. De onderzoeksinstituten van de Universiteit Twente (UT) koppelen technologie aan menselijk gedrag en maatschappelijke
relevantie. Op de campus in Enschede wordt een veilige, inspirerende, fijne én gezonde leer- en werkomgeving geboden aan zo’n 9.000
studenten en 3.300 personeelsleden. Nu én in de toekomst. De nieuwe ventilatie-units van Airmaster leveren hier een belangrijke bijdrage aan.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Airmaster
Gekozen is voor de Airmaster AM1000 (960 m 3 /h), AM800 (725 m 3 /h) en AM500 (550 m 3 /h) units, waarmee een luchtverversing tot 30,6 m 3 /h per persoon
gerealiseerd kan worden.
De Deense ventilatiefabrikant Airmaster zorgt al
meer dan 30 jaar voor gezonde binnenlucht en
een optimaal thermisch comfort in o.a. kantoren,
kinderdagverblijven en scholen. “De ramen openzetten
is natuurlijk de makkelijkste manier van
ventileren”, benadrukt projectadviseur Jean-Paul
Pil. “Om de ventilatie écht op orde te krijgen echter,
in alle seizoenen, zijn structurele maatregelen
nodig. De Universiteit Twente is zich hiervan bewust
en heeft ons op eigen initiatief benaderd.
Uit eigen onderzoek bleek namelijk dat de ventilatie
in enkele collegezalen, een lees/studiezaal
en enkele sportruimtes niet (meer) aan de huidige
normen voldeed. Samen met de Universiteit Twente
en uitvoerder EQUANS heb ik een rondje over de
campus gelopen om de diverse ruimtes, klantwensen
én technische mogelijkheden inzichtelijk te
krijgen. Hoeveel personen zitten er maximaal in
een ruimte? Waar kunnen de units worden aangesloten?
En welke luchtvolumes zijn nodig? Wat betekent
dit voor de voeding? Al gauw werd duidelijk
26 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
De universiteit heeft er heel bewust voor gekozen om de units in te schakelen zodra er beweging wordt gedetecteerd.
dat de universiteit zich grondig had voorbereid. We
hoefden slechts nog de puntjes op de ‘i’ te zetten
en onze expertise m.b.t. plaatsing, gebouwbeheer
en projectondersteuning toe te voegen.”
‘Uniek aan dit project is dat we voor elke unit
verschillende specificaties moesten voorzien’
Voorstel op maat
“Uniek aan dit project is dat we voor elke unit verschillende
specificaties moesten voorzien”, vertelt
Pil. “Aan de basis lag natuurlijk een uitgekiende
ventilatie. Bovendien moesten de units worden
opgenomen in het bestaande BACnet gebouwbeheersysteem.
Waar voor bepaalde units was gekozen
voor naverwarming met water echter, werd
voor andere units juist elektrische naverwarming
gevraagd. Wij hebben hier een aanbieding op
Personeel én studenten prijzen vooral het lage geluidsniveau van de units.
maat voor gemaakt en mochten kort daarna al
de eerste units leveren.”
Slim ventileren met minder energie
In totaal zijn dertien ruimtes aangepakt, vertelt
Pil. “Gekozen is voor de Airmaster AM1000 (960
m 3 /h), AM800 (725 m 3 /h) en AM500 (550
m 3 /h) units, waarmee een luchtverversing tot
30,6 m 3 /h per persoon gerealiseerd kan worden.
Om zo energiezuinig mogelijk te ventileren, zijn
alle toestellen voorzien van CO 2
-sensoren en bewegingsmelders.
De universiteit heeft er heel bewust
voor gekozen om de units in te schakelen
zodra er beweging wordt gedetecteerd. Niet elke
ruimte wordt namelijk dagelijks gebruikt. In combinatie
met de CO 2
-sensoren wordt een gezond
binnenklimaat in elke ruimte geborgd, terwijl het
energieverbruik in de hand wordt gehouden.”
Fluisterstil
De Airmaster ventilatie-units voor de Universiteit
Twente zijn just-in-time en plug-and-play in Enschede
afgeleverd, inclusief duidelijke montagetekeningen.
De montage van de systemen is verzorgd
door EQUANS. “Het was de eerste keer dat deze
tak van EQUANS met onze systemen werkte, tot
volle tevredenheid van alle betrokken partijen”,
aldus Pil. “De samenwerking en communicatie in
dit project verliepen uitstekend. Onze meetings
waren kort, bondig en heel duidelijk. Aanvankelijk
gestart met één gebouw, werd al gauw opgeschaald
naar vier gebouwen. En wie weet zijn we
binnenkort weer in Enschede te vinden, want de
reacties op het nieuwe systeem zijn zeer positief.
Personeel én studenten prijzen vooral het lage geluidsniveau
van de units. Bijvoorbeeld in de leeszaal
hangen twee Airmaster AM1000 units die,
met een geluidsniveau tot 33 dB(A), fluisterstil
functioneren. Hierdoor kunnen de studenten zich
nog beter focussen, wat hun studieresultaten ten
goede komt.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 27

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
KLANTGESTUURD GROEIEN
KLIMAATTECHNIEK MET AANDACHT
VOOR RENTMEESTERSCHAP
Haarden, fietsen, landbouwwerktuigen, schoolmeubilair en luchtkanalen: er zijn heel wat uiteenlopende producten gemaakt in de familiegeschiedenis
van Gebroeders Meijer Luchttechniek. In 2001 kwam, met het aantreden van Johan Vreeken (derde generatie), de focus weer volledig te liggen
op luchtkanalen. Onder zijn leiding is de focus verbreed naar het ontwerp en de productie, levering en montage van luchttechnische installaties.
“En het takenpakket verbreedt zich voortdurend”, stelt hij. “Het gaat er niet om wat je doet, maar dat je ergens voor staat.”
Tekst Tjerk van Duinen | Beeld Gebroeders Meijer Luchttechniek
‘We investeren in
onze mensen en
in kennis’
Directeur-eigenaar Johan Vreeken staat nu 21 jaar
aan het roer van Gebroeders Meijer Luchttechniek
en sindsdien is er heel wat veranderd. Er is een
vestiging bij gekomen in Markelo: Gebroeders
Meijer Luchttechniek Oost BV. Vervolgens is Data
Center Solutions BV opgericht, gespecialiseerd in
luchtbehandeling in datacenters. Daarna volgde
een vestiging in Hoogeveen: Gebroeders Meijer
Flexible Air Solutions BV, dat zich meer toelegt
op een snelle, flexibele manier van werken en ten
slotte Gebroeders Meijer Klimaattechniek BV, met
kennis en ervaring op het vlak van klimaattechniek.
“Je kunt het zien als een weerslag van een
ontwikkeling”, begint Vreeken. “We houden ons
van oorsprong bezig met het maken en monteren
van luchtkanalen, echter kregen we steeds vaker
de vraag of we ook kanalen voor installateurs konden
ontwerpen. Zo zijn we met Revit geleidelijk in
het ontwerpproces terechtgekomen.”
Klantvraag
Daar bleef het niet bij. Vreeken: “Vervolgens zijn
we op aanvraag van klanten ook appendages en
roosters gaan leveren. Daarna kwam een grotere
stap en zijn we begonnen met het hele HVACpakket,
inclusief luchtbehandelingskasten, ventilatoren,
kleppen, VRF-systemen en ook warmtepompen.
Een van de aanleidingen was het feit dat
we een aantal jaren terug luchtbehandeling in
28 |
INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
datacenters gingen verzorgen. Weer op aanvraag
van de klant kwamen ook daar koelleidingen bij,
we werkten immers toch op hoogte met de kabelgoten.
Het past een beetje in de ontwikkeling van
de grotere installateurs, die steeds meer bureaus
voor engineering zijn geworden. Uitvoeringstaken
worden meer en meer uitbesteed aan derden zoals
wij. Wij pakken die ontwikkeling ook op voor
de industrie en de utiliteitsbouw.”
Partners
Om deze groei aan te kunnen, investeert het bedrijf
in mensen en heeft het ook enkele bedrijven
overgenomen. “Je moet uiteraard de mensen
aan boord hebben die het kunnen. Niet alleen
in de productie en montage, maar ook in de engineering.
Daarom investeren wij in onze mensen
en in kennis. Worden de werken groter – wij
doen ook projecten van 5 tot 10 miljoen euro –
dan werken we samen met partners. Wij houden
dan zelf de regie, want je wilt als opdrachtgever
niet met teveel partijen aan tafel zitten.”
Samenwerken
Waarmee Vreeken zich wil onderscheiden is niet
zozeer wat Gebroeders Meijer doet, maar vooral
Feringa Building
Gebroeders Meijer Luchttechniek werkt
momenteel in samenwerking met Rijnberg
Engineering en in opdracht van de Groot
Lammerink aan de Feringa Building van de
Rijksuniversiteit Groningen, een imposant
gebouw van 64.000 m² voor ca. 1.400 studenten
en 850 medewerkers. De onderwijsvoorzieningen
en vooral de specialistische
laboratoria maken dit een zeer uitdagende
en complexe opdracht. Feringa Building omvat
onder meer 38.000 m² rechthoekig kanaalwerk,
15.000 m¹ klein rond kanaalwerk,
4.000 m² groot rond kanaalwerk, 3.310 regelkleppen
en 14.000 m² coating.
Luchtkanalen in de maak.
de manier waarop. “Je krijgt de beste resultaten
als je goed met elkaar kunt samenwerken op basis
van wederkerigheid en transparantie. Aanbestedingen
op het scherpst van de snede waar iedereen
het onderste uit de kan wil halen, leveren echt
niet het beste gebouw op voor de opdrachtgever.
En uiteindelijk ook niet tegen de laagste prijs. We
moeten ons als bedrijf realiseren dat het winstbegrip
van twintig, dertig jaar geleden niet meer
dat van nu is. Winst is ook wat het betekent voor
de omgeving en voor de maatschappij. We hebben
verantwoordelijkheid, zeg maar rentmeesterschap,
over de dingen die we maken. En daar heb je goede
partners voor nodig die dezelfde instelling hebben.
Ik werk het liefst met partijen waarmee je bij de
voordeur goede afspraken kunt maken. Dat levert
soms harde gesprekken op, maar je wilt er samen
met een goed gevoel uit komen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 29

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
100% SCHONE EN GEZONDE LUCHT
Luchtbehandeling is alleen zinvol, wanneer luchtbehandelingskast én luchtkanalen in opperbeste staat verkeren. Het periodiek reinigen van de
installatie is essentieel om gezonde lucht én de juiste debieten in alle ruimtes te borgen, de levensduur van de installatie te verlengen en het
energieverbruik tot een minimum te reduceren.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Conpro Condensor Bescherming BV
Schulte & Lestraden B.V. legt zich al meer dan 70
jaar toe op kwaliteitsvolle installaties. Van W tot
E en inclusief onderhoud en service. In navolging
van het groot onderhoud in een pand van de Gemeente
Wassenaar, werd de totaalinstallateur uit
Lisse benaderd voor de Warenaar. Deze schouwburg
van Wassenaar beschikt over een theaterzaal,
drie kleine zaaltjes voor presentaties en vergaderingen
en een gezellige bar/foyer. “Medio juli zijn
we met de onderhoudswerkzaamheden gestart”,
vertelt Ger van Delft, Werkvoorbereider Service
& Onderhoud bij Schulte & Lestraden B.V. “Onze
opdracht omvatte de complete W-installatie, van
verwarming tot luchtbehandeling en inclusief alle
‘Dankzij de reiniging en reconditionering
zijn de luchttoevoer én luchtkwaliteit in de
Warenaar flink verbeterd’
verdelers en regelingen. Al gauw bleek dat één van
de luchtbehandelingskasten in zeer slechte staat
verkeerde. De kast lekte water. Bovendien waren
de luchtkanalen erg vervuild. Om deze vervuiling
aan te pakken en de luchtbehandelingskast te reconditioneren,
hebben wij contact opgenomen met
Conpro Condensor Bescherming BV.”
Prettige samenwerking,
platte organisatie
“Ik deed al lange tijd zaken met Conpro”, vertelt
Van Delft. “Maar dan vooral voor het coaten van
airconditioningsystemen. Vanwege onze prettige
samenwerking én omdat Conpro ook zeer goed
thuis is in het reinigen en reconditioneren van
luchtbehandelingsinstallaties, heb ik een aanvraag
voor de Warenaar neergelegd. Conpro is een heel
platte organisatie en de lijnen zijn kort. Ik heb ook
rechtstreeks contact met technisch directeur Erik
Schruijer, die binnen enkele dagen al een afspraak
voor de warme opname heeft ingepland.”
Conpro heeft diverse nieuwe componenten toegevoegd, zoals een RVS filterframe, een RVS druppelvangerpakket
en RVS steunen voor de ventilator.
Reconditionering van
de luchtbehandelingskast
“Tijdens de visuele inspectie worden onder andere
de lengtes van de toe- en afvoerkanalen, het
aantal roosters en ventilatoren, de status van de
luchtbehandelingskast én de bereikbaarheid van
alle componenten in kaart zijn gebracht”, vertelt
Ference Goedhart, Servicemonteur bij Conpro
Condensor Bescherming BV. “Op basis hiervan
hebben wij een advies en offerte voor reiniging
en desinfectie opgesteld. Omdat in de Warenaar
een druppelvangerpakket ontbrak, drong vochtige
lucht door tot in de luchtbehandelingskast.
Hierdoor was het staal in de kast gaan corroderen
en roesten, waardoor een broedplaats voor microorganismen
(bacteriën, schimmels en gisten) was
ontstaan. Op locatie in Wassenaar hebben wij de
gehele kast onder hoge druk en met een speciale
zeep gereinigd. Vervolgens hebben we de wanden,
deuren, vloerdelen en constructiedelen geschuurd,
waarna de kast opnieuw is gereinigd en is voorzien
van een constructiecoating. Om overal goed
bij te kunnen, zijn zoveel mogelijk componenten
30 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
gedemonteerd, inclusief de panelen. Bijvoorbeeld
de ventilator en condensorbatterij heb ik meegenomen
naar onze werkplaats in Dordrecht, waar
zij onder de beste omstandigheden en in een speciale
hoogwaardige spuitcabine zijn gecoat.”
In alle kastsecties is een flexibele kunststof gietcoating
aangebracht, waardoor een vloeistofdichte
vloer ontstaat. Vervolgens is de kast opnieuw
ingericht. “We hebben diverse nieuwe componenten
toegevoegd, zoals een RVS filterframe, een
RVS druppelvangerpakket en RVS steunen voor
de ventilator.”
De wanden, deuren, vloerdelen en constructiedelen
zijn geschuurd.
De luchtbehandelingskast functioneert weer als nieuw.
Reiniging van de luchtkanalen
In navolging van de luchtbehandelingskast zijn
ook de luchtkanalen gereinigd. Goedhart: “Met
behulp van een speciale borsteltechniek zijn stofen
vetdeeltjes, schimmels, bacteriën en andere
vervuiling uit de kanalen gehaald, waardoor de
lucht beter kan doorstromen. Geluidsoverlast is
niet langer aan de orde en omdat de installatie
minder hard hoeft te werken om het gewenste
rendement te behalen, valt ook de energierekening
gunstiger uit.”
De werkzaamheden zijn naar grote tevredenheid
uitgevoerd, vertelt Van Delft. “Als extra
opdracht is besloten om ook de tweede luchtbehandelingskast
en bijbehorend leidingsysteem
aan te pakken. Uit de foto’s van Conpro bleek
namelijk dat ook deze installatie vervuild was.”
Dankzij de reiniging en reconditionering zijn de
luchttoevoer én luchtkwaliteit in de Warenaar
flink verbeterd. Bovendien kunnen artiesten en
bezoekers weer vertrouwen op 100% schone en
gezonde lucht. ❚
BESCHERMEN EN BEHOUDEN
VAN HVAC INSTALLATIES
• Energiebesparend - levensduur verlengend
• Behoud van rendement - meetbaar resultaat
INSTALLATIEENBOUW.NL | 31

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
PRAXIS MEGASTORE, BREDA:
VERWARMEN MET OOG VOOR DE TOEKOMST
Met een oppervlakte van 10.102 m 2 behoort Praxis Megastore Breda tot één van de 29 grote Praxis vestigingen van ons land. Het verduurzamen
van haar winkels is een belangrijk onderdeel in de bedrijfsvoering van de doe-het-zelf retailer. Om hiertoe te komen, zijn alle winkels voorzien
van LED-verlichting. Bovendien zijn in de Megastore in Breda de bestaande en verouderde verwarmingstoestellen vervangen door een hoog
vermogen cascade-in-cascade-installatie. Het doe-het-zelf centrum wordt sinds anderhalf jaar verwarmd door vier TRIGON ® L PLUS toestellen
van ELCO. Onder meer de moderne verbrandingstechniek, lage TCO én lage uitstoot van de toestellen, in combinatie met een fijne en hechte
samenwerking, was doorslaggevend voor de projectgunning.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld ATAG Verwarming Nederland
Betrouwbaar en energiezuinig
ELCO maakt onderdeel uit van ELCO HEATING
SOLUTIONS en wordt in Nederland vertegenwoordigd
door ATAG Verwarming Nederland.
“De keuze voor het TRIGON ® L PLUS systeem is
vooral ingegeven door de RVS warmte wisselaars,
die zich kenmerken door een hoge kwaliteit en
gelijk blijvende hoge rendementen”, vertelt Jan
Henk van der Wijk, Marketing en Communicatie
Manager bij ATAG Verwarming Nederland.
“Het back-upsysteem – met twee onafhankelijk
functio nerende warmtewisselaars in één toestel –
zorgt bovendien voor maximale zekerheid
en betrouwbaarheid.”
Drie verbrandingszones
De warmtewisselaars zijn verdeeld in drie verbrandings
zones: een NOx-zone, een CO-zone en
een H 2 O condensatiezone, die samen zorgen
voor een minimale NOx-uitstoot en reductie van
de CO-vorming.
• NOx-zone: een snelle afkoeling van rookgassen
tot onder de 1.000°C resulteert in een minimale
uitstoot van het schadelijke NOx.
• CO-zone: een rookgastemperatuur boven de
600˚C beperkt de vorming van CO.
• H 2 O-condensatiezone: door de smalle en dicht
op elkaar geplaatste buizen is er sprake van een
maximale warmteoverdracht, met een optimaal
rendement als resultaat.
Dankzij de lage NOx- en CO-emissies voldoet de
TRIGON ® L PLUS aan de BREEAM-eisen. Ook heeft
het verwarmingstoestel een vermelding op dMIA\
Vamil Positieve lijst D. In het doe-het-zelf centrum
in Breda is gekozen voor twee TRIGON ® L PLUS
170 en twee TRIGON ® L PLUS 200 toestellen, met
een gezamenlijke vermogen van 700 kW. ❚
In de Megastore in Breda zijn de bestaande en verouderde verwarmingstoestellen vervangen
door een hoog vermogen cascade-in-cascade-installatie.
Het doe-het-zelf centrum wordt sinds anderhalf jaar verwarmd
door vier TRIGON ® L PLUS toestellen van ELCO.
32 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Frisse
3
lucht
Een gezond binnenklimaat creëren
met decentrale ventilatie van
SIEGENIA.
AEROMAT VT-serie: meer opties voor moderne
gevels en ventilatieconcepten.
➊ Gecontroleerde ventilatie met mogelijke
warmteterugwinning
➋ Effectieve en snelle montage door het ontbreken
van hinderlijke en vervuilde ventilatiekanalen
➌ Ook met gesloten ramen comfortabele ventilatie
Het BLACK SPIRIT assortiment doet zijn intrede
in openbare ruimten. Niets ontbreekt aan dit
geheel van technologische voorzieningen:
BLACK BINOPTIC elektronische wastafelkraan
Totale hygiëne: geen manueel contact,
antibacteriële periodieke spoeling
90 % water- en energiebesparing
Specifiek ontwerp in mat chroom voor
publieke ruimten
BLACK BINOPTIC elektronische zeepverdeler
Totale hygiëne: geen manueel contact
Besparende doseerpomp
Voor vloeibare zeep of schuimzeep
HIGHFLOW handendroger met dubbele luchtstraal
Inwerkingstelling d.m.v. infrarood detectie
Ultrasnelle droogtijd: 10 tot 12 seconden
Maximale hygiëne: bacteriostatisch RVS 304
DELABIE, expert in sanitaire voorzieningen en kranen voor publieke
ruimten, stelt water- en energiebesparing voorop bij het ontwerpen van
hoogwaardige en verantwoorde productlijnen.
Meer informatie op delabiebenelux.com
AERO_Dezentral_NL_95x267_RZ3.indd 1 25.11.2021 I&B_95x267_0522.indd 11:02:50
1 10/05/2022 15:35:53

Direct inzicht
in uw binnenklimaat
Display 480 x 320 pixels
SenseAir
inside
Made in EU
AirCheq Touch Pro
Eenvoudig en direct het binnenklimaat meten in de ruimtes van uw school,
kinderopvanginstelling, kantoor of woning? Zodat u gegarandeerd bent van
gezonde lucht? Dat kan met de AirCheq Touch Pro: een hoogwaardige, in
Zweden ontwikkelde sensor die CO2, temperatuur en luchtvochtigheid meet.
Op het heldere display ziet u direct het resultaat.
Online monitoring bijbehorende online software ontwikkeld
door AirTeq exporteer heldere rapportages naar uw computer.
491
18.1 54%
Eenvoudig te bedienen
ppm
Eigen grenswaarden instellen
Export data naar PC (7.000 metingen)
Inclusief tafelstandaard / muurbeugel
0031 (0)345 785 611 support@AirTeq.eu
Raamopeners voor natuurlijke ventilatie en een gezond binnenklimaat
info@teleflex.nl www.teleflex.nl +31 (0) 344 673020

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
ALTIJD EEN PASSENDE OPLOSSING
VENTILEREN IN STIJL
Een raam openzetten is een prima oplossing om te ventileren. Teleflex, maker van onder meer hoogwaardige elektrische en mechanische
raambedieningen, kan voor elk type raam of dakluik een passend systeem leveren. “Het is maar net wat de wensen en behoeften van de klant
zijn.” Onder die klanten zijn tegenwoordig veel scholen, particulieren, bedrijven en ook de overheid.
Tekst Tjerk van Duinen | Beeld Teleflex
Zo is onlangs bij de rechtbank in Zutphen een
vijftal uitzetramen voorzien van Nano elektrische
raamopeners. Operationeel Manager Jesse Verheem
van Teleflex: “De rechtbank was overtuigd
van de voordelen die de Nano met zich mee zou
brengen en dus werd dit systeem gekozen. In de
zomervakantie is onze monteur bezig geweest
met de montage en wat ons betreft met een
prachtig eindresultaat! De uitzetramen worden
aangestuurd vanuit een centrale bediening en in
deze situatie kunnen de uitzetramen tot 30 cm
geopend worden.”
Elektrisch en mechanisch
De Nano is onderdeel van een breed assortiment
aan raamopeners van Teleflex. Verheem: “De keuze
tussen elektrische en mechanische aandrijving
is vaak een esthetische. Bij een elektrische aandrijving
heb je geen handslinger in beeld en dat
kan vooral bij zeer hoog geplaatste ramen een rol
spelen, maar aan functionaliteit doen ze weinig
voor elkaar onder. Mechanische bediening plaatsen
we veel bij binnenvalramen en uitzetramen.
Elektrische bediening kan eigenlijk op alle typen
en soorten ramen en luiken, waarbij er een ruime
‘Het is maar net
wat de wensen en
behoeften van de
klant zijn’
keuze is aan spindels, kettingopeners, dubbele
kettingopeners, lineaire openers voor grote dakramen
en koepels en rackopeners. De vele modellen
en mogelijkheden maken het mogelijk voor elk
type en elke grootte van raam of luik de beste oplossing
te vinden, van slank en modern tot robuust
en hufterproof.”
Elektrische bediening kan op 24 Volt of 230 Volt.
De aansturing kan met behulp van een tweestanden
jaloezieschuif op de muur, via een radiografische
unit met een afstandsbediening of via een
wifi-boxje. “Ook hier geldt: we hebben altijd een
passende oplossing.” ❚
De ramen zijn tot 30 cm te openen.
Uitzetramen in de rechtbank in Zutphen.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 35

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
SCHONE LUCHT IN DE KLAS IS ESSENTIEEL
De coronapandemie heeft het belang van schone lucht in de klas stevig op de kaart gezet. Inmiddels is iedereen doordrongen van de snelheid
waarmee bacteriën en virussen zich door de lucht kunnen verspreiden. Hoewel er nog volop onderzoek wordt gedaan naar de verspreiding
van het coronavirus door ventilatiesystemen, is al lang bekend dat tal van bacteriën in vochtige lucht kunnen groeien. Actie is niet alleen
noodzakelijk, maar ook gewenst. Maar welke actie past nu bij welke school? Hoe kan de installatie het best worden vormgegeven? Om inzicht
te krijgen in alle mogelijkheden en oplossingen, is niet eenvoudig. Panflex wil hier graag in ondersteunen.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Panflex
‘Welke actie past bij welke school?
En hoe kan de installatie het best worden
vormgegeven?’
Weg met alle vocht!
Een mens produceert 30 á 40 gram vocht per uur.
Dat is al gauw 1 à 2 liter vocht per persoon per
dag. “In ruimtes waarin veel mensen verblijven, is
een goede ventilatie dan ook van belang om alle
vocht af te voeren. Vocht kan namelijk schimmelvorming
veroorzaken en is de oorzaak van allerlei
aandoeningen en ziektes”, aldus Henry Kale, Accountmanager
bij Panflex. “Door het aanbrengen
van een antibacteriële coating in onze flexibele
ventilatieslangen, die gebaseerd is op de zuiverende
werking van nanozilverdeeltjes, zorgt de
slang zelf voor schonere lucht zonder bacteriën en
schimmels. Zowel in ziekenhuizen, zorggebouwen,
scholen als andere ruimten waar schone lucht es-
sentieel is. Het gebruik van nanozilver is veilig,
gezond en volledig ecologisch. Het is niet giftig,
geurloos en heeft geen schadelijke effecten op
het milieu.”
Overdracht van bacteriën bestrijden
In ziekenhuizen en andere zorggebouwen worden
steeds meer nanocoatings toegepast met een
antibacteriële werking, bijvoorbeeld op wanden,
lichtknoppen en deurklinken, weet Kale. “Ook
hier is het doel om de overdracht van bacteriën
te bestrijden. Nanozilver wordt vanwege de antimicrobiële
eigenschappen ook toegepast in wondgaas,
textiel of schoonmaakdoeken. De coatings
bevatten vaak nanozilverdeeltjes en soms ook
nanotitaniumoxide voor de oxiderende werking.
Van zilverionen is bekend dat ze de celdeling van
bacteriën remmen.”
Dankzij een antibacteriële coating zorgt de flexibele ventilatieslang zelf voor schonere lucht zonder bacteriën
en schimmels.
Op basis van veel wetenschappelijke experimenten
is vastgesteld dat zilverdeeltjes effectief werken
tegen meer dan 600 ziekmakende bacteriën, schimmels,
virussen, gisten en parasieten. Maar niet alle
nanozilvertechnologieën hebben dezelfde werking,
benadrukt Kale. “In de door ons ontwikkelde antibacteriële
coating zijn antimicrobiële zilverdeeltjes
van nanoformaat ingekapseld in een polymeercapsule.
Onze polymeercapsules zijn gegarandeerd
veilig en gezond, antibacterieel, schimmelwerend,
ecologisch, niet giftig, geurloos en hebben geen
schadelijke effecten op het milieu. Er komen geen
zilverionen vrij aan het oppervlak, omdat ze zijn
ingekapseld in een polymeer. Dit zorgt voor een
langdurige antimicrobiële werking, die ook zeer
gewenst is in scholen. Dankzij de katalyserende
werking kunnen ziektekiemen geen immuniteit
ontwikkelen tegen de antimicrobiële capsules.”
36 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
In ruimtes waarin veel mensen verblijven, zoals scholen, is een goede ventilatie van belang om vocht af te voeren. Vocht kan namelijk schimmelvorming veroorzaken en
is de oorzaak van allerlei aandoeningen en ziektes.
Lucht, temperatuur en geluid
De ventilatieslangen met antibacteriële coating
van Panflex zijn zeer geschikt voor zowel nieuwbouw-
als renovatieprojecten. “Wij adviseren
om de slangen niet alleen toe te passen bij
de (WTW) luchtbehandelingsunits, maar ook
bij de luchtafzuigroosters”, aldus Kale. “Waar
de lucht in de toevoerkanalen in balans wordt
gehouden door de volumeregelaars, kan in de
luchtafzuigkanalen onbalans ontstaan. Als gevolg
van onderdruk vallen luchtstromen soms
stil. Ook kan het voorkomen dat vervuilde
lucht (deels) terugstroomt in de ruimte. Ventilatieslangen
met een antibacteriële coating
voorkomen in dat geval dat ook bacteriën en
schimmels terugstromen.”
De antibacteriële ventilatieslangen zijn verkrijgbaar
inclusief thermische of akoestische
isolatie, op basis van een 100%
jeukvrije Ecose isolatiewol. Panflex adviseert installateurs
en eindgebruikers graag welke slangen
op welke plekken geïnstalleerd moeten worden,
zodat frisse lucht, thermisch én akoestisch comfort
perfect samenkomen. ❚
ZELFKLEVENDE
DRIEHOEK
LEIDINGKOKER
De zelfklevende driehoek leidingkoker van Canalit is
de ideale oplossing om in een hoek alle snoeren en
kabels weg te werken. De koker is zowel horizontaal
als verticaal te monteren en is voorzien van een deksel
die strak oversteekt. Hierdoor krijgt de koker een naadloze
aansluiting op de muur en is hij in vrijwel elke hoek
te plaatsen. Voor een snelle, eenvoudige en stofvrije
installatie zijn de zijkanten voorzien van zelfklevende
tape, waardoor hij beschikt over een hoge kleefkracht
op zowel vlakke als oneffen oppervlaktes.
Beschermfolie
De koker is individueel verpakt met een stevige Canalit
beschermfolie waardoor hij tot montage schoon en
onbeschadigd blijft. De deksel is tevens voorzien van
een extra beschermfolie voor een perfect eindresultaat.
Meer weten: canalit.nl
Naadloze aansluiting met de muur
Snoeren en kabels onopvallend wegwerken
Deksel beschermd met afdekfolie
Dekt boorgaten eenvoudig af
Zowel horizontaal als verticaal te monteren
TOT MONTAGE
SCHOON EN
ONBESCHADIGD
Driehoek leidingkoker
Art nr.
2 meter wit (RAL 9010) 911980
3 meter wit (RAL 9010) 911985
Canalit - Advertentie driehoek leidingkoker 197x130mm.indd 1 22-09-2022 10:55
INSTALLATIEENBOUW.NL | 37

Al 50 jaar partner
van de installatieen
bouwsector
Hulp nodig bij elektra, LED
verlichting, infiltratie, afwatering
of riolering? Wij helpen je verder!
De juiste artikelen
én advies
bij technische
vraagstukken
Altijd & overal
online bestellen
Direct iets nodig?
Altijd een vestiging
in de buurt
Meer info op wildkamp.nl/installatie

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
HYBRIDE HEEFT DE TOEKOMST
WARMTEPOMP MET UITERST
COMPACTE BINNENUNIT
In mei was de nieuwe hybride warmtepomp van Intergas al te bewonderen op de VSK beurs, over een aantal maanden komen de eerste Xtend
toestellen bij de groothandel beschikbaar. Daarmee wil de grootste cv-ketelfabrikant van Nederland met betrekkelijk lage investeringen per
woning een grote bijdrage leveren aan de verlaging van de CO 2
-uitstoot.
Tekst Tjerk van Duinen | Beeld Intergas
Buitenunit van de Integas Xtend.
“We moeten van het gas af”, begint Ralf Jansen,
marketing en communicatiemanager voor Intergas
Verwarming. “Maar is de belangrijkste klimaatdoelstelling
niet het beperken van de CO 2
-uitstoot?
Er zijn grote plannen voor forse investeringen in
nieuwe warmtenetten en waterstofnetwerken,
maar daar gaat niet alleen ontzettend veel geld in
zitten, het zal ook nog heel wat jaren duren voor
Nederland dit merkt en er gebruik van kan maken.
Voor een fractie van dat geld kun je zeventig tot
tachtig procent van de woningen veel eerder aanpakken.
Alleen haal je ze niet van het gas af, je
zorgt dat de verwarmingsinstallaties ook kunnen
branden op biogas of groen gas. En hybride hoeft
geen tussenstap te zijn, met waterstof of groen gas
kan het ook een eindoplossing kan zijn.”
Tot wel tachtig procent
gasbesparing
“Kijk, nieuwbouw is sowieso al gasloos. en nieuwere
woningen zijn geschikt voor all-electric”, legt
40 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
Hybride oplossingen zijn betaalbaar, leveren een enorme gasbesparing op en kunnen snel worden doorgevoerd.
‘Hybride oplossingen zijn ook prima geschikt
voor woningcorporaties om woningen
collectief aan te pakken’
Jansen uit. “Bij de oudere woningen ligt dat lastiger.
Maar als je daar met een compact hybride
systeem meteen aan de slag gaat, is het bereik
enorm en het effect op de CO 2
-reductie groot. Omdat
onze hybride oplossingen betaalbaar zijn en
een gasbesparing opleveren tot wel tachtig procent,
is het ook een hele sociale oplossing. Zeker
met de huidige gasprijzen, die menig huishouden
tot wanhoop drijven. Het is ook een oplossing die
snel kan worden doorgevoerd. Met een technische
levensduur van vijftien tot twintig jaar kun je prima
de tijd overbruggen die de maatschappij nodig
heeft om grote infrastructurele aanpassingen
zoals een waterstofnetwerk op te zetten.”
Waterstof
Om hierop vooruit te lopen, zijn de meeste cvketels
met beperkte aanpassingen geschikt voor
biogas, groengas en ook (deels) waterstofgas.
Jansen: “Honderd procent waterstofgas vergt
grotere aanpassingen. Doordat het waterstofmolecuul
kleiner is, heb je een fijnere detectie nodig
voor de ontbranding. Waterstof is de brandstof
van de toekomst, en dan als hybride oplossing
met zonnepanelen voor de opwekking van eigen
elektriciteit. Je zou dan in de toekomst de overcapaciteit
van elektriciteit moeten kunnen opslaan
in bijvoorbeeld een batterij. Overigens hebben
we al toestellen die op 100% waterstof kunnen
draaien.”
Uiterst compacte binnenunit
“Voor de hybride oplossing hebben we de Xtend
ontwikkeld, een lucht/water-warmtepomp die te
combineren is met alle gangbare cv-ketels, maar
die natuurlijk het beste samenwerkt met onze
eigen hoogrendementsketels, zoals de HRE, de
Xtreme-serie en de HREco. De Xtend bestaat
enerzijds uit een uiterst compacte binnenunit van
slechts 16,8 centimeter breed en ruim 55 centimeter
hoog, dus die is in vrijwel elke installatie
inpasbaar. Een open verdeler maakt het mogelijk
om deze binnenunit ook elders te plaatsen, maar
zo dicht mogelijk bij de cv-ketel is wel beter. Anderzijds
heeft dit systeem een buitenunit die op
maximaal 25 meter van de binnenunit geplaatst
moet worden. De Xtend heeft een vermogen van
5 kW, een COP van 4,5 en levert een systeemtemperatuur
van maximaal 55°C, genoeg om 85 tot
90 procent van de cv-ketel over te nemen.”
Corporaties
Hybride oplossingen zijn ook prima geschikt voor
woningcorporaties om woningen collectief aan
te pakken. Jansen: “Dat kan door bijvoorbeeld
per woonlaag een buitenunit met groot vermogen
te plaatsen en de woningen zelf met kleine
binnenunits en een efficiënte ketel uit te rusten.
Hiervoor zijn relatief weinig bouwkundige aanpassingen
nodig en omdat de cv-ketel niet verdwijnt,
blijft ook het comfortgevoel bij de bewoners.
All-electric en oudere woningen is toch nog
geen goed huwelijk, doordat lage temperatuurverwarming
vaak niet mogelijk is en de mogelijkheden
voor isoleren minder zijn. Denk alleen
maar aan hoelang je bezig bent een woning 2
graden bij te verwarmen. Dat kan dagen duren.”
De voordelen voor de installateur zijn evident.
Jansen tot besluit: “Het is allemaal herkenbare
Intergas-techniek, die bovendien door de compacte
uitvoering erg eenvoudig te installeren is
en bijna altijd past. Inregelen is ook een fluitje
van een cent. Onder op de Xtend binnenunit
staat een QR-code waarmee de installateur eenvoudig
het inregelproces van de Xtend in zes
simpele stappen kan doorlopen. De bewoner kan
vervolgens via een Comfort Touch thermostaat
of via de Comfort Touch App op de telefoon het
systeem verder bedienen. Ik denk dat we met
deze totaaloplossing een belangrijke stap kunnen
zetten naar minder CO 2
uitstoten. Daar is
het ons ook om te doen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 41

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
ALL-ELECTRIC READY WARMTEPOMP VOOR IEDERE WONING
HOGE TEMPERATUUR WARMTEPOMPEN
Vaak wordt gezegd dat een oud, slecht geïsoleerd huis niet geschikt is voor een warmtepomp. Wil je toch een (hybride) warmtepomp, dan
moet er eerst geïsoleerd worden. Ook moet er een lage temperatuur afgiftesysteem komen en oude leidingen en radiatoren moeten weg.
Volgens Rik van Bavel, medeoprichter van Durocan, is dit allemaal helemaal niet nodig. Met een eenvoudige installatie kan iedereen volgens
hem overstappen op een elektrische warmtepomp, zelfs al heb je een oude woning.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Durocan
Installateurs krijgen stapsgewijze informatie over de manier van installeren.
In 2016 werd gestart met het Durocan warmtepompsysteem,
dat werkt met hoge temperaturen.
Deze is aan te sluiten op bestaande leidingen
en radiatoren, wat hem ideaal maakt voor
oudere woningen. Hoe dit mogelijk is? “In plaats
van synthetische koudemiddelen gebruikt Durocan
koolzuurgas. Dit heeft geen negatief effect
op het milieu”, antwoordt Van Bavel. “Ons doel
is om bestaande woningen op grote schaal van
het gas af te halen, zodat de energietransitie
haalbaar wordt voor meer mensen. En met een
hybride Durocan kun je stapsgewijs overstappen
naar gasloos, aangezien de meegeleverde regeltechniek
all-electric ready is.”
Plug and play
In zijn zoektocht naar een innovatief product dat
de markt zou kunnen veranderen, kwam Van Bavel
uit bij de Japanse warmtepompfabrikant Sanden.
Zij werkt alleen met monoblock warmtepompen
met natuureigen koudemiddelen. Van Bavel
kwam erachter dat dit perfect is voor huizen met
42 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
Het Durcocan warmtepompsysteem bestaat uit een buitenunit, een boiler voor warm tapwater, een driewegklep en een stuurcomputer.
‘Voorheen moesten installateurs ‘nee’
verkopen als mensen geen vloerverwarming
hadden in hun woning’
Weinig warmtepompen zijn zo eenvoudig te
installeren.
ouderwetse radiatoren. “Wij distribueren de warmtepompsystemen
en passen ze aan voor de Europese
markt. Ze bestaan uit een buitenunit, een
boiler voor warm tapwater, een driewegklep en
een stuurcomputer. De installatie is zo makkelijk
dat een handige doe-het-zelver het kan, waarna
Durocan de ingebruikstelling doet. Het systeem
is stekkerklaar, plug and play.” Binnenkort komt
Durocan met een digitale bundel, zodat installateurs
stap voor stap kunnen zien hoe de installatie
werkt. Die ondersteuning wordt als service bij de
machines geleverd.
Korte levertijd
De Durocan warmtepompen zijn verrassend betaalbaar.
Een complete set exclusief installatie
kost € 5.899 incl. BTW. Daar kunnen woningeigenaren
nog € 2.175 ISDE-subsidie op krijgen. Ook
deze transparantie in prijzen maakt de manier van
werken anders dan we gewend zijn in de installatiewereld.
Van Bavel: “We zien dat installateurs
steeds minder twijfels hebben. Voorheen moesten
ze ‘nee’ verkopen als mensen geen vloerverwarming
hadden in hun woning. Dat is veranderd.
Het zijn simpele machines met een onbekend koudemiddel,
maar ze bieden vele mogelijkheden. We
hebben inmiddels zo’n honderdvijftig woningen
voorzien van een Durocan warmtepomp. Hiermee
bewijzen we dat het werkt. Steeds meer installateurs
hebben dat zelf ervaren en we groeien dan
ook hard.”
De warmtepompen staan al op diverse plaatsen in
Nederland en zijn verrassend stil.
Nóg een voordeel van de hoge temperatuur warmtepompen
is de leverbetrouwbaarheid. Waar andere
merken te maken hebben met lange levertijden,
heeft Durocan momenteel een wachttijd van
slechts drie maanden.
Uitzonderlijk stil
Heb je als installateur of consument interesse in
het Durocan warmtepompsysteem, dan zijn er
diverse plekken in Nederland waar je een kijkje
kunt nemen. De medewerkers van Durocan laten
je graag zien en horen hoe de warmtepompen
werken, zegt Van Bavel. “Ze zijn uitzonderlijk stil
met 37 dB(A). Ik raad installateurs altijd aan om
te komen luisteren, dan hoor je hoe stil hij is. Uit
ervaring hebben we bovendien geleerd wat de
beste dempingsproducten zijn om het geluid te
minimaliseren. Installateurs die interesse hebben,
kunnen altijd contact opnemen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 43

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
FLEXIBELE VERBINDINGEN IN LUCHTKANALEN:
EEN COMFORTABELE ÉN VEILIGE KEUZE
Flexibele verbindingen zijn een essentieel onderdeel van luchtkanalen, weet Walter van Loon, directeur van fabrikant Euro Manchetten.
“Immers compenseren zij montage- en maatverschillen én absorberen zij bewegingen, verschuivingen of trillingen. Bijvoorbeeld wanneer het
luchtkanaal zich zet. Hierdoor worden scheuren of andere defecten en geluidsklachten voorkomen. Bovendien zorgen flexibele verbindingen
voor meer montagegemak. De luchtkanalen hoeven niet meer overal tot op de millimeter nauwkeurig aan te sluiten en bij brandafscheidingen
voorkomt de flexibele verbinding dat, in geval van brand, door torsie van het kanaal de klep niet kan sluiten. Daarmee zijn flexibele verbindingen
niet alleen een duurzame en comfortabele, maar ook een veilige keuze.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Euro Manchetten
‘Flexibele’ verbindingen vangen trillingen, spanningen, uitzettingen en krimp op diverse plekken op.
Euro Manchetten & Compensatoren is al veertig
jaar actief op het gebied van flexibele verbindingen
en luchttechniek. In die jaren heeft het bedrijf
zich ontwikkeld van een klein productiebedrijf tot
een toonaangevende producent van flexibele verbindingstechnieken,
manchetten, filtertechnieken,
compensatoren, leidingtechnieken, beladingen en
luchtverdeelslangen. In navolging van de farmacie,
gezondheidszorg, voedingsindustrie, chemie en industriële
machinebouw worden de producten toegepast
in (semi-)overheidsgebouwen zoals scholen,
waar ventilatie zeer hoog op de agenda staat.
Exact op maat
“Euro Manchetten is lid van de Nederlandse Vereniging
van Luchtkanalenfabrikanten (Luka)”, benadrukt
Van Loon. “Onze flexibele verbindingen
worden veelvuldig toegepast door fabrikanten en
installateurs van luchtkanalen. Maar we ontvangen
ook regelmatig aanvragen van collega-leveranciers.”
En dat is niet verwonderlijk. “Waar de
meeste bedrijven slechts één of enkele typen flexibele
verbindingen maken, kan Euro Manchetten
elke vraag beantwoorden. Hierdoor zijn bedrijven
44 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
Luchtdichte manchetten voor een optimale luchtverversing.
verzekerd van één contactpersoon, één producent
en één leverancier voor al hun flexibele verbindingen,
die exact op maat worden gemaakt.”
“Elk kanaal en elke toepassing is anders”, benadrukt
Van Loon. “Daarom is maatwerk in vorm én
materiaal noodzakelijk. “Bijvoorbeeld in een ziekenhuis
moeten de materialen aan hoge hygiëneeisen
voldoen. Datzelfde geldt in de voedingsmiddelenindustrie,
terwijl in cruiseschepen juist een
laag rookgetal en een hoge zeewaterbestendigheid
leidend zijn. Voor al deze situaties bieden wij
een passende oplossing, van standaard PVC gecoat
materiaal tot het meer exclusieve PTFE. Daarnaast
bieden we een uitgebreid gamma brandwerende
oplossingen, tot de hoogste brandklassen.”
Doordacht ontwerp, uitgekiende
materiaalselectie
Iedere ketting is zo sterk als de zwakste schakel,
aldus Van Loon. “Een doordacht ontwerp en een
uitgekiende materiaalselectie zijn essentieel om een
lange levensduur van het complete kanalensysteem
‘Elk kanaal en elke
toepassing is anders.
Daarom is
maatwerk in vorm
én materiaal
noodzakelijk’
te borgen. Wij nemen deze verantwoordelijkheid
graag over, met betrekking tot de flexibele verbindingen.
Op basis van de specificaties van de luchtkanalenfabrikant
of installateur, zoals de temperaturen,
druk, aard van beweging én omgevingscondities,
selecteren wij de best passende materialen. Niet alleen
van de flexibele verbindingen, maar ook van de
flenzen. Na akkoord starten we direct met de productie,
waarna de producten just-in-time in de fabriek of
op de bouwlocatie worden afgeleverd.” De montage
is net zo eenvoudig als de montage van de luchtkanalen,
vertelt hij. “Onze flenzen komen exact overeen
met de flenzen van het kanaal. Indien de luchtkanalen
in het zicht blijven, kunnen wij de producten
bovendien in kleur leveren. Hierdoor gaan de verbindingen
esthetisch op in het totale kanalenwerk.”
Speciale verlopen
Flexibele verbindingen kunnen veel problemen ondervangen,
besluit Van Loon. “Bovendien zijn de kosten
hiervoor gering. Ook indien speciale verlopen nodig
zijn. Is de ene kant van het manchet groter dan
de andere kant? Of moet een overgang gecreëerd
worden van een rond naar een rechthoekig kanaal?
Geen probleem! Hierin zijn we juist gespecialiseerd.
Samen met de luchtkanalenfabrikant en/of installateur
zoeken we graag naar de beste oplossing voor
ieder project. Ongeacht of één, enkele of grote aantallen
flexibele verbindingen nodig zijn. Dankzij een
verregaande automatisering van onze computersystemen
en snijmachines kunnen wij de juiste vormen
vervolgens eenvoudig, snel en efficiënt produceren.
Vandaag besteld is in veel gevallen binnen enkele
dagen geleverd.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 45

THEMA KLIMAAT & VENTILATIE
BESPAAR ENERGIE EN VERWARM
ALLEEN WAAR NODIG!
Om de klimaatverandering tegen te gaan en onze luchtkwaliteit te verbeteren, moeten we anders omgaan met energie, water en fossiele
brandstoffen. Bijvoorbeeld op het gebied van wonen betekent dit heel concreet dat we minder of zelfs helemaal geen aardgas meer moeten
gebruiken. Vloerverwarming is in dat geval een logische stap, weet Michael Utermark, Sales Director bij MAGNUM Heating. Zeker in combinatie
met zonnepanelen. “Anno 2022 beschikt circa 18,8% van de Nederlandse huishoudens over zonnepanelen. Afhankelijk van hun opbrengst, is
het mogelijk om de woning volledig zelfvoorzienend te verwarmen. Bijvoorbeeld door de complete woning te voorzien van elektrische vloerverwarming.
Van woonkamer tot slaapkamers, hobbyruimte, badkamer en toilet. MAGNUM Heating biedt hier interessante oplossingen voor,
zoals MAGNUM Mat.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld MAGNUM Heating
MAGNUM Heating adviseert, produceert en levert
al bijna 30 jaar vloerverwarmingssystemen
voor comfort en safety, inclusief bijbehorende
controlesystemen. “Met behulp van onze watergedragen
en elektrische systemen zorgen wij voor
warmte en continuïteit in zowel de woningbouw
als utiliteit”, vertelt Utermark. “Doordat zowel
de vloerverwarmings- als controlesystemen in
eigen huis worden gemaakt, met hoogwaardige
en duurzame materialen en voor een concurrerende
prijs, kunnen we zeer snel schakelen in
projecten. Bovendien kunnen we snel en flexibel
inspelen op vragen, trends en verwachtingen
in de markt. Bijvoorbeeld met betrekking tot
de energietransitie.”
Op de gele glasvezelmat is de verwarmingskabel reeds voorgemonteerd (met een lusafstand van ca. 10 cm).
Na de montage wordt de vloerverwarmingsmat
aangesloten op de digitale en op afstand bedienbare
MAGNUM Remote Control Wi-Fi thermostaat.
46 | INSTALLATIEENBOUW.NL

KLIMAAT & VENTILATIE THEMA
De vloerverwarmingsmat heeft een standaardbreedte van 0,50 meter en wordt op een handige rol geleverd, tot een lengte van 50 meter.
Altijd en overal toepasbaar
Dankzij MAGNUM Mat is elke woonruimte separaat
te verwarmen. “De vloerverwarmingsmat is
bijzonder toekomstgeschikt”, benadrukt Utermark.
“Naast nieuwbouwprojecten excelleert MAGNUM
Mat in renovatie- en transformatieprojecten. Het
product is bij uitstek geschikt om over een bestaande
tegelvloer of op een reeds aangebrachte afwerkvloer
te installeren. En doordat MAGNUM Mat
verkrijgbaar is in 22 verschillende maatvoeringen,
van 0,75 tot 25 m 2 verwarmbaar vloeroppervlak, is
voor elke woning en elke ruimte wel een passende
oplossing voorhanden. Zelfs voor het toilet.”
Lage opbouwhoogte
De vloerverwarmingsmat heeft een standaardbreedte
van 0,50 meter en wordt op een handige rol
geleverd, tot een lengte van 50 meter. Op de
gele glasvezelmat is de verwarmingskabel reeds
voorgemonteerd (met een lusafstand van ca. 10
cm). “De mat is slechts 4 mm dun en kan eenvoudig
in de lijmlaag of egalisatie-/gietmortel
worden meegenomen. Het slopen of uitfrezen
van vloeren is niet nodig. En dankzij de lage
opbouwhoogte wordt ook het aanpassen van
deuren slim ondervangen.” Voor de vloerafwerking
hebben bewoners keuze uit o.a. tegels, pvc,
laminaat of tapijt. “Doordat MAGNUM Mat bijna
direct onder het oppervlak ligt, wordt bovendien
een zeer snelle opwarmtijd geborgd.”
Kant-en-klare montageset
MAGNUM Mat wordt als een complete en kant-enklare
montageset geleverd, inclusief vloerverwar-
‘De mat is slechts 4 mm dun en kan
eenvoudig in de lijmlaag of
egalisatie-/gietmortel worden meegenomen’
mingsmat met aansluitdraad, WIFI-thermostaat,
vloersensor, flexibele sensorbuis, controlekaart en
duidelijke installatievoorschriften mét foto’s. “De
installateur hoeft alleen nog de juiste tegellijm of
egalisatie-/gietmortel toe te voegen”, aldus Utermark.
“Na de montage wordt de vloerverwarmingsmat
aangesloten op de digitale en op afstand
bedienbare MAGNUM Remote Control Wi-Fi thermostaat
met vloersensor per kamer, die voor een
gelijkmatige opwarming van de vloer zorgt.” Uniek
hierbij is de zogenaamde ‘blinde verbinding’ tussen
de verwarmingskabel en primaire aansluitkabel.
“Dankzij de blinde verbinding hoeft geen retour
naar de thermostaat gelegd te worden. Doordat
de mat volledig wordt omsloten, wordt bovendien
een zeer sterke mat met een hoge trekspanning geborgd.
De 2-geleiderkabel is volledig EMC-vrij.” Bij
een juiste montage geeft MAGNUM Heating een
levenslange garantie op de elektrische werking
van MAGNUM Mat.
Accurate regeling
“Door te verwarmen op basis van de actuele vloertemperatuur
i.p.v. de ruimtetemperatuur wordt een
veel accuratere regeling/verwarming mogelijk”,
besluit Utermark. “In combinatie met de digitale
thermostaat én gratis MAGNUM Heat app voor
iOS of Android kunnen bewoners vanaf elke plek
en tot op de minuut nauwkeurig bepalen welke
ruimtes wanneer verwarmd moeten worden. Hierdoor
wordt nergens energie verspild. Dit komt niet
alleen ons milieu, maar ook de eigen portemonnee
flink ten goede.” ❚
Voor de vloerafwerking hebben bewoners keuze
uit o.a. tegels, pvc, laminaat of tapijt. Doordat
MAGNUM Mat bijna direct onder het oppervlak ligt,
wordt een zeer snelle opwarmtijd geborgd.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 47

SMITSAIR ADV. INST+BW 197x130 LT Buitenroosters.pdf 7 16/03/2022 17:04
Pure competence in air.
Het ideale binnenklimaat
begint buiten
Voor de aan- en afvoer van lucht zijn buitenroosters
onmisbaar. Die van Smitsair Luchttechniek voldoen
aan het huidige bouwbesluit en zijn bestand tegen
weer, wind en inbraak. Leverbaar in iedere RAL-kleur
die we in onze eigen poedercoat-afdeling aanbrengen.
www.caleffi.com
MAGNETISCHE VUILAFSCHEIDER-FILTER
CALEFFI XF
EXTRA FILTERING
OP EEN SUPERIEUR NIVEAU,
VOOR EEN ONGEËVENAARDE
SYSTEEMREINIGING
CALEFFI XF serie 577 is een ‘next level’ magnetische
vuilafscheider-filter die een extreem efficiënte
vuilfiltering en -afscheiding mogelijk maakt waarbij het
al bij de eerste passage vuildeeltjes elimineert tot 160µm.
Voorzien van een extra groot en extra verfijnd
filteroppervlak, en een sterke interne magneet, is er
slechts een minimaal risico op drukverlies.
Bovendien is de CALEFFI XF uitgerust met het ‘easy
clean’ borstelmechanisme waarbij het filter mesh
zonder demontage simpel gereinigd kan worden.
CALEFFI GUARANTEED.
IDEAAL VOOR
WARMTE-
POMPEN
cale2250249_dEXE_CALEFFI XF_197x130mm_NL_ADF.indd 1 22/07/2022 09:22:17

Een frisse school in een handomdraai met
Airmaster Klasse-ventilatie
• Snelle installatie
• Eenvoudig inpasbaar
• Energiezuinig
• Ruim assortiment
• Hoge kwaliteit
• Onderhoudsarm
Airmaster BV ∙ Lage Mosten 49, 4822 NK Breda
T: 0103070625 – info@airmaster-bv.nl – www.airmaster-bv.nl

VOOR ELKE SITUATIE EEN PASSENDE STEKERBARE VERBINDING
OPEN EN EASY
De behoefte aan (betaalbare) woningen is groter dan ooit. Om het enorme tekort te ondervangen, moeten zo’n 100.000 woningen per jaar
worden gebouwd. Een enorme opgave, die vraagt om slimme oplossingen zoals conceptueel bouwen en stekerbaar installeren. “Omdat zowel
het aantal stekerbare installaties als hun diversiteit snel stijgt, zijn nieuwe verbindingen nodig”, vertelt Marcel Visser, Prefab (Stekerbaar)
Expert bij WAGO. “Zowel tussen marktpartijen als tussen systemen. Om hier optimaal invulling aan te geven, hebben wij onze afdelingen
Gebouwautomatisering en WINSTA recent samengevoegd tot WAGO Building Technologies. Bovendien introduceren wij tal van nieuwe en innovatieve
producten, waarmee nog meer dan voorheen de verbinding gemaakt kan worden. Open en easy en met álle fabricaten.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld WAGO
Attema centraaldoos met WAGO WINSTA ® RD connector.
“Met stekerbaar installeren kan, afhankelijk van
de bouwwijze, aanzienlijk sneller, duurzamer en
met minder faalkosten geïnstalleerd worden”,
benadrukt Visser. “Dat is over het algemeen al
bekend binnen installerend Nederland. Omdat de
ontwikkelingen zich in rap tempo opvolgen echter,
blijft kennisdeling en ondersteuning gewenst.
Als marktleider van elektrische verbindingen op
basis van veerklemtechnologie draagt WAGO actief
bij aan deze kennisdeling én aan innovaties.
Een mooi voorbeeld hiervan is het ‘onderhoudsvrij
certificaat’ op onze producten, waardoor de weg
naar stekerbaar installeren in de woningbouw
volledig open ligt. Immers kunnen nu ook betrouwbare
verbindingen worden geplaatst achter
gestucte plafonds en wanden. Ook hebben we
recent een product ontwikkeld waarmee installateurs
eenvoudig de overgang kunnen maken van
50 | INSTALLATIEENBOUW.NL

ABB centraaldoos met WAGO WINSTA ® RD connector.
(delen van) traditionele naar stekerbare installaties.
Dankzij de WAGO WINSTA ® buisadapter
wordt hergebruik in renovatie- en transformatieprojecten
gestimuleerd, waardoor gemak en duurzaamheid
perfect samenkomen.”
Nieuwe ontwikkelingen:
open en easy
In Nederland beschikt WAGO bovendien over een
nieuwe afdeling Building Technologies, dat erop
gericht is om samen met de installateur projecten
nóg slimmer, transparanter en eenvoudiger aan te
vliegen. Kortom: om nog meer verbindend te werken.
Open én easy. “Wij kunnen voortaan met álle
marktpartijen samenwerken”, aldus Visser. “Zowel
de Attema als ABB centraaldozen kunnen voort-
WAGO WINSTA ® MIDI centrale verdeler.
‘Installateurs zijn niet langer gebonden aan
de traditionele centraaldoos, maar ook niet
aan specifieke systeemkeuzes’
aan stekerbaar uitgevoerd worden met WAGO
WINSTA ® . Een gamechanger, omdat wij nu 100%
van de markt kunnen bedienen. En ook elke verdeelkast
(groepenkast) is nu stekerbaar verkrijgbaar,
in zowel WAGO WINSTA ® MIDI als WAGO
WINSTA ® RD (rond). Daarmee kan elke marktpartij
een stekerbare totaaloplossing aanbieden aan
zijn klanten.”
Uniek is ook de nieuwe manier van verdelen en schakelen.
“In navolging van WAGO WINSTA ® MIDI zijn
nu ook schakelingen zonder centraaldoos mogelijk
met WAGO WINSTA ® RD”, aldus Visser. “Als derde
innovatie hebben wij bovendien de bekende schakelblokken
uitgebreid met een speciale brug, waardoor
je geen separate centraaldozen meer nodig hebt. In
plaats hiervan is een compact schakelblok voldoende.
Groot voordeel voor installateurs is dat de installatie
voortaan op álle mogelijke manieren stekerbaar
uitgelegd kan worden. Installateurs zijn niet langer
gebonden aan de traditionele centraaldoos, maar
ook niet aan specifieke systeemkeuzes.”
Van droge bouw tot
(prefab) betonbouw
De nieuwe ontwikkelingen zijn geïntroduceerd tijdens
de Prefab Vakbeurs in Den Bosch. Volgens
Visser waren de reacties overweldigend. “Niet
verwonderlijk, want installateurs hoeven niet
langer kleur (merk of systeem) te bekennen. Ongeacht
of de stekerbare installaties in de droge
(conceptuele) bouw of (prefab) betonbouw geïntegreerd
moeten worden en ongeacht of een
installateur vertrouwd is met Attema of ABB: wij
kunnen voor elke situatie een passende stekerbare
verbinding aanbieden.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 51

‘Iedereen di
bezighoudt m
brengen. Actiev
ADVERTORIAL
INTERVIEW MET GEERT LASEUR, BESTUURSVOORZITTER VAN DE FEDERATIE PANEELBOUW:
‘HET IS TIJD VOOR DE VOLGENDE STAP’
Paneelbouw is booming. De energietransitie zorgt voor een toename in de vraag naar energiedistributiepanelen. Opdrachten genoeg dus.
Maar de branche heeft ook te maken met uitdagingen op het gebied van het aantrekken van technisch personeel, een stem vormen
naar de politiek, investeren in innovaties en de worsteling van wel of niet de grens over met de maakindustrie.
Daar zet de branchevereniging Federatie Paneelbouw zich voor in, samen met haar leden en een
nieuwe bestuursvoorzitter.
Tekst en beeld Federatie Paneelbouw
Geert Laseur heeft als directeur van Van Egmond
Groep met twee bedrijven en vijf vestigingen
meerdere ballen in de lucht te houden. Ondanks
zijn drukke baan nam hij afgelopen mei het stokje
over van Tom Stringer als bestuursvoorzitter van
de Federatie Paneelbouw. “Ik vind het belangrijk
om iets terug te geven aan de maatschappij,
maakt niet uit in welke vorm. Maar omdat het
bouwen van verdeelpanelen in het bijzonder, en
industriële automatisering in het algemeen belangrijk
is voor de Nederlandse economie, leek het
me goed om mijn tijd te investeren in deze club.
Het maken en behouden van voorsprong, daar zet
ik me graag voor in”, licht Laseur de keuze voor
zijn nevenfunctie toe. Om zijn nieuwe voorzitterschap
gezicht te geven bij de leden, maakt hij
een ronde langs de velden. Tijdens zijn bezoek
aan Elektro Internationaal in Woerden werd hem
gevraagd naar zijn visie en intenties als nieuwe
bestuursvoorzitter en de toegevoegde waarde van
het lidmaatschap van de Federatie Paneelbouw.
Je bent geen onbekende in de branche. Hoe omschrijf
je jouw voeling met de paneelbouw?
“Omdat ik de keten al zo lang volg en jaren in
de branche aan het werk ben geweest, weet ik
wat er speelt en nodig is in de paneelbouw. Ik
heb een lange weg afgelegd binnen de industriële
branche met elektrotechniek, via Sprecher +
Shuh, Rockwell Automation, Allen Bradley, Carlo
Gavazzi, Rittal, Eplan en nu Van Egmond Groep.
Het heeft voor mij altijd te maken gehad met industriële
automatisering en paneelbouw in het
bijzonder. De paneelbouw is waar alles samenkomt
in een concreet product en dat trekt mij. Of
het nu gaat om gebouwautomatisering, machinebouw
of productie: het paneel zorgt dat alles doet
wat het moet doen. Het is het kloppend hart van
de installatie.”
Als je naar de huidige situatie van de paneelbouw
in Nederland kijkt, wat zie je dan?
“Dan zie ik dat we op dit moment een fantastisch
uitgangspunt hebben. De energietransitie zorgt ervoor
dat wij in het midden staan van de aandacht.
Maar we hebben met spanningsvelden te maken,
zoals de verkrijgbaarheid van producten. Dat is een
issue nu. Daarnaast is er de uitdaging om voldoende
mensen te vinden om die energietransitie te realiseren.
Daarom moeten we innoveren en automatiseren
zodat alle informatie op de slimste manier
op de werkvloer komt. Je wilt een elektromonteur
geen dingen laten doen die niet binnen zijn exper-
52 | INSTALLATIEENBOUW.NL

fede
ADVERTORIAL
e zich met paneelbouw
oet hier komen halen en
e participatie vind ik daarbij
cruciaal’
tise vallen, dus sommige werkzaamheden kunnen
ook door anderen worden uitgevoerd. We moeten
het vak interessant houden voor personeel.”
Wie zijn nu de leden van de Federatie
Paneelbouw?
“De club is in principe zo opgericht dat iedereen die
panelen in Nederland bouwt lid kan worden, om samen
te werken aan het op een hoger plan brengen
van de branche. Maar er zijn natuurlijk best bedrijven
die ook in het buitenland produceren. Want om
het vak hier te behouden, moet je nu eenmaal naar
de markt kijken en soms uitwijken naar alternatieven
voor productie. Ik wil dan ook transformeren
naar een branchevereniging die daarin niet discrimineert.
Iedereen die zich met paneelbouw bezighoudt
moet hier komen halen en brengen. Actieve
participatie vind ik daarbij cruciaal.”
Je wilt dus meer partijen met elkaar aan tafel
brengen?
“Ik wil ervoor zorgen dat we als federatie groeien
door veel breder, met veel meer marktpartijen, in
gesprek te komen. Of het nu machinebouwers zijn
die ook zelf panelen bouwen of Nederlandse bedrijven
die een vestiging in het buitenland hebben.
Het is de bedoeling dat we van elkaar leren
en nog beter samenwerken in de Nederlandse
markt en elkaar helpen om steeds beter te worden.
We hebben de afgelopen jaren al veel kunnen bereiken
door samen te werken. Dat is absoluut een
verdienste van de federatie. Maar nu moeten we
een stap verder gaan en kijken hoe we zo kunnen
automatiseren, dat we het hier in Nederland voor
elkaar kunnen krijgen zonder het ver in het buitenland
te hoeven zoeken. Daarvoor moeten we met
elkaar werken in plaats van tegen elkaar.”
Hoe kan de Federatie Paneelbouw in jouw ogen
bijdragen aan het verder helpen van de branche?
“Door samen te zoeken naar optimalisatie en
door verdere automatisering van onze processen.
Of dat nu gaat om de engineering vooraf of het
bouwen zelf. Maar ook de andere partijen moeten
daarbij worden betrokken, zoals de leveranciers en
groothandelaren. Dan kunnen we er samen voor
zorgen dat we just-in-time en geautomatiseerd ons
werk kunnen doen. Als we dat voor elkaar krijgen,
dan zijn we als Nederland onverslaanbaar als paneelbouwland.
Daar ben ik van overtuigd.”
Meer informatie
over de Federatie
Paneelbouw en
het lidmaatschap:
Zijn ondernemers dan niet bang om kennis te
delen met elkaar?
“We hoeven niet bang te zijn om iemand anders
in onze keuken te laten kijken. We zijn natuurlijk
wel allemaal concurrenten van elkaar, dat is ook
goed. Maar pas als je kunt delen, kun je vermenigvuldigen.
We moeten goed naar elkaar luisteren.
En de federatie is een plek waar je als ondernemer
je vraagstukken op tafel kunt leggen en bespreken
met vakgenoten. Daarbij is vertrouwen een
belangrijke factor. En ik denk dat dat vertrouwen
tussen de leden van de federatie zich de laatste
jaren wel bewezen heeft.”
Hoe probeert de Federatie verder nog bij te dragen
aan het verhogen van het kennisniveau binnen
de branche?
“Op dit moment is de paneelbouw heel erg aangewezen
op zij-instromers, die niet elektrotechnisch
onderlegd zijn. We hebben deze mensen nodig om
de vraag van onze klanten in te vullen. Daarom
denk ik dat het slim is om, als mensen de wil en de
inhoud hebben, ze meer te leren. Het is mijn streven
daarvoor hands-on trainingen samen te stellen, die
niet te moeilijk zijn en niet te lang. Over bepaald
montagewerk bijvoorbeeld, of bouwnormen en
veiligheid. Geen hoogdravende toestanden, maar
praktisch toepasbare trainingen die niet heel veel
tijd en geld kosten. Op die manier kunnen we leden
helpen eenvoudig een stap verder te komen.”
Waarom moeten paneelbouwers lid worden van
de Federatie Paneelbouw?
“Ik raad alle ondernemers die actief zijn in de paneelbouwbranche
aan om lid te worden, omdat we
een platform bieden waar we kennis, ervaring en
technieken delen. We werken samen aan het borgen
van de kwaliteit van de branche en kijken en
ontwikkelen wat er nodig is om succesvol te blijven.
We stellen ons samen actief op naar leveranciers en
partners in de keten om ze in beweging te krijgen.
Om dat nu allemaal als bedrijf alleen op te pakken,
is een hele opgave. Sluit je daarom gewoon bij ons
aan. Het is een mooie club.” ❚
Same
Aantoonba
rich
K
FEDE
INSTALLATIEENBOUW.NL | 53

GEPATENTEERDE TECHNIEK ONTGAST EN
ONTLUCHT KOEL-/VRIESWATER TOT -40°C
Bedrijven in de automobielindustrie en producenten van koelunits en warmtepompsystemen maken vaak gebruik van testruimtes om hun
producten in extreme omstandigheden (+60°C tot -40°C) te testen. Om dit mogelijk te maken, worden de testruimtes steevast voorzien van
klimaatsystemen die grote temperatuurverschillen (tot circa 100°C) kunnen overbruggen. “In veel van deze installaties wordt gebruik gemaakt
van pekelwater, dat zeer hoge én lage temperaturen aankan”, weet Mario van Gorsel, directeur van KOREX Benelux. “Echter brengt klimatiseren
met pekelwater ook uitdagingen met zich mee. Zo heeft het water de eigenschap om bij grote temperatuurgradiënten veel lucht te
absorberen. Hierdoor kan het rendement van de installatie enorm fluctueren. Onze nieuwste AIR-SEP ® techniek ondervangt dit probleem. Met
onze unieke, gepatenteerde ontgassingstechniek zijn rendementsverbeteringen tot ruim 30% zijn geen uitzondering.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld KOREX Benelux
De AIR-SEP ® is een toestel voor luchtverwijderingstechnologie,
dat de opnamecapaciteit van
gassen en zouten in het installatiewater onder
druk benut door middel van de Henry-Gaswet.
“Het toestel zorgt ervoor dat er geen lucht meer
in het leidingsysteem aanwezig is, waardoor
54 |
INSTALLATIEENBOUW.NL

het water beter kan doorstromen”, aldus Van
Gorsel. “Lucht is immers een isolator en bevat
zuurstof, die oxideert. Door dit element uit het
installatiewater te onttrekken, kom je tot een
aanzienlijk betere warmte- en koude-overdracht
en dus een aanzienlijk hoger rendement.”
Twee ontgassingsstappen
Afgelopen jaar heeft KOREX Benelux diverse AIR-
SEP ® toestellen mogen leveren voor de Porsche
testcentra in Duitsland. En ook voor de komende
maanden staan nog diverse leveringen op het
programma. “In de Porsche testcentra wordt gewerkt
met koelwatertemperaturen van -30°C”,
aldus Van Gorsel. “In pekelwater van deze temperatuur
is de luchtoplosbaarheid zo extreem
groot, dat het beter is om het water in twee
(!) stappen te ontgassen. Ieder uur wordt circa
twintig liter pekelwater (circa 2% van de totale
waterhoeveelheid) uit de installatie gehaald en
in een verwarmingsvat gestort, waar deze thermisch
wordt ontgast. Om deze ontgassingsstap
mogelijk te maken, warmen we het installatiewater
licht op van -30°C naar -10°C. Na de thermische
ontgassing wordt het water automatisch
doorgeleid naar een tweede ontgasser, die in de
‘Het toestel zorgt
ervoor dat er geen
lucht meer in het
leidingsysteem
aanwezig is,
waardoor het
water beter kan
doorstromen’
adiabatische vacuümontgassing voorziet.” Omdat
de AIR-SEP ® zware omstandigheden moet
doorstaan, is het systeem volledig uitgerust in
RVS 316.
Volautomatisch proces
Na de thermische en adiabatische vacuümontgassing
wordt het behandelde pekelwater opnieuw
in het leidingsysteem ingevoerd. Zo kan
het opnieuw de in het water oplossende gassen
en zouten opnemen, net zolang tot alle vervuiling
uit de installatie geëlimineerd is. “Indien
suppletie nodig is, wordt bovendien automatisch
water bijgevoegd vanuit het pekelwatervoorraadvat”,
aldus Van Gorsel. “De gebruiker
heeft hier verder geen omkijken naar. Dankzij
het volautomatische proces wordt het complete
systeem stap voor stap ontgast en ontlucht. Het
resultaat is een schoner leidingcircuit met inert
circulerend water, waardoor het rendement van
de complete installatie op het allerhoogste niveau
wordt gebracht én gehouden.”
Over KOREX Benelux
KOREX Benelux is gespecialiseerd in de verkoop,
levering en het onderhoud van diverse toestellen
en appendages op het gebied van water- en/of
koelvloeistofbehandeling in Gesloten Circulerende
Druk (GCD) installaties. “We bieden technisch
advies en ondersteuning en maken berekeningen
en aansluitschetsen voor kostenbesparende,
energie- en CO₂-reducerende installaties, met als
doel een verbeterde capaciteit van verwarming-,
koel- en vriessystemen, gesloten bronsystemen
en zonne-energiesystemen.” ❚
In de Porsche testcentra wordt gewerkt met koelwatertemperaturen van -30°C. In pekelwater van deze temperatuur is de luchtoplosbaarheid zo extreem groot,
dat het beter is om het water in twee (!) stappen te ontgassen.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 55

WARMTEPOMPBOILERS ALS DUURZAAM ALTERNATIEF VOOR
EEN ELEKTRISCHE BOILER, GEISER OF WARM WATER VIA CV
De warmtepompboilers van Atlantic zijn hét duurzame alternatief voor een elektrische boiler, geiser of warm water via de cv-installatie. Je bespaart
direct op je energiekosten. De warmtepompboilers verbruiken tot 70% minder energie dan traditionele boilers, met behoud van het comfort.
Tekst en beeld Groupe Atlantic Nederland
56 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Met de warmtepompboilers van Atlantic kun je
het hele jaar door op duurzame wijze van warm
tapwater genieten. De warmtepompboilers verbruiken
tot 70% minder energie dan traditionele
elektrische boilers, zonder in te boeten aan comfort.
Het is een gasloze oplossing voor warm water
en heel geschikt voor bestaande woningen en
vakantiehuizen. Met een warmtepompboiler bespaar
je direct op je gasrekening en ze zijn zuinig
in stroomverbruik.
Een rekenvoorbeeld
Een warmtepompboiler is een duurzaam alternatief
voor een elektrische boiler of warm water via
de cv-ketel. Een gezin van twee personen gebruikt
gemiddeld 90 liter warm water per dag. Om deze
hoeveelheid water op te warmen tot 50°C, heeft
een gewone elektrische boiler een warmtevermogen
van ca. 2 kWh per dag nodig. De warmtepompboiler
Calypso verbruikt tot 70% minder
elektrisch vermogen. De winst is snel berekend:
Jaarverbruik traditionele boiler = € 0,50/
kWh x 2 kWh x 365 dagen = € 365,- per jaar.
Jaarverbruik Calypso = € 0,50/kWh x 0,6 kWh x
365 dagen = € 110,- per jaar.
‘De
warmtepompboilers
verbruiken tot
70% minder energie
dan traditionele
elektrische boilers,
zonder in te boeten
aan comfort’
Toekomstbestendige oplossing
De prijs van gas is de afgelopen periode fors gestegen
en ondanks de regelingen van de overheid
blijft gas kostbaar. De elektriciteitsprijs blijft
naar verwachting redelijk stabiel. Dat betekent
dat een overstap naar elektrisch verwarmen van
tapwater met een warmtepompboiler financieel
aantrekkelijk is. Daarnaast is het een duurzame
en toekomstbestendige oplossing, want uiteindelijk
zullen we in Nederland met z’n allen van het
gas af moeten.
Energietransitie met Atlantic
Met de producten van het merk Atlantic kun je
het leefcomfort op een duurzame manier verhogen.
Of je nu een nieuwe woning bouwt met een
all-electric warmtepomp of juist een woning wilt
renoveren met een hybride warmtepomp die binnen
nauwelijks ruimte inneemt. In elke situatie
zijn er met Atlantic stappen te nemen in de energietransitie.
Hierbij wordt premium design gecombineerd
met geavanceerde technologie. Het zijn
gebruiksvriendelijke oplossingen voor zowel de
woningbouw als utiliteitsbouw.
Duurzaam ondernemen
Alle productontwikkelingen van Atlantic worden
geplaatst binnen het kader van maatschappelijk
verantwoord ondernemen en er wordt alles
aan gedaan om een bijdrage te leveren aan de
maatschappij en het milieu. Dit betekent bijvoorbeeld
dat alle producten van Atlantic op een
zo milieuvriendelijk mogelijke manier worden
geproduceerd, verpakt en verstuurd. Dit begint
al bij het ontwerp van de producten, waarbij er
gezorgd wordt voor minimaal materiaalgebruik
en duurzame productiemethoden. Verder werkt
Atlantic al langere tijd met de sociale werkplaats,
wordt zo min mogelijk plastic gebruikt en zijn
de producten zoveel mogelijk van gerecycled
materiaal gemaakt. Bovendien kunnen zij zelf
gerecycled worden. Een buitengewoon
binnenklimaat dat ook bijdraagt aan een
gezond buitenklimaat. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 57

De oplossing voor
écht slim autoladen
Trotse winaar van
De Smappee laadpalen houden de perfecte balans tussen slim en mooi. De ingebouwde
smart charging functionaliteit biedt tal van voordelen voor u en uw klant:
• Laden zonder overbelasting dankzij Smappee’s dynamic load balancing
• Tot 60% goedkoper laden met zonne-energie of aan daltarief
• Smappee App en Dashboard voor beheer en support vanop afstand
• White listing, split billing en betalen via QR-code of RFID laadpas
• Makkelijk te installeren en te configureren
• Gratis technische en commerciële training en support
smappee.com/ev-line
Smappee EV Wall,
voor
slim
thuisladen
SMART
MULTI
SENSOR
Meer info?
Scan QR-code

Ga voor een
Warmtepompboiler
het duurzame
alternatief voor een
elektrische boiler,
geiser of warm
water via CV.
Verwarm tapwater op energiezuinige wijze
met de Atlantic Calypso en Explorer
Met de warmtepompboilers van Atlantic kun je het hele jaar door op duurzame wijze van warm
tapwater genieten. De warmtepomp boilers verbruiken tot 70% minder energie dan traditionele
elektrische boilers zonder aan comfort in te boeten. Een gasloze oplossing voor warm water,
geschikt voor bestaande woningen en vakantiewoningen.
Duurzaam
geiser of boiler
vervangen
ISDE
subsidie
725,- euro
1 jan. 2022
Calypso VM
Liter Meldcode
100 KA14597
150 KA14598
Explorer
Ook te
combineren met
zonnecollectoren
Liter Meldcode
200 KA15693 / coil: KA15695
270 KA15694 / coil: KA15696
Duurzaam alternatief voor
elektrische boiler of warm water
via de cv-ketel.
Met een warmtepompboiler bespaar
je direct op de gasrekening.
Zeer zuinig in stroomverbruik.
Combineer de warmtepompboiler
met PV-panelen en sla stroom
op in warm water.
Ga voor meer
informatie naar
de website. Scan
de QR-code!
/ verkoop.nl@groupe-atlantic.com / +31 (0)318 54 47 00 atlanticclimate.nl/warmtepompboiler

AMSTERDAM VERTICAL
INTELLIGENTE LAADVOORZIENINGEN DRAGEN
BIJ AAN GROENE AMBITIE VERTICAL
Amsterdam-Sloterdijk transformeert in een rap tempo van een businessdistrict naar een diverse wijk met woningen, innovatieve en creatieve
bedrijven, horeca en overige voorzieningen. Bijzondere blikvanger in het gebied wordt VERTICAL, een ‘verticale tuin’ met 168 woningen verdeeld
over drie bouwvolumes: East, West en Center. Met VERTICAL introduceert ontwikkelaar Heijmans Vastgoed een nieuwe standaard in duurzaam
wonen. Op elke verdieping zijn plantenbakken in verschillende breedtes en dieptes in de constructie geïntegreerd. Een grote diversiteit aan
planten draagt bovendien bij aan de biodiversiteit en klimaatadaptiviteit van het gebouw. De natuur wordt letterlijk naar de stad gehaald.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld ABL en Heijmans Vastgoed
een duurzame energieopwekking. De opgewekte
energie wordt niet alleen benut voor de algemene
en woninginstallaties, maar voedt ook de EVlaadvoorzieningen.
Door de energie op te slaan in
accu’s, kan VERTICAL grotendeels zelfvoorzienend
functioneren.”
Veel belangstelling voor EV-laders
In opdracht van Heijmans Woningbouw realiseert
SDR Elektrotechniek B.V. alle elektrotechnische installaties
in VERTICAL. Zowel in de woningen als
in de algemene ruimtes en parkeergarage en inclusief
de intercominstallatie, brandmeldinstallatie,
toegangscontrole én het energiesysteem, dat
in eigendom blijft van de Vereniging van Eigenaren
(VvE). “Kopers kregen de kans om naast hun
woning ook een parkeerplek in de onderliggende
parkeergarage aan te schaffen”, vertelt Wolff.
“Eventueel in combinatie met een EV-laadvoorziening.
De belangstelling hiervoor was enorm. Bij de
oplevering zijn al 25 (!) autolaadstations van 16
Ampère (11 kW) beschikbaar. In de toekomst kan
dit aantal worden uitgebreid naar 40-50 laadstations.
De voorbereidingen hiervoor zijn reeds getroffen.
Daarnaast hebben wij 5 EV-laadpunten
gerealiseerd voor een besloten hub met deelauto’s.
Deze laadpunten zijn verdeeld over 3 stations
van 32 Ampère (22 kW).”
Met VERTICAL introduceert ontwikkelaar Heijmans Vastgoed een nieuwe standaard in duurzaam wonen.
VERTICAL wordt groen in al zijn facetten. “Behalve
in de bomen, struiken en planten komt het
‘groene’ karakter ook terug in de installatietechnieken”,
vertelt werkvoorbereider Bram Wolff, die
net als projectleider Erik Poelman deel uitmaakt
van het projectteam van SDR Elektrotechniek
B.V. “Op de daken van de gebouwen is een grote
stalen constructie met PV-panelen aangebracht.
Een groot deel van deze PV-panelen is plat gepositioneerd,
terwijl voor de overige panelen is
gekozen voor een lamellenstructuur. In combinatie
met meerdere windturbines wordt voorzien in
Pionier in connectiviteit
en eMobility
De laadstations voor VERTICAL zijn geleverd door
ABL. Met meer dan 550.000 gerealiseerde laadpunten,
473.125.873 Schuko-stekkers en bijna
een eeuw aan kennis en kwaliteit is ABL een pionier
op het gebied van connectiviteit en eMobility.
Het onafhankelijke familiebedrijf uit Lauf an
der Pegnitz (Duitsland) ontwikkelt en produceert
wallboxen en laadpalen voor particulier, semiopenbaar
en openbaar gebruik en neemt met haar
60 | INSTALLATIEENBOUW.NL

VERTICAL AMSTERDAM
Hardware en software in één: Bundle combineert hoogwaardige ABL-hardware met intelligente software van reev en biedt zo een geïntegreerde totaaloplossing.
slimme laadoplossingen een belangrijke positie
in de energietransitie in. Sinds november 2020
beschikt ABL over een vestiging in Nederland. Volgens
Lammert Hooiveld, Area-NL Sales Manager
bij ABL Nederland BV, liggen hier enorme groeikansen.
Met name omdat ABL haar service op een
‘Bij de oplevering zijn al 25 (!)
autolaadstations van 16 Ampère (11 kW)
beschikbaar. In de toekomst kan dit aantal
worden uitgebreid naar 40-50 laadstations’
Voor de kopers is gekozen voor 25 stuks eMH1
plug-and-charge wallboxen met een laadstopcontact,
waarmee elk type elektrische auto geladen
kan worden.
compleet andere manier heeft ingericht dan men
in de huidige markt gewend is.
Snel en goed bereikbaar
“Wij zijn bereikbaar”, vat Hooiveld mooi samen.
“In geval van installatietechnische vragen, storingen
en/of vragen over eMobility kunnen mensen
een fysiek telefoonnummer bellen. Bovendien
maken wij gebruik van een ticketsysteem met een
responsetijd van slechts 5 uur op werkdagen. Ook
werken we met een gekoppelde customer service
voor ABL (hardware) en reev (intelligente verrekensoftware),
waardoor mensen met vragen niet
van het kastje naar de muur worden gestuurd.”
Uitstekende projectondersteuning
Juist deze klantgerichte aanpak heeft ook SDR
Elektrotechniek B.V. overtuigd. “In de voorbereidende
fase hebben wij samen met ABL Nederland
BV de projectwensen geïnventariseerd”, vertelt
Wolff. “Bijvoorbeeld ten aanzien van aantal laadpalen,
stroomsterktes en manieren van verrekenen,
op basis waarvan we samen de juiste modellen
hebben geselecteerd. Maar ook na de order
bleef ABL Nederland BV goed bereikbaar. In geval
van vragen of uitdagingen stonden de technische
mensen van ABL de volgende dag al op het project!
Hierdoor konden we alle werkzaamheden
efficiënt en zonder vertraging uitvoeren.” Alle producten
zijn just-in-time geleverd via de elektrotechnische
groothandel. Hooiveld: “Voor de kopers
is gekozen voor 25 stuks eMH1 plug-and-charge
wallboxen met een laadstopcontact, waarmee
elk type elektrische auto geladen kan worden.
Dankzij de additionele montageplaat met sleutelschakelaar
voorkomen bewoners dat ook anderen
gebruik kunnen maken van hun privélaadvoorziening.
Een stukje slimme en gecertificeerde techniek
geïnstalleerd door SDR Elektrotechniek B.V.
voorziet in een snelle verrekening van de laadkosten
door de VvE.”
Voor de elektrische deelauto’s is gekozen voor een
combinatie eMH3 en eMH2 wallboxen, waarin
facturering, lastmanagement en remote-updates
slim geïntegreerd zijn. “Waar de eMH2 beschikt
over één oplaadpunt, kunnen met de eMH3
twee auto’s tegelijk worden opgeladen”, aldus
Hooiveld. “Hiermee spelen we in op een belangrijke
marktbehoefte, om groepsinstallaties snel en
ruimtebesparend op te bouwen. De afrekening
vindt in dit geval plaats via onze Bundle producten,
waarin de hoogwaardige hardware van ABL
gecombineerd wordt met de intelligente software
van reev. Hierdoor worden besturing en beheer
van de oplaadpunten flink vereenvoudigd.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 61

ERP WOONBOERDERIJ
‘EEN GOEDE HYDRAULISCHE BALANS IN INSTALLATIE MET GESCHEIDEN CIRCUITS
‘MONUMENTALE BOERDERIJ
MET MODERNE INSTALLATIE’
Een langgevel woonboerderij uit 1740 in Erp is voorzien van hydraulisch balanceren, lucht- en vuilafscheiding in één compacte unit. Met de
installatie van deze SpiroCross biedt Spirotech de mogelijkheid om een gecombineerd verwarmingssysteem met radiatoren en vloerverwarming
te verbinden met een hybride monoblock lucht/water-warmtepomp van 8 kW van Atlantic en een cv-ketel. Een moderne installatie in een
historische boerderij.
Tekst en beeld Spirotech
Een langgevel woonboerderij in Erp is voorzien van hydraulisch balanceren, lucht- en vuilafscheiding in één compacte unit.
De SpiroCross is in deze typisch Brabantse en
monumentale woonboerderij toegepast omdat
de warmtepomp vrij ver van de cv-ketel zit.
Dat komt onder meer doordat het een langgerekt
pand is, met lange leidingen. Hierdoor
zijn extra pompen nodig voor de circulatie.
De bewoners van de boerderij hebben voor
een hybride warmtepomp gekozen om in het
voor- en naseizoen energie te besparen en op
deze manier ook te besparen op het gasverbruik.
“De warmtepomp verwarmt de woning
bij een buitentemperatuur van boven de 4°C.
Onder de 4°C springt de cv-ketel bij”, vertelt
de bewoner. “De boerderij is van de binnenkant
gemoderniseerd, goed geïsoleerd en voorzien
van balansventilatie. Het warmteverlies is dus beperkt.
Dat moet uiteraard eerst allemaal goed op
orde zijn, voordat je een warmtepomp installeert;
anders heeft het geen zin.”
Drie in één
Hydraulisch balanceren, lucht- en vuilafscheiding
zijn belangrijk in een verwarmingssysteem. Bij
de SpiroCross zijn deze drie functies in één unit
gecombineerd. Dit bespaart niet alleen op de
montage- en onderhoudskosten, maar ook op de
aanschaf. De unit heeft vier aansluitingen. Dat is
een stuk minder dan de acht aansluitingen die je
nodig zou hebben als je een losse lucht- en vuilafscheider
en een losse open verdeler zou moeten
installeren. De SpiroCross kan zowel bij nieuwbouw
als bij renovatie van verwarmings-, koel- en
procesinstallaties worden toegepast. De unit is
met name in te zetten in een kleine cascade of
een gecombineerd systeem, zoals in de boerderij,
waarbij de pomp van de warmtepomp niet genoeg
vermogen heeft en het verlies door de lange
leidingafstand te groot is.
Weinig opvoerhoogte
“De warmtepomp heeft te weinig opvoerhoogte
in de pomp om voldoende water over de radiatoren
te krijgen, omdat de leidingen lang zijn”,
vertelt de bewoner, die zelf behoorlijk technisch
onderlegd is. “De SpiroCross zit tussen de warmteopwekkers,
warmtepomp en cv-ketel en het afgiftesystemen,
de vloerverwarming en de radiatoren.
Om het water goed te laten circuleren, gaat het
62 | INSTALLATIEENBOUW.NL

WOONBOERDERIJ ERP
van retour- en aanvoertemperatuur.” De temperatuur
blijft dus behouden. “Er zijn twee verschillende
circuits, die maken dat de pompen elkaar niet kunnen
beïnvloeden”, legt de bewoner uit. “De Spiro-
Cross houdt dus de pompen gescheiden. Aan beide
kanten zit een circulatiepomp in het systeem om de
weerstand te overbruggen en om voor voldoende
debiet te zorgen. Aan de bovenkant zit de luchtafscheider
en aan de onderkant de vuilafscheider,
met een magneet die aan de buitenkant van de
behuizing is geklemd en de magnetische vuildeeltjes
afvangt.”
De unit heeft vier aansluitingen in plaats van acht, wat zou gelden als er losse onderdelen geïnstalleerd
zouden moeten worden.
water vanaf de warmtepomp naar de SpiroCross
en van daaruit naar de vloerverwarming en radiatoren.
Aan beide kanten zorgen pompen voor de
goede circulatie.”
Constante lage drukval
De SpiroCross is gemaakt van messing. Aan de
ene kant zitten twee aansluitingen voor de ketel
en warmtepomp en aan de andere kant twee aansluitingen
voor de radiatoren en vloerverwarming.
De SpiroCross kan de primaire en secundaire kant
van elkaar scheiden. “De pompen aan beide kanten
hebben zo geen last van elkaar”, zegt de bewoner.
“Hydraulisch balanceren, lucht- en vuilafscheiding
'Als de balans
gevonden is, dan
is er bijna geen
menging van
retour- en
aanvoertemperatuur’
zijn belangrijk in een verwarmingssysteem. Als de
balans gevonden is, dan is er bijna geen menging
Spirobuis
In de SpiroCross zit een gedraaide buis, de Spirobuis,
met koperdraadjes. Die zorgen voor stilstaand water
bovenin de SpiroCross, zodat belletjes kunnen opstijgen
en via een vlotter en ventiel naar buiten kunnen
worden afgevoerd. Om het vuil goed af te scheiden,
zit er een magneet om het huis heen, die eenvoudig
vast te klikken is. Zo worden magnetische vuildeeltjes
sneller afgevangen. Deze vuildeeltjes worden via
een kraantje aan de onderkant afgevoerd. Dit moet
eens in de zoveel tijd gebeuren.
Spirotech leverde al een luchtafscheider en een
vuilafscheider. In de SpiroCross zijn deze twee samengebracht.
Het bedrijf had al een SpiroCross zonder
magneet. De nieuwste uitvoering heeft er een
magneet bij voor het nog sneller afvangen van magnetische
deeltjes. De SpiroCross heeft een compact
ontwerp en een geringe inbouwhoogte, dankzij de
Spirobuis.
Uitgebreid getest
Spirotech heeft de SpiroCross ontwikkeld met behulp
van Computational Fluid Dynamics. De unit
is uitgebreid getest op diverse installaties. Zowel
in de praktijk als op de eigen TÜV-gecertificeerde
test- en meetopstelling. ❚
De SpiroCross zit tussen de warmte-opwekkers, warmtepomp en cv-ketel en het afgiftesysteem, de vloerverwarming en de radiatoren.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 63

AMSTERDAM LAB42
CIRCULAIR EN DUURZAAM LAB42 BRENGT
ONDERNEMERS, ONDERZOEKERS EN ONDERWIJS BIJ ELKAAR
Op het Amsterdam Science Park is in september een bijzondere nieuwbouw in gebruik genomen: LAB42. In de duurzame en circulaire ‘hub’
van ca. 12.000 m 2 werken ondernemers, onderzoekers en onderwijs samen aan de techvraagstukken van morgen. Uitnodigende voor zieningen
stimuleren ontmoeting, kennisdeling en kruisbestuiving tussen wetenschappers, studenten, bedrijfsleven en maatschappelijke partners,
waardoor een uniek ecosysteem voor Artificial Intelligence en digitale innovaties ontstaat. Het ontwerp voor de nieuwbouw is gemaakt door
Benthem Crouwel Architects, Strackee, Deerns, Copper8 en DGMR. Een bouwteam met Visser Smit Bouw BV, Kropman Installatietechniek BV en
Unica Building Projects was verantwoordelijk voor de uitvoering.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Hager
“In opdracht van Kropman Installatietechniek
BV hebben wij de complete elektrotechnische
installatie gerealiseerd”, vertelt Gerco van Dorp,
Werkvoorbereider E bij Unica Building Projects.
“Ambitie was BREEAM-NL-niveau ‘Excellent’. Energiezuinige
LED-verlichting, slimme sensoren en
1.800 zonnepanelen op het dak en in de zuidwestgevel
leveren hier een belangrijke bijdrage aan.
Bovendien zijn energiemeters in de onderverdelers
geïntegreerd, die exact bijhouden hoeveel energie
er per verdeler wordt verbruikt én hoeveel energie
wordt teruggeleverd.”
Om een goede energieverdeling in het pand te
garanderen, heeft Unica Building Projects al in
een vroeg projectstadium contact opgenomen
met Hager. Van Dorp: “Hager is een goede en betrouwbare
leverancier, waarmee wij graag en veel
projecten oppakken. De communicatie is goed, de
64 | INSTALLATIEENBOUW.NL

LAB42 AMSTERDAM
lijnen zijn kort en de producten onderscheiden zich
door een uitstekende kwaliteit en betrouwbaarheid.”
Voor LAB42 heeft Hager een aanbieding
voor de verdeelinrichtingen en railkokerinstallatie
gemaakt. “Direct na de projectgunning hebben
wij de verdeelinrichtingen verder uitgewerkt en
ter goedkeuring ingediend”, vertelt Abe de Jong,
Projectleider bij Hager. “Vervolgens kregen wij
toegang tot het 3D/Revit gebouwmodel, waarin
wij de railkokerinstallatie gemodelleerd hebben.”
100% beschikbaar en betrouwbaar
Om 100% beschikbaarheid en betrouwbaarheid
te borgen, moest de hoofdverdeler over twee trafoaansluitingen
beschikken. “Ook was een vermogen
van 1.600 Ampère voorgeschreven. Op basis van
deze specificaties én de ruimtereservering in de laagspanningsruimte
hebben wij een voorstel voor de
hoofdverdeler gemaakt”, aldus De Jong. “Gekozen
is voor een Unimes verdeler in een hoekopstelling,
zodat zowel de breedte als lengte van de ruimte optimaal
wordt benut. Naast twee trafo-aansluitingen
beschikt de hoofdverdeler over een koppelschakelaar
en drie afgaande velden met railkokers.”
‘De communicatie is
goed, de lijnen zijn
kort en de producten
onderscheiden
zich door een
uitstekende kwaliteit
en betrouwbaarheid’
Gekozen is voor een Unimes verdeler in een
hoekopstelling, zodat zowel de breedte als lengte van
de ruimte optimaal wordt benut.
In de gebouwschacht loopt één railkoker van de hoofdverdeler naar de PV-verdeler op de zesde verdieping.
De overige twee railkokers voeden de onderverdelers op de verdiepingen.
In totaal zijn zestien Univers onderverdelers geleverd, die zowel de krachtinstallaties als verlichting voeden.
In de gebouwschacht loopt één railkoker van de
hoofdverdeler naar de PV-verdeler op de zesde
verdieping. De overige twee railkokers voeden
de onderverdelers op de verdiepingen. In totaal
zijn zestien Univers onderverdelers geleverd, die
zowel de krachtinstallaties als verlichting voeden.
Van Dorp: “Veertien onderverdelers zijn opgehangen
in de E-schachten. Een onderverdeler op de
begane grond voedt de keukeninstallatie, terwijl
een onderverdeler in de laagspanningsruimte de
noodverlichtingskast voedt.” De Jong: “Voor de W-
ruimte is een aparte PV-verdeler geëngineerd en
geleverd, die de verschillende PV-groepen scheidt.
Bovendien zorgt de PV-verdeler ervoor dat alle
1.800 zonnepanelen terugvoeden in de hoofdverdeler.”
De PV-verdeler is gebouwd door Hager
paneelbouwpartner DW Multitech Service.
Getest en gekeurd
Zowel de hoofdverdeler als onderverdelers zijn geproduceerd
in de Hager werkplaats in Coevorden.
“Om de kwaliteit en veiligheid te garanderen, zijn
beide installaties al in onze werkplaats getest en
gekeurd door de Hager keurmeester”, vertelt De
Jong. “Ook hebben we een Factory Accep tance
Test (FAT) uitgevoerd voor de hoofdverdeler én
algemene onderverdeler.” Hierbij waren ook de
installatieverantwoordelijke, projectleider en leidinggevend
monteur van Unica Building Projects
aanwezig, evenals de technisch opzichter van
Deerns. “Na akkoord is de hoofdverdeler opgedeeld
in transportbare delen, naar Amsterdam vervoerd,
ingehuisd en opnieuw samengebouwd. Ook
zijn de elektrische verbindingen gemaakt, waarna
een afnametest (SAT) is uitgevoerd. Hierna is de
installatie opgeleverd aan de installateur.” Alle
onderverdelers zijn naar wens van Unica Building
Projects just-in-time en per verdieping aangeleverd
en direct opgehangen in de schachten.
Hager montagepartner CableSpace heeft de montage
van alle railkokers verzorgd. “Net voor de
inbedrijfstelling zijn de isolatieweerstand en continuïteit
van alle spanningsrails gemeten. Bovendien
is een fotoreportage gemaakt en gedeeld van hoe
alle koppelingen zijn gemaakt, op moment gezet
en afgelakt. Vervolgens is ook deze installatie gecertificeerd
opgeleverd aan de installateur.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 65

EDE ROVC TECHCENTER
NIEUWE ROVC TECHCENTER IN EDE:
EEN LIVING LAB VOOR TECHNISCH SPECIALISTEN
Van Koude- & Klimaattechniek tot Elektrotechniek, Meet- & Regeltechniek en Kwaliteit, Veiligheid & Milieu: binnen techniek Nederland zijn de
TechCenters van ROVC in Rotterdam, Helmond en Ede al meer dan een halve eeuw dé plek om technische kennis en ervaring op te doen. “In
2021 hebben wij een nieuw opleidingscentrum in Ede geopend, dat is uitgerust met de allernieuwste technieken op het gebied van energie,
gebouwbeheer en klimaatcontrole”, vertelt Nico van Leeuwen, Business Developer bij ROVC. “Verspreid over circa 7.100 m² zijn 3.000 m² aan
praktijklokalen, achttien theorieruimten, een restaurant en diverse kantoorruimtes ingericht. Meest bijzonder is echter dat in het gebouw
zeven (!) moderne klimaattechnologieën zijn geïntegreerd, zoals een WKO-systeem, een lucht/water-warmtepomp en een VRF-systeem. Het
resultaat is een opleidingscentrum in het kwadraat, waarin cursisten de allernieuwste technieken kunnen zien, voelen én beleven.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Belimo
“ROVC is een praktijkopleider in hart en nieren”,
benadrukt Van Leeuwen. “Daarom hebben we
heel bewust een living lab gecreëerd, die we
maximaal kunnen benutten in onze lessen. In
onze praktijklokalen staan tal van state-of-the art
technieken zoals aircosystemen, warmtepompen,
ventilatoren en meet- en regelcomponenten opgesteld,
waarmee cursisten naar hartenlust kunnen
oefenen. Maar we laten ook de oude systemen
zien en ervaren die zij nog in het veld kunnen tegenkomen.
Daarnaast hebben we ons gebouw
zelf, waarin de allernieuwste technieken realtime
functioneren. Hierdoor ontdekken cursisten in
‘Meet- en
regeltechniek is
een vak voor de
toekomst!’
Ede niet alleen hoe zij de diverse systemen kunnen
installeren, servicen en onderhouden, maar
ook hoe deze installaties zich gedragen in een
echt gebouw.”
Het pand als studieobject
Om de enorme diversiteit én veelheid aan technieken
te kunnen bekostigen, heeft ROVC actief
de samenwerking met de markt gezocht. “Diverse
marktpartijen hebben in ons living lab geparticipeerd
door hun nieuwste technieken ter beschikking
te stellen”, aldus Van Leeuwen. “Belimo is
één van de partners die het gebouw zelfs zo slim
wilden maken, dat het op zichzelf al een studieobject
is.” Om alle gebouwtechnieken optimaal
in te passen én zichtbaar te maken voor cursisten,
is het volledige gebouw ontworpen in BIM,
Ook het gebouw zelf is een trainingsobject, want hierin zijn maar liefst 679 Belimo producten (in meer dan 14 productreeksen) opgenomen.
66 | INSTALLATIEENBOUW.NL

ROVC TECHCENTER EDE
Belimo ruimtesensor.
14 productreeksen) opgenomen. Op dit moment
onderzoeken we de mogelijkheden om de leerlijn
tevens te vertalen naar een Europees programma.”
Om alle gebouwtechnieken optimaal in te passen én zichtbaar te maken voor cursisten, is het volledige
gebouw ontworpen in BIM.
Belimo veldcomponenten
“Alle bij de bouw betrokken partijen hebben Belimo
veldcomponenten toegepast”, vertelt Van Leeuwen.
“Van de waterzijdige aandrijving (PIQCV, QCV,
Energy Valve, EPIV) en luchtzijdige aandrijving
(VAV-Compact) tot en met de sensoren (Energy
Valve). Uniek aan de Belimo veldcomponenten is
dat zij verbonden zijn met het internet (Internet of
Things). Hierdoor kunnen zij eenvoudig op afstand
worden uitgelezen. Ook in het klaslokaal, waardoor
we de techniek nóg praktischer kunnen maken voor
onze cursisten. Hoeveel lucht stroomt er nu eigenlijk
door de kanalen in het lokaal? Hierdoor worden
zij nog beter voorbereid op de toekomst.”
vertelt hij. “We hebben het gebouw eerst virtueel
gebouwd en tot in detail doorgerekend. Hierdoor
kunnen we het ook perfect als cursusmodel gebruiken.
Immers krijgen steeds meer installateurs
te maken met BIM. Dankzij een speciale app
kunnen cursisten virtueel door de ‘digital twin’
lopen. Bovendien wordt allerlei informatie over de
installatiecomponenten gedeeld én willen wij het
model gaan benutten voor service en onderhoud.”
Slimmer, gezonder
en energiezuiniger
“Zowel Belimo als wij constateren dat gebouwen
de komende jaren steeds slimmer, gezonder en
energiezuiniger moeten worden”, aldus Van Leeuwen.
“Dit betekent dat steeds meer technieken nodig
zijn, die bovendien goed afgestemd, gemeten
en geregeld moeten worden. Dat maakt meet- en re-
geltechniek een vak voor de toekomst! Echter kampen
we nu al met een enorm tekort aan vaktechnici
op dit vlak. Om deze trend te doorbreken en de kennis
en vaardigheden van technici weer op peil te
brengen én te houden, hebben wij samen met Belimo
een nieuwe leerlijn Meet- & Regeltechniek opgesteld.
Dankzij deze leerlijn kunnen technici vanaf
eind dit jaar kennis maken met de basisbeginselen
van meet- en regeltechniek en gebouwautomatisering.
Ook wordt uitgebreid aandacht besteed aan
de technische systemen waarmee je bijvoorbeeld
druk, flow en temperaturen kunt meten én beïnvloeden.
Vanzelfsprekend staat de praktijk hierbij
centraal, waarvoor Belimo verschillende montageopstellingen
beschikbaar stelt, die steeds worden
aangevuld met de nieuwste technieken. En ook
het gebouw zelf is een trainingsobject, want hierin
zijn maar liefst 679 Belimo producten (in meer dan
De living lab is in september 2021 in gebruik genomen.
Precies een jaar later volgde de feestelijke
opening van het Vakcentrum Binnenklimaattechniek,
dat in samenwerking met diverse brancheverenigingen
én Belimo is gerealiseerd. ❚
BOUWINFO
Opdrachtgever
ROVC
Aannemer
Rots Bouw
Installateur
WSi techniek
Systeem-integrator
Webeasy
Meet- en regeltechniek
Belimo
INSTALLATIEENBOUW.NL | 67

GENT RESIDENTIE BEAUX-ARTS
MINIMALE STOOKKOSTEN DANKZIJ
PERFECT HYDRAULISCH EVENWICHT
Tussen Gent Sint-Pieters en de Korenmarkt prijkt een prachtig nieuw complex: residentie Beaux-Arts. Naast een woonzorgcentrum, wellness
en restaurant, huist het gebouw 18 assistentiewoningen en 18 appartementen. In deze wooneenheden verdelen afleversets de warmte die door
twee centrale gasketels wordt geproduceerd. Zo genieten alle bewoners energiezuinig van verwarming en warm water.
Tekst Sara Dekesel | Beeld Caleffi
Ronny Bockstaele, Technical Account Manager bij Caleffi International.
Voor Sani-Heating was het de vijfde keer dat ze
distributiesets van Caleffi plaatste. De ondersteuning
van offertefase tot hydraulische uitwerking,
bij de opstart en achteraf maken de fabrikant tot
een gewaardeerde partner van het Zottegems
installatiebedrijf. Ook in Beaux-Arts zorgden de
twee partijen samen voor een uitgekiend verwarmingssysteem
in perfect hydraulisch evenwicht.
Ronny Bockstaele, Technical Account Manager bij
Caleffi, licht het project toe.
Combilussysteem met twee
verwarmingstemperaturen
“Elk van de 36 wooneenheden is uitgerust met
vloerverwarming, uiteraard op lage temperatuur,
en een badkamerradiator op hoge temperatuur. De
geplaatste afleversets SATK501 bevatten alle nodige
componenten voor de verwarming op twee temperaturen
en de productie van sanitair warm water
met een combilussysteem”, legt Bockstaele uit. “De
sets zijn uitgerust met een elektronische regelaar.
Die anticipeert met behulp van sensoren op de ingestelde
temperatuur. Wanneer ze bijna bereikt is,
beperkt de regelaar alvast de warmtetoevoer zodat
het setpoint niet overschreden wordt. Zo wordt onnodig
energieverbruik vermeden.”
Individuele vraaggestuurde
warmteafgifte
“De afleversets zijn voorgeprogrammeerd om beide
temperatuurkringen te sturen met een variabel
68 | INSTALLATIEENBOUW.NL

RESIDENTIE BEAUX-ARTS GENT
In de Gentse residentie Beaux-Arts worden 36 wooneenheden voorzien van verwarming en warm water met een combilussysteem en afleversets.
debiet. Als er in een appartement geen vraag is
naar verwarming of warm water, wordt er geen
warmte afgeleverd en dus ook niets verbruikt. Een
thermische appendage zorgt er wel voor dat de
warmwatertemperatuur niet onder de 60 graden
duikt, zodat er altijd voldoende warm water is”,
vervolgt Bockstaele.
Céline Uyttersport van Sani-Heating vult aan:
“Het energie- en waterverbruik van elke wooneenheid
wordt individueel gemeten en de verbruiks-
De voorgeprogrammeerde afleversets in Beaux-
Arts werken met twee temperatuurkringen, voor
vloerverwarming en een badkamerradiator.
‘Als er in een
appartement geen
vraag is naar
verwarming of warm
water, wordt er geen
warmte afgeleverd
en dus ook niets
verbruikt’
gegevens worden automatisch doorgestuurd naar
het gebouwbeheersysteem. Zo betalen alle bewoners
precies voor hun eigen verbruik, zonder dat
iemand de meterstanden moet aflezen.”
Appendages voor optimaal
rendement
Naast een waterontkalker beschermen een luchten
vuilafscheider van Caleffi de centrale verwarmingsinstallatie.
“Overal in België zit kalk in het
water. Net als vuil en lucht in de leidingen zorgt
zelfs een lage hoeveelheid kalk op termijn voor
een hoger verbruik, slijtage en storingen”, aldus
Bockstaele. “Ook de waterzijdige inregeling is
uiterst belangrijk voor het rendement. Daarom
beschikt elke wooneenheid over een drukverschilregelaar
en een waterslagdemper om het
hydraulisch concept in evenwicht te houden. De
waterslagdemper neutraliseert drukpieken bij het
sluiten van de kranen. Uiteraard zit er ook een veiligheidsgroep
op de koudwateraansluiting, zoals
verplicht door Belgaqua.”
Service van offerte tot nazorg
“Na de offerte-aanvraag ging ik met Sani-Heating
ter plaatse kijken wat de noden waren wat
betreft het verwarmingsvermogen en het sanitair
warmwaterdebiet”, vertelt Bockstaele over het
verloop van de samenwerking. “Op basis daarvan
hebben we de geschikte afleverset en de nodige
inregelappendages uit ons gamma gekozen. Zoals
in elk project hebben we bij de plaatsing de
hydraulische aansluiting van de eerste vijf toestellen
gecontroleerd, om te verzekeren dat de
volgende ook correct aangesloten werden. Ook
bij de opstart voerden we een controle uit op
vijf toestellen, op de werking, verwarmings- en
warmwatertemperatuur. De hydraulische inregeling
hoeft verder niet meer gecontroleerd te
worden omdat ze dynamisch is. Als er achteraf
nog problemen zouden zijn die Sani-Heating niet
zelf opgelost krijgt, staat ons technisch team
altijd klaar.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 69

Voor een gezond
en comfortabel
binnenklimaat.
Belimo ruimtesensoren
De nieuwe ruimtesensoren (sensoren en ruimtebedieningsmodules) zijn de perfecte aanvulling op ons huidige assortiment. Met de
uitbreiding van ons assortiment voor zichtbare plaatsing in ruimtes, biedt Belimo een elegant en tijdloos design. Voor installateurs is de
snelle installatie van belang en systemintegrators stellen de eenvoudige inbedrijfstelling met een smartphone op prijs. Eindgebruikers
genieten niet alleen van een comfortabel en gezond binnenklimaat maar ook van de intuïtieve bediening.
– Esthetisch, tijdloos design
– Ruimtebedieningsmodules met ePaper-touchdisplay
– Snelle installatie dankzij steekklemmen en klikbare afdekking
– Configuratie en diagnose van actieve ruimtesensoren via de Belimo Assistent App
Ontdek de voordelen
www.belimo.nl
BELIMO Servomotoren B.V. Riezebosweg 5, NL-8171 MG Vaassen
Tel. +31 (0)578 576 836, info@belimo.nl, www.belimo.nl
Openingstijden: maandag t/m vrijdag 07.30 - 17.00 uur

VEURNE SUIKERPARK
Slimme vraaggestuurde ventilatie
voor nieuw bruisend stadsdeel
Suikerpark in Veurne
Op de groene site Suikerpark van 49 ha in Veurne (BE) zullen de
komende jaren zo’n 500 wooneenheden gerealiseerd worden. Een
mooie mix van woningen en appartementen, met een diverse stijl,
grootte en budget. Naast de vele woonentiteiten zal er ook plaats zijn
voor een muziekacademie, tal van handelszaken en atelierwoningen.
Dit alles zal Suikerpark tot een bruisend stadsdeel maken, waar
het aangenaam vertoeven is. Om een gezond binnenklimaat
te garanderen, koos projectontwikkelaar ION voor een slim
vraaggestuurd ventilatiesysteem van DUCO Ventilation & Sun Control.
Tekst en beeld DUCO Ventilation & Sun Control
Future proof nieuwbouwwoningen
De woningen en appartementen in de nieuwe wijk in Veurne zijn volledig
future proof. De eenheden worden allemaal verwarmd met restwarmte van de
chipsoven van de nabijgelegen PepsiCo-fabriek. Het project kreeg Europese en
Vlaamse subsidiesteun voor de aanleg van het warmtenet. Dat zorgt ervoor dat
de wooneenheden in Suikerpark zelf geen individuele verwarmingsinstallatie
nodig hebben. Voor de ventilatie koos projectontwikkelaar ION voor een
vraaggestuurd ventilatiesysteem van DUCO.
De woningen en appartementen zijn volledig future proof.
72 | INSTALLATIEENBOUW.NL

SUIKERPARK VEURNE
Slimme ventilatie met vraagsturing
Elke wooneenheid wordt apart geventileerd, met een vraaggestuurd
C-systeem. Voor de afvoer van de vochtige of vervuilde lucht ging de keuze
uit naar de DucoBox Focus. Toevoer van verse lucht in de leefruimtes
gebeurt door de meest recente elektronische TronicVent raamroosters met
uitstekende akoestische demping. De ruimtes zijn voorzien van CO 2
-sensoren
en -bedieningen. Vochtmeting in de badkamers gebeurt door boxsensoren
die meten in het luchtkanaal. In de toiletten wordt de ventilatie geregeld op
basis van aanwezigheidsdetectie.
Suikerpark krijgt een mooie mix van woningen en appartementen.
Beperkt kanalenstelsel
De keuze voor een C-systeem werd heel bewust gemaakt. De kostprijs en
kwaliteit van de installatie rechtvaardigen die keuze. Er hoeven bijna geen
kanalen gelegd te worden, maar de bewoners genieten toch van een natuurlijk
gevoel met frisse buitenlucht. Een C-systeem is natuurlijk en simpel en heeft
de mogelijkheid om aan bijkomende nachtkoeling te doen. Bovendien wordt
de binnenkomende lucht nimmer microbieel of met stof vervuild, wat bij een
kanaalnetwerk wel een risico is. De projectontwikkelaar ging voluit voor een
perfecte materiaalkeuze. Het project is echter meer dan alleen maar een
eyecatcher, maar ook en vooral een modern, energiezuinig en duurzaam
nieuw stadsdeel dat geschikt ontworpen is voor bepaalde leefvormen van
de toekomst. ❚
Elke wooneenheid wordt apart geventileerd.
Projectontwikkelaar ION koos voor een slim vraaggestuurd
ventilatiesysteem van DUCO Ventilation & Sun Control.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 73

PREFAB INSTALLEREN VOOR DE WONINGBOUW:
INPLUGGEN. MONTEREN. KLAAR!
Binnen de installatietechniek worden de regels steeds strenger en de kwaliteitseisen steeds hoger. En omdat vakbekwame mensen schaars
zijn, komt het erop neer dat u steeds meer moet doen, in steeds minder tijd. Winstalleren ® 2.0 biedt hierbij de oplossing!
Tekst en beeld Attema
Het installatiegemak van prefab
“Winstalleren ® 2.0 is een uniek en innovatief
concept”, aldus Freek van Poederooijen, productmanager
bij Attema. “Door het uiterst complete
assortiment installeert u 100% stekerbaar: van
groepenkast tot schakelmateriaal. Alle producten
worden volgens uw wensen in elkaar gezet en getest.
Volledig prefab dus. Vervolgens wordt alles
desgewenst per verdieping of eenheid afgeleverd
74 | INSTALLATIEENBOUW.NL

‘Door het uiterst complete assortiment
installeert u 100% stekerbaar: van
groepenkast tot schakelmateriaal’
op de afgesproken locatie en tijd. Inpluggen.
Monteren. Klaar! Hierdoor werkt u drie keer sneller
dan bij traditioneel installeren. En bovendien
vermindert u uw faalkosten met 90%.”
Gegarandeerd een gunstig resultaat
Winstalleren ® is echt een kwestie van plug-andplay
installeren. Bij uw elektrotechnische groothandel
vindt u namelijk een uiterst compleet assortiment
100% stekerbare producten van Winstalleren ®
2.0: contactdozen, schakelaars, dimmers, perilex,
koppelsnoeren, centraaldozen, kabeldozen en Clickmate
NXT groepenkasten. En dat betekent winst voor
u. Met de prefab installatie-oplossing van Winstalleren
® installeert u een volledig appartement in slechts
enkele uren. Van Poederooijen: “Het is dan ook een
slimme en snelle oplossing voor zowel nieuwbouw
als transformaties naar woningen, appartementen
en hotels. Hiermee bent u ondanks de hogere materiaalkosten
verzekerd van een gunstig resultaat!”
Herbruikbaar en duurzaam
“De producten van Winstalleren ® zijn onderhoudsvrij
en voldoen natuurlijk aan de normen en
wetgeving”, vertelt Van Poederooijen. “U heeft
bovendien garantie op de werking van de totale
installatie. Daarnaast zijn alle installatieproducten
van Winstalleren ® ook herbruikbaar. Zo beperkt
u de kosten en afvalstromen en draagt u
actief bij aan een circulaire economie. Dat is installeren
volgens Attema.” ❚
Winstalleren ® 2.0
De prefab installatie-oplossing voor de woningbouw
100%
STEKERBAAR
3X SNELLER DAN
TRADITIONEEL
INSTALLEREN
DUURZAME
INNOVATIE
90% MINDER
FAALKOSTEN
Als installateur moet u steeds meer werk in steeds
minder tijd realiseren. Tegelijkertijd zijn vakbekwame
mensen schaars. Winstalleren ® biedt uitkomst. Of het nu
om een transformatieproject, prefab betonnen casco, HSB
of unitbouw gaat, met Winstalleren ® installeert u 100%
stekerbaar: van groepenkast tot schakelmateriaal. Alle
producten worden volgens uw wensen in elkaar gezet,
getest en desgewenst per verdieping of eenheid afgeleverd
op de afgesproken locatie en tijd. Monteren. Inpluggen.
Klaar! Dat is installeren volgens Attema.
Meer info? Kijk op www.attema.com
Vernieuwende ideeën voor ’n veranderende wereld.
download de
Attema app!
INSTALLATIEENBOUW.NL | 75

ZWOLLE BROERENKWARTIER
DRIE ONDERDELEN MAKEN ÉÉN GEHEEL
BIJZONDERE SAMENWERKING BIJ
BROERENKWARTIER ZWOLLE
In het centrum van Zwolle worden 122 appartementen gerealiseerd, verdeeld over drie complexen. Het gaat om de renovatie en uitbreiding
van bestaande gebouwen. In het Broerenkwartier komen studenten en starters te wonen. Aan dit project werken drie onderdelen van Breman
mee: Breman Utiliteit Zwolle (penvoerder en centrale voorzieningen), Breman Techniek (installaties woningen) en Breman Installatiefabriek
(gevelroosters). Zij verzorgen de E- en W-installaties voor 94 van de 122 appartementen.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Breman
Breman is expert op het gebied van duurzame
en energiebesparende oplossingen voor woningen.
Denk daarbij aan cv-ketels, warmtepompen,
zonnepanelen, ventilatie, isolatie, slimme
thermostaten en service en onderhoud. Breman
geeft hierover advies en levert de producten. De
Breman Installatiegroep is een landelijk werkende
groep van 28 gespecialiseerde installatiebedrijven
die voor zowel particulieren als de
zakelijke markt werken.
Volledig elektrisch
Het Broerenkwartier bestaat uit de delen Zuid,
Noord A en Noord B, die gefaseerd worden opgeleverd
tussen november en het einde van het jaar.
Behalve de renovatie, komen er nog drie extra ver-
Breman verzorgt de centrale indeling van het watersysteem en de luchtkanalen, nuts-invoer, stekerbare installaties en gevelroosters bij het Broerenkwartier in Zwolle.
76 | INSTALLATIEENBOUW.NL

BROERENKWARTIER ZWOLLE
Bovenop het bestaande gebouw komen twee extra verdiepingen.
Bij de bouw worden veel duurzame en herbruikbare materialen toegepast.
diepingen bovenop het gebouw. Met zijn houten
gevels, prefab onderdelen en herbruikbare materialen
voldoet het aan hoge duurzaamheidseisen. De
woningen van Bouwdeel Zuid worden met elkaar
verbonden door een gezamenlijke binnentuin.
Op de begane grond bevinden zich commerciële
ruimtes met onder meer winkels. Waar de woningen
volledig gasloos opgeleverd worden, geldt dit
nog niet voor de winkelruimtes. Omdat het de bedoeling
is dat ook de commerciële ruimtes in de
toekomst van het gas af gaan, worden hiervoor al
voorbereidingen getroffen op het dak. Ook de wo-
ningen gebruiken geen warmtepompen; er wordt
elektrisch verwarmd en er komen elektrische boilers
en radiatoren.
‘De roosters hebben
dezelfde grootte
en kleur als de
stenen van
de gevels’
Bijzondere ventilatieroosters
Breman verzorgt de centrale indeling van het
watersysteem en de luchtkanalen, nuts-invoer,
stekerbare installaties en gevelroosters. Met name
die laatste vormden een bijzonder onderdeel van
het project, volgens Henry Brachten, projectleider
namens Breman Utiliteit Zwolle. “Die hebben
dezelfde grootte en kleur als de stenen van de
gevels. Breman heeft die speciaal op maat ontwikkeld.”
Bijzonder hieraan is dat de gevelstenen niet
overeenkomen met de standaard maatvoering; er
zijn zelfs verschillende formaten. In samenspraak
met het hele bouwteam werd deze oplossing ontwikkeld,
waarbij de ventilatieroosters perfect in de
gevel passen, inclusief de RAL-kleur. Het was Climarad
die aangaf waar de roosters op technisch
gebied aan moesten voldoen. Breman gebruikt
namelijk de decentrale ventilatie-units van dit
bedrijf.
Winkel in bedrijf
Voor de bouw werden de bovenverdiepingen volledig
ontmanteld, maar de WE Fashion op de begane
grond bleef open. En dat terwijl de nieuwe
installaties van de winkel wel geïntegreerd moesten
worden in het gebouw. Brachten: “Zij bleef
doorverkopen, terwijl wij aan het werk waren. Dat
is gelukkig prima gelukt, met zo min mogelijk hinder
voor personeel en klanten.”
Breman Utiliteit Zwolle (penvoerder en centrale voorzieningen), Breman Techniek (installaties woningen) en
Breman Installatiefabriek (gevelroosters) werkten nauw samen bij dit project.
Op het lijf geschreven
Omdat de corebusiness van Breman bestaat uit
het bouwen van scholen, kantoren en grote renovaties,
is dit project haar het lijf geschreven. Wat
de bouw extra bijzonder maakt, is de samenwerking
tussen de verschillende divisies van het bedrijf,
vindt Brachten. “De samenwerking tussen de
vestigingen en de medewerkers is bijzonder goed.
Zo bieden we een goed geheel en ontzorgen we
de opdrachtgever.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 77

ZWOLLE BROERENKWARTIER
Ruimte besparen met het ventilatiesysteem
Broerenkwartier Zwolle kiest
voor decentrale ventilatie
De appartementen in het centrum van Zwolle, die zijn gerealiseerd onder de naam Broerenkwartier, hebben het decentrale ventilatiesysteem
van ClimaRad gekregen. Omdat centrale ventilatie te veel ruimte zou vragen, werd gekozen voor deze decentrale oplossing. De producten van
ClimaRad voldoen daarbij aan bijzondere eisen.
Tekst Desiree Pennings | Beeld ClimaRad
Een impressie van de toepassing van de ClimaRad Ventura V1X/V1D ventilatie-unit.
ClimaRad leverde maatwerk bij dit project, waarbij het ventilatieconcept
gecombineerd werd met vloerverwarming. Er zijn meerdere types ventilatieunits
geleverd aan installateur Breman, namelijk de ClimaRad Sensa V2X,
Ventura V1X en Ventura V1D. Laatstgenoemde variant kan twee ruimtes
tegelijkertijd ventileren, wat uitkomst biedt bij meerkamerappartementen.
Dit wordt gecombineerd met ClimaRad S-Fans, die zorgen voor mechanische
luchttoevoer in de slaapkamer, en afzuigcomponenten.
De levering van de producten gebeurde just-in-time, omdat Breman geen
mogelijkheden had om grote hoeveelheden producten op te slaan op locatie.
Door de goede afstemming tussen beide bedrijven konden de goederen
precies geleverd worden op het moment dat ze nodig waren.
Ruimte behouden
Ralph Liedenbaum, Commercieel Directeur en betrokken salespersoon, is
78 | INSTALLATIEENBOUW.NL

BROERENKWARTIER ZWOLLE
zeer te spreken over het project. “De hoofdaannemer, Schutte Bouw, had
moeite om het gebouw ventilatietechnisch op orde te krijgen. Ze heeft het
betoncasco laten staan en heeft alles vervolgens opnieuw opgebouwd.
Omdat het geen nieuwbouw betreft, was het een uitdaging om de kanalen
op de juiste plekken te krijgen. De projectleider van Schutte Bouw kende de
voordelen van ClimaRad en decentraal ventileren. Vandaar dat wij gevraagd
werden om mee te denken.”
Ook installateur Breman was al bekend met ClimaRad en kon zich volledig
vinden in het uitgewerkte concept. Ze zag in dat centraal ventileren ten
koste zou gaan van de woonruimte en dat deze oplossing de enige juiste
was. Liedenbaum: “Er hoefden geen extra leidingschachten aangebracht te
worden, waardoor het gebouw en de appartementen vrijer in te delen zijn.”
Geluidwerende gevels
Behalve de ventilatie lag er ook een belangrijke eis op het gebied van
geluid. Het gaat om een binnenstedelijk project, waardoor de geluidwering
erg belangrijk is. Met de producten van ClimaRad sluit je de gevels af,
waardoor dit probleem direct werd opgelost. Ook bij het ontwerp van de
aangepaste gevelroosters dacht ClimaRad mee. Liedenbaum: “De architect
koos een gevelsteen waarvan de maatvoering niet standaard was. Breman
Installatiefabriek heeft in samenspraak met het gehele bouwteam een
gevelrooster op maat ontwikkeld, precies in de juiste RAL-kleur. Dit
ventilatierooster is meegenomen in het metselwerk. Wij hebben aangegeven
waar het rooster aan moest voldoen en zij heeft de doorvoer in het rooster
‘Alle energie die wordt
teruggewonnen, wordt in
hetzelfde vertrek teruggebracht’
Extern rooster voor de ClimaRad Ventura V1D.
verwerkt. Daar is een behoorlijk traject aan voorafgegaan. Uiteindelijk is er
voor alle partijen een goede oplossing gevonden en was de samenwerking
hierin zeer goed. Er is iets moois ontstaan waar iedereen achter staat.”
Energiebesparing
Duurzaamheid is tegenwoordig bij ieder project belangrijk, zo ook bij het
Broerenkwartier. Alle producten die ClimaRad levert, zijn vervaardigd
uit polipropyleen en circulair. Bovendien maakt ClimaRad gebruik van
warmteterugwinning (WTW) en zorgt ze daarmee voor een minimum aan
ventilatieverliezen. “Dankzij het decentrale systeem ontstaan er geen
mengtemperaturen, omdat de woonkamer het warme vertrek is en de
slaapkamer het koele vertrek. De WTW werkt op kamerniveau: alle energie die
wordt teruggewonnen, wordt in hetzelfde vertrek teruggebracht. Daardoor
gaat er zo min mogelijk energie verloren”, aldus Liedenbaum. ❚
Een impressie van de ClimaRad Sensa V2X ventilatie-unit.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 79

ZWOLLE BROERENKWARTIER
GOEDE ISOLATIE VOORKOMT CONDENSVORMING
BRANDVEILIG EN GOED GEÏSOLEERD
Om condensvorming in de leidingen en vloer te voorkomen, worden de koudwater- en hemelwaterafvoerleidingen binnen het Broeren kwartier
in Zwolle geïsoleerd door H&N Multiprotections. Dit gebeurt in opdracht van Breman, waar H&N regelmatig voor werkt. De werkzaam heden
zijn momenteel nog in volle gang.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Breman
“De meeste leidingen die wij in het Broerenkwartier
isoleren, worden vervolgens in de vloer
gestort. Een ander deel wordt in de wanden weggewerkt.
Het is dus belangrijk werk, maar als de
bouw klaar is, is er niets meer van te zien”, lacht
Oeds van der Haag van H&N Multiprotections.
De meeste leidingen liggen op het voormalige
dak, waar nu twee verdiepingen extra op geplaatst
zijn. “Voordat die tussenvloer gestort
werd, zijn we nog langs geweest om beschadigingen
te herstellen. De buizen liggen immers
op de vloer en daar moeten werknemers overheen
stappen. Dat gaat niet altijd goed. Nadat
we de beschadigingen hadden hersteld, is
de vloer gestort.”
Isolatie, brandprotectie en advies
Voor H&N is dit niet het eerste werk dat ze doet
voor Breman. De relatie tussen beide bedrijven
is erg goed, volgens Van der Haag. “Er zijn nooit
noemenswaardige problemen, we werken graag
met Breman samen.”
‘Ons werk is belangrijk, maar
er is niets meer van te zien
als het project klaar is’
Nadat de leidingen geïsoleerd zijn, worden ze in de vloer of wand gestort.
80 | INSTALLATIEENBOUW.NL

BROERENKWARTIER ZWOLLE
Behalve isolatie houdt H&N zich ook bezig met
brandprotectie en het geven van advies. Het
bedrijf is expert op het gebied van het brandwerend
afdichten en afwerken van sparingen en
doorvoeringen en van brandwerende, thermische
en akoestische isolatie. De gespecialiseerde en
vakbekwame monteurs van H&N verzorgen het
gehele project, zonder dat de opdrachtgever daar
verder omkijken naar heeft. De werkzaamheden
worden bovendien op een milieuverantwoorde
manier uitgevoerd.
De relatie tussen Breman en H&N is erg goed. “We werken graag samen aan mooie
projecten, zoals het Broerenkwartier.”
Volledig op de hoogte
Naast woningen, werkt H&N Multiprotections ook
in andere sectoren, zoals scholen, zieken huizen,
overheidsgebouwen en industrie. Door centrale
verwarmingsleidingen, koelwatersystemen, stoomleidingen,
buffervaten en tanks te isoleren, kun je
veel energie besparen en een hoog comfort bereiken.
Op het gebied van brandprotectie is H&N
volledig op de hoogte van het Bouwbesluit, de
benodigde technieken en materialen en noviteiten.
Nadat de werkzaamheden zijn uitgevoerd,
levert het bedrijf een logboek aan met daarin
alle afgewerkte brandwerende doorvoeringen.
Hiermee is het eenvoudig om deze te controleren
en beheren. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 81
Naamloos-2 1 14-09-2022 10:45

NIEUW!
eComfort
Luchtgekoelde koelmachines
35 - 210 kW
35 - 210 kW
Geoptimaliseerd
ontwerp met
kleinere
voetafdruk,
inclusief
buffertank.
Toepassingsgebied
geoptimaliseerd om
aan de meeste
eisen te voldoen.
Onafhankelijke
circulatiepomp met
een optionele
frequentieregelaar
waardoor de
verbruikskosten
worden verlaagd.
Geoptimaliseerd
rendement door
de nieuwe
wisselaarconfiguratie
en het gebruik van
componenten van de
laatste generatie.
Door het gebruik van R32 hoeft er
minder vloeistof te worden gebruikt
(-30% belasting) en wordt de CO2
voetafdruk verkleind (-75%TeqCO2).
Aanbevolen voor:
Food retail
Winkelcentra
Kantoorgebouwen
Hotels
Industrie
Ziekenhuizen
Datacentra
LENNOX neemt deel aan het
ECP-programma voor LCP-HP.
Geldigheid van certificaat controleren:
www.eurovent-certification.com
www.lennoxemea.com

THEMA FRISSE SCHOLEN
HET BINNENKLIMAAT IN FRISSE SCHOLEN
‘KIES VOOR EEN ROBUUSTE OPLOSSING
DIE ZIJN SPOREN HEEFT VERDIEND’
Als directeur-bestuurder van Stichting Katholiek Onderwijs Pijnacker (‘SKOP’) krijgt Henk Hooijmans regelmatig signalen van ontevredenheid.
Het ene schoolgebouw blijft te koud, het andere is benauwd en in weer een ander schoolgebouw loopt de temperatuur in de zomer torenhoog
op. Om zicht te krijgen op het binnenklimaat van de zeven schoolgebouwen, gaat hij te rade bij bba binnenmilieu.
Tekst Liliane Verwoolde | Beeld bba binnenmilieu
bba binnenmilieu adviseert ministeries, gemeentes,
woningbouwcorporaties, multinationals
en schoolbesturen over hoe zij gebouwen
comfortabeler en gezonder kunnen maken.
Ze is gespecialiseerd in binnenmilieu, gezond
bouwen, installatietechniek, bouwfysica en
arbeidsomstandigheden. “De Frisse Scholen
zijn voor ons een belangrijke doelgroep”,
vertelt Froukje van Dijken, healthy building
specialist van bba binnenmilieu. “Zij schakelen
ons geregeld in om inzicht te krijgen
in de prestaties van hun klimaatinstallaties.
Welke maatregelen kunnen zij treffen om het
effect te verbeteren? En wat te doen voor
het onderhoud van de installatie?”
84 | INSTALLATIEENBOUW.NL

FRISSE SCHOLEN THEMA
Froukje van Dijken, healthy building specialist van bba binnenmilieu. & Henk Hooijmans, directeur-bestuurder van Stichting Katholiek Onderwijs Pijnacker.
Van onderzoek naar klachten
naar nieuwbouwadvies
bba binnenmilieu begon haar dienstverlening
ruim 25 jaar geleden met de focus op wat toen
het ‘Sick Building Syndrome’ werd genoemd. “We
zijn succesvol met ons onderzoek naar binnenklimaatklachten
in gebouwen”, zegt Van Dijken
hierover, “maar realiseren ons ook dat we hiermee
achter de feiten aan blijven lopen. Daarom geven
we nu ook steeds vaker advies bij nieuwbouw en
renovatie. Onze kennis over wat er vaak fout gaat
in de praktijk helpt ons daarbij.”
Bouw versus beheer
“Veel opdrachtgevers hebben oprechte ambities
voor het binnenklimaat van hun scholen”, weet
Van Dijken. “Toch worden deze bij oplevering
niet gehaald en na oplevering wordt het dan
nog minder.” Hooijmans en Van Dijken zien
hiervoor meerdere oorzaken. “Scholen worden
gebouwd in opdracht van gemeentes. Het beheer
van de school komt echter voor rekening
van het schoolbestuur. Door deze scheiding
zie je dat er bij het ontwerp niet altijd vol-
‘Pak klimaat,
energieverbruik en
onderhoud
tegelijk aan’
doende aandacht is voor het onderhoud van
klimaatinstallaties en energiezuinigheid. Ook
moet er tijdens de bouw meer aandacht zijn
voor kwaliteit.”
Lage plafonds, kleine lokalen
Voor SKOP voerde bba binnenmilieu inspecties
van het binnenklimaat uit op alle zeven locaties,
vervolgd door een maatwerkadvies per locatie. Zij
voerde hiertoe een groot aantal objectieve metingen
uit en bracht luchtkwaliteit, temperatuur en
klimaatconcepten in kaart. Startpunt was steeds
de ervaring van medewerkers over het binnenklimaat.
“Moderne klaslokalen zijn lager en hebben
minder oppervlakte per leerling, waardoor de
rek eruit is”, merkt Van Dijken. “Als een installatie
dan niet optimaal werkt, heb je geen buffer
meer.” Met de uitslagen in beeld, kan Hooijmans
duidelijke vragen formuleren. ‘Hoe kan ik verbeteringen
realiseren op korte termijn? Wat kan ik
doen op lange termijn? Kom ik in aanmerking
voor subsidies?’
Bijkomende uitdaging
Van Dijken: “Kleine maatregelen kunnen veel effect
hebben. Een kapotte CO 2
-sensor vervangen
die het ventilatiesysteem moet aansturen en het
advies om tijdig extra te luchten bijvoorbeeld.
Ondertussen hebben we er nog een uitdaging
bij gekregen. We moeten het energieverbruik
ook zo laag mogelijk houden. Dit versterkt mijn
advies om klimaat, energieverbruik en onderhoud
tegelijk aan te pakken. bba binnenmilieu kan
hier deskundig in meedenken. Een kanttekening
vooraf: een nieuw concept is niet per definitie het
beste. Met een robuuste oplossing die zijn sporen
heeft verdiend, zijn scholen wellicht beter af dan
met een hightech installatie die zijn reputatie nog
moet verdienen. Het draait om de prestaties.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 85

THEMA FRISSE SCHOLEN
DE SLIMME COMBINATIE
VERSE EN FRISSE LUCHT MET
ÉÉN LUCHTBEHANDELINGSKAST
Er zijn meerdere manieren om scholen te voorzien van voldoende verse lucht. Maar de gewenste temperatuur realiseren, dat is een andere
uitdaging. Als alle bouwkundige maatregelen voor het beperken van de koellast zijn uitgeput, is immers aanvullende koeling nodig. Airconditioning,
die de lucht grotendeels laat circuleren, is nu geen optie meer in verband met de coronaproblematiek. Is uw luchtbehandelingskast
binnen opgesteld of wordt de ruimte op het dak in beslag genomen door zonnepanelen? Dan is de Komfovent Verso-RHP een goede oplossing.
Tekst Liliane Verwoolde | Beeld Vortvent
Met één luchtbehandelingssysteem zijn koeling en verwarming geregeld.
86 | INSTALLATIEENBOUW.NL

FRISSE SCHOLEN THEMA
De Vortvent Komfovent Verso RHP biedt een oplossing bij minder ruimte.
De Vortvent Komfovent Verso Standard RHP1500U:
compact en effectief.
Met de Verso-RHP – uitgerust met een geïntegreerde
DX-warmtepomp – kiest u voor een oplossing
die vers en fris op een slimme manier combineert.
Met de juiste instellingen van dit luchtbehandelingssysteem
regelen de units exact de gewenste
koeling en verwarming en dit met maximale
gebruikmaking van de buitentemperatuur. De
geïntegreerde warmtepomp maakt aanvullende
koeltechnische werkzaamheden overbodig. Wel
zo handig in deze tijd, met een groot gebrek aan
koelmonteurs.
Meerdere uitvoeringen
In het PvE Frisse Scholen 2021 zijn aangescherpte
eisen opgenomen voor de keuze van het warmteterugwinningsprincipe.
Met een warmtewiel en
de Verso-RHP worden de eisen voor Frisse Scholen
klasse C moeiteloos gehaald. De eisen voor klasse
B/A zijn haalbaar met een platenwisselaar of
Twin-coil (Verso-CF uitgevoerd met losse DX-koelers).
De totaaloplossing van Vortvent is verkrijgbaar
met vermogens van 400 tot 30.000 m 3 /h
en geschikt voor binnenopstelling.
‘De units maken
maximaal
gebruik van de
buitentemperatuur’
Grotere kanaalsystemen
Ton Kistemaker, eigenaar/directeur van Vortvent,
specialist in luchtbehandeling, ventilatie en klimaatbeheersing,
wil er wel een kanttekening bij
plaatsen. “Bij deze oplossing is niet het ventilatiedebiet
bepalend, maar de koellast. Met de koellast
als uitgangspunt is de hoeveelheid lucht in het
algemeen behoorlijk groter dan bij ventilatie alleen.
Dit betekent dat bijvoorbeeld de kanaalsystemen
groter moeten worden uitgevoerd. Ook op
andere vlakken kan het wat installatietechnische
uitdagingen met zich meebrengen. Maar koeling,
verwarming en ventilatie in de school zijn met de
Komfovent Verso-RHP optimaal geregeld.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 87

THEMA FRISSE SCHOLEN
AKOESTISCHE PLAFOND- EN WANDOPLOSSINGEN VOOR SCHOLEN
VERANDER DRUKKE KLASLOKALEN IN
RUSTIGE LEERPLEKKEN
In klaslokalen waarin het geluid rondgalmt, verliezen leerlingen hun concentratie. Zij moeten zich te veel inspannen om de informatie van
de leerkracht te verstaan. Ook de leerkracht raakt vermoeid als hij elke dag continu zijn stem moet verheffen. Onderzoek wijst uit dat een
slechte akoestiek zelfs leidt tot regelmatig stemverlies en verzuim. Verstaanbaarheid en het actief sturen of blokkeren van geluid maakt deze
leerkrachten en leerlingen gezonder en gelukkiger.
Tekst Liliane Verwoolde | Beeld Rockfon
Volgens het Programma van Eisen Frisse Scholen
van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
(2015) is toepassing van een geluidsabsorberend
plafond en/of wandafwerking noodzakelijk
bij een goed of uitmuntend ambitieniveau. Dit
programma onderscheidt drie niveaus. In Klasse
A (uitmuntend) bedraagt de nagalmtijd (T30)
maximaal 0,4 seconde. Onder Klasse B (goed) valt
een nagalmtijd tot 0,6 seconde en onder klasse C
(voldoende) een nagalmtijd tot 0,8 seconde. “In
klaslokalen, gangen of aula’s waar een nagalm
van 0,8 of meer wordt gemeten, is het aanbrengen
van extra geluidsabsorberende materialen
noodzakelijk”, vertelt Paul Verbarendse, area
salesmanager en adviseur Onderwijs en Akoestiek
bij Rockfon. Deze firma is gespecialiseerd
in akoestische plafond- en wandoplossingen die
hoogstaande prestaties leveren.
De akoestische panelen zijn verkrijgbaar in elke gewenste kleur.
88 | INSTALLATIEENBOUW.NL

FRISSE SCHOLEN THEMA
Een goede akoestiek hoeft niet ten koste te gaan van de strakke uitstraling.
Een toenemend probleem
Akoestische problemen op scholen nemen toe nu
scholen er fris, strak en modern uitzien. Strakke
betonwanden, vloeren die bestand zijn tegen intensief
gebruik en meubilair dat tegen een stootje kan,
helpen het geluid om naar hartenlust rond te galmen.
“Gelukkig weten we ondertussen ook hoe we
dit effect kunnen tegengaan”, vertelt Verbarendse.
“Akoestische plafondpanelen, eilanden en wandpanelen
zijn uitstekende oplossingen om de akoestiek
te verbeteren. Metingen vooraf en na de montage
van de panelen tonen aan dat de nagalm hiermee
altijd afneemt tot het toelaatbare niveau.”
Steenwol, van nature
geluidsabsorberend
Verbarendse herinnert zich een school in Zuid-
Holland die kampte met grote akoestische problemen.
Het geluid was in de hele school onvoldoen-
‘De akoestische
panelen zijn
verkrijgbaar in
wit en 34 fraaie
standaardkleuren’
de en zo ook in de vergaderruimte. “De directeur
vertelde dat alle opmerkingen weerkaatsten in de
ruimte, waardoor de vergaderingen veel energie
kostten. Onze metingen wezen uit dat de nagalm
hoger was dan 0,8, waarna we het hele gebouw
hebben voorzien van akoestische steenwolpanelen.
Steenwol heeft van nature een hoge geluidsabsorptie
en verbetert daarmee het akoestisch
comfort in een ruimte. Hierdoor konden zowel
leerkrachten als leerlingen rustiger werken en
ging er geen energie meer verloren aan hard praten
en ingespannen luisteren.”
Een goede akoestiek maakt leerkrachten en
leerlingen gelukkiger.
van akoestische plafondpanelen zal de nagalm in
een klaslokaal significant reduceren. De akoestische
panelen zijn verkrijgbaar in wit en 34 fraaie
standaardkleuren. Maar ook de huiskleur van de
school is mogelijk of montage in een ophangsysteem
met dezelfde kleur. De panelen kunnen
horizontaal aan het plafond worden gemonteerd,
maar er zijn ook wandoplossingen beschikbaar.”
Na de verbetering van de akoestiek vraagt luisteren
minder concentratie.
Vrijblijvende 0-meting
Ondanks de problemen begrijpt Verbarendse dat
scholen weifelen om het probleem aan te pakken.
“Ze hebben te maken met een budget en zijn in
de regel trots op de strakke uitstraling van hun
school. Toch hoeven beide zaken geen probleem
te zijn. We voeren vrijblijvend een 0-meting uit en
vervolgens brengen we advies uit over de beste
oplossing. We hebben het dan niet alleen over de
meest effectieve oplossing, maar ook de meest esthetische
in de gegeven situatie. Het toepassen
Duurzaam
De basis van de Rockfon-producten is basalt, één
van de meest overvloedige grondstoffen op aarde.
Dit materiaal heeft een open structuur met mooie
eigenschappen. Het materiaal is niet gevoelig
voor vocht, niet geschikt als voedingsbodem voor
bacteriën en bovendien brandwerend. Verbarendse:
“Rockfon levert dus meer dan akoestische
oplossingen. We zijn ook een duurzame partner.
Vrijwel alle materialen zijn Cradle to Cradle-gecertificeerd
en volledig recyclebaar.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 89

OPTIMALE LUCHT-
EN VUILAFSCHEIDING
Bespaar
tot wel
13%*
SPIROVENT ® RV2
Haal gemakkelijk de lucht uit je verwarming
met de luchtafscheider van Spirotech!
• Nooit meer tussentijds handmatig ontluchten
• Radiatoren altijd helemaal warm aangetoond
door TNO en Kiwa GASTEC
• Binnen 2 tot 4 jaar terugverdiend
www.spirotech.nl
SPIROTRAP ® MB3
Bescherm je CV installatie met de magnetische
vuilafscheider van Spirotech!
• Bescherming van kostbare onderdelen
• Minder storingen en uitval
• 7,4% minder gasverbruik, aangetoond
door TNO en Kiwa GASTEC
• Binnen 2 tot 4 jaar terugverdiend
*wanneer zowel een RV2 als een MB3 geïnstalleerd
Maximising Performance for You

MODERN
Scan de
QR-code voor
een gratis
sample
INSTALLEREN
MEER TIJDSBESPARING OP DE BOUW
WAGO WINSTA ®
• 100% stekerbaar installeren en 100% onderhoudsvrij
• Duurzaam en circulair
• Toegestaan in gesloten wanden en plafonds
• Stekerbaar installeren volgens de NEN NPR 5310 Praktijkrichtlijn
• Maintenance Free gecertificeerd
www.wago.com/nl/winsta

THEMA FRISSE SCHOLEN
CO 2
-SENSOREN DIE HELDER INZICHT GEVEN
DIRECTE TIPS OM DE SCHOOL ÉCHT FRIS TE HOUDEN
Bij groen licht is het CO 2
-gehalte in de klas oké, bij oranje wordt het tijd om maatregelen te nemen en bij rood licht zijn maatregelen noodzakelijk.
Eenvoudiger kan het niet. De Touch van AirTeq geeft glashelder inzicht in het CO 2
-gehalte in de klas, inclusief de maatregelen die je kunt
nemen om het CO 2
-gehalte naar beneden te brengen. Iedereen begrijpt het.
Tekst Liliane Verwoolde | Beeld AirTeq
Het Gelderse bedrijf AirTeq ontwikkelt sinds 2012
software en sensoren. Hierdoor brengt zij nu een
ruim assortiment hoogwaardige sensoren die
aansluiten bij uiteenlopende mogelijkheden. De
grootste gemene deler? Alle sensoren laten in een
oogopslag de meetresultaten zien. Ook met de
Touch maakt AirTeq haar missie – laagdrempelig
en betrouwbaar monitoren – weer meer dan waar.
Temperatuur, luchtvochtigheid en CO 2
-waarde van
de binnenruimte kunnen weergegeven worden in
cijfers, kleuren én grafieken.
Sterke prijs-kwaliteitverhouding
Het binnenklimaat van scholen is al lang een punt
van aandacht. Sinds corona is deze aandacht nog
eens extra aangescherpt. “De AirTeq Touch is niet
ontwikkeld om in te spelen op de coronaproblematiek”,
vertelt Arie den Hartog, directeur/eigenaar
van AirTeq. “Hij is het resultaat van meer dan
tien jaar ervaring. Wel is hierdoor de vraag naar
deze sensor toegenomen. Inmiddels hebben we
meer dan 150.000 online-sensoren geïnstalleerd.
Dat heeft ervoor gezorgd dat we deze sensor van
Zweedse makelij nu bij scholen kunnen aanbieden
tegen een scherpe prijs.”
Inclusief installatie
De CO 2
-sensor van AirTeq is bij scholen met open
armen ontvangen. ‘Eindelijk een sensor die we
begrijpen’. Bovendien hebben de scholen geen
omkijken naar de installatie van de sensor. AirTeq
installeert de sensoren zelf en laat deze werkend
achter. Een ander voordeel is de mogelijkheid om
de sensor te koppelen aan het klimaatbeheers-
Temperatuur, luchtvochtigheid en CO 2
-waarde kunnen worden weergegeven in cijfers, kleuren en grafieken.
92 | INSTALLATIEENBOUW.NL

FRISSE SCHOLEN THEMA
Inmiddels zijn meer dan 150.000 online-sensoren geïnstalleerd.
‘Eindelijk een sensor die we begrijpen’
systeem en de energiemeters. In dat geval wordt
ook het verbruik van gas en elektra helder en inzichtelijk.
“20% van onze klanten kwam hierdoor
tot de ontdekking dat er gas werd gebruikt bij
een buitentemperatuur van 30°C”, vertelt Den
Hartog. De resultaten van de CO 2
-metingen – inclusief
temperatuur en luchtvochtigheid – kunnen
ook in grafieken worden weergegeven. Dit kan
in een grafiek van de dag of van de afgelopen
week. In de weekgrafiek kan de gebruiker op
een willekeurige dag klikken en wordt vervolgens
de grafiek van de geselecteerde dag
getoond. “Zo worden ook positieve ontwikkelingen
zichtbaar.” ❚
Unieke eigenschappen van de AirTeq Touch:
· Duidelijk en eenvoudig.
· Actuele en historische data direct op
het scherm.
· Instellingen en grenswaarden eenvoudig
(online) aan te passen.
·Alarmeringen bij overschrijding
CO 2
-waarden.
· Online koppeling met AirCheq-online
mogelijk.
· Inclusief tafelstandaard en muurmontage.
· Schermvergrendeling mogelijk met
digitaal slot.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 93

THEMA FRISSE SCHOLEN
GEZOND EN COMFORTABEL NAAR SCHOOL,
OOK IN DE WINTER
De afgelopen twee jaar is ongelooflijk veel te doen geweest over de binnenluchtkwaliteit in scholen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat een
slechte luchtkwaliteit de leerprestaties van kinderen negatief beïnvloedt. Bovendien bevordert slechte ventilatie de verspreiding van virussen,
zoals COVID-19. Niet voor niets bleven afgelopen winter de ramen op school wijd open en werd de verwarming hoger gedraaid. Of dit
ook de komende winter nog een optie is, valt te betwijfelen. Immers zou dit voor een veel te hoge energierekening zorgen. Met de winter in
aantocht staan veel schoolbesturen dan ook op een kruispunt. Welke kant moeten zij op? Sjoerd Gersonius, Sales Director bij Euromate, heeft
het antwoord.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Euromate
‘Onze luchtreinigers verbruiken slechts
1 euro aan energie per dag per lokaal’
“Om leerlingen comfortabel en veilig te laten leren,
is schone lucht essentieel”, aldus Gersonius.
“Wereldwijd is inmiddels duidelijk aangetoond
dat de aerosolen-transmissieroute van COVID-19
veel groter is dan gedacht en zelfs de hoofdoorzaak
is van alle besmettingen. Met name gebruikersruimtes
zoals kantoren, vergaderzalen, restaurants,
theaters, bioscopen en scholen waarin
meerdere mensen langere tijd aanwezig zijn en
dezelfde lucht inademen, zijn een risico. Om besmet
te raken, hoeft een gezond persoon gedurende
slechts vijftien minuten (!) een minimaal
aantal virusdeeltjes in te ademen. Vertaal je dit
naar een klaslokaal waarin circa dertig leerlingen
van 8.30 tot 15.00 uur bij elkaar zitten, dan zijn
coronabrandhaarden ook deze winter onvermijdelijk.
Tenzij passende actie wordt genomen.”
Ventilatie is niet afdoende
De afgelopen twee jaar is veel aandacht besteed
aan het belang van ventilatie in scholen. Ook heeft
de overheid de SUVIS-regeling geïntroduceerd om
technische aanpassingen hieromtrent te financieren.
Toch zijn de problemen allerminst opgelost,
weet Gersonius. “Wanneer een school voldoet aan
de actuele Bouwbesluiteisen voor ventilatie, dan
wordt de lucht slechts een tot anderhalf keer per
uur ververst. Om veilig en comfortabel te kunnen
leren en werken echter, is een verversing van vijf
tot zes keer per uur noodzakelijk. Bijvoorbeeld om
pathogenen (biologische ziekteverwekkers zoals
bacteriën, virussen en schimmels) in de lucht te
reduceren. In de nieuwste schoolgebouwen is de
ventilatie weliswaar afdoende om het CO 2
- en
zuurstofniveau in balans te houden, maar niet om
kinderen en onderwijzend personeel te beschermen
tegen pathogenen.”
De plug-and-play luchtreiniger, voorzien van HEPA 14 filter, is krachtig genoeg om een volledig lokaal schoon
te krijgen én te houden.
De kosten rijzen de pan uit
Om de lucht elke tien minuten te verversen, zetten
veel scholen de ramen open. Echter kost dit heel
veel energie, weet Gersonius. “We hebben een ingenieursbureau
laten berekenen hoeveel warmte
op een gemiddelde winterse dag naar buiten
verloren gaat. Dit bureau kwam tot een verlies
van maar liefst 6 tot 6,6 m 3 gas per lokaal per
dag. Afgelopen winter vielen de gasprijzen nog
mee. Toen werd per dag circa 3 euro extra aan
gas verbruikt, om de temperatuur in de lokalen acceptabel
te houden. Met de prijzen van nu echter,
stijgen deze kosten naar circa 22 euro per dag.
We hebben scholen met circa 12 lokalen in ons
94 | INSTALLATIEENBOUW.NL

FRISSE SCHOLEN THEMA
Met de winter in aantocht staan veel schoolbesturen op een kruispunt.
bestand, die het afgelopen jaar 50.000 euro extra
hebben uitgegeven aan gas. Zouden ze dit jaar dezelfde
strategie volgen, dan komen zij uit op circa
300.000 euro. Dat is niet meer op te brengen.”
In elk lokaal een luchtreiniger
Een oplossing voor deze scholen kán zijn om te
investeren in een ventilatiesysteem dat vijf keer
krachtiger is dan hun huidige systeem, aldus Gersonius.
“De installatiebranche heeft echter uitgerekend
dat zij tot minimaal 2050 nodig heeft om
alle scholen aan te passen. Het tekort aan technici,
de schaarste aan materialen én de bouwkundige
aanpassingen die hiervoor nodig zijn, zorgen
voor enorm veel vertraging. In plaats hiervan adviseren
wij om een luchtreiniger te plaatsen. Onze
luchtreinigers verbruiken slechts 1 euro aan energie
per dag per lokaal. Hiermee kunnen scholen
dus 21 euro per lokaal per dag besparen, terwijl
het comfort naar het allerhoogste niveau wordt
Om veilig en comfortabel te kunnen leren en werken, is een luchtverversing van vijf tot zes keer per uur noodzakelijk
Een populaire luchtreiniger in scholen is de Pure Air
Shield (PAS) 3300 van Euromate.
getild.” In combinatie met de aanschafprijs zijn
luchtreinigers dé excellente keuze voor scholen,
benadrukt hij. “Het kabinet heeft € 360 miljoen
beschikbaar gesteld voor de verbetering van het
binnenklimaat in scholen. Zou je dit geld investeren
in luchtreinigers, dan kan het overgrote deel
van de 125.000 klaslokalen in ons land binnen nu
en één jaar al over een professionele luchtreiniger
beschikken. Een onderzoek in samenwerking met
de UvA binnen onze Tweede Kamer toont aan dat
professionele luchtreinigers het risico op een CO-
VID-19-besmetting met maar liefst 90% verlagen.
Meer motivatie is toch niet nodig?”
Geen warmteverlies
Een populaire luchtreiniger in scholen is de Pure
Air Shield (PAS) 3300 van Euromate. “Deze plugand-play
luchtreiniger, voorzien van HEPA 14 filter,
is krachtig genoeg om een volledig lokaal schoon te
krijgen én te houden”, aldus Gersonius. “Voor scholen
met een systeemplafond bieden we bovendien
de VisionAir luchtreinigers, die op meerdere plekken
in de ruimte vervuiling kunnen afvangen.” Alle
luchtreinigers van Euromate zijn gecertificeerd door
gerenommeerde onafhankelijke instanties en filteren
continu virussen, bacteriën, fijnstof, pollen en geuren
uit de lucht. “Omdat warme binnenlucht in plaats
van koude buitenlucht wordt aangezogen, treedt er
geen warmteverlies op. Sterker nog: de warmte wordt
juist beter door de ruimte verspreid. Bovendien functioneren
onze luchtreinigers fluisterstil. Omdat de
apparaten in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar
zijn, wordt voor ieder lokaal een passende
oplossing geboden.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 95

THEMA FRISSE SCHOLEN
OOK BUITEN DE VAKANTIES AAN HET WERK?
VERBETERING SCHOOLVENTILATIE OP STOOM
Er zit schot in de verbetering van de ventilatie in schoolgebouwen. Wouter Wijma, directeur van Ned Air, merkt dat na de zomer- en herfstvakantie
ook de kerst- en voorjaarsvakantie goed benut worden om onderwijsgebouwen aan te pakken. “Er wordt nu volop geleverd, geproduceerd
en gepland voor komende leveringen. Ik hoop wel dat de fabrikanten in de toekomst voldoende personeel hebben om de productiecapaciteit
op peil te kunnen houden.”
Tekst Tjerk van Duinen | Beeld Ned Air
“Schoolventilatie is nog steeds één van de belangrijkste
focusgebieden van Ned Air”, aldus
Wijma. “En dan is het prettig als de SUVIS-regeling
eindelijk effect begint te krijgen. Wij zijn
volop aan het produceren voor levering in de
komende vakantieperioden. Je ziet de leveringen
helaas nog steeds synchroon lopen met de
schoolvakanties. Na het breek- en hakwerk komen
wij met onze installaties en kunnen de installateurs
een gezonde leeromgeving creëren in
de schoollokalen.”
Dat vraagt wel enig improviseren met bijvoorbeeld
een zogenaamd tropenrooster, maar daarmee
kun je wel vanaf twee uur tot een uur of
acht aan de slag. Installateurs kunnen het werk
Vakantiewerk
In navolging van de herfstvakantie is ook de
kerstvakantie inmiddels grotendeels volgeboekt.
“En ook voor de februarivakantie kunnen installateurs
al starten met plannen, om onze units te
plaatsen.” Wijma verbaast zich echter over deze
vakantie-gerichte planning. “Je kunt volgens mij
ook prima buiten de vakanties om doorwerken.
Ideaal voor architecten en opdrachtgevers die de installaties op het dak niet in beeld willen: de NedAir SlimLine.
96 | INSTALLATIEENBOUW.NL

FRISSE SCHOLEN THEMA
Ned Air levert nieuwe ventilatie-units voor de renovatie van het Graafschap College in Doetinchem, in opdracht van installateur Alferink.
‘Communicatie met de markt en dus met je
klanten is essentieel’
zo meer uitsmeren, meer opdrachten uitvoeren
en dus meer frisse scholen realiseren. Zo lang de
schoolbesturen vasthouden aan de vakantieplanning
voor verbouwingen echter, hebben wij ons
helaas daaraan te houden.”
Graafschap College
Dat geldt bijvoorbeeld ook voor het meerjarenprogramma
van het Graafschap College in Doetinchem.
Wijma: “De klimaatinstallaties van dit twintig
jaar oude schoolcomplex zijn we in samenwerking
met installateur Alferink gefaseerd volledig aan
het renoveren. Ook hier gebruiken we alleen de vakantieperiodes
om de centrale systemen stuk voor
stuk aan te pakken. Alles wordt aangepakt, van de
luchtbehandelingskasten op het dak tot de kanalen
en roosters in de lokalen. Ook dit is een mede
met SUVIS gefinancierd project. De klant is in elk
geval tevreden: we hebben net weer een mooie
vervolgopdracht voor de school binnen.”
Planning
Voor de collega’s op de afdeling werkvoorbereiding
van Ned Air is het volgens Wijma keihard
werken geblazen. “De toeleveringsproblemen zijn
er nog steeds, dus efficiënt plannen is van groot
belang. Aan de andere kant is communicatie met
de markt en dus communiceren met je klanten
essentieel. Reken maar dat leveringen vertraging
oplopen als er weer eens een onderdeel te laat
binnenkomt. Stel dat je in de binnenstad van
Amsterdam moet leveren, dat er voor over zes
weken een vergunning is geregeld en het gaat
daarbinnen niet lukken, dan kan ik me voorstellen
dat je op wat minder begrip kunt rekenen.
Gelukkig merken we dat de marktgekte aan het afnemen
is. Met decentrale units hebben we bij Ned
Air zelfs helemaal geen leveringsproblemen meer.”
Wat wel blijft, is het gebrek aan goed technisch
personeel. “In de hele branche komen we mensen
tekort”, besluit Wijma. “Er wordt grof geld
betaald voor technisch geschoold personeel en
tegenwoordig kopen zelfs installatiebedrijven
personeel weg bij producenten. Het zorgt ervoor
dat de robotisering van productielijnen in een
hogere versnelling wordt gebracht. Vooralsnog
blijven we mooie, slimme, stille schoolventilatieunits
maken en leveren voor het creëren van
frisse scholen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 97

Part of ROCKWOOL Group
Leerlingen kunnen rumoerig zijn.
Maar jouw school hoeft dat niet te zijn.
Gezondere leraren. Betere leerprestaties. Minder ziekteverzuim.
Ontdek het effect van goede akoestiek op leerprocessen en het
welzijn van leerkrachten met onze robuuste, budgetvriendelijke
oplossingen voor scholen. Onze producten zijn milieuvriendelijk
geproduceerd, duurzaam en recyclebaar, en voldoen aan alle
hygiëne- en brandwerende eisen om de veiligheid en het welzijn
van leerlingen te waarborgen.
Meer weten over goede schoolakoestiek?
Scan de QR-code en ontdek hoe je een
betere schoolakoestiek creëert. Of kijk op
rockfon.nl/schoolakoestiek

THEMA FRISSE SCHOLEN
RODENBORCH COLLEGE, ROSMALEN:
DUURZAME EN GEZONDE NIEUWBOUW
VOOR VWO, HAVO EN MAVO
In nieuwbouwwijk De Groote Wielen in Rosmalen is een nieuwe, gezonde en toekomstgerichte scholengemeenschap gerealiseerd voor vwo,
havo en mavo, inclusief twee volwaardige sporthallen. Uitgangspunt in het Rodenborch College is dat het ‘wij-gevoel’ overheerst. Bovendien
vloeien binnen en buiten zoveel mogelijk in elkaar over. De nieuwe school voldoet volledig aan de BENG-normen en heeft een uitstekende thermische
schil met hoge Rc-waarden. Op het dak zijn PV-panelen aangebracht, verwarming en koeling worden opgewekt door warmtepompen
en er vindt warmteterugwinning plaats. In combinatie met bewegingssensoren en aanwezigheidssensoren op de verlichtingsinstallatie wordt
nergens onnodig energie verbruikt.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld WSi Techniek
De installatie in het Rodenborch College is vrij complex. Alle moderne technieken zijn in de nieuwbouw verwerkt.
Het ontwerp voor het Rodenborch College is gemaakt
door RoosRos Architecten, terwijl HEVO
het ruimtelijk-functioneel en technisch Programma
van Eisen heeft opgesteld. Onder de levering,
montage en bedrijfswaardige oplevering van de
werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties
staat de handtekening van WSi Techniek.
“In opdracht van HEVO hebben wij het technische
ontwerp van De Blaay-Van den Bogaard uitgeëngineerd
tot een uitvoeringsontwerp”, vertelt Jasper
Blekkink, Projectleider bij WSi techniek. “Het Rodenborch
College is door ons voorzien van lucht/
water-warmtepompen, waarbij bij piekbelasting
gasgestookte cv-ketels worden bijgeschakeld. Voor
de warmte- en koude-afgifte in de onderwijsruimten
is gekozen voor hybride panelen, waarin ook de
ventilatie en verlichting zijn geïntegreerd. Dankzij
de combinatie met vloerverwarming kan op lage
temperaturen verwarmd worden.” De sporthallen
zijn voorzien van stralingspanelen.
Frisse Scholen klasse B
De klimaatinstallatie in het Rodenborch College
voldoet volledig aan de ‘Frisse Scholen klasse B’
eisen. Datzelfde geldt voor de verlichting. Blekkink:
“Overal in het gebouw is gekozen voor
energie-efficiënte LED-verlichting met intelligente
lichtschakelingen. Om het installatietempo
te verhogen en faalkosten tot een minimum te
beperken, hebben wij gekozen voor een volledig
stekerbare installatie. Inclusief de bewegings- en
100 | INSTALLATIEENBOUW.NL

FRISSE SCHOLEN THEMA
De monteurs op de bouw konden de sensoren eenvoudig door het gat in het plafond steken en direct koppelen met de voeding en regelinstallatie.
aanwezigheidssensoren. Dankzij deze aanpak
konden we tot 70% sneller installeren.”
One-stop-shop
“We hebben eerst de juiste bekabeling voor dit
project geselecteerd”, vertelt Blekkink. “Al gauw
kwamen we uit bij Wieland. Isolectra is marktleider
met Wieland in Nederland en bovendien dé
specialist in stekerbaar installeren. Daarom hebben
wij besloten om de complete installatie met
Wieland/Isolectra uit te voeren. Hierdoor konden
we werken met één type bekabeling van verlichting
t/m sensoren.”
Juiste typen en hoeveelheden
“De installatie in het Rodenborch College is vrij
complex”, vertelt Bran Jalink, Technical Consultant
bij Isolectra. “Alle moderne technieken zijn in
de nieuwbouw verwerkt. Zo kan (bijna) elke installatie
gemonitord en geregeld worden, waardoor
Dankzij de stekerbare aanpak kon WSi Techniek tot
70% sneller installeren.
‘Overal in het gebouw is gekozen voor
energie-efficiënte LED-verlichting met
intelligente lichtschakelingen’
comfort en energiezuinigheid harmonieus samenkomen.
Ook de verlichtingsinstallatie sluit hierbij
aan. Om zowel de montage als functionaliteit van
deze installatie naar het hoogste niveau te tillen,
hebben wij al in een vroeg stadium meegedacht
over de sensoren, connectoren en bekabeling.”
Belangrijke eis was dat de sensoren een uitgang
hadden voor het gebouwbeheersysteem/regelsysteem,
waarmee alle verlichting wordt geschakeld
en gemonitord. Op basis van o.a. het type en de
grootte van de ruimtes hebben we de juiste sensortypen
én hoeveelheden bepaald.”
“In totaal zijn acht sensortypen uit ons B.E.G.-
assortiment toegepast: zeven inbouw-aanwezigheidssensoren
en één opbouw-bewegingssensor”,
vertelt Jalink. “In alle lokalen is gekozen voor passief
infrarood inbouw-aanwezigheidssensoren, die
gekoppeld zijn aan het gebouwbeheersysteem.
Door middel van een potentiaal vrij contact geven
deze sensoren een signaal af, op basis waarvan
het gebouwbeheersysteem de verlichting kan
schakelen.” Op een aantal posities was DALI-verlichting
aanwezig. “Voor deze posities hebben wij
specifieke DALI-aanwezigheidssensoren geleverd.
In de bergruimtes wordt gebruik gemaakt van een
eenvoudigere versie, waarmee de armaturen direct
geschakeld kunnen worden.” Blekkink: “Op de
plekken waar een plafond ontbreekt, is gekozen
voor een opbouwsensor.”
Eenvoudig en snel
Alle B.E.G.-sensoren zijn kant-en-klaar, duidelijk
gecodeerd en inclusief twee Wieland-connectoren
op het project aangeleverd. “De monteurs
op de bouw konden de sensoren eenvoudig door
het gat in het plafond steken en direct koppelen
met de voeding en regelinstallatie”, vertelt
Jalink. “Doordat we werkten met afwijkende connectoren
voor voeding en regeling werden aansluitfouten
voorkomen.”
WSi techniek heeft de montage van alle sensoren
verzorgd. “We zijn meerdere keren op locatie
geweest om de voortgang te zien, eventuele vragen
te beantwoorden en te kijken of alles naar
wens verliep”, vertelt Jalink. “Ook met betrekking
tot de leveringen. Gekozen is voor opgesplitste
leveringen per verdieping, zodat WSi techniek
niet ineens honderden sensoren op de bouwlocatie
had liggen.”
Prettige samenwerking
Op 6 september is de nieuwbouw in gebruik
genomen. Enkele weken na de oplevering kijkt
Blekkink terug op een mooi project, waarin zeer
prettig met Isolectra is samengewerkt. “Op elk
project gaat wel iets mis, maar het belangrijkst is
dat dit snel, goed en gezamenlijk wordt opgelost”,
vertelt hij. “Ook hierin heeft Isolectra zich meer
dan bewezen.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 101

UITHOORN MFA ZIJDELWAARD
MFA ZIJDELWAARD IS DUURZAAM,
COMFORTABEL EN DEELS CIRCULAIR
In de wijk Zijdelwaard in Uithoorn is net voor de bouwvak een Multifunctionele Accommodatie (MFA) met een sporthal, een sportkantine,
een sociale buurtkamer met professionele keuken en ruimte voor kinderopvang opgeleverd. Zowel tijdens het ontwerp als de bouw stond
duurzaamheid centraal. Zo is de nieuwbouw grotendeels opgetrokken in Cross Laminated Timber (CLT); een biobased constructie met een
mooie uitstraling die ook direct als wandafwerking is gebruikt. Materialen uit de oude sporthal hebben waar mogelijk een plek gekregen in de
nieuwbouw, waardoor deze deels circulair is. Bovendien zijn zoveel mogelijk duurzame installatietechnieken toegepast.
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Systemair
MFA Zijdelwaard betreft een Design & Build
project in opdracht van de gemeente Uithoorn.
Waar Slangen+Koenis Architecten in stond voor
het bouwkundig-esthetische ontwerp, verzorgde
HoffmanDME Techniek de technische uitwerking.
“Wij zijn verantwoordelijk voor het ontwerp, de
engineering en de montage van alle werktuigbouwkundige,
sanitaire en elektrotechnische
installaties”, vertelt projectvoorbereider Gertjan
Eshuis. “Van water tot riolering, van verwarming
tot verlichting en van brandmeldinstallatie tot
meet- en regeltechniek. Om de kwaliteit én duurzaamheid
naar het hoogste niveau te tillen, hebben
we samengewerkt met diverse partnerbedrijven.
Een mooi voorbeeld hiervan is Systemair, dat
vier luchtbehandelingsunits en een groot aantal
roosters, ventielen, CAV- en VAV-kleppen heeft geleverd.
Vanwege de houten gebouwconstructie én
om een hoogwaardig aanzicht te borgen, hebben
wij alle luchtbehandelingsunits inpandig opgesteld
in de technische ruimte.”
Lange en goede relatie
De keuze voor Systemair in dit project was een
logische, volgens Eshuis, vanwege de lange en
goede relatie. “Onze samenwerking gaat terug
tot circa 1994 en ook accountmanager Derrick
Echteld ken ik al jaren. We begrijpen elkaar goed
en hebben vaak aan enkele woorden voldoende,
waardoor we snel kunnen schakelen in projecten.
Bovendien zijn de producten van een uitstekende
kwaliteit. Systemair is een wereldspeler, die weet
wat ze doet én wat ze maakt. Doordat bijvoorbeeld
de luchtbehandelingsunits lokaal in Nederland
geproduceerd worden, blijven transportbewegingen
en CO 2
-uitstoot tot een minimum beperkt.
Vanuit het oogpunt van duurzaamheid en milieu
is ook dat een belangrijke drijfveer.”
Configuraties
“In de engineeringsfase heb ik samen met Derrick
en unit voor unit de juiste configuraties geselecteerd
en gecontroleerd”, vertelt Eshuis. “Van ren-
Vanwege de houten gebouwconstructie én om
een hoogwaardig aanzicht te borgen, zijn alle
luchtbehandelingsunits inpandig opgesteld in de
technische ruimte.
102 | INSTALLATIEENBOUW.NL

MFA ZIJDELWAARD UITHOORN
In totaal heeft Systemair vier luchtbehandelingsunits geleverd, voor de vier gebruikersfuncties in de MFA.
‘De luchtbehandelingsunits zijn de longen
van het gebouw en zorgen voor voldoende
verse lucht in alle gebruikersruimtes’
dementen tot temperatuurtrajecten, geluidgegevens
en regelingen. Voldoet alles aan de wensen
en normeringen? En waar zijn nog optimalisaties
mogelijk? Welke ventilatoren bieden het hoogste
rendement? En wat doet dit met het energiever-
bruik?” Voor de levering van de units gold een
strikte planning, vertelt hij. Immers moesten zij
ingehesen worden voordat het gebouwdak werd
gesloten. “Gelukkig waren alle units vroegtijdig
besteld, waardoor leverproblemen niet aan de
De nieuwbouw is grotendeels opgetrokken in Cross Laminated Timber; een biobased constructie met een mooie
uitstraling die ook direct als wandafwerking is gebruikt.
orde waren. Gezamenlijk hebben we de units op
de juiste plek gezet en geassembleerd. Bovendien
hebben we net voor de oplevering samen de inbedrijfstelling
verzorgd.”
Longen van het gebouw
In totaal heeft Systemair vier luchtbehandelingsunits
geleverd, voor de vier gebruikersfuncties in
de MFA. “De luchtbehandelingsunits zijn de longen
van het gebouw en zorgen voor voldoende
verse lucht in alle gebruikersruimtes”, aldus Eshuis.
“Bovendien voorzien zij in de verwarming en
koeling. In overleg met Systemair is gekozen voor
de nieuwe Geniox luchtbehandelingsunits, die
aan hoge Eurovent-klassen voldoen en een hoog
rendement van 85% garanderen.”
Passend bij de ruimtebehoeften zijn units geleverd
van 22.000, 6.500, 4.500 en 5.000 m 3 /h.
“De ventilatielucht wordt ingeblazen door sinus
nozzleroosters. Dankzij deze roosters kunnen de
luchtstromen uitstekend gestuurd worden en ondervinden
gebruikers geen hinder van tocht- of
koudeklachten.” In de meeste ruimten zijn Constant
Air Volume (CAV) kleppen geïnstalleerd,
vertelt hij. “Omdat in een deel van het gebouw de
bezetting sterk fluctueert, is hier gekozen voor Variable
Air Volume (VAV) kleppen. Hierdoor kunnen
deze ruimtes vraag- en temperatuurgestuurd geklimatiseerd
worden en wordt energieverspilling
voorkomen. Zo gaan duurzaamheid en comfort
uitstekend hand in hand.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 103

Naamloos-7 1 28-09-2022 14:27
SAMEN ZORGEN
VOOR MORGEN.
Alles wat wij doen heeft impact. En dus
kijken wij verder dan het hier en nu. Dat zijn
wij verplicht aan de wereld om ons heen. En
aan de generaties die na ons komen.
Daarom staat bij al onze technische
diensten duurzaamheid centraal.
Onze betrokkenheid hebben wij vertaald
naar een nieuwe pay-off:
Van Dorp. Voor morgen.
Uw gebouwtechniek
duurzaam geregeld.
Technisch Beheer
Gebouwveiligheid
Gebouwautomatisering
Energiemanagement
Zwembadtechniek
Railinfra
Inspecties
Projecten
SmartControl 4.0
Drukbehoud / Expansie / Vacuüm Ontgassing
Bijvulling / Energiebesparing
Geen extra expansievat nodig
Systeemtemperaturen van -10°C
tot 100°C mogelijk
Ontslibbing van het systeem door middel van
deelstroom (afscheiding van zouten, mineralen
en zweefdeeltjes)
SmartControl touchscreen bediening
Nieuw! Vacuüm membraan
Reinigingsopening voor handmatige reiniging
van het reservoir
Vacuüm ontgassing van het bijvulwater
Max vulbeveiliging (per interval en hoeveelheid)
Lekkage bewaking
AIR-SEP® ION – compacte onthardingsunit
Onthardingscartridge bewaking
Systeemscheiding CA in toebehoren opgenomen
Toevoer en automatische bijvulling
van water-/glycolmengsels
Multifunctioneel apparaat – alles in een
compacte en plaats besparende unit
Energiebesparing en capaciteitsverhoging
door ontgast medium
Gespecialiseerd in
VRF-systemen
Werken in de
onderaanneming
Korex Benelux B.V.
T: +31 (0) 172 611719
E: info@korexbenelux.com
I: www.korexbenelux.com
Rietlanden 49
3361 AN Sliedrecht
T 06 28 84 90 39
E info@airco-montage.nl
W www.airco-montage.nl

Luchtreiniging als
aanvulling op ventilatie
is een snelle en efficiënte
oplossing om lokalen te
voorzien van veilige lucht!
Veilige lucht voor élke leerling!
Lucht verversen alleen is niet voldoende:
luchtreinigers filteren álle vervuiling uit de lucht.
Bacteriën
Virussen
Fijnstof
Pollen
Geuren
www.euromate.com | +31 (0)76 578 9567 | request@euromate.com

ZALTBOMMEL VOS TRANSPORT
NIEUW DISTRIBUTIECENTRUM VOOR VOS TRANSPORT IN ZALTBOMMEL
DYNAMISCH LICHTSYSTEEM VERLICHT ALLEEN
WANNEER HET NODIG IS
Vanuit Zaltbommel richt Vos Transport zich op transport op de weg en het water binnen de Benelux, Noord-Frankrijk en Duitsland. Het gaat
daarbij om zowel food als non-food. Ook verzorgt de transportonderneming de assemblage en (tijdelijke) opslag van goederen. Dit gebeurt
sinds kort in een modern nieuw distributiecentrum.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Leertouwer
‘Door de prettige
samenwerking
konden we ruim op
tijd opleveren’
Het gebouw werd per 1 september in gebruik genomen en kreeg energielabel A+++ én een BREEAM ‘Excellent’ certificaat.
In totaal gaat het om een ruimte van maar liefst
18.000 m 2 met daarnaast een mezzanine van
2.000 m 2 en 1.200 m 2 aan kantoorruimte. Het gebouw
werd per 1 september in gebruik genomen
en kreeg energielabel A+++ én een BREEAM ‘Excellent’
certificaat. Dit is mede behaald dankzij de
goede isolatie, PV-panelen op het dak en groene
gevels. Deze werden onder meer gekozen om het
pand zo goed mogelijk in het landschap te laten
passen. Leertouwer verzorgde er de verlichting
voor de kantoren en het warehouse, met de daarbij
behorende lichtschakelingen.
106 | INSTALLATIEENBOUW.NL

ZALTBOMMEL VOS TRANSPORT
De verlichting gaat alleen aan wanneer er daadwerkelijk iemand in het
stellingpad aanwezig is.
Aanwezigheidsmelders
Leertouwer is systeemintegrator in elektrotechniek,
klimaat en ICT. De technisch dienstverlener
is gespecialiseerd in alle facetten van elektrotechniek.
Het bedrijf ontwerpt, realiseert en onderhoudt
technische systemen, zodat alles optimaal
functioneert. Ook bij Vos Transport is rekening
gehouden met de eisen en werd daarom gekozen
voor dynamische verlichting. “Die gaat alleen aan
wanneer er daadwerkelijk iemand in het stellingpad
aanwezig is. In het kantoor hebben we een
lichtsysteem aangebracht op KNX met een aanwezigheidsmelder.
Alles is conform BREEAM geschakeld
en we hebben overbruggingsschakelaars
aangebracht. De verlichting kan in zijn totaliteit
uitgezet worden wanneer de laatste persoon het
pand verlaat. Die hoeft maar een op een knopje
te drukken en alles gaat uit”, vertelt Hans de Gier,
projectleider bij Leertouwer.
Elektrotechnische installatie
Bij het aanbrengen van het verlichtingssysteem
hoorde ook het aanbrengen van de kabelgoten,
het voedingssysteem en de railkokers voor het acculaadpunt
van de heftrucks. “HTC International
verzorgde in opdracht van ons het datanetwerk,
de netwerkaansluitingen en de glasvezelverbindingen
tussen de patchkasten in de MER-ruimte
en het warehouse”, aldus De Gier.
Bekend met BREEAM
Om aan de BREEAM-eisen te kunnen voldoen, zette
Leertouwer haar eigen BREEAM-expert in, die
bij het bedrijf in dienst is. De Gier: “Ook hebben
we nauw overleg gehad met de Adamasgroep. We
werken regelmatig voor distributiecentra en daar
worden over het algemeen BREEAM-eisen aan gesteld,
dus daar zijn we mee bekend.”
In opdracht van Leertouwer verzorgde HTC International het datanetwerk, de
netwerkaansluitingen en de glasvezelverbindingen tussen de patchkasten in de
MER-ruimte en het warehouse.
De assemblage en (tijdelijke) opslag van goederen gebeuren sinds kort in een
modern nieuw distributiecentrum.
Probleemloos project
De uitdagingen die bij dit project speelden,
spelen eigenlijk bij alle projecten, geeft De Gier
toe. Zo is het tegenwoordig zaak om op tijd in
te kopen, omdat je qua levertijden niets meer
in de hand hebt. Ook is het altijd belangrijk om
het werk af te krijgen tijdens de korte looptijd
van een project. “Er kan zomaar iets bouwkundig
tegenzitten, terwijl de einddatum blijft staan.
Daarom is goed plannen belangrijk. Gelukkig
waren er bij Vos Transport geen tegenslagen en
is alles in goed overleg verlopen. Daarom waren
we ruim voor de einddatum klaar”, aldus De
Gier. Hij kijkt met een zeer positief gevoel terug
op het project. “Door de prettige samenwerking
met Wouters Schijndel en de onderaannemers
konden we ruim op tijd opleveren. Daardoor was
Intospace ook tevreden en kon Vos Transport het
pand op tijd in gebruik nemen.” ❚
BOUWINFO
Opdrachtgever
Intospace
Hoofdaannemer
Wouters Schijndel
Ingenieurs- en adviesbureau BREEAM
Adamasgroep
E-installateur
Leertouwer
Bedrijfsnetwerk
HTC International
Bouwperiode
december 2021 – augustus 2022
INSTALLATIEENBOUW.NL | 107

ZALTBOMMEL VOS TRANSPORT
SNEL EN FLEXIBEL DATANETWERK
MODERN GEBOUW MAAKT GEBRUIK VAN BETROUW-
BAAR BEDRIJFSNETWERK
Het nieuwe distributiecentrum voor Vos Transport in Zaltbommel werd deze zomer opgeleverd. De medewerkers werken er in een modern
kantoorgebouw, mede dankzij het bedrijfsdatanetwerk dat HTC International er aanlegde. Zij legde er alle Cat 6A datanetwerkaansluitingen en
glasvezelverbindingen aan, zodat alle systemen goed (samen)werken.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Leertouwer
HTC International is totaalleverancier op het gebied
van bedrijfscommunicatiesystemen en telematica-oplossingen.
Bij Vos Transport werkte zij
in opdracht van Leertouwer, die geen onbekende
is, vertelt accountmanager Dennis Miechels. “In
het verleden hebben we veel voor Leertouwer gewerkt.
Het project in Zaltbommel was een erg leuke,
waarbij we ons zeer flexibel hebben ingezet.”
‘Vos Transport maakt nu gebruik van
een universeel netwerk waarbij alle
communicatieve systemen met elkaar
verbonden zijn’
Flexibel opgesteld
Vos Transport maakt nu gebruik van een universeel
netwerk waarbij alle communicatieve systemen
met elkaar verbonden zijn en met elkaar
communiceren. Belangrijk is dat het systeem
betrouwbaar is, er worden immers dagelijks veel
pallets in- en uitgeboekt. Projectleider Wesley
Smits van HTC International legt uit wat er allemaal
bij het werk kwam kijken: “Het aanleggen
van een glasvezelring, patchkasten ophangen op
logische plekken in de hallen, netwerkbekabeling
aanleggen, etc. Het was voor ons geen megagroot
project, maar wel één waar we konden laten zien
waar we goed in zijn.”
En dat is dus zorgen voor een betrouwbaar en
degelijk netwerk aangelegd in zeer korte tijd,
want dat was de vraag van Leertouwer. Miechels:
108 | INSTALLATIEENBOUW.NL

ZALTBOMMEL VOS TRANSPORT
“Binnen enkele dagen na het verkrijgen van de
opdracht stonden we al klaar met een installatieploeg.
Na het bekijken van de locatie en het opmaken
van de offerte hebben we in een week tijd
de installaties verzorgd. Daarmee konden we Leertouwer
ontzorgen en hebben we ervoor gezorgd
dat zij binnen de afgesproken tijd kon opleveren.”
Klaar voor de toekomst
Dat HTC zo snel kan schakelen, komt door de
jarenlange ervaring die het bedrijf heeft met dit
soort distributiehallen, gaat Smits verder. “We
voorzien tientallen van dit soort bedrijven per jaar
van een dergelijk systeem. We weten daardoor wat
het beste past bij een klant. Bovendien passen we
alleen producten toe van hoge kwaliteit, zodat
de systemen ook klaar zijn voor de toekomst. Wij
staan pal achter onze producten en kwaliteit. Daar
heeft ook de eindklant profijt van. Je weet dan
zeker dat je achteraf geen problemen krijgt.” ❚
In slechts een week tijd heeft de installatieploeg alle installaties verzorgd.
De patchkasten zijn op logische plekken in de hal
opgehangen.
INSTALLATIEENBOUW.NL | 109

De digitale transformatie
in de bouwsector:
een stapsgewijs proces
In heel wat (bouw)bedrijven is er nog geen ‘datacultuur’.
Bouwsoftwarespecialist Trimble onderscheidt zich met Trimble Connect, een open platform dat zowel voor kleine zelfstandigen als grote
internationale bedrijven zijn vruchten afwerpt. Het platform zet de verschillende partners aan tot samenwerking en neemt drempels voor een
efficiënte data-uitwisseling weg.
Tekst Filip van der Elst | Beeld Trimble
Samenwerking en data-uitwisseling zijn cruciale
termen in de bouwsector, waarin de verantwoordelijk
heid voor een geslaagd project doorgaans
gedeeld is. Daarom spreekt Trimble
van ‘connected construction’. En dat is niet zo
vanzelf sprekend, zegt Yves Vael, Sales Manager
bij Trimble: “Er zijn altijd ver schillende partijen
betrokken bij een project. Het volstaat dan niet
om zomaar even de informatie en data ‘over het
muurtje’ te gooien en je er verder niets meer van
aan te trekken. Het is echter niet eenvoudig om
die samen werking vlot te laten verlopen, om
een gezamen lijke aanpak op poten te zetten
en te ver mijden dat iedereen vanuit zijn eigen
hokje denkt.”
Datacultuur
Gelukkig biedt de digitalisering ook in de bouw
sleutels om de samenwerking te bevorderen.
Op dat vlak is er bijvoorbeeld in de Belgische
bouwsector nog heel wat werk aan de winkel.
“We zien dat BIM en 3D-tekeningen wel aan
belang en populariteit winnen. Tegelijkertijd zie ik
op werven nog altijd véél mensen rondlopen met
papieren plannen en een markeerstift”, gaat Vael
verder. Het beeld dat de werknemers op de werf
niet klaar zouden zijn voor een digitale werkwijze,
is volgens hem echter een misvatting. “Ik zie net
het tegenovergestelde: arbeiders die een leiding
moeten leggen die met hun eigen smartphone
een foto nemen van een papieren plan.”
Waar knelt de schoen? “In heel wat (bouw)
bedrijven is er nog geen ‘datacultuur’", volgens
Vael. “Processen, mensen en technologie zijn
aspecten die alle drie van even groot belang zijn.
110 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Trimble ziet dat BIM en 3D-tekeningen aan belang en populariteit winnen, maar ziet tegelijkertijd op werven
nog véél mensen rondlopen met papieren plannen en een markeerstift.
‘Processen, mensen en
technologie zijn aspecten die alle
drie van even groot belang zijn’
Enkel en alleen softwarepakketten aankopen,
zal niet volstaan – dan investeer je enkel in
technologie, niet in de processen en mensen. De
digitalisering moet worden geïntegreerd in de
werkwijze. Neem nu BIM: een 3D-model is mooi,
maar de meerwaarde ervan is beperkt als de
mensen op de werf nog altijd met een papieren
plan rondlopen.”
De digitale transformatie is dan ook een
proces dat stap voor stap verloopt, zegt Vael:
“Digitalisering omhelst een bepaalde mindset.
Mensen veranderen heeft tijd nodig – je moet er
samen, in onderling vertrouwen, aan bouwen. In
kleine stapjes, zodat iedereen mee is. Dat gaat
met ups en downs.”
Met Trimble Connect biedt Trimble een configuratietool dat bouwbedrijven toelaat om projecten digitaal
te beheren en om de samenwerking met andere partners te vergemakkelijken.
Open platform
Met Trimble Connect biedt Trimble een configuratie
tool dat bouwbedrijven toelaat om
projecten digitaal te beheren en om de samenwerking
met andere partners te ver gemakkelijken.
Transparante workflows geven de betrokken
partijen een heldere blik op de stand van zaken
van elk project. “Trimble Connect is flexibel
en overal inzetbaar, en is bovenal open: elke
partner behoudt zijn ‘eigenheid’ en je kunt eenvoudig
verbinding maken met ERP-systemen of
platformen van andere bedrijven”, zegt Vael. Met
Trimble Connect wil Trimble bedrijven op de goede
weg helpen in het digitaliseringsproces. “Het
is een journey die we samen met onze klanten
aangaan. We stippelen samen een traject uit en
integreren de digitale mindset stapsgewijs in de
werkwijze van de organisatie.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 111

‘SAMEN STAAN WE STERK’
Leverancier van klimaatoplossingen Lennox is met 127 jaar het oudste bedrijf met de meeste kennis en ervaring in de HVAC&R-industrie.
“Inmiddels bieden we een breed en compleet binnenklimaatassortiment met hoogwaardige producten”, vertelt Gerhard Loer, accountmanager
bij Lennox Benelux BV. “Van rooftopunits tot koelmachines, warmtepompen en luchtbehandelingskasten. Met onze Close Control lijn voorzien
we bovendien in de behoefte aan precisiekoeling. Als organisatie gaan we met onze tijd mee en anno 2022 voeren we de meeste van onze
producten uit met efficiënte koudemiddelen, toerengeregelde componenten en duurzame materialen. Zo zijn onze rooftopunits ontwikkeld tot
volledige dakcentrales met R32 koudemiddel en warmteterugwinning middels kruisstroomwisselaars of warmtewielen, gelijkstroommotoren,
toerengeregelde compressoren, et cetera. Dankzij deze innovatieve en energiezuinige producten kunnen wij klanten voorzien van de meest
optimale binnenklimaatoplossing.”
Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Lennox Benelux BV
Peter van Rens, directeur van TCA B.V. (l) en Gerhard Loer, accountmanager bij Lennox Benelux BV (r).
Eén van deze klanten is Total Cooling & Airconditioning
(TCA) B.V. in Best, een technische groothandel
en specialist op het gebied van airconditioning-
en luchtbehandelingsapparatuur. “De
afgelopen decennia hebben wij een bijzonder
goede en vruchtbare samenwerking opgebouwd
met TCA, dat officieel dealer is van Lennox equipment.”
Het bedrijf beschikt over zeer ervaren en
gekwalificeerde servicemonteurs en kan – in opdracht
van installatiebedrijven – zowel de aanleg
van koeltechnisch leidingwerk als de inbedrijfstelling
van de installaties verzorgen. Naar wens staat
TCA bovendien in voor de uitvoering van het wettelijk
verplichte preventief onderhoud en de lekdichtheidscontroles.
“TCA heeft in de afgelopen
jaren een enorm netwerk opgebouwd en is dankzij
een hoog kennisniveau, brede expertise en uitstekende
service in staat om klanten volledig te ontzorgen”,
aldus Loer. “Projecten worden van A tot
Z en met een uiterste deskundigheid opgeleverd.
Als vaste partners hebben wij al grote aantallen
aan duurzame projecten mogen opleveren, waarbij
de klant volledig is ontzorgd en voorzien van
een binnenklimaatsysteem op maat.”
112 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Onder andere de Lennox rooftopunit heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt.
‘Projecten worden van A tot Z en met een
uiterste deskundigheid opgeleverd’
Waardevolle productinnovaties
De keuze voor de systemen van Lennox is voor TCA
een logische, vertelt Peter van Rens, directeur van
TCA B.V. “Immers heeft het bedrijf een interessante
ontwikkeling doorgemaakt, voor waardevolle
productinnovaties. Ruim 40 jaar geleden vestigde
het Amerikaanse Lennox zich in Nederland, op het
moment dat luchtverwarming hier zijn opwachting
maakte. De oprichting van Lennox geschiedde
in Amsterdam en al snel volgden vestigingen
in Sassenheim en Veldhoven, waar de uit Amerika
geïmporteerde apparatuur gereed werd gemaakt
voor de Europese markt. Al gauw werden ook koelsystemen
aan het assortiment toegevoegd en in
de jaren die volgden, werd Lennox een steeds belangrijkere
speler in binnenklimaat.” Grote troef in
luchtverwarming waren de Lennox rooftopunits,
die steeds meer op een dakcentrale gingen lijken.
“Bijvoorbeeld dankzij de geïntegreerde regelingen
en toepassing van diverse verwarmingsopties, die
klanten én installateurs grote voordelen bieden.
Doordat de compacte units op het dak worden
geplaatst, kan binnen op vierkante meters worden
bespaard. Daarnaast wordt de installatie flink
vereenvoudigd.” Loer: “Doordat wij het volledige
proces van advies t/m productie en bevoorrading
in eigen beheer uitvoeren, kunnen wij snel schakelen
in projecten en korte levertijden garanderen.”
Enorme kennis en knowhow
Bij TCA werken diverse medewerkers die ooit bij Lennox
in Veldhoven zijn gestart. “Hierdoor hebben wij
van meet af aan een enorme kennis en knowhow
van de Lennox apparatuur”, aldus Van Rens. “In de
afgelopen 22 jaar hebben wij enorm veel projecten
opgeleverd waarin Lennox apparatuur is toegepast.
De units worden onder andere toegepast in distributiecentra,
slijperijen, fijnmechanica en de metaalindustrie.
Kortom: in ruimtes waarin de binnenklimaatcondities
belangrijk zijn. Tevens worden ze veelvuldig
ingezet in kantoorruimtes en bijvoorbeeld bioscopen.
Voor elke ruimte bieden wij een passende oplossing.
Ook wanneer maatwerk gewenst is.”
Adaptieframe voor snelle
vervanging
TCA beschikt over een eigen servicedienst en voert
vaak het complete onderhoud uit voor de installateur.
“Daarnaast worden wij regelmatig betrokken
bij de vervanging van oude Lennox units, die
aan het eind van hun technische levensduur zijn
gekomen”, aldus Van Rens. “Anno 2022 willen
steeds meer klanten van het gas af. Uit duurzaamheidsoverwegingen
worden bovendien rooftopunits
met warmwaterbatterijen vervangen door units
met warmtepomptechniek. Om deze vervanging
eenvoudig en snel mogelijk te maken, hebben wij
adaptieframes op maat ontwikkeld die over het
oorspronkelijk frame worden geplaatst. Doordat in
de frames alle verlopen voor het kanaalwerk reeds
zijn opgenomen, zijn geen aanpassingen aan het
kanaalwerk en/of op het dak nodig. Dit scheelt de
installateur veel tijd en geld, omdat de vervanging
binnen no-time kan worden uitgevoerd. Ook wordt
het risico op lekkage slim ondervangen, omdat het
dakframe niet opnieuw ingeplakt hoeft te worden.
Per dag kunnen we drie tot vier units vervangen en
in bedrijf stellen! Hierdoor worden klantprocessen
nauwelijks verstoord. Doordat we over een redelijke
voorraad aan reserveonderdelen beschikken, kunnen
we installateurs snel van dienst zijn.”
Gelijkwaardige partners
Lennox en TCA zien elkaar als gelijkwaardige partners,
waarvan de diensten complementair zijn, besluit
Van Rens. “Dankzij de kwaliteit en diversiteit
van de Lennox apparatuur, de korte lijnen tussen
onze organisaties én de continue productinnovaties
kunnen we onze fijne samenwerking ook
in de toekomst voortzetten en mooie projecten
blijven opleveren.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 113

ROTTERDAM THEATER ZUIDPLEIN
Uitgekiende klimaatregeling in een designerjasje
URENLANG THEATERPLEZIER ZONDER
HINDERLIJKE LUCHTSTROMINGEN
Bezoekers van een theater verwachten natuurlijk dat het binnenklimaat dik in orde en de artistieke beleving optimaal is. Mede daarom
koos Theater Zuidplein in Rotterdam voor het Novojet ® systeem. Het systeem kan onder alle omstandigheden uit de voeten met koeling en
verwarming en is nauwkeurig instelbaar. Omdat het theater bovendien hoge eisen stelde aan het design, werd het Novojet ® systeem volledig
op maat ontworpen.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Novojet ®
De klimatisering van het theater komt voor rekening van een groot aantal
bestuurbare Novojet ® drukplenums met nozzles, die middels motoraandrijving
clusters bij of af kunnen schakelen. Hierbij passen stromingssnelheid en
luchtrichting zich automatisch aan. “Voor de bezoekers van een theater mag
het systeem niet merkbaar zijn, ook al verblijven zij er een lange tijd. De
inblaasposities zijn zorgvuldig gekozen, waardoor een optimale luchtverdeling
in de ruimte tot stand komt”, vertelt ingenieur Richard Bernhardt van Airjet
Engineering Zoetermeer.
Fluisterstil
Het volledige theater werd uitgerust met deze techniek: de foyer, de
ontvangsthal op de eerste verdieping en de theaterzalen zelf. De ingenieurs
‘Voor de bezoekers van een
theater mag het systeem niet
merkbaar zijn, ook al verblijven
zij er een lange tijd’
114 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
THEATER ZUIDPLEIN ROTTERDAM
van Airjet keken in een vroeg stadium van het project al mee om te bepalen
hoe het Novojet ® systeem het meest optimaal zou kunnen functioneren.
Bernhardt: “We hebben onze modellen losgelaten op de verschillende
ruimtes en berekend hoe de stromingen zich zouden gedragen. De lucht in de
gehele ruimte moet immers doorlopend behandeld worden, of de tribunes nu
ingeschoven of in gebruik zijn.”
Er werd gekozen voor een intelligent Novojet ® systeem, waarbij temperaturen,
luchtsnelheden en stromingsrichtingen kunnen variëren. Sensoren voorzien
het systeem van feedback. Van het begin tot aan het einde van de voorstelling
zijn bezoekers zeker van een zuivere en gelijkmatige luchtsamenstelling en
ook: geen bijgeluiden. “Hoe groter de snelheid of vormcomplexiteit, hoe meer
geluid en dat wil je juist niet in een theater. De Novojet ® nozzle is hiervoor
ideaal. Ook zijn resonanties vergaand beteugeld, waardoor we zeer lage
geluidswaardes hebben behaald”, zegt Bernhardt.
Op maat gemaakt
Dan was er nog een belangrijk punt voor het theater: het design. Met
name in de foyer zit het systeem prominent in het zicht. Daarom wilde
de architect met name hier een passende bouwvorm. Er werd ontworpen
volgens het principe ‘function first’ om vervolgens de juiste vormgeving te
vinden. “De ronde vorm met een kelk naar binnen doet denken aan een oude
grammofoonspeler. Toen we dit middels digitale impressies presenteerden,
ontvingen we een loftrompet van de architect. Alleen was er nog de uitdaging
hoe we het moesten maken”, aldus Bernhardt. Het werd volledig handmatig
geproduceerd met precies las- en zetwerk. Inmiddels hangt het bijzondere
Novojet ® systeem in het theater, waarbij techniek en architectuur naar volle
tevredenheid samenkomen. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 115

Innovatie & kwaliteit
sinds 1923
Bezoek onze website

Frisse
lucht
3
Decentrale ventilatietechniek van SIEGENIA:
Creëer een gezonder binnenklimaat met gecontroleerde ventilatie in iedere ruimte.
Met de AEROTUBE WRG smart, AEROPAC of AEROMAT VT wordt iedere ruimte geventileerd.
Tevens beschermen deze ook tegen hinderlijke invloeden van buiten af.
➊ Gecontroleerde ventilatie met mogelijke warmteterugwinning
➋ Effectieve en snelle montage door het ontbreken van hinderlijke en vervuilde
ventilatiekanalen
➌ Decentrale-ventilatie-units zijn beschikbaar voor gevel- en raamventilatie

DUURZAME, EFFICIËNTE EN PREMIUM GEREEDSCHAPPEN
OUT OF THE TOOLBOX DENKEN
Werkkleding, innovatieve gereedschappen en lichtgewicht opbergsystemen om ze te vervoeren: de Hultaforsgroup biedt een scala aan
premium merken die het werk van de vakman gemakkelijker maken. Zo ook Hultafors Tools en CLC Work Gear.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Hultaforsgroup
Een stukje geschiedenis
Hultafors ontstond in 1883 in Zweden, toen de
jonge ingenieur Karl-Hilmer Johansson Kollén
een meetinstrument uitvond dat in Zweden de
overgang naar het metrische systeem zou vergemakkelijken.
De duimstok was geboren. Hultafors
ontwikkelt dus al bijna 140 jaar gereedschappen.
De producten worden in eigen beheer ontwikkeld,
ontworpen en geproduceerd, in samenspraak met
de vakman. Die geeft aan waar hij behoefte aan
heeft, test de materialen en vertelt wat zijn bevindingen
zijn. En juist dit luisterend oor maakt de
merken zo innovatief.
Hultafors handgereedschap
Nu nog steeds wordt er handgereedschap ontworpen
voor de veeleisende vakman onder het
merk Hultafors. Dit merk is nog even innovatief
als vroeger, vertelt Sander van Tiggelen, Regional
Sales Manager Hardware. “Ons assortiment
is heel breed, van waterpas tot verspanende artikelen.
Ons doel is om producten aan te bieden
waarnaar echt gevraagd wordt vanuit de markt.
Bijvoorbeeld een afbreekmes voor links- en rechtshandigen,
want die was er nog niet. Daarmee kun
je ook kit afstrijken of een blik openen, dankzij
De gereedschappen en tassen zijn duurzaam, robuust en van bijzonder goede kwaliteit.
een stalen vinnetje aan de achterzijde en een winkelhaak
die je kunt dichtklappen. Of een class 1
rolmaat volledig van RVS, die niet van binnenuit
gaat roesten als je deze in natte of vuile omstandigheden
gebruikt.” Het zijn kleine innovaties die
voor grote veranderingen zorgen. Omdat Hultafors
volledig achter haar eigen product staat en
overtuigd is van de kwaliteit en duurzaamheid,
geeft ze een levenslange garantie op de gereedschappen.
118 | INSTALLATIEENBOUW.NL

De tassen van CLC Work Gear zijn zeer geschikt voor gebruik op moeilijk bereikbare plaatsen.
‘De producten worden in eigen
beheer ontwikkeld, ontworpen en
geproduceerd, in samenspraak
met de vakman’
CLC Work Gear
Al dat gereedschap moet natuurlijk op een praktische
manier vervoerd worden, zelfs als je op
moeilijk bereikbare plaatsen aan het werk bent.
Hier is dan ook veelvuldig rekening mee gehouden
bij het ontwerp. CLC Work Gear richt zich al
meer dan veertig jaar op gereedschapsdragers en
tassen. Dat varieert van een gereedschapsgordel
tot aan tassen en open dragers. Allemaal lichtgewicht,
maar van een zware kwaliteit en innovatief.
“Er is steeds meer vraag naar lichtgewicht opbergsystemen.
Installateurs willen zoveel mogelijk
meenemen in een zo praktisch mogelijke tas. Ze
komen op moeilijk bereikbare plekken, zoals windmolenparken
en solardaken. Daar zijn wij op ingesprongen”,
aldus Van Tiggelen. “Zo hebben wij
tassen die voorzien zijn van verlichting en oplaadmogelijkheden
voor de telefoon, laptop of tablet.
En tassen die heel praktisch zijn ingericht met extra
veel ruimte. Ook met het vervoer van scherpe
materialen is rekening gehouden, omdat de tassen
zo lang mogelijk mee moeten gaan. Overigens
heeft CLC Work Gear voor iedere branche wel een
geschikte tas, voor de gehele bouwsector.”
De producten zijn verkrijgbaar bij de betere vakhandel.
Op de website van de Hultaforsgroup zie
je welke dealers er zijn. ❚
INSTALLATIEENBOUW.NL | 119

Technisch opleider breidt aantal cursussen uit
Van 0 tot gelijk
inzetbare monteur
Bij Studium volg je technische opleidingen waarbij theorie en praktijk even belangrijk zijn. De opleidingen worden ontwikkeld vanuit de vraag
uit de markt. Juist tijdens de huidige energietransitie en met het tekort aan vakmensen is er veel vraag naar gerichte opleidingen waarbij
cursisten in korte tijd praktijkervaring opdoen. Daarom breidt Studium het aantal opleidingen uit.
Tekst Desiree Pennings | Beeld Studium
Nadat je een opleiding bij Studium hebt gevolgd,
kun je direct aan de slag op het gebied van
koeltechniek, klimaattechniek, elektrotechniek,
logistiek en veiligheid. In de praktijkruimte in
Amersfoort werken cursisten aan verschillende
installaties, om hun kennis direct in de praktijk te
brengen. In vier weken tijd haal je bijvoorbeeld het
F-gassen 1 en koeltechniek algemeen certificaat.
Maar bij Studium merken ze dat er vraag is naar
een nog bredere praktijkervaring, zodat cursisten
direct zelfstandig aan het werk kunnen.
F-gassen plus montage en installatie
“Als je het F-gassen certificaat hebt gehaald,
weet je hoe je emissievrij werkt, maar echt een
airco of warmtepomp installeren heb je dan nog
niet gedaan. Om ervoor te zorgen dat je direct
zelfstandig aan de slag kunt, komt er vanaf
begin 2023 een nieuwe module bij. Hierin ga
je daadwerkelijk een airco of warmtepomp
monteren. Denk aan de binnen- en buitenunit,
het leidingwerk ertussenin, maar ook elektra
en inbedrijfstellen. Zeker voor zzp’ers is het van
belang dat ze direct zelfstandig kunnen werken,
maar ook van bedrijven krijgen we deze vraag”,
zegt Peter Koelewijn van Studium.
Zonnepanelen en energieopslag
In het verlengde van de laadpaaltrainingen,
waarbij een cursist van 0 wordt opgeleid tot
laadpaalmonteur, heeft Studium ook plannen voor
een zonnepanelentraining die ergens in de eerste
helft van 2023 start. Daarbij leer je het complete
plaatje. Zo plaats je de panelen op het dak en ga
Vanaf 2023 breidt Studium de opleiding F-gassen uit met een extra module montage en installatie.
120 | INSTALLATIEENBOUW.NL

je ze bekabelen en aansluiten op de omvormer en
in de meterkast. Eventueel aangevuld met een
training werken op hoogte. Koelewijn: “Iemand
die nog niets weet op dit gebied, heeft dan alles
een keer gedaan. Met de startlicentie op zak, doet
hij verdere ervaring op in de praktijk.”
‘Voor zowel zzp’ers als werknemers binnen
een bedrijf is het van belang dat ze direct
zelfstandig kunnen werken’
Een volgende stap in de toekomst is een opleiding
op het gebied van opslagsystemen voor energie.
In de zomer wek je de meeste energie op, terwijl
je die ’s avonds en in de winter het hardst
nodig hebt. Omdat salderen en terugleveren
in de toekomst niet meer mogelijk zijn, worden
batterijen in de toekomst steeds belangrijker,
denkt Koelewijn. “Daar zijn we nu al over aan het
nadenken. We gaan met de energietransitie mee,
zodat vakmensen in fases getraind worden.”
In het Engels
Op dit moment zijn de meeste opleidingen
bij Studium nog in het Nederlands, maar ook
daar komt verandering in. F-gassen Categorie 1
is al te volgen in het Engels en in de toekomst
geldt dit voor alle opleidingen. Koelewijn: “Ook
inter nationale medewerkers kunnen het dan
volgen. Onze trainers zijn hiertoe bevoegd.
Het zijn allemaal mensen uit het vak met een
jarenlange ervaring.” ❚
In de praktijkruimte in Amersfoort behalen cursisten hun licentie en doen ze meteen praktijkervaring op.
Ervaar
de techniek
MET ONZE PRAKTKGERICHTE OPLEIDINGEN
Je F-Gassen certificaat haal je natuurlk b Studium
Koeltechniek
Elektrotechniek
Klimaattechniek
Logistiek &
Veiligheid
INSTALLATIEENBOUW.NL | 121
Advertentie StudiumV1.1.indd 1 13-07-2022 10:12

GET SMART
Intelligente verdelers voor inzicht in verbruik, trends & onderhoud.
PowerLogic HeatTag
Revolutionaire
preventieve signalering
t.b.v. brandpreventie.
PowerLogic PowerTag
Realtime power monitoring
tot op componentniveau.
Cloud-based oplossingen
voor realtime:
• Energiemeting
• Schakelen op afstand
• Thermografie
• Load management
• Vlamboogdetectie
• Statusmeldingen
Eenvoudige
connectiviteit
ingebouwde
LoRaWAN gateway
voor 15 cloudconnected
sensoren.
Digital Panel
Master
Certified by
Koppeling met
uiteenlopende Energy
Dashboards & Gebouw
Beheer Systemen.
+31 348 420 540 smart@ei-woerden.nl www.ei-woerden.nl

Systemair Sense
De nieuwe compacte decentrale luchtbehandelingsunit voor klaslokalen
De Sense is een compacte decentrale luchtbehandelingsunit voor
plafondmontage en is dankzij zijn stille werking de perfecte keuze voor
nieuwe en bestaande scholen. Frisse en schone lucht in klaslokalen
verbetert de concentratie en verhoogt de productiviteit. Ventilatie is
cruciaal om een gezond binnenklimaat te realiseren.
De unit beschikt over een controller die eenvoudige en betrouwbare
bediening mogelijk maakt en biedt tal van extra bedieningsopties,
waaronder een CO 2
-sensor.
Naast de Sense bieden wij ook centrale ventilatiesystemen met onze
Geniox, Topvex en HHflex units. Zo creëren we voor iedere specifieke
situatie het gewenste binnenklimaat. Welke unit u ook kiest, al onze
producten zijn eenvoudig, effectief en energie-efficiënt in gebruik.
Voor uitgebreide informatie over onze
nieuwe Sense unit scant u de QR-code
of kijk op www.systemair.nl.
www.systemair.nl

L1
D1
TB1
T2
Met de EUROVENT TB1, L1, D1 en T2 certificering conform NEN EN-1886 kiest u met
de nieuwe KOMFOVENT VERSO-PRO-2 luchtbehandelingskasten voor de allerhoogste
kwaliteit. Sinds 2004 zijn wij importeur van Komfovent en kunt u dus vertrouwen op een
vakkundige ondersteuning. Kijk voor meer details op onze website www.vortvent.nl.
KOMFOVENT VERSO-PRO-2….beter kan het bijna niet.
Buitendijks 63, 3356 LX Papendrecht
Tel: (+31) 085-782 64 00
Email: info@vortvent.nl
aamloos-3 1 22-04-20 14:37
Met de KOMFOVENT VERSO-RHP serie luchtbehandelingskasten kiest u voor installatiegemak. Deze units zijn voorzien van een
geïntegreerde warmtepomp voor koelen en verwarmen. U heeft dus geen aanvullende koeltechnisch aansluitwerk. Daarmee is de
VERSO-RHP uitermate geschikt voor binnen opstelling zonder dat u voor DX koelers ruimte nodig hebt. Met de C5 plug & play
regeling kunt u kiezen uit zelfstandig bedrijf via display of interne webserver of voor aansluiting op een gebouwbeheersysteem via
Modbus (RS-485/TCP IP of BACNet / IP). Sinds 2004 zijn wij importeur van Komfovent en kunt u dus vertrouwen op een vakkundige
ondersteuning. Kijk voor meer details op www.vortvent.nl
KOMFOVENT-VERSO-RHP…koelen en verwarmen met veel installatiegemak.

INSTALLATIE&BOUW
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT
PARTNER WORDEN
VAN INSTALLATIE & BOUW?
Zowel op de website als in de gedrukte
versie bieden we u de mogelijkheid om
onderdeel uit te maken van het overzicht
met de meest gerenommeerde fabrikanten
en toeleverancieres in de branche.
Zo kunt u onder andere:
• Toegevoegd worden als
partner op de servicepagina’s
van het vaktijdschrift
• Een kosteloze vermelding krijgen in
de geheel vernieuwde bedrijvenindex
op installatieenbouw.nl
• Een gesponsorde positie met persoonlijke
profielpagina op installatieenbouw.nl
verkrijgen
• Uw eigen profielwidget inzetten,
gekoppeld aan de redactionele content,
nieuwsberichten en overige
relevante marketingtools
Ook geïnteresseerd?
• Bel naar +31 495 45 00 95
• Ga naar installatieenbouw.nl/adverteren
• Scan de QR code
SCAN DE
QR CODE
Onze projectmanagers vertellen u graag meer over onze
samenwerkingspakketten
installatieenbouw.nl

INSTALLATIEPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.nl/bedrijven/
AFPRO FILTERS
Berenkoog 67
1822 BN ALKMAAR
T +31 72 567 55 00
E info@afprofilters.com
W www.afprofilters.com
ATTEMA BV
Schelluinsestraat 1
4203 NJ GORINCHEM
T +31 183 650650
E info@attema.com
BIS BV
Rietdekkerstraat 14
2984 BM RIDDERKERK
T +31 180 48 67 77
E info@bis.nl
W www.bis.nl
CALEFFI INTERNATIONAL N.V.
Moesdijk 10
6004 AX WEERT
T +31 495 54 77 33
F +31 495 54 84 02
E info.nl@caleffi.com
W www.attema.com
W www.caleffi.com
AIRMASTER BV
Admiraal de Ruyterstraat 2
3115 HB SCHIEDAM
T +31 6 12 96 08 78
E info@airmaster-bv.nl
W www.airmaster-bv.nl
AIR SPIRALO®
KENNEMER SPIRALO BV
BELIMO SERVOMOTOREN B.V.
Riezebosweg 5
NL-8171 MG VAASSEN
T +31 578 576 836
E info@belimo.nl
W www.belimo.nl
BRAGO LUCHTTECHNIEK
De Amert 424
5462 GH VEGHEL
T +31 413 36 90 00
F +31 413 36 93 00
E info@brago.nl
W www.brago.nl
CENTERCON B.V.
Leverancier van o.a. LG Climate Solutions
Kiotoweg 60
3047 BG ROTTERDAM
T +31 10 258 11 21
E salesairco@centercon.nl
W www.centercon.nl
Lagedijkerweg 15
1742 NB SCHAGEN
T +31 224 21 00 62
E verkoop@airspiralo.com
W www.airspiralo.com
BETTINK REGELTECHNIEK B.V.
Tolboomweg 7a
3784 XC TERSCHUUR
BRCONTROLS PRODUCTS BV
Branderweg 3
8042 PD ZWOLLE
T +31 38 355 66 40
F +31 38 355 66 33
E info@brcontrols.com
W www.brcontrols.com
CIAT NEDERLAND
Papendorpseweg 83
3528 BJ UTRECHT
T +31 36 533 25 87
T +31 342 70 10 64
F +31 36 533 25 97
ALKLIMA BV
Postbus 1176
3350 CD PAPENDRECHT
T +31 78 615 00 00
E info@alklima.nl
W www.alklima.nl
M +31 6 475 569 11
E info@bettinkregeltechniek.nl
W www.bettinkregeltechniek.nl
BRINK CLIMATE SYSTEMS BV
Wethouder Wassebaliestraat 8
7951 SN STAPHORST
T +31 522 46 99 44
E info@brinkclimatesystems.nl
W www.brinkclimatesystems.nl
E info@ciat.nl
W www.ciat.nl
BEVER INNOVATIONS
CONPRO CONDENSOR
BESCHERMING B.V.
ANDREWS SYKES
Postbus 33
2665 ZG BLEISWIJK
T +31 10 521 44 55
E info@andrewssykes.nl
W www.andrewssykes.nl
Industrieweg 32
4301 RS ZIERIKZEE
T +31 111 45 32 32
E mvc@beverinnovations.com
W www.beverinnovations.com
BUSBAR SYSTEMS BENELUX
Oorgat 82
1135 CT EDAM
T +31 299 37 15 57
E busbar@busbar.nl
W www.busbar.nl
Bunsenstraat 90
3316 GC DORDRECHT
T +31 78 621 38 51
F +31 78 616 88 74
E info@conpro.nl
W www.conpro.nl
126 | INSTALLATIEENBOUW.NL

INSTALLATIEPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.nl/bedrijven
COOLWORLD NEDERLAND B.V.
Duikerweg 34
5145 NV WAALWIJK
T +31 416 68 80 88
T +31 800 266 50 00
E sales@coolworld.nl
W www.coolworld-rentals.nl
COOLWORLD RENTALS B.V.
Duikerweg 34
5140 AH WAALWIJK
T +31 416 68 80 88
T 0800 266 50 00
E sales@coolworld.nl
W www.coolworld-rentals.com
DIRECT SIGNS
Prinsengracht 530 H
1017 KJ AMSTERDAM
T +31 20 80 84 766
E info@directsigns.nl
W www.directsigns.n
DRL PRODUCTS BV
Minervum 7268
4817 ZM BREDA
T +31 76 581 53 11
E info@drl-products.nl
W www.drl-products.nl
DUCO VENTILATION
Handelsstraat 19
B-8630 VEURNE (BELGIË)
T +32 58 33 00 33
ELINEX POWER SOLUTIONS
Wolweverstraat 15
2984 CE RIDDERKERK
T +31 180 41 57 11
E info@elinex.com
W www.elinex.com
ETHERMA BENELUX BV
Robijnstraat 6
7554 TB HENGELO
T +31 88 889 88 00
F +31 88 889 88 01
E info@etherma.nl
W www.etherma.nl
HEMMINK
Popovstraat 1
8013 RK ZWOLLE
T +31 85 487 24 71
E D.de.Leest@hanzestrohm.nl
W www.hanzestrohm.nl/hemmink
HOMIJ TECHNISCHE INSTALLATIES
Amerikastraat 5
6014 CE ITTERVOORT
T +31 475 56 81 17
E info@homij.nl
W www.homij.nl
HOROS KLIMAATTECHNIEK BV
Koningsweg 20-5
3762 EC SOEST
T +31 35 603 90 60
E info@horos.nl
W www.horos.nl
F +32 58 33 00 44
E
info@duco.eu
DAIKIN AIRCONDITIONING
W www.duco.eu
NETHERLANDS B.V.
Postbus 8585
3009 AN ROTTERDAM
T +31 88 324 54 75
F +31 88 324 54 69
E info@daikin.nl
W www.daikin.nl
DELABIE BENELUX
ELCO HEATING SOLUTIONS
Hamstraat 76
6565 AG KERKRADE
T +31 45 751 86 00
F +31 45 566 99 35
E heatingsolutions@nl.elco.net
W www.elco.net
FOREHAND
Driemanssteeweg 174
3084 CB ROTTERDAM
T +31 10 240 41 21
E info@forehand.nl
W www.forehand.nl
HAGER ELECTRO B.V.
ICS COOL ENERGY BV
Rotschotseweg 2
5271 WX SINT-MICHIELSGESTEL
T + 31 88 258 25 80
F +31 88 258 25 88
E info@icscoolenergy.com
W www.icscoolenergy.com
ITHO DAALDEROP NEDERLAND B.V.
Postbus 21
3100 AA SCHIEDAM
T +31 10 427 85 00
E info@ithodaalderop.nl
W www.ithodaalderop.nl
Bergensesteenweg 106A, bus 5
B-1600 SINT-PIETERS-LEEUW
T +32 25 20 16 76
E info@delabiebenelux.com
W www.delabiebenelux.com
ELEKTRO INTERNATIONAAL
Postbus 134
3440 AC WOERDEN
T +31 348 42 05 40
E Info@ei-woerden.nl
W www.ei-woerden.nl
Het Sterrenbeeld 31
5215 MK DEN BOSCH
+31 73 642 85 84
E info@hager.nl
W www.hager.nl
INSTAMAT WARMTETECHNIEK BV
Postbus 116
8170 AC VAASSEN
T +31 578 57 49 49
E info@instamat.nl
W www.instamat.nl
INSTALLATIEENBOUW.NL | 127

INSTALLATIEPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.nl/bedrijven/
INTRATONE BV
MVCOMFORT
EXPERTS IN DATACONTROL
ROBATHERM
Kuiperbergweg 40
1101 AG, AMSTERDAM
T NL +31 20 788 34 01
BE: +32 2 50 30 301
E evanreijsen@intratone.nl
W www.intratone.nl
KOREX BENELUX BV
Raadhuisplein 27 A
2411 BD BODEGRAVEN
T +31 172 61 17 19
E info@korexbenelux.com
W www.korexbenelux.com
MVCOMFORT
Paxtonstraat 17
8013 RP ZWOLLE
T +31 38 355 66 40
F +31 38 355 66 33
E info@mvcomfort.nl
W www.mvcomfort.nl
Platinastraat 63
8211 AR LELYSTAD
T +31 320 28 11 66
F +31 320 28 12 34
E raimond.taal@robatherm.nl
W www.robatherm.com
W www.robatherm.nl
ISOLECTRA BV
Wilhelminakade 957
3072 AP ROTTERDAM
T +31 10 28 55 24 44
E info@isolectra.nl
W www.isolectra.nl
KANNEGIETER ELECTRONICA B.V.
Postbus 2749
3800 GG AMERSFOORT
LENNOX BENELUX BV
Watergoorweg 87
3861 MA NIJKERK
T +31 33 247 18 00
E info.nl@lennoxemea.com
W www.lennoxemea.com
NED AIR
Constructieweg 49
8263 BC KAMPEN
T +31 38 337 08 33
E
info@nedair.nl
W www.nedair.nl
PLIEGER
Postbus 10
5301 KK ZALTBOMMEL
T + 31 418 68 25 02
S&P HOLLAND
Weidehek 50
4824 AS BREDA
T +31 76 543 34 50
E info-holland@solerpalau.com
W www.solerpalau.nl
SAUTER BUILDING CONTROL
T +31 33 450 87 01
E info@kannegieter.nl
W www.kannegieter.nl
LINUM EUROPE BV
E
Info@plieger.nl
W www.plieger.nl
NEDERLAND B.V.
Postbus 20613
1001 NP AMSTERDAM
Oosterparkweg 35 H
T +31 20 587 67 00
2985 SX RIDDERKERK
E
info@sauter.nl
KLEMKO TECHNIEK BV
Nieuwegracht 26
3763 LB SOEST
T +31 88 002 33 00
T +31 180 46 35 88
E info-nl@linum.eu
W www.linum.eu
RENSON
SUNPROTECTION SCREENS NV
Kalkhoevestraat 45
B-8790 WAREGEM
T +32 56 62 65 00
W www.sauter.nl
45 jaar
E info@klemko.nl
W www.klemko.nl
F +32 56 62 65 09
E
info@renson.be
W www.renson.eu
SCHILT AIRCONDITIONING BV
SCHILT LUCHTKANALEN BV
MIDEA NEDERLAND
SCHILT LUCHTTECHNIEK BV
KLIMAATGROEP HOLLAND BV
Postbus 5233
9700 GE GRONINGEN
T +31 50 547 04 00
E info@klimaatgroepholland.nl
Dragonder 7
5554 GM VALKENSWAARD
T +31 40 208 21 80
E info@midea-nederland.nl
RIPRO LUCHTTECHNIEK
Het Vossenland 1
7984 NK DIEVERBRUG
T +31 521 78 50 84
E
info@riproluchttechniek.nl
Postbus 3
4230 BA MEERKERK
Energieweg 29
4231 DJ MEERKERK
T +31 183 35 25 44
W www.klimaatgroepholland.nl
W www.midea-nederland.nl
W www.riproluchttechniek.nl
E
info@schilt-meerkerk.nl
128 | INSTALLATIEENBOUW.NL

INSTALLATIEPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.nl/bedrijven
W www.schilt-meerkerk.nl
SIEDLE NEDERLAND B.V.
De Molen 19
3994 DA HOUTEN
T +31 30 233 05 00
E info@siedle.nl
W www.siedle.nl
STUDIUM
Zuidwenk 45-C
3751 CB BUNSCHOTEN-SPAKENBURG
T +31 33 209 14 50
E info@studium.nl
W www.studium.nl
UNICA INSTALLATIETECHNIEK BV
Postbus 83
2410 AB BODEGRAVEN
T +31 172 64 41 44
E info@unica.nl
W www.unica.nl
VILLEROY & BOCH
Computerweg 22
3542 DR UTRECHT
T +31 30 247 34 00
F +31 30 247 34 99
E
info@villeroy-boch.nl
Ring tone on/off
SYSTEMAIR BV
Van Leeuwenhoekstraat 2
W www.villeroy-boch.nl
SIEGENIA-AUBI KG
Ramgatseweg 15
4941 VN RAAMSDONKVEER
T +31 85 486 10 80
E info@siegenia.com
W www.siegenia.com
3846 CB HARDERWIJK
T +31 85 00 66 200
Zanddonkweg 7a
5144 NX WAALWIJK
T +31 416 68 55 55
E info@systemair.nl
W www.systemair.nl
VAN DORP PROJECTEN B.V.
Fascinatio Boulevard 602
2909 VA CAPELLE AAN DEN IJSSEL
Postbus 60
2900 AB CAPELLE AAN DEN IJSSEL
VINK SYSTEMEN
Postbus 3119
2220 CC KATWIJK
T +31 71 40 98 300
E info@vinksystemen.nl
W www.vinksystemen.nl
T +31 10 487 88 00
E
projecten@vandorp.eu
SINIAT B.V.
Postbus 45
9930 AA DELFZIJL
T +31 596 64 93 00
F +31 596 61 71 88
E info@siniat.nl
W www.siniat.nl
THERMONOORD BV
Tolhûsleane 7
8401 GA Gorredijk
T +31 513 46 99 99
E info@thermonoord.nl
W www.thermonoord.nl
W www.vandorp.eu
VALK KLIMAAT GROEP
Leemidden 30
3678 ME DE LIER
WAGO NEDERLAND BV
Postbus 2070
7301 DB APELDOORN
T +31 55 368 35 00
E info@wago.com
W www.wago.com
T +31 174 25 70 32
SMITSAIR BV
Industrieweg 6
1422 AJ UITHOORN
T +31 297 56 44 55
TRIMBLE
Postbus 128
2410 AC BODEGRAVEN
T +31 172 65 02 65
E info_bnl@trimble.com
W www.trimble.com
E info@valkairco.nl
W www.valkairco.nl
WEBEASY BV
Sportlaan 53
3364 DK SLIEDRECHT
T +31 184 43 39 39
E info@webeasy.nl
W www.webeasy.nl
E
verkoop@smitsair.nl
W www.smitsair.nl
SPIROTECH
Churchilllaan 52
5705 BK HELMOND
T +31 492 57 89 89
E info@spirotech.com
W www.spirotech.com
UBBINK BV
Verhuellweg 9
6984 AA DOESBURG
T +31 313 48 02 00
E info@ubbink.nl
W www.ubbink.nl
VERCOMA BV
Rosbayerweg 41
1521 RW WORMERVEER
T +31 75 621 76 28
E info@vercoma.nl
W www.vercoma.nl
WESTERN AIRCONDITIONING BV
De Wel 10
3871 MV HOEVELAKEN
T +31 33 247 78 00
E info@western.nl
W www.western.nl
INSTALLATIEENBOUW.NL | 129

Nieuwbouw
Renovatie
Droogbouw
Duurzame vloerverwarming
voor iedere situatie.
Met de huidige energietransitie en
bouwtechnische ontwikkelingen, stelt
de consument steeds meer belang
bij een duurzaam en comfortabel
woonklimaat. MAGNUM Heating biedt
verwarmingsoplossingen inclusief de
controlesystemen om deze interactief
te beheren.
Wij fabriceren en assembleren de
meeste producten zelf op onze eigen
productieafdelingen met kwalitatief
hoogwaardige materialen voor een
concurrerende prijs. Op deze manier
wordt het traject van begin tot eind
in eigen hand gehouden en is er een
optimale kwaliteitsbewaking.
Het echte verschil zit voor ons in de
manier waarop we servicegericht
zaken doen en geloven in
lange termijn partnership. Onze
verwarmingssystemen bieden voor
al deze wensen ideale en betaalbare
oplossingen.
MAGNUM Heating B.V.
Stevinweg 8
4691 SM Tholen
T +31 166 609300
E info@magnumheating.nl
W www.magnumheating.nl

Uw dienstverlenende leverancier
in de koude- en klimaattechniek
SNEL, DESKUNDIG EN PERSOONLIJK
Wij helpen u graag!
Voor een compleet assortiment in koude- en klimaattechniek en de producten
van LG Climate Solutions bent u bij Centercon aan het juiste adres. Met onze
grote voorraad en eigen vervoer kunnen wij u extra snel van dienst zijn. Heeft
u wat extra hulp nodig bij het samenstellen van uw installatie? Ook dan staan
onze collega’s altijd voor u klaar om u van deskundig advies te voorzien. Met ons
hoofd kantoor in Rotterdam en een locatie in Zwolle en Rosmalen is er altijd wel
een Centercon bij u in de buurt. Alle vestigingen hebben een afhaalbalie waar wij
u graag persoonlijk te woord staan.
www.centercon.nl | 010 458 44 55 | sales@centercon.nl

ÉCHT
VERDUURZAMEN
Duurzaamheid & innovatie bij Alklima
Duurzaam, slim en toekomstbestendig onderweg naar all-electric wonen. Met All-Electric Ready
biedt Alklima dé flexibele hybride oplossing. Een concept dat meegroeit met de verduurzaming van
een woning. Klaar is voor verandering. Adaptief bij verandering. Combineert met ieder merk ketel.
En bij elke stap de winst van een volwaardige warmtepomp en sublieme regelingen meeneemt.
Écht verduurzamen? Geregeld!
alklima.nl/aer