Grond Weg Waterbouw 03 2023

GROND/WEG/WATERBOUW 

GROND 

WEG 

WATERBOUW 

PLATFORM OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR I GWW-BOUW.NL 


GRONDWEGWATERBOUW 


Platform over civiele techniek & infrastructuur 

jaargang 13 - 2023 

juni - juli 3 

GWW-BOUW.NL 

3 

Veiligheid is 

topprioriteit 

Verbreding 

snelweg A9 BAHO 

OT ontmoet IT in de 

kritieke infrastructuur 

Duurzaamheidslabel voor 

ondergrondse bouwwerken

Duurzame en betrouwbare 

mobiele energieoplossingen 

Schoner en stiller werken wordt steeds vanzelfsprekender op 

bijvoorbeeld de bouwplaats, in de infra en op evenementen. 

Men wil uitstoot en geluidsoverlast voorkomen, maar wel 

flexibel, wendbaar en rendabel kunnen werken. De hybride 

oplossingen van Bredenoord zijn specifiek afgestemd op elke 

situatie. Slimme combinaties van onder meer duurzame 

energie, het net, aggregaten en batterijsystemen zorgen voor 

betrouwbare stroomoplossingen. Onze experts vertellen u 

graag welke oplossing het beste bij uw behoefte past. 

Bel of mail voor vrijblijvend advies met ons Rental team. 

www.bredenoord.com 

+31 (0)55 301 85 01 • rental@bredenoord.com

EXTRA DATA AAN 

NLCS-OBJECTEN 

TOEVOEGEN 

NIEUW! 

INFRACAD 8 

• MEER OVERZICHT MET 

ENTITY DATA VIEWER 

• INFRACAD NLCS 

BIBLIOTHEEK 5.0 

• NOG VEEL MEER 

NLCS-FUNCTIONALITEIT 

WWW.INFRACAD.NL 

DOWNLOAD TRIAL 

ONLINE DEMO 

GRATIS WORKSHOP 

INFRACAD MAP 

Geo-informatie (PDOK) 

en KLIC verwerken 

· BGT en Kadastrale kaart importeren 

· KLIC-meldingen importeren 

· Luchtfoto’s importeren 

· Import volledig conform NLCS 

· Desktop-versie voor AutoCAD LT, 

BricsCAD en MicroStation 

NIEUW! 

NIEUW! 

INFRACAD 

#1 NLCS applicatie voor 

ontwerpen en toetsen 

· Marktstandaard voor efficiënt werken met NLCS 

· Automatische legenda en bijschriften 

· Krachtige ‘Controle en herstel’ functionaliteit 

· Efficiënte gereedschappen en ontwerptools 

Beheer van bibliotheken, incl. NLCS-objectdata 

Verbeterde sondering-functionaliteit 

INFRACAD CE 

Landmeetkundige software 

voor professionals 

· Geschikt voor alle merken apparatuur 

· Dwars- en lengteprofielen verwerken 

· Uitzetbestanden maken en bijhouden 

· Werken met eigen meetcodes 

· Verwerking volledig conform NLCS 

· Krachtige Civil 3D gereedschappen

VERKEERSREGELINSTALLATIES 

OPENBARE VERLICHTING 

LAADOPLOSSINGEN 

INFRASTRUCTURELE ELEKTROTECHNIEK 

Toermalijnstraat 1b 

1812 RL Alkmaar 

Tel. algemeen: 072 535 35 55 

info@hartog-pilkes.nl 

hartog-pilkes.nl

3 

VERVANGEN, RENOVEREN EN UITBREIDEN 

Deze editie van Grond/Weg/Waterbouw staat grotendeels in het teken van vervangen, renoveren en uitbreiden. Waarvan? Onder 

meer van het Nederlandse ondergrondse landschap dat behoorlijk wat onderwatertunnels en landtunnels rijk is. Kunstwerken die de 

komende tien tot vijftien jaar aan een grondige upgrade worden onderworpen. Datzelfde geldt voor een enorme hoeveelheid aan 

kabels en leidingen die gerenoveerd of vervangen moeten worden. Het is al druk in de ondergrond en er moet nog (veel) meer bij. 

Een forse opgave. In het thema ‘ondergronds bouwen’ belichten we al die facetten, de impact en mogelijke oplossingen. Daarnaast 

nemen we een kijkje onder de grond bij onder andere het nieuwe stationsgebied in Groningen, de onderdoorgang A2/N2 en bij de 

renovatie van de Heinenoordtunnel. 

We kunnen niet meer zonder software, dat moge duidelijk zijn. Niet vreemd dat het thema digitalisering & software een terugkerend 

item is met dit keer ook een aantal mooie praktijkvoorbeelden. Zo helpt software (en meetapparatuur uiteraard) onder meer bij het 

vervangen, renoveren en veiliger maken van bestaande, zogenaamde diepladergevoelige spooroverwegen. Of wat te denken van het 

recent gelanceerde initiatief dat ons inzicht geeft in de actuele staat van het wegennetwerk in Nederland? Inmiddels worden dagelijks 

al zo’n 30.000 unieke beelden ingewonnen door weggebruikers zoals jij en ik, en dat aantal neemt alleen maar toe. En met de integratie 

in GIS-software is er nu een verdere stap voorwaarts gezet. Verderop alle details en meer voorbeelden van digitalisering, zoals 

die van onze kritieke infrastructuur waarbij een brug geslagen wordt tussen OT en IT om daarmee de veiligheid, beschikbaarheid en 

betrouwbaarheid te garanderen. 

Beton is wereldwijd het meest gebruikte bouwmateriaal. De sector staat voor een enorme duurzaamheidsopgave. De betonspecial 

in deze editie van GWW-magazine toont aan dat de keten fl ink aan de weg timmert. Op verschillende manieren. Wist je bijvoorbeeld 

dat er cementloze bestrating bestaat? Het product is per direct beschikbaar, volledig gecertifi ceerd en 100% recyclebaar. Ook 

betonplaten kun je tegenwoordig al volledig circulair bestellen. Duurzamer kan eigenlijk niet. Verder nemen we een kijkje in de keuken 

van een keerwandenproducent die een nieuw duurzaam betonmengsel heeft geïntroduceerd. In dit derde generatie mengsel is het 

aandeel Portlandcement met 50% verminderd. Ook duiken we in de wereld van biobeton. Wordt dit the next big step? 

Verder in deze editie een uitgebreide special over het verbreden en verdiept aanleggen van de snelweg A9 tussen Badhoevedorp en 

Holendrecht. Het vormt het sluitstuk van het grootste wegenbouwproject van Nederland, de weguitbreiding Schiphol-Amsterdam- 

Almere (SAA). Het tracé loopt dwars door Amstelveen. Er wordt dus alles aan gedaan om de overlast voor de omgeving tot een 

minimum te beperken. Elk deelgebied heeft zo zijn specifi eke uitdagingen, maar overall is de slappe ondergrond toch wel het meest 

uitdagend. Ook redelijk uniek is dat de A9 zoveel mogelijk beschikbaar blijft voor verkeer, weliswaar via bypasses, maar dat geeft de 

nodige beperkingen qua bouwruimte. Kortom, met recht een complex project dat vele partijen verenigt en die dat op de volgende 

pagina’s met alle plezier etaleren. 

Dit en nog veel meer interessante topics in deze editie van Grond/Weg/Waterbouw. Voor nu wens ik u, namens het hele team van 

GWW, veel leesplezier en alvast een fi jne vakantie! 

Roel van Gils, 

Eindredacteur



gww-bouw.nl 

Jaargang 13 • Nummer 3 2023 

Verschijnt 6 x per jaar 

ISSN: 2212-9979 

UITGEVER 

Kleurloos bindmiddel in Warm Mix kleurasfalt 10 

‘Voor ons een logische stap in een veranderende markt’ 14 

Met dit batterijsysteem werk je overal en altijd 100% elektrisch 16 

THEMA ONDERGRONDS BOUWEN 

Schatbeurderlaan 6 

Postbus 249, 6000 AE Weert 

+31 495 45 00 95 

info@louwersmediagroep.nl 

louwersmediagroep.nl 

EINDREDACTIE 

Roel van Gils 

REDACTIETEAM 

Chris Elbers, Roel van Gils, Susan Peek, 

Suzanne van Gaale, Tony Vos 

PROJECTMANAGER 

Frank Wekking 

f.wekking@louwersmediagroep.nl 

Wouter Jansen 

w.jansen@louwersmediagroep.nl 

SECRETARIAAT 

Manuela Depenbrock 

Sandra Reijnders 

ADVERTENTIES 

Een hoge resolutie PDF moet worden aangeleverd via 

de AdPortal. Mocht u nog geen uploadlink hebben 

ontvangen, stuur een email naar 

traffi c@louwersmediagroep.nl 

ABONNEMENTSPRIJS 

Nederland: € 90,00 per jaar excl. BTW 

Buiten Nederland: € 110,00 per jaar excl. BTW 

ING: IBAN: NL46INGB0000417165 

SWIFTADRES: INGBNL2A 

T.n.v. Louwers Mediagroep 

o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw 

Informatie over abonnementen: 

+31 495 45 00 95 

ADRESWIJZIGINGEN 

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: 

Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland 

OPZEGGINGEN 

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode 

geen schriftelijk bericht van op zegging 

is ontvangen, wordt het abonnement auto matisch met 

een jaar verlengd. 

DOELGROEP 

Grond/Weg/Waterbouw wordt als abonnement 

en in controlled Circulation persoonsgericht 

gestuurd naar: directies en management van 

bedrijven betrokken bij de bouw van dijken, 

bruggen, kanalen, cultuurtechnisch grondwerk, 

baggerwerken, waterbouw en wegenbouw, 

ingenieurs-en architectenbureaus, toeleveranciers, 

brancheverenigingen, ministeries en rijksdiensten, 

Rijkswaterstaat (alle HID’s, hoofd ingenieur 

directeuren), provinciale, gemeentelijke en ander 

betrokken overheden. Oplage 6900 

VORMGEVING/ART DIRECTION 

studio@louwersmediagroep.nl 

DRUKWERK 

Drukkerij Hendrix, Peer 

Niets uit deze uitgave mag worden over genomen of ver menig vuldigd zonder 

uitdruk kelijke toestemming van de uitgever en zon der bronvermelding. Hoewel 

dit blad op zorg vuldige wijze en naar beste weten is samen gesteld kunnen uitgever 

en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig heid 

van de informatie. Zij aan vaar den dan ook geen enkele aansprake lijkheid voor 

schade, van wel ke aard ook, die het gevolg is van hande lingen en/of beslissingen 

die gebaseerd zijn op deze informatie. 

Toekomstbestendig vervangen en renoveren in de ondergrond 18 

Al een halve eeuw deskundigheid en ervaring in tunnelventilatiesystemen 23 

One-stop shop voor testen, inspecteren en certificeren 26 

Samen bouwen aan de ondergrondse infrastructuur van morgen 30 

Bouwkuipmonitoring voor integrale projectbeheersing 34 

Onderdoorgang A2/N2: Sluitstuk in gebiedsontwikkeling Eindhoven Noordwest 36 

Gietijzerproductie zonder directe CO 2 

-uitstoot 41 

Brandwerende platen bieden nieuwe Rottemerentunnel optimale bescherming 42 

Specialistische funderingswerken voor nieuwe nucleaire reactor 46 

Heinenoordtunnel als eerste tunnel in Zuid-Holland aan de beurt 48 

Mobiele hijsoplossingen van wereldklasse uit Breda 52 

Specialist in baanbrekende onderwateroplossingen gaat voor groen 54 

De Pen: Gioffry Maduro, Senior-adviseur DBFM-tunnels bij Rijkswaterstaat en 56 

duurzaamheidscoördinator bij het Centrum Ondergronds Bouwen 

18 

10 

26

Inhoud 

46 

68 

34 54 76 

THEMA DIGITALISERING & SOFTWARE 

De kritieke ontwerpaspecten om overwegen veiliger te maken 58 

“We kunnen nog meer focussen op het puzzelwerk” 60 

Wil jij als bouwbedrijf de stikstofuitstoot efficiënt berekenen? 62 

Actuele beelden van de openbare ruimte in ArcGIS 66 

Digitalisering van kritieke infrastructuur 68 

Het belang van een bouwkundige opname en monitoring 72 

Superslanke geluidswal in gewapende grond voor Park Vijfsluizen 76 

Zorgzaam afwateren is onze prioriteit 78 

THEMA BETON 

Wens tot meer betonverfraaiing door middel van kleur verovert de betonindustrie 80 

én de buitenruimte in Nederland 

17 miljoen kilogram CO 2 

-reductie dankzij cementloze bestrating 84 

Stapsgewijs naar een cementvrije generatie 86 

"Zo dragen ook wij ons steentje bij aan een duurzamere wereld" 88 

Wordt biobeton hét alternatieve bouwmateriaal van de toekomst? 90 

Schroefankers voor de montage van bouwdelen op steen en beton 92 

Geen circulaire economie zonder betononderhoud 95 

Prefab betonelementen voor de infra 98

Inhoud 

Duurzaam realiseren van infra- en waterbouwprojecten 100 

Wielwasinstallatie lost uitstootproblemen op 102 

THEMA VEILIGHEID 

Out of the box denken in het kader van veiligheid 104 

Safety Culture Ladder 106 

Exotische aanvragen leiden tot unieke oplossingen 109 

Een scheiding met alleen winnaars 110 

Waarborg voor duurzaam en milieubewust handelen 112 

Effectief risicomanagement in de infra 114 

‘Wij gaan voor trede 4 op de Safety Culture Ladder’ 118 

Nog meer veiligheid op de bouwplaats dankzij slimme detectiesystemen 120 

Verkoop, verhuur én onderhoud van infra-gerelateerde gereedschappen 124 

Suzanne Lommers (29), lasser bij Lommers Welding 128 

98 

110 

84 104 120 

8

Inhoud 

148 

136 156 

176 

PROJECT VERBREDING SNELWEG A9 BAHO 

Optimaliseren van de ‘Tweede Ring van Amsterdam’ 130 

Specialist in technisch uitdagende projecten 132 

Snel funderen op ‘dik water’ met EPS en gewapende grond 134 

Duurzaam gebruik funderingen viaducten en bruggen 136 

Staal met een lage milieu-impact 140 

Ingenieursbureau met eigen veldwerkers 143 

Zakbaken en andere hulpconstructies 144 

Kwalitatief hoogwaardige bouwhekken uit Nederland 145 

CO 2 

-neutraal geproduceerde lichtmasten 146 

Funderingsgiganten bundelen krachten 148 

Opzoeken van voorspanwapening met radartechnologie 150 

Specialist in incidentmanagement 154 

Extra ogen voor de wegverkeersleiding 156 

‘Ze kunnen niet om ons heen’ 158 

10 kilometer kabels en leidingen verplaatsen 162 

EPS-constructies met lage MKI-waarde 164 

Slim en effectief asset management 168 

Creatief in boren, zagen en slopen 170 

Tijdelijke bruggen in en over de A9 waarborgen mobiliteit 172 

Technisch geweten van het project 174 

Groeien met de sector mee 176 

Veiligheid en capaciteit als core business 178 

Pompinstallaties van concept tot onderhoud 180 

Niet denken in standaard oplossingen 182 



GROND 

WEG 

WATERBOUW PLATFORM OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR I GWW-BOUW.NL 

3 


GRONDWEGWATERBOUW 



Veiligheid is 

topprioriteit 

Verbreding 

snelweg A9 BAHO 

OT ontmoet IT in de 


jaargang 13 - 2023 

juni - juli 3 

GWW-BOUW.NL 

Duurzaamheidslabel voor 

ondergrondse bouwwerken 

Cover: Blankenburgverbinding – 

Maasdeltatunnel zuidzijde 

Beeld: Disa International 

Blijf gratis en eenvoudig op de 

hoogte van het laatste nieuws. 

Volg ons op social media en meld 

je aan voor onze nieuwsbrief! 

gww-bouw.nl 

bouwmat.eu 

Infrapartners 184 

9

Tekst | Susan Peek Beeld | Ooms Producten 

Kleurloos bindmiddel in 

Warm Mix kleurasfalt: 

Een hoogwaardige, circulaire én veilige toepassing 

Nederland heeft één van de dichtst vertakte wegennetten ter wereld, waarvan zo’n 130.000 

kilometer verharde weg is, voornamelijk gemaakt van asfalt. Om te zorgen voor een duurzaam 

en veilig wegennet in Nederland, wordt er hard gewerkt aan oplossingen en verbeteringen van 

o.a. het asfalt, de levensduur ervan en het onderhoud eraan. Latexfalt en Ooms Producten 

vormen de koplopers in innovatieprocessen en het doen van onderzoek op het gebied van asfalt 

en bitumen. “Wij zien innovatie, duurzaamheid en samenwerken als dé weg naar succes voor 

onder andere de wegenbouw”, zegt Dr. Ir. Eyassu Hagos, senior R&D specialist bij Latexfalt. 

Recentelijk heeft Latexfalt in samenwerking 

met Ooms Producten BV – Sealofl ex onderzoek 

gedaan naar het gebruik van kleurloos 

bindmiddel in Warm Mix kleurasfalt. De aanloop 

ernaartoe en de belangrijkste conclusies 

uit dat onderzoek lees je hier. 

GEKLEURDE VERHARDINGEN 

In Nederland, en in toenemende mate ook in 

het buitenland, worden gekleurde verhardingen 

toegepast. Vaak is dat om de verkeersveiligheid 

te bevorderen door accenten op de weg 

aan te brengen, zoals de welbekende rood of 

geel gekleurde fi etsstroken en bij kruispunten, 

verkeerspleinen en drempels. Het kan ook zijn 

dat gekleurde verhardingen worden toegepast 

vanuit esthetisch oogpunt, of om het welzijn 

van bewoners te verbeteren door hittestress 

in binnensteden te reduceren. Licht gekleurde 

wegdekken dragen bovendien bij aan CO 2 

-reductie 

doordat minder verlichting nodig is. 

VERSCHILLENDE TECHNIEKEN 

De manier waarop de gekleurde verharding 

wordt gerealiseerd kan variëren; van het schilderen 

(verven) van het wegdek tot het toepassen 

van een epoxyhars coating of het gebruik van 

gekleurde steenslag in combinatie met synthetische 

pigmenteerbare (kleurloze) bindmiddelen. 

“Elke toepassing kent specifi eke voor- en nadelen 

zowel op het gebied van kwaliteit als levensduur. 

Ook wat de kostprijs betreft zijn de diverse 

technieken duidelijk verschillend van elkaar”, zegt 

Hagos. Volgens hem is een bitumineuze oppervlakbehandeling 

met gekleurde steenslag het 

goedkoopste. “De weersomstandigheden tijdens 

het aanleggen van de weg bepalen echter 

in sterke mate de levensduur. Als het steenslag 

niet goed hecht met de emulsie, bij aanleg onder 

slechte weersomstandigheden bijvoorbeeld, dan 

is de levensduur zeer kort. Dat geldt ook voor 

een epoxyhars coating, die uitsluitend op een 

droge ondergrond kan worden aangebracht.” 

Hagos weet dat gekleurd asfalt, geproduceerd 

met standaard zwarte bitumen en veel kleurpigment, 

regelmatig wordt toegepast vanwege de 

lagere (initiële) kosten ten opzichte van asfalt met 

een kleurloos bindmiddel. “Een nadeel daarbij is 

echter dat de kleur veel donkerder is dan wat je 

met een kleurloos bindmiddel kunt bereiken. Bovendien 

lijkt de kwaliteit door de grote hoeveelheid 

pigment in zwarte bitumen af te nemen ten 

opzichte van standaard zwart asfalt.” Mogelijke 

oorzaak daarvan kan zijn dat het gebruikte pigment 

niet compatibel is met bepaalde type bitumen, 

volgens Hagos. “Dit kan zich zelfs al uiten 

direct na het asfalteren in de vorm van een bijna 

niet verdichtbaar ‘droog’ asfaltmengsel.” 

BESTE RESULTAAT MET 

PIGMENTEERBARE KLEURLOZE 

BINDMIDDELEN 

Een gekleurde verharding met een (kwalitatief 

goed) kleurloos bindmiddel blijkt in de praktijk 

het beste resultaat op te leveren met een 

lange levensduur, volgens Ir. Kees Plug, specialist 

bij Ooms Producten. “Kleurloze bindmiddelen 

hebben het voordeel dat met relatief weinig pigment 

een heldere kleur kan worden verkregen. 

Dit in tegenstelling tot conventioneel zwarte 

bitumen waarmee met veel (poeder)pigment 

toch een donkere kleur wordt verkregen. In de 

markt is echter twijfel ontstaan over de kwaliteit 

en verwerkbaarheid van kleurloze bindmiddelen 

en of gekleurd asfalt met een kleurloos 

bindmiddel wel circulair en Arbo-technisch verantwoord 

is. Dit vanwege mogelijke emissie van 

dampen tijdens de productie en verwerking.” 

Het recente onderzoek dat Ooms Producten 

samen met Latexfalt heeft gedaan, laat zien dat 

deze twijfels ongegrond zijn en dat met een 

kleurloos bindmiddel verantwoord een kwalitatief 

hoogwaardig warm mix asfalt kan worden 

geproduceerd. In dit artikel zullen we ingaan 

op de specifi eke aspecten van pigmenteerbare 

kleurloze bindmiddelen en hoe deze in de praktijk 

het beste kunnen worden toegepast, ook 

met betrekking tot Arbo-technische aspecten. 

Dit doen we aan de hand van een simulatieproef 

in het laboratorium. Ook zullen de circulaire aspecten 

van gekleurd asfalt worden besproken. 

VISUELE INSPECTIES 

Maar laten we eerst eens kijken naar gekleurd asfalt 

in de praktijk. Omdat er weinig onderzoek is 

uitgevoerd naar de eigenschappen op laboratoriumschaal 

en gekleurd asfalt met een kleurloos 

bindmiddel niet CE-plichtig is, kan alleen op basis 

van visuele inspecties een indruk worden verkregen 

van de prestaties van gekleurd asfalt. “Hier 

zou meer onderzoek naar gedaan moeten worden”, 

vindt Plug. “Wij hebben, om de prestaties 

van gekleurde wegvlakken te beoordelen, in 2019 

in de regio Koggenland/Beemster diverse locaties 

met rood asfalt bekeken. Hoewel de exacte aanlegdatum 

van de meeste locaties niet bekend is, 

mag aangenomen worden dat het asfalt er in de 

meeste gevallen langer dan 10 jaar ligt. Uit deze 

visuele inspecties is gebleken dat het schadebeeld 

op locaties waar een polymeer gemodifi ceerd 

kleurloos bindmiddel is toegepast, beperkt is. ❯ 

10

‘Gekleurde verharding met kleurloos 

bindmiddel: beste resultaat met een 

lange levensduur’ 

11

Typisch schadebeeld van rood asfalt met zwarte bitumen, waarbij de productie en 

verwerking van invloed is op de levensduur (tevens afhankelijk van de type/oorsprong 

van bitumen). Exacte aanlegdatum is niet bekend, maar korter dan 10 jaar geleden. 

Op deze afbeelding is rood asfalt met gemodificeerd kleurloos bindmiddel te zien. 

Afgezien van enige randschade is er verder geen schade geconstateerd bij de 

visuele inspectie in 2019. 

Zeker ten opzichte van de goedkopere varianten”, 

zegt Plug. Hij concludeert dat de nietgemodificeerde 

variant in het verleden vooral 

vaak is toegepast in situaties waar deze niet 

geschikt voor was. “Zoals bij verkeersdrempels, 

met vroegtijdige schade tot gevolg.” 

Op basis van deze (summiere) visuele inspecties 

kan dus gesteld worden dat de beste kwaliteit 

gekleurd asfalt verkregen wordt door gekleurd 

asfalt met een gemodificeerd kleurloos 

bindmiddel toe te passen. 

SPECIFIEKE ASPECTEN 

“Een synthetisch pigmenteerbaar bindmiddel 

heeft vergelijkbare eigenschappen als een conventioneel 

(polymeer gemodificeerd) bitumen”, 

zegt Plug en benadrukt dat het wel belangrijk is 

dat er een kwalitatief goed kleurloos bindmiddel 

wordt gebruikt. “De te verkrijgen asfaltkwaliteit 

is namelijk afhankelijk van het type toegepaste 

synthetisch pigmenteerbare kleurloze bindmiddel. 

Omdat er voor kleurloze bindmiddelen in 

Nederland geen normering bestaat, kan de kwaliteit 

nogal variëren. Er zijn dan ook helaas kleurloze 

bindmiddelen op de markt verkrijgbaar met 

matige prestaties die voor de verkeerde toepassing 

worden ingezet. Het kan daarom zijn dat 

een niet-gemodificeerd laagwaardig kleurloos 

bindmiddel slechter presteert dan een standaard 

zwart asfalt. Aan de andere kant blijkt dat 

een goede kwaliteit synthetisch pigmenteerbaar 

kleurloos bindmiddel minimaal aan de prestaties 

van een standaard polymeer gemodificeerd bitumen 

(PmB) kan voldoen, mits de asfalt mengen 

verwerkingstemperatuur hier ook goed op 

zijn afgestemd. “De weerstand tegen vermoeiing 

en spoorvorming is zeer hoog, waardoor 

vroegtijdig falen op mechanische eigenschappen 

voor dit type bindmiddel dan ook niet te verwachten 

is”, zegt Plug. Hij erkent dat de stijfheid 

door de modificatie wel lager is, maar dat deze 

parameter voor een deklaag niet maatgevend is. 

ASFALTMENGTEMPERATUUR 

“Zoals gezegd is de mengen verwerkingstemperatuur 

van het asfalt van groot belang 

voor het verwerkingsproces en de uiteindelijke 

kwaliteit van het asfalt. Het is dan ook 

belangrijk de door de leverancier aanbevolen 

temperaturen voor het specifieke type bindmiddel 

aan te houden”, zegt Plug. “Niet alleen 

is het pigment zelf gevoelig voor te hoge 

temperaturen waardoor het kan verkleuren, 

maar ook kan bij te hoge mengtemperaturen 

(180 °C) onnodige emissie van asfaltdampen 

ontstaan. Voor een veilige verwerking moeten 

deze emissies zo laag mogelijk zijn. Dankzij 

nieuwe ontwikkelingen is het mogelijk om gekleurd 

asfalt met synthetisch pigmenteerbaar 

kleurloze bindmiddelen bij een lage temperatuur 

(120-140 °C) Warm Mix Asfalt (WMA) 

te produceren met vergelijkbare emissiedampen 

als een standaard bitumen. Naast een besparing 

op gas zal ook de uitstoot van vluchtige 

bestanddelen tijdens de productie en 

verwerking aanzienlijk minder zijn.” 

LABORATORIUM 

SIMULATIEPROEF EMISSIES 

“Dat zeggen we niet alleen, dat willen we 

natuurlijk ook zorgvuldig onderbouwen”, 

Schematische weergave testopstelling emissie gedurende verwerking van asfalt in het laboratorium. 

12

vervolgt Plug. “Daarom hebben we in ons 

laboratorium een simulatieproef opgezet 

om de emissies tijdens het verhardingsproces 

te kwantificeren voor een roodgekleurd 

asfaltmengsel met een synthetisch 

pigmenteerbaar kleurloos bindmiddel.” Uit 

de metingen blijkt dat ook in een ‘worstcase’ 

scenario (meting in afgesloten ruimte) 

de grenswaarde als tijd-gewogen-gemiddelde 

(TGG) niet wordt overschreden. Uit de 

meting in de open ruimte (simulatie-emissie 

achter de asfaltspreidmachine) blijkt dat in 

dit geval de emissie in alle gevallen onder de 

detectiegrens ligt en daarmee ruim onder 

de grenswaarde als tijd-gewogen-gemiddelde 

(TGG). Te concluderen valt dus dat er 

Arbo-technisch geen probleem is om gekleurd 

asfalt als Warm Mix Asfalt te kunnen 

toepassen, omdat de uitstoot van emissies, 

dampen en aerosolen bij deze lagere temperaturen 

minimaal is en ruimschoots onder 

de grenswaarden zoals opgenomen in 

de Arbonormen blijft. 

RESULTATEN TAUW- 

BLOOTSTELLINGSONDERZOEK 

In onderstaande tabel is een deel van de metingen 

van het blootstellingsonderzoek samengevat. 

De volledige resultaten zijn opgenomen 

in het Tauw rapport. 

CIRCULAIRE ASPECTEN 

VAN GEKLEURD ASFALT 

Omdat asfalt in Nederland op grote schaal 

hergebruikt wordt in de vorm van partiele 

recycling (PR) in nieuw asfalt, is ook gekeken 

naar de circulaire aspecten van gekleurd asfalt. 

“Daarbij is gebleken dat gekleurd asfalt 

met een synthetisch pigmenteerbaar kleurloos 

bindmiddel in principe net zo circulair is 

als conventioneel asfalt. Vanwege de kleinere 

volumes van gekleurd asfalt is het wel een 

uitdaging om oud gekleurd asfalt te hergebruiken 

in nieuw gekleurd asfalt. En het verdient 

niet de voorkeur om het toe te passen 

in een standaard (zwarte) deklaag, vanwege 

de afwijkende kleur steenslag”, zegt Plug. 

“Laagwaardig hergebruik in standaard asfalt 

onderlagen is echter iets dat zonder veel inspanning 

of problemen kan worden gedaan. 

De verkregen kwaliteit van het nieuwe asfalt 

is tot op heden minimaal vergelijkbaar 

met de kwaliteit van standaard asfalt zonder 

PR-materiaal. Dat komt doordat een kleurloos 

bindmiddel volledig compatibel is met 

(verjongings)bitumen en tevens nog actieve 

polymeren bevat. Horizontale recycling van 

kleurasfalt-granulaat kan dus zeker een significante 

bijdrage leveren aan het realiseren 

van de doelstellingen van wegbeheerders om 

tot duurzamere asfaltmengsels te komen. 

Concentratie Grenswaarden 

(mg/m 3 ) (mg/m 3 ) 

Component Cas nr meeting 1 / 2 / 3 TGG 8 uur 

Hydrogen sulfide 6/4/83 2,3 

Cyclohexane 110-82-7 700 

n-Hexane 110-54-3 < 0,11 72 

Heptane 142-82-5 1.200 

n-Pentane 109-66-0 1.800 

iso-Pentane 78-78-4 1.800 

Neopentane 463-82-1 1,06 1.800 

1,2,3-Trimethylbenzene 526-73-8 100 

Benzene 71-43-2 0,7 

0-Xylene 95-47-6 221 

1,2,4-Trimethylbenzene 95-63-6 < 0,11 100 

1,3,5-Trimethylbenzene 108-67-8 100 

Styrene 100-42-5 85 

Toluene 108-88-3 150 

EthtyIbenzene 100-41-4 215 

Cumeen (Isopropylbenzene) 98-82-8 0,21 50 

m+p-Xylenes 179601-23-1 0,11 210 

alpha-Methylstyrene 98-83-9 20 

Naphthalene 91-20-3 < 0,11 50 

Indene 95-13-6 45 

C6-C12 hydrocarbons - - 

TVOC - - 

Temperatuur (°C) - 140 - 

Tabel: Een samenvatting van de meetresultaten van het Tauw-blootstellingsonderzoek. 

Helaas wordt, vanwege logistieke redenen, 

kleurasfalt-granulaat bij de asfaltcentrale momenteel 

nog niet apart gehouden. Mocht dit 

in de toekomst wel het geval zijn dan zou op 

eenvoudige wijze ook een kleurasfalt kunnen 

worden geproduceerd met gerecycled asfalt. 

CONCLUSIE 

Met de juiste selectie van materialen én wanneer 

de juiste productie- en verwerkingsvoorschriften 

worden toegepast, is het mogelijk 

om op een verantwoorde manier gekleurd 

asfalt te produceren met een levensduur die 

minimaal gelijk is aan standaard (zwart) asfalt. 

Het emissie-onderzoek van de verwerking 

van gekleurd asfalt met een synthetisch pigmenteerbaar 

kleurloos bindmiddel toont namelijk 

het volgende aan: 

· 

Kleurloos bindmiddel is kwalitatief minimaal 

gelijkwaardig aan zwarte bitumen, en heeft 

· 

een consistentere kwaliteit; 

Om een heldere kleur te krijgen is het toepassen 

van een synthetisch pigmenteerbaar 

· 

kleurloos bindmiddel hierbij nodig; 

Kleurloos bindmiddel heeft een betere compatibiliteit 

met kleurpigmenten, het asfalt 

heeft daardoor een langere levensduur, die 

· 

ook beter voorspelbaar is; 

De nieuwe generatie kleurloos bindmiddel 

(low temperature) kan moeiteloos geproduceerd 

en verwerkt worden bij temperaturen 

· 

tussen de 120-140 °C (warm mix); 

De uitstoot van emissies, dampen en aerosolen 

bij deze lagere temperaturen is minimaal, 

en blijft ruimschoots onder de grenswaarden 

zoals opgenomen in de Arbonormen; 

· 

Het past daarmee uitstekend binnen de ambitie 

van Bouwend Nederland om per 2025 

te stoppen met de productie van wegenbouwasfalt 

op hoge temperaturen (hot mix); 

· 

Kleurloos bindmiddel is volledig compatibel 

met standaard bitumen. Recycling van gekleurd 

asfalt is dan ook goed mogelijk. Voor 

horizontale recycling, waarmee optimaal 

hergebruik ontstaat, is het advies om kleurasfalt 

PR-materiaal apart op te slaan bij de 

asfaltbanken- en centrales. 

Op grond van praktijkervaring is er dan ook 

geen enkele aanwijzing dat synthetisch pigmenteerbare 

kleurloze bindmiddelen minder verantwoord, 

duurzaam en circulair zouden zijn dan 

de momenteel voorhanden zijnde alternatieven. 

Het volledige onderzoeksrapport van Latexfalt 

in samenwerking met Ooms Producten 

BV – Sealoflex is te lezen op de website van 

Ooms Producten. ■ 

13

Hartog-Pilkes is een allround installateur op gebied van infrastructurele elektrotechniek. 

Tekst | Suzanne van Gaale Beeld | Hartog-Pilkes 

‘Voor ons een logische stap 

in een veranderende markt’ 

Als je al zestien jaar nauw samenwerkt en elkaar goed aanvult qua kennis en expertise, dan is een 

feitelijke samenvoeging tot één bedrijf een logische vervolgstap. En dus gaan Pilkes Verlichting BV en 

Ko Hartog Elektrotechniek verder als één bedrijf onder de naam Hartog-Pilkes. Volgens directeur 

Bjorn Dielemans een belangrijke stap op weg naar de toekomst. 

“‘De markt verandert en er liggen voor ons 

veel kansen en uitdagingen waaronder een aantal 

serieuze opgaven en investeringen”, aldus 

Dielemans. Dit wekt direct de nieuwsgierigheid 

op welke uitdagingen en opgaven hij doelt. 

Voordat we daar verder op inzoomen, eerst 

een korte introductie van het nieuwe Hartog- 

Pilkes. Beide bedrijven zijn van oudsher een 

familiebedrijf. Pilkes werd opgericht in 1907, 

Hartog in 1928. In de afgelopen decennia hebben 

zij zich ontwikkeld tot zeer ervaren installateurs 

in de markt van verkeersregelinstallaties 

en openbare verlichting. Nu de samenvoeging 

van beide bedrijven een feit is, presenteert het 

zich als een allround installateur op het gebied 

van infrastructurele elektrotechniek. Denk 

hierbij aan de aanleg van openbare verlichting, 

verkeersinstallaties en laadoplossingen. Opdrachtgevers 

zijn veelal provincies en gemeenten, 

aangevuld met civiele aannemers. Dagelijks 

bouwen 114 medewerkers letterlijk aan de weg 

vanuit de hoofdvestiging in Alkmaar en nevenvestigingen 

in Drachten, Wierden, Utrecht en 

Vijfhuizen. “Wij zijn een bedrijf vol techneuten. 

Op iedere locatie hebben we mensen met de 

nodige vakkennis en expertise om alle voorkomende 

werkzaamheden en vraagstukken 

op te pakken en uit te voeren. Je ziet dat bij 

veel van onze opdrachtgevers kennis verdwijnt 

door een tekort aan mensen met de juiste kennis. 

Gevolg is dat er meer en meer verwacht 

wordt van installateurs om oplossingen te bedenken 

voor infrastructurele vraagstukken. En 

daar ligt onze kracht. Wij hebben de expertise 

in huis, dus ook de rekenkracht om te werken 

aan sterke engineeringsopgaven.” De projecten 

waar Hartog-Pilkes voor ingeschakeld 

wordt, variëren van het plaatsen van een enkele 

lichtmast bij een sportveld tot grootschalige 

projecten van meer dan 3 miljoen euro. “Ons 

motto is: wie het kleine niet eert, is het grote 

niet weerd. Wij blijven dicht bij ons zelf en klanten 

kunnen ons voor ieder vraagstuk bellen, 

klein en groot. Dankzij onze roots als familiebedrijf 

hebben we nog steeds korte lijnen maar 

14

nu wel met de professionalisering en slagkracht 

van een groot bedrijf.” 

TOENEMENDE VRAAG NAAR 

LAADSYSTEMEN 

In de markt ziet Dielemans veel beweging en 

verandering. Reden temeer voor de twee zusterbedrijven 

om als één bedrijf verder te gaan. 

“Er liggen voor onze branche een aantal serieuze 

opgaves rondom investeringen in duurzame 

middelen, oplopende personeelskrapte 

en certificeringen. We hebben nu nog meer 

mogelijkheden om daar op in te spelen en verder 

te professionaliseren. Kijk alleen al naar de 

toenemende vraag voor elektrisch laden. Wij 

leveren laadsystemen voor zowel openbaar 

terrein als privégebruik. Wij verzorgen de levering, 

aanleg en onderhoud voor onder meer 

parkeergarages, bedrijfsgebouwen, winkelcentra 

en woningen.” 

VOLGENDE STAP 

Het fysiek samenvoegen van twee bedrijven is 

stap 1, maar volgens Dielemans start dan pas 

werkelijk het samenwerken. “De aankomende 

tijd staat in het teken van de verdere onderlinge 

binding. Dat geldt voor al onze vestigingen. 

Lopende processen worden verder geoptimaliseerd 

en de nieuwe naam Hartog-Pilkes en het 

bijbehorende logo zullen we verder uitrollen. 

Deze stap maakt dat we onze ambities om te 

groeien in professionalisering en dienstverlening 

in een nieuwe fase kunnen brengen. Onze 

ogen zijn gericht op de toekomst!” ■ 

Dagelijks bouwen 114 medewerkers letterlijk aan 

de weg vanuit de hoofdvestiging in Alkmaar en 

nevenvestigingen in Drachten, Wierden, Utrecht 

en Vijfhuizen. 

'Dankzij onze roots als familiebedrijf 

hebben we nog steeds korte lijnen maar 

nu wel met de professionalisering en 

slagkracht van een groot bedrijf' 

Hartog-Pilkes heeft de expertise in huis, en daarom ook de rekenkracht om te werken aan sterke engineeringsopgaven. 

15

Tekst | Suzanne van Gaale Beeld | Wattsun 

Met dit batterijsysteem 

werk je overal en 

altijd 100% elektrisch 

Duurzame energie op de bouwplaats 

Duurzame energie beschikbaar maken op plekken waar het stroomnet niet komt. Dat is de filosofie 

van Wattsun. De drijvende krachten achter het bedrijf zijn Koen Olieslagers en Bart Hendriks. 

Samen bedachten zij een draagbaar en stapelbaar batterijsysteem, geschikt voor apparatuur met 

een 230 volt-stekker. Hun slogan is dan ook ‘Where the power grid ends, Wattsun begins…’ 

“Eigenlijk is Wattsun ontstaan vanuit de frustratie 

dat er nog veel fossiele brandstof wordt 

gebruikt voor stroomvoorziening. Denk aan 

de vele aggregaten die ingezet worden”, 

zegt Olieslagers. “Dit moet én kan anders. 

Wij hebben destijds gezocht naar een manier 

waarbij professionals off grid met groene 

stroom kunnen werken. En zo kwamen we uit 

op een stapelbaar en draagbaar batterijsys- 

teem. In feite is het een soort pop-up power, 

het duurzame alternatief voor een aggregaat.” 

HOE HET WERKT 

Het batterijsysteem, de Wattsun Dock, is de 

basis. Deze kan ingezet worden voor stroom 

in de schaftwagen, op de bouwplaats of vanuit 

de servicebus. Het is geschikt voor apparatuur 

met een 230 volt-stekker en dus 

bruikbaar voor zowel een koffiezetapparaat 

en laptop als boormachine, bouwlamp of cirkelzaag. 

Belangrijk voordeel van dit systeem is 

dat de batterijcapaciteit uit te breiden is door 

te stapelen. De stapelbare batterijcapaciteit is 

7.800 Wh, zo heb je altijd voldoende stroom 

bij de hand. Iedere klus is namelijk anders, en 

hiermee heb je altijd genoeg energie om zorgeloos 

te werken, waar en wanneer je wilt. 

Het batterijsysteem is geschikt voor apparatuur met een 230 volt-stekker en dus bruikbaar voor zowel een 

koffiezetapparaat en laptop als boormachine, bouwlamp of cirkelzaag. 

Koen Olieslagers. 

16

Dankzij de flexibele zonnepanelen zijn ook schaftwagens duurzaam, emissievrij en zelfvoorzienend te maken. 

VAN BINNENSTAD TOT 

NATUURGEBIED 

Met name in de bouwsector wordt het Wattsun-batterijsysteem 

veel gebruikt. Zo heeft 

de Van Gelder Groep als eerste bedrijf in Nederland, 

mede dankzij Wattsun, haar bouwproject 

volledig emissievrij kunnen uitvoeren. 

Olieslagers: “Omdat ons batterijsysteem 

100% emissievrij en stil is, is het ook ideaal 

om te gebruiken op bouwplaatsen in de binnenstad 

en in natuurgebieden. Onze missie is 

om duurzame energie mobiel en overal beschikbaar 

te maken. Zonne-energie past uitstekend 

in dit verhaal. En daarom hebben we 

een flexibel zonnepaneel ontwikkeld als extra 

laadmogelijkheid van het batterijsysteem. 

Hiermee kun je overal, zelfs op de meest afgelegen 

locaties, duurzame stroom gebruiken. 

Dankzij de zonnepanelen zijn ook schaftwagens 

duurzaam, emissievrij en zelfvoorzienend 

te maken. Een aggregaat is niet meer 

nodig en je kunt overal en altijd werken en 

je eigen stroom opwekken. Hoe cool is dat?” 

NOG MEER VERMOGEN 

Het Wattsun-concept slaat dusdanig goed 

aan dat er nu al volop gewerkt wordt aan de 

ontwikkeling van een nieuw batterijsysteem 

'Ons batterijsysteem is 100% emissievrij en stil, 

en dus ideaal om te gebruiken op bouwplaatsen 

in de binnenstad en in natuurgebieden' 

met meer vermogen en mogelijkheden. “Wij 

denken mee met onze klanten en helpen ze 

bij de overstap naar emissievrij werken. Of 

dat nu werken de bouwplaats betreft of ergens 

letterlijk in het veld. Daarvoor ontwikkelen 

wij producten die eenvoudig in gebruik 

zijn én van hoge kwaliteit zijn, zodat je onder 

alle omstandigheden de beschikking hebt 

over duurzame groene stroom.” 

TOEKOMSTBESTENDIGE PARTNER 

Wattsun heeft inmiddels al zeven jaar ervaring 

met emissievrije stroomoplossingen op 

locatie. Het bedrijf is daardoor uitgegroeid 

tot dé Nederlandse partner op het gebied 

van off grid-energievoorzieningen. “We 

hebben intensief contact met onze klanten. 

Hierdoor weten we waar hun behoeften 

liggen en creëren we oplossingen op maat. 

Ook testen we nieuwe innovaties samen 

met trouwe klanten, zodat we nu en in de 

toekomst de juiste partner blijven.” ■ 

17


Tekst | COB/Harry Bijl, Marije Nieuwenhuizen Beeld | COB, e.a. 

Toekomstbestendig vervangen 

en renoveren in de ondergrond 

Alle grote maatschappelijke opgaven op het gebied van woningbouw, verduurzaming, klimaatadaptie of 

leefbaarheid hebben een substantiële ondergrondse component. Het is al druk in de ondergrond en er 

moet nog meer bij. In de tussentijd moet veel van wat al in de grond zit gerenoveerd of vervangen worden. 

Dat leidt voor zowel tunnels als kabels en leidingen tot een forse opgave. Brenda Berkhout, coördinator 

Civiel binnen het COB-tunnelprogramma en Jarko van Bloois, coördinator binnen de Kennisarena kabels en 

leidingen, belichten opgaven, impact en oplossingen bij renoveren en vervangen in de ondergrond. 

TUNNELRENOVATIES 

“In de jaren zestig en zeventig van de vorige 

eeuw zagen we een piek in de aanleg van infrastructurele 

kunstwerken in Nederland. Die piek 

zien we nu en het komende decennium terug 

in de renovatieopgave voor bruggen en sluizen, 

en dus ook voor tunnels”, legt Brenda Berkhout 

uit. “De verwachting is dat er de komende tien 

tot vijftien jaar meer dan twintig tunnels gerenoveerd 

moeten worden. We zien nog wel wat 

nieuwbouw in de meerjarenplannen, maar het 

merendeel van de beschikbare middelen wordt 

de komende periode ingezet voor renovatie.” 

Dat er zoveel projecten relatief kort achter elkaar 

plaatsvinden, biedt volgens Brenda Berkhout 

een prachtige kans om tunnelrenovaties 

slimmer aan te pakken. “Nu is het moment. 

Rijkswaterstaat heeft binnen het Programma 

Tunnelrenovaties Zuid-Holland (PTZ) – passend 

binnen het landelijke programma Vervanging 

en renovatie – bewust gekozen voor een 

volgordelijke aanpak waarbij ervaringen bij de 

renovatie van de ene tunnel meteen worden 

verwerkt en toegepast in de volgende. ProRail 

hanteert een soortgelijke aanpak, waarbij renovaties 

van de Hemspoortunnel en de Willemsspoortunnel 

worden gebruikt om te leren 

ten behoeve van volgende renovaties. Binnen 

het tunnelprogramma van het COB-netwerk 

lopen verschillende projecten die ondersteunend 

zijn aan het leren van project naar project. 

Het idee is dat we van de huidige renovatieopgave 

een kans maken om de noodzaak tot 

renovatie in de toekomst te beperken.” 

TOEKOMSTBESTENDIG 

RENOVEREN 

De afgelopen jaren is al veel ervaring opgedaan 

met het vervangen en/of renoveren van tun- 

neltechnische installaties. De levensduur van 

die installaties is korter dan die van de civiele 

constructie. “Voor het civieltechnische deel is 

er steeds meer noodzaak om te begrijpen wat 

er gebeurt op het gebied van deformatie en 

degradatie”, legt Brenda Berkhout uit. “Om 

een levensduur van honderd jaar en langer te 

bereiken, is onderhoud aan de civiele componenten 

noodzakelijk. Nederland kent veel afzinktunnels, 

waar met name de voegen cruciaal 

zijn. We zien dat die verouderen en we willen 

weten wat nodig is om te voorkomen dat er 

de komende vijftig jaar schade optreedt. Hetzelfde 

geldt voor betonrenovatie.” 

“We zijn op de goede weg”, is Brenda Berkhouts 

tussentijdse conclusie. “Er lopen binnen 

het civieltechnische deel van het tunnelprogramma 

onderzoeksprojecten die betrekking 

hebben op verschillende aspecten van de voegenproblematiek. 

De inzichten die we binnen 

eerdere projecten hebben opgedaan, worden 

nu ook al bij lopende renovaties benut. Verder 

faciliteert Rijkswaterstaat dat we kunnen meelopen 

bij de renovatie van de Heinenoordtunnel, 

zodat we daarvan kunnen leren ten behoeve 

van andere praktijkprojecten. Aanvullend werken 

we nu ook samen met universiteiten. Er is 

fi nanciering geregeld voor promotieonderzoek 

naar deformatie en degradatie van tunnels. Dat 

programma loopt tot en met 2030.” 

WENSEN 

Er is dus sprake van een structurele kennisaanpak 

die steeds meer z’n vruchten begint af te werpen. 

Dat neemt overigens niet weg dat er volgens Brenda 

Berkhout nog wel iets te wensen overblijft. “Als 

het om monitoring gaat, kunnen we bijvoorbeeld 

nog wel wat leren van de aanpak in Azië. Ook 

daar zijn veel afgezonken tunnels. Daar zie je dat 

er veel meer budget is voor monitoring van voegen, 

vervorming en materialen. Monitoring wordt 

in Nederland vaak als te kostbaar gezien, maar het 

resultaat is enorm waardevol. Bij tunnels zien we 

een doorgaande zetting, ook bij de tunnels die er 

al decennia liggen, maar we weten nog steeds niet 

goed waarom dat gebeurt. We ballasten tunnels 

om ervoor te zorgen dat ze niet opdrijven en toch 

zakken tunnels jaar na jaar. We willen weten hoelang 

dat proces doorgaat en welke vervorming de 

constructie kan hebben. Structureel monitoren 

helpt ons zulke vragen te beantwoorden.” 

EFFICIËNTER 

De renovatieopgave voor tunnels beperkt zich 

niet tot de voegenproblematiek van de civiele 

constructie. Brenda Berkhout: “We willen ook 

bewerkstelligen dat tunnels maximaal beschikbaar 

zijn. Simpelweg omdat Nederland zich niet 

kan veroorloven dat tunnels langdurig zijn afgesloten 

voor onderhoud of renovatie. Een tunnelbuis 

in één richting dichthouden, geeft op veel plaatsen 

al een enorme chaos, laat staan een complete 

afsluiting voor langere periode. Daarom willen we 

ervoor zorgen dat er in de toekomst geen grootschalige, 

langdurige renovaties meer nodig zijn en 

onverwacht onderhoud niet voorkomt.” 

Aanvullend zoekt het COB-netwerk, waarbinnen 

opdrachtgevers, ingenieursbureaus, aannemers 

en kennisinstituten samenwerken, naar 

meer effi ciency. Brenda Berkhout: “Een mooi 

voorbeeld is het project Evolutiepad naar uniformiteit, 

waarbinnen het COB-netwerk onderzoekt 

hoe we ervoor kunnen zorgen dat tunnels 

qua techniek en beheerinformatie meer op elkaar 

gaan lijken. Hierdoor kunnen renovaties sneller, 

soepeler en effi ciënter verlopen én kunnen toekomstige 

renovaties eenvoudiger en met minder 

tunnelafsluitingen worden uitgevoerd. ❯ 

18


Tunnelrenovaties bieden 

ook een uitgelezen kans 

om te verduurzamen. 

(Foto: COB/Vincent 

Basler) 

‘Ervaringen bij de renovatie van de 

ene tunnel worden meteen verwerkt 

en toegepast in de volgende' 

19


Met behulp van dit soort gericht, praktisch onderzoek, 

werken we steeds integraler. Dat is ook nodig 

omdat we handjes missen. We moeten echt efficiënter 

omgaan met de mensen die we hebben.” 

Veel zinktunnels kampen met gelijksoortige problemen rond voegen en deformatie. (Foto: Vlaketunnel door 

Joop van Houdt, beeldbank Rijkswaterstaat) 

KABELS EN LEIDINGEN: 

VERVANGING EN UITBREIDING 

INEEN 

Ook voor kabels en leidingen geldt dat de piek in 

aanleg in de jaren zestig en zeventig is terug te zien 

in de vervangingsopgave van vandaag. Maar er is 

meer aan de hand. De vervangingsopgave speelt 

op het moment dat kabel- en leidingennetwerken 

uitgebreid moeten worden. De energietransitie 

leidt tot verzwaring van het elektriciteitsnet en de 

aanleg van warmtenetten, terwijl er de komende 

jaren ook nog eens honderdduizenden woningen 

bij moeten komen. Bovendien is de piek in vervanging 

van kabels en leidingen minder eenduidig dan 

bij tunnels, omdat de verwachte levensduur voor 

de verschillende media (riolering, elektra, water, 

gas) niet dezelfde is. Vanuit de wens om hinder en 

dubbel werk te voorkomen en werkzaamheden 

voor verschillende assets te combineren, is dat een 

complicerende factor. 

De kabels-en-leidingensector ziet kansen om vervanging 

en nieuwe aanleg te combineren en zo van 

de nood een deugd te maken. Een lastige opgave 

volgens Jarko van Bloois, die benadrukt dat de ondergrond 

al dermate vol is, dat we anders moeten 

gaan denken en werken. “Overheden en netbeheerders 

hadden het uitgangspunt ‘alles moet 

kunnen’. Maar dat tijdperk ligt echt achter ons. De 

vervangings- en uitbreidingsopgave valt niet alleen 

samen met de energietransitie; ook maatregelen 

voor hemelwateropvang en het steeds vaker ondergronds 

brengen van functies als afvalinzameling 

en parkeren hebben grote impact op kabels en leidingen. 

En vanuit het streven naar verbetering van 

de leefbaarheid neemt de vraag naar groen in de 

stad toe. Dat maakt de totaalopgave nog complexer. 

We hebben enerzijds te maken met een groeiende 

ondergrondse ruimteclaim, terwijl er ondergronds 

juist minder ruimte beschikbaar is. Bovendien groeit 

het aantal stakeholders en wordt het nog lastiger 

om de verschillende belangen te verenigen.” 

Gezamenlijk optrekken is essentieel om al het werk in de ondergrond efficiënt uit te voeren. (Foto: COB) 

STANDPUNT INNEMEN 

“We zijn het punt voorbij dat we nog kunnen 

reguleren. De drukte in de ondergrond maakt 

dat regisseren noodzaak is geworden”, vervolgt 

Jarko van Bloois. “Tot nu toe wordt steeds pas 

in de praktijk gezocht naar oplossingen; dat is 

geen houdbare situatie. Er zijn strategische keuzes 

nodig, duidelijke beleidskeuzes die discussies 

in de praktijk voorkomen. Door vooraf helder 

te hebben wat wel en niet mag, welke eisen en 

randvoorwaarden er gelden, weten alle stakeholders 

waar ze aan toe zijn.” 

20


“De bestaande situatie in de ondergrond kan 

de voortgang van bovengrondse projecten behoorlijk 

in de weg zitten. Anderzijds kan slim 

gebruik van de ondergrond juist helpen om opgaven 

te verwezenlijken. Dat besef zal moeten 

indalen bij bestuurders en beleidsmakers”, zegt 

Jarko van Bloois. “We kunnen het ons niet langer 

veroorloven om de ondergrond sluitpost 

te laten zijn. De onderlinge afhankelijkheidsrelatie 

tussen boven- en ondergrond hoort bij de 

start van elk project al op tafel te liggen.” 

SAMEN NAAR OPLOSSINGEN 

Het netwerk van het COB, waarin overheden, 

netbeheerders en aannemers vertegenwoordigd 

zijn, vliegt de opgaven vanuit verschillende invalshoeken 

aan. Jarko van Bloois: “Alle onderzoeksprojecten 

maken onderdeel uit van de Kennisarena 

kabels en leidingen, een kennisprogramma van 

stichting Mijn Aansluiting en het COB, dat op projectniveau 

vaak gesteund wordt door het Fonds 

Fysieke Leefomgeving. We kijken hierin naar zaken 

als regie, feitenkennis, nieuwe werkwijzen en 

digitaal samenwerken.” 

Waar het tunnelprogramma zich momenteel 

toespitst op drie hoofdonderwerpen – civiele 

techniek, digitalisering en duurzaamheid (zie 

kader) – is de Kennisarena nog erg versnipperd. 

“De analyse ‘Common ground voor ondergronds 

infra’ die in 2018 en 2019 werd uitgevoerd, 

leverde een goed beeld op van de status 

van en de uitdagingen voor de ondergrondse 

kabel- en leidinginfrastructuur in Nederland”, 

vertelt Jarko van Bloois. “Toen al was duidelijk 

dat samenwerking nog belangrijker gaat worden, 

maar óók dat dat nog heel moeizaam gaat. 

Daarom werd ervoor gekozen om klein te beginnen, 

met praktische, herkenbare opgaven. 

Op die manier zijn de afgelopen jaren met succes 

diverse onderzoeksprojecten uitgevoerd. 

Er is bijvoorbeeld een uitgebreid online naslagwerk 

(groeiboek) gemaakt dat inzicht geeft in 

fabels en feiten over weten regelgeving voor 

kabels en leidingen. Ook is onderzocht hoe het 

nou écht zit met ‘het woud aan regelgeving’ bij 

gemeenten en welk gedrag er schuilgaat achter 

het ontstaan van graafschade. Met het organiseren 

van een Kennisarenadag in 2021 en 2023 

is ervoor gezorgd dat de resultaten gedeeld en 

gevierd werden. Dit alles maakt dat het vertrouwen 

en begrip voor elkaar is gegroeid en 

dat we nu de volgende stap kunnen zetten.” 

TOEKOMSTGERICHT 

Jarko van Bloois doelt hiermee op de meer programmatische 

aanpak die momenteel wordt uitgewerkt. 

“We zien dat er in de beleidsvorming 

voor ruimtelijke ordening meer aandacht komt 

voor de ondergrond, zoals de ambitie om water 

en bodem sturend te maken bij ruimtelijke ontwikkelingen. 

Er is sprake van een toename aan 

overlegtafels, onderzoeksprogramma’s, kennisinstellingen 

en samenwerkingscoalities die zich 

bezighouden met de ondergrond. Om dubbel 

werk, onopvallende ad-hocresultaten, verwarring 

en tegenstrijdige conclusies te voorkomen en juist 

de krachten te bundelen en samenhang te creëren, 

is het wenselijk om de Kennisarena een meer 

centrale plek te geven en het onderzoek voor de 

langere termijn te programmeren.” 

“Dat betekent overigens niet dat de Kennisarena 

anders gaat functioneren”, benadrukt Jarko van 

Bloois. “De kortcyclische wijze van kennisontwikkeling 

waarbij onderzoekstrajecten in tussenstappen 

worden opgeknipt en meerdere deliverables 

per jaar worden opgeleverd, wordt zeker vastge- 

houden. De branche is hier zeer positief over, het 

maakt de enorme opgaven behapbaar en het onderzoek 

concreet en lonend. Wat we willen, is de 

projecten meer in lijn brengen met het uiteindelijke 

doel – waar staan we in 2030? – zodat er een 

samenhangend plan ligt voor de komende jaren. 

Dat geeft houvast en biedt de mogelijkheid tot 

langetermijnfinanciering, waarmee de continuïteit 

beter is gewaarborgd.” ■ 

In het COB-project Samen zonder schade is een serious 

game ontwikkeld om het gedrag van de stakeholders te 

analyseren. Zelf de serious game spelen? Ga naar www. 

cob.nl/gedoespel voor meer informatie. 

‘We zijn het punt voorbij dat we nog kunnen 

reguleren. De drukte in de ondergrond maakt dat 

regisseren noodzaak is geworden' 

De kwaliteit van de leefomgeving staat onder hoge 

druk door de huidige drukte in de ondergrond én 

de oplossingen voor maatschappelijke opgaven die 

er nog een plek moeten krijgen. (Illustratie: COB/ 

Cartoon Blanche) 

DUURZAAMHEID 

Zowel in de tunnel- als kabels-en-leidingensector krijgt duurzaamheid steeds meer 

aandacht. In het tunnelprogramma werkt het COB-netwerk aan drie overkoepelde 

doelen voor gerenoveerde en nieuwgebouwde tunnels in 2030: energieneutraal in 

gebruik, maximaal 50% primaire grondstoffen door inzet op herbruikbaarheid en 

tunnels als aantoonbare oplossing voor klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting. 

Voor kabels en leidingen is er in 2022 vanuit de Kennisarena onderzoek gedaan 

naar verduurzaming. Met overheden, netbeheerders, advies- en ingenieursbureaus, 

leveranciers en aannemers zijn kaders bepaald voor het opstellen van succesvolle 

duurzaamheidsmaatregelen. De uitwerking wordt dit jaar opgepakt. Meer informatie 

is te vinden via www.cob.nl/tunnelprogramma en www.cob.nl/kennisarena. 

Het COB-netwerk wil uitgaan van de feiten en niet 

van interpretaties rondom weten regelgeving. 

21

Gecerficeerd conform 

NEN-EN 12101-3 

Mechanische rook- en 

warmtevenlatoren 

Pure competence in air. 

Sinds de jaren 70 innovaeve maatwerkoplossingen 

met ruimtebesparende en geluidsarme tunnelvenlatoren 

voor duurzame en betrouwbare tunnel venlaesystemen 

TOONAANGEVENDE EXPERTISE IN TUNNELVENTILATIE 

Betrouwbaar. Duurzaam. Sl 

Innovae en kwaliteit door eigen ontwikkeling en produce 

De efficiënte ZerAx® 

tunnelvenlator hee 

gemiddeld 20% meer 

stuwkracht per kilowa 

De rechthoekige design 

tunnelvenlatoren 

besparen 20cm bij 

dezelfde stuwkracht 

Duurzaam door een lage 

Total Cost of Ownership 

en 98% recyclebaarheid 

Reeds in de jaren 70 hebben we het venlaesysteem geleverd voor de 

Kiltunnel onder de Dordtse Kil. Sindsdien hebben we ons doorontwikkeld 

tot een specialist in maatgesneden, ruimtebesparende en geluidsarme 

tunnelvenlaesystemen en zijn we uitgegroeid tot een toonaangevend 

bedrijf voor tunnel venlaesystemen binnen Nederland. 

Innovae als kerncompetene. 

Comfort en veiligheid zijn belangrijke parameters in het tunnelontwerp. 

Er worden hoge eisen gesteld aan de brandbestendigheid en het geluid 

van het venlaesysteem. Door onze jarenlange ervaring hebben we de 

producten en experse om iedere tunnelvenlae uitdaging aan te gaan. 

Als systeemleverancier hebben we veel kennis van de Landelijke Tunnel 

Standaard (LTS). Bovendien kunnen we als gecerficeerd rookbeheersingsbedrijf 

zelfstandig systemen voor tunnelvenlae en overdruksystemen voor 

veilige vluchtwegen ontwerpen. 

Geïnteresseerd? 

Neem voor meer informae contact op met NOVENCO in Bergschenhoek. 

www.novenco-building.com/nl


Tekst | Chris Elbers Beeld | NOVENCO Building & Industry/COMOL5 VOF/Bert Kaufmann 

Al een halve eeuw deskundigheid en 

ervaring in tunnelventilatiesystemen 

Bedrijfsfocus ligt komende decennia vooral op renovatieprojecten 

Al zo'n 76 jaar geldt NOVENCO Building & Industry als specialist op het gebied van innovatieve 

ventilatiesystemen. Producten die volgens de hoogste normen in moederland Denemarken worden 

geproduceerd en bekend staan om hun compromisloze kwaliteit. Niet alleen vanwege het 

hoge rendement en lage geluidsniveau. Ook qua duurzaamheid staan de producten en systemen 

van NOVENCO op een zeer hoog niveau. Juist dát gegeven maakt de productoplossingen van 

het bedrijf zo geschikt voor de Nederlandse markt, een werkgebied waar de komende 

decennia de nodige tunnelrenovatieprojecten op het programma staan... 

De ventilatiesystemen van NOVENCO kom je 

over de hele wereld tegen. Ook in Nederland 

dus, waar het van oorsprong Deense bedrijf al 

sinds de jaren 70 actief is. Lag hier in de beginfa- 

se nog de nadruk op de productie van ventilatievoorzieningen 

voor de scheepvaart, gaandeweg 

verschoof het accent naar de ontwikkeling en 

vervaardiging van hoogwaardige ❯ 

Door de beperkte hoogte in de Leidsche Rijntunnel zijn 

er tevens clusters met efficiënte ingangsventilatoren 

geplaatst, die zorgen voor rookvrije vluchtroutes bij 

een calamiteit in de tunnel. (Foto: NOVENCO) 

23


De Leidsche Rijntunnel bij Utrecht bestaat uit vijf tunnelbuizen met een rechthoekig profi el, waarbij gekozen is voor de hoogtebesparende NOVENCOtunnelventilatoren. 

(Foto: NOVENCO) 

tunnelventilatoren en systemen. Met als resultaat 

dat door de jaren heen vanuit NOVENCO 

Nederland een groot deel van het nationale 

wegen spoortunnelbestand werd voorzien van 

stuwkrachtventilatoren. Onmisbare componenten 

die enerzijds zorgen voor ventilatie onder 

normale omstandigheden (ook in het geval van 

fi les) en anderzijds in het geval van calamiteiten, 

zoals brand. Bij de eerste toepassing wordt de 

tunnellucht in de rijrichting geventileerd via het 

stuwdrukprincipe. In het andere geval zorgen 

de tunnelventilatoren ervoor dat mensen de 

tunnelbuis snel en veilig kunnen verlaten door 

vluchtwegen rookvrij te houden. 

RENOVATIESLAG 

Het Nederlandse landschap herbergt behoorlijk 

wat onderwatertunnels en landtunnels. Kunstwerken 

waarvan een groot deel op relatief korte 

termijn wordt onderworpen aan een grondige 

DE BELANGRIJKSTE KENMERKEN VAN 

NOVENCO-TUNNELVENTILATOREN: 

Niet-omeerbare o 100 omeerbare uitoeringen 

eteste en gecertifi ceerde roobeheersingssystemen tot 400 °C gedurende 2 uur 

Hoge efi cintie en lage geluidsnieaus 

Speciale de ectoren oor een optimaal rendement an de installatie 

Hoge sturacht bi minimale inbouhoogte 

opknapbeurt, zo blijkt. "In de aankomende 10 tot 

15 jaar worden in Nederland meer dan twintig 

tunnels gerenoveerd", aldus Ruud van Beek, algemeen 

directeur van NOVENCO Nederland, dat 

vanuit Bergschenhoek met circa 35 medewerkers 

de vaderlandse markt bedient. "Niet raar dus dat 

we onszelf, als een betrouwbare partner voor 

nieuwbouw én renovatie van tunnels, samen 

met onze opdrachtgevers vooral op die discipline 

gaan richten. Een discipline die qua invulling totaal 

anders is dan het plegen van nieuwbouw. Zeker 

als het gaat om het al dan niet vervangen van bestaande 

apparatuur en systemen door nieuwe, 

duurzamere componenten. Díe specifi eke materie 

leidt nogal eens tot discussie. Want wanneer 

doe je het goed? Aan de ene kant willen we allemaal 

heel graag hergebruiken en circulair bezig 

zijn. Maar je streeft er ook naar dat nieuw aangebrachte 

techniek duurzaam is, lang mee gaat en 

een geringe CO 2 

-footprint heeft. Als participant 

GECERTIFICEERD VENTILATIESYSTEEM VOOR EEN GROENERE EN VEILIGERE WERELD 

Met het ZerAx ® -entilatorsysteem met reuentieregeling geet NOVENCO het antoord op de raag naar efi cintere, 

duurzame (tunnel)ventilatiesystemen. In de vorm van onder meer de ZerAx ® HT, s erelds meest efi cinte en stilste 

gecertifi ceerde toerengeregelde -entilator, zet het bedri ederom een nieue stap richting een groenere en eiligere 

ereld. e EN 12101-32015-certifi cering staat in het geal an brand het gebrui toe an toerengeregelde - 

entilatoren, aldus Van Bee. aartoe dient de -entilator in combinatie met de toegepaste reuentieregelaar bi 

hoge temperatuur door een onahanelie instantie te orden getest en gecertifi ceerd. at is gebeurd. e olledige range 

an betroubare, energiezuinige erx ® axiaalentilatoren an NOVENCO zin door de MP in Braunscheig getest n 

gecertifi ceerd als -entilatoren in combinatie met anoss VT ® frequentieregelaars." 

24


Met een lengte van 3 kilometer is de Gaasperdammertunnel in Amsterdam-Zuidoost de langste landtunnel van 

Nederland. Voor deze tunnel is gekozen voor een combinatie van ingangs- en tunnelventilatoren met in totaal 

139 ventilatoren in vijf tunnelbuizen. (Foto: NOVENCO) 

De Roertunnel is een van de A73-tunnels die binnenkort duurzaam gerenoveerd gaat worden met NOVENCO 

ZerAx® ingangsventilatoren. (Foto: Bert Kaufmann) 

PRAKTIJKCASE 

Ruimtegebrek, minder onderhoud in de tunnel, levensduur en geluid: het waren 

allemaal pijn- en aandachtspunten bij het renoveren van de tunnelventilatie van 

de A73-tunnels Roer en Swalmen. Het belangrijkste doel tijdens dit project was 

om geen of een minimaal aantal ventilatoren in de tunnel te plaatsen, teneinde 

aanrijschade te voorkomen. De ideale oplossing werd gevonden via de plaatsing 

van ventilatoren bij de ingang en ventilatoren bij de uitgang voor omkeerbaarheid. 

Doordat de toegepaste NOVENCO ZerAx ® ingangsventilatoren 20% meer 

stuwkracht per kilowatt genereren, kan met een kleinere diameter toch voldoende 

stuwkracht geleverd worden binnen het vermogensplaatje. Om een levensduur van 

30 jaar te kunnen garanderen, zijn de ZerAx ® ingangsventilatoren vervaardigd uit 

RVS 316 L. Tevens is de recyclebaarheid van de ZerAx ® 98% (dit is door Stena 

Recycling vastgesteld en gerapporteerd). Het resultaat: in samenwerking met 

Croonwolter&dros heeft NOVENCO een passende en duurzame oplossing kunnen 

bieden voor de renovatie van de A73-tunnels Roer en Swalmen. 

EEN WELKOM TOTAALPAKKET 

Tijdens de realisatie van de optimale 

tunnelventilatieoplossing biedt NOVENCO 

een compleet pakket services. 

Ontwerp van tunnelventilatie- en 

rookbeheersingssystemen 

Deterministische en probabilistische 

systeemberekeningen voor risicoanalyse 

Proectspecifi ee productastemming 

Projectbegeleiding van ontwerp tot 

overdracht aan de klant 

FAT (Factory Acceptance Test), SAT 

(Site Acceptance Test) en luchtzijdig 

ondersteunen bij de inbedrijfstelling 

van het systeem 

van het COB, het Centrum voor Ondergronds 

Bouwen (zie ook www.cob.nl), voeren we met 

onze opdrachtgevers en andere marktpartijen 

met regelmaat hierover de dialoog en proberen 

we samen tot oplossingen te komen. Daarnaast 

leveren we als deelnemer aan diverse werkgroepen 

een bijdrage aan de gaande discussies over 

duurzaamheid, circulariteit, energie-effi ciency en 

hergebruik van materialen. We hebben volop 

oog voor de wereld van morgen. Daarbij maken 

we gebruik van ons archief, dat zeer waardevol 

materiaal en informatie bevat over de ventilatiesystemen 

van veel tunnels die sinds de jaren 70 in 

Nederland zijn gebouwd." 

RUIMTEBESPAREND 

In de meeste landen zijn bergtunnels met een 

rond tunnelprofi el de norm, maar in Nederland 

komen we voornamelijk onderwatertunnels 

en landtunnels tegen met een rechthoekig 

profi el. Die specifi eke vorm zorgt ervoor dat 

ook de ruimte om ventilatoren in een bestaande 

tunnel aan te brengen een stuk beperkter 

is. "Vandaar ook dat we een serie ruimtebesparende 

rechthoekige designventilatoren met 

een minimale inbouwhoogte hebben ontwikkeld", 

legt Van Beek uit. "Deze vinding levert 

in vergelijking met een ronde ventilator niet alleen 

een hoogtebesparing van 20 centimeter 

op, ook het rendement ervan is een stuk hoger. 

De ventilatoren zijn zeer effi ciënt, waardoor je 

meer stuwkracht per kilowatt kunt genereren." 

En wat verder vermeldenswaardig is: door deze 

hoogtebespaarders te gebruiken, kan ook volstaan 

worden met een kleinere plafondhoogte. 

Iets dat resulteert in enorme kostenbesparingen 

tijdens de bouw van de tunnel. Over duurzaam 

werken gesproken… Verder ontwikkelde 

NOVENCO de ZerAx ® , de meest effi ciënte 

ventilator ter wereld. Dit innovatieve ZerAx ® - 

ontwerp is ook toegepast op de ingangsventilatoren 

van tunnels, waardoor ze maar liefst 20% 

effi ciënter zijn geworden. ■ 

25


Tekst | Roel van Gils Beeld | Normec QS 

One-stop shop voor testen, 

inspecteren en certifi ceren 

Normec QS is al meer dan twintig jaar de onafhankelijke one-stop-shop op het gebied van testen, inspecteren 

en certifi ceren. Als onderdeel van Normec, toonaangevend in testen, inspectie, certifi cering en 

compliance, is de scope de laatste jaren aanzienlijk uitgebreid. Behalve over folieconstructies in verdiepte 

liggingen, op stortplaatsen of bij afdichtingen met AEC-bodemassen en staalslakken kan Normec QS 

bijvoorbeeld ook uitspraken doen over de restlevensduur van kunststof leidingsystemen en constructies. 

Folieconstructies worden, behalve bij stortplaatsen 

en het afdichten van staalslakken, meer en 

meer toegepast bij het verdiept aanleggen van 

wegconstructies. Het is in veel gevallen een 

economischer én duurzamer alternatief. “En 

daarin zijn we een one-stop-shop”, zegt algemeen 

directeur Iljo Fluit. “Voor folieconstructies 

bijvoorbeeld treden we op als geaccrediteerde 

inspectie-instelling tijdens de aanleg en verrichten 

we destructieve testen op kunststof lasverbindingen 

in ons eigen daartoe geaccrediteerde 

laboratorium. Ook mogen we onder accreditatie 

een uitspraak doen over de te verwachten 

restlevensduur van folieconstructies vanwege 

het feit dat wij zelf een erkende lange-duur gedragsdeskundige 

in huis hebben.” 

KENNISPARTNER 

Ook voor kunststof leidingwerken hanteert Normec 

QS een one-stop-shop principe. “We verzorgen 

de persoonscertifi catie van zowel kunststof 

lassers als lastoezichthouders, de visuele 

inspectie tijdens aanleg (controle lasparameters, 

visuele controle vervaardigde lasverbindingen), 

destructief onderzoek van zowel steekproefsge- 

Uniek ultrasoon onderzoek op elektromoflassen waarbij 

onvolkomenheden kunnen worden gelokaliseerd. 

26


Normec QS voert ook destructief onderzoek uit op spiegellassen. 

wijs geteste veldlasverbindingen als representatieve 

proefl asverbindingen en ultrasoon NDOonderzoek 

(ToFD voor spiegellassen en PAUT 

voor elektromofl assen)”, zo somt Fluit de taken 

op en vervolgt: “Uniek is dat onze diensten vallen 

onder intellectueel eigendom én onder accreditatie. 

Daarnaast profi leren we ons nadrukkelijk 

als kennispartner; we nemen onze verantwoordelijkheid 

in de keten door actief deel te nemen 

aan normalisatiecommissies en in brancheverenigingen. 

Op die manier kunnen we anticiperen op 

de ontwikkelingen in weten regelgeving en onze 

klanten proactief ontzorgen.” 

RESTLEVENSDUURBEPALING 

Normec QS heeft een methodiek ontwikkeld 

voor het bepalen van de restlevensduur van kunststof 

leidingsystemen. “We hebben een praktische 

en effectieve onderzoeksmethode ontwikkeld om 

de mate van veroudering 

te toetsen en de verwachte 

restlevensduur onder 

gelijkblijvende gebruikscondities 

te bepalen”, verduidelijkt 

Fluit. “In veel gevallen 

wordt daarmee de 

levensduur aantoonbaar 

met nog eens vele tientallen 

jaren verlengd en kunnen 

vervangingsinvesteringen worden uitgesteld. 

De methode is gebaseerd op een wetenschappelijk 

onderbouwing door TNO.” 

GEO-ELEKTRISCHE METING 

Ook geaccrediteerd en met ministeriële erkenning 

is het door Normec ontwikkelde GEM2- 

systeem. “We gebruiken het met name om op 

folieconstructies een Verklaring Vloeistofdichte 

Voorziening af te geven. Wederom een unieke 

methodiek, omdat niet alleen een 'dicht-ondicht 

meting' wordt uitgevoerd, maar ook de 

plaats van de lekkage wordt gelokaliseerd na 

het uitvoeren van de geo-elektrische meting.” 

Sinds het toetreden tot Normec zijn we in staat 

om onze klanten in veel bredere zin te bedienen, 

resumeert Fluit. “Zo maken we dankbaar 

gebruik van de diensten 

van onze zusterorganisatie 

Normec 

‘Uniek is dat onze 

diensten vallen onder 

intellectueel eigendom 

én onder accreditatie’ 

Certifi cation (zie 

artikel elders in dit 

magazine, red.) en 

van Normec OWS 

in Gent (B), die veel 

onderzoek doet naar 

onder andere de biodegradeerbaarheid 

van kunststof materialen.” 

Normec OWS staat in de frontlinie bij de ontwikkeling 

van nieuwe analysemethodes en voert 

duurzaamheidsanalyses uit zoals LCA (levenscyclusanalyse), 

carbon footprint, EPD (Environmental 

Product Declaration) en PEF (Product 

Environmental Footprint). ■ 

Visuele inspectie van spiegellassen als onderdeel van 

de totale kwaliteitsborging onder accreditatie. 

27

Normec QS 

Uw partner voor Testen, Inspecteren, 

Certificeren én Opleiden! 

Wat kan Normec QS voor u betekenen? 

Kwaliteitscontrole tijdens aanleg 

folieconstructies en kunststof leidingen 

Inspectie, Niet Destructief Onderzoek 

én Destructief Onderzoek 

Restlevensduurbepaling op 

bestaande leidingen en folieconstructies 

Onderscheidend vermogen door 

persoonlijke benadering 

Onafhankelijk onderzoek naar verwachte 

restlevensduur folieconstructies en 

kunststof leidingen 

Opleiding en persoonscertificatie 

kunststof lassers en lastoezichthouders 

̌ Risicobeheersing door preventieve inspecties 

en onderzoek naar materiaalkwaliteit 

Meer informatie? 

Neem contact op via +31 (0)88 166 20 00 

of mail naar info-qs@normecgroup.com 

normecqs.com 

Improve Quality. Reduce Risk.

WWW.SGSROOSENBIJL.NL 

NL.ROOSENBIJL.INFO@SGS.COM 

+31 (0)88 – 214 56 00 

Totaaloplossingen 

voor de 

ondergrondse 

infrastructuur 

SAFER 

GREENER 

SMARTER 

De kabel- en leidingbranche kent voor SGS 

Roos+Bijl geen geheimen. Wij ontwerpen 

technische kabel- en leidingnetwerken voor 

distributie en transport, en verzorgen de 

begeleiding bij het aanleggen, verleggen 

of verwijderen van kabels en leidingen. De 

ondergrondse infrastructuur is ons domein: 

olie, gas & chemie, energie, water en 

telecommunicatie zijn onze expertisegebieden. 

Door onze jarenlange ervaring zijn wij in staat om met u mee te denken. 

Of het nu gaat om het ontwerpen van een tracé, het beheren van 

een glasvezelnetwerk, een omgevingsscan of complexe berekeningen. 

Onze engineers staat voor u klaar. 

nze iensen 

• ngineering abels en leiingen 

• rinaie abels en leiingen 

• Glasvezelbeheer en engineering 

• ngineering en avies


Tekst | Susan Peek Beeld | SGS Roos+Bijl, 123RF, Adobe Stock 

Samen bouwen aan de ondergrondse 

infrastructuur van morgen 

Veilig én duurzaam, met het oog op de energietransitie 

De energietransitie. Inmiddels een behoorlijk breed begrip, maar we zitten er middenin. Volgens 

Erik Teerink, accountmanager bij SGS Roos+Bijl leunt de energietransitie op drie belangrijke 

pijlers: groen gas, elektrificatie en warmtenetten. “En dat is nou precies waar wij iets in kunnen 

betekenen. SGS is namelijk gespecialiseerd in het bedenken van duurzame en veilige 

ondergrondse (en bovengrondse) infrastructuur, voor grote en kleine projecten.” 

“Binnen SGS bieden we diverse diensten aan, 

waaronder tracé-engineering en coördinatie 

voor het aanleggen, verleggen of aanpassen 

van kabels en leidingen, maar ook helpen we 

netwerkbeheerders met hun vraagstukken 

op het gebied van elektrificatie en ondersteunen 

we in het voortraject van de aanleg 

van warmtenetten.” In de ogen van Teerink 

zijn warmtenet oplossingen nog wel een ondergeschoven 

kindje. “Er wordt veel meer 

gesproken over mogelijkheden op het gebied 

van verduurzaming met wind- en zonne- 

energie en oplossingen met waterstof. Maar 

daar laten we echt kansen liggen.” 

WARMTEWET 

“Ik denk dat dat te maken heeft met de nieuwe 

warmtewet, die vanaf 2025 in gaat. De overheid 

dient op basis van die wet een meerderheidsbelang 

van minimaal 51% te hebben in de 

infrastructuur van warmtenetten. Dat zorgt 

ervoor dat private partijen twijfelen of het 

nog wel rendabel is om warmtenetten te bouwen. 

Het plan van het kabinet om vóór 2030 

Een stadsverwarmingsleiding bestaat uit drie lagen: 

een stalen leiding, een pur laag en een PE mantel. 

Alle drie de materialen hebben een maximaal 

toelaatbare spanning. (Beeld: Adobe Stock) 

een half miljoen huizen van het gas af te halen, 

waarbij stadswarmte een belangrijk middel is, 

dreigt daardoor vertraging op te lopen.” 

Van bron naar huisaansluiting: SGS adviseert en ondersteunt van a tot z op het gebied van tracé-engineering 

en zorgt dat aan de vereiste normering wordt voldaan. (Beeld: 123RF) 

OVERGANGSFASE 

“We zitten op dit moment echt in een overgangsfase”, 

zegt Tim Stadman Robaard, engineer 

bij SGS Roos+Bijl. Stadman Robaard werkt sinds 

twee jaar bij SGS en heeft zich tijdens zijn studie 

enorm verdiept in stadsverwarming. “Ik ben 

afgestudeerd op AGFW FW401, een Duitse 

norm, opgesteld door de AGFW, die veel wordt 

toegepast in Nederland voor het aanleggen van 

stadsverwarmingsleidingen”, zegt hij. “Tijdens 

mijn afstuderen heb ik een rekentool ontwikkeld 

waardoor die norm nauwkeuriger kan worden 

toegepast. Tevens deed ik onderzoek naar het 

toepassen van deze norm in Nederland.” Kennis 

30


die hem in zijn huidige baan bij SGS perfect van 

pas komt! “Het is enorm belangrijk dat we alles in 

goede banen leiden, omdat enerzijds het aantal 

warmtenetaansluitingen verdubbeld moet worden, 

maar anderzijds zien we de markt onzeker 

worden omdat de spelregels veranderen. Daar is 

dus nog veel in te doen.” Stadman Robaard merkt 

dat de branche op het gebied van stadsverwarmingsleidingen 

langzaamaan aan het professionaliseren 

is. “De kennis bij leveranciers neemt toe 

en de samenwerking met warmtenetwerken, 

zoals binnen de onafhankelijke koepelorganisatie 

AGFW, komt op gang. Ook wij delen onze kennis 

graag, daarom zijn we ook aangesloten bij Stichting 

Warmtenetwerk. Ik ben er van overtuigd dat 

wij met onze uitgebreide kennis en expertise, de 

branche volop kunnen ondersteunen.” 

ONDERSTEUNEN VAN A TOT Z 

Teerink beaamt dat: “SGS blinkt uit in specialistisch 

berekenen, heeft veel kennis in huis op het 

gebied van ondergronds en stadsverwarmingsnormen. 

Opdrachtgevers hanteren namelijk 

verschillende normen, soms zelfs per gebied. 

Wij kunnen van bron naar huisaansluiting, dus 

van a tot z op het gebied van tracé-engineering, 

adviseren en ondersteunen en zorgen dat aan 

de vereiste normering wordt voldaan. Of het 

nou gaat om de aanleg van een nieuwbouwwijk 

of het aansluiten van een bestaand object in de 

binnenwijk van Rotterdam: per project kijken 

wij onder andere naar of iets realiseerbaar is, 

of er boringen gedaan moeten worden, of het 

vergunningbaar is en wie de vergunningsverlenende 

instanties zijn. We gaan in gesprek met 

bevoegd gezag, checken de norm waaraan voldaan 

moet worden en zorgen dat de wensen 

en eisen van de opdrachtgever in het geheel 

worden meegenomen. Aan het eind van dat 

traject bieden we een compleet totaalpakket 

naar aanleiding van het vraagstuk, waarna 

er direct gestart kan worden met de aanleg.” 

Teerink zegt dat steeds meer partijen bij SGS 

aankloppen voor deze specifieke expertise. 

“Iedereen weet ons steeds beter te vinden.” 

DIGITALISERING 

“Het gaat er dus met name om dat je enorm 

goed voorbereid aan zo’n project begint”, zegt 

Stadman Robaard en geeft aan dat digitalisering 

daar zeker helpend bij kan zijn. “Weer zo’n 

breed begrip, maar met behulp van allerlei moderne 

technieken is het wel mogelijk om visueel 

te maken wat er onder de grond gebeurt. 

Ik zie de toekomstige ontwikkeling dan ook wel 

zo ver gaan dat er Digital Twins gebouwd worden, 

om alles ondergronds exact in kaart te 

brengen en zo op voorhand issues te kunnen 

tackelen. De missie van SGS, om meer te digitaliseren, 

sluit hier mooi op aan.” ■ 

SGS is gespecialiseerd in het bedenken van duurzame en veilige ondergrondse (en bovengrondse) 

infrastructuur, voor grote en kleine projecten. (Beeld: SGS Roos+Bijl) 

Doordat de leiding zo warm wordt (circa 130 graden Celcius), zet de leiding uit onder de grond. Vooral in 

bochten ontstaat veel uitzetting en beweging. (Beeld: Adobe Stock) 

De AGFW FW401 norm beschrijft hoeveel krachten er in een stadsverwarmingsleiding zijn toegestaan. SGS 

blinkt uit in specialistisch berekenen en controleert of die norm niet overschreden wordt. (Beeld: Adobe Stock) 

31

GEZOCHT: 

MENSEN MET 

TUNNELVISIE 

KIJK OP 

SOLTEGRO.NL/WERKEN-BIJ

WIJ ZIJN SPECIALIST IN MONITORING- 

EN POSITIONERING OPLOSSINGEN. 

De verbindende schakel tussen ontwerp, realisatie en beheer van infrastructurele projecten. 

Wil je meer grip krijgen op complexe infrastructuur projecten? Neem contact met ons op. 

Westkanaaldijk 2, 3542 DA Utrecht The Netherlands | +31 (0)30 248 69 11 | info@geocon.eu | www.geocon.eu


Tekst | Roel van Gils Beeld | Geocon 

Bouwkuipmonitoring voor 

integrale projectbeheersing 

Bouwen in een dynamische omgeving geeft altijd uitdagingen. Geocon is de schakel tussen 

ontwerp en realisatie bij complexe projecten en weet als geen ander hoe je verschillende 

monitorings- en positioneringsoplossingen kunt inzetten om projecten te beheersen. Ook voor 

bouwkuipmonitoring heeft Geocon een geheel eigen visie en hanteert indien nodig de zogenaamde 

‘observational method’. Want monitoring gaat veel verder dan alleen de bouwkuip zelf, 

zo bewijst de monitoringsspecialist onder meer bij het nieuwe stationsgebied in Groningen. 

Geocon is ruim dertig jaar een begrip in de 

wereld van monitorings- en positioneringsoplossingen. 

“Onder bouwkuipmonitoring verstaan 

we het controleren van de (ontwerp) 

uitgangspunten, beheersen van risico’s en het 

waarborgen van de veiligheid zodat de volgende 

bouwfase uitgevoerd kan worden”, begint 

Carlos Bosma, bedrijfsleider van Geocon. “We 

zijn volledig onafhankelijk in onze sensorkeuze 

en gaan in onze aanpak altijd op zoek naar de 

beste oplossing. De meettechniek is niet bepa- 

lend. Wij brengen eerst de risico’s in kaart en 

bekijken welke informatie we moeten inwinnen 

om risico’s of invloeden te beheersen. Daarna 

gaan we pas kijken hoe we die informatie gaan 

inwinnen. Met een camera, sensor, visuele inspectie 

of iets anders.” 

DRIEHOEK 

Gegevens verzamelen is leuk, maar de cirkel moet 

wel rond zijn, benadrukt Bosma. “Dat wil zegen, 

een plan maken, uitvoeren, gegevens inwinnen en 

Krachten, vervormingen, inclinometing, waterstand, waterdruk, zetting of deformatie van een bouwkuip, het 

kan door Geocon allemaal gemeten/gemonitord worden. 

34


wat met die data doen. Dat zit verweven in onze 

basisaanpak. Het vraagt om een interactie tussen 

mensen, medewerkers en technologie. Als die 

drie niet samengaan, levert het geen effect op. 

Er moet wel opvolging komen op de ingewonnen 

data. Wij gebruiken onze monitoringstechnieken 

als schakel tussen ontwerp, realisatie en beheer 

van bijvoorbeeld een bouwkuip.” 

Welke informatie verzamelt Geocon zoal in 

en om een bouwkuip? Het gaat onder meer 

om de bouwkuip zelf, zoals krachten, vervormingen, 

inclinometing, waterstand, waterdruk, 

zetting of deformatie. En vergeet de omgeving 

van de bouwkuip niet: welk effect heeft 

de bouw(kuip) op zijn omgeving? Denk aan 

het effect van bemaling op grondwaterstand 

en belendingen, trilling, geluid, zettingen en 

bouwkundige opnamen. “In Groningen werken 

we bijvoorbeeld midden in de stad, ligt het in 

dienst zijnde spoor over de bouwkuip en staat 

het 120 meter lange monumentale stationsgebouw 

op enkele meters afstand.” 

Naast een breed scala aan sensor- en meettechnieken 

past Geocon ook nieuwe technologie 

toe. “Zo maken we de laatste jaren steeds 

meer gebruik van satellietmetingen”, vertelt 

Bosma. “Daarmee meten we de deformatie 

zowel op de belendingen als op straatniveau. 

We gebruiken het vooral om te controleren 

wat het effect is op de omgeving.” 

GEÏNTEGREERD PLAN MET OOG 

VOOR DE OMGEVING 

Wat speelt er nog meer in en rond een bouwkuip? 

“Een belangrijk aspect is het beheersen 

van alle raakvlakken aan het monitoringsplan”, 

vervolgt Bosma. “Dat geldt ook voor invloeden 

buiten de bouwkuip zoals grondwaterbemalingen 

met effect op de grondwaterspiegel. 

Het betekent dus ook dat contact met de omgevingsmanager, 

het waterschap en gemeente 

over vergunningen, zodat deze geborgd zijn 

in het plan. Het omgevingsbeheer is belangrijk 

voor een succesvolle projectbeheersing. Wij inventariseren 

de effecten op de omgeving met 

het maken van een risicocontourenplan. We bekijken 

tot waar de invloed van de bouw reikt op 

het gebied van grondwaterstanden, geluidshinder, 

trillingen, transportbewegingen, enz. Rondom 

die risicocontouren kunnen maatregelen genomen 

worden die vervolgens in de uitvoering 

ook getoetst (gemonitord) worden.” 

Als specialist in monitorings- en positioneringsoplossingen 

garandeert Geocon een integrale 

oplossing die bestaat uit de best passende 

technologie voor elk vraagstuk en dat levert de 

klant een betrouwbaar resultaat op. ■ 

Monitoring gaat veel verder dan alleen de bouwkuip 

zelf, zo bewijst Geocon onder meer bij het nieuwe 

stationsgebied in Groningen. 

35


Tekst | Roel van Gils Beeld | Paul Poels en Roel van Gils 

Onderdoorgang A2/N2: 

Sluitstuk in gebiedsontwikkeling 

Eindhoven Noordwest 

In Eindhoven Noordwest wordt al 5,5 jaar flink aan de weg ‘getimmerd’ voor een betere doorstroming 

en bereikbaarheid van onder andere de Brainport Industries Campus (BIC), bedrijventerrein GDC 

Acht en Eindhoven Airport. Zowel met de auto, fiets als het openbaar vervoer. Momenteel werken de 

gemeente Eindhoven en Strukton, samen met partners, aan de derde en laatste fase met als huzarenstuk 

de onderdoorgang van de nieuwe weg onder de A2/N2. Afgelopen zomer werden de ‘tunnelmoten’ 

succesvol ingereden. Samen met wethouder Stijn Steenbakkers (gebiedsontwikkeling Eindhoven 

Noordwest en Brainport), projectmanager Sjaak Gerritsen (Strukton) en projectleider Hendrik-Jan 

Vennix (gemeente Eindhoven) maakten we de eerste meters door de nieuwe onderdoorgang. 

Het inrijden van de tunneldelen was absoluut het 

technische hoogtepunt van het project. 

VAN KIP TOT CHIP 

“De gemeente Eindhoven heeft Eindhoven 

Noordwest, net als bijvoorbeeld het Spoorzonegebied 

met o.a. Internationale KnoopXL, aangemerkt 

als een strategische ontwikkelingslocatie”, 

begint Steenbakkers. “Als wethouder ben 

ik verantwoordelijk voor de ontwikkeling van 

deze gebieden. Eindhoven Noordwest is in 

die zin bijzonder, omdat hier een aantal strategische 

functies bij elkaar komt. Het vliegveld, 

GDC Acht én de ontwikkeling van de Brainport 

Industries Campus (BIC) 1, waar diverse hightech 

(maak)bedrijven samen met het onderwijs 

onder één dak werken aan de economie van 

morgen. In november 2022 heeft de Eindho- 

vense gemeenteraad de eerste stappen voor de 

uitbreiding van BIC 2 goedgekeurd, wat maakt 

dat er nog eens 225.000 m2 bijkomt, waar het 

Brainport bedrijfsleven en onderwijsinstellingen 

kunnen werken aan innovatieve en hightech oplossingen 

voor maatschappelijke uitdagingen op 

bijvoorbeeld het gebied van zorg, mobiliteit en 

energie. Aan de andere kant is er ook veel oog 

voor groen en natuurontwikkeling. Zo doorkruist 

het Stadsbos Eindhoven Noordwest en 

zullen we in de toekomst het 142 hectare grote 

landgoed De Wielewaal openstellen voor het 

publiek. Met recht dus een bijzonder gebied, 

dat zich ook wel laat omschrijven als de regio 

van ‘kip tot chip’.” 

INVESTEREN IN BEREIKBAARHEID 

De gebiedsontwikkeling van Eindhoven Noordwest 

vormt volgens Vennix een van de grootste 

infrastructurele uitbreidingen sinds begin jaren 

zestig. Steenbakkers vult aan: “Het is belangrijk 

dat we investeren in de bereikbaarheid van 

onze stad. Dit project is cruciaal voor de ontsluiting 

van het gebied en het verminderen van 

de fi ledruk op de A2/N2 en A58, alsmede het 

ontlasten van de Anthony Fokkerweg. Naast 

het auto- en vrachtverkeer staat in de gebiedsontwikkeling 

ook het stimuleren van duurzaam 

vervoer (bijvoorbeeld de fi ets en openbaar vervoer) 

centraal. Bereikbaarheid wordt multimodaal 

bekeken. De aanleg van de fi etsbrug over 

36


‘De gebiedsontwikkeling van 

Eindhoven Noordwest vormt een 

van de grootste infrastructurele 

uitbreidingen sinds begin jaren zestig’ 

de A2/N2, een fi etstunnel onder de Anthony 

Fokkerweg in eerdere fasen en de komst van 

HOV3, de derde Hoogwaardig Openbaar Vervoerlijn 

in Eindhoven, zijn daar mooie voorbeelden 

van. Het project Wegenstructuur Eindhoven 

Noordwest wordt gefi nancierd door het 

ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de 

provincie Noord-Brabant, de gemeente Eindhoven 

en de gemeente Oirschot.” 

ALTERNATIEF OP 

REFERENTIEONTWERP 

Strukton is verantwoordelijk voor de uitvoering 

van de derde en laatste fase, in een bouwteam 

met de gemeente Eindhoven. “Het project behelst 

het realiseren van de onderdoorgang van 

een nieuwe weg onder de A2/N2 tot aan de 

rotonde op bedrijventerrein GDC Acht”, vertelt 

Gerritsen. “Bij de uitvraag ‘zat’ weliswaar 

een referentieontwerp van de onderdoorgang, 

maar het bood wel de mogelijkheid om met 

een alternatief te komen. We hebben het oorspronkelijke 

plan van een wand-/dakmethode 

omgebogen tot het inrijden van prefab elementen. 

Met deze hinder-gestuurde incentive 

is ons het project gegund. Door vervolgens ook 

nog eens slim te faseren, bleef verkeer in twee 

richtingen over de A2 altijd mogelijk.” Strukton 

heeft daartoe zowel aan de west- als oostzijde 

van de A2/N2 een bouwplaats ingericht 

en daar twee tunnelmoten voorgebouwd. “De 

vier moten waren tussen de 21 en bijna 30 meter 

lang, allemaal 12 meter breed en hadden 

een gewicht van zo’n 1.300 tot 1.900 ton”, weet 

Vennix. “Midden in de zomervakantie van 2022 

zijn de tunneldelen ingereden.” 

TECHNISCH HOOGTEPUNT 

Het inrijden van de vier tunneldelen was absoluut 

het technische hoogtepunt van het project. 

“Allereerst werd de capaciteit op de A2/N2 gehalveerd 

in een tijdelijk verkeerssysteem, waarbij 

tijdens de werkzaamheden gedurende 3,5 week 

in beide richtingen de helft van de in totaal 15 

rijstroken open bleven”, legt Gerritsen uit. ❯ 

37


Beide toeritten zijn voorzien van een zand-voor-zandbed, gevlakt en genivelleerd om de tunneldelen achtereenvolgens op een platform van SPMT’s naar beneden te rijden 

en in positie te brengen. 

“Vervolgens zijn we aan de westkant begonnen 

met het opbreken van de rijksweg en 

het ontgraven van het tracé om de twee tunnelmoten 

te ontvangen. De toerit is voorzien 

van een zand-voor-zandbed, gevlakt en genivelleerd 

om beide delen achtereenvolgens 

op een platform van SPMT’s naar beneden 

te rijden en in positie te brengen. Een precisieklus, 

want de SPMT was niet bij machte 

om het hoge gewicht weer achteruit (lees: 

bergop) te bewegen.” In acht dagen tijd (24 

uur per dag, met een team van 100 mensen) 

werd de klus geklaard en was alles weer aangevuld 

om het verkeer over de eerste twee 

tunnelmoten te laten rijden. Daarna was de 

oostkant aan de beurt. “Dezelfde werkzaamheden, 

maar dan in spiegelbeeld. En we 

hadden een dag langer de tijd”, zegt Gerritsen. 

“Het meest spannende moment vormde 

in deze fase natuurlijk de ‘passing’ van de derde 

tunnelmoot. Ook hier konden we met de 

SPMT niet achteruit bewegen. Gelukkig bleken 

die ‘zorgen’ ongegrond, want het paste 

als gegoten.” 

SPANNEND MOMENT 

Door af te wijken van het referentieontwerp 

heeft het verkeer slechts 3,5 week enige hinder 

ondervonden van de bouw van de onderdoorgang. 

“Een enorm verschil met de initiële 

methode, waarbij ruim een jaar een tijdelijk verkeerssysteem 

opgezet zou moeten worden”, 

Momenteel is Strukton bezig met de afbouw van de onderdoorgang en het aanleggen van de wegconstructie. 

Strukton heeft zowel aan de west- als oostzijde van de A2/N2 een bouwplaats ingericht en daar twee tunnelmoten voorgebouwd. 

38


Midden in de zomervakantie van 2022 zijn de tunneldelen ingereden. 

zegt Vennix. “Aan die fasering ging overigens 

wel een intensief voorbereidingstraject vooraf. 

Enerzijds om de omgeving en stakeholders te informeren, 

maar ook om het vakantieverkeer te 

‘bereiken’ en tijdig om te leiden. De 60 minuten 

vertraging, zoals berekend in onze modellen en 

als mogelijke verwachting gecommuniceerd naar 

de ‘buitenwereld’, is niet opgetreden.” Steenbakkers: 

“Het verdient een groot compliment naar 

alle betrokken partijen. We waren een beetje 

gespannen over het effect van het deels afsluiten 

van één van de belangrijkste hoofdaders van 

Nederland midden in de zomervakantie. Maar 

het is allemaal vlekkeloos verlopen en ook nog 

eens vóór op planning. Het verkeer heeft er 

nauwelijks last van gehad. Echt vakmanschap.” 

Momenteel is Strukton bezig met de afbouw 

van de onderdoorgang en het aanleggen van 

de wegconstructie. De weg wordt aangesloten 

op de bestaande rotonde op bedrijventerrein 

GDC Acht. Zo ontstaat een betere verbinding 

met de open afritten naar de A58 in Best en 

is het bedrijventerrein minder afhankelijk van 

alleen de A2/N2. De onderdoorgang van de 

A2/N2 en daarmee de eindoplevering van de 

derde en laatste fase van de weginfrastructuur 

in Eindhoven Noordwest wordt naar verwachting 

eind september a.s. offi cieel geopend. ■ 

‘Door af te wijken van 

het referentieontwerp 

heeft het verkeer 

slechts 3,5 week enige 

hinder ondervonden 

van de bouw van de 

onderdoorgang’ 

V.l.n.r.: projectleider Hendrik-Jan Vennix (gemeente Eindhoven), wethouder Stijn Steenbakkers (gebiedsontwikkeling 

Eindhoven Noordwest en Brainport) en projectmanager Sjaak Gerritsen (Strukton). (Beeld: Roel van Gils) 

39

Circulaire leidingsystemen 

van nodulair gietijzer 

PIPELINE 

SOLUTIONS 

FOR THE 

FUTURE 

www.pamline.nl


Tekst | Roel van Gils Beeld | Saint-Gobain PAM 

Gietijzerproductie zonder 

directe CO 2 

-uitstoot 

Saint-Gobain PAM heeft in de zomer van 2022 een nieuwe elektrische oven in gebruik genomen in 

de fabriek in Pont-a-Mousson in Frankrijk. Het maakt de productie van gietijzer mogelijk zonder directe 

CO 2 

-uitstoot en zonder water aan de omgeving te onttrekken. Een mooie stap in de richting 

naar een CO 2 

-neutraal productieproces van nodulair gietijzeren buizen. 

De oven, een investering van 10 miljoen euro, stelt Saint-Gobain PAM 

in staat om de productie van gietijzer te verhogen en tegelijkertijd de 

kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren. Het is immers veel 

gemakkelijker om te anticiperen op wisselende of schommelende 

marktvraag. Het nieuwe proces maakt deel uit van de strategie van 

Saint-Gobain PAM om de productie van nodulair gietijzeren buizen 

CO 2 

-neutraal te maken. Dankzij deze nieuwe elektrische oven wordt 

de CO 2 

-uitstoot jaarlijks met 30 kiloton gereduceerd. ■ 

Het nieuwe proces maakt deel uit van de strategie van Saint-Gobain PAM om de 

productie van nodulair gietijzeren buizen CO 2 

-neutraal te maken. 

De elektrische oven heeft een capaciteit van 120.000 ton per jaar. 

Voor de beeldvorming, een buis met een diameter van 100 mm 

weegt 95 kilogram, dus dit is ongeveer gelijk aan 7.500 kilometer 

buis. De oven met een vermogen van 18 MW kan het schroot van 

het traditionele proces recyclen. Hierdoor wordt het gebruik van 

natuurlijke hulpbronnen beperkt, evenals de CO 2 

-impact van het 

transport van grondstoffen. 

HERGEBRUIK VAN SCHROOT 

Een mooie bijkomstigheid is dat deze elektrische oven het mogelijk 

maakt om schroot van externe bronnen te recyclen. En dat biedt 

voor Saint-Gobain PAM nieuwe kansen. Want oud ijzer van producten 

die al decennialang gebruikt zijn, kunnen voortaan ook worden 

hergebruikt. Bovendien wordt hiermee het aanbod van grondstoffen 

groter, en dat maakt PAM flexibeler en onafhankelijker. Met dit in 

gedachten heeft Saint-Gobain PAM een recyclingservice ontwikkeld 

voor oude gietijzeren buizen. De oude buizen worden naar de PAMfabriek(en) 

gebracht, waar ze in stukken worden gesneden voordat ze 

worden omgesmolten voor de productie van nieuwe buizen. Gietijzer 

– of het nu gaat om grijs of nodulair gietijzer – is namelijk een materiaal 

dat steeds opnieuw kan worden hergebruikt zonder verlies van de 

materiaaleigenschappen of risico's voor de (water)kwaliteit. 

De elektrische oven heeft een capaciteit van 120.000 ton per jaar, goed voor zo'n 

7.500 kilometer aan buis. 

41


Tekst | Chris Elbers Beeld | Promat 

Brandwerende platen bieden 

nieuwe Rottemerentunnel 

optimale bescherming 

De aanleg van de nieuwe A16 Rotterdam, gesitueerd tussen de A13 en A16 langs de noordoostrand 

van Rotterdam, vordert gestaag. Om de energieneutrale rijksweg optimaal in het landschap in te 

passen, wordt onder meer de Rottemerentunnel gebouwd. Deze 2.235 meter lange landtunnel zal na 

oplevering half verdiept in het Lage Bergse Bos komen te liggen. Promat, gespecialiseerd in passieve 

brandbescherming, voorziet het bouwwerk van brandwerende platen. Oplossingen die volledig 

voldoen aan de wettelijk gestelde eisen qua brandreactie en brandwerendheid. 

Bij brand in gebouwen of tunnels is het van het 

grootste belang dat de dragende constructiedelen 

voldoende lang overeind blijven. Tegelijk 

is het met het oog op de bedrijfscontinuïteit 

zaak dat eventuele schade zo veel mogelijk 

wordt beperkt. Met het doel stalen en beton- 

nen (draag)constructies brandwerend te maken, 

biedt Promat als onderdeel van het Belgische 

familiebedrijf Etex Group al meer dan 

43 jaar een gevarieerd assortiment brandwerende 

producten en systemen voor tunnels. 

Zelf ontwikkelde kwaliteitsoplossingen die bij 

calamiteiten de gewenste zekerheid bieden, 

bouwwerken beschermen en een veilige doorgang 

garanderen in geval van brand. Met het 

geven van een deskundig advies en het testen 

van constructies maakt het bedrijf de toolbox 

voor brandveilig bouwen compleet. 

Bekleding stalen damwand toerit Zuid. 

42


Voor de Rottemerentunnel verzorgt Promat ook 

het ontwerp van aanvullende voorzieningen, zoals 

vluchtdeuren en EHBO-boxen. Op de foto een detail van 

de bekleding aan de binnenzijde van een hulppostkast. 

PLAATWERK ALS MAATWERK 

Zo ook in het geval van de uit twee tunnelbuizen 

en een middenkanaal bestaande 

Rottemerentunnel, een project dat wordt 

uitgevoerd door bouwcombinatie De Groene 

Boog. "Het grootste deel van het bouwwerk 

betreft een landtunnel die volgens de 

Rijkswaterstaat-brandcurve conform regelgeving 

60 en 120 minuten brandwerend 

moet zijn", aldus Frank van der Wal, namens 

Promat actief als Regional Tunnel Manager 

voor Nederland, de Noordse landen en het 

Verenigd Koninkrijk. "Die brandcurve loopt 

op tot een temperatuur van 1.350 graden 

Celsius. Je kunt in dit geval dus niet volstaan 

met een willekeurig brandwerend product. 

Vandaar dat we gekozen hebben voor de 

tunnelplaten van het type Promatect ® -TF-X, 

een relatief nieuw product dat als voordeel 

heeft dat het in elke lengte van 2 tot 3 meter 

kan worden geproduceerd, waardoor er 

weinig zaagverlies is. Maatwerk in optima 

forma, dus. Daarnaast is het een passief systeem, 

zodat het niet geactiveerd hoeft te 

worden. Je monteert de platen en de tunnel 

is beschermd. Makkelijker kan niet. Verder 

is deze plaatvariant net als onze andere 

tunnelplaatproducten optimaal bestand tegen 

de invloeden van strooizout, vorst, dooi 

en dynamische belasting." Promatect ® -TF-X 

heeft een classificatie X gekregen volgens de 

EN-12467 (onbehandeld in te zetten in buitensituaties). 

DIKKERE LAAG 

Voor de Rottemerentunnel levert Promat 

maar liefst 107.000 m 2 Promatect ® -TF-X. Inmiddels 

is het plafond van de tunnel geheel 

bekleed met het doeltreffende plaatmateriaal. 

Wanneer de tunneltechnische installaties 

(waaronder verlichting, camera's en luidsprekers) 

zijn gemonteerd en getest, volgen de 

tunnelwanden. Een werk dat De Groene 

‘De Rottemerentunnel 

wordt voorzien van 

circa 107.000 m 2 

brandwerend 

plaatmateriaal’ 

Boog omstreeks november van dit jaar verwacht 

af te ronden. Een klus ook waarvoor 

het merendeel van het brandwerend plaatmateriaal 

wordt gebruikt, zo blijkt. "De tunnel 

gaat ook onder de Bleiswijkse Vaart en 

de veenrivier de Rotte door", licht Van der 

Wal toe. "Omdat tunnels onder water wettelijk 

moeten voldoen aan een RWS-curve van 

120 minuten, is hier een dikkere laag plaatmateriaal 

toegepast. Hierdoor wordt voorkomen 

dat bij brand het beton gaat spatten 

en de tunnelbuis bezwijkt." ■ 

Plafond met verhoging voor de jetventilatoren. 

43

BRANDVEILIGHEID 

IN TUNNELS 

Bescherm met PROMATECT ® -platen van Promat 

www.promat.com

Strong foundations, solid future 

- Atlaspalen 

- Franki Omegapalen 

- Grondverdringende schroefpalen 

met verloren punt 

- Geschroefde stalen buispalen 

- Schroefinjectiepalen 

- Schroefpalen 

- Palenwanden 

- Diepwanden 

- Mini-heiwerk 

- Funderingsherstel 

Franki Grondtechnieken B.V., 

opgericht in 1934, is een ervaren 

funderingsaannemer. 

Het bedrijf is gespecialiseerd in 

het ontwerp en de realisatie van 

alle mogelijke funderingsconstructies. 

Er wordt onder andere gewerkt aan grote 

infra projecten, utiliteitsbouw, woningbouw 

en renovatie. Met haar jarenlange 

expertise kan Franki Grondtechnieken 

een compleet gamma geoptimaliseerde 

funderingsoplossingen aanbieden. 

Franki Grondtechnieken maakt deel uit 

van de wereldwijde funderingsgroep 

Franki Foundations (www.ffgb.be). 

Franki Grondtechnieken B.V. 

Laan van Europa 900, 3317 DB Dordrecht, Nederland 

+31 78 20 62 400 

info@franki.nl 

www.franki-grondtechnieken.com


Tekst | Chris Elbers/Franki Grondtechnieken Beeld | Franki Grondtechnieken, Pallas 

Specialistische funderingswerken 

voor nieuwe nucleaire reactor 

Bijzonder project in de Pettense duinen 

In de duinen van Petten (Noord-Holland) staat sinds de jaren 60 een nucleaire reactor waar 

medische isotopen worden onderzocht en geproduceerd. Deze zogenaamde High-Flux-reactor 

(HFR) is echter 60 jaar oud. En in het geval van dergelijke reactors geldt: hoe ouder, des te groter 

het risico dat de productie stilvalt, waardoor patiënten geen diagnose of behandeling meer kunnen 

krijgen. Daarom is gestart met de bouw van de nieuwe PALLAS-reactor. Franki Grondtechnieken 

levert met diverse specialistische funderingswerken een belangrijke bijdrage aan het project. 

Gezien de aard van de werkzaamheden (de bouw 

van een nucleaire reactor) staat het gehele ontwerp 

van het in 2021 gestarte project in het kader 

van nucleaire veiligheid. Dit betekent dat er rekening 

is gehouden met omstandigheden die hoogstwaarschijnlijk 

nooit gelijktijdig op zullen treden, 

zoals extreem hoog water of aardbevingen. De 

reactor is dermate robuust ontworpen dat deze 

ook onder de meest extreme omstandigheden intact 

blijft. Dit vertaalt zich vanzelfsprekend in hoge 

kwaliteitseisen tijdens de bouwfase. Alle onderdelen 

van de bouw worden grondig voorbereid en 

diverse malen uitgebreid gecontroleerd, zodat met 

zekerheid kan worden gesteld dat de bouw aan 

alle gestelde normen en eisen voldoet. 

UITVOERING 

Het merendeel van de werkzaamheden betreft 

het door Franki Grondtechnieken uitgevoerde 

funderingswerk. Het Dordtse bedrijf 

is inmiddels gestart met de realisatie van de 

diepwanden die de rand van de bouwkuip 

vormen. "Deze bouwkuip meet ongeveer 50 

bij 50 meter en wordt gevormd door het graven 

van diepwanden met een dikte van 1,5 

meter en een diepte van 35 meter", zegt Jan 

Leen van der Vlies, directeur uitvoering binnen 

Franki. "Aansluitend worden deze diepwanden 

voorzien van zeer zware wapeningskorven. 

Om de veiligheid rondom de 

handeling van de zware korven op het PAL- 

Artist impression van de nieuwe PALLAS-reactor. 

46


Luchtfoto van het 

werkterrein. 

Franki Grondtechnieken realiseert diepwanden met een diepte van 35 meter en een dikte van 1,50 meter. 

LAS-terrein te waarborgen, zijn de eerste 

exemplaren op de productielocatie in België 

onderworpen aan uitgebreide hijsproeven. 

Hieruit is gebleken dat de berekende sterkte 

en de werkmethode voor het verticaal installeren 

van de korven ook daadwerkelijk veilig 

en efficiënt kan worden uitgevoerd." 

Wanneer de diepwanden gereed zijn, zal Franki 

de kuip aansluitend voorzien van 162 geboorde 

strengankers, om zodoende de stabiliteit van 

de bouwput na ontgraving te kunnen garanderen. 

Na het testen en afspannen van de ankers 

wordt de kuip ‘in den natte’ ontgraven tot een 

diepte van ruim 20 meter onder het maaiveld. 

Aansluitend volgt wederom een huzarenstukje 

op funderingsgebied. "Vanaf pontons zullen we 

in totaal 380 geschroefde stalen buispalen met 

een lengte van 33 meter tot ruim 50 meter onder 

het maaiveld gaan aanbrengen", vervolgt 

Van der Vlies. "Hierna voorzien we de bodem 

van de bouwput van een dikke laag onderwaterbeton. 

Als dit is uitgehard, wordt de gehele 

kuip leeggepompt. Als sluitstuk zal BESIX Nederland 

eind 2024 de definitieve constructieve 

vloer met een dikte van 1,5 meter in de kuip 

realiseren. Vervolgens kan de bouwkuip worden 

overgedragen aan PALLAS." 

Maar ook in technische zin is het project 

uitdagend. "Omdat het werk bestaat uit extreem 

grote funderingselementen, kan niet 

altijd blind worden gevaren op ervaring. Simpelweg 

omdat werken van deze omvang met 

deze toepassing in Nederland nog niet eerder 

zijn uitgevoerd", meent Van der Vlies, die lovend 

is over het vertoonde teamwork. "De 

grote kracht binnen dit project is de unieke 

open, transparante samenwerking tussen 

PALLAS, BESIX en Franki Grondtechnieken, 

aangevuld met de kennis en capaciteit van 

co-makers De Vries Titan (ankers, red.) en 

Bonneveld (grondwerk, red). Voor iedereen 

is de bouw van een reactor grotendeels een 

nieuw fenomeen. Dat maakt het noodzakelijk 

om optimaal samen te werken. We hebben 

elkaars kennis hard nodig." ■ 

UITDAGING 

Het project vormt voor alle betrokkenen een 

zeer bijzondere klus. De werken worden immers 

uitgevoerd in een niet-alledaagse omgeving. 

Een gegeven dat zich vertaalt in een zeer 

intensieve check van kwaliteit en veiligheid. 

De wapeningskorven voor de diepwanden zijn op de 

productielocatie onderworpen aan uitgebreide hijstesten. 

47


Tekst | Susan Peek Beeld | Rijkswaterstaat, Nick Franken, Syb van Breda & Co architects 

Heinenoordtunnel als eerste 

tunnel in Zuid-Holland aan de beurt 

bij enorme renovatieopgave van Rijkswaterstaat 

Nederland staat aan de vooravond van een enorme onderhoudsopgave op infrastructureel 

gebied. De komende jaren worden -in opdracht van Rijkswaterstaat- meer dan honderd bruggen, 

tunnels, sluizen en viaducten gerenoveerd. De Heinenoordtunnel, is als eerste van acht tunnels 

die in Zuid-Holland worden gerenoveerd aan de beurt. Bouwcombinatie Savera III, bestaande uit 

Dura Vermeer, SWARCO (voorheen Dynniq) en SPIE Nederland, zijn verantwoordelijk voor de 

uitvoering van de renovatie en de ontwikkeling van de nieuwe tunnelautomatisering. 

DUURZAAMHEIDSSLAG 

Onder andere wordt het wegdek vernieuwd en 

het beton hersteld. In het kader van duurzaamheid 

worden de wanden van de tunnel lichter 

gemaakt, waardoor er minder ‘bijverlichting’ nodig 

is. Hierdoor gaat het energieverbruik omlaag. 

Ook worden er nieuwe lichtroosters en ledverlichting 

toegepast. En er komt een middentunnelkanaal, 

waar de nieuwe tunnelautomatisering 

opgebouwd wordt. De oude systemen blijven 

in werking tot de nieuwe systemen opgebouwd, 

getest en goedgekeurd zijn. Na renovatie is dit 

middentunnelkanaal de nieuwe vluchtgang. Verder 

worden de bestaande dienstgebouwen aangepakt 

en krijgen ze een nieuw uiterlijk zodat ze 

beter in de omgeving passen. 

MULTITECHNISCH 

DIENSTVERLENER 

SPIE Nederland is een dochteronderneming van 

de SPIE groep, dé onafhankelijke Europese leider 

in multitechnische dienstverlening op de gebieden 

van energie en communicatie. SPIE Nederland begeleidt 

haar klanten in het ontwerp, de uitvoering, 

de exploitatie en het onderhoud van diverse installaties 

in de energie-, infrastructurele-, industriele- 

en gebouwgebonden sectoren. “Als grootste 

multitechnisch dienstverlener van ons land willen 

we graag een voortrekkersrol vervullen en bijdragen 

aan een toekomstbestendig Nederland”, 

zegt Rick Schreurs, technisch manager bij SPIE. 

Schreurs werkt al tien jaar bij SPIE binnen verschillende 

divisies en is bij project Renovatie Heinenoordtunnel 

eindverantwoordelijk voor het ontwerp 

en de testfase. “In feite ben ik het technisch 

geweten van mijn collega, Jurgen van den Bos, die 

al 21 jaar bij SPIE werkt en tevens MT-lid is binnen 

48


de afdeling verkeer en vervoer.” Bij project Renovatie 

Heinenoordtunnel is Van den Bos de projectmanager 

namens SPIE. “Samen met SWAR- 

CO is SPIE verantwoordelijk voor het ontwerp, 

het installeren, het testen en het onderhouden 

van de tunneltechnische installaties.” 

TECHNISCHE OPLOSSINGEN VOOR 

TECHNISCHE UITDAGINGEN 

“Wij ontwerpen, installeren en onderhouden de 

energievoorziening, de werktuigbouwkundige installaties, 

zoals de vloeistofpompinstallatie, de blusvoorziening, 

de ventilatie en de overdrukinstallatie 

en de gebouwgebonden installatie”, zegt Van 

den Bos. “Naast deze installaties pakt SPIE onder 

andere de vluchtdeuren en hulppostkasten op.” 

Schreurs legt uit dat het een behoorlijke uitdaging 

is om de nieuwe installaties parallel op te bouwen 

terwijl de oude nog in werking zijn. “Qua energievoorziening 

moet het twee keer zoveel aankunnen 

en je moet uiteraard ook kijken naar de ruimtelijke 

huishouding: zo moeten het nieuwe kabeltracé de 

oude niet in de weg zitten en heb je te maken met 

een beperkte ruimtelijke inpassing van het nieuwe 

systeem. Hier is een intensief voortraject aan 

vooraf gegaan om alles in goede banen te leiden. 

Aan de hand van een door Savera III gebouwde 

mock-up van een deel van de tunnelwand met het 

middentunnelkanaal, hebben we vooraf de technische 

uitdagingen goed in kaart gebracht en daar 

oplossingen voor aangedragen.” 

STRAKKE PLANNING 

Naast de technische uitdagingen is ook de strakke 

planning iets om serieus rekening mee te houden. 

“Het gehele project, van werktuigbouwkunde 

tot renovatie van de tunneltechnische installaties, 

wordt uitgevoerd in diverse fases van in totaal 

veertig nachten, dertig weekenden en twee zomerperiodes”, 

zegt Van den Bos. “Dat betekent 

dat je de juiste mensen en materiaal op de juiste 

plek op het juiste moment moet hebben om de 

doorlooptijd niet in gevaar te brengen en de planning 

te halen.” Schreurs licht toe dat door deze 

gefaseerde uitvoering de huidige systemen in bedrijf 

blijven tot de nieuwe systemen gebouwd en 

getest zijn. “Zo is een maandenlange afsluiting van 

de tunnel niet nodig en blijft de hinder relatief beperkt 

voor de ruim 110.000 weggebruikers per 

dag en zijn we er zeker van dat alles goed werkt 

voordat wordt overgeschakeld van de oude naar 

de nieuwe systemen.” 

GOEDE SAMENWERKING 

Een onderlinge goede samenwerking is essentieel 

voor het succes van dit project. “En die 

loopt voortreffelijk, zowel binnen de combinatie 

als met Rijkswaterstaat”, beaamt Van den 

Bos. “Binnen SPIE werken we met de One- 

SPIE-gedachte: er is zo ontzettend veel kennis 

aanwezig binnen de diverse afdelingen en 

disciplines van SPIE, dat die zeker bij dit soort 

projecten volop wordt benut. Dit stevige fundament 

vergroot onze waarde voor klanten en 

zorgt dat wij klaar zijn voor nog meer grootschalige 

infrastructurele projecten. ■ 

Rick Schreurs, technisch manager bij SPIE. 

(Beeld: Nick Franken) 

Bouwcombinatie Savera III maakte een mock-up 

van een deel van de tunnelwand met het 

middentunnelkanaal. (Beeld: Nick Franken) 

Een onderlinge goede samenwerking is essentieel 

voor het succes van dit project. Zowel binnen de 

combinatie als met Rijkswaterstaat loopt dat 

voortreffelijk volgens SPIE. (Beeld: Nick Franken) 

Jurgen van den Bos, projectmanager bij SPIE. 

(Beeld: Nick Franken) 

Dankzij de gefaseerde uitvoering blijven de huidige systemen in bedrijf tot de nieuwe systemen gebouwd en getest zijn. Zo blijft de hinder beperkt. (Beeld: Nick Franken) 

49

Met jouw werk 

maak je een wereld 

van verschil 

Wij staan klaar om je te helpen: (3D) Machinebesturing • Total stations 

• 2D en 3D maatvoering • GPS-ontvangers • Lasers • Trainingen & support • 

Scanners • (maatwerk) Projectmanagement software 

www.topconpositioning.nl 

MAAK VAN JOUW 

SCHAFTWAGEN EEN 

EMISSIEVRIJE 

SCHAFTWAGEN 

SIMPELE INSTALLATIE GESCHIKT VOOR ELKE SCHAFTWAGEN HUFTERPROOF BATTERIJSYSTEEM 

WATTSUN IS JOUW TOEKOMSTBESTENDIGE PARTNER VOOR EMISSIEVRIJ WERKEN 

WWW.WATTSUN.NET

Tekst | Chris Elbers Beeld | Manitowoc Crane Group 

Mobiele hijsoplossingen 

van wereldklasse uit Breda 

Sinds de oprichting in 1902 heeft Manitowoc zich ontwikkeld tot een ware specialist in de kraanwereld. 

Een van de merken die het bedrijf voert, is Grove, een begrip op het gebied van mobiele 

kranen. Erik Baas is als sales manager in Midden- en Noord-Nederland verantwoordelijk voor deze 

kraanvariant. Hij vertelt meer over de flexibel in te zetten mobiele hijsoplossingen. Krachtpatsers die 

zich vooral onderscheiden door een multifunctionele inzetbaarheid binnen uiteenlopende sectoren. 

Op kraangebied neemt Manitowoc een vooraanstaande 

positie in. Die status heeft het bedrijf niet 

alleen te danken aan de geboden veelheid qua 

materieel. Ook als het gaat om productontwikkeling, 

financieringsmogelijkheden en aftersales 

mag de onderneming zich terecht een wereldspeler 

noemen. Binnen het mondiale decor kom 

je de uitgebreide reeks kranen van Manitowoc op 

vele plekken tegen. Bijvoorbeeld in de commerciele 

bouw en rondom infrastructurele projecten. 

Maar ook binnen de woningbouw, industriebouw 

en petrochemie. En wat ook mooi is: de geboden 

kraanoplossingen zijn via telematica steeds 

intensiever gelinkt met slimme softwareapplicaties 

als Grove Connect en Potain Connect. Een 

De Grove GMK5250XL all terrain hijskraan in actie. 

Met een indrukwekkende mastlengte van 78,5 meter 

en een maximale hijscapaciteit van 250 ton is deze 

Grove uniek in deze klasse! 

welkome extra waarvan de gevarieerde groep afnemers 

van Manitowoc telkens weer profiteert. 

BREED INZETBAAR 

Het Nederlandse filiaal van Manitowoc is gevestigd 

in een modern pand aan de Veilingkade 

15 in Breda. Behalve de verkoopafdeling is hier 

ook een uitgebreide partsafdeling en een werkplaats 

voor het onderhoud van mobiele kranen 

aanwezig. Het gespecialiseerde verkoopteam, 

bestaande uit Erik Baas en Niek Brabers, is dagelijks 

actief in Nederland met de verkoop van 

de geavanceerde mobiele hijskranen van Grove. 

Breed inzetbare oplossingen die met name worden 

gebruikt voor het verticale transport van 

zware lasten in de segmenten infra, bouw en industrie. 

"Het programma van Grove is onder te 

verdelen in AT, de all terrain hijskranen, en RT, 

de rough terrain hijskranen met hijscapaciteiten 

van 40 tot 450 ton", zo zegt hij. "Een belangrijk 

kenmerk van de AT is dat de machinist met zijn 

hijskraan gewoon over de openbare weg naar de 

job kan rijden. Is het werk eenmaal gedaan, dan 

rijdt hij met de kraan verder naar een volgende 

locatie. Dat maakt de AT tot de ideale kraan voor 

kortstondige hijsprojecten. Zelfs wanneer er op 

een dag meerdere klussen op verschillende plekken 

geklaard moeten worden." 

PERFECT VOOR 

LANGDURIGE KLUSSEN 

In tegenstelling tot de AT rijden de RT-hijskranen 

van Grove niet op de openbare weg, maar worden 

ze met behulp van een dieplader naar de gewenste 

locatie getransporteerd. De RT-hijskraan 

is de perfecte oplossing voor de meer langdurige 

projecten. Verder is het type geschikt om op alle 

soorten terrein te worden ingezet. Ook de minder 

begaanbare. "Een belangrijk voordeel van de 

RT-hijskraan is dat de machinist kan rijden met de 

De Grove GMK4100L-1 all terrain hijskraan heeft een 

maximale hijscapaciteit van 100 ton. 

kraan, terwijl deze een zware last in de hijshaak 

heeft", aldus Baas, die merkt dat de waarde van 

RT-hijskranen in de praktijk soms wel eens wordt 

onderschat. Geheel ten onrechte, zo meent hij. 

"Juist voor hijswerkzaamheden die wat meer tijd 

in beslag nemen, is dit een perfecte oplossing. 

Daar komt nog bij dat de investering en exploitatiekosten 

lager zijn dan van de AT-hijskranen." 

ALTIJD EEN OPLOSSING 

Het relaas van Baas bewijst het nog maar eens: 

de mobiele hijskranen van Grove bieden voor 

iedere gebruiker en voor elk project een passende 

en kwalitatief hoogwaardige oplossing. 

Daarvoor staan Manitowoc en Grove garant. 

Bovendien is de klant altijd verzekerd van een 

prima restwaarde, wanneer de kraan in Nederland 

is 'uitgewerkt'. "Onze klanten kunnen 

altijd rekenen op maatwerk en een vergaande 

service", vult Baas aan. "Zo zijn de technische 

mensen van Grove dagelijks op pad om de 

eindgebruiker optimaal te ondersteunen. Want 

stilstand van de hijskraan is geen optie!" ■ 

52

De Grove GRT655L compacte rough terrain 

hijskraan in actie. Met een capaciteit van 55 ton 

is deze kraan uiterst compact en fl exibel inzetbaar. 

53

Tekst | Roel van Gils Beeld | DISA International 

Specialist in baanbrekende 

onderwateroplossingen 

gaat voor groen 

DISA International gaat als specialist in baanbrekende onderwateroplossingen geen uitdaging uit de weg. 

Zo levert het wereldwijd opererende bedrijf een wezenlijke bijdrage aan grote infrastructurele projecten 

in ons land, maar heeft ook een rol in grote offshore hernieuwbare energiebronnen wereldwijd. 

Sinds 2003 vertrouwt een internationale klantenkring 

op de inventieve en uitgebreide oplossingen 

voor de zee- en onderwaterwereld van 

DISA International. “Diversificatie en internationale 

expansie hebben ertoe geleid dat het bedrijf 

zich verder heeft kunnen ontwikkelen en 

verdiepen. “We zijn nu wereldwijd actief met 

verschillende divisies, te weten offshore olie 

en gas, civiele bouw en offshore hernieuwbare 

energiebronnen (mogelijk gemaakt door C-Ventus)”, 

zegt Managing Director Didier De Graaff. 

“Voor al deze sectoren hebben we een mooie 

gevulde orderportefeuille dankzij het vertrouwen 

van onze internationale klantenkring.” 

TECHNOLOGY 

De divisies van DISA International maken 

stuk voor stuk gebruik van de kennis, knowhow 

en ontwikkelingskracht van het eigen 

Technology-center. “Vanuit deze divisie ontwikkelen 

en leveren we specialistische apparatuur, 

zoals een grote verscheidenheid aan 

duikapparatuur en ROV’s voor alle soorten 

onderzeese operaties zodat onze mensen 

wereldwijd het verschil kunnen maken”, benadrukt 

De Graaff. Het wordt allemaal gefaciliteerd 

vanuit de divisie Technology met 

DISA International levert een wezenlijke bijdrage aan grote infrastructurele projecten in ons land, zoals hier op de A24 Blankenburgverbinding. 

54

Sinds 2008 heeft DISA International ook een sterke 

focus op het gebied van hernieuwbare energie op zee. 

warehouses in België, Nederland, Singapore 

en de Verenigde Staten. 

C-VENTUS 

Sinds 2008 heeft DISA International ook een 

sterke focus op het gebied van hernieuwbare 

energie op zee. DISA besloot een merknaam 

en bedrijf op te richten voor de offshore windparkdiensten 

genaamd C-Ventus Offshore 

Windfarm Services. “Hiermee leveren we specialistische 

kennis op het gebied van installatie, 

operaties en onderhoud (O&M)”, verduidelijkt 

De Graaff. “Vandaag is C-Ventus een dynamisch 

en continu evoluerend bedrijf gespecialiseerd in 

offshore wind. Tot op heden hebben we met 

belangrijke spelers in deze sector nauw samengewerkt 

aan meer dan twintig offshore windparken 

in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, 

Nederland en België, waarbij we met succes veilige, 

kosteneffectieve en hoogwaardige diensten 

hebben geleverd. Denk daarbij aan onderhoud 

en assistentie bij de installatie, al dan niet via 

duikwerk en rope access technieken, maar ook 

aan projectmanagement en engineering.” 

DISA International gaat als specialist in baanbrekende 

onderwateroplossingen geen uitdaging uit de weg. 

Inmiddels heeft DISA International een mooie 

club van bijna honderd medewerkers “Daarnaast 

maken we gebruik van een flexibele 

schil van minstens nog eens honderd enthousiaste 

techneuten. Overigens zijn we altijd op 

zoek naar gedreven en gemotiveerde krachten 

om onze klanten optimaal te bedienen. 

Bekijk zeker eens de vacatures op onze website 

of neem vrijblijvend contact met ons op. 

Wie weet werk jij straks ook aan één van de 

vele prachtige projecten.” ■ 

55

DE PEN 

Beeld: COB/Vincent Basler 

56

DE PEN 

Gioffry Maduro 

Senior-adviseur DBFM-tunnels bij Rijkswaterstaat en 

duurzaamheidscoördinator bij het Centrum Ondergronds Bouwen 

CO 2 

-reductie bij 

ondergronds bouwen 

Bij werkzaamheden aan tunnels, kabels en leidingen en andere objecten in de ondergrond speelt 

CO 2 

-reductie een steeds grotere rol. Maar toch is het nog geen tweede natuur. We zijn namelijk 

gewend om in standaard processen te denken, al vele tientallen jaren. Dat moeten we doorbreken. 

Kan het ook anders, met minder uitstoot of moeten we een project op deze manier überhaupt 

wel uitvoeren? CO 2 

-reductie moet een vast onderdeel van ons denken worden. 

Ben je bewust van je verbruik en uitstoot. Niet alleen thuis, maar ook op zakelijk gebied. Op het 

niveau van appeltje-eitje. Des te eerder zal er een versnelling plaatsvinden. Ook bij ondergronds 

bouwen valt er nog op heel veel vlakken winst te behalen als het gaat om de reductie van de uitstoot 

van schadelijke stoffen. Kijk alleen maar eens naar de gebruikte grondstoffen. Bij een tunnel 

gaat het vaak over beton. Duurzaam beton is een issue, en daar gaan we gelukkig steeds verder 

in. Datzelfde geldt voor het hergebruik van asfalt waar Nederland wereldwijd koploper in is. 

Vanuit het Centrum Ondergronds Bouwen (COB) richten we ons binnen het platform duurzaamheid 

op drie werkpakketten: de energietransitie, circulariteit en de tunnel in zijn omgeving. 

Een niet te onderschatten aandeel leveren de installaties in bijvoorbeeld een tunnel. Er gaan veel 

installaties in en uit. Traditioneel is de ‘levensduur’ van zo’n installatie slechts zeven tot vijftien 

jaar voor een tunnel. Dat concept is niet langer houdbaar. Vanuit het COB zetten we in op twee 

belangrijke onderzoeksvelden, te weten materiaalhergebruik en energiereductie van installaties. 

De hele keten, van fabrikant en leverancier tot opdrachtgever en aannemer, moet belangrijke 

stappen nemen om uiteindelijk te komen tot een circulaire economie. Dat zal een behoorlijke 

impact hebben op de manier waarop wij in de toekomst onze tunnels ontwerpen, bouwen en 

beheren. Want ook het onderhoud van ondergrondse objecten is een belangrijk aandachtspunt. 

Opdrachtgevers gaan steeds meer eisen stellen ten aanzien van ‘schoon’ onderhoud. Oftewel, zo 

min mogelijk uitstoot genereren tijdens een onderhoudsmoment. Elektrificatie van materieel en 

voertuigen komt dan om de hoek kijken. 

Vanuit het COB hebben we de maatregelencatalogus voor energiereductie in tunnels opgesteld 

om gezamenlijk toe te werken naar een energiearme en uiteindelijk een energieneutrale 

tunnel. Een levend document dat concrete maatregelen beschrijft voor technische aspecten, 

het proces en voor contracten. Het energieverbruik van een (bestaande of nieuwe) tunnel kan 

hiermee substantieel verminderd worden tot zelfs energieneutraal. We zien dat nieuwe contracten 

die op de markt komen daarop geënt zijn. Neemt niet weg dat het altijd een complexe 

puzzel zal blijven: want, wat kan ik uitvragen, wat kan de markt aanleveren en hoe kun je dat 

aantoonbaar maken? Er zijn genoeg ideeën, maar praktijkvoorbeelden die echt goed werken 

zijn nog schaars. Maar ook dat is een kwestie van tijd. Ik verwacht namelijk dat er een duurzaamheidslabel 

komt voor ondergrondse bouwwerken, net zoals het energielabel voor je huis 

of kantoorpand. Dan wordt CO 2 

-reductie ‘vanzelf’ een vast onderdeel van ons denken. ■ 

57


Tekst en beeld | Iv-Infra 

De kritieke ontwerpaspecten 

om overwegen veiliger te maken 

In Nederland zijn meerdere diepladergevoelige spooroverwegen. Hierdoor bestaat het risico 

dat een dieplader vastloopt wanneer deze zo’n verhoogde overweg passeert. En dat levert 

levensgevaarlijke situaties op. 

De overwegen staan opgenomen in openbaar toegankelijke databases, zoals 

de digitale wegenkaart RDW en het diepladerboekje van ProRail. Deze 

databases zijn voor vervoerders van belang om vooraf uit te sluiten dat een 

voertuig kan vastlopen. Het uitgangspunt bij het passeren van een overweg 

is dat dit binnen 15 seconden moet gebeuren. Indien de inschatting 

is dat dit langer duurt, moet er contact opgenomen worden met ProRail. 

Eén van de overwegen is die aan de Stationsweg in Lisse. Op deze overweg 

rijden landbouwvoertuigen die in de huidige situatie de top van de 

overweg raken. 

INHOUD VAN DE OPDRACHT 

Iv-Infra is door ProRail gevraagd hiervoor diverse alternatieve wegassen 

en/of spoorassen in concept te ontwerpen die de diepladergevoeligheid 

wegnemen. De overweg aan de Stationsweg betreft een kruising met 

twee sporen die in een boog liggen. De in het spoor aangebrachte verkanting 

leidt tot een ongunstig lengteprofi el van de weg, deze liggen namelijk 

in hetzelfde vlak, waardoor ter plaatse van de overweg een ‘helling’ 

ontstaat voor het wegverkeer. Aan de bovenzijde van de helling raakt het 

landbouwverkeer de weg, met het risico om vast te lopen. 

3D-LASERSCANNING 

Om de beste optie uit te vinden, is het belangrijk dat de exacte ligging 

van de weg en het spoor ingemeten worden. Dit gebeurt door 

middel van een 3D-laserscanning, gecombineerd met tachymetrie en 

GNSS (satellietnavigatie). 

Bij de 3D-laserscanning wordt op meerdere locaties een losse scan gemaakt. 

Per scan worden de omgeving en meerdere targets ingemeten. Dit gebeurt 

tevens met een tachymeter om de losse 3D-scans zeer nauwkeuring (± 3 

mm) aan elkaar te rekenen (registratie). Het resultaat van deze registratie is 

een volledige 3D-puntenwolk van de omgeving. Daarnaast worden met behulp 

van GNSS markante punten ingemeten die ook in de 3D-scan zichtbaar 

zijn. Zodoende kan de 3D-puntenwolk in RD-coördinaten worden bepaald. 

Het voordeel van 3D-laserscanning in de bovenstaande methode is dat de 

objecten in het gebied in een relatief kort tijdsbestek contactloos worden 

ingemeten met een zeer hoge puntdichtheid, zonder op het spoor te komen. 

Er hoeft daarbij geen buitendienststelling aangevraagd te worden. 

De 3D-puntenwolk is de basis voor de verdere verwerking, van waaruit 

de ontwerpen opgesteld kunnen worden. 

ONTWERPPROCES 

Om te bepalen of een overweg diepladergevoelig is, wordt de zogenoemde 

gevaarklasse berekend. Voor de berekening wordt 

uitgegaan van een as-afstand. Op basis van de inmeting van 

de weg en het spoor zal de doorsteek/pijl (in verticale richting) 

worden bepaald. De gevaarklasse volgt dan uit de formule. 

Overwegen met een k-waarde ≤ 100 kunnen gevaar voor het vastlopen opleveren. 

De praktijk leert dat bij een topboog van meer dan 200 meter er geen 

probleem ontstaat. Bij het maken van het conceptontwerp is het doel om – na 

inmeting – tot een k-waarde te komen die groter is dan 100. 

58


Met behulp van een gedetailleerde 3D-scan, wordt de situatie in en rond de Stationsweg in Lisse in kaart gebracht en gevisualiseerd in een puntenwolk. 

Er zijn meerdere opties voor het uitwerken van de ontwerpen. Het 

wegnemen van de diepladergevoeligheid kan door aanpassing van de 

sporen, de weg of beiden. Indien het spoor aangepast wordt, kan blijken 

dat de boogstraal vergroot moet worden. Daardoor vermindert 

de verkanting en het leidt tot kleinere hoogteverschillen. 

EEN ALTERNATIEF IS HET ZORGEN VOOR 

EEN MEER GELEIDELIJK WEGVERLOOP RICHTING 

DE HELLING IN DE OVERWEG. 

Een hybride oplossing is eveneens een optie. In dit geval kunnen de sporen 

bijvoorbeeld in zijn geheel lager weggelegd worden waardoor in het 

wegprofi el ruimte ontstaat om de aansluitingen op de overweg meer 

geleidelijk te laten verlopen. 

OMGANG MET RAAKVLAKKEN 

Bij het uitwerken van de ontwerpen dient ook rekening gehouden te worden 

met mogelijke raakvlakken. Denk in het geval van de overweg in Lisse 

aan aanwezige kabels en leidingen, de waterhuishouding en het behoud van 

de overwegveiligheid. Zo zijn bij de overweg aan de Stationsweg terugkerende 

problemen met de spoorligging geconstateerd: zogenaamde blinde 

vering (klappers). Bij blinde vering ontstaat in de onbelaste toestand ruimte 

tussen de onderkant van de dwarsligger en het ballastbed. Wanneer het 

spoor belast wordt zal invering waargenomen worden. Wanneer blinde vering 

extremere vormen aanneemt, wordt deze aangeduid als klappers. 

Voor het ontstaan van blinde vering bestaan verschillende oorzaken. 

Het vermoeden bestaat dat op deze locatie klappers blijven terugkeren 

door verzadiging van de bodem met hemelwater. Gezien dit 

vermoeden, is het van belang dat bij het opstellen van de conceptontwerpen 

geen situatie gecreëerd wordt die leidt tot een slechtere 

waterhuishouding. Aanvullend kan dan altijd nog besloten worden om 

ten aanzien van de waterhuishouding extra maatregelen te nemen. 

Wat betreft kabels en leidingen zullen die altijd in eerste instantie 

geïnventariseerd moeten worden middels een KLIC-melding, zodat 

eventuele beperkingen in de afweging meegenomen kunnen worden. 

Afhankelijk van de uitkomsten, zal bij het uitwerken van de conceptontwerpen 

rekening gehouden moeten worden met eventuele raakvlakken 

die de mogelijkheden tot aanpassing van de weg en/of het spoor 

beperken. Ook kijken we naar eventuele negatieve gevolgen voor de 

overwegveiligheid in de nieuwe situatie. Als blijkt dat deze niet voorkomen 

kunnen worden, stellen we aanvullende maatregelen voor. 

Kortom, er spelen verschillende aspecten rondom de overwegveiligheid 

die in de ontwerpfase meegewogen moeten worden. De komende periode 

zal Iv-Infra starten om de situatie bij de overweg in Lisse in kaart te 

brengen en te komen tot een gewogen advies waarin op de criteria impact 

wegverkeer, impact spoorverkeer, kosten en impact omgeving een verbetering 

van de overwegveiligheid wordt gerealiseerd. ■ 

Het is met het blote oog goed te zien: de overweg ligt een stuk hoger ten opzichte 

van de weg. 

Voor gewoon personenvervoer is er geen risico, diepladers zoals vracht- en 

veevervoer lopen nogal eens vast. 

59


Tekst en beeld | Arkance Systems 

“We kunnen nog meer 

focussen op het puzzelwerk” 

Els Seldam en Axel Bosman over het belang van Drill Control in de energietransitie 

Ze hebben het druk, bij de Siers Groep. Het bedrijf in Oldenzaal is onder meer specialist in sleufloze 

technieken. En in een tijd waarin de energietransitie een hot item is, betekent dat: werk aan de 

winkel. Engineers Els Seldam en Axel Bosman vertellen over hun werk, waarin Drill Control 8.0 een 

belangrijke rol speelt. “Dankzij Drill Control wordt ons werk beter, sneller én leuker.” 

De Siers Groep zet de sleufloze techniek vooral 

in voor de aanleg van ondergrondse kabels en leidingen, 

zoals voor gas, elektriciteit of data. “Soms 

kun je niet werken met open sleuven”, legt Els 

uit. “Bijvoorbeeld als je een kanaal kruist, of een 

snelweg of spoorrails. Dan ga je over op sleufloos: 

je graaft niet, maar je creëert een boorgat en gaat 

op die manier de diepte in, op gepaste afstand 

onder de eerder genoemde objecten door.” 

BODEMINFORMATIE 

De uitdaging hierbij is logisch: als je de grond 

in gaat, zie je niets meer. En dus is het in kaart 

brengen van alle boven- en ondergrondse obstakels 

belangrijk om tot een goed boorontwerp 

te komen. “Er ligt van alles onder de grond”, vertelt 

Els. “Bestaande boringen, fundaties, of zelfs 

afvalcontainers, zoals in bebouwde omgevingen. 

Al die informatie hebben we nodig.” Axel vult 

aan: “We downloaden bijvoorbeeld kadastrale 

grenzen, en de BGT, de Basisregistratie Grootschalige 

Topografie. Daarnaast vragen we KLICgegevens 

op bij het Kadaster. We verwerken al 

deze data met InfraCAD Map. Het resultaat is 

een AutoCAD-tekening die we in Civil 3D gebruiken 

als basis voor het boorontwerp.” 

VEEL TIJDWINST 

Drill Control zorgt (als plug-in voor Civil 

3D) voor het bundelen van alle relevante 

informatie. “Zoals het genereren van een 

lengteprofiel”, aldus Els. “Daarin zie je alle 

kabels en leidingen op exact de juiste diepte 

en positie. Dat is wel een verschil met vroeger… 

Toen ik in 2005 engineer ‘sleufloze 

technieken’ werd, bestond Drill Control nog 

niet. We moesten alles handmatig tekenen 

en uitrekenen. Wat vroeger enkele dagen 

duurde, doe je nu in een paar uur. Het uiteindelijk 

genereren van een boorontwerp is 

Engineers Els Seldam en Axel Bosman: "Dankzij Drill Control wordt ons werk beter, sneller én leuker". 

De Siers Groep zet de sleufloze techniek vooral in voor de aanleg van 

ondergrondse kabels en leidingen zoals voor gas,elektriciteit of data. 

60


Siers is tevreden over Drill Control 8.0. Haar 

engineers werken er al enige tijd mee. 

hierdoor een stuk eenvoudiger. En dat zorgt 

er weer voor dat we meer opdrachten kunnen 

aannemen.” 

AUTOMATISCH DOORREKENEN 

Axel toont het maaiveldprofiel van een actueel 

project, waarbij de Siers Groep drie bundels 

middenspanningskabels aanbrengt. “Parallel 

aan het spoor, onder een singel door en 

ook passeren we een watergang. Drill Control 

maakt het maaiveldprofiel, waardoor we 

in één oogopslag zien waar de snijpunten zich 

bevinden en of onze boorlijn mooi vlak is. 

Boogstralen, hoeken, minimale diepte… we 

geven onze parameters in en Drill Control 

rekent het automatisch door.” 

OVER DRILL CONTROL 8.0 

Drill Control is software die het 

ontwerpen van horizontaal gestuurde 

boringen makkelijker maakt. Aannemers, 

ingenieursbureaus en leidingbeheerders 

besparen hiermee veel tijd in de ontwerp-, 

uitvoerings- en revisiefase. Drill Control is 

leverbaar in meerdere talen en bestaat 

uit twee aparte applicaties die naadloos 

met Civil 3D samenwerken: Drill Control 

Design en Drill Control Construct. 

De belangrijkste voordelen van Drill 

Control: 

- Tot 90% sneller maken en wijzigen 

van een ontwerp of revisie 

- Export naar onder andere D-Geo 

Pipeline, Google Earth en GIS 

- Flexibel importeren vanuit alle 

meetapparatuur 

- In diverse talen beschikbaar 

- Professionele output 

- Mogelijkheid voor eigen presentatiestij 

Een stapje eerder, vertelt Els, is via een 

bovenaanzicht al de ideale route bepaald. 

“Daarop zie je waar zich bebouwing bevindt, 

of andere omstandigheden waar je rekening 

mee moet houden.” 

BETROUWBAAR ONTWERP 

Volgens Els en Axel maakt Drill Control 

het werk niet alleen sneller en aangenamer, 

maar ook betrouwbaarder. “Zeker als je 

later wijzigingen aanbrengt in je ontwerp”, 

aldus Axel. “We maken vaak proefsleuven, 

meestal bij het in- en uittredepunt van de 

boring. Als blijkt dat we de boorlijn moeten 

opschuiven, is dat een kwestie van ingeven. 

Drill Control past de maatvoering en alle 

gerelateerde gegevens automatisch aan. Sowieso 

is het vandaag de dag gewoon druk in 

de ondergrond. Het is niet altijd eenvoudig 

om een goede locatie te vinden voor nóg 

een ondergrondse leiding. Drill Control 

zorgt daarin voor duidelijkheid.” 

EXTRA DUIDELIJKHEID 

Inmiddels werken de Siers-engineers met 

Drill Control 8.0, een versie die volgens Els 

verschillende verbeteringen kent ten opzichte 

van versie 6.0. “Een voorbeeld is het 

automatisch intekenen van het maaiveld, inclusief 

alle kabels, leidingen en hun betreffende 

dieptes.” Axel: “Ook het dynamisch 

aanpassen van boorlijnen vind ik een voordeel. 

Normaal zou je alles opnieuw moeten 

koppelen en controleren, maar versie 8.0 

maakt er zélf een correct nieuw profiel van. 

Daardoor kunnen we nu nóg meer focussen 

op het daadwerkelijk leggen van de puzzel, in 

plaats van het in kaart brengen en aanpassen 

van de randvoorwaarden.” 

NAUWELIJKS OVERLAST 

Terug naar de energietransitie, die de Siers 

Groep momenteel veel opdrachten oplevert. 

Axel knikt: “Met name middenspanningstrajecten, 

omdat de huidige netwerken 

het elektriciteitstransport simpelweg niet 

aan kunnen. In grofweg driekwart van alle 

projecten is minimaal één boring nodig. Natuurlijk 

komt ook daar materieel aan te pas, 

OVER DE SIERS GROEP 

De Siers Groep (Oldenzaal, opgericht 

in 1964) levert een compleet pakket 

op het gebied van de ondergrondse 

infra in vrijwel heel Nederland en 

Duitsland. De ruim 700 medewerkers 

geven dagelijks invulling aan de 

slogan ‘Gegrond op Kwaliteit’. De Siers 

Groep is een echt familiebedrijf, kent 

een groot sociaal gevoel en sterke 

maatschappelijke betrokkenheid. 

maar de impact op de omgeving is veel kleiner 

dan wanneer je bovengronds een sleuf 

zou graven. Zo boorden we laatst nog ondergronds 

bij een basisschool – de overlast 

was minimaal.” 

VERDERE VERBETERINGEN 

Het mag duidelijk zijn dat Drill Control een 

spilfunctie vervult in het werk van Els, Axel 

en hun collega-engineers. “Of we ons kunnen 

voorstellen om zónder deze plug-in te werken? 

Voorstellen wel, maar wenselijk is dat beslist 

niet”, lacht Axel. Els vult aan: “Versie 8.0 

is zeker een vooruitgang. Toch zijn er heus nog 

wel verbeterpunten, veelal teken-technische 

dingen. Vaak is de leverancier van de software, 

in dit geval Arkance Systems, daarvoor afhankelijk 

van derden. Zo vind ik dat het Kadaster 

prima Z-maten in KLIC-gegevens mee zou 

kunnen geven. Dan is de KLIC-informatie nog 

completer. Via InfraCAD Map kunnen we die 

vervolgens perfect importeren en gebruiken 

voor onze volgende sleufloze boring.” ■ 

Arkance Systems - Vestiging Oss. 

OVER ARKANCE SYSTEMS 

Arkance Systems is een wereldwijde organisatie van specialisten die met een 

compleet portfolio van software, hardware, cursussen en diensten, organisaties 

ondersteunt met hun digitale transformatie. Het bedrijf is de grootste Autodeskspecialist 

ter wereld, met een sterke focus op Bouw en Infrastructuur. Het helpt 

klanten met de implementatie van NLCS en BIM, het standaardiseren van CADomgevingen 

en het optimaliseren van werkprocessen en werkmethodieken. 

61


Tekst | Susan Peek Beeld | Van Meijel Automatisering 

Wil jij als bouwbedrijf de stikstofuitstoot 

efficiënt berekenen? 

Dat kan met de nieuw ontwikkelde duurzaamheidscalculatie 

Het vliegensvlug moeten terugdringen van CO 2 

-uitstoot, de natuur die achteruit holt, een groeiend 

tekort aan grondstoffen én de enorme woningbouwopgave… de bouwbranche staat voor 

nogal wat uitdagingen tegenwoordig. Toch blijft het stikstofdebacle in 2023 de grootste uitdaging 

voor menig bouwer. Gelukkig is Van Meijel Automatisering -automatiseringspartner voor bedrijven 

in de infra, bouw en aanverwante sectoren- altijd druk bezig met wat hun klanten nodig hebben 

en bedachten ze ook hier weer een oplossing voor. 

Door de uitspraak van de Raad van State op 2 

november 2022 is elke bouwactiviteit waarbij 

stikstof uitgestoten wordt, vergunningplichtig 

geworden. Ook bij projecten die alleen tijdelijk 

stikstof uitstoten, moet het effect op de natuur 

worden berekend. En dat is voor velen een bureaucratische 

uitdaging waar hard om oplossingen 

wordt gevraagd. VanMeijel werkt aan een 

nieuwe duurzaamheidscalculatie in het ERPplatform 

Metacom. Sabien Hoekman, consultant 

bij VanMeijel, is onderdeel van de werkgroep 

die zich daar volop mee bezighoudt. 

VOORNAAMSTE OORZAAK 

“We weten dat de voornaamste oorzaak van 

stikstofuitstoot in de bouw het groot materi- 

eel is, zoals graafmachines, vrachtwagens, kranen, 

bulldozers en shovels”, begint Hoekman. 

“Juist dit materieel is onmisbaar in deze sector. 

Maar door het nieuwe reglement, moet elk 

project dat nog niet vergund is, opnieuw kijken 

naar de stikstofuitstoot van werktuigen en het 

transport. Daarnaast moet er berekend worden 

in welke mate de activiteiten effect hebben 

op omliggende, beschermde Natura2000- 

gebieden.” Hoekman geeft aan dat het ook nog 

maar de vraag is of je met de reeds gemaakte 

berekeningen recht hebt op een bouwvergunning. 

“Dit maakt het hele proces op weg naar 

de start van een project een tijdrovende klus. 

En precies op dat soort vraagstukken bieden 

wij graag een antwoord”, zegt ze. “We zien 

het stikstofdebacle, naast een uitdaging, ook 

als een kans voor onze (potentiële) klanten om 

te kunnen groeien als bouwprofessional. Wanneer 

zij goed voorbereid zijn op deze vergunningsplicht, 

kan vertraging voorkomen worden 

en wordt de impact op het milieu verlaagd. 

Dan ben je als bouwbedrijf meteen bezig met 

een duurzaamheidsslag.” 

DUURZAAMHEIDSCALCULATIE 

Het motto van VanMeijel ‘bouwen kan simpeler’ 

komt ook in deze oplossing weer terug. In 

Metacom Online was een package voor duurzaamheid 

in ontwikkeling, alleen sloot deze niet 

genoeg aan op de huidige wensen. Onze werkgroep 

is gaan inventariseren wat de wensen 

VanMeijel ontwikkelt tevens een stamdatahub: leveranciers kunnen in Metacom 

Online de prijzen, maar ook de duurzaamheids- en uitstootgegevens van hun 

materieel invoeren en delen. 

De duurzaamheidscoördinator kan calculatiegegevens van o.a. stikstof en CO 2 

vervolgens eenvoudig in AERIUS zetten. 

62


van de klant op dit moment zijn. Op basis van 

die belangrijke input, waarbij de uitdaging voornamelijk 

aan de voorkant lag bij het verzamelen 

van alle betreffende gegevens, zijn we dit verder 

aan het ontwikkelen. Met als doel dat onze 

klanten in Metacom op een efficiënte manier 

stikstofdeposities op Natura2000-gebieden 

kunnen berekenen naast de mogelijkheid om 

te calculeren met CO 2 

. De duurzaamheidscoordinator 

kan dit soort gegevens vervolgens 

eenvoudig in AERIUS zetten, het rekeninstrument 

voor de leefomgeving van het RIVM,” 

zegt Hoekman en legt uit dat de nieuwe ontwikkelingen 

in Calculatie XE tussentijds getoetst 

wordt bij klanten. “Het is zelfs mogelijk 

om verschillende versies aan te maken, zodat 

je kunt vergelijken welke optie de minste uitstoot 

oplevert. De gegevens die nodig zijn voor 

het invullen van de AERIUS calculatie kunnen 

straks eenvoudig vanuit de calculatie geprint 

worden en worden gedeeld met de duurzaamheidscöordinator.” 

Op het VMA festival ‘Future 

Proof’ van 6 juni in de Noordoostpolder, heeft 

VanMeijel deze nieuwe oplossing al gepresenteerd. 

De duurzaamheidscalculatie zal uitkomen 

in Metacom versie 2022 en 2023. 

De voornaamste oorzaak van stikstofuitstoot in de bouw is het groot materieel, zoals graafmachines, 

vrachtwagens, kranen, bulldozers en shovels. 

VanMeijel werkt aan een nieuwe duurzaamheidscalculatie in het ERP-platform Metacom. 

‘Het stikstofdebacle: 

naast een uitdaging 

ook een kans om 

te groeien als 

bouwprofessional’ 

STAMDATAHUB 

Een mooie ontwikkeling dat je - wanneer je de 

kostprijs en de verkoopprijs calculeert - ook 

meteen de CO 2 

-uitstoot en stikstofuitstoot 

kunt calculeren, vindt Hoekman. “En wellicht 

zullen we er op termijn nog meer aan toe gaan 

voegen, maar voor nu heeft dit de prioriteit.” In 

het verlengde van de duurzaamheidscalculatie 

package is VanMeijel ook bezig met het ontwikkelen 

van een stamdatahub. “In Metacom is het 

doel om de stamgegevens van materieel per 

leverancier (gegevens zoals brandstofgebruik) 

vast te kunnen leggen. Met de stamdatahub is 

het mogelijk dat onderaannemers zelf in Metacom 

Online de prijzen, maar ook de duurzaamheids- 

en uitstootgegevens van hun materieel 

in kunnen voeren en die kunnen delen 

met de hoofdaannemers waar ze voor werken. 

En zo denken we altijd mee in echte oplossingen 

waar de markt behoefte aan heeft”, zegt 

Hoekman tot slot. ■ 

63

Benieuwd naar de 

mogelijkheden? Neem 

contact met ons op! 

STIKSTOFUITSTOOT EFFICIËNT BEREKENEN? 

DUURZAAMHEIDSCALCULATIE 

ONTDEKKEN IN METACOM 

Als bedrijf in de grond-, wegen waterbouw heb je nu meer dan ooit te maken 

met duurzame maatregelen en stikstofuitstoot. Per bouwproject moet worden 

onderzocht wat de stikstof gevolgen zijn voor beschermde natuurgebieden die 

om het bouwproject heen liggen. Dit veroorzaakt vertraging in projecten. 

Maak kennis met de duurzaamheidscalculatie package: 

Stikstof en ammoniak emissies bereken van werktuigen & transport 

Deposities berekenen in Aerius 

Meerdere versies aanmaken, voor de beste vergelijking. 

Onderbouwing als pdf genereren & direct delen met andere partijen.

Van kaart 

en analyse 

naar inzicht 

Efficiëntere workflows, duidelijkere 

samenwerking en betere ontzorging. 

Voeg locatie toe aan uw ontwerp-proces 

en krijg inzicht in hoe projecten zich 

verhouden tot de ruimtelijke context.


Tekst | Lisa Zeijpveld Beeld | Esri 

Actuele beelden van de 

openbare ruimte in ArcGIS 

Altijd en overal inzicht in de actuele staat van het wegennetwerk in Nederland. Dat kan via het platform 

en de app van Real-Time Road Inspection (RTRI). Dankzij een recente integratie met het Esri 

ArcGIS-platform zijn de gebruiksmogelijkheden alleen maar toegenomen. Kortweg biedt dit meer 

gebruiksgemak, meer data en toepassingsmogelijkheden. "We zijn blij met deze mooie samenwerking, 

zodat we onze gezamenlijke klanten nog beter kunnen bedienen", zo roepen Jan Kroon, directeur 

van RTRI en Frank de Zoeten, senior business developer bij Esri Nederland in koor. 

Real-Time Road Inspection is in 2021 gestart. Oprichter Andries Takke 

kwam tot dit idee toen hij onderweg was met zijn auto en hem allerlei 

afwijkingen in de infrastructuur opvielen, variërend van een slecht wegdek 

tot kapotte hectometerpaaltjes. Waarom doen we niets met die informatie, 

zo vroeg hij zich af? Dat bracht hem samen met een team van experts 

tot de ontwikkeling van een app en een platform waarmee en waarop 

beelden worden verzameld die weggebruikers maken vanuit hun auto met 

een mobiele telefoon of bij voorkeur met een dashboardcamera. 

HANDIG 

Met de integratie met het Esri ArcGIS-platform is er nu een verdere stap 

voorwaarts gezet. "De Esri ArcGIS gebruikers, waaronder veel overheden 

en aannemers, kunnen bij een bezoek aan het platform met een paar klikken 

nu ook specifieke RTRI GIS-data boven tafel krijgen. Reuze handig voor diegenen 

die willen weten hoe het gesteld is met de staat van een bepaald stuk 

weg in Nederland. De combi is per direct beschikbaar voor al onze abonnees 

die hebben gekozen voor een zogenoemd API-pakket", zegt Kroon. 

TOEGEVOEGDE WAARDE 

De Zoeten vult aan: "De toegevoegde waarde voor klantengroepen van 

zowel Esri als RTRI zijn de actuele beelden van de openbare ruimte die 

beschikbaar zijn. Beschouw de integratie als een hosted feature service in 

ArcGIS Online. Gebruikers kunnen op een veilige manier de data in hun eigen 

ArcGIS omgeving gebruiken en delen via allerlei configureerbare apps 

die workflows van klanten ondersteunen. ArcGIS online heeft met het 

portaal een beheeromgeving waarmee toegang naar services verleend kan 

worden." De Zoeten vervolgt: "Het mooie is dat het contact voor deze samenwerking 

snel was gelegd. We zijn niet al te lang geleden benaderd door 

RTRI. Vervolgens zijn zowel onze als hun ontwikkelaars ermee aan de slag 

gegaan en de feature service is nu dus al in de lucht. Soms gaat het snel!" 

Gebruikers kunnen op een veilige manier de data in hun eigen ArcGIS omgeving gebruiken en delen via allerlei configureerbare apps die workflows van klanten ondersteunen. 

66


diensten maken de beelden terwijl ze toch al onderweg zijn. De beelden 

worden dan ook als het ware door iedereen gemaakt en zijn ook 

van iedereen. Bestuurders brengen automatisch wegen in kaart, terwijl 

ze rijden met onze mobiele app. Afwijkingen in een traject worden 

met 1 druk op de kop geregistreerd en met een route-exportfunctie 

geëxporteerd naar het platform. Alles bij elkaar zorgen we zo voor 

up-to-date wegeninformatie, minder CO 2 

-uitstoot door minder voertuigkilometers 

en is het bovendien kostenbesparend. Goed om te vermelden 

is dat ons platform is opgenomen als keteninitiatief in de CO 2 

- 

prestatieladder (trede 3)." 

Altijd en overal inzicht in de actuele staat van het wegennetwerk in Nederland. 

Dat kan via het platform en de app van Real-Time Road Inspection (RTRI). 

ACTUELE BEELDEN 

Volgens Kroon kunnen overheidsinstanties, zoals Rijkswaterstaat, de 

beelden gebruiken om bijvoorbeeld onderhoud te plegen, zaken te 

vervangen en schades te repareren of om deze activiteiten op afstand 

te monitoren. "Aannemers kunnen voor het interpreteren van bestekken 

en projectvoorbereiding uitstekend gebruikmaken van actuele 

beelden om de situatie van geplande werkzaamheden en projecten 

op afstand te monitoren. Ook kunnen eenvoudig rapportages worden 

opgesteld. Zo worden kostbare, soms onveilige, en tijdrovende bezoeken 

aan een bouwlocatie beperkt tot een minimum. Beelden worden 

automatisch geüpload in het online RTRI-platform. Om deze in te zien 

en te beheren kunnen onze klanten dus een abonnement afsluiten." 

DUURZAAM 

Kroon: "We slaan met deze service meerdere duurzame vliegen in één 

klap. Want er hoeft niet speciaal gereden te worden om opnames te 

maken. Bijvoorbeeld vuilnisophaaldiensten, pakketbezorgers en andere 

30.000 UNIEKE BEELDEN PER DAG 

Inmiddels worden er bij elkaar al zo'n 30.000 unieke beelden per dag 

ingewonnen en dat aantal neemt alleen maar toe. Dat geldt ook voor het 

aantal gebruikers. Veel organisaties, bedrijven en overheden maken er 

inmiddels gebruik van, waaronder de vuilnisophaaldienst van gemeente 

Hoeksche Waard, KWS/Gebr. Van Kessel (VolkerWessels-ondernemingen), 

gemeente Eindhoven en Mourik Infra. "Er is vraag naar en belangstelling 

voor actuele beelden, waarmee onze klanten en die van Esri naar 

gelang hun behoeften er mee aan de slag kunnen en beleid op kunnen 

voeren of vervolgactiviteiten op kunnen plannen. Bij alles wat we doen 

staat veiligheid en privacy van onze appgebruikers en de openbare ruimte 

voorop", aldus Kroon. 

TOEKOMST 

De Zoeten verwacht dat deze hosted feature service nog maar het 

begin is van de mogelijkheden die de samenwerking biedt. “Het heeft 

potentie om uit te groeien tot een service die steeds meer opties biedt. 

Onder meer door toepassing van machine learning. Hiermee kan bijvoorbeeld 

gekeken worden of bepaalde verkeersborden scheef staan 

op een bepaald traject." Kroon ziet die mogelijkheden ook. "Artifi cial 

intelligence (AI), RTRI en ArcGIS gaan prima samen. De beelden bieden 

een basis voor toegepaste AI, onder meer bij het herkennen van 

objecten en schades." ■ 

‘Het heeft potentie om uit te groeien 

tot een service die steeds meer 

opties biedt’ 

Via RTRI worden dagelijks zo'n 30.000 unieke beelden ingewonnen en dat aantal neemt alleen maar toe. 

67


Tekst | Roel van Gils Beeld | ICT Group 

Digitalisering van 


OT ontmoet IT 

De Nederlandse kritieke infrastructuur, zoals tunnels, bruggen, gemalen, sluizen en elektriciteitsnetwerken, 

is van oudsher geautomatiseerd met Operationele Technologie (OT). Deze technologie staat 

bekend om zijn betrouwbaarheid en veiligheid. We willen echter steeds meer weten van en doen 

met deze kritieke infrastructuur, maar ook zaken voorspelbaar maken zodat de beschikbaarheid zo 

hoog mogelijk is. Daarom wordt er naast OT ook steeds meer gebruik gemaakt van IT in de kritieke 

infrastructuur. Tegelijkertijd mag dit niet ten koste gaan van de robuustheid en veiligheid van de huidige 

systemen. ICT Group weet als geen ander hoe je een brug slaat tussen OT en IT om daarmee de 

veiligheid, beschikbaarheid en betrouwbaarheid van kritieke infrastructuur te garanderen. 

OT is een aparte tak van automatisering met 

plc’s en scadasystemen. “Deze technologie is 

robuust, betrouwbaar en veilig”, begint Herman 

Kraaij van ICT Group. “Je zet een systeem 

aan en hebt er geen omkijken meer naar. Het 

draait vele jaren zonder enig mankement of 

storing. Nu worden er steeds meer zaken aan 

toegevoegd, zoals cloud computing of kunstmatige 

intelligentie. Functioneel is het natuurlijk 

fantastisch, maar qua robuustheid en veiligheid 

is het wel een punt van zorg bij veel beheerders. 

Assets worden kwetsbaar omdat ze gekoppeld 

zijn aan IT. OT koppelen aan IT-systemen 

in de cloud, als voorbeeld, brengt behalve 

voordelen ook serieuze risico’s met zich mee 

die geborgd moeten worden.” 

SLIMME ALGORITMES 

Kijkend naar automatisering in het waterdomein, 

dan worden nu al slimme algoritmes 

ontwikkeld die voorspellen wanneer een 

dijk mogelijk aan sterkte verliest, geeft Léon 

Huijsdens van ICT Group als voorbeeld. “Dat 

is puur IT. Daarbij worden tegenwoordig ook 

drones ingezet om scheuren in dijken te detecteren. 

Dat levert gigabytes aan data op 

die geautomatiseerd en geanalyseerd moeten 

worden. Ook weer IT. Maar het gaat nog veel 

verder dan dat. IT-algoritmiek wordt ook ingezet 

bij processen om afvalwater op te waarderen 

tot drinkwater, een mooi voorbeeld 

van circulariteit. Klassieke plc-technologie is 

dan niet meer toereikend. Op alle fronten 

wordt dus IT aan OT toegevoegd.” 

BESCHIKBAARHEID EN VEILIGHEID 

Diezelfde evolutie zien we aan de kant van de 

vervoersinfrastructuur over de weg, het water 

en het spoor, zegt Kraaij. “Hierin bevinden zich 

allerlei objecten, zoals een brug, tunnel of sluis 

die ten dienste staan van de kritieke infrastructuur. 

Beschikbaarheid en veiligheid zijn hierin hele 

belangrijke aspecten, maar staan beide onder 

druk. Omdat we zo’n dichtbevolkt land zijn, is 

de belasting van die objecten enorm. Als je bijvoorbeeld 

het verkeer dat 40 jaar geleden per 

etmaal over de Van Brienenoordbrug reed vergelijkt 

met dat van nu, dan is de toename enorm. 

En als zo’n object uitvalt, staat heel de regio Rotterdam 

stil. Voorspelbaarheid in de functie van 

dat soort objecten is super belangrijk, zowel voor 

de betrouwbaarheid als voor het uitvoeren van 

(tijdelijk) onderhoud. Daar wil je zo voorspellend 

mogelijk in zijn. ‘IT ontmoet OT’ is dan bijzonder 

bepalend, zodat je informatie hebt over de status 

van de systeemdelen van deze assets.” 

VOORSPELBAARHEID 

Een ander voorbeeld over het belang van voorspelbaarheid. 

Huijsdens: “Hadden we vroeger 

nog de capaciteit om bij een hoosbui het water 

reactief af te voeren, nu willen we op voorhand al 

weten waar en op welk moment de hoosbui gaat 

vallen, zodat we vooruitlopend daarop al pompen 

kunnen aanzetten om een deel van het water 

af te voeren.” Kraaij geeft nog een voorbeeld: 

“Bij een tunnel willen we weten wat de status is 

van bijvoorbeeld de lagers in een ventilator. Als 

de ventilator uitvalt, moet de tunnel dicht. Dat 

wil je voorkomen. Daarom is het zaak om tijdens 

een geplande onderhoudsperiode alle renovatiewerkzaamheden 

mee te nemen, ook de lagers 

van de ventilator die versleten zijn. Voor die voorspelbaarheid 

heb je IT nodig. Er zijn inmiddels verschillende 

initiatieven opgestart, dit gebeurt nog 

vaak als PoC, maar in de toekomst verwachten 

we dit steeds verder uit te breiden.” 

Klassieke OT verrijken met IT is fantastisch 

en biedt volop perspectief, maar ben je bewust 

van de kwetsbaarheden, resumeert 

Huijsdens. “Als ICT Group hebben we beide 

competenties aan boord. Techneuten die alles 

weten van OT, maar ook experts op IT-gebied. 

Dat onderscheidt ons van andere automatiseerders 

in de infrastructuur. Daarnaast 

hebben onze specialisten ook veel kennis van 

het werktuigbouwkundige en elektrotechnische 

aspect dat we automatiseren. Dat maakt 

dat we als geen ander in staat zijn om op een 

betrouwbare en veilige manier een brug te 

slaan tussen OT en IT om de infrastructuur 

toekomstbestendig te houden.” ■ 

Naast OT wordt er steeds meer gebruik gemaakt van IT in de kritieke infrastructuur. 

68


BESTE DIGITAL TRANSFORMER 

ICT Group is door MT/Sprout 

wederom uitgeroepen tot beste 

Digital Transformer in de categorie 

Software, Development & Platforms/ 

Enablers-Overall. Dat blijkt uit het 

DX300-onderzoek, dat op initiatief van 

toonaangevend ondernemersplatform 

MT/Sprout is uitgevoerd. “Net als 

vorig jaar zijn we beoordeeld op 

de onderwerpen: samenwerking 

met onze klanten in digitale 

transformatietrajecten, expertise op het 

gebied van transformatie en de kwaliteit 

van de uitvoering van onze diensten. En 

wederom hebben wij in onze categorie 

de eerste plaats bemachtigd.” 

ICT Group heeft beide competenties aan boord: techneuten die alles weten van 

OT, maar ook experts op IT-gebied. 

69

INGENIEURSBUREAU 

VAN DE TOEKOMST 

Assetmanagement 

Projectmanagement 

Techniek & Automatisering 

Veiligheid 

Data & Informatie 

Wij zijn uw partner in lifecycle. 

innocy.nl

AGRULINE 

PE 100-RC 

Scheurbestendige fittings & leidingen 

LANGERE LEVENSDUUR 

scheurbestendig PE 100-RC 

HOGE ECONOMISCHE EFFICIËNTIE 

schuurvrije installatie 

DUURZAME KOPPELINGEN 

betere lasresultaten 

ONE STOP SHOPPING 

compleet PE 100 RC leidingsysteem 

voor gas, waterstof, water, 

afvalwater en chemische media 

® 

agru Kunststofftechnik Gesellschaft m.b.H. | Ing.-Pesendorfer-Strasse 31 | 4540 Bad Hall, Oostenrijk | www.agru.at |


Als aannemer ben je verplicht om schade aan de omgeving zover mogelijk te voorkomen. 

Scherpe, continue monitoring kan grote 

kostenposten en stilstand voorkomen. 

Tekst | Susan Peek Beeld | Topcon 

Het belang van een 

bouwkundige opname 

en monitoring 

Als aannemer ben je verplicht om -bij de bouw van een project- schade aan de omgeving zoveel 

mogelijk te voorkomen. Werkzaamheden als graven, heien, het trillen van damwanden en bemaling 

kunnen de grond instabiel maken, waardoor omliggende objecten bijvoorbeeld kunnen verzakken. 

Het is dan ook voor alle partijen van belang om die risico’s in kaart te brengen en vooral 

zo klein mogelijk te maken. Dat kan door voorafgaand aan een bouwproject een bouwkundige 

opname van het risicogebied te maken en tijdens de werkzaamheden te monitoren. 

Door de bouwkundige opname is vooraf de 

precieze staat van elk object in de omgeving duidelijk. 

Het geeft de aannemer tevens informatie 

over de risico’s van de bouwwerkzaamheden en 

de kans op schade. Tijdens de uitvoering van de 

bouwwerkzaamheden monitort de aannemer 

zowel de bouwkuip en -locatie als de omliggende 

objecten. Hij meet of alle objecten nog 

op dezelfde afstand staan ten opzichte van elkaar 

en van de omgeving. Zodra er veranderingen 

optreden in die metingen, kan de aannemer 

maatregelen nemen. “Een bouwkundige opname 

en monitoring zijn om vele redenen belangrijk 

om te doen”, zegt Barry Engelen, Adviseur 

Geodesie bij Topcon Positioning Netherlands. 

ZES REDENEN VOOR 

BOUWKUNDIGE OPNAME 

EN MONITORING 

1. De opname is de juridische basis om het 

project te starten; 

2. De opname geeft duidelijkheid over constructieve 

risico’s in de bouwomgeving; 

3. Opname en monitoring kunnen imagoschade 

voorkomen; 

4. Opname en monitoring kunnen faalkosten 

(in tijd en geld) voorkomen; 

5. Je kunt aanspraak maken op de verzekering 

als er toch schade ontstaat; 

6. Je bent goed voorbereid op de Wet kwaliteitsborging 

voor het bouwen (Wkb). 

De noodzaak is dus duidelijk, maar hoe pak je 

dit aan? Hoe implementeer je de opname en 

monitoring in je werkprocessen? We laten zien 

hoe aannemer Heijmans dat doet. 

ONDERDEEL VAN 

HET WERKPROCES 

“Gelukkig is de kans op grote, constructieve 

schade bij de meeste projecten relatief 

klein. Bij werkzaamheden voor grote 

bouwprojecten, waar de impact op de omgeving 

zo groot is dat er wél constructieve 

problemen kunnen ontstaan, is een bouwkundige 

opname en monitoring standaard 

onderdeel van ons werkproces”, zegt Robin 

72


Bouwkundige opname van het risicogebied gebeurt idealiter al in de tenderfase. 

Dullens, projectleider bij Heijmans. “Vooraf 

wordt er een bouwkundige opname van het 

risicogebied gemaakt door een opname-expert. 

Vervolgens wordt er een monitoringsplan 

gemaakt aan de hand van het ontwerp. 

Daar staat in wat en hoe er gemonitord 

moet worden en met welke frequentie. Uiteraard 

staan hier ook de beheersmaatregelen 

in, net als de grenswaardes die niet 

mogen worden overschreden.” Dullens legt 

uit dat vervolgens de monitoringsapparatuur 

wordt opgesteld en de meetdata naar 

de betrokkenen wordt gestuurd. “Wordt 

de signaalwaarde bereikt, dan krijgt bijvoorbeeld 

de projectleider een bericht dat 

er sprake is van veranderingen en kan de 

werkwijze worden aangepast. Wordt de 

interventiewaarde bereikt, dan moeten 

werkzaamheden per direct worden stilgelegd. 

Uiteraard doen we er alles aan om dat 

te voorkomen. We willen risicogestuurd en 

beheerst bouwen en de constructieve veiligheid 

van het te bouwen object én objecten 

in de omgeving borgen.” 

METRO GRAND PARIS 

Ook in Parijs is er sprake van adequate monitoring 

bij project Grand Paris: een megaproject 

voor de metro, waarbij het netwerk 

dubbel zo groot gemaakt wordt. Bij de bouw 

van maar liefst 200 kilometer aan nieuwe 

metrolijnen rond Parijs zullen er zo’n 20 tunnelboormachines 

actief zijn. Bij zo’n groot 

project onder een drukke stad is veiligheid 

van levensbelang. Cementys zet Topcon monitoringapparatuur 

in waarmee onder andere 

de aangrenzende bouw in de gaten gehouden 

wordt, zoals stations, tunnels, maar ook 

naastgelegen wegen, masten en antennes. 

Deze detectie-technologie merkt zelfs de 

kleinste beweging op zodat er indien nodig 

ingegrepen kan worden. Alle metingen moeten 

dus kloppen: daar staat of valt zo’n project 

mee. Nauwkeurigheid van de apparatuur 

is dus cruciaal: onder alle weersomstandigheden 

moet die worden gewaarborgd, tot op 

de halve millimeter nauwkeurig. De experts 

zorgen met de gespecialiseerde apparatuur 

van Topcon in Parijs voor een veilig fundament 

voor dit megaproject. 

‘Risico’s verkleinen, 

discussies elimineren’ 

Topcon schreef in samenwerking met Cobouw 

een whitepaper over het belang van 

monitoring en hoe je de opname en monitoring 

van het risicogebied in de workflow 

van projecten verwerkt. Ontvangen? 

Check: https://bit.ly/467RLbn ■ 

Ondergrondse werkzaamheden brengen altijd risico's van schade aan de 

omgeving met zich mee. 

Een bouwkundige opname van de omgeving bewijst of deze scheur er al zat 

voordat je begon met de werkzaamheden. 

73

UNIEKE 120 TONNER 

OP 5 ASSEN. 

Met een uitzonderlijk lange hoofdmast van 

66 meter, enorme hijscapaciteit, goede 

wendbaarheid en de mogelijkheid om 

extra ballast op de kraan te vervoeren is de 

nieuwe Grove GMK5120L de meest veelzijdige 

taxikraan in de 100-120 tons klasse. 

• Eén motor concept met een zuinige en schone EUROMOT 5/ 

Tier 4 final Mercedes motor en transmissie. Compleet met 

Fuel Saver Mode voor extra brandstofbesparing. 

• Met het ECO-modesysteem, standaard op de kraan, is de 

GMK5120L de zuinigste kraan in deze klasse. 

• CCS-besturingssysteem, intuïtief, eenvoudig voor iedere 

gebruiker met hoofdmast configurator. 

• MAXbase voor veilig werken bij asymmetrische opstelling 

en extra hijscapaciteit. 

• Indrukwekkende hijscapaciteit zowel op hoogte als op 

vlucht tot 6,3 ton met 66 meter hoofdmast. 

• ‘Best in class’ taxi-kraan met maar liefst 14,6 ton ballast op 

de kraan binnen de geldende aslasten van 12 ton per as. 

• UK ballast configuratie met 30,7 ton ballast op de kraan 

met 16,5 ton per as. 

GMK5120L 

• Capaciteit: 120 ton 

• Hoofdmast: 66 meter 

• Jib mechanisch of hydraulisch: 

Max. 24 meter 

• Maximale hoogte: 90 meter 

• Motor: Mercedes-Benz 390 kW 

EUROMOT 5/Tier 4 final 

Meer weten? www.manitowoc.com. 

Neem contact op via: 

salesnl@manitowoc.com 

Of maak een afspraak met de Grove 

specialisten. 

Zuid Nederland: 

Niek Brabers 06 209 255 20. 

Noord Nederland: 

Erik Baas 06 523 868 65.

Infra werkgebied 

Infra woongebied 

In een paar klikken 

bij de oplossingen voor 

jouw infra vraagstuk 

Heijmans heeft het 

Met ruim 100 jaar ervaring en een breed assortiment aan 

slimme, 

Met ruim 

technische 

100 jaar ervaring 

en duurzame 

en een 

oplossingen 

breed assortiment 

maken 

aan 

wij 

slimme, 

infrastructuur 

technische 

toekomstbestendig. 

en duurzame oplossingen 

Heijmans 

maken 

heeft 

regionale 

wij infrastructuur 

vestigingen 

toekomstbestendig. 

door heel Nederland. 

Heijmans 

Van hieruit 

heeft 

werken 

regionale 

we 

vestigingen 

samen met 

door 

(semi)-overheden 

heel Nederland. 

én private 

Van hieruit 

opdrachtgevers 

werken we samen 

aan 

met 

lokale 

(semi)-overheden 

projecten. Want 

én 

wat 

private 

jouw 

infra 

opdrachtgevers 

uitdaging ook 

aan 

is, 

lokale 

wij denken 

projecten. 

graag 

Want 

met 

wat 

je 

jouw 

mee over 

mogelijke 

infra uitdaging 

oplossingsrichtingen. 

ook is, wij denken 

Heijmans 

graag met 

heeft 

je mee 

het 

over 

mogelijke oplossingsrichtingen. Heijmans heeft het 

Scan de 

QR-code en 

Scan de 

neem direct 

QR-code en 

een kijkje 

neem direct 

een kijkje

De geluidswal is 520 meter lang, loopt naar boven taps toe en varieert in breedte. 

Tekst | Roel van Gils Beeld | Heijmans 

Superslanke geluidswal 

in gewapende grond 

voor Park Vijfsluizen 

Het voormalige sportpark van Shell in de gemeente Vlaardingen wordt door Heijmans getransformeerd 

tot een nieuwe woonwijk met circa 400 woningen: Park Vijfsluizen. Om het groene karakter weer terug 

te brengen én verkeersgeluid te weren is tegen de aanpalende snelweg A4 een superslanke geluidswal 

gerealiseerd in gewapende grond. Een dermate slanke constructie die volgens Gino Jongmans, 

bedrijfsleider bij Voets Gewapende Grondconstructies, uniek is voor Nederlandse begrippen. 

Bij de ontwikkeling van Park Vijfsluizen zijn verschillende specialismen 

vanuit Heijmans betrokken. “Vastgoed ontwikkelt het terrein, Woningbouw 

bouwt de woningen en Infra maakt het terrein bouwen woonrijp”, 

legt Mark van Hees uit, projectleider bij de infradivisie. De geluidswal 

is Europees aanbesteed met als doel om in de eerste fase met de 

winnende partij verder te gaan in een bouwteam. Na de bouwteamfase 

volgt een realisatiefase. Heijmans (Infra en Funderingstechnieken) en 

Voets Gewapende Grondconstructies hebben gezamenlijk in het najaar 

van 2021 de tender doorlopen om te komen tot het beste plan. “Op 21 

januari 2022 bleken wij voor die aanbesteding de beste partij en is ons 

fase 1 gegund, de bouwteamfase.” 

MAAKBAARHEID 

In de eerste fase hebben de drie partijen, samen met de gemeente 

Vlaardingen en Heijmans Vastgoed als opdrachtgever in een bouw- 

teamverband het ontwerp verder uitgewerkt. “In deze fase hebben 

we de wensen van de opdrachtgever, landschapsarchitect, de maakbaarheid 

en alle disciplines en stakeholders in een recordtempo bij 

elkaar gebracht. Het rechtvaardigde de keuze van de opdrachtgever 

om hiervoor een bouwteam op te tuigen”, vindt Jongmans. “Ook 

werd gestuurd op de prijs. Als bouwteam werden we uitgedaagd om 

vanuit een voorlopig ontwerp het project verder te optimaliseren, 

mede in samenspraak met adviesbureau Crux dat reeds bij de opdrachtgever 

was aangesloten.” De maakbaarheid was volgens Jongmans 

echt wel een issue, in dit geval vanwege de slankheid in gewapende 

grond. “Vanuit ieders expertise zijn we uiteindelijk gekomen 

tot een maakbaar ontwerp binnen een voor de opdrachtgever acceptabel 

budget. Dat resulteerde uiteindelijk in een uitvoeringsovereenkomst, 

de realisatiefase (fase 2) middels UAV-GC, die op 25 juli 

2022 werd getekend. Kort daarna zijn we gestart met de uitvoering.” 

76

De geluidswal is gerealiseerd in gewapende grond. 

45.000 TON MENGGRANULAAT 

De geluidswal is 520 meter lang, loopt naar boven taps toe en varieert 

in breedte. Op het smalste punt is het ‘scherm’ bovenin slechts 2,5 

meter breed en onderin 4,5 meter breed bij een hoogte variërend 

van 12 tot 14 meter. “Het geheel steunt op een palenmatras dat is 

opgebouwd uit 1.432 stuks heipalen, met daar bovenop paaldeksels 

en een laag in folie ingepakte menggranulaat (het matras). De bedoeling 

is dat de hele wal gaat hangen op die palen”, legt Van Hees uit. 

“Op het paalmatras is de gewapende grondconstructie aangebracht. 

De geluidswal bestaat in de basis uit een kern van menggranulaat, 

aangevuld met gekwalificeerd zand en gebiedseigen grond bij de bredere 

delen. Boven op de wal bevindt zich een schanskorf bestaande 

uit granulaat en bioblocks, afgewerkt met cortenstaal. De bioblocks 

dragen overigens ook bij aan het dempen van het verkeersgeluid vanuit 

de A4.” In totaal is er volgens Van Hees ruim 45.000 ton menggranulaat 

verwerkt in de geluidswal. “Het granulaat is in het kader van 

duurzaamheid grotendeels afkomstig uit de sloop van de oude sluis 

bij Terneuzen. Al met al dus ook een behoorlijk complexe logistieke 

uitdaging om het transport in goede banen te leiden, als je bedenkt 

dat gelijktijdig de woonwijk wordt gebouwd.” 

De geluidswal heeft momenteel nog een overwegend zwart uiterlijk, inherent 

aan de gewapende grondconstructie. Van Hees: “In het najaar 

worden de klimplanten aangeplant, zodat het uiteindelijk uitmondt in een 

groene oase. Om de groei te bevorderen is grondverbetering toegepast 

en is de wand voorzien van staaldraden en groeigaas. Voor de wal ligt 

nog een onderhoudspad met bomengranulaat en een wadi om de afwatering 

van de A4 te waarborgen.” Op 14 juni 2023 is de geluidswal formeel 

overgedragen aan de opdrachtgever. “Voor ons was het een heel 

bijzonder traject en verre van alledaags”, blikt Jongmans terug en besluit: 

“Vooral omdat we vanaf dag één betrokken waren en we zodoende de 

kans kregen om de maakbaarheid al in het ontwerp te borgen.” ■ 

De geluidswal bestaat in de basis uit een kern van menggranulaat, aangevuld met gekwalificeerd zand en 

gebiedseigen grond bij de bredere delen. 

Op het smalste punt is de geluidswal bovenin slechts 

2,5 meter breed en onderin 4,5 meter breed bij een 

hoogte variërend van 12 tot 14 meter. 

77

Visuele weergave van de werking van de Cycloon filterput kolk. 

Cycloon filterput kolk. Speciaal ontwikkeld om 

vervuiling uit infiltratiesystemen te houden en 

oppervlakte- en grondwater schoner te houden. 

Tekst | Susan Peek Beeld | TBS-SVA 

Zorgzaam afwateren 

is onze prioriteit 

Het is ongetwijfeld niemand ontgaan: ons klimaat verandert dusdanig, dat het absoluut nodig is om 

maatregelen te nemen. De grote, langdurige droogtes tegenover de enorme stortbuien waardoor 

enorme wateroverlast ontstaat, vragen om passende oplossingen in onder andere waterafvoer, waterbuffering 

en infiltratie. “Maar dan wel op een verantwoorde manier, met betere producten die een 

zuiverende werking hebben zodat ons oppervlakte- en grondwater schoner blijft”, zegt Willy Bruckers, 

commercieel directeur van TBS-SVA Groep. 

Mini Rain Garden. Een bak van gewapend beton 

met planten erin, die niet alleen als verkeersremmer 

kan werken, maar tevens als vergroener. 

Hij constateert dat er veel aandacht is voor 

infiltreren en bufferen, maar vindt dat er niet 

altijd de juiste producten worden aangeboden 

in de markt. “Er is bijna geen oog voor 

de vervuiling die men infiltreert”, zegt Bruckers. 

“En precies daar willen wij het verschil 

maken.” 

KLIMAATADAPTIEVE PRODUCTEN 

TBS-SVA is bezig met de ontwikkeling van een 

compleet assortiment klimaatadaptieve producten. 

“Omdat -als we het blijven doen zoals 

vandaag- dit de saneringsplekken worden van 

de toekomst”, zegt Bruckers. “Want het is bizar 

hoe vuil ons zogenaamde ‘schone’ regenwater 

is nadat het op de openbare infrastructuur 

is gevallen. En van dat water wordt vaak ons 

uiteindelijke drinkwater gemaakt! Met onze innovatieve 

producten willen we voorkomen dat 

verontreinigd water in de openbare ruimte terecht 

komt en zorgen we voor een veilig nu en 

een schonere toekomst.” 

Bruckers noemt enkele voorbeelden van klimaatadaptieve 

producten die het bedrijf ontwikkeld 

heeft. 

CYCLOON FILTERPUT KOLK 

“Onze Cycloon filterput kolk is speciaal ontwikkeld 

om vervuiling uit infiltratiesystemen 

te houden en oppervlakte- en grondwater 

schoner te houden. Op deze kolk kunnen drie 

traditionele kolken -uitgerust met een grof filter- 

aangesloten worden. Het water gaat als 

78

een cycloon door het fijnmazige filter, waarbij 

het schone water dankzij middelpuntvliedende 

kracht naar de schoonwaterafvoer gaat, die 

aangesloten kan worden op een willekeurige 

infiltratievoorziening, en het vuile water wordt 

afgevoerd naar het vuilriool.” 

‘Drie sterke merken 

waarbij 

volop sprake is van 

kruisbestuiving binnen 

de afwateringsmarkt’ 

COOL CITY DRAINGOOT 

“Verder ontwikkelden we de Cool City 

Draingoot. Dat is een nieuwe vorm van waterbuffering, 

afwatering en/of infiltratie waarbij 

vergroening en verkoeling van de binnenstad 

centraal staat.” Bruckers legt uit dat het 

product eenvoudig te plaatsen is, weinig onderhoud 

vergt en bestand is tegen wielbelasting 

dankzij de dragende roosterconstructie. 

“Maar bovenal is het een klimaatneutrale 

oplossing in binnenstedelijke gebieden: het is 

beheersbaar groen die hittestress in een verstedelijkte 

omgeving positief kan beïnvloeden 

en daarnaast zorgt voor het vertraagd 

afvoeren en/of infiltreren van gezuiverd regenwater 

op locatie.” 

MINI RAIN GARDEN 

“Eén van de meest recente ontwikkelingen is 

onze Mini Rain Garden. Een bak van gewapend 

beton met planten erin, die niet alleen 

als verkeersremmer kan werken, maar tevens 

als vergroener. Het substraat dat onder 

de planten zit, heeft een zuiverende werking 

door middel van toevoeging van kool. Het gezuiverde 

water dat daar doorheen is gegaan 

kan via een infiltratieleiding naar een wadi of 

dergelijke afgevoerd worden.” 

KRUISBESTUIVING 

“Wij voelen ons verantwoordelijk en maken 

van zorgzaam afwateren onze prioriteit”, 

zegt Bruckers. “Een mooie missie, die helaas 

hard nodig is. Sinds de fusie van TBS en SVA 

in 2020, is er al volop sprake van kruisbestuiving 

binnen de afwateringsmarkt en hebben 

we dit soort mooie innovatieve producten 

kunnen ontwikkelen. Met de recente overname 

van IE Systems is daar nog een expertise 

bijgekomen: de rioleringsmarkt.” IE Systems 

is gespecialiseerd in baanbrekende oplossingen 

bij rioleringsproblemen, zoals een luchtinblaassysteem 

ten behoeve van H2S-bestrijding 

en de gepatenteerde ontluchtings-/ 

afvoer kanteldeksels. “Het bedrijf past bij 

ons, we zitten vaak bij dezelfde opdrachtgevers 

en kunnen op deze manier nóg beter 

onze krachten bundelen en elkaar versterken.” 

Met de combinatie van deze drie sterke 

merken zorgt de TBS-SVA Groep ervoor dat 

hun klanten de juiste en meest passende oplossingen 

aangeboden krijgen voor een goed 

afwaterings- én rioleringssysteem. ■ 

Visuele weergave van de werking van de Cool City Drain. Het substraat dat onder 

de planten zit, heeft een zuiverende werking door middel van toevoeging van kool. 

Cool City Draingoot. Een nieuwe vorm van waterbuffering, afwatering en/of 

infiltratie waarbij vergroening en verkoeling van de binnenstad centraal staat. 

79

THEMA BETON 

Tekst | Jerry Helmers Beeld | Jerry Helmers en Dominic Brown 

Wens tot meer betonverfraaiing 

door middel van kleur verovert 

de betonindustrie én de 

buitenruimte in Nederland 

Het Vredespaleis, maar dan op een tramhalte naast het Centraal Station. 

“Ons land heeft gemiddeld genomen vaak ‘grijs en grauw weer’ en precies daarom vraag ik me af waarom 

we de kleur grijs zo veel gebruiken bij de inrichting van de stedelijke omgeving. Grijs + grijs = saai. 

Waarom niet wat meer kleur?” Aan het woord is de zichtbaar bevlogen Dominic Brown (40), creative 

entrepreneur uit Den Haag. “Kleur doet aantoonbaar iets met mensen. Ook de beton- en staalindustrie 

in Nederland kan nog wel wat stappen maken, wat mij betreft. Hoe? We kunnen beton aankleden! We 

kunnen beton mooier maken! We kunnen de beleving van beton naar een hoger niveau brengen!” 

80

THEMA BETON 

Een blik op de Hofvijver bij het Binnenhof, maar dan onder een viaduct bij het Centraal Station. 

Iedereen die wel eens in de Hofstad komt, 

heeft met zekerheid zijn prachtige werk wel 

eens gezien of is er voorbij gelopen. Bijvoorbeeld 

op en rond het Centraal Station in het 

centrum van de stad. Diverse viaducten, onderdoorgangen 

of pilaren zijn voorzien van 

méér dan levensgrote impressies die iets vertellen 

over de stad, haar inwoners en de geschiedenis. 

Alles beter dan al dat grijze en 

grauwe beton. Het is daar ter plekke een ware 

upgrade van de omgeving. 

‘Beton blijft langer 

houdbaar of 

heeft een minder 

strikt onderhoudsprogramma 

nodig’ 

En zo kan dus ook een spoorbrug onderdeel uitmaken van het landschap. 

81

THEMA BETON 

De trieste onderdoorgang bij NS Station Amsterdam RAI kan wel een upgrade gebruiken. Dominic Brown heeft een idee. 

SOCIALE VEILIGHEID 

Maar we doen dit in ons land nog veel te weinig. 

Brown: “We missen dus kansen. Want 

kleur – zeker ook in combinatie met de juiste 

verlichting – biedt meer sociale veiligheid. 

Ook is aangetoond dat op plekken waar meer 

kleur is, minder ongewenste graffiti is. Daarnaast 

kun je met kleur kansen creëren voor de 

promotie van de historie of de cultuur van de 

stad. Maar bovenal: door beton(blokken) te 

voorzien van folie met een kleurrijke tekening 

of ontwerp, met daaroverheen een coating – 

want, zo werkt het – ben je ook duurzaam 

bezig. Het beton heeft door de beschermlaag 

minder last van weersinvloeden. Dit betekent: 

minder erosie! En dus blijft beton langer houdbaar 

of heeft het een minder strikt onderhoudsprogramma 

nodig. Voor mij is het nog 

steeds niet te bevatten dat veel grote jongens 

in de betonindustrie dit niet zien of … niet 

willen zien?” 

VERLOEDERING 

“In de steden in Nederland zijn zo ontzettend 

veel lelijke plekken. Er zijn veel locaties 

waar de kleur grijs aantrekkelijker kan worden 

gemaakt. Het beton is daar niet aangekleed: 

de verloedering slaat toe. Ik ben ervan 

overtuigd dat veel inwoners, passanten en 

gewone burgers deze visuele achteruitgang 

ook niet accepteren: ze snappen niet dat er 

geen euro’s worden uitgetrokken om op een 

simpele manier de omgeving te verfraaien en 

daarmee sociaal-maatschappelijke doelstellingen 

te bereiken. Vooral op de locaties die 

zo in het oog springen. En, over geld gespro- 

Deze plek in Den Haag is Dominic Brown een doorn in het oog. Direct naast Den Haag NS, bij de 

taxistandplaats: alleen maar grijs en grauw. Dat kan kleurrijker. 

Dominic Brown op het Anna van Buerenplein in het 

centrum van Den Haag, samen met… Anna van Bueren. 

82

THEMA BETON 

ken: voor relatief weinig geld kúnnen we die 

impact creëren!” 

CITYMARKETING 

Brown ziet die noodzaak tot verfraaiing zelfs 

als een component van maatschappelijk verantwoord 

ondernemen. “De betonjongens 

zijn goed met hun technische innovaties om 

daarmee een stuk duurzaamheid te bereiken, 

hetzij in de productieprocessen hetzij in het 

eindproduct. Prima. 

werken. Oftwel, het is ook een oproep aan de 

architecten van Nederland die elke dag bezig 

zijn met de inrichting van onze buitenruimtes. 

Bovendien kan het verfraaien van beton zelfs 

een (commercieel) onderdeel worden van 

slimme citymarketing. Je creëert namelijk plekken 

die interessant worden voor het maken 

van selfies. Toeristen vinden het geweldig. Die 

zijn juist daarnaar op zoek. Als ze maar een selfie 

kunnen maken en als ze maar wat interessants 

kunnen posten. Aangekleed beton levert 

dus alleen maar voordelen op.” ■ 

‘Je creëert met een 

verfraaiing van het 

beton plekken die 

interessant worden 

voor het maken 

van selfies’ 

Ik denk dat we daar vanuit Nederland ook wereldwijd 

in voorop lopen. Maar, maatschappelijk 

verantwoord ondernemen betekent dat je 

er ook voor zorgt dat mensen de omgeving als 

veilig ervaren. Je wilt mensen zich toch comfortabel 

laten voelen in de openbare ruimte? 

Dat is – vind ik – feitelijk óók een opgave voor 

de beton- en staalindustrie, en dan met name 

voor de partijen die aan onze infrastructuur 

Zeg het maar, waar kiest u voor? Een saai geluidsscherm langs de snelweg of wat meer leven langs de vangrail? 

83

THEMA BETON 

Tekst | Suzanne van Gaale Beeld | v.d. Bosch Beton 

17 miljoen kilogram CO -reductie 

2 

dankzij cementloze bestrating 

Voor gemeenten die hun bestratingsmaterialen willen verduurzamen, heeft v.d. Bosch Beton uit Almelo 

de oplossing: Reduton ® cementloos beton. Dankzij de extreem lage CO 2 

-uitstoot en MKI-score is dit 

een zeer interessante optie voor duurzame infraprojecten, van een eenvoudig trottoir tot groen 

parkeren aan toe. Berry Mullink van v.d. Bosch Beton vertelt waar en hoe Reduton ingezet wordt. 

Van een grote gemeente als Rotterdam tot aan 

kleinere gemeenten als Twenterand, Hellendoorn, 

Dalfsen en Steenwijkerland. Zij hebben 

duurzaamheid op de agenda en kiezen voor de 

toepassing van Reduton bij onder meer de aanleg 

van fietspaden, voetgangerspaden en straten. 

“Reduton zien wij als het zogenaamde laaghangende 

fruit”, aldus Mullink. “Het is per direct 

beschikbaar, volledig gecertificeerd en 100% recyclebaar. 

Dat maakt het voor gemeenten en andere 

overheden relatief eenvoudig om te inves- 

teren in duurzame infraprojecten. Van de aanleg 

van een fietspad of voetgangerspad tot groene 

parkeerplaatsen en volledige wegen aan toe.” 

KIWA-CERTIFICAAT 

Zeven jaar geleden, in 2016, investeerde v.d. 

Bosch Beton in een fabriek om beton op basis 

van geopolymeer beton, dus zonder cement 

te produceren. “We hebben daarvoor samen 

met de provincie Overijssel een half jaar lang 

een proef gedraaid om het te testen. Dit liep 

dusdanig naar wens dat we klaar waren om Reduton 

te produceren. Om de kwaliteit te borgen 

en aantoonbaar te maken, is het KIWA-gecertificeerd. 

Dit certificaat biedt de zekerheid 

dat Reduton voldoet aan de gangbare normen 

en dat tegelijkertijd een vergelijking met klassieke 

materialen mogelijk is.” 

VOORDELEN 

Het belangrijkste verschil tussen Reduton en 

regulier beton is dat bij Reduton het cement 

Reduton als bermverharding in de gemeente Súdwest-Fryslân. 

84

THEMA BETON 

Op de Campus van de UT in Enschede is Reduton toegepast op de parkeerplaatsen. 

vervangen is door geopolymeren. Voor deze 

betonsoort worden grondstoffen gebruikt die 

minder CO 2 

-uitstoot veroorzaken dan traditioneel 

cementbeton. Daarnaast worden secundaire 

bouwstoffen als toeslagmaterialen gebruikt. 

“Hierdoor behalen we een extreme CO 2 

-reductie 

tot wel 75% en zijn de milieukosten vele malen 

lager. De MKI is zo’n 60% lager dan van cementbeton. 

In de acht jaren dat we nu bezig zijn, 

hebben we aantoonbaar al 17 miljoen kilogram 

CO 2 

gereduceerd.” Naast deze twee belangrijke 

voordelen, zijn er nog een aantal aspecten die 

de toepassing van Reduton aantrekkelijk maken. 

Zo heeft het een langere levensduur, een hogere 

eindsterkte en is het volledig recyclebaar en kan 

het terug in de reguliere betonketen. 

GROEN PARKEREN 

Kijken we naar duurzame infraprojecten, dan 

gaat het niet alleen over duurzaam materiaal 

maar ook over bijvoorbeeld het klimaatadaptief 

inrichten van straten en wijken. Groen parkeren 

is daar onderdeel van. V.d. Bosch Beton 

speelt hier actief op in samen met Park Positieve 

en AquaBase. “Parkeerplaatsen beslaan binnenstedelijk 

zo’n 15% van de openbare ruimte 

en kunnen relatief eenvoudig vergroend worden. 

Met de producten Flood Twin, Gradiënt 

en KAP Graselement bieden we een oplossing 

voor vergroening en infiltratie van hemelwater 

in stedelijk gebied. Regelmatig organiseren wij 

op onze locatie in Almelo kennisevents voor 

belangstellenden. Wil je meer weten over Reduton 

en/of over Groen Parkeren? Volg ons op 

LinkedIn, kijk op onze website en neem vooral 

contact op met ons.” ■ 

'Het product is per direct beschikbaar, volledig gecertificeerd en 

100% recyclebaar. Dat maakt het voor gemeenten en andere overheden 

relatief eenvoudig om te investeren in duurzame infraprojecten' 

85

THEMA BETON 

Video ‘Onderweg naar een cementvrije generatie’. 

Tekst | Chris Elbers Beeld | Bosch Beton 

Stapsgewijs naar een 

cementvrije generatie 

Keerwandenproducent introduceert nieuw duurzaam betonmengsel 

Bij keerwandenproducent Bosch Beton heerst een duidelijke en bovenal proactieve visie op duurzaamheid. 

Sterker nog, tegen het decor van de duurzaamheidstransitie heeft de Barneveldse onderneming 

alles aan boord om in vijf stappen tot een cementvrije generatie keerwanden te komen. In 

dat kader vond onlangs de introductie plaats van een 3e generatie betonmengsel, een revolutionaire 

vinding waarin het aandeel Portlandcement met maar liefst 50% is verminderd! 

Bosch Beton is vol overtuigd van de noodzaak 

om een bijdrage te leveren aan de 

duurzaamheidstransitie. Met de ontwikkeling 

van nieuwe producten levert het daaraan 

zélf een meer dan substantiële bijdrage. 

"Op weg naar een cementvrije generatie zijn 

vergaande stappen op het duurzaamheids- 

front broodnodig", duidt CEO Brechtje van 

den Beuken de al genomen en nog te nemen 

initiatieven. "Zo zijn we druk bezig met de 

ontwikkeling en optimalisatie van hybridevarianten 

waarin het aandeel cement stevig is 

gereduceerd. Dat alles met het ultieme doel 

om op termijn een cementvrije generatie als 

standaard te vervaardigen. In dat kader hebben 

we inmiddels de eerste cementloze en 

uit geopolymeer samengestelde keerwanden 

geproduceerd. Het is een product dat 

binnen proeftuinen en pilotprojecten meedraait 

en scherp wordt gemonitord. Via normeringen 

en certificeringen is het zaak om 

86

THEMA BETON 

deze variant richting de toekomst verder te 

standaardiseren." 

3E GENERATIE 

De visual elders op deze pagina toont dat de 

standaard betonrecepturen van Bosch Beton hun 

basis kenden in een 100% cementaandeel. Na de 

ingebruikname van de nieuwe productiefaciliteit 

stapte het bedrijf vervolgens over op een duurzamer 

2nd Generation mengsel. "Hierbij gaat het 

om een product dat al voor 30% cementvrij en 

dus beter voor het milieu is dan de vorige variant", 

legt Van den Beuken uit. "Een mengsel dat ons 

in staat stelt om stapsgewijs toe te werken naar 

een 100% cementvrije generatie en bij te dragen 

aan een fl inke vermindering van de CO 2 

-emissie." 

‘In het nieuwe betonmengsel 

is het aandeel Portlandcement 

met liefst 50% afgenomen’ 

Met de introductie van de derde generatie 

betonmengsel, waarbinnen het aandeel Portlandcement 

met maar liefst 50% is gereduceerd, 

heeft Bosch Beton onlangs een nieuwe 

stap op het duurzaamheidspad gezet. "Per 1 

februari jongstleden is dit mengsel de nieuwe 

standaard voor alle door ons geleverde infrastructurele 

toepassingen", aldus Van den Beu- 

ken. "Een standaard waarmee we andermaal 

onze pioniersgeest bewijzen en aantonen dat 

duurzaamheid met de juiste intrinsieke motivatie 

haalbaar is. Zonder onze klanten op te 

zadelen met een meerprijs of concessies te 

doen als het gaat om de garantie. Want die ís 

en blíjft ook voor dit nieuwe product gehandhaafd 

op 20 jaar." ■ 

100% 

cement 

30% 

cement free 

50% 

cement free 

60% 

cement free 

75% 

cement free 

100% 

cement free 

1st 

Gen 

2nd 

Gen 

3rd 

Gen 

4th 

Gen 

5th 

Gen 

1st 

Gen 

Het stappenplan van Bosch Beton: op weg naar een cementvrije generatie keerwanden. 

100% 

cement free 

1st 

Gen 

Onderweg naar een cementvrije generatie 

87

THEMA BETON 

Tekst en beeld | Zwaagstra Beton 

"Zo dragen ook wij 

ons steentje bij aan een 

duurzamere wereld" 

Volledig circulaire betonplaten 

Dagelijks produceert Zwaagstra Beton vijftienhonderd betonplaten van eersteklas kwaliteit. 

Daarvoor gebruikt het Hoogeveense bedrijf uitsluitend secundaire grondstoffen en voorkomt zo 

onnodige winning van nieuwe grondstoffen. "Een ultiem voorbeeld van circulaire economie." 

Alle betonplaten die Zwaagstra Beton produceert, 

bestaan voor 100% uit gerecyclede materialen, 

zoals ECO-granulaat, ECO-zand en 

ECO-grind: secundaire grondstoffen verworven 

uit gereinigd teerhoudend asfalt. "Duurzamer 

kan niet", vertelt accountmanager An- 

dré Veerkamp van Zwaagstra Beton. "Het zijn 

mooie, kwalitatief hoogstaande producten en 

ze zijn altijd beschikbaar. Bovendien hoeft er, 

door het hergebruik van grondstoffen, geen 

nieuw zand en grind gewonnen te worden. 

Een ultiem voorbeeld van circulaire economie. 

Daarmee dragen ook wíj ons steentje bij aan 

een duurzamere wereld." 

THERMISCH REINIGEN 

De ECO-grondstoffen neemt Zwaagstra Beton 

af van Recycling Kombinatie REKO in Rot- 

Alle betonplaten van Zwaagstra Beton zijn volledig gemaakt van secundaire grondstoffen. 

88

THEMA BETON 

terdam. Veerkamp: "REKO verwijdert de schadelijke 

stoffen uit teerhoudend asfalt door het 

tot zeer hoge temperaturen te verwarmen. 

Thermisch reinigen heet dat. Het giftige teer 

verbrandt en wat overblijft zijn schone grondstoffen 

van hoge kwaliteit: ECO-granulaat, 

ECO-zand en ECO-grind. Van die secundaire 

grondstoffen maken wij weer nieuwe betonplaten. 

Onze platen zijn dus volledig circulair." 

De grondstoffen van REKO worden vanuit 

de Rotterdamse Haven per schip naar 

Meppel vervoerd. Daar worden ze vervolgens 

met vrachtwagens naar de fabriek van 

Zwaagstra Beton in Hoogeveen gebracht. 

"Er wordt continu gereden tussen Meppel en 

Hoogeveen", legt Veerkamp uit. "Dat is ook 

nodig, want we produceren zo’n vijftienhonderd 

betonplaten per dag." 

Zwaagstra Beton neemt de ECO-grondstoffen af van Recycling Kombinatie REKO in Rotterdam. 

GEBEZEMDE BETONPLATEN 

De betonplaten van Zwaagstra Beton zijn 

in diverse uitvoeringen en afmetingen verkrijgbaar 

en met verschillende toplagen 

uit te voeren. De gebezemde betonplaat 

is een van de hardlopers. Deze wordt direct 

na het storten gebezemd, waardoor hij 

een extra ruwe toplaag heeft en veel grip 

biedt. Dit maakt deze plaat, die ook leverbaar 

is als hoeklijnplaat, zeer geschikt voor 

onder meer voetpaden en opslagterreinen. 

Veerkamp: "Onze gebezemde betonplaten 

zijn leverbaar in diktes van 14, 16 en zelfs 

20 centimeter, want de vraag naar dikkere 

betonplaten neemt toe. Het bouwverkeer 

wordt steeds zwaarder en de platen krijgen 

daardoor steeds meer te verduren. Onze 

betonplaten van 20 centimeter dik hebben 

een aslast van 40 ton en zijn daar uitstekend 

tegen bestand." ■ 

BETONPLATEN KEERWANDEN GOTEN SPECIALS 

info@zwaagstrabeton.nl | zwaagstrabeton.nl 

89

THEMA BETON 

Biobeton samples. 

Tekst | Jerry Helmers Beeld | Bioclear Earth 

Wordt BIOBETON hét 

alternatieve bouwmateriaal 

van DE TOEKOMST? 

Het is tijd voor The Next Step 

Succesvolle innovaties ontstaan bijna altijd door de samenwerking tussen wetenschap en marktpartijen. 

Dat is niet anders bij biobeton. Volgens Dick Specht van innovatie- en adviesbureau Bioclear earth 

uit Groningen gaat het daarbij om het gezamenlijk creëren van waarde met de kracht van de natuur. 

Biobeton kubussen; 1 met grind en 1 met miscanthus. 

Biobeton proefstuk in de kubusmal. 

90

THEMA BETON 

‘We zijn nu vooral op 

zoek naar een match 

tussen het lab en de 

praktijk om te kunnen 

testen, te kunnen 

doorontwikkelen en 

daarvan weer te leren’ 

Biobeton kubus. 

“Sinds 2016 zijn we intensief op zoek naar alternatief 

bouwmateriaal voor beton, omdat de bouw 

duurzamer moet worden om de klimaatdoelstellingen 

te kunnen halen. Ons huidige onderzoek 

steunt op drie pijlers: we kijken naar commerciële 

haalbaarheid, duurzaamheid en technische kansen. 

Maar het is wel tijd om onszelf nu te koppelen 

aan de markt, daarom werken we nu samen 

met Strukton Civiel start-up & innovation centre. 

Het is tijd voor The Next Step.” 

De overheid erkent de urgentie en steunt 

het onderzoek met de Topsector Energiesubsidie 

van het Ministerie van Economische 

Zaken en Klimaat. 

1. ALS EERSTE: WAT IS 

BIOBETON EIGENLIJK? 

“We vervangen traditioneel cement door 

bacteriën die calcietkristallen produceren 

waardoor zand en grind zich (toch) aan elkaar 

kunnen hechten. Deze biocementatie 

kan in de toekomst hét alternatief worden 

voor conventioneel cementbeton. Als dit zou 

lukken, dan maken we een grote stap vooruit, 

want de conventionele cementproductie 

is nu nog verantwoordelijk voor ruim 8% van 

de wereldwijde CO 2 

-productie. We zetten 

dus eigenlijk de kracht van de natuur aan het 

werk. En, we helpen het klimaat.” 

2. HOE BELANGRIJK IS BIOBETON? 

“Dat is nu – anno 2023 – nog een lastige vraag 

om te beantwoorden. Als ik aanklop bij marktpartijen 

om het procedé van ‘biobeton’ onder 

de aandacht te brengen, dan krijg ik altijd drie terechte 

vragen. Men wil weten: hoe sterk is het? 

Wat kost het? En… wat is de levensduur? Het 

‘lastige’ is dat ik die vragen nu niet precies kan beantwoorden. 

Dat komt omdat we nog middenin 

het ontwikkelen innovatieproces zitten. We zijn 

nu vooral op zoek naar een match tussen het lab 

en de praktijk om te kunnen testen, te kunnen 

doorontwikkelen en daarvan weer te leren.” 

“Eigenlijk is de kern van mijn boodschap dat ik 

niet alleen een appèl doe op al die bouwbedrijven 

in Nederland maar ook op opdrachtgevers. 

Die zouden bijvoorbeeld best in hun 

aanbesteding voorwaarden kunnen opnemen 

dat de markt met alternatieven zoals 

biobeton moet gaan experimenteren. Al zou 

het in eerste instantie nog maar gaan om de 

aanleg van – bijvoorbeeld – een fietspad of 

wandelpad: daar zou je al met een paar meter 

biobeton kunnen werken. Dat zou ons al 

Biobeton kubus proefstuk na het ontkisten. 

tevreden stellen. We kunnen dan in de praktijk 

testen hoe het biobeton standhoudt.” 

“Overigens vind ik wel dat de overheid zich 

meer aan het procedé én de kansen van biobeton 

zou kunnen conformeren. Immers, we 

ontvangen subsidie vanuit de overheid om 

te kunnen innoveren. Mooi. Zijn we blij mee. 

Maar diezelfde overheid is ook opdrachtgever 

in de GWW-sector. Geef het resultaat van al 

die innovatietrajecten rondom biobeton dan 

ook een kans zich in de praktijk te bewijzen.” 

3. WORDT BIOBETON 

OOIT DE STANDAARD? 

“Niemand kan de toekomst voorspellen maar 

nu richten we ons vooral op niet-constructief 

bouwmateriaal. Echter, in mijn optiek is het 

onvermijdelijk dat over een aantal jaren een 

alternatief bouwmateriaal zoals biobeton een 

standaard kan worden. Dat is geen onlogische 

gedachte want linksom of rechtsom: er moet 

veel gebouwd worden en die klimaatdoelstellingen 

willen we met z’n allen toch halen?” ■ 

91

THEMA BETON 

Tekst en beeld | HECO-Schrauben 

Schroefankers voor de montage 

van bouwdelen op steen en beton 

Schroefankers worden in de bouw steeds vaker gebruikt voor de montage van bouwdelen op 

beton en steen, omdat schroefankers sneller verwerkt kunnen worden dan mechanische en 

chemische ankers. HECO-Schrauben steekt in zijn R&D-afdeling veel tijd in het testen en 

doorontwikkelen van zijn schroefankers, die onder de naam MULTI-MONTI-Plus op de markt 

gebracht worden. Het bedrijf heeft veel nieuwe uitvoeringen geïntroduceerd, die toegelaten zijn 

voor het gebruik in diverse beton- en steensoorten en voor diverse toepassingen. 

Schroefankers hebben duidelijke voordelen ten opzichte van mechanische 

en chemische ankers. Schroefankers zijn aanzienlijk goedkoper 

en besparen dankzij de eenvoudige en snelle verwerking veel tijd bij 

de montage. Schroefankers hebben een versterkte vertanding aan de 

schroefpunt en speciale schroefdraad die in het beton snijden. Er hoeft 

alleen een gat geboord te worden, dat gereinigd kan worden door de 

boor een paar keer in en uit het boorgat te bewegen. Na het indraaien 

kan het schroefanker meteen belast worden. 

BETON- EN STEENSOORTEN 

Schroefankers kunnen een zeer hoge belasting aan. Ze werden aanvankelijk 

vooral gebruikt in harde steensoorten en gescheurd of 

ongescheurd beton, maar dankzij innovaties en nieuwe toelatingen 

kunnen ze tegenwoordig ook gebruikt worden voor bevestigingen 

in kalkzandsteen, gasbeton, baksteen en kanaalplaatvloeren. Met de 

HCS 4.0 calculatiesoftware van HECO kunnen de belasting en dimensionering 

van de HECO-schroefankers berekend worden. Op 

basis van de informatie over het project, de ondergrond en de omstandigheden 

rolt er een advies met 3D-afbeeldingen uit voor de 

optimale schroefverbinding, het schroeftype, de afmetingen en de 

benodigde hoeveelheid. 

‘Schroefankers kunnen sneller 

verwerkt worden dan mechanische 

en chemische ankers' 

Met HCS 4.0 kunnen verbindingen met schroefankers berekend worden. 

92

THEMA BETON 

TOEPASSINGEN 

Schroefankers kunnen onder meer gebruikt worden voor de montage 

van kabelgoten, lichtarmaturen, zonnepanelen, gevelplaten, leidingsystemen, 

relingen, vangrails en geluidsschermen. Dankzij hun 

stabiliteit bij brand, de corrosiebestendigheid en de eenvoudige (de) 

montage voor inspecties zijn ze eveneens geschikt voor de bevestiging 

van brandwerende platen in tunnels. Sommige schroefankers 

zijn toegelaten voor meervoudig gebruik; bijvoorbeeld bij de (tijdelijke) 

bevestiging van valbescherming, schoren, bekisting, steigers en 

toevoerleidingen op de bouwplaats. Met een eenvoudige tool kan 

een bouwbedrijf testen of het anker slijtage vertoont en niet meer 

gebruikt mag worden. 

HECO-SCHROEFANKERS 

HECO-Schrauben heeft een uitgebreid assortiment met 25 soorten 

schroefankers. Naast de ‘normale’ schroefankers is het MMS-plus V 

voorsteekanker leverbaar voor de montage van hekwerken en relingen. 

Voor tijdelijke bevestigingen is de MMS-plus SSK ontwikkeld en voor de 

montage van houten elementen op beton kan men kiezen uit de MMSplus 

S of de MMS-TC. Verschillende kopsoorten zoals zeskantkop, rondkop, 

ooganker en binnen- en buitendraadanker maken de bevestiging van 

montagerails en leidingen mogelijk. 

HECOschroefanker 

met 

zeskantkop. 

Bevestiging van een reling met schroefankers. 

De MULTI-MONTI-Plus van HECO is toegelaten voor blootstelling aan 

brand (conform R120 en RWS 180) en voor gebruik in aardbevingsgebieden 

(categorie C1 en C2). Bovendien voldoen ze aan de VdS-richtlijn 

CEA 4001 voor de installatie van sprinklerinstallaties. ■ 

MULTI-MONTI 

® -plus: 

veiligheid dankzij 

ervaring en kwaliteit 

HET 

ORIGINEEL: 

MULTI-MONTI 

SCHROEF- 

ANKERS 

Grootste goedgekeurde 

assortiment ETA optie 1 

(inclusief seismische lasten) 

van 6 mm – 20 mm. 

Goedgekeurd voor 

brandbelasting in metselwerk, 

met algemene type 

goedkeuring (aBG) 

Goedgekeurd voor 

metselwerk, massieve 

kalkzandsteen, geperforeerde 

kalkzandsteen 

en lichtgewicht beton. 

heco-schrauben.nl 

93

VITAAL BOOMBEHEER MET AANDACHT 

VOOR NATUUR, MENS EN OMGEVING 

Boomrooierĳ Weĳ tmans is een hypermoderne onderneming 

en vooraanstaand landelĳ k speler in de bomensector. 

Met vakkundige, betrokken medewerkers en een veelzĳ dig 

innovatief machinepark zĳ n we inzetbaar voor elk project. 

Bĳ vitaal boombeheer, maar ook in onze bedrĳ fsvoering, 

hoort duurzaam en circulair denken. Met de beschikbaarheid 

van elektrische machines en voertuigen hebben we breed 

ingezet op emissie-vrĳ werken. 

Boomrooierĳ Weĳ tmans is een professioneel en uitstekend 

geoutilleerd partner voor werkzaamheden in de GWW-sector. 

Bĳ nieuwbouwprojecten maar ook voor regulier onderhoud 

kunnen wĳ u de best passende oplossing bieden. 

Bomen rooien en snoeien 

Compleet projectbeheer 

Uniek gespecialiseerd materieel 

Duurzaam en emissie-vrij 

Efficiënt, veilig en kwalitatief 

BOOMROOIERĲ 

WEĲTMANS BV 

Handelsweg 18 

5071 NT Udenhout 

Nederland 

Tel. 013-511 14 83 

algemeen@weĳ tmans.nl 

boomrooierĳ weĳ tmans.nl

THEMA BETON 

Het netwerkplein omringd door 12 stands. 

Tekst en beeld | BetonOnderhoudsPlatform 

Geen circulaire economie 

zonder betononderhoud 

Na jaren in het noorden van het land een Betonreparatiemiddag te organiseren, was het nu de 

beurt aan het zuiden van het land. Op donderdagmiddag 30 maart jl. was de eerste Zuidelijke 

Betonreparatiemiddag in de LocHal in Tilburg, georganiseerd door het BetonOnderhoudsPlatform. 

Doel van de dag was om te laten zien hoe 

deugdelijk onderzoek, onderhouden, repareren 

en versterken van betonconstructies bijdraagt 

aan de circulaire economie waarnaar 

we op weg zijn. Niet slopen maar behouden, 

nieuwe mogelijkheden creëren door versterken 

en door de inzet van nieuwe technieken, 

met als slogan: ‘Geen circulaire economie zonder 

betononderhoud’. 

Bezoekers werden ontvangen met een broodjeslunch. 

Na de welkomstwoorden van BOP 

voorzitter Anthony van den Hondel, die gedu- 

rende de dag ook de moderator was, kwamen 

de verschillende sprekers aan het woord. 

HET KLIMAAT VERANDERT, 

WAT NU? 

Nadat Patrick Dewez van Solid Services ons 

een inkijk gaf in de geschiedenis van de locatie, 

en het omliggend gebied, waar de Betonreparatiemiddag 

werd gehouden, sprak Gerard 

van der Steenhoven van de Universiteit Twente 

en voormalig hoofddirecteur van het KNMI 

over de klimaatverandering, als gevolg van de 

opwarming van de aarde door de toename 

van de CO 2 

-niveaus in de atmosfeer. Duidelijk 

werd dat er een causaal verband is tussen 

de stijging van de temperatuur en de uitstoot 

van broeikasgassen en dat een bijdrage aan 

de reductie hiervan door de bouw in het algemeen 

en de betonbranche in het bijzonder 

zeker van belang is. Waar men wel oog voor 

moet hebben, is de ‘verstopte uitstoot’. Kijk 

bijvoorbeeld niet alleen naar de vervanging 

van cement in beton, maar ook naar eigen 

productie en mobiliteit, ingekochte elektriciteit 

en goederen, en gebruik en verwijdering 

van verkochte producten. ❯ 

95

THEMA BETON 

Anthony van den Hondel, voorzitter BOP, opende de middag. 

HOE ECOLOGISCH INTELLIGENT 

BEN JIJ? 

Deze vraag werd gesteld door auteur en veranderprofessional 

Daan Fousert. Ecologische 

intelligentie is gebruiken wat je nodig hebt, zonder 

schade aan te richten, dan wel schade te 

herstellen aan de natuur, de aarde en de mensheid. 

Duurzaamheid is hier een onderdeel van. 

We kunnen 30 tot 50% van het cement in ons 

beton vervangen door gebruikt cement, kalksteenmeel 

of chemische hulpstoffen. Dat is 

natuurlijk fantastisch, maar repareren zou eigenlijk 

de voorkeur moeten krijgen, want met 

het slopen van gebouwen wordt de energie 

die nodig is geweest om het te bouwen, ook 

vernietigd. 

HERGEBRUIK IN DE PRAKTIJK 

Wouter van den Berg van Nebest vertelde 

over ‘Closing the Loop’; een consortium dat 

circulaire oplossingen en innovaties ontwikkelt 

om bestaande kunstwerken een tweede leven 

te geven in de vorm van nieuwe kunstwerken. 

Een aantal praktijkvoorbeelden passeerde de 

revue, waaronder het hergebruik van de liggers 

onder de A9 bij de Keizer Karelweg in Amstelveen. 

Martijn Broekman van Bo-Ex liet een 

praktijkvoorbeeld zien in de woningbouw, het 

plan Ivoordreef in Utrecht, waarbij in beginsel 

gekeken werd naar welke onderdelen uit de 

bestaande bouw hergebruikt konden worden 

in het nieuwe plan. Net als in het voorbeeld 

van Wouter van de Berg bleek ook hier dat 

inventariseren en ‘oogsten’ misschien wel de 

belangrijkste stappen zijn in het proces, waarbij 

bij het inventariseren uiteindelijk ook gekeken 

werd of onderdelen die misschien niet in het 

nieuwe plan gebruikt konden worden, wellicht 

bij een ander project te hergebruiken waren. 

Bij het oogsten moet men de sloper al in een 

vroeg stadium betrekken om de (on)mogelijkheden 

duidelijk te krijgen. 

ONDERHOUD EN 

REPARATIE IN DE PRAKTIJK 

Hierbij kwamen twee marktsegmenten aan 

bod: de industrie en de woningbouw. Pascal 

van Montfort van Royal HaskoningDHV 

en Joep Lemmens van Sitech Services lieten 

zien voor welke uitdagingen zij staan met 

de reparatie en renovatie van zo’n 7.000 

kolommen, onderdeel van ‘pipe racks’ op 

Chemelot, zodat nog 25 jaar (of zelfs langer) 

gebruik kan worden gemaakt van deze 

infrastructuur. In het verleden werd gebruik 

gemaakt van standaard oplossingen, op basis 

van de beschikbare inzichten, kennis en 

kengetallen van toen. Nieuwe inzichten voor 

onderhoud zijn nodig om de juiste oplossingen 

in te brengen. Deze oplossingen moeten 

inpasbaar en breed toepasbaar zijn. Het vergelijken 

van verschillende innovatieve onderhoudsmaatregelen 

in een proeftuin op locatie 

Chemelot helpt hierbij. Output van deze 

96

THEMA BETON 

Netwerken in de LocHal in Tilburg. 

proeftuin is het bepalen van de meest optimale 

onderhoudsmaatregelen voor een service 

life extension van 25 jaar. De aanwezige 

onderhoudexperts werden uitgenodigd om 

met duurzame oplossingen te komen die een 

prestatieverbetering leveren van hun assets. 

Voor het woningbouw praktijkvoorbeeld 

kwamen opdrachtgever (Eric Parel, vastgoedbeheerder 

bij Hof Wonen) en uitvoerder 

(Chris Uittenbogaard, directeur bij 

SealteQ West) aan het woord. Het betreft 

een levensduurverlenging van 328 betonnen 

balkons in een industriewijk in Delft. Ook 

hier was de inventarisatie onder het mom 

van ‘meten is weten’ van groot belang. Doel 

van de renovatie van de balkons was om de 

woningen nog 15 jaar te kunnen exploiteren, 

zonder ingrijpend onderhoud. Belangrijk 

voor het succes van deze renovatie was het 

vormen van een bouwteam. 

Eric Parel, vastgoedbeheerder bij Hof Wonen en Chris Uittenbogaard, directeur bij SealteQ West. 

Tijdens de pauze en na afloop van de lezingen 

was er, onder het genot van een hapje en een 

drankje, genoeg tijd en ruimte om te netwerken 

op het netwerkplein, waarop een 12-tal 

bedrijven zich met een stand presenteerde. 

Met een mooie verscheidenheid aan sprekers 

en onderwerpen en de goede mogelijkheden 

voor netwerken was het voor velen een nuttige 

en geslaagde middag. ■ 

97

THEMA BETON 

Als keerwandspecialist is MBS Beton inmiddels een gekende naam in de infrasector, maar de producent van prefab betonelementen heeft een nog veel breder gamma. 

Tekst | Roel van Gils Beeld | MBS Beton 

Prefab betonelementen 

voor de infra 

Zowel standaard als op maat 

Als keerwandspecialist is MBS Beton inmiddels een gekende naam in de infrasector, maar de 

producent van prefab betonelementen heeft een nog veel breder gamma. Ook voor maatwerk 

betonproducten kun je bij het bedrijf uit Soest terecht. Een gesprek met bedrijfsleider 

Wim Kunnen over de toegevoegde waarde van MBS Beton die recent nog de nodige producten 

heeft geleverd voor onder andere de A24 Blankenburgverbinding en de Tweede Maasvlakte. 

MBS Beton is onderdeel van de MBS Groep en 

actief in zowel de infrasector als van oudsher in 

de agrarische wereld. “Binnen de groep beschikken 

we over productielocaties in Emmen, Soest, 

Wielsbeke (B) en Alphen aan den Rijn. Daarnaast 

hebben we partnerships met een aantal vaste le- 

veranciers om tot een zo breed mogelijk assortiment 

te komen”, zegt Kunnen. “Onze klanten in 

de infrasector variëren van hoveniers- en grondverzetbedrijven 

tot middelgrote en grote aannemers. 

In die hoedanigheid zijn we dan ook betrokken 

bij de meest uiteenlopende projecten.” 

BREED ASSORTIMENT 

Keerwanden, stapelblokken, taludtrappen, 

waterputten, afwateringsgoten…, MBS Beton 

levert het allemaal. “Naast onze keerwanden 

en andere standaard betonproducten 

kun je bij ons ook terecht voor 

98

THEMA BETON 

Behalve voor keerwanden en andere standaard betonproducten kun je bij MBS 

Beton ook terecht voor maatwerk betonproducten. 

MBS Beton leverde op de Tweede Maasvlakte onder andere een hele serie 

betonnen deksels. 

maatwerk betonproducten. Denk daarbij 

aan bijvoorbeeld: poeren, hangschorten, 

deksels, stootplaten, afdeksloven, voorzetwanden 

en meer. Zo lang het maar geen 

schoonbeton is (CUR100)”, benadrukt Kunnen. 

Al is dat laatste op meerdere manieren 

te interpreteren, want de keerwanden bijvoorbeeld 

zijn mooi glad afgewerkt en uitermate 

maatvast. “We gaan prat op onze uitstekende 

prijs-/kwaliteitverhouding en zijn 

in staat om scherp aan de wind te zeilen.” 

Dat blijft in de markt niet onopgemerkt. Zo 

leverde MBS Beton op de Tweede Maasvlakte 

onder andere een hele serie betonnen 

deksels en op de A24 Blankenburgverbinding 

een reeks aan speciale keerwanden. 

“Maar ook voor kleinere projecten is men 

bij ons aan het juiste adres.” 

Een grote voorraad standaard producten, 

snelle levertijden, korte lijnen en persoonlijk 

contact, dat zijn volgens Kunnen toch wel 

de voornaamste kenmerken van MBS Beton. 

“Met name dat laatste vinden we belangrijk. 

Bij ons geen automatische e-mails, maar een 

vast aanspreekpunt aan de lijn. Zodat we samen 

al sparrend tot het beste resultaat komen 

en waarmaken wat we beloven.” ■ 

Specialist Specialist in prefab betonelementen 

in prefab betonelementen 

Specialist in prefab betonelementen 

WIJ DENKEN 

WIJ DENKEN WIJ DENKEN 

GRAAG GRAAG MET 

GRAAG MET MET 

MEE! 

U MEE! U MEE! 

Meer informatie: 



mbsbeton.nl mbsbeton.nl of bel 

mbsbeton.nl of bel 

of bel 

+31 (0)35 +31 588 (0)351839 

+31 (0)35 588 1839 

588 1839 

99

Met de elektrische cutterzuiger behoorde Verboon Maasland tot de early adopters. 

Tekst | Roel van Gils Beeld | Verboon Maasland en Vincent Basler Fotografie 

Duurzaam realiseren van 

infra- en waterbouwprojecten 

Sinds 2020 heeft Verboon Maasland een duidelijke focus gevormd op een duurzame realisatie van 

haar projecten op de rand van land en water. Zo is in 2021 de eerste elektrische cutterzuiger in de 

vaart gegaan, is recent een elektrische 100-tons draadkraan in gebruik genomen en kan het bedrijf 

deze zomer beschikken over een waterstofcel, die uit een samenwerking met Nexus Energies dan 

gereed is voor een pilotproject. “In het huidige tijdperk van CO 2 

- en stikstofreductie zijn wij in staat 

om veel van onze specialistische werkzaamheden volledig emissieloos uit te voeren”, zegt Ruud van 

Wijk, directeur van Verboon Maasland. “Wij nemen onze verantwoordelijkheid en investeren in de 

energietransitie. Nu zijn de opdrachtgevers aan zet.” 

Aan initiële interesse om projecten emissieloos 

te gaan uitvoeren ontbreekt het vaak 

niet, maar als puntje bij paaltje komt, haken 

veel opdrachtgevers uiteindelijk toch af, weet 

Van Wijk inmiddels uit ervaring. “De markt 

verkeert nog in een transitiefase. Een fase 

die zich enerzijds kenmerkt door doelstellingen 

die van overheidswege worden opgelegd 

om stappen te maken naar het emissiearm 

en -loos realiseren van projecten. En ander- 

zijds een budget dat te vaak niet toereikend 

blijkt te zijn. Elektrisch materieel is nu eenmaal 

duurder en in veel gevallen in de waterbouw 

en infrastructuur moeten er ook nog extra 

voorzieningen worden getroffen, zoals het 

aanleggen van een geschikte bouw- of walstroomaansluiting. 

Dan is het verleidelijk om 

toch maar te vertrouwen op het bekende, de 

traditionele dieselbrandstof en HVO100. Het 

is typerend voor de transitiefase waarin we 

ons met z’n allen bevinden en die nog jaren 

gaat duren”, verwacht Van Wijk. 

SUBSIDIES VOOR 

EMISSIELOOS WERKEN 

Volgens Van Wijk zijn projecten die door overheden 

momenteel op de markt worden gezet nog 

altijd gebudgetteerd op het tijdperk van vóór de 

emissieloze vraag en grotere klimaatdoelstellingen. 

“Er wordt in de budgetten nog geen reke- 

100

ning gehouden met emissieloos werken, dus het 

budget is niet toereikend. Dat lijkt zorgwekkend, 

maar gelukkig zijn er wel initiatieven (lees: subsidies) 

waarop opdrachtgevers aanspraak kunnen 

maken. Zo heeft Rijkswaterstaat bijvoorbeeld 

een apart potje voor het stimuleren van de inzet 

van emisseloos materieel. Ook voor waterschappen 

is er extra budget beschikbaar boven op het 

projectbudget om emissieloos werken te stimuleren. 

Wij moedigen opdrachtgevers dan ook aan 

om zich hard te maken voor een duurzame realisatie 

en deze extra beschikbare gelden te ontkoppelen 

bij de Rijksoverheid, en vooral niet vast 

te blijven zitten in het oude stramien.” 

ELEKTRISCHE DRAADKRAAN 

Met de elektrische cutterzuiger behoorde Verboon 

Maasland tot de early adopters. Nu zet het 

bedrijf ook duurzame stappen bij één van zijn andere 

disciplines: het ontgraven van natte bouwkuipen. 

“Met deze discipline genieten we landelijke 

bekendheid en zijn actief (geweest) op vrijwel alle 

aansprekende infraprojecten in ons land, zoals de 

Rijnlandroute, A13-A16 Rotterdam (De Groene 

Boog) en de A24 Blankenburgverbinding”, zegt 

Van Wijk. “In 2021 hebben we ter uitbreiding en 

modernisering het besluit genomen om te investeren 

in een nieuwe 100-tons draadkraan die in 

staat is om volledig emissieloos te werken. De machine 

is tailormade gemaakt door MTeck uit Stellendam 

die al jarenlang elektrische kranen bouwt 

voor toepassing in havens en op schepen. Het 

was voor hun overigens ook de eerste elektrische 

landkraan met rupsonderstel in Nederland. 

Met deze machine zijn we nu in staat om de natte 

ontgraving van bouwkuipen en verdiepte liggingen 

volledig emissieloos uit te voeren, inclusief volledig 

emissieloos hydraulisch transport met elektrische 

boosters naar een depot dat kilometers verder 

kan liggen. Absoluut uniek.” 

GEZOCHT: PILOTPROJECT 

Omdat Verboon Maasland ook op plekken komt 

waar geen bouwstroom aanwezig is of kan worden 

aangelegd, en toch emissieloos wil werken, 

kan de draadkraan ook met een waterstofcel 

worden voorzien van stroom. “De business case 

moet hiervoor wel gemaakt kunnen worden”, erkent 

Van Wijk, maar voegt er direct aan toe dat 

ze twee jaar geleden een intentieovereenkomst 

hebben getekend met Nexus Energies, die zich 

bezighoudt met de ontwikkeling van waterstofceltechnologie. 

“Dat betekent concreet dat we 

vanaf deze zomer de beschikking hebben over 

een waterstofcel die voldoende stroom kan leveren 

voor onze elektrische cutterzuiger of onze 

De nieuwe 100-tons draadkraan is in staat om 

volledig emissieloos te werken. 

100-tons elektrische draadkraan. Dus ook op locaties 

waar geen walstroom aanwezig is, zoals op 

het water of in Natura2000-gebieden, kunnen 

we volledig emissieloos werken met onze draadkraan 

en cutterzuiger.” Verboon Maasland en 

Nexus Energies roepen opdrachtgevers op om 

een pilotproject met hen uit te voeren waarmee 

we als Nederlandse maatschappij kunnen aantonen 

dat emissieloos werken écht mogelijk is. ■ 

Verboon 

denkt groen! 

Doe je mee? 

De MTeck 2100E is een custom-made volledig elektrisch 

aangedreven 100 tons draadkraan. 

Een duurzame visie vraagt om een nieuwe generatie materieel. 

Molenweg 12 

3155 AV Maasland 

+31 (0) 10 - 59 220 22 

info@verboonmaasland.nl 

verboonmaasland.nl 

101

Tekst en beeld | FRUTIGER 

Wielwasinstallatie lost 

uitstootproblemen op 

Vuile wegen, stof en plakkerig vuil op voertuigen zijn aan de orde van de dag op veel 

stortplaatsen, laadplaatsen van bulkmaterialen, containerparken, bouwwerven ... FRUTIGER biedt 

als wereldwijde marktleider al meer dan 30 jaar een breed assortiment moderne en praktische 

oplossingen daarvoor aan. 

EEN WIELWASINSTALLATIE PAKT HET PROBLEEM 

VAN VUILE WEGEN AAN 

In 1995 ontwikkelde FRUTIGER het eerste doorrijsysteem ter wereld. 

Met een doorrijsysteem hoeven vrachtwagens niet meer te stoppen 

om de banden schoon te maken. Wanneer het voertuig voorbij de 

lichtbarrière aan de ingang rijdt, activeert de wasinstallatie zich vanzelf. 

Tijdens het doorrijden reinigen de talrijke sproeiers de banden 

en het chassis met krachtige waterstralen. Daarbij stroomt het waswater 

automatisch terug in het systeem, waar het opnieuw wordt 

verwerkt voor de volgende wasbeurt. Een geïntegreerd schraapsys- 

teem of een uitschepsysteem verwijdert het afgespoten slib, dat u 

vervolgens moeiteloos kunt afvoeren. 

DEMUCKINGINSTALLATIES MAKEN VUILE 

BOUWVOERTUIGEN SCHOON 

In tegenstelling tot een wielwasinstallatie dient een demuckinginstallatie 

niet om de openbare weg schoon te houden, maar om grof vuil en 

grove resten te verwijderen van het chassis, de onderkant en de wielen 

of rupsbanden van bouwvoertuigen. Een demuckinginstallatie kan rupsvoertuigen 

tot maximaal de grootte van een Caterpillar D11 reinigen, 

Wielwasinstallatie MobyDick ONE. 

102

maar ook kiepwagens en wielladers. Een complete wasbeurt van de 

voorkant, de zijkant en het chassis neemt met een demuckinginstallatie 

amper enkele minuten in beslag. Zo kunt u de voertuigen meteen weer 

inzetten. Daarnaast bespaart u op hulpbronnen, ontlast u het milieu en 

draagt u bij aan het welzijn van iedereen op de werf. 

‘Dankzij deze beproefde technologie 

zorgt het gebruikte water voor een 

doeltreffende stofbinding' 

Automatisch reinigen van een kiepwagen (demucking). 

STOFBINDINGSSYSTEMEN TREKKEN 

STOFDEELTJES DOELTREFFEND AAN 

De stofbindingssystemen van FRUTIGER werken volgens het principe 

van stofbinding aan minuscule waterdruppeltjes. Hoogwaardige 

midden- en hogedrukpompen met een druk tussen 20 en 100 bar 

sproeien via speciale spuitmonden een waternevel met massaal veel, 

hele fijne waterdruppeltjes. De haast microscopische druppeltjes zijn 

doeltreffender omdat ze, naast hun groter aantal en homogenere 

omvang, langer in de lucht blijven hangen door de lagere vlucht- en 

valsnelheid. Zo oefenen ze een lagere aantrekkingskracht rondom uit, 

waardoor ze zich vaker binden met de stofdeeltjes en die op de grond 

laten vallen. Dankzij deze beproefde technologie zorgt het gebruikte 

water voor een doeltreffende stofbinding. ■ 

FRUTIGER – a whale, a promise! 

Wielwasinstallaties Demuckinginstallaties Stofbindingssystemen 

www.mobydick.com • info@frutiger.ch • +49 (0)8022 705 33 

Directe offerte 

103


BUKO Infrasupport treft alle verkeersvoorzieningen om de nieuwe aansluiting van Wezep en bedrijvenpark H2O op de A28 te kunnen realiseren. 

Tekst | Susan Peek Beeld | Joeri Klink 

Out of the box denken in 

het kader van veiligheid 

bij aanpassingen aan wegennet rondom Wezep 

In opdracht van provincie Gelderland wordt er gewerkt aan een nieuwe aansluiting van Wezep en bedrijvenpark 

H2O op de A28. Het project wordt door hoofdaannemer Gebr. Van der Lee uitgevoerd. 

BUKO Infrasupport treft alle verkeersvoorzieningen om deze nieuwe aansluiting te kunnen realiseren. 

“Het is best bijzonder dat de provincie voor 

dit project gekozen heeft voor een RAW bestek 

in plaats van een reguliere tender”, zegt 

Robin Koelewijn, Projectleider Verkeersmaatregelen 

Regio Noordoost bij BUKO Infrasupport. 

“Daarom was het voor ons zaak 

om ons heel goed voor te bereiden en op 

voorhand al zoveel mogelijk te weten te komen 

over dit project, nog voor het bestek op 

de markt zou komen.” 

VEILIGHEID 

“Als BUKO Infrasupport vervullen wij maar een 

klein aspect binnen zo’n groot project, maar 

wél een heel belangrijke”, vervolgt Koelewijn. 

“Er is voor BUKO gekozen omdat wij hoog op 

scoren veiligheid. Daarnaast denken wij actief 

mee in project specifi eke oplossingen en zijn 

we communicatief heel sterk, in onder andere 

onze veiligheidsonderbouwing.” 

OPLOSSINGSGERICHT DENKEN 

“Zoals bij elk project zijn er ook hier uitdagingen 

waarbij het belangrijk is om out of the box 

te denken in het kader van veiligheid.” Koelewijn 

noemt de geleidebarrier. “Zodra je hier 

een zichtscherm op plaatst, vervalt de typegoedkeuring. 

Zowel een zichtscherm als de 

barrier zijn wel vereisten vanuit het bestek en 

de CROW. Dus bedachten we een project 

specifi eke oplossing: bouwhekken langs het asfalt 

met een anti-zichtdoek. Het voldoet aan 

alle eisen: het verkeer is zo niet afgeleid door 

de werkzaamheden en kan hier rustig en veilig 

rijden. Het is niet alleen de meest veilige optie, 

maar ook goedkoper dan het initiële plan. 

En dat is natuurlijk vrij uitzonderlijk!” Voor de 

barrier bedacht BUKO nog een oplossing: “Er 

moest een vluchthaven in opgenomen worden 

en er moest een calamiteitendoorgang komen, 

aangezien je op een druk verkeersknooppunt 

zit. Dus hebben we geadviseerd om twee 

strengen in plaats van één streng neer te zetten, 

waarbij de rechtstand streng langs het 

werkvak staat en de tweede streng achter de 

104


barrier begint. Zo ontstaat er een tussenruimte 

die als calamiteitendoorgang kan dienen.” 

BEGRIP IS CRUCIAAL 

Naast de project specifieke oplossingen is 

BUKO voorafgaand aan het traject en tijdens 

de werkzaamheden volop bezig om het verkeer 

te informeren. “Het is bizar hoeveel je 

bij zo’n knooppunt moet informeren, vanaf 

diverse hoeken”, zegt Koelewijn. “Maar bewustwording 

vooraf en begrip tijdens de 

werkzaamheden kunnen levensreddend 

zijn. Dus zetten we bij de weekendafsluiting 

DRIPS in (Dynamisch Route-informatiepaneel) 

en staan er tijdelijke omleidingen en 

tekstwagens aan de weg om het verkeer juist 

en voortijdig te informeren. Uiteraard zijn 

deze verkeersmaatregelen ook in Melvin opgenomen, 

het systeem waarin gemeentes-, 

hulp-, en calamiteitendiensten kunnen zien 

waar werkzaamheden zijn en die optimaal 

op elkaar afgestemd kunnen worden.” 

Met dit soort verkeersmaatregelen -die ook 

nog op een systematische manier opgebouwd 

zijn- creëer je de grootst mogelijke veiligheid 

voor de mensen die er werken als ook voor 

de weggebruikers die langs die werkzaamheden 

rijden. “En niet te vergeten de mensen die 

de verkeersmaatregelen open afbouwen.” 

Koelewijn wil tot slot nog een woord van dank 

uitspreken aan aannemer Gebr. Van der Lee: 

“Voor de prettige samenwerking en het vertrouwen 

dat zij in BUKO hebben gesteld.” ■ 

‘Begrip voor de 

werkzaamheden kan 

levensreddend zijn’ 

Met bewustwording vooraf en begrip tijdens de werkzaamheden creëer je de grootst mogelijke veiligheid voor 

de mensen die er werken en voor de weggebruikers. 

onze 

meest 

regelen 

iligheid 

ruikers. 

rkeersen 

van 

expert 

eer dan 

eral in 

Of je nu 

ervaren 

ns het 

en, op 

ds. 

WERKEN BIJ BUKO 

Wij zoeken nieuwe collega’s. Of je nu 

een starter bent of een ervaren 

professional: jij kunt bij ons het 

verschil maken. Op de wagen, op 

kantoor, op de werf, in de loods. 

Waar jij naartoe wil vinden wij belangrijker 

dan waar je vandaan komt. 

Waar wacht je nog op? 

CONTACT ONS VIA 

WERKENBIJBUKO.NL 

T 

BUKOINFRASUPPORT 

RUIM BAAN VOOR JOU 

105


Tekst | Roel van Gils Beeld | Aboma 

Safety Culture Ladder 

Geen implementatie, maar een verandering 

De Safety Culture Ladder is een instrument om het veiligheidsbewustzijn, de houding en het handelen 

van medewerkers in een bedrijf te meten. Het is geen implementatie, maar een verandering. 

Het doel is om als organisatie bewust aan de slag te gaan met het verbeteren van het veiligheidsbewustzijn 

en veiligheidsgedrag onder de medewerkers. In samenwerking met Aboma Consultancy 

heeft Siers Groep Oldenzaal recent trede 4 bereikt op de Safety Culture Ladder. 

Siers Groep heeft veiligheid hoog in het vaandel 

staan. “Het is geen windowdressing, maar 

serious business”, benadrukt Adriaan Post, 

bedrijfsleider van de vestiging Oldenzaal, die 

zelf vanuit ervaringen en trajecten bij vorige 

werkgevers behoorlijk begaan is met het thema 

veiligheid. “Als het gaat om veiligheid doe 

je in feite een appèl op de veronderstelde intrinsieke 

motivatie van medewerkers om veilig 

te willen werken en veilig thuis te komen. 

Toen ik twee jaar geleden bij Siers Groep in 

dienst trad, lag er al een behoorlijke basis op 

het gebied van veiligheid met een programma 

bestaande uit vier kernwaarden en tien gedragsnormen. 

Veilig werken komt niet vanzelf, 

je moet het als werkgever faciliteren, ook bij 

het niet-leidinggevend personeel. We betrekken 

daarom bewust alle geledingen bij de totstandkoming 

van ons veiligheidsbeleid. Om er 

samen beter van te worden.” 

TANDJE HEFTIGER 

Siers Groep heeft vanuit het verleden goede 

ervaringen met Aboma Consultancy. “Onze 

vestiging in Dordrecht werd eerder al gecertificeerd 

voor trede 3 op de Safety Culture Ladder, 

waarna is opgeschaald naar trede 4 onder 

begeleiding van Aboma Consultancy”, vervolgt 

Post. “Op een gegeven moment is besloten om 

de vestiging Oldenzaal ook naar trede 4 te brengen, 

feitelijk vanuit het niets, want we hadden 

Ton Stijger van Aboma Consultancy. 

106


nog geen certificering op de Safety Culture Ladder. 

Gezien het veelomvattende veiligheidsbeleid 

dat er al lag, kwamen we samen met Aboma 

tot de conclusie dat we op het niveau van trede 

3 zaten. Trede 4 is echter een wezenlijk tandje 

heftiger. Omdat het traject in Dordrecht zeer 

goed was bevallen, is het een logische stap dat 

we ook voor de certificering van Oldenzaal samen 

optrekken. Gezien de ‘lessons learned’ en 

kennis van de organisatie des te effectiever.” 

‘Meer begrip voor 

elkaar creëert 

mogelijkheden om 

samen te veranderen' 

KWEKEN VAN BEWUSTZIJN 

De Safety Culture Ladder gaat over cultuur, dat 

bepaald wordt door het gedrag van de medewerkers, 

zegt Ton Stijger van Aboma Consultancy. 

“Geen enkele organisatie heeft een overkoepelende 

cultuur, ook Siers niet. Het is een 

samenstel van subculturen die bepaald worden 

door individuele medewerkers. Tijdens onze 

trainingen maken we ieder individu bewust van 

de eigen gedragingen en de eigen kijk op de 

wereld. Ook zoomen we heel erg in op het 

brein. Meer dan 95% van het dagelijks handelen 

gebeurt onbewust en is voorgeprogrammeerd 

vanuit de vorming van een individu. Wij maken 

in onze trainingen mensen bewust van de 

automatische gedragingen zodat ze uiteindelijk 

het eigen gedrag en dat van een ander kunnen 

bevragen. Meer begrip voor elkaar creëert 

mogelijkheden om samen te veranderen.” Post 

vult aan: “Je kunt mensen wel aanspreken op 

onveilig handelen, maar ze moeten begrijpen 

waarom je ze aanspreekt. Aboma is heel sterk 

in het kweken van bewustzijn bij het individu. 

Een aanpak bij de bron.” 

Het is volgens de heren absoluut ondenkbaar 

voor een bedrijf om je voor trede 4 te certificeren 

als je kiest voor alleen maar zenden. “De 

Safety Culture Ladder is geen implementatie, 

maar een verandering”, stelt Stijger. “En bovendien 

een continu proces. Er is iets in gang gezet 

dat nooit eindigt. Zie het als bergop fietsen, je 

zal altijd druk op de pedalen moeten houden 

en het onderwerp continu aandacht moeten geven. 

Wees altijd oprecht nieuwsgierig en ga de 

dialoog met elkaar aan bij onveilig handelen.” In 

mei jongstleden is Siers Groep Oldenzaal succesvol 

gecertificeerd voor trede 4. “Een fantastisch 

resultaat”, vindt Post die trots is op het feit 

dat aan één normelement niet is voldaan. “We 

hebben bij Siers Groep geen budget voor veiligheid. 

Wat nodig is, wordt gedaan.” ■ 

In samenwerking met Aboma Consultancy heeft 

Siers Groep Oldenzaal recent trede 4 bereikt op de 

Safety Culture Ladder. 

Aboma Consultancy bv 

Maxwellstraat 49 a 

6716 BX Ede 

Postbus 141 

6710 BC Ede 

T 0318 691920 

info@aboma.nl 

www.aboma.nl 

Samen streven naar een 100% veilige 

en gezonde werkomgeving 

DUURZAAM BOUWEN 

AAN VEILIGHEID EN KWALITEIT. 

107

i in prtner in certificerinen p 

et eied n liteit eilieid en ilie 

Oerte innen d 

Neem contact op via 

inocertnorecgropco 

of 0345 585 000 

U kunt bij ons terecht voor Asbestverwijdering en -inventarisatie, 

Chroom-6, ISO 9001, ISO 14001, CO 2 

-prestatieladder, 

Veiligheidsladder, BRL 9335, BRL 2506, ISO 27001, CPR2+ en VCA. 

 

 

 

Marktleider door hoogwaardige 

dienstverlening 

certificatiedossier ia 

eigen klantportaal inzichtelijk 

l certificaten onder n da 

informeer naar de voordelen 

Normec 

Certification 

 

 

 

Oerstappen aen i eenodig 

met onze overstapservice 

Circulair slopen wint terrein 

De missie van Normec is om 

lle aditoren in in dienst 

een bijdrage te leveren aan een 

en een rie pratieraring 

drae en eilige ogeing 

i in graag an dienst o et 

Op orte terin een certificaat 

certificaat irclair loopproect 

nodig? Neem contact met ons op. 

te behalen. 

Wij garanderen korte doorlooptijden. 

eer inrtie Neem contact op via 0345 585 000 of ✉ info-cert@normecgroup.com 

AL MEER DAN 30 JAAR DÉ EXPERT OP 

HET GEBIED VAN 100% BIOLOGISCH 

MOBIELE KOOILADDERS 

UNIVERSELE TRAPPEN (TALUD) 

MODULAIRE TRAPPEN 

AFBREEKBARE / PFAS VRIJE 

SMEERMIDDELEN 

Referenties op te vragen! 

LAAD & LOS PLATFORM 

CONTAINERTRAPPEN 

TRAPPENTORENS 

Neem gerust contact met ons op 

voor GRATIS bemonstering, advies 

en begeleiding van alle merken olie! 

MET ONZE SUPERSTAIRS BEREIK JE 

VEILIG EN DUURZAAM DE TOP! 

Michael Anslijn 

+31 (0)6-23 037 020 

VERKOOP VERHUUR MONTAGE 

info@easystairs.nl / 0850-092070 / easystairs.nl 

Duport Lubricare B.V. | www.duportlubricare.nl | 0523 -619892 

00036294006 - Easystairs.indd 1 30-03-2023 16:16


Tekst | Roel van Gils Beeld | EasyStairs 

Exotische aanvragen leiden 

tot unieke oplossingen 

Sinds 2019 timmert EasyStairs hard aan de weg in de bouwen infrasector met zijn modulaire 

oplossingen voor het veilig overbruggen van verschillende hoogtes of taluds. “We zijn absoluut een 

nichespeler en krijgen dan ook regelmatig de meest bijzondere aanvragen. En dat leidt niet zelden 

tot unieke praktische oplossingen”, zegt Bouwe Bölger, eigenaar van EasyStairs met gepaste trots. 

Het creëren van een veilige en duurzame toegang op hoogte of in 

een bouwput, dat is waar het bij EasyStairs allemaal mee begonnen 

is. “We zijn leverancier (en verhuurder) van modulaire en koppelbare 

trappen als alternatief voor de houten bouwtrap die na elk project 

bij het afval belandt”, verduidelijkt Bölger. Inmiddels maken veel bekende 

partijen in de bouw en infra dankbaar gebruik van de producten 

van EasyStairs. Voor de infrasector is de taludtrap verreweg 

het populairst. Afgelopen jaar is voor een zeedijkverbeteringsproject 

250 meter taludtrappen verhuurd. “Bedrijven hebben nog maar één 

trap nodig voor meerdere projecten en verspillen geen hout of staal 

meer aan het (ver)maken van een tijdelijke trap. En dat wordt gewaardeerd, 

ook vanuit duurzaamheidsperspectief. Met name de laatste 

jaren maakt onze verhuurafdeling een sterke groei door.” 

Op vraag van klanten breidt EasyStairs het programma steeds verder 

uit. “Zo hebben we recent laad- en losplatformen opgenomen in ons 

assortiment, en zijn we nu bezig met een pilot voor een zogenaamde 

hangende trappentoren. Dat laatste is echt uniek, en bedoeld voor 

het betreden van een bouwput. Het voordeel is dat de trappentoren 

niet op de bodem van de put rust en naarmate de kuip dieper 

wordt ontgraven verder kan worden uitgebreid. Momenteel zijn we 

met diverse partijen bezig om een deze oplossing toe te passen. Onze 

trappentorens zijn sowieso altijd modulair van opzet en laten zich 

eenvoudig (met een kraan) verplaatsen.” ■ 

Voor de infrasector is de taludtrap verreweg het populairst. 

V.l.n.r.: Bouwe Bölger en Rob Schijvens van EasyStairs. 

109


Tekst | Tony Vos Beeld | Bouwhekken Nederland 

Een scheiding met alleen winnaars 

Al vanaf het prille begin is Bouwhekken Nederland, partner in tijdelijk hekwerk, betrokken bij het 

project de Groene Boog. Vele honderden meters hekwerk worden ingezet om bouwplaatsen van 

het doorgaande verkeer te scheiden. Accountmanager Gerrit Klaas Gerritsma legt uit. 

De eerste levering van bouwhekken door Bouwhekken 

Nederland voor het project de Groene 

Boog vond ruim vier jaar geleden in januari 2019 

al plaats. Gerritsma: “Het was een grote order 

met zogenaamde anti-climb hekken, een van 

de types die we in ons assortiment hebben. Ze 

worden gekenmerkt door smalle maaswijdtes. 

Onze hekken worden geleverd met voeten en 

klemmen of worden in de grond bevestigd. De 

klem met voet is in deze branche traditioneel, de 

buizen in de grond worden toegepast als een semipermanente 

oplossing. In Rotterdam worden 

beide systemen in combinatie toegepast.” 

HONDERDEN METERS 

Gerritsma licht verder toe dat de losse buizen 

vooral geschikt zijn als de kwaliteit van het tijde- 

lijk hekwerk voorop staat, vaak in combinatie met 

een langere periode. Denk aan projecten die zo’n 

vijf jaar duren. Omdat de hekken hierdoor steviger 

bevestigd zijn, zijn ze geschikt voor alle soorten 

weersinvloeden, met name stormwinden. 

“Onze hekken worden voor dit project op 

meerdere momenten geleverd na de initiële 

bestelling. Ze worden deels op locatie gemonteerd. 

Daarvoor werken we samen met vakkundige 

mensen door het gehele land. De meeste 

van onze producten worden gebruikt om een 

afscheiding te creëren tussen een bouwlocatie 

en de bestaande weg die door het verkeer in 

gebruik blijft. Omdat het hier om een enorm 

groot project gaat, staan er her en der honderden 

meters hekwerk achter elkaar. Na de levering 

is onze rol bij een project uitgespeeld, maar 

'Onze hekken worden voor dit project 

op meerdere momenten geleverd 

na de initiële bestelling' 

Op de Groene Boog is Bouwhekken Nederland leverancier van tijdelijk hekwerk. 

110


we kunnen na afl oop ook zorgdragen voor de 

demontage”, legt Gerritsma uit. 

GELUIDSWERENDE DOEKEN 

De klanten van Bouwhekken Nederland zijn 

doorgaans grote bouwbedrijven, infrapartijen 

en combinaties van bedrijven zoals de Groene 

Boog. In het geval van de Groene Boog zijn de 

hekken gekocht door de opdrachtgever. Na afloop 

van het project gaan de hekken naar de 

klant die ze vervolgens weer bij andere werkzaamheden 

kan inzetten. 

Gerritsma: “We hebben tegelijk met de hekken 

ook een aantal bouwhekdoeken geleverd, 

zelfs doeken met een geluidswerend karakter. 

Dat laatste type doek is een behoorlijk nieuwe 

ontwikkeling en leveren we sinds begin dit jaar. 

Het akoestisch vermogen van dit bouwhekdoek 

is uitmuntend te noemen. Tot 5.000 Hz 

kan zelfs een reductie van 48 dB worden bereikt. 

In plaats van neutrale doeken bestellen 

onze klanten ook reclamebanners.” 

alle formaten hekken aanbieden. Het ontwerp 

hiervoor kunnen we geheel in de stijl van de 

klant verzorgen met een eigen ontwerpstudio. 

Een voorbeeld hiervan is informatie op het 

doek in de trant van de naam van de aannemer 

gevolgd door ‘realiseert hier… in opdracht van’. 

Geluidswerende doeken zijn puur functioneel.” 

Andere elementen zijn uitvoerdersborden 

op maat en logo bordjes op de bouwhekken. 

Daarop kan het logo van Bouwhekken Nederland 

als ‘merk’ staan, maar op verzoek ook 

klant specifi eke logobordjes. ■ 

“Standaard zijn onze hekken 3,5 meter lang en 

2 meter hoog, maar we hebben ook hekken 

die 1,20 meter hoog zijn of juist korter. Onze 

bedrukte doeken/banners kunnen we voor 

Hekwerk voorzien van bordjes. 

111


Tekst | Chris Elbers Beeld | Normec Group 

Waarborg voor duurzaam 

en milieubewust handelen 

Als grootste certificerende instelling van Nederland op het gebied van kwaliteit, milieu en veiligheid 

biedt Normec Certification marktpartijen een welkome helpende hand rondom het certificeringsproces. 

Vanuit een slim one-stop-shop-concept zet het bedrijf daarbij onder meer vol in op 

duurzaamheid en de reductie van milieubelastende aspecten. Een focus die leidt tot een glashelder 

inzicht in de milieu-impact van de bedrijfsprocessen en stevige grip op de zaak. 

De meeste organisaties zijn anno 2023 voldoende 

doordrongen van de noodzaak om 

duurzaam en milieuvriendelijk te opereren. De 

grote vraag die in veel gevallen echter speelt, 

is hoe dat in de alledaagse praktijk succesvol 

georganiseerd en gewaarborgd moet worden. 

Als onderdeel van de Normec Group leveren 

Normec Certification en Normec QS (zie artikel 

elders in deze editie) daaraan graag een 

bijdrage. Met puike certificeringsoplossingen 

die de impact van de bedrijfsvoering blootleggen 

en handvatten bieden voor een succesvol 

en milieuvriendelijk handelen. "Er zijn verschillende 

manieren om je eigen milieu-impact inzichtelijk 

te maken en daarop de controle te 

houden", zegt commercieel directeur Arjen 

Werkmeester. "Denk aan het checken van de 

energierekening en het van daaruit nemen van 

energiebesparende maatregelen. Of het berekenen 

van het werkelijk verbruik van je machinepark. 

Zomaar twee initiatieven waarmee je 

de basis legt voor milieubewuster handelen en 

tegelijk stappen zet richting je eigen toekomst 

én de geformuleerde klimaatdoelen. Bovendien 

leidt een dergelijk beleid in veel gevallen 

tot grote kostenreducties. Gebruikmaking 

van bijvoorbeeld de vijf niveaus tellende CO 2 

Prestatieladder, een instrument dat bedrijven 

en overheden behulpzaam is bij het reduceren 

van CO 2 

en kosten, levert al gauw tienduizenden 

euro's aan besparingen op. En dát zorgt 

er weer voor dat je als bedrijf scherper en dus 

kansrijker kunt inschrijven op offertes of aanbestedingen. 

Zéker als je wat hoger op de ladder 

staat. Kortom, inzicht krijgen in de milieuimpact 

van je business levert zowel de planeet 

als je eigen portemonnee winst op. Tegelijk 

maak je jezelf concurrerender en plaats je een 

gunstige footprint voor de volgende generatie." 

Arjen Werkmeester, commercieel directeur Normec Certification. 

CERTIFICERING 

Met de CO 2 

Prestatieladder noemt Werkmeester 

een instrument dat Normec als kundige certificerende 

instantie van extra waarde voorziet. 

"Organisaties kennen de noodzaak om hun bedrijfsactiviteiten 

en -processen zo duurzaam 

mogelijk uit te voeren", zegt hij. "De CO 2 

Prestatieladder 

stimuleert dit gedrag." Omdat de CO 2 

Prestatieladder uitgaat van de bedrijfseigen ambitie 

en inbreng, inventariseren organisaties hun 

prestaties zélf. Normec Certification is een partner 

die deze vervolgens beoordeelt. Dáárvoor 

is alles binnen de bedrijfsmuren van de certificeringsspecialist 

voorhanden. Zo bekijkt een van de 

eigen auditoren via een documentatiebeoordeling 

en diverse interviews binnen alle bedrijfsgeledingen 

of de organisatie in kwestie voldoende 

inspanningen heeft geleverd om aan de gestelde 

eisen te voldoen. "De beoordeling voor de CO 2 

Prestatielader gebeurt door ervaren experts die 

weten wat er in de markt van de klant speelt én 

wat realistische doelstellingen zijn", onderstreept 

Werkmeester nogmaals de expertise van Normec 

Certification. "Binnen onze oplossingen staat 

de praktische bruikbaarheid altijd voorop." ■ 

112


De ervaren experts van 

Normec Certifi cation 

weten wat er in de markt 

van de klant speelt. 

'We bieden handvatten voor 

een succesvol en 

milieuvriendelijk handelen' 

113


Tekst | Roel van Gils Beeld | BouwQ 

Effectief risicomanagement 

in de infra 

Een constructief veilig kunstwerk zonder fouten 

Een dijkversterkingsproject, een nieuwe snelweg, de renovatie van een bestaand kunstwerk, … 

iedereen is erbij gebaat dat het op een veilige manier wordt uitgevoerd. Een extra paar ‘ogen en 

oren’ is vaak wenselijk om ontwerp- of bouwfouten vroegtijdig op te sporen. Als geaccrediteerde 

instelling én volledig onafhankelijke partij onderwerpt BouwQ al bijna twintig jaar dergelijke 

kunstwerken aan technische inspecties om de kwaliteit ervan, met name op het gebied van 

constructieve veiligheid, zeker te stellen. 

In een ontwerp- of uitvoeringstraject kunnen 

zomaar fouten insluipen, missers met mogelijk 

grote gevolgen. “Wij zijn gefocust op het vinden 

van die fouten om zo potentiële risico’s uit 

te sluiten, verspilling in materiaal en tijd tegen 

te gaan én bovenal de constructieve veiligheid 

te garanderen”, zegt Jos Rooijakkers, algemeen 

directeur van BouwQ. De inspectie-instelling 

opereert volledig onafhankelijk en is daarvoor 

als enige instantie in Nederland geaccrediteerd 

volgens de NEN-EN ISO/IEC 17050:2012. “We 

voldoen aan de hoogste kwaliteitseisen ten aan- 

Als een spin in het web voert BouwQ steekproefsgewijs en risicogestuurd de nodige controles uit op de grootste veiligheidsrisico’s om bijvoorbeeld ongelukken, 

schades en omgevingshinder te voorkomen. 

114


zien van kundigheid en onafhankelijkheid en 

leveren nimmer een bijdrage aan het primaire 

bouwproces, dat is erg belangrijk voor onze opdrachtgevers. 

We zijn enkel en alleen een verificatie- 

en validatiebureau dat via risicogestuurde 

methodes en dienstverleningspakketten onpartijdig 

de kwaliteit en veiligheid van bouwwerken 

zeker kan stellen. En dat doen we in de infrasector 

voor opdrachtgevers als Rijkswaterstaat, 

ProRail, infra-aannemers en verzekeraars.” 

SPIN IN HET WEB 

De dienstverlening van BouwQ richt zich op 

twee facetten: enerzijds het garanderen van 

de veiligheid tijdens de bouwfase (Risk Control) 

en anderzijds het controleren van de veiligheid 

bij oplevering oftewel de kwaliteit van 

het eindproduct. “Momenteel zijn we bijvoorbeeld 

namens een aantal grote verzekeraars 

zoals SwissRe en Allianz betrokken bij onder 

meer het dijkversterkingsproject Gorinchem- 

Waardenburg en het versterken van de Lekdijk 

tussen Amerongen en Schoonhoven”, zegt 

Benno Bruinsma, projectmanager bij BouwQ. 

“In beide gevallen voeren we als een spin in 

het web steekproefsgewijs en risicogestuurd 

de nodige controles uit op de grootste veiligheidsrisico’s 

om bijvoorbeeld ongelukken, 

schades en omgevingshinder te voorkomen. 

Projectmanager Benno Bruinsma en algemeen 

directeur Jos Rooijakkers van BouwQ. 

TECHNICAL INSPECTION SERVICE 

Via zogenaamde Technical Inspection Service 

(TIS) controleert BouwQ de kwaliteit van het 

eindproduct. “Het is een methode waarbij we 

zowel het ontwerp controleren (berekeningen 

en tekeningen) als de bouwfase via een 

risicogestuurde aanpak. Bij eventuele missers 

beargumenteren we uiteraard waarom iets 

aantoonbaar niet klopt, bijvoorbeeld door het 

opstellen van eigen schaduwberekeningen”, 

legt Bruinsma uit. “Deze controles doen we 

momenteel onder andere voor Rijkswaterstaat 

bij de zuidelijke ringweg om Groningen en voor 

de aannemer Groene Boog bij een complexe 

brug in de A16 bij Rotterdam. Ook bij het inschuiven 

van de onderdoorgang A2/N2 afgelopen 

zomervakantie waren we betrokken. 

Onder meer vanwege het korte tijdspad en de 

strikte deadline heeft de gemeente Eindhoven 

ons als controlebureau ingehuurd om ‘mee te 

kijken’ met het ontwerp en de bouwfase om 

te voorkomen dat er vertraging of fouten optreden. 

Een project waarmee we de afgelopen 

weken heel druk zijn geweest. Om diezelfde 

reden worden we door de aannemer ingeschakeld 

bij het uitvoeren van groot onderhoud 

(renovatie) aan de John Frostbrug in de gemeente 

Arnhem. Sommige zaken moeten nu 

eenmaal in één keer goed gaan.” 

BouwQ garandeert voor opdrachtgevers in Nederland en ook steeds meer in België een constructief veilig 

kunstwerk zonder fouten. 

De kracht van BouwQ zit hem niet alleen in de 

hoogopgeleide medewerkers, maar vooral ook 

in de marktbrede visie. “Wij krijgen jaarlijks vele 

ontwerpen onder ogen en weten daardoor precies 

waar het vaak ‘schuurt’ en waar eventuele 

missers kunnen optreden”, benadrukt Rooijakkers. 

“Omdat we zelf nooit ontwerpen opstellen 

of bouwwerkzaamheden uitvoeren, hebben 

we voor ieder project de handen vrij om alles te 

checken en onpartijdig te kunnen oordelen. En 

zo garanderen we voor onze opdrachtgevers in 

Nederland en ook steeds meer in België een constructief 

veilig kunstwerk zonder fouten.” ■ 

115

Ondergrondse & bovengrondse infrastructuur, 

gespecialiseerd in drink- en afvalwater projecten 

Wij houden van korte lijnen met onze klanten en partners 

Wij zoeken altijd naar innovatieve oplossingen 

Wij delen onze kennis met opdrachtgevers 

Wij zijn trots op onze betrokken medewerkers 

Groots in leidingWerk 

WWW.GWLEIDINGTECHNIEK.NL


Tekst | Roel van Gils Beeld | GW Leidingtechniek BV 

‘Wij gaan voor trede 4 op 

de Safety Culture Ladder’ 

GW Leidingtechniek BV is een bekende naam bij vele waterschappen, drinkwaterbedrijven en infraaannemers. 

Het bedrijf is gespecialiseerd in het ontwerp, aanleg, renovatie, reiniging, reparatie en 

nazorg van met name afval- en drinkwaterleidingen. Veiligheid is daarbij topprioriteit. GW Leidingtechniek 

BV is reeds gecertificeerd voor trede 3 op de Safety Culture Ladder, maar gaat nu 

-onder bezielende leiding van QHSE-manager André van der Meijde- voor trede 4. 

Veiligheid is een groot goed voor onze medewerkers 

en dus automatisch ook voor het 

bedrijf, zowel op kantoor als in het veld, begint 

Van der Meijde. Het bedrijf wordt onder 

andere ingeschakeld voor leidingreparaties of 

levensduurverlenging van bijvoorbeeld een rioleringsstelsel. 

“Onze mensen gaan dan de betonkoker 

in voor het uitvoeren van eventuele 

betonreparaties, uiteraard voorzien van de nodige 

PBM’s. Denk aan harnasbescherming, een 

volgelaatsmasker met ademlucht en gasdetectie, 

en aanvullend een alarmering bij dreigend 

hoogwater. We nemen geen enkel risico; veilig- 

heid is topprioriteit. Toch zijn we van mening 

dat er nog ruimte is voor verbetering, vandaar 

onze ambitie om de stap naar trede 4 op de 

SCL te zetten.” 

BEWUSTWORDING CREËREN 

De Safety Culture Ladder geeft inzicht in 

de veiligheidscultuur binnen een organisatie. 

Het is een instrument om veiligheidsbewustzijn, 

houding en gedrag te meten. Hierbij 

wordt de nadruk op de veiligheidscultuur 

gelegd. “De invulling van de veiligheidscultuur 

binnen ons bedrijf heeft veel te maken 

met bewustwording”, zegt Van der Meijde. 

“Dat bereik je niet met één keer per jaar een 

meeting beleggen over het dragen van een 

helm en veiligheidsbril en de juiste manier 

van tillen. Iemand die veilig werkt, doet dat 

niet alleen voor zichzelf maar ook voor collega’s, 

familie, vrienden. Daarom is het zaak 

om medewerkers hier met regelmaat op te 

wijzen, alles wat aandacht krijgt groeit. Het 

moet gaan leven. Risico’s nemen toe, zodra 

de aandacht verslapt.” Trede 4 op de SCL 

houdt in dat veiligheidsregels niet alleen belangrijk 

worden gevonden (trede 3), maar dat 

André van der Meijde, QHSE-manager bij GW Leidingtechniek BV. 

118


veiligheid een hoge prioriteit heeft en continu 

wordt verbeterd. 

KWALITEITSCIRKEL VAN DEMING 

Van der Meijde is op 1 februari jongstleden 

gestart om invulling aan te geven aan 

een proactieve veiligheidscultuur bij GW 

Leidingtechniek BV. “In de markt maak je 

mede met certificaten aantoonbaar waar je 

als organisatie staat, het opent tegelijk ook 

nieuwe deuren. Een certificaat moet echter 

geen blok aan het been zijn, maar zo geïntegreerd 

worden dat iedereen het nut ervan 

inziet zodat het vervolgens als vanzelf wordt 

nageleefd. Een opgave die je alleen maar bereikt 

door goed met elkaar te praten. Niet 

door een poster op te hangen. Dat geldt 

ook voor de veiligheidscultuur. Die moet 

gedragen worden en functioneert alleen als 

iedere schakel in de organisatie op elkaar 

aansluit. Om dat te bereiken, maken we onder 

andere gebruik van de Kwaliteitscirkel 

van Deming met uiteraard een sterke focus 

op interne veiligheidsissues.” 

‘We nemen geen enkel 

risico; veiligheid is 

topprioriteit’ 

Veiligheid is een groot goed bij GW Leidingtechniek BV, zowel op kantoor als in het veld. 

VOORWAARDE VOOR SUCCES 

GW Leidingtechniek BV heeft behoorlijk 

wat certificaten aan de muur hangen, zoals 

ISO 9001, VCA, SCL en een aantal branchespecifieke 

managementcertificaten gericht 

op kwaliteit, gezondheid van medewerkers 

en milieu. “Met trede 4 op de SCL leggen 

we de lat voor onszelf weer een stukje hoger 

door proactief aan de veiligheidscultuur 

te gaan werken.” Een cultuur die overigens 

wel degelijk al aanwezig is bij GW Leidingtechniek 

BV, anders was trede 3 ook niet 

behaald. “De certificering voor trede 3 is 

hartstikke terecht, maar het is ook zo dat 

mensen op een gegeven moment blind zijn 

voor bepaalde processen. Het is goed om 

de organisatie tegen het licht te houden. Er 

valt altijd iets te leren en dat houdt nooit 

op. Het is een continu proces én een voorwaarde 

voor succes. Dat geldt niet alleen 

voor het aantal meters leiding dat GW Leidingtechniek 

BV realiseert, maar ook voor 

de kwaliteit van het geleverd werk, de Arbo-veiligheid… 

het draagt allemaal bij”, zegt 

Van der Meijde tot besluit. ■ 

GW Leidingtechniek BV is gespecialiseerd in het ontwerp, aanleg, renovatie, reiniging, reparatie en nazorg van 

met name afval- en drinkwaterleidingen. 

119


Tekst | Suzanne van Gaale Beeld | Brigade Electronics 

Nog meer veiligheid op de 

bouwplaats dankzij slimme 

detectiesystemen 

Safety first op de bouwplaats 

Dit jaar en volgend jaar introduceert Brigade Electronics een aantal innovaties die verdergaan dan 

alleen de veiligheid van individuele voertuigen. En ook Artificial Intelligence (AI) gaat een steeds 

grotere rol spelen in de veiligheidssystemen van Brigade. 

“Voor elk voertuig hebben we een veiligheidssysteem. 

Brigade gaat elke uitdaging aan om 

met een passende oplossing te komen”, aldus 

Nikki Collignon, marketingmedewerker bij 

Brigade Electronics. Het bedrijf ontwikkelt en 

levert onder andere camerasystemen, obstakel-detectiesystemen 

en achteruitrij-alarmen 

voor bouwvoertuigen en fabrieksmachines. 

“De aandacht voor veiligheid in bijvoorbeeld 

de bouw, constructie, distributie, wegenbouw, 

steengroeven en mijnen neemt toe. Dat is natuurlijk 

een positieve en belangrijke ontwikkeling. 

Onze focus ligt volledig op veiligheid, daarom 

hebben we vorig jaar met de campagne 

Brigade Tough nog meer bewustwording proberen 

te creëren rond dit onderwerp.” 

HELIKOPTER PERSPECTIEF 

Zolang er nog ongevallen gebeuren tijdens het werken 

met voertuigen, blijft de grootste focus van 

Brigade op veiligheid. “We gaan uitdagingen aan, 

bouwen bijvoorbeeld ook systemen op voertuigen 

die op vliegvelden rijden, op walsen en verreikers, 

noem maar op.” Brigade Electronics bouwt veiligheidssystemen 

in en op bestaande voertuigen. 

Voor een nog grotere veiligheid ontwikkelde Brigade 

onder meer een 360-systeem met vier camera’s 

dat een helikopter perspectief weergeeft 

op de monitor. En met haar radarsysteem detecteert 

een voertuig of er iets achterop komt rijden. 

INNOVATIES 

Brigade Electronics introduceert binnenkort 

een aantal mooie innovaties die verdergaan dan 

alleen de veiligheid van individuele voertuigen. 

Haar missie is om het aantal ongelukken met 

dodelijke afloop terug te brengen naar nul. Collignon: 

“Helemaal geen ongelukken is ons ideaalbeeld. 

Daarom zijn we dagelijks bezig om nog 

betere producten te ontwikkelen.” Zo komt 

begin 2024 de Brigade Fusion op de markt. Dit 

is een combinatie van verschillende applicaties 

voor bouwparken en grotere constructiesites 

waarmee optimale veiligheid op het bouwterrein 

verkregen kan worden. Ook doet Brigade 

Electronics steeds meer met Artificial Intelligence 

(AI). “Binnenkort lanceren we AI-camera’s 

die bestuurders visueel waarschuwen als er 

mensen in de buurt van een voertuig komen. 

Het systeem voorspelt de kans op een ongeluk.” 

ZONE-SAFE SYSTEEM 

Ook de beveiliging van mensen is een slimme 

manier om ongelukken te voorkomen. Zo rijden 

er in magazijnen veel heftrucks rond. Met 

het Zone-Safe systeem van Brigade worden 

medewerkers uitgerust met een tag die gedetecteerd 

kan worden door een systeem in de 

heftruck. De chauffeur krijgt dus een seintje 

zodra er iemand te dicht bij het voertuig komt. 

Brigade ontwikkelt obstakel-detectiesystemen en achteruitrij-alarmen voor bouwvoertuigen en fabrieksmachines. 

Deze en andere nieuwe producten zijn onder 

meer te zien op de Brigade Stand 409 op 

de MATEXPO van 6-10 september 2023 in 

Kortrijk XPO. ■ 

120


'Binnenkort lanceren we AI-camera’s die bestuurders visueel 

waarschuwen als er mensen in de buurt van een voertuig komen. 

Het systeem voorspelt de kans op een ongeluk' 

Het 360-systeem met vier camera’s geeft een helikopter perspectief weer op de monitor. 

121

Backsense® radar 

met weergave 

op scherm 

Radar sensorgegevens en 

camerabeeld gecombineerd 

De radar sensorgegevens van 

Brigade minimaliseren zowel de schade 

aan het voertuig als aanrijdingen, door 

de bestuurder op de hoogte te brengen 

van de afstand tussen het voertuig 

en obstakels, of deze nu bewegen of 

stilstaan. 

Ideaal voor voertuigen en machines 

die manoeuvreren bij lage snelheden. 

Werkt in combinatie met een 

Backeye® camera-/monitorsysteem en 

maximaal twee Backsense® netwerkradarsystemen. 

De displaymodule op het scherm 

waarschuwt de bestuurder voor 

obstakels in de gevarenzone door 

hoorbare en zichtbare radargegevens 

in 5 fasen te combineren met het 

camerabeeld op de monitor. 

Integratie van Backsense® radardetectie en 

Backeye® camera-/monitorsystemen van Brigade 

Maximaal 2 waarschuwingen via radardetectie 

gecombineerd met het camerabeeld op de monitor 

in de cabine 

Verlaging van stress bij de bestuurder en minder 

plaats wordt weergegeven 

Backeye® Camera-/monitorsystemen 

Backeye®360 

+31 541 53 18 01 brigade-electronics.nl

VAN KAAM SPECIALIST IN 

KUNSTSTOFLEIDINGWERK 

EN APPENDAGES 

Van Kaam BV is uw bedrijf voor 

aanschaf, advies en aanpassing 

van ondergrondse infrastructuren 

en voorraad houdend partner van 

grote producenten als GF en AVK. 

Jarenlange ervaring zorgt ervoor 

dat onze specialisten uw meest 

complexe vraagstukken kunnen 

tackelen. 

VAN KAAM BV 

Rechte Tocht 11 

1507 BZ Zaandam 

Nederland 

+31 (0)75 631 48 41 

info@vankaam.eu 

Volg ons op 

social media 

@ VANKAAMBV 

WWW.VANKAAM.EU

Van Kaam Materieel is reeds vele jaren partner van George Fischer Piping Systems. 

Tekst | Roel van Gils Beeld | Van Kaam 

Verkoop, verhuur én onderhoud van 

infra-gerelateerde gereedschappen 

Als specialist in ondergrondse infrastructuren beschikt Van Kaam over een compleet en onderscheidend 

programma aan kunststofmaterialen. Waaronder sinds enige tijd ook 100% fossielvrije HDPE, 

dus volledig circulair. Maar wist je dat Van Kaam ook sterk is in de verkoop, verhuur én het onderhoud 

van infra-gerelateerde gereedschappen? Directeur Bastiaan van Kaam vertelt met veel plezier 

over de vele facetten van Van Kaam Materieel. 

124

‘Die extra service maakt dat 

gebruikers hun laskast slechts 

enkele dagen hoeven te missen in 

plaats van enkele weken’ 

Als specialist in ondergrondse infrastructuren beschikt Van Kaam over een 

compleet en onderscheidend programma aan kunststofmaterialen en infragerelateerde 

gereedschappen. 

Van Kaam verkoopt en verhuurt het complete gamma aan IPlast-laskasten en 

verzorgt daarnaast ook het onderhoud en de kalibratie van deze laskasten. 

Van Kaam Materieel is reeds vele jaren partner 

van George Fischer Piping Systems en 

heeft sinds kort ook het volledige assortiment 

van PlastItalia onder zijn hoede als 

exclusief distributeur voor de Benelux en 

Noord-Frankrijk. “Als partner van George 

Fischer verkopen, verhuren en onderhouden 

we het hele palet”, zegt Van Kaam. “Het 

gamma varieert van lasmachines en werkplaatsmachines 

tot alle infra-gerelateerde gereedschappen 

zoals eersteklas buissnijders, 

mechanische schillers, (ronddruk)klem- en 

uitrichtgereedschappen en nog veel en veel 

meer. Ook speciale schillers die gecertificeerd 

zijn volgens de NTA 8828 behoren tot 

het assortiment, variërend in formaat van 75 

mm tot en met 710 mm.” Specifiek voor de 

lasmachines van George Fischer verzorgt Van 

Kaam Materieel desgewenst ook het onderhoud 

en de kalibratie in eigen beheer. 

IPLAST-LASKASTEN 

Nieuw voor Van Kaam Materieel is het dealerschap 

met PlastItalia. “De IPlast-laskasten 

zijn specifiek ontwikkeld om de lassen van 

buizen en fittingen voor het medium water, 

riool, waterstof of gas betrouwbaarder 

en veiliger te maken”, zegt Van Kaam. “De 

nieuwste serie HDPE-elektrolasmachines van 

PlastItalia zijn ontworpen om het hele lasproces 

onder controle te houden en alle risico's 

die aan het lasproces verbonden zijn uit te 

sluiten. We verkopen en verhuren het complete 

gamma aan IPlast-laskasten. Daarnaast 

verzorgen we ook het onderhoud en de kalibratie 

van deze laskasten. Voorheen gebeurde 

dat in het servicepunt op Sicilië, maar sinds 

kort verzorgen wij dat gewoon vanuit onze 

eigen vestiging in Zaandam. Die extra service 

maakt dat gebruikers hun laskast slechts enkele 

dagen hoeven te missen in plaats van enkele 

weken. Uiteraard wordt het onderhoud 

uitgevoerd conform de fabrieksstandaarden 

en afgeleverd met een officieel certificaat namens 

Van Kaam Materieel.” ■ 

125

Naturally Performing Environments 

DAGLICHTOPLOSSINGEN 

ROOK-EN WARMTEAFVOER 

NATUURLIJKE VENTILATIE 

SERVICE EN ONDERHOUD 

www.kingspanlightandair.nl

VROUW IN DE BOUW 

128

VROUW IN DE BOUW 

Tekst | Roel van Gils Beeld | Lommers Welding Service 

Suzanne Lommers (29), 

lasser bij 

Lommers Welding 

De bouwen infrasector is een mannenwereld. Maar wie goed 

zoekt, komt wel degelijk ook vrouwen tegen. Op deze pagina 

bieden we hun een podium. Om te lezen wat ze beweegt, hoe ze 

hun werk doen en vooral hoe het is om als vrouw in een overwegend 

mannenwereld werkzaam te zijn. In deze editie geven we 

het woord aan Suzanne Lommers, inmiddels 7 jaar werkzaam als 

lasser bij Lommers Welding. 

‘Op het werk 

ben ik one 

of the guys’ 

29 jaar jong is ze nog maar, en al meer dan 7 

jaar ervaring met vrijwel alle voorkomende laswerkzaamheden 

op aansprekende infraprojecten. 

Suzanne Lommers leerde van vader Henk 

de kneepjes van het vak en is inmiddels ‘one of 

the guys’. Toch was haar vader niet direct gecharmeerd 

van het idee dat dochterlief in het 

bedrijf kwam werken. “Weliswaar ging ik van 

jongs af aan mee met mijn vader op ‘karwei’, 

maar hij had zich voor mij een andere toekomst 

voorgesteld, buiten de bouwput”, zegt ze. “Na 

mijn kappersopleiding en een kort avontuur in 

de horeca begon het toch te kriebelen. Mijn 

hart ligt bij de techniek. Na een goed gesprek 

met mijn ouders ging mijn vader overstag, maar 

met dien verstande dat ik een lasopleiding zou 

volgen.” De rest is geschiedenis. 

Van lassen conform NEN-EN 1090 executieklasse 

1, 2, 3 en 4 met eventueel CE en/of 

bijvoorbeeld de ROK, het uitvoeren van laswerkzaamheden, 

snijden en (de-)monteren tot 

bouwen en verhuren van drijvende pontons 

en werkvlotten. Lommers Welding Service is 

van alle markten thuis en uitgebreid gecertifi - 

ceerd, waaronder ook VCA, ISO 9001, 3834 

en 17660-1 en de trede 2 op de Safety Culture 

Ladder. Ook Suzanne is voor vrijwel al die 

aspecten gecertifi ceerd, in alle staalsoorten en 

alle posities. “Na mijn opleiding heb ik eerst 

een tijdje in de werkplaats doorgebracht, maar 

al snel mocht ik mee naar buiten. De A9 Gaasperdammertunnel 

was een van de eerste projecten 

waar ik een bijdrage aan heb geleverd. 

Hier heb ik ook veel geleerd, van snijden en 

lassen tot het ontdekken van de dagroutine.” 

Suzanne doorkruist het hele land. “Ik ben 

overal wel geweest van Zeeland op de Maasvlakte 

tot de nieuwe ondergrondse fi etsenstalling 

op het Leidseplein, en heb mooie dingen 

mogen zien en maken. En het leuke is, dat ik 

op veel projecten ook samen met mijn vader 

optrek. Dat had hij jaren geleden niet kunnen 

voorzien. De band met mijn familie is sowieso 

heel hecht. Ik ben dankbaar voor het feit dat ik 

samen met mijn vader, moeder én broer mag 

werken. En natuurlijk ook met alle andere fi jne 

collega’s waarmee we samen mooie projecten 

maken.” Ondanks de lange dagen en het soms 

zware werk, voelt Suzanne zich op haar plek 

in het familiebedrijf en de vele mannen. “Als je 

doet wat je leuk vindt, voelt het niet als werk. 

Zeker een paar jaar geleden was ik als vrouw 

echt een uitzondering op de bouw. Als lasser 

overigens nog steeds. Maar dat ervaar ik niet 

als onprettig. Integendeel. Op het werk ben ik 

‘one of the guys’.” 

Het is fi jn om buiten bezig te zijn en je bent ook 

een soort van eigen baas, zo ervaart Suzanne 

haar werk. “Er wordt van je verwacht dat je 

zelfstandig iets maakt. Je wordt niet constant 

op je vingers gekeken. Natuurlijk werken we 

met zwaar staal, maar handige hulp- en hijsmiddelen 

maken het werk tegenwoordig minder 

zwaar.” Suzanne blijft dus voorlopig nog wel 

even actief in de bouwputten. ■ 

129


Tekst | Roel van Gils Beeld | Rijkswaterstaat 

Optimaliseren van de 

‘Tweede Ring van Amsterdam’ 

Het programma weguitbreiding Schiphol-Amsterdam-Almere (SAA) is het grootste wegenbouwproject 

van Nederland. De verbreding van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht vormt het 

vijfde en laatste project binnen het omvangrijke programma, en niet bepaald het minste. De ‘Tweede 

Ring van Amsterdam’ loopt namelijk dwars door Amstelveen. Er wordt dus alles aan gedaan om 

de overlast voor de omgeving tot een minimum te beperken. Een gesprek met Lammert Postma, 

omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat over de vele uitdagingen bij het optimaliseren van de A9. 

De aanleiding voor het SAA-traject is meerledig. 

“In het noordelijke deel van de Randstad is er volop 

sprake van groei”, begint Postma. “Zo is in de 

Nota Ruimte besloten dat Almere groeit naar de 

vijfde stad van Nederland, staat Amsterdam voor 

een forse binnenstedelijke woningopgave en zien 

we een forse groei qua werkgelegenheid rondom 

Schiphol. Het doel van het SAA-programma 

is om de groei in mobiliteit, die het gevolg is van 

bovenstaande ontwikkelingen, te faciliteren. Met 

daarbij een tweede doelstelling om de snelweg 

waar mogelijk beter in te passen, zodat de leefbaarheid 

langs de snelweg verbetert.” En dat laatste 

zie je ook op de A9 die in Amstelveen straks 

grotendeels aan het zicht wordt onttrokken. 

EXPRESS LANE 

De A9 wordt over een lengte van 11 kilometer 

verbreed van 2x3 naar 2x4 rijstroken 

plus wisselbaan. “De huidige wisselbaan die 

nu vanaf Almere via de A1 eindigt bij knooppunt 

Diemen trekken we door via de Gaasperdammertunnel 

tot aan Ouderkerk aan de 

Amstel”, legt Postma uit. “Afhankelijk van de 

spitsregeling biedt de wisselbaan een ‘express 

lane’ voor doorgaand verkeer. Als gevolg van 

die verbreding worden tien kunstwerken compleet 

gesloopt en opnieuw opgebouwd in verbrede 

vorm, wordt één kunstwerk hergebruikt 

en verbreed (de Schipholbrug), bouwen we 

Een artist impression van de toekomstige situatie: 

een verdiepte A9 ter hoogte van Amstelveen in 2027. 

130


Werk in uitvoering bij de Schipholbrug. 

De contouren van de verdiepte ligging in Amstelveen zijn al goed zichtbaar. 

een nieuwe underpass voor de wisselbaan in 

knooppunt Holendrecht en bouwen we één 

nieuw kunstwerk in de vorm van de 1,6 kilometer 

verdiepte ligging in Amstelveen. Tot slot 

worden alle geluidsschermen vervangen door 

nieuwe hogere schermen, in totaal goed voor 

zo’n 14 kilometer in Ouder-Amstel en Amstelveen. 

Het project is gevat in een DBFM-contract 

en gegund aan bouwconsortium VeenIX. 

Dat betekent dat zij het ontwerp maken en de 

voorfi nanciering regelen. In de onderhoudsfase 

van 14 jaar stellen we daar een beschikbaarheidsvergoeding 

tegenover, zodat de combinatie 

als het ware de ‘hypotheek’ kan afl ossen.” 

COMPENSATIEREGELING 

De A9 is één van de belangrijkste en drukste 

snelwegen in Nederland. “Het idee is om tijdens 

de bouw zoveel mogelijk 2x3 rijstroken 

voor het verkeer open te houden”, zegt Postma. 

“Vanwege de beperkte ruimte brengt dat 

complexe verkeersfaseringen met zich mee. 

Een dergelijk project gaat bovendien gepaard 

met veel stof, lawaai en trillingen. Toch proberen 

we de leefbaarheid voor de bewoners 

langs de snelweg draaglijk te houden. Zo zorgen 

we voor een uitvoerige communicatie op 

wijkniveau, maar neemt ook de aannemer 

een aantal hinderbeperkende maatregelen. 

De palen bij de verdiepte ligging worden bijvoorbeeld 

niet geheid maar geboord. Soms is 

het echter onmogelijk om bewoners te ontzien, 

zoals bij het slopen van kunstwerken of 

het aanbrengen van damwanden. Daarvoor 

hebben we een compensatieregeling in het 

leven geroepen die afhankelijk is van het aantal 

decibels op de gevel. Dat varieert van het 

beschikbaar stellen van een ‘noise cancelling’ 

koptelefoon tot in sommige gevallen zelfs het 

aanbieden van een hotelovernachting.” 

ZOUTE KWEL 

Wat dit project ook bijzonder complex maakt, 

is de hele slechte ondergrond en de vele verschillende 

polderpeilen, erkent Postma. “Onze 

Spaande aannemer zegt soms gekscherend 

‘your underground is absolute hell’. Het vraagt 

om intensief overleg en afstemming met vele 

stakeholders, waaronder het Hoogheemraadschap 

Rijnland en het Waterschap Amstel, 

Gooi en Vecht. In de praktijk komt het erop 

neer dat het soms erg lang duurt voordat er 

een stabiele aardebaan ontstaat. Het is ook 

de reden dat in de verdiepte ligging wordt 

gewerkt met een onderwaterbetonvloer om 

zoute kwel bij voorbaat al uit te sluiten.” 

Volgens Postma verloopt de uitvoering voorspoedig. 

“In het Amstelveense hebben we 

wat vertraging opgelopen door corona. Door 

uitval en thuiswerken heeft het ontwerptraject 

wat langer geduurd, wat maakt dat de 

beschikbaarheidsdatum voor het middendeel 

is opgeschoven van 2026 naar 2027. Aan de 

oosten westkant liggen we wel op schema 

voor eind 2026. Er is momenteel veel te zien 

op en rond de A9. Het eerste compartiment 

van de verdiepte ligging is al heel duidelijk in 

wording, in het oosten verrijzen langzaam de 

funderingen voor de nieuwe kunstwerken 

over de Amstel en de Bullewijk en ook aan 

de Schipholbrug wordt volop gewerkt. Vanuit 

de omgeving is er dan ook veel interesse voor 

het project. En daar geven we graag gehoor 

aan. Zo verzorgt een gepensioneerde collega 

regelmatig fi etsrondleidingen en delen we online 

veel informatie. Via diverse webcams kan 

men de voortgang live volgen.” ■ 

131


Voor het verbreden van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht worden diverse kunstwerken gesloopt. 

Tekst | Roel van Gils Beeld | VeenIX 

Specialist in technisch 

uitdagende projecten 

Bouwconsortium VeenIX, een samenwerkingsverband tussen PGGM en FCC, is verantwoordelijk 

voor het ontwerpen, bouwen, voorfinancieren en 14 jaar onderhouden van de A9 tussen Badhoevedorp 

en Holendrecht. Voor de Spaanse hoofdaannemer FCC Construcción is dit het eerste 

project in Nederland en direct ook één van de meest uitdagende in zijn wereldwijde portfolio. Een 

gesprek met projectdirecteur Raúl Hortal Alonso en projectmanager Angel Rodríguez Legaretta. 

FCC Construcción is gespecialiseerd in het 

realiseren van grootschalige infrastructurele 

projecten. Het bedrijf heeft een wereldwijde 

scope en is met 20.000 medewerkers in meer 

dan 25 landen actief. “Momenteel ligt onze 

focus op Noord-Amerika, Canada, West-Europa, 

het Midden-Oosten en Australië”, zegt 

Hortal Alonso. “Specifiek voor Europa zijn we 

vooral bezig om onze positie te versterken 

in de Benelux en Groot-Brittannië. In België 

hebben we recent een mooi project afgerond 

(Gevangenis van Haren) en nu zijn we bezig 

met tenderen voor andere projecten in België 

en ook opnieuw in Nederland.” 

GEAVANCEERDE 

INFRASTRUCTUUR 

De infrastructuur in Nederland behoort tot 

de meest geavanceerde ter wereld, vindt 

Hortal Alonso. “Daarnaast is het vanuit bedrijfsperspectief 

voor ons volkomen veilig 

om hier onze nek uit te steken. Zowel juridisch 

als financieel is alles tot in de puntjes 

geregeld. Al die zaken komen samen in 

het A9-project dat zich kenmerkt door vele 

karakteristieke elementen, zoals de locatie 

met beperkte ruimte, de slappe bodemgesteldheid, 

de sloop en bouw van vele kunstwerken 

en de bouw van een verdiepte ligging 

dwars door Amstelveen. Typisch een 

132


project waar wij als FCC onze toegevoegde 

waarde kunnen laten zien. We zijn gewend 

om ons aan te passen aan lokale omstandigheden 

en zijn wereldwijd actief op projecten 

die allesbehalve conventioneel zijn.” 

DEELGEBIEDEN 

En allesbehalve conventioneel is de wegverbreding 

van de A9 tussen Badhoevedorp en 

Holendrecht. Ook de start van het project 

overigens in januari 2020, net voor de corona 

lockdown in maart dat jaar. “Het was behoorlijk 

uitdagend om in een voor ons onbekend 

land vanaf scratch 

een compleet nieuwe 

organisatie op 

te bouwen, volledig 

op afstand”, erkent 

Hortal Alonso. 

“Door de lockdown 

was iedereen thuis 

aan het werk. Dat 

had grote impact op 

vooral de ontwerpfase, 

maar ook dat 

hebben we uiteindelijk 

gemanaged, 

weliswaar met een 

lichte vertraging op 

de planning voor het 

middendeel.” Het project is namelijk opgesplitst 

in drie deelprojecten: oost, midden en 

west. “Elk deelgebied heeft zo zijn specifieke 

uitdagingen, maar overall is de slappe ondergrond 

toch wel het meest uitdagende”, zegt 

Rodríguez Legaretta. “Dat hebben we niet 

eerder meegemaakt in andere landen. Ook 

redelijk uniek is dat de A9 zoveel mogelijk 

beschikbaar blijft voor verkeer, weliswaar via 

‘We zijn gewend om 

ons aan te passen aan 

lokale omstandigheden 

en zijn wereldwijd 

actief op projecten 

die allesbehalve 

conventioneel zijn' 

bypasses, maar dat geeft de nodige beperkingen 

qua bouwruimte.” 

MILIEUKOSTENINDICATOR 

En over bijzonderheden gesproken, Rodríguez 

Legaretta prijst de aandacht voor het milieu bij 

het omvangrijke infraproject. “Nederland loopt 

absoluut voorop als het gaat om de circulaire 

economie, zeker als we het vergelijken met al 

onze andere projecten wereldwijd. We hebben 

niet eerder zo’n aanpak gezien.” Hij doelt 

op de Milieukostenindicator, ook wel de MKI 

genoemd, een single-score indicator uitgedrukt 

in euro’s, die de schaduwkosten 

van het 

project aantoont. 

“Deze milieudoelstellingen 

zijn belangrijk 

voor Nederland, 

maar de lessen die we 

hier gezamenlijk leren 

nemen we ook mee 

naar andere projecten. 

Het sterkt onze 

positie als bedrijf.” 

Zo’n omvangrijk project 

als de A9 maakt 

FCC Construcción 

natuurlijk niet alleen. 

“Vanuit FCC zijn we met zestig medewerkers 

actief op het project, maar we maken ook dankbaar 

gebruik van de expertise van lokale marktpartijen”, 

zegt Hortal Alonso. “We zijn als het 

ware een integrator die de beste keuzes maakt 

voor het project. We hebben in die zin geen beperkingen 

en staan open voor een samenwerking 

met alle soorten bedrijven en culturen.” 

Ook op dat gebied is de A9 een internationaal 

Projectdirecteur Raúl Hortal Alonso. 

Projectmanager Angel Rodríguez Legaretta. 

project, want er zijn meer dan tien nationaliteiten 

werkzaam op en rond het project. Volgens 

Hortal Alonso verloopt de uitvoering gestaag 

en volgens planning. ■ 

Elk deelgebied heeft zo zijn specifieke uitdagingen. 

De Schipholbrug wordt aan weerszijden verbreed. 

133

PROJECT VERBREDING SNELWEGA9 BAHO 

Tekst | Roel van Gils Beeld | Bonneveld 

Snel funderen op ‘dik water’ 

met EPS en gewapende grond 

In opdracht van Rijkswaterstaat verbreedt VeenIX de A9 tussen de knooppunten Badhoevedorp 

en Holendrecht. De A9 is gelegen in een behoorlijk drassige en complexe omgeving. Om niet al te 

veel tijd te verliezen met voorbelasten en ruimte te besparen, wordt veelvuldig gebruik gemaakt van 

EPS- en gewapende grondconstructies. Een monsterklus voor Bonneveld Gewapende Grondconstructies 

BV die de uitvoering voor rekening neemt. 

In 25 jaar tijd is Bonneveld in de huidige vorm 

uitgegroeid tot een specialistisch aannemer. 

De afdeling gewapende grondconstructies 

heeft een sterke ontwikkeling doorgemaakt en 

bouwt al ruim tien jaar constructies in het gehele 

land. Bonneveld is onderdeel van Joosten 

Concepts, een samenwerkingsverband tussen 

verschillende leveranciers, producenten, ingenieurs 

en aannemers. “Wij verzorgen in die 

hoedanigheid hier op de A9 de uitvoering van 

alle EPS- en gewapende grondconstructies”, 

zegt Leon van der Heiden, werkvoorbereider 

bij Bonneveld. Joosten Concepts werkt volgens 

het OLA-principe: ontwerpen, leveren en aanbrengen. 

“Wij zijn dus verantwoordelijk voor 

dat laatste en brengen ook een stukje kennis 

in. Bovendien kunnen we, met het aannemingsbedrijf 

achter ons, werkzaamheden heel breed 

oppakken. En dat wordt gewaardeerd.” 

IDEALE FUNDERING 

Op die plekken waar weinig ruimte is en 

waar geen taluds aangebracht kunnen worden, 

biedt gewapende grond een uitkomst. 

“Zoals beton gewapend wordt met staal, wapenen 

wij grond met kunststoffen. Dankzij 

deze techniek creëer je een bouwwerk van 

grond die ook trekkrachten kan opnemen, 

wat het een ideale fundering maakt voor 

(spoor)wegen”, legt Van der Heiden uit. “EPS 

leent zich op zijn beurt uitstekend om effectief 

en snel te funderen op ‘dik water’. Samen 

met Joosten Concepts bieden we een totaalpakket 

aan opdrachtgevers, vanaf scratch tot 

aan de juiste oplossing met de gewenste facing 

afgestemd op ieder project.” 

ELEKTRISCH SNIJZWAARD 

Inmiddels is Bonneveld bezig met het vijfde 

deelproject binnen de scope. “Ter hoogte 

van de Schipholbrug hebben we in vier fasen 

de EPS-constructies aangebracht, goed voor 

in totaal zo’n 31.000 m3 EPS”, zegt Hans van 

Beek, uitvoerder bij Bonneveld. Half Nederland 

is er wel eens langsgereden, in de kom 

van de afrit bij de Schipholbrug lag al het 

piepschuim in opslag. Het EPS wordt toegepast 

om de niet-draagkrachtige ondergrond 

Het EPS wordt toegepast om de niet-draagkrachtige ondergrond zo min mogelijk te belasten. 

134

PROJECT VERBREDING SNELWEGA9 BAHO 

zo min mogelijk te belasten. De EPS-blokken 

worden onder de landhoofden rondom de 

funderingspalen pas gemaakt door middel van 

een zelfontwikkeld elektrisch snijzwaard. Dat 

zorgt voor een nauwkeuriger resultaat zonder 

onnodig afval te creëren.” EPS-constructies 

moeten, nadat deze zijn aangebracht, beschermd 

worden tegen invloeden van buitenaf. 

“Op dit project zijn er twee varianten aangebracht: 

folie en concrete canvas. Concrete 

canvas zijn betonmatten die uitgerold worden 

en na toevoeging van water harden deze uit.” 

DIVERSE VERANKERINGEN 

EN CONSTRUCTIES 

Daarnaast heeft Bonneveld een damwandverankering 

van bijna 500 meter aangebracht met 

geokunststoffen die zijn vastgezet in het grondlichaam. 

“Het is een snellere methode en neemt 

bovendien minder ruimte in beslag in vergelijking 

met de traditionele groutankers”, weet Van 

Beek. “De damwandverankering laat zich eenvoudig 

demonteren zonder dat er materialen 

achterblijven en is ook nog eens goedkoper.” 

Voor een tijdelijke brug over een open afrit 

van de A9 heeft Bonneveld verder twee gewapende 

grondconstructies gecreëerd om de brug 

op te leggen en de toe- en afritten overheen te 

Op die plekken waar weinig ruimte is en waar geen taluds aangebracht kunnen worden, biedt gewapende 

grond een uitkomst. 

laten lopen. Daarnaast worden twee constructies 

aangebracht voor een nog aan te leggen bypass, 

waarbij een gedeelte ook direct voor de 

defi nitieve situatie wordt aangebracht. De defi 

nitieve situatie wordt uitgevoerd in een helling 

van maximaal 65° zodat hier later een groene 

uitstraling van gemaakt kan worden. In totaal 

is er circa 500 meter gewapende grond aangebracht, 

met een maximale hoogte van 6 meter. 

In het afgelopen decennium heeft Bonneveld 

naast honderden gewapende grondconstructies 

en EPS-constructies ook verschillende 

paalmatrassen en Terre-Armee wanden gerealiseerd. 

Met recht een specialist dus. ■ 

| Grondwerk 

| Bodemsanering 

| Onderwaterwerk 

| Rioolwerk 

| Straatwerk 

| Railinfra 

| Gewapende 

grondconstructies 

Ampèreweg 4 

3752 LR Bunschoten 

info@bonneveldbv.com 

T 035 - 52 80 340 

www.bonneveld.nl 

135


Tekst | Roel van Gils Beeld | Fugro 

Duurzaam gebruik funderingen 

viaducten en bruggen 

In de bouw is het steeds meer gebruikelijk om bij een reconstructie, uitbreiding of complete 

nieuwbouw te bekijken of de reeds aanwezige paalfundering (deels) hergebruikt kan worden. 

In de infrastructuur daarentegen is het tot op heden nog niet eerder op grote schaal toegepast. 

Daar komt nu met dank aan de expertise van Fugro bij de verbreding en de verdiepte aanleg van 

de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht (BaHo) verandering in bij in ieder geval vijf viaducten. 

“Vanwege de lastige slappe ondergrond, met name in Amstelveen, zijn 

wij als gerenommeerde partij door VeenIX gevraagd hen te ondersteunen 

met het geotechnisch grondonderzoek en -advies”, begint Diederick 

Bouwmeester, Manager Sector Infrastructuur bij Fugro. 

GEO-RISICO’S 

“We hebben daarvoor een analyse gedaan op het reeds aanwezige grondonderzoek 

en die in onze archieven”, vervolgt Bouwmeester. “Rondom 

Amsterdam hebben we in het verleden heel veel onderzoek gedaan. Vervolgens 

hebben we een en ander op een rijtje gezet en ingeschat wat er 

aan aanvullend grondonderzoek nodig zou zijn met sonderen en boren, 

om de geotechnische bodemparameters goed in beeld te krijgen. Daarnaast 

is bekeken of er aanvullend geologisch onderzoek nodig was. Van 

belang is te weten te komen of je met meerdere geologische afzettingen 

te maken hebt, waardoor je verschillende parametersets moet hanteren. 

In dit project heeft Fugro meer dan 2.500 locaties onderzocht met sonderen 

en boren. “Op basis daarvan hebben we een geotechnisch basisrapport 

gemaakt en een 3D-ondergrondmodel, oftewel 3D ground 

information model (GIM), waarmee iedereen aan de slag kan. We zijn 

samen met Rijkswaterstaat dan ook gesprekspartner voor de geotechniek 

binnen VeenIX en alle ontwerpbureaus en onderaannemers.” 

136


(Beeld: Rijkswaterstaat, Henk Roolvink) 

Verder heeft Fugro nog een voorstel gemaakt voor het monitoringswerk, 

zodat tijdens de uitvoering van de grondwerkzaamheden afwijkingen 

door middel van zakbaken, waterspanningsmeters, inclinometers en 

peilbuizen nauwlettend kunnen worden gemonitord en direct geïnterpreteerd 

aan de ontwerpeisen. 

REKENREGELS 

Elf viaducten binnen het project worden gesloopt en in verbrede vorm 

opnieuw opgebouwd. Een eis vanuit Rijkswaterstaat was om van diverse 

viaducten onderdelen te hergebruiken. “In het aanbiedingsontwerp 

heeft VeenIX een overzicht gemaakt van de funderingen die in aanmerking 

kwamen voor hergebruik en waarvan de haalbaarheid gedurende 

het project moest worden getoetst”, zegt Johan Schuringa, Geotechnisch 

Consultant bij Fugro. “Het doel was om met name funderingen uit de jaren 

zestig en zeventig van de vorige eeuw her te gebruiken. Maar die zijn 

wel met andere normen uitgerekend dan waar het huidige funderingsontwerp 

aan moet voldoen. Er zijn speciale rekennormen opgesteld om 

de oude palen te toetsen, waarvan de belangrijkste voorwaarde toch wel 

is dat de paalbelasting met niet meer dan 15% toeneemt (zie NEN8707). 

Anders moet je volgens de nieuwste normen ontwerpen en dan kom je 

nooit uit met betrekking tot het draagvermogen van de funderingspalen. 

Met name omdat in 2016 de rekenregels zijn aangescherpt en de paalfactoren 

(voor het paalpuntdraagvermogen) met 30% zijn verlaagd.” 

PAALDRAAGVERMOGEN 

Bij mogelijk hergebruik van bestaande funderingspalen zal je dus eerst 

moeten bekijken of de paalbelasting met minder dan 15% toeneemt in 

de nieuwe situatie. “Dat is eigenlijk een vraag voor de constructeur”, 

zegt Schuringa. Inmiddels is geconcludeerd dat de paalfundering van vijf 

viaducten (deels) hergebruikt kan worden en heeft Fugro voor kunstwerk 

vier (KW4 - een viaduct aan de westkant van Amstelveen, red.) 

het concept al helemaal doorgerekend. Voor KW4 is intensief contact 

geweest tussen de constructeur en de afdeling Geotechniek van Fugro. 

Zo werd een inschatting gemaakt dat het totale gewicht van KW4 in 

de nieuwe situatie met 11% toeneemt, binnen de marges dus. Let wel, 

het viaduct wordt verbreed van 27,5 naar 50 meter. “De eerste horde 

was dus genomen, maar we kwamen vervolgens net niet uit met het 

paaldraagvermogen in de eerste ontwerpfase. Toch hadden we genoeg 

aanknopingspunten om door te gaan, omdat we altijd nog aanvullende 

beheersmaatregelen konden treffen.” 

AANVULLENDE BEHEERSMAATREGELEN 

Als het draagvermogen niet wordt gehaald, zoals het geval is bij vrijwel alle 

bestaande viaducten op de A9 BaHo, is het toegestaan om bijvoorbeeld 

extra sonderingen uit te voeren om de homogeniteit van de ondergrond 

nader te bepalen. “Een sondering geeft slechts informatie over één punt. 

De gedachtegang achter deze maatregel is dat als je meerdere onderzoeken 

uitvoert (lees: sonderingen) je met meer zekerheid iets kunt zeggen 

over de homogeniteit van de ondergrond”, licht Bouwmeester verder toe. 

“In de rekenregels is daarvoor een bepaalde -factor, een correlatiefactor 

voor het aantal grondproeven, opgenomen. Deze wordt vaak gunstiger bij 

meer grondonderzoek waardoor het draagvermogen ook gunstiger/beter 

uitpakt. Zo kan je dus extra draagvermogen toerekenen aan de bestaande 

paalfundering. Aanvullend grondonderzoek loont dus.” 

STIJFHEIDSVERSCHILLEN 

De oude palen moeten uiteindelijk samen met de nieuwe palen de 

fundering voor het nieuwe en verbrede viaduct vormen. ❯ 

137


“Oude palen zijn echter een stuk minder stijf ten opzichte van nieuwe palen, 

omdat ze vroeger op stuit werden geheid tot net in het pleistocene 

zand”, weet Schuringa. “Met de huidige rekenregels moeten de nieuwe 

palen een stuk dieper staan om het benodigde draagvermogen te halen. 

Dat zorgt voor behoorlijk wat stijfheidsverschillen in de fundering en dat 

kan negatief uitpakken voor de krachtenafdracht. Ook dat moet allemaal 

berekend worden. Daarnaast moet er rekening worden gehouden met 

het voorkomen van installatieschade of tijdelijke reductie van draagvermogen 

van de oude fundering door het aanbrengen van de nieuwe palen. 

Dat zijn belangrijke aandachtspunten in de uitvoering.” 

CONTROLESONDERINGEN 

Fugro had de beschikking over oude bestektekeningen uit de jaren 

60/70 over hoe de viaducten gebouwd zijn en waar de palen zich 

bevonden. Of ze schoor geheid waren of te lood, de afmetingen en 

het paalpuntniveau. “De ervaring leert dat de tekeningen geen garantie 

bieden of het in werkelijkheid ook zo gebouwd is”, zegt Bouwmeester. 

“Palen die voor hergebruik in aanmerking komen, willen we 

goed kunnen beoordelen, zodat we zeker weten dat ze op diepte 

zitten tot in het pleistocene zand. Dat kan op verschillende manieren 

en is bij KW4 uitgevoerd door sonderingen met een zogenaamde 

magnetometerconus. Een speciale conus die de wapening in de paal 

Extra draagvermogen voor bestaande paalfundering kan door het doen van meer 

grondonderzoek. (Beeld: Fugro) 

Om geo-data te verzamelen over de 

bestaande tussensteunpunten is ook 

vanaf het water zo dicht mogelijk 

tegen de bestaande paalfundering 

aan gesondeerd. (Beeld: Fugro) 

138


Fugro heeft meer dan 2.500 sonderingen en boringen uitgevoerd. (Beeld: Fugro) 

detecteert. Daarvoor was het zaak om de sondering uit te voeren 

binnen een afstand van anderhalve meter van de paal. Aangezien de 

palen veelal schoor zijn geheid, was ook dat een kwestie van goed 

puzzelen. Overal waar het enigszins mogelijk was, hebben we controlesonderingen 

uitgevoerd en daarmee met redelijke zekerheid de 

gerealiseerde inheiniveaus aangetoond.” 

Uiteindelijk is het bij KW4 gelukt om alle 208 oude palen in het Definitief 

Ontwerp van de nieuwe fundering op te nemen. Daarmee 

Ook bij de brug over de Bullewijk gaan de funderingspalen (deels) duurzaam 

gebruikt worden. (Beeld: Fugro) 

wordt volgens Fugro ook een besparing gerealiseerd van circa 200 

nieuwe palen wat overeenkomt met 1.200 ton CO 2 

-uitstoot (wat 

gelijk is aan ongeveer tien trans-Atlantische retourvluchten). Los van 

het feit dat elke paal die niet hoeft te worden geïnstalleerd een besparing 

oplevert in beton, wapening, transport en installatie: dus tijd 

én geld. “En dat is alleen nog maar voor KW4”, benadrukt Schuringa. 

“Er zijn nog vier andere viaducten waarvan de palen (deels) hergebruikt 

gaan worden, waaronder de brug over de Bullewijk en de brug 

over de Amstel.” ■ 

Hier een sondering met de magnetometerconus, vlak tegen de bestaande paalfundering aan om het paalpuntniveau (PPN) te bepalen. (Beeld: Fugro) 

139



Staal met een lage milieu-impact 

Aan de weguitbreiding Schiphol, Amsterdam, Almere van Rijkswaterstaat, heeft ArcelorMittal in de 

verschillende projecten staal geleverd. Ook in het vijfde en laatste traject van het programma, de 

A9 Badhoevedorp – Holendrecht, levert ArcelorMittal een wezenlijke bijdrage. De staalproducent 

wordt geacht in een tijdsbestek van slechts vier maanden ruim 16.000 ton aan staal te leveren. En 

daar blijft het niet bij. Een gesprek met Roel Bijlard van ArcelorMittal over deze gigantische operatie. 

project weer teruggekocht door ArcelorMittal. 

Al deze materialen kunnen dan weer in toekomstige 

projecten ingezet worden. Zo leveren we 

ook voor dit project zowel gebruikte als nieuwe 

planken uit onze voorraad in Nederland. Het restant 

wordt aangevuld met nieuw geproduceerde 

damwand uit de fabriek in Luxemburg. Voor deze 

combinatie is tevens gekozen omdat het gaat om 

zo’n gigantische hoeveelheid in een kort tijdsbestek. 

Het is daarmee ook een logistieke uitdaging, 

waarbij we zowel per binnenvaartschip als per as 

leveren op de projectlocatie.” 

ECOSHEETPILE 

De levering van 20.000 ton is exclusief bestemd 

voor de aanleg van de verdiepte ligging in Am- 

ArcelorMittal is een bekend gezicht op het A9-project. 

ArcelorMittal is een bekend gezicht op het project. 

“Verspreid over 2022 hebben we voor 

verschillende kleinere kunstwerken zo’n 4.000 

ton aan staal mogen leveren”, begint Bijlard. 

“Het zwaartepunt van de operatie voor ons ligt 

echter in de eerste twee kwartalen van 2023. 

Tussen februari en juni hebben we aan bouwcombinatie 

VeenIX ruim 16.000 ton stalen damwand 

geleverd. Behalve de damwand levert ArcelorMittal 

ook de combiwand. “Het gaat om 

2.200 ton aan buispalen met slot (914x16mm en 

914x20mm), waarvan 1.800 ton voor tijdelijke 

toepassing en 400 ton als definitief werk. Daarnaast 

produceren we nog eens 1.100 ton aan 

boorpalen in een diameter van 457 met wanddiktes 

tussen de 10 en 16 mm. Zo leveren we 

voor dit project vrijwel alle producten uit ons 

productiegamma. En dat heeft een behoorlijke 

impact, al weten we dat goed te managen.” 

DUURZAAM (HER)GEBRUIK 

VAN STAAL 

Van de 16.000 ton stalen damwand wordt 9.000 

ton voor tijdelijke constructies gebruikt. De overige 

7.000 ton damwand wordt aangebracht met 

een definitieve functie. “Voor de tijdelijke constructies 

bieden we vaak een verhuur of een 

koop-terugkoopcontract aan. Hierdoor is er de 

garantie dat we de materialen na afloop van het 

project terug in onze voorraad nemen. Ook de 

tijdelijke combiwand wordt na afloop van het 

‘Op dit moment kunnen we ook damwanden uit 

schroot geproduceerd met 100% groene stroom 

leveren, waardoor de impact nog verder wordt 

verlaagd naar 360 kg CO 2 

per ton’ 

De levering van 20.000 ton is exclusief bestemd voor de aanleg van de verdiepte ligging in Amstelveen. 

140


De staalproducent wordt geacht in een tijdsbestek van slechts vier maanden ruim 16.000 ton aan staal te leveren. 

Van de 16.000 ton stalen damwand wordt 9.000 ton voor tijdelijke constructies gebruikt. 

stelveen. “Daar blijft het hopelijk niet bij, want 

ook in de laatste fase van dit project gaat er aardig 

wat damwanden de grond in,” zegt Bijlard. 

ArcelorMittal heeft bouwcombinatie VeenIX 

ook ondersteund met het rekenen aan de damwanden 

met betrekking tot duurzaamheid en 

het einde-levensduur-scenario. “We hebben 

een zo realistisch mogelijk beeld geschetst en 

voorgelegd aan de combinatie. Omdat het gaat 

om veel tijdelijke constructies, kan veel staal 

straks elders worden hergebruikt. Dit heeft een 

grote invloed op de uiteindelijke milieu-impact 

van het project. De damwanden die we leveren 

zijn bovendien geproduceerd uit ca. 100% 

schroot in een vlamboogoven, ook de (gebruikte) 

damwanden uit voorraad. Dat leidt tot een 

veel lagere milieu-impact (430 kg CO 2 

per ton) in 

vergelijking met damwanden uit een hoogoven 

(ca. 2.500 kg CO 2 

per ton). Op dit moment kunnen 

we ook damwanden uit schroot geproduceerd 

met 100% groene stroom leveren, waardoor 

de impact nog verder wordt verlaagd naar 

360 kg CO2 per ton. Voor beide producten, 

de EcoSheetPile en EcoSheetPile Plus (op 

100% groene stroom), zijn recent de EPD’s gepubliceerd 

voor de Nederlandse markt.” ■ 

141


Geonius verzorgt de maatvoering, monitoring en het milieukundig advies en 

onderzoek op en rond de A9. 

Deelname van Geonius tijdens de Dag van de Bouw van 17 juni jl. op locatie 

Amstelveen. 

Tekst | Roel van Gils Beeld | Geonius 

Ingenieursbureau 

met eigen veldwerkers 

De maatvoering, monitoring en het milieukundig advies en onderzoek op en rond de wegverbreding 

en verdiepte aanleg van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht wordt verzorgd door 

Geonius. Met ingenieurs, adviseurs en technici in de buitendienst kan Geonius effi ciënt en fl exibel 

opereren. Door de betrokkenheid in een vroeg stadium van een project kan er veel worden 

voorzien en als er zich toch onverwachte situaties voordoen kunnen zij snel schakelen. 

Al in 2019 werd het eerste contact gelegd tussen bouwconsortium VeenIX, 

die in opdracht van Rijkswaterstaat de werkzaamheden aan de A9 uitvoert, 

en Geonius. “Op basis van een bestaand milieukundig bodemonderzoek hebben 

wij toen een milieukundig advies uitgebracht”, zegt Niels Geuijen, projectleider 

Milieu bij Geonius. “Dat was de aanleiding om in de volgende ontwerpfase 

meer onderzoek op detailniveau uit te mogen voeren. En dat doen 

we eigenlijk nog steeds als er in het ontwerp en de aanleg zaken naar boven 

komen waar we geen informatie van hebben. We zijn dus enerzijds adviseur, 

maar voeren tegelijkertijd ook alle bodemonderzoeken uit en begeleiden de 

bodemsaneringen van voornamelijk snelweg-gerelateerde verontreinigingen. 

En dat doen we ook voor andere materiaalstromen die vrijkomen.” 

Vanuit de discipline maatvoering is Geonius met een kleine twintig medewerkers 

actief op het project. “Alles wat ingemeten en uitgezet moet worden 

binnen de projectgrens loopt via ons”, zegt Hassan El Gardaoui, projectleider 

maatvoering vanuit Geonius. “Het varieert van het inwinnen van data 

en het opzetten van een primair meetkundige grondslag tot het maatvoeren 

van beton- en asfaltwerkzaamheden en het inwinnen van data voor kabels 

en leidingen. Ook monitoren we (tijdelijke) kunstwerken, damwanden, 

zandlichamen en andere objecten op het zettingsgedrag. Weliswaar zijn we 

nu vanuit Geonius met twee disciplines betrokken bij het A9-project, maar 

onze scope is veel breder met werkvelden als Landschap, Archeologie en 

Ecologie. Met die brede expertise op de achtergrond én eigen veldwerkers 

kunnen we snel en fl exibel inspelen op vrijwel elke uitdaging.” ■ 

‘Met ingenieurs, adviseurs en 

technici in de buitendienst kunnen 

we effi ciënt en fl exibel opereren’ 

Wij zijn Geonius 

Ingenieursdiensten 

en veldonderzoek 

Meer weten over onze 

dienstverlening? 

Geonius.nl 

GWW 150623.indd 1 16-06-2023 08:39 

143

Naamloos-9 1 15-11-2021 16:05 


Tekst | Roel van Gils Beeld | LMW 

Zakbaken 

en andere 

hulpconstructies 

De zakbaken en andere hulpconstructies van las- en montagewerken (LMW) in De Rijp zijn 

onmisbaar bij de verbreding en verdiepte aanleg van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht, 

een project van Rijkswaterstaat. Door tijdens de uitvoering het gedrag van de ondergrond continu 

te monitoren, kan bouwconsortium VeenIX precies berekenen wanneer de volgende laag zand 

kan worden aangebracht. Zusterbedrijf Q-Fence zorgt daarbij voor een veilige afscherming van 

het bouwterrein met vele kilometers aan kwalitatief hoogwaardige hekwerken. 

LMW levert vooral las- en montagewerken voor wegen waterbouwprojecten. 

“We zijn gespecialiseerd in het produceren van zakbaken,” 

zegt directeur Joeri Hoeve. Een zakbaak is een stalen instrument waarmee 

je het zakken van de grond bij verschillende ophoogslagen nauwgezet 

kunt meten. “De zakbaken worden in verschillende fasen ingezet. Het 

gaat om zakbaken geproduceerd in standaard formaten en vele specials. 

Dat wil zeggen, een stalen plaat met daaraan vast een lange stalen buis 

met een totaalgewicht van zo’n 25 kilogram.” 

WWW.LMW-NEDERLAND.NL 

LMW is een bekende 

leverancier voor 

de infrasector. “We 

kunnen zakbaken 

snel uit voorraad 

leveren en maken 

ook de nodige specials 

voor de wegen 

waterbouw. In het 

verleden hebben we 

al vele grote infraprojecten 

beleverd, 

zoals vele duizenden 

zakbaken voor SAAone, 

Westfrisiaweg, 

Combinatie Badhoever 

Bogen en Alliantie 

Markermeerdijken. 

Ook maatwerk 

is voor ons geen 

probleem.” ■ 

De zakbaken en andere hulpconstructies van las- en 

montagewerken (LMW) in De Rijp zijn onmisbaar bij 

de verbreding en verdiepte aanleg van de A9 tussen 

Badhoevedorp en Holendrecht. 

PARTNER VAN 

‘D 

in 

144


Op de lange termijn zijn de bouwhekken en accessoires 

van Q-Fence ook een veel duurzamere keuze. 

Q-Fence staat voor Quality Fence en richt zich uitsluitend op de productie van kwalitatief hoogwaardige bouwhekken 

Tekst | Roel van Gils Beeld | Q-Fence 

Kwalitatief hoogwaardige 

bouwhekken uit Nederland 

Het relatief jonge bedrijf Q-Fence heeft in korte tijd een mooie klantenkring opgebouwd in de bouwen 

infrasector. “Kwaliteit betaalt zich uit. Onze bouwhekken kunnen tegen een stootje”, zegt directeur Marco 

de Tombe. De Nederlandse producent heeft in verschillende fases bijna 10 kilometer aan bouwhekken 

geleverd aan bouwconsortium VeenIX, die in opdracht van Rijkswaterstaat de A9 tussen de knooppunten 

Badhoevedorp en Holendrecht verbreedt en verdiept aanlegt. Met daarbij ook nog maatwerkproductie. 

Q-Fence staat voor Quality Fence en richt zich volgens De Tombe uitsluitend 

op de productie van kwalitatief hoogwaardige bouwhekken. 

“Dat komt door onze lasmethodes van het buizenframe en de kwaliteit 

van de voormaterialen die wij gebruiken. Dit krijgen wij ook terug via 

onze distribiteurs die onze bouwhekken in de markt zetten en waar 

wij een nauw samenwerkingsverband mee hebben. Onze Professional 

& Industrial lijn bouwhekken worden bovendien thermisch verzinkt. 

Zo zijn ze voor vele tientallen jaren beschermd tegen corrosie. Op de 

lange termijn is het dus ook een veel duurzamere keuze.” 

MAATWERK & FULL SERVICE 

Behalve de bouwhekken produceert Q-Fence ook de opslagbokken 

zelf. “Ook die kunnen we specifi ek op maat maken, al dan niet voorzien 

van een logo of andere wensen”, legt de Tombe uit. “Het contact 

met VeenIX is ontstaan via het zusterbedrijf van mijn compagnon 

LMW Nederland die zakbakens produceren. Inmiddels zijn we 

ruim 10 kilometer aan bouwhekken verder in verschillende soorten 

en maten, waaronder ook maatwerk voor een drietal houten pieren 

die we in samenwerking met de projectleiders hebben ontwikkeld 

en geproduceerd. Desgewenst kunnen wij ook de (de)montage uit 

handen nemen.” 

VERGROENING 

Veel bouwprojecten willen zich profi leren op het gebied van duurzaamheid, 

weet De Tombe. “Met onze eigen ontwikkelde Nekktar 

plantenbank spelen we in op deze collectieve behoefte aan vergroening 

en verfraaing van de omgeving. De plantenbank is eenvoudig te bevestigen 

aan bijna elk soort gaas-hekwerk, zowel tijdelijk als permanent hekwerk. 

Het is daardoor niet nodig om te investeren in een totaal ander 

type (bouw)hekwerk waar veelal hoge kosten mee gemoeid zijn.” ■ 

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.Q-FENCE.NL 

KWALITEITS- BOUWHEKKEN 

Q-FENCE IS DE NEDERLANDSE PRODUCENT VAN BOUW- 

HEKKEN, DRANGHEKKEN & TRANSPORTREKKEN VOOR 

BOUW & INFRA EN DE EVENEMENTENSECTOR. 

BOUWHEKKEN • DRANGHEKKEN • OPSLAG & TRANSPORTSYSTEMEN 

BOUWHEK ACCESSOIRES • NEKKTAR • POORTEN 

LAGE ZIJDE 10, 5626 DL, EINDHOVEN 

+31 40 220 24 00 • INFO@Q-FENCE.NL 

145


Tekst | Roel van Gils Beeld | Valmont Structures 

CO 2 

-neutraal 

geproduceerde lichtmasten 

Bouwconsortium VeenIX, die in opdracht van Rijkswaterstaat de A9 Badhoevedorp-Holendrecht 

verbreedt en verdiept aanlegt, heeft bij Valmont Structures een bestelling gedaan van circa 400 

stalen lichtmasten met uithouders voor het aanlichten van het laatste deel van de vernieuwde A9. 

Volgens Gerard Raes van Valmont Nederland gaat het om lichtmasten in achttien verschillende 

typen die CO 2 

-neutraal worden geproduceerd en excelleren door een uiterst lage MKI-waarde. 

Valmont Structures ontwerpt, vervaardigt en 

distribueert producten voor de infrastructuur. 

“Ons portfolio van maatwerkproducten 

omvat een breed scala aan verlichtingsmasten 

voor straten, openbare gebieden, parkeerplaatsen, 

snelwegen, industrieterreinen 

en sportcomplexen”, zegt Raes enthousiast. 

“Daarnaast leveren wij telecom- en elektriciteitsmasten, 

en op verzoek ontwerpen en 

plaatsen we zogenaamde specials voor toepassing 

op bijvoorbeeld vliegvelden, containerterminals 

of bij bruggen en sluizen. Voor 

de verbreding van de A9 tussen Badhoevedorp 

en Holendrecht kunnen we putten uit 

ons standaard assortiment.” 

UNIFORM LICHTBEELD 

Na eerdere offerteaanvragen bereikte Valmont 

in maart 2023 met VeenIX een definitieve 

overeenkomst voor de engineering en 

levering van de lichtmasten. “We zijn momenteel 

volop aan het engineeren en verwachten 

spoedig de productie van de eerste 

masten op te starten”, vervolgt Raes. “Onze 

opdrachtgever heeft achttien verschillende 

typen masten geselecteerd die ook nog eens 

variëren in afmetingen, van 1 meter hoogte 

tot masten van 18 meter hoog. De wisselende 

lengte heeft te maken met de positionering en 

onder meer de verdiepte ligging. Het doel is 

om uiteindelijk een lichtbeeld in één rechte lijn 

te bewerkstelligen. De lichtmasten met uithouders 

worden allemaal thermisch verzinkt 

en aanvullend voorzien van een poedercoating 

voor een maximale duurzaamheid.” 

De lichtmasten met uithouders worden allemaal thermisch verzinkt en aanvullend voorzien van een 

poedercoating voor een maximale duurzaamheid. 

DUURZAAMHEID 

Duurzaamheid is in dit project een belangrijke 

factor, weet Raes. “En dat past bij onze 

filosofie.” Valmont is al sinds 2009 een CO2- 

neutraal producerend bedrijf en is sinds 2017 

146


gecertificeerd voor de CO 2 

Prestatieladder 

op niveau 3. “Tevens zijn wij gecertificeerd 

voor het EcoVadis label, een Europees erkend 

label dat de materiële duurzaamheidseffecten 

beoordeelt op basis van gedocumenteerd 

bewijsmateriaal. Deze inspanningen zorgen 

ervoor dat wij de masten aan VeenIX CO 2 

- 

neutraal kunnen leveren met een lage MKIwaarde. 

En het mooie is bovendien dat de 

stalen masten aan het einde van de projectlevensduur 

hergebruikt kunnen worden in een 

volgend project.” 

De lichtmasten Valmont_Vaktijdschrift van Valmont GWW 03 Structures 23.pdf 1 04-May-23 worden CO10:33:30 

2 

-neutraal geproduceerd en excelleren door een uiterst lage 

MKI-waarde. 

Valmont Structures loopt hierin voorop en 

werkt nauw samen met Mastenbank om 

masten een tweede leven te geven door ze 

op diverse projecten in Nederland opnieuw 

in te zetten. “Overheden rekenen doorgaans 

met een levensduur van 40 jaar voor stalen 

masten”, zegt Raes. “Veel masten overleven 

hun eigen project, maar ook door vroegtijdige 

aanpassingen aan de infrastructuur worden 

masten vaak vervangen terwijl ze nog 

prima functioneren. In plaats van afgeschreven 

lichtmasten te recyclen of zelfs te vernietigen, 

zet Mastenbank in op hergebruik, 

reparatie en renovatie. Een mooi initiatief op 

weg naar een circulaire economie.” ■ 

We light the way. 

Lighting is a vital component to enhancing any environment. 

Whether they are meant to be fully functional or highly 

decorative, light structures are as important as the light itself. 

Our innovative portfolio of lighting structures and top quality 

manufacturing techniques have made Valmont Structures a 

trusted global leader in the industry. 

Contact you local Valmont representative for more information. 

Valmont Nederland BV 

Telephone: (31) 495 599 959 

Web: valmontstructures.nl 

Email : info.nl@valmont.com 

147


Tekst | Roel van Gils Beeld | TerraFirmA9 

Funderingsgiganten 

bundelen krachten 

De verbreding en de verdiepte aanleg van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht, uitgevoerd 

door VeenIX, in opdracht van Rijkswaterstaat, behelst een tracé van ruim 11 kilometer. 

Gezien de omvang van het project hebben Gebr. van ’t Hek en Voorbij Funderingstechniek de 

krachten gebundeld. Onder de noemer TerraFirmA9 zijn beide funderingsgiganten al sinds 

2021 actief met momenteel een ‘groot aantal’ stellingen op het werk. 

Al in de calculatiefase hebben we elkaar opgezocht 

om het project samen aan te vliegen, begint 

Sander Poot, projectleider bij Gebr. van ’t 

Hek. “Het werk heeft een dusdanige omvang dat 

het onmogelijk is om het alleen op te pakken en 

daarnaast ook nog andere opdrachtgevers te bedienen. 

Niemand kan dit alleen.” Ook Erik Sandifort, 

projectleider bij Voorbij Funderingstechniek, 

kan dat beamen en geeft een indicatie van de 

enorme hoeveelheden. “Tot op heden hebben 

we al 20.000 ton aan damwand, 400 buispalen en 

3.300 tijdelijk en definitieve ankers aangebracht.” 

VOORBEREIDENDE 

WERKZAAMHEDEN 

In de periode 2021-2022 heeft TerraFirmA9 

de grondkeringen gemaakt voor de bypass, 

de tijdelijke omlegging van de A9. “Daar zijn 

we zo’n anderhalf jaar mee bezig geweest”, 

zegt Sandifort. “Zo hebben we diverse tijdelijke 

en definitieve grondkeringen gezet en 

verankerd, inclusief het laswerk op locatie. 

Ook zijn er volop palen geboord voor een 

aantal hulpbruggen, zoals de brug over het 

Keizer Karelplein, de langste tijdelijke brug 

van Nederland op dit moment. Verder hebben 

we oude damwanden en kwelschermen 

Op dit moment is TerraFirmA9 met ruim 

twintig stellingen actief op het project. 

148


getrokken en geïnjecteerd om een waterdichte 

laag te herstellen en her en der nog 

wat oude fundaties verwijderd van gesloopte 

kunstwerken.” Eigenlijk zijn we pas sinds 

dit jaar gestart met het aanbrengen van de 

grondkeringen voor de nieuwe A9, erkent 

Poot. “En dan vooral rond het centrum van 

Amstelveen voor de aanleg van de verdiepte 

ligging. Hier bouwt VeenIX eerst de noordzijde 

en over twee jaar de zuidzijde. Dat betekent 

voor ons veel damwanden en ankers 

aanbrengen, zowel tijdelijk als definitief.” 

GROOTSTE FUNDERINGSOPGAVE 

VAN NEDERLAND 

Technisch uitdagend is het project volgens 

beide heren niet zozeer. “De uitdaging zit hem 

vooral in de enorme hoeveelheden die in een 

kort tijdsbestek aangebracht moeten worden, 

in combinatie met het organiseren van de logistiek”, 

zegt Poot. “Het is qua funderingsopgave 

het grootste project van Nederland dat 

momenteel in uitvoering is. Komt nog bij dat 

het project enorm in beweging is, wat soms 

resulteert in een gewijzigde planning. Aan ons 

de taak om dat te managen door een uitgekiende 

inzet van mens en materieel.” De samenwerking 

tussen beide funderingsbedrijven 

in TerraFirmA9 verloopt als een geoliede machine. 

Sandifort: “Het is in onze wereld best 

bijzonder dat je met een concullega een combinatie 

vormt. Van concurrentie is absoluut 

geen sprake in de combinatie. De samenwerking 

is echt top. We werken als collega’s samen 

aan dit megaproject.” Op dit moment is 

TerraFirmA9 met ruim twintig stellingen actief 

op het project. ■ 

Tot op heden heeft TerraFirmA9 al 20.000 ton aan damwand, 400 buispalen en 3.300 tijdelijke en definitieve 

ankers aangebracht. 

De uitdaging zit hem vooral in de 

enorme hoeveelheden die in een kort 

tijdsbestek aangebracht moeten 

worden, in combinatie met het 

organiseren van de logistiek. 

149


Tekst | Roel van Gils Beeld | TerraCarta 

Opzoeken van 

voorspanwapening 

met radartechnologie 

Onderdeel van de verbreding en verdiepte aanleg van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht 

is de Schipholbrug. Ook die wordt vanzelfsprekend aangepakt en aan weerszijden verbreed. Om 

de nieuwe delen te verankeren aan het kunstwerk worden tot wel 2 meter ‘diepe’ ankers geboord 

in de bestaande constructie. En die mogen de voorspanwapening natuurlijk niet raken. TerraCarta 

werd ingeschakeld om door middel van radartechnologie de wapening in het beton in kaart te 

brengen om zo de positie van de nieuwe ankers te bepalen. 

TerraCarta is groot geworden met het in 

kaart brengen van kabels en leidingen in de 

ondergrond. “Daarvoor maken we gebruik 

van allerhande detectieapparatuur”, zegt Karel 

Meinen, CEO van TerraCarta. “Om deze 

kabels en leidingen vervolgens te identifice- 

ren, wordt op die positie een sleuf gegraven. 

In de loop der jaren hebben we dus behoorlijk 

wat kennis en expertise opgebouwd in 

het opsporen en identificeren van kabels en 

leidingen. Met die ervaring en technologie 

zijn we ook in staat om in beton te kijken.” 

Als gevolg van de bollenplaatvloerproblematiek, 

met als dieptepunt het instorten van de 

parkeergarage op Eindhoven Airport, heeft 

TerraCarta inmiddels de wapening in tal van 

gebouwen doorgemeten. “Zo zijn de vloeren 

van de JuBi-torens aan de Turfmarkt in Den 

Haag (het enorme gebouw van het ministerie 

van Economische Zaken, red.) versterkt 

met 50.000 ankers, waarbij we de foutmarge 

van het opsporen van de bestaande wapening 

hebben teruggebracht naar nagenoeg nul.” 

TerraCarta brengt door middel van radartechnologie de wapening in het beton in kaart. 

GPR EN EML 

Bij het verbreden van de Schipholbrug staat 

bouwconsortium VeenIX, die in opdracht 

van Rijkswaterstaat werkt, in feite voor dezelfde 

uitdaging als bij de bollenplaatvloeren. 

“Ook hier is sprake van bestaande wapening 

die van buitenaf logischerwijs niet zichtbaar 

is en waarvan de exacte ligging niet specifiek 

op tekening is geduid”, weet Meinen. “Onze 

taak is om het voorspanstaal met een hoge 

nauwkeurigheid in kaart te brengen, zodat de 

ankers op een veilige en verantwoorde manier 

geboord kunnen worden. Het mooie is 

dat we daarvoor ‘gewoon’ onze meetinstrumenten 

kunnen inzetten waarmee we ook 

digitaal in de ondergrond kijken, oftewel de 

ground-penetrating radar technologie (GPR) 

en elektromagnetische lokalisatie (EML). Met 

behulp van meetantennes in een reeks aan 

frequenties kijken we dwars door het beton 

150


TerraCarta kijkt dwars door het beton als 

een soort röntgen. 

De combinatie van meettechnieken bepaalt de zekerheid van hetgeen je in kaart brengt. 

als een soort röntgen. Via hogere frequenties 

kunnen we de fijnmazige wapening opsporen, 

terwijl we op een lagere frequentie 

de hoofdwapening mooi in beeld krijgen. En 

zo maken we aan de hand van een 3D-draadmodel 

visueel wat er in de brug gebeurt.” 

HOOGST MOGELIJKE ZEKERHEID 

Behalve GPR en ELM heeft TerraCarta nog 

andere instrumenten ingezet om de wapening 

van de Schipholbrug zo goed mogelijk op te 

sporen. “Zo hebben we met EML-apparatuur 

eerder al eens groutankers in kaart gebracht”, 

vervolgt Meinen. “De combinatie van meettechnieken 

bepaalt de zekerheid van hetgeen 

je in kaart brengt. Je wilt immers zaken kunnen 

controleren. Ook hebben we zowel aan 

de boven- als onderkant gemeten om op basis 

van eventuele foutmarges te calculeren. 

En zo wegen we tal van zaken tegen elkaar 

af om een oordeel te vellen over met welke 

nauwkeurigheid en tegen welke effort we de 

wapening in kaart kunnen brengen. Want hoe 

meer zekerheid, hoe meer inspanningen het 

vergt. Dat is wat wij doen: de hoogst mogelijke 

zekerheid nastreven. Daarnaast heeft ook 

de boring die gezet wordt nog een bepaalde 

tolerantie.” Het 3D-draadmodel dat Terra- 

Carta genereert, wordt over de nieuw te zetten 

boringen gelegd voor een clashdetectie. 

“Op die manier geven we aan welke boring 

bijvoorbeeld 5 of 10 centimeter verplaatst 

moet worden, zodat de bestaande wapening 

niet geraakt wordt.” 

TerraCarta maakt gebruik van onder andere ground-penetrating radar technologie (GPR) en 

elektromagnetische lokalisatie (EML). 

Volgens Meinen is het de eerste keer dat een 

kunstwerk op een dergelijke manier wordt 

doorgelicht. “We wisten dat het kon en hebben 

er in het verleden ook wel eens mee geexperimenteerd, 

maar op deze schaal was het 

voor ons de eerste keer. En direct ook een 

succes.” Wordt ongetwijfeld vervolgd! ■ 

151

Bel direct: 0528-234406 

Kabel kwijt? 

Voorkom graafschade! 

TerraCarta is gespecialiseerd in het opsporen en vastleggen van kabels, 

(kunststof )leidingen, gestuurde boringen en ook zinkers. 

Voorkom dus graafschade en neem contact met ons op. 

Kijk op: www.graafschade.nl

WE DO 

SERIOUS 

BUSINESS 

Dé specialist in 

incidentmanagement 

bij verbreding A9 

Bel 0800-870 20 20, wij staan 24/7 voor u klaar. 

wilchem.nl 

Burgemeester Keijzerweg 12, 3352 AR Papendrecht, Tel: +31 (0) 78 641 39 88


Als specialist in incidentmanagement heeft Wilchem nauw contact met Rijkswaterstaat. 

Tekst | Roel van Gils Beeld | Wilchem 

Specialist in incidentmanagement 

Incidenten veilig, snel en effectief aanpakken, dat is de core business van Wilchem. De specialist 

in incidentmanagement is al sinds het prille begin betrokken bij het SAA-traject (programma 

weguitbreiding Schiphol – Amsterdam – Almere van Rijkswaterstaat) en nu ook bij de laatste 

fase, de verbreding van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht. 

Wilchem werkt op het SAA-traject in opdracht 

van Ballast Nedam Road Specialties, die 

in dit geval voor aannemerscombinatie VeenIX 

het onderhoud verzorgt. “Onderdeel van dat 

‘pakket’ is ook het incidentmanagement”, zegt 

Willem Bekkink, hoofd bedrijfsbureau bij Wilchem. 

“Het is een specialisme dat je er niet zomaar 

‘even’ bij doet. Dat maakt dat wij daar als 

vaste partner voor worden ingezet. Met een 

vestiging in Zaandam, in de regio van de A9, is 

dit project ons op het lijf geschreven.” 

UNIEKE WEGDEKREINIGERS 

Wanneer komt Wilchem in actie? “Bij alle mogelijke 

incidenten van klein tot heel groot”, 

antwoordt Hans Zwang, projectleider bij Wilchem. 

“Als er zich een incident voordoet op 

de snelweg, krijgen we een melding en plaatsen 

we allereerst de nodige verkeersmaatregelen, 

zoals botsabsorbers, zodat de hulpdiensten, 

weginspecteur en berger veilig hun 

werk kunnen doen. Daarna gaan we aan de 

slag met de reinigingsacties en met het herstel 

van alle schade die is ontstaan. Het doel 

is om de doorstroming zo snel mogelijk weer 

te bevorderen, zodat achteropkomend verkeer 

niet te lang in de file staat.” Bekkink geeft 

een voorbeeld: “Bij een incident met grote 

impact waarbij de geleiderail platligt, schade 

aan het asfalt is ontstaan en vloeistoffen zijn 

vrijgekomen, starten we de opruimactie altijd 

met een reinigingsactie. Onze wegdekreinigers 

zijn daarin wel uniek. We maken gebruik 

van hoogwaardige techniek voorzien van een 

speciaal rotordek, warmwater en hoge druk, 

waardoor we allerlei soorten verontreiniging 

met één machine kunnen verwijderen.” 

HERSTELLEN VAN SCHADE 

Naast de beveiliging van een incident vormt 

wegdekreiniging in veel gevallen wel de hoofdmoot 

bij incidentmanagement, weet Bekkink. 

“Ook zetten we direct in op het saneren van 

de berm. Verder nemen we de volledige verantwoordelijkheid 

voor het herstel van alle 

154


schades, plaatsen de geleiderail weer in positie 

en herstellen schade aan het asfalt. Kleine 

gaatjes en krasschades door bijvoorbeeld 

een kapotte velg herstellen we zelf, terwijl we 

voor de grotere asfaltschades vertrouwen op 

partners. We hebben een goede relatie met 

de asfaltaannemers in ons land zodat we snel 

kunnen acteren bij dit soort incidenten.” 

INNOVATIES 

Als specialist in incidentmanagement heeft 

Wilchem nauw contact met Rijkswaterstaat. 

“We hebben zitting in verschillende werkgroepen”, 

zegt Zwang. “In de werkgroep veiligheid 

ontwikkelen en bespreken we nieuwe 

innovaties en plannen eventuele testopstellingen 

om de veiligheid voor hulpdiensten, 

wegwerkers en weggebruikers te verhogen.” 

‘Het doel is om de 

doorstroming zo 

snel mogelijk weer 

te bevorderen, zodat 

achteropkomend 

verkeer niet te lang in 

de file staat’ 

Incidenten veilig, snel en effectief aanpakken, dat is de core business van Wilchem. 

GEVAARLIJKE STOFFEN 

Incidentmanagement op snelwegen is maar 

een klein deel van de scope van Wilchem. 

Het bedrijf is namelijk ook kind aan huis in de 

havens van Rotterdam, Antwerpen en Zeebrugge. 

“Als op zee of op een schip zelf iets 

met bijvoorbeeld de lading van een container 

gebeurt, lossen wij het op”, zegt Bekkink. 

“De expertise van gevaarlijke stoffen komt 

soms ook op de weg van pas. We worden 

ook regelmatig opgeroepen om de brandweer 

te voorzien van kennis, informatie en 

advies om ervoor te zorgen dat een incident 

met gevaarlijke stoffen op de juiste manier 

wordt opgelost. Als enige partij in Nederland 

beschikken we over een mobiele lekbak 

waarin we 40ft-containers met lekkende 

lading veilig kunnen vervoeren en afvoeren 

naar een locatie voor verdere afhandeling. En 

zo zijn we door heel het land actief en ver 

daarbuiten. Ons Emergency Respons Team 

(ERT) vliegt de hele wereld over.” ■ 

Naast de beveiliging van een incident vormt wegdekreiniging in veel gevallen wel de hoofdmoot bij incidentmanagement. 

155


Tekst | Roel van Gils Beeld | Hacousto Protec 

Tracé A9 Badhoevedorp-Holendrecht. 

Guido van Breen, Senior Manager Business Line 

Security bij Hacousto Protec. 

Extra ogen voor de wegverkeersleiding 

De rijkswegen in Nederland worden bewaakt door duizenden camera’s (IM camera’s). Het zijn 

de ‘digitale ogen’ voor de wegverkeersleiders van Rijkswaterstaat in de verkeerscentrales. Op het 

nieuwe tracé van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht worden de huidige camera’s 

vervangen door nieuwe Rijkswaterstaat-gevalideerde exemplaren van Hacousto Protec. 

Hacousto Protec (handelsmerk van Bosch Energy and Building Solutions) 

is veiligheids- en beveiligingsspecialist in complexe infrastructurele projecten 

zoals die van Rijkswaterstaat. “We hebben een brede diepgaande 

kennis op het gebied van safety & security in het Rijkswaterstaat-domein, 

zoals landelijke tunnels, sluizen en bruggen”, zegt Guido van Breen, senior 

manager van de businessline Security. “Organisaties die in dit domein 

projecten realiseren, weten ons te vinden voor expertise en specialisme 

op het gebied van safety & security. Samen met hen ontwerpen, implementeren 

en beheren wij al jarenlang complexe systemen. Ons unieke 

specialisme is noodzakelijk voor het dagelijkse wegen waterverkeer.” 

‘Op het nieuwe tracé van de 

A9 tussen Badhoevedorp en 

Holendrecht worden de huidige 

camera’s vervangen door nieuwe 

Rijkswaterstaat-gevalideerde 

exemplaren’ 

vertelt Van Breen. “We hebben inmiddels samen met onze opdrachtgever 

tientallen camera’s geplaatst op dit tracé.” In de aankomende 

periode wordt het areaal verder uitgebreid. ■ 

Veiligheid 

voor mens en 

organisatie 

Ontwerp, realisatie en beheer van innovatieve 

veiligheids- en beveiligingsoplossingen. 

MINIMALE INZET OP LOCATIE 

De toegevoegde waarde van Hacousto Protec zit hem volgens Van 

Breen in het feit “dat we onze jarenlange ervaring met complexe vraagstukken 

met een specialistisch team vertalen naar een systeem dat past 

bij de vraag van onze opdrachtgever. Dit geldt zeker voor het project 

A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht, waar we een effi ciënte oplossing 

realiseren die voldoet aan de vraagstelling van Rijkswaterstaat. 

Daar is een werkwijze voor opgezet met minimale inzet op locatie: een 

kwestie van ophangen en koppelen aan het Rijkswaterstaat-netwerk”, 

www.hacoustoprotec.com 

156 

Advertentie HP-95x130mm.indd 1 12-6-2023 11:15:18

Nieuw 

Het veelzijdige gootsysteem 

voor waterdichte oplossingen 

ACO DRAIN® PowerDrain Sealin 

ACO biedt dé waterdichte oplossing voor 

zware verkeersbelastingen met het 

vernieuwde gootsysteem ACO PowerDrain 

Sealin. Een belangrijke vernieuwing is dat 

naast de gietijzeren roosters met Powerlock 

vergrendeling, alle roosters uit ons 

Ruime roosterkeuze voor elk project 

Multiline programma met de Drainlock® 

vergrendeling ook op deze goot passen. 

Hierdoor heb je een een ruime keuze aan 

roosters in vele vormen, kleuren en materialen. 

De roosters voldoen aan alle eisen, 

zowel op het esthetisch als functioneel vlak. 

veilig 

• zelfvergrendelende 

Powerlock 

• geïntegreerde 

elastomeer dempers 

Powerlock rooster 

D400 

Gietijzer 

Nieuw 

Powerlock rooster 

F900 

Gietijzer 

Nieuw 

Langsstaafrooster 

Gietijzer 

Traanplaat 

Gietijzer 

gesloten 

Sleufrooster 

Heelguard 

Gietijzer 

dicht 

• standaard geïntegreerde 

Sealin afdichting 

Maasrooster Q+ 

Verzinkt staal 

RVS 

Sleufrooster 

Gietijzer 

sterk 

• 12 mm brede gietijzeren 

randbescherming 

• Robuust gootelement 

ACO BV • www.aco.nl • info@aco.nl 

ACO. creating 

the future of drainage


Tekst | Roel van Gils Beeld | Van Werven Infra 

‘Ze kunnen niet om ons heen’ 

Bouwconsortium VeenIX verbreedt, in opdracht van Rijkswaterstaat, de A9 tussen de knooppunten 

Badhoevedorp en Holendrecht. Met een vestiging pal aan de A9 kan bouwconsortium VeenIX 

eigenlijk niet om Van Werven Infra heen. En dat gebeurt dan ook niet. De veelzijdig dienstverlener in 

de infra en recycling levert een wezenlijke bijdrage aan het project, heeft inmiddels in eigen beheer 

al enkele pompputten ontgraven en levert verder vooral (veel) materieel aan de verschillende 

onderaannemers van het bouwconsortium. 

Helemaal in de voorbereiding, in de tenderfase, 

zijn we door één van de andere aanbieders gevraagd 

om een prijs te maken voor het grote 

grondwerk, begint Daan Kea, projectleider bij 

Van Werven Infra. “Wij hebben destijds een 

prijs gemaakt voor de tweede inschrijver van het 

project, maar dat maakte wel dat wij behoorlijk 

wat kennis hebben vergaard van het project. 

Bovendien ligt het ook nog eens bij ons om de 

hoek. Genoeg redenen dus voor het bouwconsortium 

en de vele onderaannemers om een 

beroep te doen op onze variëteit aan diensten.” 

Als je over de huidige A9 rijdt, zie je volop materieel in de kleuren van Van Werven Infra. 

158


Nu is Van Werven Infra bezig met het realiseren van de basculekelders aan 

weerzijden van de Schipholbrug. 

Het ontgraven van de basculekelders gebeurt gedeeltelijk in den droge en deels in 

den natte. 

FIJN SLIB 

Tot op heden heeft Van Werven Infra in eigen 

beheer twee pompputten ontgraven op 

het project. “Het gaat om twee forse putten 

voor regenwateropvang”, zegt Kea. “Deze 

hebben we in den natte ontgraven tot een 

diepte van zo’n 8 meter en voorzien van 

een betonvloer onderwater. Een uitdaging 

hierbij was om al het fijne slib uit de putten 

te onttrekken. Door gebruik te maken van 

polymeren is ook die klus geklaard.” Nu is 

Van Werven Infra bezig met het realiseren 

van de basculekelders aan weerzijden van 

de Schipholbrug. “Het ontgraven gebeurt 

gedeeltelijk in den droge en deels in den 

natte”, legt Kea uit. “Het resulteert in een 

bouwput van ongeveer 20 bij 20 meter en 

6 meter diep, die we vervolgens vlak maken 

en profileren om de betonnen werkvloer te 

kunnen maken. Daarnaast verhuren we veel 

materieel aan zowel VeenIX als aan de vele 

onderaannemers. Als je over de huidige A9 

rijdt, zie je volop materieel in de kleuren van 

Van Werven Infra. Een mooi gezicht.” 

INZETTEN OP ELEKTRIFICATIE 

Van Werven Infra ziet elektrificatie van materieel 

als dé oplossing voor de huidige problematiek 

rond stikstof, CO 2 

-reductie, enz. 

“Daarin proberen we als familiebedrijf ook 

voorop te lopen”, benadrukt Kea. “Zo hebben 

we al heel vroeg geïnvesteerd in het ombouwen 

van een diesel-aangedreven shovel 

naar een elektrische variant. Twee jaar geleden 

hebben we de Ahlmann Zwenklader AZ 

95 in gebruik genomen en daarna ook doorgepakt. 

Inmiddels beschikken we over twee 

elektrisch aangedreven mobiele kranen, een 

Mecalac 11 die we ook in samenwerking met 

Ahlmann hebben omgebouwd en nog een 

serie elektrische minigravers. Daarnaast zit 

er nog een elektrische rupskraan in de pijplijn. 

We zitten dus niet stil, maar realiseren 

ons ook dat opladen op de bouwplaats nog 

te vaak een probleem is. Dat ondervangen 

we (gedeeltelijk) met onze accuboxen.” 

EMISSIELOZE PROJECTEN 

Het volledig elektrisch ontgraven van een 

bouwkuip is volgens Kea vooralsnog een 

brug te ver. “We kijken er wel naar, maar 

de praktijk blijkt toch weerbarstig. Je hebt 

grote vermogens nodig om bijvoorbeeld 

een DOP-pomp elektrisch aan te drijven 

en ook om die grote volumes water te verpompen. 

Bij ‘natte bouwkuipen’ zijn dergelijke 

aansluitingen vaak nog niet voorzien. 

We zoeken daarin wel naar passende oplossingen, 

zodanig dat we pompen bijvoorbeeld 

efficiënter kunnen inzetten, rekening 

houdend met de beschikbare voeding. We 

merken wel dat de vraag naar elektrisch materieel 

stijgt. Opdrachtgevers stellen het als 

eis. Voor aannemers is dat niet altijd een 

vanzelfsprekendheid om daar invulling aan 

te geven, zeker gezien het beperkte aanbod 

van elektrisch materieel. Daar spelen wij 

als onderaannemer en machineverhuurder 

op in, zodat een hoofdaannemer niet alleen 

hoeft te investeren in elektrisch materieel. 

We treden bovendien op als vraagbaak 

voor aannemers ten aanzien van de uitvoering 

van emissieloze projecten. Bij ons zijn 

ze aan het goede adres, zowel voor advies 

als voor elektrisch materieel.” ■ 

Daan Kea, projectleider bij Van Werven Infra. 

159

VOLLEDIG 

EMISSIELOOS 

We verhuren elektrisch materieel én introduceerden dé oplossing 

waarmee jij jouw machine overal kunt opladen: mobiele accuboxen. 

We komen en gaan met elektrische auto’s en brengen ons materieel 

met een hybride vrachtwagen. 

Zo kunnen we ons werk volledig emissieloos uitvoeren. 

Naast elektrisch materieel verhuren wij ook 

machines met Stage V-motoren en NOX filters. 

Bekijk al ons 

elektrisch materieel

Leidinggevend in complexe netwerken. 

Van Baarsen Buisleidingen B.V. is een dynamisch 

en ambitieus aannemersbedrijf en sinds 1962 actief 

in de infrabranche. 

Wij ontlenen ons 60-jarig bestaan door inzet van onze 

brede technische kennis en ervaring en zijn specialist 

in maatwerk bij onder andere lekkages. Onze 250 medewerkers 

beschikken over meer dan een oplossend 

vermogen en zijn uiterst gedreven. Samen zorgen wij 

voor een veilig en kwalitatief hoogstaand netwerk. 

Onze werkzaamheden bestaan uit het ontwerpen, 

aanleggen, vervangen en repareren van ondergrondse 

infrastructuur voor de disciplines water, gas, elektra 

en koude- en warmtetechnieken. Onze opdrachtgevers 

zijn o.a. Liander, WaterNet, Dunea en PWN (Noord en 

Zuid-Holland). 

Wij werken volgens álle certificeringen en kwaliteitsnormeringen 

die ons vak aan ons stelt. Het maakt 

niet uit waar en hoe, wij voldoen aan de eisen van de 

certificerende instellingen en de kwaliteitsnormen die 

hiervoor gelden. 

Uitdagingen gaan we altijd aan, 

problemen lossen we altijd op. 

Meer informatie? 

Bel: 020 659 6553 

info@vbaarsen.nl I www.vbaarsen.nl


Een groot deel van de kabels en leidingen naast en onder de bruggen en viaducten van de bestaande A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht is door Van Baarsen Buisleidingen verplaatst. 


10 kilometer kabels 

en leidingen verplaatsen 

Naast en onder de bruggen en viaducten van de bestaande A9 tussen Badhoevedorp en 

Holendrecht ligt een groot aantal kabels en leidingen. Om die ook na de verbreding bereikbaar 

te houden, moeten ze verplaatst worden. Als huisaannemer van Liander werd Van Baarsen Buisleidingen 

al in een vroeg stadium ingeschakeld. Niet veel later trokken ook PWN, Waternet en 

Stedin aan de bel, zodat heel efficiënt werk-met-werk gemaakt kon worden. 

Van Baarsen Buisleidingen is binnen het project 

eigenlijk een vreemde eend in de bijt. 

“Weliswaar is het verzoek voor het verplaatsen 

van de kabels en leidingen vanuit 

bouwconsortium VeenIX gekomen, maar 

we werken in opdracht van Liander voor 

het verplaatsen van de signaal-, midden- en 

laagspanningskabels”, vertelt René van der 

Sluis, procesmanager bij Van Baarsen Buisleidingen. 

“Gedurende het project 

zijn daar ook PWN, Waternet en Stedin 

als opdrachtgevers bijgekomen om delen 

162


Met bouwconsortium VeenIX heeft Van Baarsen Buisleidingen een bouwteam gecreëerd. 

van leidingen te verplaatsen. De sleuf lag 

immers toch open.” 

BOUWTEAM 

Met bouwconsortium VeenIX heeft Van 

Baarsen Buisleidingen een bouwteam gecreëerd. 

“Elke veertien dagen vindt er een 

overleg plaats om de voortgang en planning 

te bespreken. Want de planning is nogal aan 

veranderingen onderhevig, zo hebben we de 

afgelopen twee jaar dat we op het project 

actief zijn gemerkt”, zegt Van der Sluis. Matthijs 

Cappendijk, projectcoördinator bij Van 

Baarsen Buisleidingen, vult aan: “De flexibele 

planning heeft vooral te maken met het 

feit dat het project niet in beton is gegoten. 

Er ligt geen DO of UO aan ten grondslag. 

Aan ons de taak om constant te anticiperen 

op veranderingen, maar dat is ons wel toevertrouwd. 

Vanuit Van Baarsen zijn René en 

ik het aanspreekpunt voor het hele traject 

van A tot Z: vanaf calculatie en voorbereiding 

tot engineering, vergunningaanvraag, 

planning en uitvoering. Dat maakt dat we 

snel kunnen schakelen.” 

‘Aan ons de taak om 

constant te anticiperen 

op veranderingen, 

maar dat is ons wel 

toevertrouwd' 

GESTUURDE BORINGEN 

Van Baarsen Buisleidingen switcht continu 

van locatie op het traject van Badhoevedorp 

tot Holendrecht. “We volgen de planning 

van de aannemer en verleggen steeds korte 

trajecten”, zegt Cappendijk. “Inmiddels hebben 

we al een kilometer of 10 aan kabels 

en leidingen verlegd, allemaal gefaseerd. Het 

omgelegde tracé wordt dan telkens aangesloten 

op het bestaande deel. En zo verplaatsen 

we ons ‘random’ over het project. 

Het ene traject duurt een week, het andere 

enkele maanden, ook dat wisselt dus.” Van 

der Sluis: “Daarnaast hebben we in totaal 

nog eens zo’n twintig gestuurde boringen 

onder de A9 gemaakt. Al met al dus best 

een omvangrijk project voor ons met een 

lange looptijd van nu al meer dan twee jaar. 

We zijn nu wel naar het einde toe aan het 

werken. Het merendeel van de kabels en leidingen 

ligt in de nieuwe situatie. Tot eind dit 

jaar zijn we nog wel actief op het project, 

zij het niet meer continu. En dan zijn we in 

totaal toch zo’n drie jaar betrokken geweest 

met meestal één of twee ploegen, maar op 

pieken ook met drie of vier ploegen. Al met 

al weer een mooie referentie voor ons.” ■ 

163



EPS-constructies 

met lage MKI-waarde 

Bij de verbreding en verdiepte aanleg van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht maakt 

bouwconsortium VeenIX, die in opdracht werkt voor Rijkswaterstaat, volop gebruik van de mogelijkheden 

van EPS als lichtgewicht ophoogmateriaal. De specialisten van Joosten Groep staan de 

combinatie bij in het ontwerp, de levering en het aanbrengen van de EPS-constructies en wisten tot 

op heden al flink wat optimalisaties door te voeren. 

Bouwconsortium VeenIX maakt volop gebruik van de mogelijkheden van EPS als lichtgewicht ophoogmateriaal. 

164


op de leveranties van EPS en tevens een financieel 

voordeel. Komt nog bij dat wij voor het 

geleverde EPS een terugnamegarantie kunnen 

bieden bij einde levensduur. Dat samen resulteert 

in een extreem lage MKI-waarde.” 

De specialisten van Joosten Groep staan de combinatie bij in het ontwerp, de levering en het aanbrengen van 

de EPS-constructies en wisten tot op heden al flink wat optimalisaties door te voeren. 

Bij Joosten Groep is specialistische kennis aanwezig 

waardoor je er terecht kan voor alles 

wat te maken heeft met infrastructuur, watermanagement 

en groen in de openbare ruimte. 

“Juist op projecten van deze omvang komt onze 

kracht naar voren. Wij weten dat er meer gevraagd 

wordt dan alleen het leveren van materialen”, 

zegt Martin Wal, commercieel directeur 

van Joosten Groep. “Ieder groot project heeft 

zo zijn uitdagingen ten aanzien van het ontwerp, 

de planning en op financieel vlak. Wij zijn 

als groep in staat om als partner mee te denken 

om tot slimme oplossingen te komen, die 

het verschil kunnen maken in kwaliteit, bouwtijd, 

MKI-waarde én prijs. Binnen onze club van 

specialisten kunnen we een aannemer bijstaan 

in het ontwerp van de lichtgewicht ophoogconstructie, 

in het leveren van de EPS-materialen 

en in het aanbrengen ervan via onze partner 

Bonneveld. Het OLA-principe noemen we dat 

bij Joosten, ontwerp leveren en aanbrengen” 

PROJECTTEAM 

De A9 Badhoevedorp - Holendrecht is binnen 

Joosten Groep geclassificeerd als een GPproject. 

“Een project van een dergelijke omvang 

vraagt om de juiste mensen met de juiste 

kennis en ervaring”, vindt Wal. “Dat is ook de 

reden dat we vrijwel direct een projectteam 

hebben geformeerd. Alle grote infrastructurele 

projecten vliegen we op deze manier aan. 

En dat wordt gewaardeerd, ook door VeenIX.” 

Op dit project heeft Joosten een vast team 

als aanspeekpunt dat alle belangen behartigt. 

Op het moment dat Joosten Groep werd ingeschakeld 

door VeenIX was er voor de bouw 

van veel kunstwerken EPS als lichtgewicht ophoogmateriaal 

voorzien. “Er was heel veel EPS 

begroot met een zwaar type. Bovendien zat er 

een MKI-verplichting op het project. Wij hebben 

vervolgens binnen het ontwerpteam Erik 

Kwast van Kwast Consult aangedragen, Erik is 

ook partner van Joosten Concepts, onderdeel 

van Joosten Groep. Zo hebben wij bij kunnen 

dragen aan het optimaliseren van de zware 

EPS-types naar een lichter type. Dankzij deze 

geoptimaliseerde oplossing ontstond er een 

aanzienlijke reductie in de totale MKI-impact 

VAN HET EEN KOMT HET ANDER 

Het geoptimaliseerd ontwerp in combinatie 

met de lage MKI-waarde maakte dat Joosten 

Groep alleen vorig jaar al meer dan 35.000 m3 

EPS heeft weggezet in het project. “Inmiddels 

hebben we voor het volgende deelgebied wederom 

de tender gewonnen”, zegt Wal met gepaste 

trots. En daar blijft het niet bij. “Als Joosten 

Groep beschouwen we constructies altijd integraal. 

Vaak komt er een gewapende grondconstructie 

bovenop of een schanskorf tegenaan. 

Deze raakvlakken borgen we intern bij Joosten 

en we stellen samen met de klant het integrale 

ontwerp op. Een dergelijke constructie voeren 

we ook uit volgens het OLA-principe, waar we 

zowel het ontwerp, de leveranties en de realisatie 

integraal uitvoeren samen met onze vaste 

partners. Daarnaast kan de combinatie op het 

project gebruik maken van ons brede assortiment. 

Er zijn bijvoorbeeld ook grote kunststof 

leidingtracés verstrekt en vanuit Joosten Productie 

en Lastechniek maatwerk PE-putten op 

het werk geleverd. Daar ligt de kracht van de 

Joosten Groep. Vanuit een concurrerende positie 

brengen we kennis en kunde in het project. 

Vanuit deze gedachte kan de aannemer of combinatie 

met slechts één partij aan boord vele 

complexe vraagstukken afvangen.” ■ 

Als Joosten Groep beschouwen we constructies altijd integraal. 

165

ALTIJD 

STROOM OP 

LOCATIE 

WATTSUN IS JOUW TOEKOMSTBESTENDIGE PARTNER VOOR EMISSIEVRIJ WERKEN 

WWW.WATTSUN.NET

Winner MT/Sprout award 2022 + 2023 

Opnieuw beste Digital 

Transformer van Nederland! 

CATEGORIE SOFTWARE DEVELOPMENT 

& PLATFORMS/ENABLERS-OVERALL 

ictgroup.eu


In opdracht van bouwconsortium VeenIX draagt INNOCY al vanaf de tender de verantwoordelijkheid voor het asset management bij de verbreding van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht. 


Slim en effectief 

asset management 

In opdracht van bouwconsortium VeenIX draagt INNOCY al vanaf de tender de verantwoordelijkheid 

voor het asset management bij de verbreding van de A9 tussen Badhoevedorp en 

Holendrecht. Nu het project in volle gang is, pakt INNOCY diverse rollen op met als belangrijkste 

het gehele asset management tijdens de realisatie- en de exploitatiefase. En het inventieve 

advies- en ingenieursbureau doet dat op een geheel eigen wijze: voor een vaste prijs. 

Vanaf dag één zijn we door VeenIX gevraagd om mee te schrijven aan 

het tenderplan dat uiteindelijk tot de winnende aanbieding heeft geleid, 

begint Jasper Staadegaard, business development manager bij IN- 

NOCY. “Na gunning zijn we direct begonnen met het inrichten van 

het asset managementbeleid, het RAMS, de maintenance engineering, 

storingscoördinatie, enz. Met andere woorden, we zijn het eerste aanspreekpunt 

voor het bouwconsortium en regievoerder richting Rijkswaterstaat 

om de gemaakte afspraken te bewaken.” 

UNIEK VOORBEELD 

De A9 is een uniek voorbeeld van een volledig integrale asset managementaanpak, 

vindt Staadegaard. “Vooral omdat we al vroeg in de tender 

hebben gezegd dat we het asset management willen aanvliegen met 

meer verantwoordelijkheid dan op uren. En wel voor een vast bedrag 

per maand. We zijn ons ervan bewust dat het risico’s met zich meebrengt 

als we buiten de scope en buiten de tijd lopen. Door integraal overzicht, 

optimaliseren we huidige en toekomstige onderhoudskosten en zo ver- 

168


De ‘INNOCY way of asset management’ leent zich uitstekend voor dit soort grotere projecten om feilloos invulling te geven aan het veilig en beschikbaar houden van de weg. 

lagen we de indirecte kosten voor het dagelijks onderhoud. Met deze 

inhoudelijke kennis van de te bouwen systemen reduceren we de totale 

onderhoudskosten voor het gehele project, tot 2040. Onze integrale 

aanpak is noodzakelijk voor de verantwoordelijkheid die we oppakken 

om de focus te verleggen van een goedkoop ontwerp naar voordelige 

lifecycle kosten. Een methode die tot op heden goed uitpakt.” 

‘Een succesformule die we graag in 

vervolgprojecten kopiëren, waarbij 

we gebruikmaken van eerdere 

ervaringen' 

GEÏNTEGREERD ASSET MANAGEMENT 

INNOCY is zowel strategisch, tactisch als operationeel verbonden aan 

het project en verzorgt het Strategisch Asset Management (SAM), het 

Maintenance Management (MM) en alle RAMS-activiteiten. “We hebben 

daartoe zelf een systeem ingericht dat potentieel voldoet aan de ISO 

55000-certifi cering, ook al is het A9-project niet op deze manier gecertifi 

ceerd”, zegt Arjan Haak, vanuit INNOCY betrokken als asset manager 

op het project. “Vanuit het SAM houden we het areaal draaiende, zoals 

vastgesteld in het Strategisch Asset Management Plan. Daarbij wordt het 

onderhoud zo gepland dat het wegverkeer zo min mogelijk hinder ondervindt 

en dat alle objecten in het traject goed blijven functioneren. Dit 

past bij de integrale asset management aanpak voor dit project. Zodra er 

een storing voordoet, komt het bij ons in de calamiteitendienst terecht. 

Vervolgens moet de storing binnen de gestelde termijn worden opgelost 

om boetepunten te voorkomen. Vanuit de calamiteitendienst werken we 

er hard aan om alle storingen zo snel mogelijk op te lossen.” 

OPEN COMMUNICATIE 

Het Maintenance Management neemt voor INNOCY momenteel verreweg 

de meeste tijd in beslag. “Zo’n 85% van ons werk gaat op in deze 

discipline”, zegt Haak. “Dat zal voorlopig ook nog wel zo blijven. Een 

uitdaging waarin al onze kennis van pas komt gezien het neergaande 

aantal uren dat we te besteden hebben in combinatie met de leeftijd 

van het areaal. Verder blijven we vanuit RAMS bekijken hoe we 

het toekomstig onderhoud kunnen bewaken. We vinden het belangrijk 

om open en transparant te communiceren over de problemen die we 

tegenkomen. En kijken altijd of de oplossing goed past bij het Maintenance 

Management voor de lange termijn, de doelstellingen voor het 

project en wat het beste is voor het bouwconsortium.” 

DRIEHOEK VAN ASSET MANAGEMENT 

De driehoek tussen SAM, RAMS en MM noemt Haak de ‘INNOCY 

way of asset management’. “De methodiek leent zich uitstekend voor 

dit soort grotere projecten om feilloos invulling te geven aan het veilig 

en beschikbaar houden van de weg. Waarbij we een bijna gestandaardiseerd 

systeem projectspecifi ek maken. Dat is onze kracht hier 

op VeenIX en ook naar de toekomst toe.” Staadegaard concludeert: 

“Een succesformule die we graag in vervolgprojecten kopiëren, waarbij 

we gebruikmaken van eerdere ervaringen. Wij werken integraal als 

één team aan de projectdoelstellingen, optimale lifecycle kosten en wat 

goed is voor het bouwconsortium.” ■ 

169


Tekst | Roel van Gils Beeld | Van der Jagt Groep 

Creatief in 

boren, zagen en slopen 

In opdracht van Rijkswaterstaat voert VeenIX de verbreding van de A9 Badhoevedorp- Holendrecht 

uit. “Vrijwel al onze disciplines komen samen op dit project”, zegt André Rikkers, bedrijfsleider bij Van 

der Jagt Groep. “Als het moeilijk wordt of speciaal is, weten opdrachtgevers ons altijd wel te vinden.” 

Van der Jagt Groep is een veelzijdig specialist in 

allerhande boor-, zaag- en sloopwerkzaamheden. 

Rikkers: “Met onze verschillende entiteiten 

zijn we betrokken bij de meest uiteenlopende infrastructurele 

projecten. Hier op de A9 zijn we 

in eerste instantie gevraagd om het betonoppervlak 

van de pijlers onder de Schipholbrug op te 

ruwen en de stekwapening in te boren en te verlijmen, 

zodat het kunstwerk verbreed kan worden. 

Dat klinkt simpel, maar is in de praktijk een 

gigantische klus als je bedenkt dat het om 600 m 2 

aan betonoppervlak gaat en 12.000 (!) stekken.” 

'Op dit project komt 

alles samen. Het toont 

de veelzijdigheid aan 

van ons als groep’ 

Het zagen van de schampkanten gebeurde ’s nachts. 

OP LAND EN WATER 

Tot op de dag van vandaag is Van der Jagt 

Groep bezig met deze monsterklus. “De 

Schipholbrug rust op twee landhoofden en 

zeven pijlers die allemaal ‘aangepakt’ worden. 

“Drie pijlers staan op het land en vier 

in het water. Om de pijlers in het water te 

behandelen, hebben we een eigen bootje ter 

beschikking. Daarmee varen we naar de ponton 

waar onze kraan opgesteld staat die het 

sloop- en boorwerk doet. We moeten namelijk 

ook wel eens in het beton hakken om 

de bestaande wapening zichtbaar te maken”, 

legt Rikkers uit. “In de vaargeul hebben we 

bovendien te maken met reguliere scheepvaart. 

We krijgen daartoe een uur van te- 

170


voren een seintje van de brugwachter dat er 

een boot aankomt en dat we dus plaats moeten 

maken. Dat maakt het project allemaal 

behoorlijk dynamisch, maar ook complex.” 

VEELZIJDIG DIENSTVERLENER 

Het project beperkt zich voor Van der Jagt 

Groep niet tot die ene klus. “Inmiddels hebben 

we ook opdracht gekregen voor het verwijderen 

van de schampkanten van de Schipholbrug”, 

vervolgt Rikkers. “Het gaat om de 

ophoging waarop de vangrail is gepositioneerd. 

Omdat het kunstwerk aan weerszijden 

wordt verbreed, moeten deze schampkanten 

afgezaagd worden. Al met al best een 

ingrijpende operatie, want het gebeurt allemaal 

in de nacht met tijdelijke wegafsluitingen. 

Daarbij boren we eerst ankers, zagen de 

schampkant in stukken om deze vervolgens 

in blokken weg te hijsen en af te voeren. En 

dat alles over een lengte van circa 550 meter. 

Inmiddels zijn we ook bezig met asfalt zagen, 

het boren van proefkernen en hebben we de 

vraag gekregen om mee te denken over de 

bestaande oplegging van de brug die aangepast 

moet worden. Op dit project komt alles 

samen. Het toont de veelzijdigheid aan van 

ons als Van der Jagt Groep.” ■ 

Het boren van de stekwapening gebeurt zoveel mogelijk machinaal, door middel van een zogenoemde boorlafette. 

Meer weten of reageren? 

Bel: 06 - 15 56 66 45 

of mail naar: andre@vanderjagtgroep.nl 

171


Met het nieuwe JSB4-brugsysteem van Janson Bridging is in Amstelveen de grootste tijdelijke snelwegbrug van Europa gebouwd. 

Tekst | Roel van Gils Beeld | Janson Bridging 

Tijdelijke bruggen in en over 

de A9 waarborgen mobiliteit 

De wegverbreding van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht van Rijkswaterstaat is op zich al een 

iconisch project, zeker ook voor Janson Bridging. Met maar liefst acht tijdelijke bruggen, waarvan vier in de 

snelweg is het voor de Nederlandse divisie het grootste verhuurproject ooit. Daarnaast heeft het project 

ook nog diverse primeurs. Zo wordt hier voor het eerst het gloednieuwe JSB4-brugsysteem toegepast 

én wordt er vlak naast het stadshart van Amstelveen de grootste tijdelijke snelwegbrug ooit gebouwd. 

Een aanvraag vanuit bouwconsortium 

VeenIX voor acht tijdelijke bruggen betekende 

ook voor Janson Bridging Nederland 

even schakelen, erkent Abdelhakim el Harchaoui, 

Projectmanager bij Janson Bridging 

Nederland. “Het gaat om vier bruggen in de 

gecreëerde bypass van de snelweg en nog 

eens vier bruggen over de snelweg heen. 

De bruggen over de snelweg zijn verschil- 

lend van type en uitvoering. Twee bruggen 

zijn uitsluitend bedoeld voor voetgangers en 

fi etsers en twee voor gecombineerd verkeer. 

De acht tijdelijke bruggen zijn allemaal verschillend 

qua vorm, lengte en overspanning. 

Ook zijn ze samengesteld uit verschillende 

brugsystemen, variërend van balkbrugsystemen 

zoals het type JSK en plaatliggerbrugsystemen 

JSB1, JSB2 en de gloednieuwe JSB4.” 

MONITORING OP 

VERKEERSBELASTINGEN 

Janson Bridging beschikt over een eigen engineeringsafdeling, 

eigen projectleiders en eigen 

monteurs. “We hebben alles in huis om 

een dergelijk complex traject snel en effi cient 

op te pakken”, zegt Marcel van Fessem, 

General Manager bij Janson Bridging Nederland. 

“De lijntjes tussen Janson en VeenIX 

172


zijn dan ook heel kort. Daarnaast beschikken 

we over een enorme voorraad, en dat was 

absoluut een pre, gezien het korte tijdsbestek 

waarin alles gerealiseerd moest worden. 

Wel is voor dit project, mede gevoed door 

vragen vanuit andere Europese landen, ons 

nieuwe JSB4-brugsysteem versneld ontwikkeld. 

De JSB-4 is een doorontwikkeling van 

de bestaande JSB-systemen, waarbij de aandacht 

is uitgegaan naar een ontwikkeling specifiek 

voor snelwegtoepassingen. Hierdoor is 

het JSB-4 systeem een stuk sterker en beter 

bestand tegen vermoeiing als gevolg van de 

zware en grote hoeveelheid verkeersbewegingen. 

De tijdelijke brug wordt voortdurend 

gemonitord op (zware) verkeersbewegingen 

om de impact van verkeersbewegingen op 

de brugelementen inzichtelijk te maken. Met 

deze informatie kunnen we rekenkundig aantonen 

dat de brug voldoende sterk is voor 

de resterende periode of voor inzet in vervolgprojecten.” 

Tijdens het ontwerp van het 

systeem is volgens Van Fessem ook speciale 

aandacht uitgegaan naar het geluid wat een 

brug produceert. “Het resultaat is dat het 

vernieuwde JSB-4 ontwerp significant stiller 

is dan andere systemen.” 

Het JSB-4 systeem is een stuk sterker en beter bestand tegen vermoeiing als gevolg van de zware en grote 

hoeveelheid verkeersbewegingen. 

Met het nieuwe JSB4-brugsysteem is in Amstelveen 

de grootste tijdelijke snelwegbrug van Europa 

gebouwd. “Met een lengte van 94,5 meter 

en een breedte van 32,5 meter is het bijna 

een voetbalveld”, schetst El Harchaoui. “Deze 

brug bestaat overigens uit drie overspanningen 

met elk een lengte van 31,5 meter. De langste 

(en zwaarste) elementen zijn toegepast in 

een tijdelijke brug van 81 bij 12,5 meter die bestaat 

uit slechts twee vrije overspanningen van 

40,5 meter.” Van Fessem vult aan: “Door ons 

modulaire concept kunnen we met standaard 

modules maatwerk leveren. En dat is hier goed 

gelukt. Natuurlijk zijn er ontzettend veel variabelen 

en raakvlakken die we moeten managen, 

maar dat doen we samen met VeenIX.” ■ 

jansonbridging.nl 

EXTREEM STERK & 

ONVERMOEIBAAR 

DE JSB-4 – JANSONS NIEUWSTE INNOVATIE 

VOOR EEN HOGE 

VERKEERSINTENSITEIT 

ALLE VOORDELEN OP EEN RIJ 

Extreem sterk 

Speciaal voor snelwegen 

Grote overspanningen 

O.b.v. Eurocode 

IFD Principe 

CE gecertificeerde vangrails 

Tijdelijke brug 

Circulair 

173



Technisch geweten van het project 

In het voortraject is Nobleo Bouw & Infra gevraagd om het technisch ontwerp van de 

A9 Badhoevedorp – Holendrecht te verzorgen om tot een mooie integrale aanbieding te komen. 

Ook na de tender is een deel van de ‘Nobleanen’ betrokken gebleven bij het project en is op 

diverse belangrijke posities actief. Nobleo wordt zelfs gezien als technisch geweten van het 

project. Een gesprek met Toon Hollanders, ontwerpcoördinator bij Nobleo Bouw & Infra. 

In de tenderfase was Nobleo onderdeel van 

VeenIX. “Met een team van 25 Nobleanen 

hebben we invulling gegeven aan het technisch 

ontwerp, inclusief het ontwerpmanagement, 

de ontwerpleiding en de technische integratie”, 

zegt Hollanders. “Het was een intensief en dynamisch 

traject dat zich kenmerkte door een 

uitgebreide samenwerking met de klant en de 

klant achter de klant, oftewel Rijkswaterstaat. 

En dat is waar we ons als Nobleo in onderscheiden. 

We zijn niet alleen een puur technisch 

bureau, maar ook sterk gericht op integraliteit, 

communicatie en klantgerichtheid. Dat 

is de toegevoegde waarde die we in de tender 

hebben geboden en nu nog steeds bieden.” 

SPIN IN HET WEB 

Ook gedurende de DO- en de UO-fase en nu 

tijdens de uitvoering vervult Nobleo nog altijd 

diverse belangrijk rollen, zoals het integratiemanagement 

van deelgebied Oost (onder andere 

bij Ouderkerk aan de Amstel) met vijf viaducten, 

twee grote bruggen, een verdiepte ligging in 

knooppunt Holendrecht (wisselbaan), grondkeringen 

en geluidsschermen. Hollanders: “Daarnaast 

verzorgen we het integratiemanagement 

van de Schipholbrug, een zeer complexe vervangingsopgave 

van één van de grootste basculebruggen 

van Nederland in een complexe fasering. 

Ook leveren we hoofd-werkvoorbereiders 

bij het roads team die de wegfasering mogelijk 

maken van onder andere de bypass langs de 

bouwput voor de verdiepte ligging in het hart 

van Amstelveen, zonder dat de weggebruiker er 

iets van merkt. Verder viel de coördinatie van 

de constructieve veiligheid binnen onze scope. 

We verzorgden alle technische reviews van de 

ontwerpberekeningen in de DO-fase en geven 

nu technisch advies. Tenslotte werken we nauw 

samen met de ingenieursbureaus die zijn ingehuurd 

door VeenIX en met alle overige disciplines 

binnen het project die veel expertise toevoegen. 

Dat is het mooie van onze rol, we zijn 

in feite de spin in het web en werken samen 

met alle partijen en (lokale) overheden om gezamenlijk 

tot het beste resultaat te komen.” 

Luchtfoto ter hoogte van Ouderkerk aan de Amstel. 

174


GOEDE WEGFASERING 

EN INPASSING 

De ontwerpoplossing kenmerkt zich volgens Hollanders 

door een wegfasering die het mogelijk 

maakt om met minimale overlast voor de weggebruiker 

én de omgeving het project te kunnen 

realiseren. “Het ontwerp heeft verder een laag 

risicoprofiel voor de omgeving. Rijkswaterstaat 

heeft dus bewust gekozen voor een oplossing die 

vertrouwen wekte. Door een mooi ingepast ontwerp 

laten wij bovendien zien veel oog te hebben 

voor de kwaliteit van de omgeving. Het ontwerp 

is inmiddels bijna gereed en wordt nu overgenomen 

door de teams van site-engineering en werkvoorbereiding. 

Ook zij kunnen bij ons terecht voor 

vragen of aankloppen als er technische uitdagingen 

moeten worden opgelost, want wij zijn ook betrokken 

in deze teams. Uiteraard steeds in samenwerking 

met de andere betrokken partijen.” 

Ook na de tender is een deel van de ‘Nobleanen’ betrokken gebleven bij het project en is op diverse belangrijke 

posities actief. 

‘We zijn niet alleen een puur technisch bureau, 

maar ook sterk gericht op integraliteit, 

communicatie en klantgerichtheid' 

Hollanders en zijn team van Nobleanen zijn trots 

om een bijdrage te leveren aan zo’n iconisch project 

in Nederland waar vrijwel iedereen wel eens 

overheen rijdt. “We hebben er heel veel plezier 

in. Het is een complex en dynamisch project 

met veel stakeholders en internationale partijen. 

Door te spiegelen en ideeën uit te wisselen komen 

we samen tot verrassende inzichten.” ■ 

Vacature alert! 

Kom jij werken aan de meest 

complexe infra projecten? 

Nobleo Bouw & Infra is een gespecialiseerd 

ingenieursbureau voor complexe multidisciplinaire 

projecten in de infrastructuur. Van tender tot 

realisatiefase, met onze integrale aanpak en 

specialistische kennis maakt Nobleo echt 

bouwbare ontwerpen! 

Nieuwsgierig naar de 

mogelijkheden bij Nobleo? 

Scan de QR code en 

check onze vacatures! 

Op de hoogte blijven van 

alles wat er leeft en speelt? 

@nobleobouwinfra 

175


Tekst | Tony Vos Beeld | Wolfswinkel 

Groeien met de sector mee 

Alles wat met oppervlaktereiniging te maken heeft, is de specialiteit van Wolfswinkel Reiniging 

uit Maarsbergen. Directeur Wim van Wolfswinkel vertelt dat zijn bedrijf al in een vroeg stadium 

betrokken is bij de A9 Badhoevedorp-Holendrecht, een project van Rijkswaterstaat dat wordt 

uitgevoerd door bouwconsortium VeenIX. 

Van Wolfswinkel: “Wij bieden een breed assortiment 

aan veegmachines en wegdekreinigers. 

De kleinste zijn slechts 2 meter hoog 

en kunnen in fietstunnels worden ingezet. De 

grootste heeft een werkbreedte van 3,80 meter. 

Daardoor zijn we inzetbaar bij alle soorten 

veeg- en reinigingswerkzaamheden in de 

wegenbouw. VeenIX zocht een partij voor het 

schoonhouden van bouwplaatsen en wegen 

en kwam zo bij ons uit.” 

MEEGROEIEN 

Bij Wolfswinkel Reiniging draait alles om 

het schoonhouden van oppervlaktes, “van 

parkeergarages tot luchthavens”, legt Van 

Wolfswinkel uit. “Onze hoofdzaak is het 

hoofd- en onderliggend wegennet. Zo zijn 

er dit jaar twee weekenden waarop met 

betrekking tot de A9 tijdelijke omzettingen 

worden gerealiseerd. Daar zijn wij volop 

bij betrokken. Verder vegen we wekelijks 

de bouwterreinen en worden we afhankelijk 

van de werkzaamheden ter plaatse op 

aanvraag ingezet. In zo’n geval komen meer 

veegvoertuigen uit onze vloot in actie.” 

Begin 2021 werd het eerste contract met 

VeenIX getekend. Van Wolfswinkel verwacht 

dat het belangrijkste deel van het werk voor 

zijn bedrijf nog moet komen. “Nu wordt er 

nog veel grondwerk uitgevoerd, maar zodra 

de nadruk komt te liggen op de aanleg van 

asfalt, dan wordt onze taak groter.” 

De historie van Wolfswinkel Reiniging gaat ver 

terug. “Mijn ouders begonnen met loonwerk 

in de landbouw. Dat verschoof naar het ophalen 

van huisvuil begin jaren zestig. Daar kwam 

eind jaren zeventig een veegwagen voor in de 

wegenbouw bij. Ons bedrijf is meegegroeid 

met de opkomst van het koud frezen. Door in 

de pas te lopen met gespecialiseerde aannemers 

in de jaren tachtig en negentig raak je in 

de branche bekend en groeien we meestal van 

het ene in het andere project.” 

Afhankelijk van de werkzaamheden wordt een of meerdere machine ingezet. 

176


DUURZAAMHEID 

“Via de BAM zijn we betrokken geweest bij de 

verbreding van de A12. Tegenwoordig werken 

we veel via Heijmans die ons introduceerde 

bij VeenIX. Intussen zijn we uitgegroeid tot 

het grootste specifiek op de wegenbouw gerichte 

reinigingsbedrijf. Door mee te groeien 

in dit segment, alsmaar verder te professionaliseren 

en ook alle benodigde certificaten te 

halen, hebben we onze unieke positie bereikt 

en weten we die vast te houden.” 

het reinigen, zodat we geen leidingwater hoeven 

te verspillen. Ons huidige pand dateert uit 

2020 en is volledig CO 2 

-neutraal en gasloos. 

Op dit moment kijken we naar de verduurzaming 

van ons machinepark. We oriënteren 

ons op de eerste volledig elektrische machine 

en alle andere voertuigen hebben de mogelijkheid 

te rijden op HVO.” ■ 

'De grootste 

veegmachine heeft 

een werkbreedte van 

3,80 meter' 

Vooroplopen in duurzaamheid is een vereiste, 

vindt Van Wolfswinkel. “Onze machines gebruiken 

veel water. Op onze vestiging wordt 

regenwater opgevangen dat wordt opgeslagen 

in een bufferkelder met een inhoud van 1.200 

kubieke meter. Dit water wordt gebruikt voor 

Alle soorten oppervlaktes worden door Wolfswinkel Reiniging schoon gemaakt. 

WOLFSWINKEL REINIGING 

KENT DE WEG 

DE SPECIALIST IN INFRA REINIGING 

VEEGWAGENS EN WEGDEKREINIGERS WEGDEKDROGERS ZOAB CLEANERS 

HAARBOS 19 3953 HA MAARSBERGEN 085 - 9022040 INFO@WOLFSWINKELREINIGING.NL WOLFSWINKELREINIGING.NL 

177

PROJECT VERBREDING SNELWEB A9 BAHO 

Bij ATR Group draait het vooral om de mensen. 

Tekst | Tony Vos Beeld | ATR Group 

Veiligheid en capaciteit 

als core business 

ATR Group is een organisatie die vooral investeert in de kennis van hun mensen. Bij infrastructurele 

projecten komt de expertise op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu volledig tot uitdrukking. 

Gespecialiseerd op spoorwegveiligheid levert 

ATR Group ook mensen voor in de bouw en 

infra. Dat betekent dus ook voor infrastructurele 

projecten buiten het spoor. Roel van der 

Aa is bij ATR Group veiligheidsdeskundige. “We 

worden bij projecten betrokken zodra een aannemer 

capaciteits- en kennisproblemen heeft.” 

VEILIGHEIDSKUNDIGE 

Werkmaatschappijen van de ATR Group hebben 

op het vlak van veiligheid en kwaliteit de 

hoogst mogelijke certifi ceringen zoals ISO, 

VCA, WPB en veiligheidsladder trede 4. En 

daarbij is Van der Aa als hoge veiligheidskun- 

dige verantwoordelijk voor QHSE (Quality 

Health Safety and Environment). 

“De vraag van een aannemer vullen wij op 

verschillende manieren in. Allereerst hebben 

we onze eigen mensen. Verder beschikken we 

over een fl exibele schil van met name zelfstandigen. 

Mensen die we kennen en die vakinhoudelijk 

volledig onder onze verantwoordelijkheid 

vallen en onze manier van werken eigen 

hebben gemaakt. We zetten ze met grote regelmaat 

in. Daarbuiten beschikken we over een 

aantal gespecialiseerde bedrijven om ons heen 

die we ook bij onze projecten kunnen betrekken. 

Medewerkers en partners werken geheel 

volgens onze normen zodat de door ons gewenste 

manier van werken uniform wordt uitgevoerd. 

De klant mag van ons een optimale 

inzet verwachten.” 

Van der Aa: “We hebben V&G coördinatoren in 

dienst die we als interim of op projectbasis inzetten 

in de infra, het vakgebied waarmee we sterk 

verbonden zijn. Daar ligt al sinds 2013 onze specifi 

eke kennis en ervaring. ATR Group werkt met 

zeventig eigen medewerkers. Daaronder specialisten 

in werkvoorbereiding, projectbegeleiding 

en daadwerkelijk uitvoerenden. We staan bij- 

178

PROJECT VERBREDING SNELWEB A9 BAHO 

voorbeeld veiligheidsfunctionarissen bij, leveren 

V&G coördinatoren maar ook de wegwerker.” 

IN CONTROL 

Bij ATR Group geldt dat overzichtelijkheid een 

sleutelbegrip is. ATR Group zet op de verschillende 

werkplekken diverse middelen in om dit 

te monitoren. Door te werken met ervaren personeel 

blijven complexe werkzaamheden overzichtelijk, 

waardoor ze altijd ‘in control’ zijn. 

'We werken alleen 

met mensen die onze 

manier van werken 

eigen hebben gemaakt' 

Van der Aa: “De manier van werken is zeer 

divers. Zo treden we op als preferred partner 

van een opdrachtgever, maar kunnen ook 

deelnemer zijn van een joint-venture. We 

worden op projectbasis ingevlogen, maar zijn 

bij andere projecten weer betrokken bij het 

reguliere onderhoud.” ■ 

Spoorwegveiligheid is een van de specialismen van ATR Group. 

179


Tekst | Tony Vos Beeld | REMONDIS 

Pompinstallaties van 

concept tot onderhoud 

Peter Stam werkt als projectadviseur bij REMONDIS Smart Infra Westland in Wateringen. 

REMONDIS is met negen vestigingen een landelijk opererend installatiebedrijf op het gebied 

van kwantitatief water- en inframanagement. Het grootste deel van de opdrachtgevers zijn 

aannemers en overheden van gemeentes via waterschappen en provincies tot Rijkswaterstaat. 

Stam: “REMONDIS Nederland heeft naast 

de tak afval en recycling de divisie Smart Infra 

waar ik werk en wat we voor het gemak de 

‘pompentak’ noemen. Denk aan rioolgemalen 

dus compleet met pompen besturingsinstallatie, 

het automatiseren van poldergemalen 

en stuwen. En pompinstallaties waar snelwegen 

verdiept liggen, dus ook bij viaducten, 

aquaducten en in tunnels om het regenwater 

wat naar binnen stroomt weg te pompen.” 

REMONDIS Smart Infra engineert, levert en 

installeert complete pompinstallaties van klein 

tot groot, maar zorgt na plaatsing ook voor 

onderhoud, service, inspectie en renovatie. 

POMPINSTALLATIES 

Stam: “Bij het Rijkswaterstaatproject A9 Badhoevedorp-Holendrecht 

is VeenIX onze opdrachtgever. 

We zijn met ze in contact gekomen 

van wege onze kennis en ervaring met 

pompinstallaties en de bijbehorende besturing. 

Een bouwcombinatie vindt bij ons alles 

onder één dak. Vanaf het prille begin ondersteunen 

we onze opdrachtgevers met advies 

en engineering. Vervolgens stort de aannemer 

volgens ons advies en assistentie de betonnen 

constructie met pompput. Daarna leveren en 

installeren wij de pompinstallatie.” 

De besturing van het Tijdelijk Gemaal. 

Met betrekking tot het A9-project is RE- 

MONDIS Smart Infra op drie plaatsen ingeschakeld. 

Het eerst project is afgerond: het 

plaatsen van een Tijdelijk Gemaal. Stam: “Er 

lag een oorspronkelijk gemaal met vijf pompen 

direct achter het geluidscherm van de 

oude A9. Iets verder realiseerden we ter 

vervanging een Tijdelijk Gemaal. Dat was 

aanvankelijk voorzien voor drie tot vier jaar, 

maar het zullen er uiteindelijk meer worden.” 

180


REMONDIS Smart Infra maakt een duidelijk 

verschil in vuil (riool) en schoon (regen) 

water. Het tweede project is met drie droog 

opgestelde pompen het rioolgemaal Keizer 

Karelweg, dat uiteindelijk wordt overgedragen 

aan de gemeente Amstelveen. Stam: 

“De persleidingen 

hiervan komen 

op het dak van de 

landtunnel. Het afgevoerde 

vuile water 

gaat richting de 

afvalwaterzuivering. 

Vanaf de opstart van 

dit project is de gemeente 

Amstelveen 

direct betrokken 

geweest met een eigen 

programma van 

eisen (PVE).” 

INZICHTELIJK PROCES 

Het derde project is het defi nitieve gemaal 

ter vervanging van het Tijdelijk Gemaal. Er 

wordt bij de ontwikkeling volop met 3D engineering 

gewerkt. Stam: “Dat heeft niet alleen 

een meerwaarde voor REMONDIS, het 

‘Opdrachtgevers 

kunnen van concept tot 

installatie en meerjarig 

onderhoud bij één 

partij terecht’ 

maakt het hele proces ook inzichtelijker voor 

de opdrachtgever. Dat komt van pas tijdens 

de engineering over de positie van pompen 

en leidingwerk en bijvoorbeeld de locaties 

van de kabelgoten. Dit voordeel vinden we 

ook terug bij de uitvoering. We zetten 3D 

engineering al jaren 

actief in bij onze 

projecten.” 

Stam noemt als 

kracht van RE- 

MONDIS Smart 

Infra dat de opdrachtgever 

van 

concept tot installatie 

en meerjarig 

onderhoud bij één 

partij terecht kan. 

Via een telemetriesysteem 

worden de 

locaties gemonitord. Op basis van de aldus 

verkregen meldingen kan op afstand worden 

ingegrepen of worden besloten naar de locatie 

te gaan. Ieder project heeft zijn eigen 

projectleider die het centrale aanspreekpunt 

is voor de opdrachtgever. ■ 

Het Tijdelijk Gemaal in aanbouw. 

HET WATERBEHEER VAN DE TOEKOMST. 

REMONDIS Smart Infra werkt aan een duurzame toekomst 

door efficiënt waterbeheer. Bij REMONDIS verzorgen wij 

maatwerkoplossingen op het gebied van onder meer 

afval-, hemel- en oppervlaktewater. Wij zijn uw partner van 

advies, engineering, realisatie tot aan service, 

(risicogestuurd) onderhoud en beheer. Verder zijn wij 

specialist in het ontwerp en realisatie van tunnelgemalen. 

Door de integratie van slimme pomptechniek in combinatie 

met elektrotechniek, werktuigbouw en automatisering in 

eigen huis, bieden wij u een totaaloplossing op het gebied 

van waterbeheer. We hebben meer dan 40 jaar ervaring 

en vestigingen door heel het land. Door vanaf het begin 

mee te denken bij waterprojecten kunnen de specialisten 

van REMONDIS Smart infra u vol passie adviseren over 

probleemloos functionerende installaties. Daar worden wij 

enthousiast van! 

Wordt u ook enthousiast van waterbeheer en bent u 

ook nieuwsgierig naar REMONDIS? 

Wij vertellen u graag meer, kom gerust eens op 

de koffie! 

181


DELTABLOC plaats barriers in tijdelijke en permanente situaties. 

Tekst | Tony Vos Beeld | DELTABLOC 

Niet denken in 

standaard oplossingen 

De eerste paar honderd meter speciale voertuigkeringen van DELTABLOC zijn inmiddels in het 

kader van de verbreding en de verdiepte aanleg van de A9 Badhoevedorp-Holendrecht geplaatst. 

Directeur Kees Hanegraaf licht graag het specialisme van zijn bedrijf toe. 

DELTABLOC is specialist in passieve voertuigkeringen. 

Hanegraaf: “Met de standaard barriersystemen 

die in Nederland beschikbaar zijn, 

kan in veel gevallen worden volstaan. Daar- 

naast ontstaan er bij aanleg en reconstructie 

van wegen situaties die niet met standaard 

oplossingen kunnen worden ingevuld. Juist 

daar komt DELTABLOC in beeld.” 

Rijkswaterstaat stelt eisen aan een veilige afscherming. 

Daarvoor wordt met prestatieklassen 

gewerkt. De benodigde kwaliteit van een 

barrier wordt bepaald door de verkeerssitu- 

182


atie, beschikbare ruimte en de te verwachten 

risico’s bij een aanrijding. 

GELUIDSSCHERM 

Hanegraaf: “Op de A9 kunnen we rustig stellen dat 

voor de tijdelijke afscherming 90% van de voertuigkeringen 

met standaardoplossingen worden ingevuld. 

Maar als er te weinig ruimte voor deze keringen 

is, zullen kleinere systemen moeten worden 

ingepast of systemen die minder verschuiven bij 

een aanrijding. Die situatie doet zich nu voor. Wij 

hebben tot nu toe vijf verschillende systemen op 

de A9 ingezet en leveren daarmee een belangrijke 

bijdrage aan de verkeersveiligheid van het project.” 

De barrier met geluidsscherm is met name 

geschikt als verkeersgeluid richting woonbebouwing 

moet worden beperkt. Die gecombineerde 

functie kwam naar voren uit de eisen 

van Rijkswaterstaat. DELTABLOC plaatst deze 

schermen over een afstand van 1,6 kilometer, 

waarvan er inmiddels 600 meter is gerealiseerd. 

Alle voertuigenkeringen zijn met echte botsproeven 

getest om de kwaliteit aan te tonen. 

Ook de barrier met geïntegreerd geluidsscherm. 

Hanegraaf: “Dat deze barrier echt werkt is inmiddels 

in de praktijk gebleken. Er heeft al een 

auto met hoge snelheid tegenaan gezeten en 

alles is keurig blijven staan. 

TIJDELIJK EN PERMANENT 

DELTABLOC praat over tijdelijke en permanente 

systemen. Maar zodra een zogenaamd 

tijdelijk systeem voor meer dan een jaar 

wordt geplaatst, dan wordt deze ingericht 

alsof het permanent is. De opdrachtgever 

koopt een deel van de barriers, maar voor 

VeenIX heeft DELTABLOC ook een verhuurpool 

opgericht. “We wijzen erop dat reeds 

geleverde barriers mogelijk in de permanente 

situatie opnieuw ingezet kunnen worden. 

Kees Hanegraaf van DELTABLOC. 

Dat past helemaal in de gedachte van duurzaamheid 

en kostenbesparing.” 

Als er op een bepaalde plek achter een barrier 

een forse kans bestaat op grote gevolgschade, 

dan past DELTABLOC een zwaarder 

uitgevoerd systeem toe uit de hogere prestatieklasse 

H4b. Zo’n systeem is gemaakt om ook 

vrachtwagens te keren. “Denk in dat geval aan 

een systeem op een brugdek of vlak naast een 

talud. Deze barriers kunnen eventueel verankerd 

worden en verschuiven mede daardoor 

bij een aanrijding niet of nauwelijks.” 

De kleinere en smallere systemen worden 

vooral voor tijdelijk gebruik ingezet. Daarvan 

heeft DELTABLOC een grote huurpool. Deze 

zijn vooral bedoeld om verkeersstromen te 

scheiden op plekken waar voor een zwaardere 

barrier in het midden van de weg geen plaats is. 

Tot slot illustreert Hanegraaf de betrokkenheid 

van DELTABLOC met het milieu. “De productie 

van de grote wanden vindt voor de A9 plaats bij 

Strukton Prefab beton in Utrecht. Deze hoeven 

niet over een grote afstand vervoerd te worden, 

waardoor de milieu-impact (MKI-waarde) 

bij het transport bescheiden blijft.” ■ 

DELTABLOC® – Wij zijn 

Verkeersveiligheid. Sinds 2000. 

DELTABLOC® is toonaangevend ontwikkelaar van betonnen en stalen voertuigkeringssystemen en van moderne geluidswerende systemen. Met 

meer dan 320 crashtests zĳn wĳ de wereldwĳde expert op het gebied van passieve verkeersveiligheid. Onze systemen zĳn geïnstalleerd in 

meer dan 45 landen. We zĳn de enige leverancier met een compleet assortiment voor weginfrastructuur en industrie met een indrukwekkende 

productdiversiteit en specialistische expertise. DELTABLOC® – maakt wegen wereldwĳd veiliger. Al meer dan 20 jaar. 

HOME OF ROAD SAFETY 

deltabloc.com 

183

INFRAPARTNERS 

Scan deze QR code met uw 

smartphone voor uitgebreide 

informatie over de Infrapartners 

gww-bouw.nl/bedrijf 

ABOMA BV 

MaxWellstraat 49a 

6716 BX EDE 

Postbus 121 

6710 BC EDE 

T +31 318 69 19 20 

E info@aboma.nl 

W www.aboma.nl 

ALTENBURG FUNDERINGSTECHNIEK BV 

Postbus 26 

8530 AA Lemmer 

Industrieweg 17 

8531 PA LEMMER 

T +31 514 58 88 20 

F +31 514 58 88 39 

E info@altenburggroep.com 

W www.altenburggroep.com 

INGENIEURSBUREAU BOORSMA 

G. Sondermanstraat 2 

9203 PV DRACHTEN 

Postbus 647 

9200 AP DRACHTEN 

T +31 512 58 03 00 

F +31 512 52 52 96 

E drachten@boorsma-consultants.nl 

W www.boorsma-consultants.nl 

BOSKALIS NEDERLAND 

Rosmolenweg 2 

Postbus 76 

3350 AB PAPENDRECHT 

T. +31 78 20 65 000 

E nederland@boskalis.nl 

W www.boskalis.nl/nederland 

DIESEKO GROUP B.V. 

Lelystraat 49 

3364 AH SLIEDRECHT 


E info@diesekogroup.com 

W www.diesekogroup.com 

DYNAMOSTAAL BV 

BOUWINFRASUPPORT.COM 

Dynamostraat 31 

3903 LK VEENENDAAL 

Postbus 135 

3900 AC VEENENDAAL 

T +31 318 50 93 30 

F +31 318 55 61 41 

E info@bouwinfrasupport.com 

W www.bouwinfrasupport.com 

W www.dynamostaal.com 

ANTEA GROUP 

Postbus 10044 

1301 AA ALMERE 

T +31 36 530 80 00 

E info.nl@anteagroup.com 

W www.anteagroup.nl 

BIA GROUP 

Skagerrakstraat 6 

7202 BZ ZUTPHEN 

T +31 88 303 22 00 

E info.nl@biagroup.com 

W www.biagroup.com 

BRINKMANN & NIEMEIJER MOTOREN BV 

Postbus 50 

7390 AB TWELLO 

T +31 571 27 69 00 

E info@bnmotoren.nl 

W www.bnmotoren.nl 

CROONWOLTER & DROS 

Marten Meesweg 25 

3068 AV ROTTERDAM 

T +31 88 923 33 44 

E info@croonwolterendros.nl 

W www.croonwolterendros.nl 

GM RECYCLING BVBA 

Krommeveldstraat 1 

B-9971 LEMBEKE (B) 

T +32 9 378 39 47 

E info@gmrecycling.be 

W www.gmrecycling.be 

GOOIMEER B.V. 

Damsluisweg 67 

1332 EB ALMERE 

Postbus 30219 

1303 AE ALMERE 


F +31 36 537 03 32 

E mail@gooimeer.nl 

W www.gooimeer.nl 

184

INFRAPARTNERS 





HAKKERS BV 

Oudas 11 

4251 AW Werkendam 

Postbus 11 

4250 DA Werkendam 

T +31 183 50 11 22 

F +31 183 50 16 65 

E info@hakkers.com 

W www.hakkers.com 

VAN DER KAMP 

Hoekerweg 1 

8042 PH ZWOLLE 

T +31 38 422 20 09 

E info@vdkamp.eu 

W www.vdkamp.eu 

LEICA GEOSYSTEMS B.V. 

Turfschipper 39 

2292 JC Wateringen 

T +31 88 001 80 00 

E customercare.nl@leica-geosystems.com 

W www.leica-geosystems.com/nl-nl 

VAN HATTUM EN BLANKEVOORT 

Lange Dreef 13 

4131 NJ VIANEN 

T +31 348 43 51 00 

F +31 348 43 51 11 

E info@vhbinfra.nl 

W www.vhbinfra.nl 

HYUNDAI CONSTRUCTION 

EQUIPMENT EUROPE 

Hyundailaan 4 

B-3980 TESSENDERLO 

T +32 14 56 22 00 

E info@hyundai.eu 

W www.hyundai.eu 

LEYENAAR TAAPKEN LAMAKER BV 

Kamerlingh Onnesweg 7 

4131 PK VIANEN 

Postbus 191 

4130 ED VIANEN 

T +31 347 37 48 44 

F +31 347 37 79 08 

E verkoop@ltl.nl 

W www.ltl.nl 

HOFFMANN BODEMTECHNIEKEN B.V. 

Beekerheide 17-19 

5741 HB BEEK EN DONK 

T +31 492 38 66 66 

E info@hoffmanngroep.com 

W www.hoffmanngroep.com 

INPIEQ 

Liberatorstraat 3 

4651 SC STEENBERGEN 

T +31 850 81 20 00 

E info@inpieq.nl 

W www.inpieq.nl 

MAX BÖGL NEDERLAND BV 

Pedro de Medinalaan 5a 

1086 XK AMSTERDAM 

T +31 20 398 11 30 

E info@nl.max-boegl.com 

W www.max-boegl.de/nl/ 

HOOGMARTENS WEGENBOUW 

Hagelkruisweg 2 

5993 SC MAASBREE 

T +32 89 81 02 30 

E info@hoogmartens.be 

W www.hoogmartens.be 

IPV DELFT 

Oude Delft 39 

2611 BB Delft 

T +31 15 750 25 75 

E info@ipvdelft.nl 

W www.ipvdelft.nl 

MOBILIS 

Landdrostlaan 49 

7327 GM Apeldoorn 

Postbus 20175 

7302 HD Apeldoorn 

Nederland 

T +31 55 538 22 22 

E info@mobilis.nl 

W www.mobilis.nl 

HUPKES HOUTHANDEL DIEREN B.V. 

Sprankerenseweg 79 

6951 DE DIEREN 

T +31 313 41 91 00 

F +31 313 42 00 39 

E info@hupkes.nl 

w www.hupkes.nl 

0313 - 419 100 

sales@hupkes.nl 

KOKOSYSTEMS B.V. 

Saturnus 9 

2685 LX POELDIJK 

Postbus 107 

2290 AC WATERINGEN 

T +31 174 24 48 38 

F +31 174 24 02 45 

maatwerk E info@kokosystems.nl in hout voor 

W www.kokosystems.nl 

grond-, wegen 

waterbouw 

NLMK PLATE SALES S.A. 

Rue de Clabecq 101 

B-1460 ITTRE 

T + 32 2 391 91 00 

E quard@eu.nlmk.com 

W www.eu.nlmk.com/en/ 

185

INFRAPARTNERS 





VAN OORD NEDERLAND 

Schaardijk 211 

3063 NH ROTTERDAM 

Postbus 8574 

3009 AN ROTTERDAM 

T +31 88 826 00 00 

F +31 88 826 50 10 

E info@vanoord.com 

W www.vanoord.com 

PERI NEDERLAND B.V. 

Bekistingen, steigers en Engineering 

Postbus 304 

5480 AH SCHIJNDEL 

T +31 73 547 91 00 

F +31 73 549 36 51 

E info@peri.nl 

W www.peri.nl 

TELE RADIO BENELUX 

Jadestraat 9 

2665 NS BLEISWIJK 

T +31 70 419 41 20 

E benelux@tele-radio.com 

W www.teleradio.nl 

TENSAR INTERNATIONAL B.V. 

Helftheuvelweg 11 

5222 AV S-HERTOGENBOSCH 

T +31 73 624 19 16 

E info@tensar.nl 

W www.tensar.nl 

TEXION GEOKUNSTSTOFFEN NV 

Admiraal de Boisotstraat 13 

B-2000 ANTWERPEN 

T +32 3 210 91 91 

F +32 3 210 91 92 

E info@texion.be 

W www.texion.be 

UNIHORN BV 

Verbinders in infra 

Scharwoude 9 Postbus 58 

1634 EA SCHARWOUDE 1633 ZH AVENHORN 

T +31 229 54 78 50 

E info@unihorn.nl 

W www.unihorn.nl 

VAN LAECKE GROUP 

Schatting 8 Vleugelboot 51 

8210 ZEDELGEM 3991 CM HOUTEN 

België 

Nederland 

T +32 50 55 18 90 T +31 30 68 68 100 

E info@vanlaeckegroup.com 

W www.vanlaeckegroup.com 

VAN SCHAIK GRONDVERZET 

Dorpsstraat 1 

3481 AE HARMELEN 

T +31 348 442 852 

E info@vanschaikgrondverzet.nl 

W www.vanschaikgrondverzet.nl 

REESINK CONSTRUCTION EQUIPMENT NL 

B.V. 

Molensteyn 47 

3454 PT DE MEERN 

T +31 30 666 60 66 

E info@kemp-groep.nl 

W www.kemp-groep.nl 

TOPCON 

De Kronkels 14 

3752 LM BUNSCHOTEN-SPAKENBURG 

T +31 33 299 29 39 

E customerservice.nl@topcon.com 

W www.topconpositioning.com 

VOORBIJ FUNDERINGSTECHNIEK B.V 

Postbus 20701 

1001 NS AMSTERDAM 

T +31 20 407 71 00 

F +31 20 407 71 99 

E info@voorbijft.nl 

W www.voorbijdunderingstechniek.nl 

SAES INTERNATIONAL B.V. 

Lozerweg 10 

6006 SR WEERT 

T +31 495 56 19 29 

E info@saes.nl 

W www.demolitiontools.eu 

TRIFLEX 

Boerendanserdijk 35 

8024 AE ZWOLLE 

T +31 38 460 20 50 

E info@triflex.nl 

W www.triflex.nl 

XYLEM WATER SOLUTIONS 

NEDERLAND B.V. 

Pieter Zeemanweg 240 Postbus 1126 

3316 GZ DORDRECHT 3300 BC DORDRECHT 

T +31 78 654 84 00 

F +31 78 651 09 36 

E xylemwatersolutionsnl@xyleminc.com 

W www.xylemwatersolutions.com/nl 

STRUKTON CIVIEL NOORD & OOST BV 

Kelvinstraat 1 

Postbus 355 

7570 AJ OLDENZAAL 

T +31 6 51 56 33 49 

E marlon.snijders@strukton.com 

W www.struktonciviel.nl 

UCM HOLLAND/SANY CRANES SERVICES 

Rijksstraatweg 59 

2171 AK SASSENHEIM 

T +31 252 25 52 55 

E info@sanycranes.services 

W www.sanycranes.services 

ZIUT 

Nieuwe Plein 1b 

6811 KN ARNHEM 

T +31 26 800 19 00 

E info@ziut.nl 

W www.ziut.nl 

186

REAL-TIME CENTIMETER NAUWKEURIG 

VANAF 

€750,- 

PER JAAR 

VANAF 

€350,- 

PER JAAR 

LANDMEETKUNDE 

MACHINEBESTURING 

VANAF 

€350,- 

PER JAAR 

VANAF 

€375,- 

PER JAAR 

PRECISIELANDBOUW 

DRONEMAPPING 

DE STANDAARD IN RTK CORRECTIES 

Door gebruik te maken van het VRS NEXT netwerk kunt u 365 dagen per jaar 

vertrouwen op een homogene en herhaalbare nauwkeurigheid in de gehele 

Benelux, inclusief GPS, GLONASS, GALILEO en BEIDOU correcties. 

REAL-TIME CENTIMETER NAUWKEURIG 

GPS, GLONASS, GALILEO & BEIDOU 

MAXIMALE BESCHIKBAARHEID 

VOLLEDIG MERKONAFHANKELIJK 

Vermogenweg 107, 3641 SR Mijdrecht 

Telefoon 085 130 85 87 

BEKIJK ALLE ABONNEMENTEN VIA VRSNEXT.COM

ABOUT DISA - YOUR SUBSEA 

SOLUTIONS SPECIALIST 

We are DISA International, your specialists in pioneering 

subsea solutions. Since 2003 we have been diving into 

different segments of the marine and underwater world 

where our inventive and comprehensive solutions are 

relied upon by our international client base. 

WHAT WE DO - WORLDWIDE 

UNDERWATER SOLUTIONS 

Diversification and international expansion have broadened 

and deepened the DISA brand and we now operate globally 

with four distinct divisions. 

CIVIL CONSTRUCTION 

OFFSHORE RENEWABLES 

OFFSHORE OIL & GAS 

WRECK REMOVAL 

At DISA, it's all about making ideas happen 

We understand the art of inventing and modifying concepts and techniques, 

and also bringing them to life to meet operational challenges. 

WWW.DISA-INTERNATIONAL.COM

Grond Weg Waterbouw 03 2023

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?