Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
WIN!<br />
REISVOUCHERS<br />
T.W.V. € 5000<br />
SLA OM<br />
REISINSPIRATIE VAN COLUMBUS TRAVEL | ROOTS | FIETSACTIEF<br />
NR.3 <strong>2023</strong><br />
124<br />
PAGINA’S<br />
VOOR SLECHTS<br />
€4,99<br />
101 TIPS MOOISTE LANDSCHAPPEN VAN NEDERLAND<br />
UNIEKE UITJES IN BOSSEN, HEIDE, DUINEN, WIJNGAARDEN, WETLANDS & WOESTIJNEN<br />
15X CULTUUR SNUIVEN<br />
ONDERGRONDSE<br />
KUNSTSCHATTEN EN<br />
ACTIVITEITEN MET KINDEREN<br />
14X WANDELEN & FIETSEN<br />
HERFSTROUTES DOOR<br />
BIJZONDERE NATUUR<br />
EN DORPEN<br />
11X ETEN & SLAPEN<br />
VAN CHOCOLADEMAKEN<br />
TOT LOGEREN IN EEN<br />
PLAGGENHUT
76<br />
86<br />
17 83<br />
91<br />
REISVERHALEN<br />
006 NOORD-NEDERLAND<br />
Op de rand van Nederland<br />
Eeuwenlang streden Spanjaarden, Duitsers en Fransen<br />
om de woeste gronden aan de rand van Nederland,<br />
om ze vervolgens te vergeten. Wat viel er immers nog<br />
te halen op de arme Drentse zandgronden en in de<br />
veengebieden waar geen turf meer werd gestoken?<br />
Nou, grenzeloze schoonheid. Hier wandel je door<br />
bossen en over heide, langs hunebedden en door<br />
prachtige hoogveengebieden.<br />
022 HEEL NEDERLAND<br />
Wandelen door de mooiste landschappen<br />
van Nederland<br />
Stap door beekdalgraslanden en een zanderige<br />
woestijnwereld in het Drents-Friese Wold, langs veenmossen<br />
en blauwzwart water in het Bargerveen en door<br />
afwisselende bossen in de Soester Duinen.<br />
044 HEEL NEDERLAND<br />
Fietsen door de mooiste landschappen<br />
van Nederland<br />
Klim in het zadel voor de slikken, duinvalleien en poelen<br />
van het eiland Voorne-Putten en fiets over de ongerepte<br />
heide en hoge stuwwallen van de Gelderse Vallei.<br />
058 MIDDEN-NEDERLAND<br />
De koning te rijk in Utrecht<br />
Verspreid over de Utrechtse Heuvelrug liggen<br />
honderden kastelen en landhuizen. Achter de statige<br />
panden gaan fascinerende verhalen en inspirerende<br />
reiservaringen schuil. We doen een boekje open.<br />
092 NOORD-NEDERLAND<br />
De smaakmakers van Alkmaar<br />
Dankzij innovatieve droogmakerijen groeide Alkmaar<br />
uit tot wereldberoemde kaasstad. Vandaag zijn het<br />
vooral eigenzinnige types die de stad smaak verlenen.<br />
Ontmoet moderne molenaars, sociale soepmakers en<br />
wonderlijke verzamelaars.<br />
REISTIPS<br />
038 Kunst en cultuur<br />
De grootste bodemschatten van Nederland.<br />
066 50x de mooiste landschappen van<br />
Nederland<br />
Het Nederlandse mozaïek aan landschappen staat<br />
bol van verrassingen, van de vruchtbare Limburgse<br />
lössgronden tot de wetlands van de Waddenzee. Deze<br />
reiservaringen van eigen bodem mag je niet missen.<br />
004
INHOUD<br />
073<br />
087<br />
006<br />
62<br />
092<br />
058<br />
102 Slaapplekken om te aarden<br />
Van een Drentse plaggenhut tot een geheim huisje in<br />
het bos en van een logement in de Limburgse heuvels<br />
tot een beachroom pal aan het Noordzeestrand: op<br />
deze slaapplekken word je één met je omgeving.<br />
110 De leukste activiteiten voor kinderen<br />
in het donker<br />
Waar vind je in ons land de leukste activiteiten voor<br />
kinderen (en hun ouders) in het donker? Daarvoor moet<br />
je natuurlijk ver afzakken: helemaal tot in Zuid-Limburg.<br />
EXTRA<br />
002 WIN REISVOUCHERS T.W.V. € 5000<br />
Nomineer jouw favoriete Airbnb van Nederland en maak<br />
kans op fantastische prijzen.<br />
118 PUZZELS<br />
Hoe goed (her)ken jij de landschappen van Nederland?<br />
046<br />
106<br />
NR.3 <strong>2023</strong> IN EIGEN LAND<br />
101 TIPS VOOR DE MOOISTE LANDSCHAPPEN VAN NEDERLAND<br />
124<br />
PAGINA’S<br />
VOOR SLECHTS<br />
€4,99<br />
REISINSPIRATIE VAN COLUMBUS TRAVEL | ROOTS | FIETSACTIEF<br />
076<br />
088<br />
WIN!<br />
REISVOUCHERS<br />
T.W.V. € 5000<br />
SLA OM<br />
NR.3 <strong>2023</strong><br />
101 TIPS MOOISTE LANDSCHAPPEN VAN NEDERLAND<br />
UNIEKE UITJES IN BOSSEN, HEIDE, DUINEN, WIJNGAARDEN, WETLANDS & WOESTIJNEN<br />
REISINSPIRATIE VAN COLUMBUS TRAVEL | ROOTS | FIETSACTIEF<br />
15X CULTUUR SNUIVEN<br />
ONDERGRONDSE<br />
KUNSTSCHATTEN EN<br />
ACTIVITEITEN MET KINDEREN<br />
14X WANDELEN & FIETSEN<br />
HERFSTROUTES DOOR<br />
BIJZONDERE NATUUR<br />
EN DORPEN<br />
11X ETEN & SLAPEN<br />
VAN CHOCOLADEMAKEN<br />
TOT LOGEREN IN EEN<br />
PLAGGENHUT<br />
Coverfoto: Marleen Frencken.<br />
005
Ochtendgloren in het<br />
Bargerveen, pal op de grens<br />
met Duitsland.<br />
Op de<br />
rand van<br />
Nederland<br />
006
DRENTHE<br />
Eeuwenlang streden Spanjaarden, Duitsers en Fransen om de woeste<br />
gronden aan de rand van Nederland, om ze vervolgens te vergeten.<br />
Wat viel er immers nog te halen op de arme Drentse zandgronden en<br />
in de veengebieden waar geen turf meer werd gestoken? Nou,<br />
grenzeloze schoonheid. Hier wandel je door bossen en over heide,<br />
langs hunebedden en door prachtige hoogveengebieden.<br />
TEKST JOOST SMETS FOTO’S SABRINA GAUDIO<br />
007
Boven Sinds de grote<br />
verbouwing van het kasteel<br />
heeft Coevorden weer iets<br />
om trots op te zijn. / Onder<br />
Peter Geerdink bij de<br />
ingang van het kasteel.<br />
‘<br />
Dit was de poort naar het noorden. De enige<br />
doorgang in de wijde omtrek,’ vertelt gids<br />
Peter Geerdink trots. Koevern, zoals de Drenten<br />
hun stad noemen, was een strategisch punt<br />
in de veenmoerassen op weg naar Friesland,<br />
Groningen en Duitsland. ‘Coevorden was de machtigste<br />
vestingstad van Europa. Bourtange, dat mooie dorp in<br />
Groningen, was een vesting. Maar Coevorden, dat was een<br />
vestingstád!’ De Pabo-docent aardrijkskunde met een grote<br />
voorliefde voor geschiedenis is op dreef. Peter schetst een<br />
beeld van een bruisende garnizoensstad, een rauw oord in<br />
het onstuimige oosten van ons land. De realiteit van het<br />
keurig gerestaureerde kasteel waarvoor we ons bevinden<br />
steekt er een beetje flets bij af.<br />
‘<strong>In</strong> de stad tref je nog steeds garnizoensgebouwen en<br />
andere sporen uit het verleden. De kazernes, het door de<br />
soldaten aangelegde grachtenstelsel, het oude weeshuis, het<br />
Arsenaal waar nu de Tourist <strong>In</strong>fo en een museum in zitten.<br />
Ja, Coevorden was in die tijd heel wat.’<br />
Die gloriedagen zijn voorbij. Het kasteel raakte in verval.<br />
Spaanse, Duitse en Franse legers raasden door de stad.<br />
Het pal aan de Duitse grens gelegen Coevorden moest steeds<br />
meer genoegen nemen met een rol in de marge. ‘Toen ik hier<br />
als jochie rondliep was het één grote bouwval,’ herinnert<br />
Peter zich, maar sinds de grote verbouwing van het kasteel<br />
heeft Coevorden weer iets om trots op te zijn.<br />
De Bosporus van Drenthe<br />
We maken een sprong terug in de tijd, voordat Coevorden<br />
uitgroeide tot een vestingstad en lang voor hier een stenen<br />
burcht stond. Dit was de Bosporus van Drenthe. De namen<br />
betekenen hetzelfde: een voor koeien doorwaadbare<br />
plaats. Goed, bij de Bosporus die de wereldstad Istanbul in<br />
een Europees en een Aziatisch deel splijt, gaat het om de<br />
Griekse mythe van Io. <strong>In</strong> de gedaante van een koe stak zij<br />
de zeestraat over. De nuchtere Drenten houden het bij echte<br />
koeien.<br />
Op de plek waar boeren hun vee door het moeras leidden<br />
werd in 1024 een mottekasteel gebouwd, een houten<br />
donjon op een kunstmatige aarden heuvel, met een flinke<br />
palissade eromheen. De zompige gronden rondom, eerst<br />
nog Duits grondgebied, kwamen in handen van de bisschop<br />
van Utrecht. Lood om oud ijzer wat de Drenten betreft –<br />
belastinggeld betaalden ze toch niet. De bisschop zou ze wel<br />
even een lesje leren en toog in 1227 met honderden ridders<br />
uit Utrecht, Holland, Gelre en Westfalen naar Coevorden.<br />
Het vrijgevochten legertje boeren en burgers dat<br />
burggraaf Rudolf II van Coevorden steunde, zou het op het<br />
slagveld ongetwijfeld afleggen tegen deze krijgsmacht van<br />
ervaren rotten. Wat konden de messen, knotsen en speren<br />
van deze Drentse boeren en, jawel, boerinnen uithalen tegen<br />
de zwaar bewapende edellieden? Maar Rudolf II had een<br />
plan: hij lokte de vijand de Mommeriete in, het stinkende<br />
moerasgebied bij het dorpje Ane. Toen de mannen van de<br />
bisschop met hun zware harnassen wegzakten in het veen,<br />
hakte het landvolk erop los. Het bloed van vierhonderd<br />
ridders, schildknapen en landsknechten kleurde het<br />
moeraswater rood. De bisschop werd levend gescalpeerd.<br />
Visioen<br />
De pret was van korte duur. Burggraaf Rudolf II werd drie<br />
jaar later gevangen genomen, geradbraakt en gedood.<br />
Als straf voor hun goddeloze gedrag moesten de Drenten<br />
een klooster stichten. Bij het idee in een moeras te moeten<br />
wonen brak er luid protest uit onder de nonnen in kwestie.<br />
Dan woonden ze nog liever in het kleine dorpje Assen.<br />
Mede dankzij het klooster groeide Assen uit tot hoofdstad<br />
van Drenthe, en niet Coevorden.<br />
Onze rondgang om het kasteel is compleet. Peter neemt<br />
ons mee naar binnen, in de gerestaureerde toren. ‘De<br />
vorm en hoogte van de toren zijn origineel, althans naar<br />
een betrouwbare afbeelding. Die weergave van de Blauwe<br />
Toren was lange tijd zoek. Een paragnost, de heer Tholen<br />
uit Nunspeet, zag in een visioen een grote dekenkist met<br />
008
DRENTHE<br />
Coevorden<br />
was een grote<br />
garnizoensstad,<br />
een rauw oord<br />
in het onstuimige<br />
oosten van<br />
ons land<br />
009
7x Drenthe op het randje<br />
(en 1x erover)<br />
1Laat de kasteeltafel voor<br />
je dekken<br />
Wil je een kijkje nemen in het kasteel van Coevorden?<br />
Boek dan een tafel in het restaurant of daal af in de<br />
kelders tijdens een wijnfeest. Vlakbij het kasteel kun je<br />
overnachten in het oude graanpakhuis De Vlijt, aan de<br />
haven van Coevorden. Het ontbijt wordt in de Drostenzaal<br />
van het kasteel geserveerd (vanaf € 79 per nacht voor<br />
twee personen), kasteelcoevorden.nl<br />
2Maak kennis met de Heeren<br />
van Coevorden<br />
Eten op een boogschot afstand van het kasteel. Coevorden<br />
noemt zichzelf geen Hanzestad, maar een Ganzenstad. Op<br />
de drankenkaart staan dan ook speciaalbieren van lokale<br />
brouwerij De Gulzige Gans, heerenvancoevorden.nl<br />
014
DRENTHE<br />
3Beleef bitterzoete momenten<br />
<strong>In</strong> het dorpje Klijndijk maakt Sam van Gemmert zijn<br />
chocoladefantasieën waar in een klaslokaal van de oude<br />
dorpsschool. ‘Ik werk voornamelijk met wildgeplukte en<br />
lokale ingrediënten,’ vertelt Sam. ‘Rozen, walnoten en pruimen<br />
uit de dorpstuinen, bieten uit voedselbos Het Moeras in<br />
Exloërveen. We mogen veel plukken in het dorp, want —<br />
typisch Nederland! — zelfs mensen met appelbomen in de tuin<br />
kopen hun appels liever in een supermarkt.’ Elke vrijdag opent<br />
Sam de deuren van BitterZoet voor publiek en koop je hier<br />
spannende bonbons met lievevrouwebedstro, moerasspirea<br />
of eekhoorntjesbrood, bitterzoetchocolade.nl<br />
1<br />
2<br />
3
022
DE MOOISTE WANDELTOCHTEN<br />
Wandel mee<br />
DOOR DE MOOISTE LANDSCHAPPEN<br />
VAN NEDERLAND<br />
Foto: Ernst Kremers<br />
<strong>In</strong> ons land rijg je de landschappen al wandelend aaneen. Stap door<br />
beekdalgraslanden en een zanderige woestijnwereld in het Drents-Friese<br />
Wold, langs zompige veenmossen en blauwzwart water in het<br />
Bargerveen en door afwisselende bossen in de Soester Duinen.<br />
023
Draaihals<br />
De draaihals behoort tot de spechten, maar hij gedraagt zich anders. Hij klimt niet langs<br />
boomstammen, maar leeft voornamelijk op de grond. Dat komt doordat hij graag mieren eet.<br />
Hij ziet eruit als een stuk boomschors en dat biedt een perfecte camouflage. De draaihals nestelt in<br />
boomholten, met een voorkeur voor berken.<br />
TERWISSCHA<br />
APPELSCHA<br />
NATIONAAL PARK<br />
DRENTS-FRIESE WOLD<br />
Scan de QR-code voor de gedetailleerde wandelroute (15 km).<br />
026
DE MOOISTE WANDELTOCHTEN<br />
Alleen de Veluwe is qua aaneengesloten<br />
bosgebied het Drents-Friese Wold de baas<br />
De meeste tapuiten zijn in dit jaargetijde wel gevlogen, naar<br />
Afrika. Toch is het goed om nog even stil te staan bij dit zorgenvogeltje<br />
waarmee het lang niet goed ging. Dieptepunt was het<br />
jaar 2013, toen er nog maar 210 tot 250 paartjes werden geteld.<br />
De laatste jaren veert het vogeltje weer wat op, waarschijnlijk<br />
door de droge en stabiele zomers. Ook op het Aekingerzand<br />
gaat het sinds 2013 (25 territoriale mannen) weer wat beter.<br />
2020 was zelfs een piekjaar met 63 territoria en maar liefst 51<br />
vrouwtjes. Van Oossanen heeft nog een leuk weetje: ‘De populatie<br />
tapuiten van het Aekingerzand verschilt genetisch licht van<br />
de kustpopulaties.’<br />
Naast betere zomers heeft betere bescherming van het<br />
gebied, door bijvoorbeeld stukken wandelpaden af te sluiten,<br />
de vogel ook een zetje in de rug gegeven. ‘Op het Aekingerzand<br />
krijgen de vogels meer rust en worden de nesten beter<br />
beschermd, bijvoorbeeld met kippengaas. Zo krijgen vossen<br />
geen kans’, aldus de boswachter. De tapuit broedt namelijk in<br />
holen op de grond. ‘Ook worden de holen minder dichtgetrapt<br />
door bezoekers, omdat het gebied nu deels rustgebied is.’<br />
DRENTSE HOOGVLAKTE<br />
Er is veel goud dat blinkt onderweg: van paddenstoelen tot<br />
stuivend zand en van beukenblad tot pijpenstrootje. Maar het<br />
mooist zijn de goudgele naalden van de lariks, die je hier volop<br />
langs het pad ziet staan. <strong>In</strong> tegenstelling tot veel andere naaldbomen<br />
verkleuren de naalden in het najaar en dan laat de boom<br />
ook zijn naalden vallen. <strong>In</strong> Nederland zijn maar enkele andere<br />
naaldbomen die dat ook doen: de moerascipres en Chinese<br />
moerascipres.<br />
Het Drents-Friese Wold is onderdeel van het Drents Plateau,<br />
dat wat hoger in het landschap ligt en achtduizend jaar geleden<br />
tevoorschijn kwam toen ijstijdgletsjers een terugtrekkende<br />
beweging maakten. Het nationaal park is in trek bij bezoekers:<br />
er is altijd wel ergens een mountainbiker die voorbijkomt, een<br />
fietser in de verte, een wandelaar op een nevenpad. Toch zijn er<br />
ook stukjes waar de stilte neerdwarrelt als een herfstblad. Daar<br />
heb je de rust om het gebied op je te laten inwerken. De kale<br />
toendra van weleer is nu een gevarieerd gebied met veel bos.<br />
Alleen de Veluwe is qua aaneengesloten bosgebied het Drents-<br />
Friese Wold de baas.<br />
027
KUNST EN CULTUUR<br />
Bodemschatten<br />
Onder het afwisselende Nederlandse landschap ligt een bodem die<br />
niet minder divers is. Haal de onderste steen boven en leer over een<br />
half miljard jaar oude fossielen, veenlijken, Romeinse gladiatoren en<br />
perfect bewaard gebleven scheepswrakken.<br />
Foto’s: Sanne Texel, www.bridgemanimages.com<br />
Daal af naar de bodem van de zee<br />
KAAP SKIL, TEXEL<br />
Op Texel nemen ze het begrip bodemschatten wel erg letterlijk. <strong>In</strong> de 17de eeuw gingen handelsschepen, oorlogsvloten en<br />
walvisvaarders voor anker op De Reede van Texel. Bij storm kon het flink spoken en verging er wel eens een schip. Nog altijd<br />
duiken vissers hier schatten op van de bodem van de Waddenzee. De onder het zand bewaard gebleven scheepswrakken<br />
vertellen over handelaars en avonturiers, maar de expositie Wereldreis schuwt diepgang niet: ook de schaduwzijde van de<br />
wereldhandel vanuit Texel komt aan bod, in de vorm van gereedschappen waarmee tot slaafgemaakten moesten werken en<br />
luxeartikelen voor de comfortabel levende plantagehouders, kaapskil.nl<br />
038
KUNST EN CULTUUR<br />
Ontdek onze oerprovincie<br />
DRENTS MUSEUM, ASSEN<br />
<strong>In</strong> Drenthe struikel je bijna over de hunebedden en de grafheuvels, maar de<br />
oerprovincie van Nederland heeft veel meer (pre)historische hoogstandjes in petto.<br />
De vaste collectie van het Drents Museum in Assen omvat vuistbijlen, een veenlijk en<br />
het oudste vaartuig ter wereld, drentsmuseum.nl<br />
Ontmoet onze vroege voorouders<br />
NATURALIS, LEIDEN<br />
Met ruim 43 miljoen objecten behoort de natuurhistorische collectie van Naturalis Biodiversity Center tot de grootste<br />
verzamelingen ter wereld. Uniek zijn huisdino Trix en een levensechte reconstructie van Homo erectus, onze vroege<br />
voorouder. De Nederlandse arts en onderzoeker Eugène Dubois speurde op Java naar de ‘missing link’ tussen aap en<br />
mens, een theorie die destijds op flink wat weerstand stuitte. Nu oogt het ontbrekende puzzelstukje vooral menselijk en<br />
vertederend, naturalis.nl<br />
Foto: Naturalis<br />
039
044
DE MOOISTE FIETSTOCHTEN<br />
Fiets mee<br />
DOOR DE MOOISTE LANDSCHAPPEN<br />
VAN NEDERLAND<br />
Klim in het zadel voor de slikken, duinvalleien en poelen van het eiland<br />
Voorne-Putten en fiets over de ongerepte heide en hoge stuwwallen van<br />
de Gelderse Vallei naar het geografisch middelpunt van Nederland.<br />
045
2<br />
HET STUWWALLANDSCHAP VAN<br />
DE GELDERSE VALLEI<br />
De Gelderse Vallei, het geografisch middelpunt van Nederland,<br />
kleurt legergroen én natuurlijk groen. Rond een immense zwerfkei ligt<br />
een gebied met bossen, heide, heuvels, weidse panorama’s en vooral<br />
boeiende verhalen over vlagvertoon en verdedigingswerken.<br />
TEKST EN FOTO’S RUUD SLAGMOLEN<br />
‘Ga de boom in!’ Pardon? Ik trek aan de rem en vraag de<br />
voorbijganger wat hij daarmee bedoelt. ‘Je zou hier eigenlijk<br />
hoog tussen de bomen moeten kunnen fietsen. Pas dan<br />
zie je hoe bijzonder het patroon van de paden en lanen is:<br />
aangelegd in de vorm van takken met bladeren.’ De passant<br />
heet Wim en voert als gids regelmatig bezoekers in dit<br />
Luntersche Buurtbosch rond. ‘Tot 1890 was dit nog een<br />
woest natuurgebied,’ vertelt Wim. ‘Maar de lokale notaris<br />
Johan van den Ham zag er wel potentie in. Hij meende dat<br />
bosbouw een nuttige vorm van werkverschaffing was en<br />
begon hier stukken grond van lokale bewoners aan te kopen.<br />
Op die manier verwierf hij in korte tijd zo’n 130 hectare grond,<br />
bijna tweehonderd voetbalvelden bij elkaar. Het bos werd<br />
aangelegd door arbeiders uit Lunteren, die zo in de winter<br />
wat extra inkomen verdienden.’<br />
Volgens Wim kwamen er zo’n 700.000 bomen — en paden<br />
dus in de vorm van bladeren. Vandaar al dat geslinger hier.<br />
Slechts een paar minuten na de start voor het oude station van<br />
Lunteren dook ik dit fraaie bos al in. ‘Vanuit een theehuis met<br />
koepel hield Van den Ham zelf toezicht op de werkzaamheden.<br />
Toen de notaris in 1912 overleed gaf hij het bos weer terug aan<br />
de Lunterse gemeenschap. Toch aardig, nietwaar?’ <strong>In</strong>derdaad,<br />
knik ik en ik fiets verder het bos in, langs de uitkijktoren die<br />
nog steeds De Koepel heet. Na de dood van de notaris werd<br />
het theehuis vervangen door een uitkijktoren met één<br />
verdieping. Daar kwamen na de Tweede Wereldoorlog nog<br />
eens twee etages bovenop. Alsof de toren meegroeide met<br />
de bomen. Nu vinden er onder meer wisselexposities plaats<br />
en kun je, zoals vandaag, de toren afhuren voor trouwerijen.<br />
MUUR VAN MUSSERT<br />
Nog steeds slingerend over de paden hoor ik enkel het gefluit<br />
van vogels en het ruisen van de wind. Terwijl ik de versnelling<br />
een tandje lichter zet en langzaam omhoog klim, realiseer<br />
ik me dat het met zoveel bomen destijds een gekrioel van<br />
arbeiders moet zijn geweest. Dat was iets verderop niet anders.<br />
Wat nu bungalowpark De Goudsberg is, was vanaf 1936 hét<br />
ontmoetingspunt van de Nationaal Socialistische Beweging<br />
(NSB), aangevoerd door Anton Mussert.<br />
Jaarlijks op Tweede Pinksterdag kwamen hier duizenden<br />
mensen bijeen om naar de zogenoemde Hagespraken van<br />
hun leider te luisteren, naar vlagvertoon te kijken en samen<br />
te zingen. Wat later sprak Mussert z’n volgelingen toe vanaf de<br />
in 1938 gebouwde muur: 150 meter lang, tien meter hoog. <strong>In</strong> een<br />
kamertje achter de muur schreef hij zijn brieven aan Adolf Hitler.<br />
Toen in 1940 de benzine op de bon ging, reden er geen<br />
bussen meer om de NSB-aanhangers naar deze plek te brengen.<br />
Ook verbood de Duitse bezetter om bijeenkomsten met een<br />
politiek karakter te organiseren. Toen de campingeigenaar in<br />
2017 de muur wilde slopen, zonden dertig historici, publicisten<br />
en museumdirecteuren een brandbrief naar de minister. De muur<br />
behoorde tot het nationaal erfgoed en moest worden behouden.<br />
Zo geschiedde. De Muur van Mussert is nu een rijksmonument.<br />
Er zijn plannen om er een educatief centrum van te maken.<br />
ZWERFKEI ALS MIDDELPUNT<br />
Tegenover de ingang van het bungalowpark rijd ik weer het<br />
bos in. Wat verderop markeert een grote zwerfkei het geografisch<br />
middelpunt van ons land. Trek je een lijn van het noordoosten<br />
naar het zuidwesten, en doe je dat ook van het noordwesten<br />
052
DE MOOISTE FIETSTOCHTEN<br />
053
De koning te<br />
rijk in Utrecht<br />
Verspreid over de Utrechtse Heuvelrug liggen honderden kastelen<br />
en landhuizen. Achter de statige panden gaan fascinerende verhalen en<br />
reiservaringen schuil. Drie tips voor een prinsheerlijk weekendje weg.<br />
FOTO’S TIM BILMAN<br />
058
UTRECHT<br />
059<br />
Kasteel Amerongen,<br />
in de uiterwaarden van<br />
de Nederrijn, heeft een<br />
rijke familiegeschiedenis<br />
van zevenhonderd jaar.
068
DE LANDKAART VAN NEDERLAND<br />
bos<br />
Lang geleden was ons land één groot bos.<br />
De naam Holland is zelfs afkomstig van<br />
Holtland: Houtland. Tegenwoordig is<br />
Nederland een van de dunstbeboste landen<br />
van Europa. Gelderland en Noord-Brabant<br />
zijn onze bosrijkste provincies.<br />
Foto: Marleen Frencken<br />
Raak van het pad<br />
Alleen voor echte avonturiers! Bij een verblijf in de zelfvoorzienende hutten van<br />
Cabiner kom je niet in een gespreid bedje. Het bedje vinden is al een hele uitdaging, want in<br />
het Horsterwold (Flevoland) lopen nauwelijks paden. Het piepjonge maar spectaculair<br />
groeiende bos is het grootste loofwoud van Nederland. Wat je er wel vindt is een drijvende<br />
cabin op een meertje — alleen bereikbaar per kano — en een natuurgebied voor jou alleen.<br />
Vanaf € 231 per nacht, cabiner.com/horsterwold<br />
069
duinen<br />
Er zijn weinig landschappen zo mooi als de duinen, maar<br />
meestal mag je er niet komen. De golvende zandheuvels<br />
vormen een belangrijke en kwetsbare verdedigingslinie tegen<br />
het geweld van de zee. Vijf tips voor een dagje in de duinen,<br />
zónder het prikkeldraad te passeren.<br />
WANDEL DOOR LIMBURGSE DUINEN<br />
Duinen in Limburg? Jazeker! <strong>In</strong> Nationaal Park De Maasduinen<br />
ligt de langste rivierduingordel van Nederland, duizenden jaren<br />
geleden ontstaan door opwaaiend dekzand. <strong>In</strong>middels zijn de<br />
meeste duinen begroeid met heide en bos, maar rondom het<br />
Reindersmeer — uitgeroepen tot mooiste meer van Nederland —<br />
vind je nog volop zandverstuivingen met prachtige vergezichten.<br />
BEZOEK BUNKERS IN DE ZEEPEDUINEN<br />
<strong>In</strong> de Zeepeduinen, aan de westkant van Schouwen-Duiveland, liggen zo’n veertig<br />
bunkers uit de Tweede Wereldoorlog. De blokken beton waren onderdeel van de<br />
Atlantikwall, een 5.000 kilometer lange kustverdedigingslinie die van de Pyreneeën<br />
tot de Noordkaap liep. Hiermee wilden de Duitsers een geallieerde invasie voorkomen.<br />
Volg de rode wandelroute vanuit Burgh-Haamstede (5,5 km) naar de Walvisbunker,<br />
waar een trap naar een plateau bovenop de enorme bunker leidt. De Duitsers voerden<br />
er het bevel over alle verdedigingswerken op het Zeeuwse eiland. Een goed gekozen<br />
plek: vanaf hier kijk je uit over het omringende duinlandschap. De vele kleinere<br />
bunkers bieden nog altijd bescherming, nu voor overwinterende vleermuizen zoals<br />
zeldzame franjestaarten en baardvleermuizen. <strong>In</strong> de zomermaanden organiseert<br />
Natuurmonumenten bunkerexcursies, natuurmonumenten.nl/agenda<br />
072
DE LANDKAART VAN NEDERLAND<br />
Fiets door de Kop van Goeree<br />
Op het eiland Goeree-Overflakkee (Zuid-Holland) ligt een uitgestrekt duingebied met stuifduinen,<br />
slikken en brede zandstranden. De mountainbikeroute Kop van Goeree (31,5 km) voert<br />
vanuit Ouddorp door het prachtige duinlandschap van de Kwade Hoek en vervolgens door de<br />
natuurgebieden Roggebos en Scheelhoekbos.<br />
SPOT WISENTEN IN<br />
NP ZUID-KENNEMERLAND<br />
Voor bizons in het wild hoef je heus niet naar Amerika.<br />
De wisent — ook bekend als Europese bizon — is op diverse<br />
plekken in de Nederlandse natuur geherintroduceerd,<br />
bijvoorbeeld in Nationaal Park Zuid-Kennemerland<br />
(Noord-Holland). Vanaf het Bezoekerscentrum loop je naar<br />
het twee kilometer verderop gelegen Wisentuitkijkpunt.<br />
Hier heb je uitzicht op het grootste duinmeer in het<br />
Kraansvlak, waar de wisenten zich op warme zomerdagen<br />
graag laten zien. Tussen 13 september en 1 maart kun je<br />
ook het vier kilometer lange Wisentenpad lopen (gele<br />
route). Tijdens het vogelbroedseizoen is het pad gesloten<br />
voor wandelaars, np-zuidkennemerland.nl<br />
Zie ze vliegen op Ameland<br />
’t Oerd is de ruigste plek op Ameland. Het natuurgebied staat in open verbinding met de zee en stroomt<br />
daardoor regelmatig onder water. <strong>In</strong> de duinvalleien leven blauwe en bruine kiekendieven, eidereenden,<br />
lepelaars, wulpen, kluten, visdieven, grutto’s en strandlopers. De beste plek om deze vogels te spotten is het<br />
hoogste duin van Ameland, de 24 meter hoge Oerdblinkert. Hier kijk je uit over de hele Waddenzee en kun je<br />
Schiermonnikoog zien liggen. Let op, bij extreem hoog water is het gebied niet begaanbaar.<br />
073
polders<br />
Geen Hollandser landschap dan de polder, afgeleid van het<br />
Middelnederlandse woord polre en overgenomen in 36 talen.<br />
Nederland telt bijna vierduizend van deze stukjes land tussen<br />
dijken, op plekken waar vroeger water was.<br />
074
DE LANDKAART VAN NEDERLAND<br />
BEZOEK DE MOOISTE MOLENS<br />
Ruim duizend windmolens helpen om onze polders droog<br />
te houden. De beroemdste zijn de negentien molens van<br />
Kinderdijk, maar er zijn rustigere alternatieven voor dit druk<br />
bezochte Unesco-Werelderfgoed. De drie molens van de<br />
Molendriegang, rond 1672 gebouwd om de Driemanspolder<br />
droog te malen, staan keurig in het gelid vlak buiten<br />
Leidschendam. De hoogste klassieke windmolens ter wereld<br />
zijn de zeven Schiedamse molens. De in 2005 gebouwde<br />
Noletmolen wordt exclusief gebruikt om elektriciteit op te<br />
wekken voor de lokale jeneverstokerij. En Schermerhorn komt<br />
met elf molens in een oer-Hollands polderlandschap het meest<br />
in de buurt van Kinderdijk. De mooiste molen is omgebouwd tot<br />
museum, museummolen.nl<br />
FIETS DOOR DE MOOISTE POLDERDORPEN<br />
Nederland fietsland! Niet alleen omdat ons land ruim<br />
dertigduizend kilometer aan fietsroutes telt, maar ook omdat<br />
onze polders zo heerlijk vlak zijn. <strong>In</strong> het poldergebied tussen<br />
Delft en het Westland fiets je in een kwartier van het pittoreske<br />
Schipluiden naar ’t Woudt, een idyllisch dorpje met amper<br />
veertig inwoners. Het hele dorp is beschermd dorpsgezicht.<br />
<strong>In</strong> Schalkwijk (Utrecht) herinneren arbeidershuisjes en oude<br />
boerderijen aan lang vervlogen dagen. Het dorp ligt midden<br />
op het Eiland van Schalkwijk, een agrarisch poldergebied<br />
tussen de Lek, het Amsterdam-Rijnkanaal en het Lekkanaal.<br />
De meest verrassende polder ligt een paar kilometer boven<br />
Amsterdam, bij Broek in Waterland. Vanaf de deftige houten<br />
huizen in het dorp fiets je in een paar minuten naar de<br />
Volgermeerpolder — eigenlijk helemaal geen polder, maar<br />
het gebied werd door een kaartenmaker per abuis als polder<br />
genoteerd. Van fouten kun je leren: de Volgermeerpolder was<br />
de grootste gifbelt van ons land, maar waar ooit vuilnis lag,<br />
groeit en bloeit nu nieuwe natuur.<br />
Foto: Sabrina Gaudio<br />
075
heide<br />
Tussen half augustus en half september is er geen siertuin die<br />
tegen onze prachtig paarse heidevelden op kan. Toch heeft de heide<br />
wel wat van een tuin. Het is een cultuurlandschap dat in de Middeleeuwen<br />
ontstond, door bossen te kappen om er landbouwgrond van<br />
te maken. Heidegebieden vormen een tussenstadium van de natuur:<br />
doe er niets aan en er ontstaat vanzelf bos. Om deze natuurlijke tuin<br />
— met tal van bijzondere planten en diersoorten — te behouden<br />
grazen er schapen op en wordt er af en toe een stuk afgeplagd.<br />
Dwaal op de grote stille heide<br />
Iedereen kent de Veluwe en de Loonse en Drunense Duinen, maar heide vind je in maar liefst acht provincies.<br />
Verschillende minder bekende heidegebieden zijn een bezoekje waard, zoals de Hatertse en Overasseltse<br />
Vennen in de buurt van Nijmegen, of de brede duinvalleien van de Bollekamer op Texel. Het Mantingerveld in<br />
Drenthe is een jeneverbesreservaat met aan de randen natuurinclusieve landbouw van rogge- en<br />
boekweitakkertjes. Zelfs in de drukste delen van het land vind je heide: het Goois Natuurreservaat<br />
(Noord-Holland) is een stukje kwetsbare natuur in de dichtbevolkte Randstad.<br />
082
DE LANDKAART VAN NEDERLAND<br />
Foto: Aranka Sinnema<br />
BEZOEK EEN KATHEDRAAL OP DE HEI<br />
Heide, zandverstuivingen en … een betonnen kathedraal? Uitgerekend op de Veluwe, één van de weinige plekken in Nederland waar<br />
je het soms zonder mobiel bereik moet stellen, staat het zendstation dat ons land met de voormalige koloniën in Nederlands-<strong>In</strong>dië<br />
verbond. Voor elf gulden per minuut — omgerekend naar huidige prijzen een dikke honderd euro – kon je via Radio Kootwijk naar de<br />
andere kant van de wereld bellen. Het markante gebouw in art deco stijl was een eerbetoon aan de technologische vooruitgang en<br />
het vernuft van het menselijk brein. <strong>In</strong> de meeste schoolvakanties is Radio Kootwijk opengesteld voor publiek. Nog mooier is het om<br />
de betonnen kolos tijdens een volle maanwandeling te bezoeken, hierradiokootwijk.nl<br />
Foto: Henk vanetie<br />
083
Deze pagina: De Waagtoren<br />
uit 1603, gezien vanaf de<br />
Appelsteegbrug. / Rechterpagina:<br />
Terug in de tijd: in een eeuwenoud<br />
pand in de Hekelstraat bakt<br />
Esther Goudsblom van Sweets &<br />
Antiques koekjes van eigen deeg<br />
en prijswinnende appeltaart.<br />
092
NOORD-HOLLAND<br />
De smaakmakers<br />
vanAlkmaar<br />
Dankzij innovatieve droogmakerijen groeide Alkmaar uit tot<br />
wereldberoemde kaasstad. Vandaag zijn het vooral eigenzinnige types<br />
die de stad smaak verlenen. Ontmoet moderne molenaars,<br />
sociale soepmakers en wonderlijke verzamelaars.<br />
TEKST JOOST SMETS FOTO’S TIM BILMAN<br />
093
Slaapplekken<br />
om te aarden<br />
102
DE MOOISTE SLAAPPLEKKEN<br />
Van een Drentse plaggenhut tot een geheim huisje in het bos en van een<br />
logement in de Limburgse heuvels tot een beachroom pal aan het Noordzeestrand:<br />
op deze slaapplekken word je één met je omgeving.<br />
Foto: N. Stevens<br />
SLAPEN IN EEN WILGENBOS<br />
Cabin in the Woods, Werkendam<br />
Avonturiers en rustzoekers opgelet! Het is moeilijk voor te stellen dat je in ons land verder weg van alles en iedereen kunt overnachten<br />
dan in deze stijlvolle cabin aan de rand van Nationaal Park De Biesbosch. De plek is zó geheim dat je de routekaart en<br />
instructies om in te checken pas krijgt na volledige betaling. Dat klinkt alsof je het bos wordt ingestuurd — en dat is ook zo!<br />
Deze bio-based hut in een wilgenbos, met elektriciteit dankzij een zonnepaneel, een efficiënte houtkachel, geen stromend water<br />
maar voldoende drinkwater en een droogtoilet, is namelijk alleen per fiets, kano of te voet bereikbaar. De dichtstbijzijnde parkeergelegenheid<br />
en busstation zijn op vijf kilometer van de cabin. Wil je De Biesbosch over water verkennen? Boek dan voor € 35 een<br />
kajak bij het huisje; € 135 per nacht (2 personen), natuurhuisje.nl/vakantiehuisje/68680<br />
103
Change language