Open Ruimte Coalities: Op de schouders van 10 jaar Open Ruimte Platform

01.
Hoe maak ik een geïntegreerde
analyse van mijn projectgebied?
De open ruimte is een complex fysisch systeem. Ze levert
tal van onmisbare diensten voor de samenleving. Ze voorziet
ons van voedsel, verzorgt een goede waterhuishouding,
is een schatkamer van biodiversiteit, biedt ruimte
voor hernieuwbare energieproductie en schenkt ons de
nodige luwte. Die functies zijn niet netjes te onderscheiden.
Op het terrein treden ze voortdurend met elkaar in
interactie. Onder- en bovengrond, open ruimte en stedelijke
omgeving: ze zijn op elkaar aangewezen!
De landschapsbiografie van
het Zwin maakt gebruik van
historische kaarten om de
totstandkoming van het
landschap door de eeuwen
heen te begrijpen. Eilanden
in de monding van de
Zwingeul zijn door de
eeuwen heen verbonden
met het vasteland door
inpoldering.
© Musea Brugge,
www.artinflanders.be,
Hugo Maertens
De basisgedachte achter het ontstaan van het Open
tart anuit een anscapsiorafie
Ruimte Platform is dat de open ruimte in al haar complexiteit
de sleutel vormt voor verschillende maatschappelijke
uitdagingen. Terwijl kennis en beleid vaak sectoraal
georganiseerd zijn, vergt werken in de open ruimte
een geïntegreerde aanpak. Daarom beveelt het Open
Ruimte Platform een ‘gebiedsgerichte’ aanpak aan en
brengt het ontwerpkracht mee aan tafel. Verschillende
projecten maken gelaagde ruimtelijke analyses van hun
gebied vanuit uiteenlopende invalshoeken (geografisch,
sociologisch, demografisch, ecologisch…). Ontwerpers
ondersteunen projectleiders om het ruimtelijk systeem in
al zijn complexiteit in kaart te brengen, stellen ambities
op scherp en waken er mee over dat men niet vervalt in
sectorale gewoontes.
Landschappen transformeren door de eeuwen heen.
Terugkijken naar de geschiedenis helpt om ambitieuze
stappen vooruit te zetten. Als eerste opdracht
binnen het programma Landschapsparken werkte
iedere kandidaat aan een ‘landschapsbiografie’:
een geïntegreerde lezing van de totstandkoming
van een gebied.
De landschapsbiografie van de Zwinstreek
overspant de periode van het geomorfologische
ontstaan door de stijging van de zeespiegel circa
11.000 jaar geleden, de inpoldering voor de landbouw
en de waterbouwkundige werken door de eeuwen
heen, tot en met de huidige unieke fauna en flora
van kust en duinen, slikken en schorren, akkerlanden
en poldergraslanden. Historische beelden,
kaarten en foto’s brengen de landschapsbiografie
tot leven. De landschapsbiografie bouwt niet alleen
bruggen tussen de verschillende sectoren en
belangen die er leven (toerisme, landbouw, natuur,
water…), maar ook bruggen over de grenzen heen,
aangezien de Zwinstreek zich uitstrekt over België
en Nederland.
De landschapsbiografie leidde tot een synthesekaart
die verschillende strategische plekken
onderscheidt op basis van hun landschappelijke
en cultuurhistorische waarde, waarvan enkele
grensoverschrijdende plekken zoals de Kustzone,
de Omgeving van de Damse Vaart, het Eiland van
Cadzand of het Krekengebied van Sint-Kruis en
Sint-Laureins. Het leverde de bouwstenen voor
verdere visieontwikkeling. Naast een verbindende
en inspirerende functie heeft de landschapsbiografie
dus ook een richtinggevende functie voor
beleid en beheer.
171 Zwinstreek, Landschapsparken
10 vragen die leven in de open ruimte
152
153