Winkelen in het internettijdperk - RIVM

Nederland domineert; packstations spelen geen enkele rol van betekenis.
Hierna zal daarom alleen de ruimtelijke diffusie van servicepunten in
Nederland in kaart worden gebracht.
Diffusie van servicepunten in Nederland
De opkomst van servicepunten in Nederland is weergegeven in de figuren
14 en 15. Kiala was in 2002 het eerste bedrijf dat servicepunten in Nederland
opende. Aanvankelijk alleen in de provincie Noord-Brabant (24 Kialapunten
in 2002), als logisch vervolg op de Kialapunten die in 2001 in België en Luxemburg
waren geopend. In de periode 2003-2005 breidde Kiala haar netwerk
verder uit naar de rest van Nederland, tot 360 servicepunten in 2005 (zie
figuur 14 en 15).
De echte doorbraak van servicepunten in Nederland vindt plaats in 2006
(zie figuur 13). Onder andere door samenwerking met Praxis en Videoland
weet DHl in een half jaar tijd een netwerk van 431 DHl Servicepoints op te
bouwen. Gls opent in dezelfde periode 86 Gls Pakketshops, met de ambitie
deze uit te breiden tot meer dan 350 servicepunten in Nederland in 2007
(Gls 2006b). Medio 2006 zijn er 932 servicepunten in Nederland (DHl, Gls
en Kiala gezamenlijk). Dit is slechts een momentopname; dagelijks komen
er nieuwe punten bij en worden oude punten gesloten.
Het shop-in-shopconcept dat de servicepuntoperators hanteren, is niet
nieuw in Nederland. tnt Post heeft al sinds jaar en dag postkantoren en
servicepunten in winkels; in totaal ruim 1.800 (Locatus 2006). tnt Post
heeft dus ongeveer twee keer zoveel vestigingen als DHl, Gls en Kiala
samen. In figuur 16 is weergegeven waar alle vestigingen van DHl, Gls,
Kiala en tnt Post zich bevinden (2006).
Net als DHl, Gls en Kiala onderkent ook tnt Post het belang van servicepunten
als mogelijke oplossing voor de bezorgingsproblemen aan huis.
Recentelijk is tnt Post begonnen met de dienst ‘PakjeGemak’, waardoor
consumenten de keuze hebben uit bijna 1.250 tnt Servicepunten voor het
ophalen van hun internetbestelling (tnt Post 2006).
Gezien het grote aantal vestigingen van tnt Post kan PakjeGemak op
termijn een belangrijke concurrent worden van de nieuwe servicepuntoperators,
die in Nederland een veel kleiner netwerk hebben. Daar
staat tegenover dat DHl, Gls, en Kiala ook in andere Europese landen
een netwerk van servicepunten hebben opgebouwd, waardoor zij internationaal
georiënteerde webwinkels, zoals postorderbedrijven, wellicht
beter van dienst kunnen zijn dan tnt Post.
In hoeverre wijken de locatiestrategieën van de nieuwe toetreders af van
die van tnt Post? De DHl-, Gls- en Kialavestigingen blijken een spreiding
over Nederland te kennen die redelijk overeenkomt met die van de bevolking
en de verkooppunten naar stedelijkheidsklasse (zie tabel 25). Worden de
nieuwe toetreders vergeleken met tnt Post, dan blijkt de laatste relatief
vaker aanwezig te zijn in de niet-stedelijke gebieden, terwijl de servicepunten
van DHl, Gls, en Kiala domineren in de matig stedelijke en sterk
stedelijke gebieden.
Mobiliteitseffecten van servicepunten
cDp’s kunnen, zoals gezegd, een oplossing bieden voor de bezorgingsproblemen
aan huis. Deze efficiëntere bezorgmethode zal naar verwachting
leiden tot een reductie van het aantal vervoerskilometers voor de bezorging
van internetaankopen (Browne 2002, tnO Inro 2003).
Tot op heden wordt slechts 1,4 procent van alle internetaankopen bij
servicepunten opgehaald en betaald. Dit betekent dat de mogelijke positieve
mobiliteitseffecten van deze bezorgmethode vooralsnog gering zijn. Ook
maakt slechts een beperkt aantal webwinkels (ongeveer 40) gebruik van
servicepunten voor het ophalen en/of retourneren van internetaankopen .
Overigens blijkt voor deze webwinkels dat al 5,9 procent van alle aankopen
bij deze webwinkels op een servicepunt wordt bezorgd en afgehaald. In
vergelijking tot alle webwinkels bezorgen webwinkels met een servicepunt
veel vaker (74 versus 45 procent) pakketjes aan huis. Ook kennen deze
webwinkels meer bezorgproblemen (9,8 versus 7,7 procent van alle
internetaankopen) dan de webwinkels. Gezien deze cijfers is het dus
niet verwonderlijk dat deze categorie webwinkels voor bezorging via
servicepunten heeft gekozen. Of het aanbieden van deze bezorgmethode
hen ook al een goederenvervoersbesparing heeft opgeleverd, is niet bekend.
Servicepunten worden vandaag de dag vooral gebruikt voor het retourneren
van internetaankopen. In de eerste helft van 2006 ging het in ongeveer 66
(DHl) en 60 (Kiala) procent van het totaal aantal pakketen dat via een servicepunt
loopt, om geretourneerde pakketten. Verder blijken consumenten hun
pakketten vooral tijdens kantooruren bij servicepunten op te halen. Veel
Nederlanders zijn blijkbaar (een of meerdere dagen) gewoon thuis overdag.
Deze conclusie wordt bevestigd door de hoge succesratio van Selektvracht
wat betreft de pakketbezorging aan huis.
Gebruikers van servicepunten
Het geringe gebruik van servicepunten in Nederland heeft er onder andere
mee te maken dat een groot deel van de Nederlandse e-shoppers onbekend
is met dit bezorgconcept. Van alle e-shoppers heeft 43 procent nog nooit
van servicepunten gehoord, tegenover ongeveer 39 procent dat weliswaar
van het concept heeft gehoord maar het nog nooit heeft gebruikt, terwijl
18 procent er af en toe gebruik van maakt. Gebruikers van servicepunten
hebben het afgelopen jaar 2 gemiddeld 2,8 keer een pakketje bij een servicepunt
opgehaald.
Wie zijn de belangrijkste servicepuntgebruikers? Inzicht in de kenmerken
van de huidige gebruikers kan meer inzicht verschaffen in het toekomstige
gebruik van dit nieuwe bezorgconcept door consumenten.
11. Dit betreft de volgende webwinkels:
Ariës, Armanto, Babista,
Beat-It.nl, Bon Prix, Conrad, DVD
Online, eci, elFiets, Encyshop,
Erotica Online, Forever Living
Products, Garant-o-Matic, Gsc,
Heine, Hennes & Mauritz, Hp,
Klingel, Large Popmerchandising,
Mediadis, Meyer, Mona, Moto-
Zoom, MyBell, Mywebstickers,
nbc Club, Neckermann, Norrod,
Otto, Peter Hahn, pixmania,
Pricebreaker, Proefabonnement,
Proxis, Quelle, Soda-Club, Ulla
Popken, Vamos, Vita4All,
Wehkamp, Wellsana, Wepayou,
xlM Order-it, x-Pet, Yves Rocher,
Zwab (DHl 2006, Kiala 2006,
tnt Post 2006).
12. Afgelopen jaar: augustus 2005
t/m augustus 2006.
w i n k elen i n h e t i n t er ne t t ijdper k De consequenties van e-commerce voor verkeer en vervoer
04 • 05