Winkelen in het internettijdperk - RIVM

het personen- en het goederenvervoer. C2c e-commerce leidt in potentie
elf keer zo vaak tot meer personenvervoer zonder dat daar een afname van
het goederenvervoer tegenover staat, dan b2c e-commerce. Daarnaast is
bij c2c e-commerce ruim drie keer zo vaak sprake van een toename van het
goederenvervoer zonder dat het aantal personenvervoersbewegingen
afneemt. Beleidsmakers moeten de mobiliteitseffecten van c2c e-commerce
dan ook niet onderschatten.
cDp’s leveren nog nauwelijks een mobiliteitsbesparing op
Het aantal servicepunten (exclusief die van tnt Post) in Nederland is
explosief gestegen, van 24 in 2002 tot 932 medio 2006. Aangezien in 2006
twee logistieke dienstverleners zijn begonnen met het opbouwen van
een netwerk van servicepunten, neemt dit aantal de komende jaren naar
verwachting nog verder toe.
De mobiliteitseffecten van deze servicepunten zijn vooralsnog gering.
Slechts 1,4 procent van alle internetaankopen werd in 2006 bezorgd en
opgehaald bij een servicepunt. Bovendien worden de servicepunten vooral
gebruikt voor het retourneren van internetbestellingen, en niet zozeer voor
het afhalen ervan; ongeveer tweederde van het totaal aantal pakketten dat
in 2006 via servicepunten liep, betrof retourzendingen.
De effecten van b2c e­commerce staan niet op zichzelf
Overigens mogen de effecten van e-commerce niet op zichzelf worden
beschouwd. B2c e-commerce is immers slechts één van de oorzaken waardoor
traditionele winkeliers, vooral in de binnenstad, in moeilijkheden zijn
geraakt of zelfs failliet zijn gegaan. Ook spelen voor winkeliers die hun omzet
door b2c e-commerce zien teruglopen, de stijgende huurprijzen veelal een
rol.
Vaak ook vinden winkeliers andere trends dan b2c e-commerce belangrijker
voor de toekomst van de winkelgebieden waarin zij zijn gevestigd;
naast de ontwikkeling van de huurprijzen zijn dat bijvoorbeeld de bereikbaarheid
van winkelcentra, de opkomst van het recreatief winkelen, de
toenemende filialisering en de groei van grootschalige/perifere detailhandelslocaties
(Weltevreden & Boschma 2005). Ook blijkt dat bij autogebruikers
de perceptie van de bereikbaarheid van winkelgebieden van
belang is voor hun keuze tussen fysiek winkelen en e-shoppen (Weltevreden
& Van Rietbergen 2007). Een verbetering of verslechtering van de bereikbaarheid
van winkelgebieden kan dus direct gevolgen hebben voor de
mate waarin e-shoppende autogebruikers deze winkelgebieden bezoeken.
Winkeliers, projectontwikkelaars en beleidsmakers moeten zich dus bewust
worden van de gevolgen die b2c e-commerce kan hebben in relatie voor de
toekomst van het Nederlandse winkellandschap met andere bepalende ontwikkelingen.
B2c e­commerce als (onbenutte) kans
De traditionele winkeliers ondervinden niet alleen een grotere concurrentiedruk
als gevolg van de b2c e-commerce, maar ook kansen.
In de eerste plaats heeft het ontwikkelen van een website positieve
effecten op de prestaties van de traditionele winkeliers, zoals een verbeterde
dienstverlening aan klanten, meer naamsbekendheid en meer klanten. Het
aantal winkeliers met een website neemt weliswaar toe, maar toch hadden de
meeste zelfstandige winkeliers in 2006 nog geen website; dit in tegenstelling
tot vrijwel alle winkelketens. Winkelketens hebben niet alleen vaker een
website, maar ook vaker een geavanceerde internetstrategie dan zelfstandigen.
En het zijn juist de geavanceerdere strategieën die met name positieve
effecten hebben op de prestaties van winkeliers.
Een tweede kans ontstaat doordat b2c e-commerce niet enkel ten koste gaat
van aankopen in de winkels, maar ook een additionele vraag creëert. Van
alle internetaankopen in het segment b2c e-commerce zou 14 procent waarschijnlijk
niet zijn gekocht als men het product niet via het internet had
kunnen kopen. Dit biedt perspectieven voor de traditionele winkeliers die
de mogelijkheid tot internetwinkelen (willen gaan) bieden. Vooralsnog
echter zijn de traditionele winkeliers niet erg succesvol in hun onlineverkoop.
Verreweg de meeste internetaankopen worden bij andere typen webwinkels
gedaan. En als de traditionele winkeliers hun producten al online verkopen,
wordt dat niet altijd even professioneel aangepakt; zo ontbreken bij met
name veel zelfstandige winkeliers die aan onlineverkoop doen, de algemene
voorwaarden op de website. Programma’s die het internetgebruik onder
traditionele winkeliers willen stimuleren, moeten zich dus niet alleen richten
op de digibeten onder hen, maar ook op het professionaliseren van de
websites van winkeliers die al wel online zijn.
Tot slot kunnen de traditionele winkeliers ook profiteren van het servicepuntconcept
dat met name dankzij de b2c e-commerce sterk in opkomst is.
Het uitbaten van een servicepunt kan winkeliers een additionele omzet
opleveren; ongeveer 25 procent van alle consumenten die een pakket
ophalen bij servicepunt, doet namelijk ook aankopen in de winkel. Dit
concept zou dus uitermate geschikt zijn voor winkeliers die de gevolgen
van b2c e-commerce al in hun omzet merken.
De praktijk wijst uit dat servicepunten vooral gevestigd zijn in winkels die
behoren tot niet-e-commercegevoelige branches. Winkels die wel te lijden
hebben van e-commerce, zoals boekhandels, cd-zaken, computerzaken,
fotozaken, softwarewinkels, telecomwinkels, en bruin- en witgoedzaken,
laten derhalve kansen liggen om klanten die zij verloren hebben aan het
internet, alsnog in hun winkel te krijgen.
w i n k elen i n h e t i n t er ne t t ijdper k Synthese
20
• 2