Winkelen in het internettijdperk - RIVM

en het aantal aankopen in de winkelgebieden waar de dagelijkse aankopen
worden gedaan (tabel 10 en 11). Van dit type winkelgebieden wordt slechts
4 procent dankzij het e-shoppen minder vaak bezocht. Dit heeft onder andere
te maken met het feit dat Nederlanders weinig levensmiddelen en persoonlijke
verzorgingsproducten via het internet kopen; slechts 2,2 procent van
alle internetaankopen betreft de dagelijkse goederen (zie tabel 5).
Bij de winkelgebieden voor de niet-dagelijkse aankopen daarentegen zijn de
effecten van het e-shoppen wél duidelijk zichtbaar. Gemiddeld 19 procent
van de winkelgebieden voor de niet-dagelijkse aankopen wordt minder vaak
bezocht en in 23 procent van deze gebieden worden ook minder aankopen
gedaan. E-shoppen heeft dus een groter effect op het aantal niet-dagelijkse
aankopen op een bepaalde winkellocatie dan op de bezoekfrequentie van
die locatie.
Het zijn vooral de binnensteden die negatieve gevolgen ondervinden van
het e-shoppen (zie ook figuur 6). Dat komt vooral doordat op deze locaties
een groot aantal winkels gevestigd is in de e-commercegevoelige branches.
Ook op de overige winkellocaties (met name verspreide winkels) vindt relatief
veel substitutie plaats. Winkels waar niet-dagelijkse goederen worden
verkocht en die niet in een winkelgebied zijn gevestigd, hebben dus meer te
leiden van de opkomst van het e-shoppen dan winkels die zich wél in een
winkelgebied bevinden. Winkels in de dorpscentra daarentegen worden
juist minder beïnvloed door e-shoppen dan op basis van het relatief grote
aandeel e-commercegevoelige branches op die locaties zou worden verwacht.
In slechts 17 procent van alle dorpscentra worden minder vaak aankopen
gedaan en slechts 12 procent van alle dorpscentra wordt minder vaak
bezocht als gevolg van het e-shoppen. Een mogelijke verklaring is dat het
onderscheid tussen winkelen voor de dagelijkse en de niet-dagelijkse aankopen
in de dorpscentra minder groot is dan in bijvoorbeeld binnensteden.
Gaat het om de winkelgebieden voor de grote aankopen, dan is de conclusie
dat 20 procent van die locaties minder vaak wordt bezocht als gevolg van
e-shoppen. Ook het aantal aankopen dat e-shoppers in deze winkelgebieden
doen, is daardoor afgenomen. Het substitutie-effect is het grootst in de
binnensteden, stadsdeelcentra en op de overige winkellocaties (ongeveer
22 procent), terwijl de grootschalige concentraties in mindere mate door het
e-shoppen worden beïnvloed. Een mogelijke verklaring voor dit verschil is
dat op de grootschalige concentraties andersoortige grote aankopen worden
gedaan dan in de binnensteden en op de overige winkellocaties. Zo worden
grootschalige concentraties vooral gedomineerd door meubel-, keuken- en
sanitairzaken, terwijl de binnensteden vooral veel bruin- en witgoedzaken
huisvesten. Met name voor de niet-dagelijkse en de grote aankopen geldt
dus dat e-shoppen al heeft geleid tot een afname van het aantal winkel-
bezoeken en van het aantal aankopen. Toch moeten deze effecten niet
worden overschat. De meeste winkelgebieden (ongeveer 80 procent)
worden nog even vaak door e-shoppers bezocht en die e-shoppers doen
er ook nog evenveel aankopen.
Figuur 6. Locatie waar e-shoppers hun internetaankoop zouden hebben gedaan zonder het internet als transactiekanaal,
in %, 2006, N=8.207. Bron: rpb/Universiteit Utrecht (2006)
Binnenstad
Dorpscentrum
Stadsdeelcentrum
Wijkcentrum
Buurcentrum
Grootschalige concentratie
Overige winkellocaties
Per post/telefonisch
Product zou dan niet gekocht zijn
Overig
Tweedehandsartikelen
Boeken
Cd’s, dvd’s & video's
Vakantiereizen & vliegtickets
Bovenkleding
Tickets
Computers & accessoires
Ondergoed, lingerie & badmode
Fotografische artikelen
Software
Telecom
Speelgoed
Schrijfwaren & bureau-artikelen
Bruingoed
Drogisterijartikelen & cosmetica
Erotica
Sport- & kampeerartikelen
Schoenen
Financiële producten
Witgoed
Huishoudelijke artikelen
Levensmiddelen
Goud, zilver & uurwerken
Meubels
Kunst & antiek
Slaapkamers & accessoires
Overige producten
Totaal
w i n k elen i n h e t i n t er ne t t ijdper k Consumenten, e-shoppen en winkelgedrag
54 • 55