19. De verwerving van natuurgebieden door het ... - Publicaties

19. De verwerving van natuurgebieden door het Vlaamse Gewest en de erkende terreinbeherende verenigingen
cieel bij voor de aankoop van de Blankaart (de grootste
aankoop tot dan toe door een natuurvereniging); in 1982
werd voor het eerst gestart met een structurele jaarlijkse
betoelaging van aankopen, zij het aanvankelijk in de grootteorde
van slechts enkele miljoenen BF per jaar.
Het aanzienlijk hogere rendement inzake veiligstelling
van natuurgebieden in Vlaanderen door het systeem van
aankooptoelagen van gespecialiseerde verenigingen wordt
nog eens voor de verschillende provincies geïllustreerd in
Figuur 19.4b-f. In de veronderstelling van identieke aankoopprijzen
hoeft de Vlaamse overheid slechts maximaal
60% van de middelen te besteden voor de aankoop van
dezelfde gronden door afdeling Natuur. In werkelijkheid
kopen de verenigingen gemiddeld goedkoper dan de overheid.
In 1996 bedroeg de gemiddelde aankoopprijs bij
Afdeling Natuur 44 BF/m 2, in 1997 46 BF/m 2 en in 1998 59
BF/m 2 (schriftelijke informatie Afdeling Natuur; laatste
bedrag is inclusief aankoop kasteel Herkenrode). Voor de
v.z.w. Natuurreservaten, de grootste erkende terreinbeherende
vereniging bedroeg de gemiddelde aankoopprijs in
diezelfde jaren respectievelijk 42, 44 en 45 BF/m 2 (maar dit
is inclusief ca. 20% notariële kosten). De prijzen lopen sterk
uiteen van provincie tot provincie.
De aankoopprocedure voor het Vlaamse
Gewest is omslachtig.
Volgens de geldende procedure moet het voorziene
bedrag per geplande aankoop eerst "vastgelegd" worden,
binnen de jaarlijks voorziene vastleggingskredieten op post
3.06 (MINA-fonds) van de begroting (Tabel 19.5). Deze
begrotingspost is gemeenschappelijk voor aankopen en
allerlei investeringsuitgaven (zoals machines, infrastructuur,
uitvoeren van werken enz.) voor AMINAL Afdeling Natuur,
Afdeling Bos en Groen en Afdeling Algemeen Natuur- en
Milieubeleid.
Alvorens vastleggingen voor terreinaankopen kunnen
gebeuren moet het door het Comité tot Aankoop
geschatte bedrag, eerst gunstig advies krijgen van de
Inspectie van Financiën. Voor aankopen boven 10 miljoen
BF moet bovendien het akkoord van de Minister van
Begroting verkregen worden. Pas na de vastlegging kunnen
de onderhandelingen met de eigenaars aangeknoopt worden.
Door deze procedure kan er soms lange tijd verstrijken
tussen de eerste contacten met de eigenaar en een
effectieve aankoop. In veel gevallen wordt het bedrag van
de schatting verkleind door het advies van de Inspectie van
Financiën of in het begrotingsakkoord, waardoor de onderhandelingsmarge
van het Comité tot Aankoop beperkt
wordt, en de kans op een succesvolle afronding van de
onderhandelingen verkleint.
158
Omdat niet elke onderhandeling tot een positief resultaat
(effectieve aankoop) leidt, is er steeds een discrepantie
tussen de jaarlijks vastgelegde bedragen (budget) en de
effectieve uitgaven (="ordonnanceringen") voor de aankoop
van natuurgebieden. Uit Tabel 19.5 blijkt dat voor de
periode 1995-1998 (4 jaar) de ordonnanceringen bij AMI-
NAL Afdeling Natuur slechts 53,1% bedragen van de totaal
vastgelegde bedragen.
Vastgelegde bedragen waarvan de onderhandelingen
afspringen zijn in feite verloren, tenzij het bedrag nog binnen
hetzelfde begrotingsjaar kan worden vrijgemaakt. De
effectieve uitgaven voor aankopen kunnen anderzijds ook
betrekking hebben op vastleggingen van de jaren voordien.
Met de huidige financiële middelen en
inspanningen voor aankoop van natuurreservaten
in Vlaanderen zal het geplande
beleid voor de uitbouw van 50.000ha
natuurreservaat tegen 2007 niet gehaald
worden.
De beleidsdoelstelling op lange termijn (2007) uit het
Milieubeleidsplan 1997-2001 kan bij voortzetting van het
huidige beleid onmogelijk gehaald worden. Om de kloof
van 50.000 ha -15.000 ha (actueel) = 35.000 ha te dichten
tegen 2007 zou via aankoop en huur in de periode 1999-
2006 (8 jaar) een jaarlijkse aangroei van ca. 4.375 ha gerealiseerd
moeten worden. Uit de trendanalysen (Figuur
19.5) blijkt dat tegen 2007 ongeveer de helft van de oppervlaktedoelstelling
zal gerealiseerd zijn.
Ter vergelijking werd in 1997 door Afdeling Natuur en
de erkende terreinbeherende verenigingen samen een
toename van de reservaatoppervlakte van 1.182 ha
gehaald, waarvan 833 ha door aankoop. Om deze oppervlakte
te realiseren werd aan erkende terreinbeherende
verenigingen 149 miljoen aankoopsubsidies uitgekeerd en
werd door de Afdeling Natuur voor 199 miljoen terreinen
verworven (Tabel 19.5). Bij een behoud van de huidige
grondprijzen en aankoopverhouding tussen AMINAL
Afdeling Natuur en de erkende terreinbeherende verenigingen
komt een doelstelling van 4.000 ha per jaar ongeveer
neer op 1,67 miljard per jaar of ongeveer het vijfvoud
van de effectieve uitgaven voor aankoop van natuurgebieden
(ordonnanceringen + subsidies) in 1997. Daarvan zou
ca. 715 miljoen gaan naar aankoopsubsidies voor terreinbeherende
verenigingen en ca. 956 miljoen naar aankopen
van Afdeling Natuur.Vanzelfsprekend moeten voor de verenigingen
ook de overige aankooptoelagen (provincies,
gemeenten, Europa) evenredig toenemen. Om de aankopen
van Afdeling Natuur mogelijk te maken is met de huidige
aankoopprocedures een vastleggingskrediet van ca.
1,24 miljard nodig (met 1997 als referentiejaar).
Instituut voor Natuurbehoud
Natuurrapport 1999. Toestand van de natuur in Vlaanderen: cijfers voor het beleid