19. De verwerving van natuurgebieden door het ... - Publicaties

19. De verwerving van natuurgebieden door het Vlaamse Gewest en de erkende terreinbeherende verenigingen
144
ingegaan op de natuurdomeinen in beheer van AMINAL
Afdeling Bos en Groen. Voor zover het bosgebieden
betreft (de grote meerderheid) is de juridische regelgeving
ondergebracht in het Bosdecreet; men spreekt in dit
geval van "domeinbossen".
In het Vlaamse Milieubeleidsplan 1997-2001 wordt, in uitvoering
van Actie 108, beleidsmatig gestreefd naar de aankoop
van minimaal 10.000 ha natuur- en bosgebied tegen eind 2001
(aankoopritme van 1.600 ha per jaar) en de uitbouw van
50.000 ha natuurreservaat in Vlaanderen tegen 2007.
Evaluatie van de verwerving van natuurreservaten
door de Vlaamse overheid en
erkende terreinbeherende verenigingen
Op 1/1/98 liepen in Vlaanderen 609 reservaatprojecten
(Vlaamse natuurreservaten, bosreservaten en private (al dan
niet erkende) natuurreservaten), goed voor een totale
oppervlakte van 14.976 ha. Een volledige lijst van alle projecten
met details inzake oppervlakte, beheerders e.d. is
weergegeven in Tabel 19.1 (zie bijlage bij dit hoofdstuk).
Zoals hoger vermeld, zullen een klein aantal projecten van
steden, gemeenten, provincies of lokale milieugroepen ontbreken
(b.v. het natuurreservaat "Bourgoyen-Ossemeersen",
grotendeels eigendom van en beheerd door de Stad Gent).
Van alle projecten, uitgezonderd de bosreservaten
(1.374 ha) en de gebieden gehuurd door de v.z.w.
Wielewaal (1.074ha), kon tevens de aangroei per jaar worden
geregistreerd voor de periode 1/1/1988- 1/1/1998.
Tabel 19.2 geeft een samenvattend overzicht van de
stand van zaken op 1/1/98 en de netto aangroei van het
areaal natuurreservaat in eigendom gedurende de afgelopen
10 jaar. In Figuur 19.2a-e wordt de aangroei van het
areaal natuurreservaat per provincie grafisch weergegeven,
voor de terreinen beheerd door AMINAL Afdeling Natuur,
de erkende terreinbeherende verenigingen en beiden
samen. Telkens is ook het onderscheid gemaakt tussen de
oppervlakte in eigendom en de totale oppervlakte (eigendom
en huur samen).
Een eerste analyse van de gegevens laat toe een aantal
conclusies te trekken.
Het aantal reservaatprojecten is relatief
groot, maar de totale oppervlakte natuurreservaat
in Vlaanderen blijft beperkt
(Tabel 19.2).
14.976 ha vertegenwoordigt slechts 1,1% van de oppervlakte
van Vlaanderen. Hiermee scoort Vlaanderen aanzien-
lijk minder dan Nederland waar, met een vergelijkbare bevolkingsdichtheid
en levensstandaard, op een oppervlakte van
6,9% van het landareaal (d.i. exclusief de grote wateren zoals
de Waddenzee) een beheer gevoerd wordt gericht op
natuur als hoofdfunctie (VAN DER WEIJDEN & MIDDEL-
KOOP 1998). Het Milieubeleidsplan 1997-2001 beoogt de
uitbouw van 50.000 ha natuurreservaat in Vlaanderen tegen
2007, wat neerkomt op 3,7% van Vlaanderen.
Er zijn geen officiële internationale afspraken inzake
streefnormen voor de oppervlakte natuurreservaat in elk
land. Het Verdrag inzake biologische diversiteit, opgesteld te
Rio de Janeiro op 5/6/92, in België in voege getreden op
20/2/97, bepaalt in dit verband enkel dat elk land een stelsel
van beschermde gebieden moet instellen om de biologische
diversiteit te behouden, alsook dat alle noodzakelijke bijkomende
maatregelen moeten genomen worden om de biologische
diversiteit te behouden of te herstellen. Door de Raad
van Europa werd in 1995 de "Pan-European Biological and
Landscape Diversity Strategy" goedgekeurd en gelanceerd die
voorziet in een aantal concrete doelstellingen en acties inzake
natuurbehoud voor alle leden van de Raad van Europa
(Council of Europe, 1996). De World Conservation Union
(IUCN), United Nations Environment Programme (UNEP)
en World Wide Fund For Nature (WWF) hebben in 1980
reeds afgesproken er naar te streven dat tenminste 10% van
het aardoppervlak wordt beschermd als natuurgebied. In
IUCN Commission on National Parks and Protected Areas
(1994) wordt een stand van zaken opgemaakt voor 33
Europese landen.Voor de Europese regio lag het landgemiddelde
voor beschermde natuurgebieden met een hoofdfunctie
natuur in 1994 op 3,33% van het areaal. Met het streefdoel
van 50.000 ha natuurreservaat tegen 2007 komt Vlaanderen
dus in de buurt van het Europese landgemiddelde van 1994.
14.976 ha vertegenwoordigt slechts 7,25% van de
groene en geelgroene gebieden op de gewestplannen (nl.
natuur- en reservaatgebied, groengebied, bosgebied, parkgebied,
buffergebied en de groep van agrarische gebieden
met ecologisch belang).
De Vlaamse overheid heeft in totaal 6.836 ha in beheer
als natuurreservaat (147 gebieden, waarvan 24 bosreservaten);
alle terreinbeherende verenigingen samen beheren
8.140 ha (462 gebieden).Van deze laatste groep neemt de
v.z.w. Natuurreservaten ongeveer 2/3 van de oppervlakte
voor haar rekening. Het grootste aantal reservaatprojecten
is te vinden in de provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen
en Limburg (181 resp. 134 en 133); het kleinste aantal in de
provincies Vlaams-Brabant (93) en West-Vlaanderen (68).
Instituut voor Natuurbehoud
Natuurrapport 1999. Toestand van de natuur in Vlaanderen: cijfers voor het beleid