FDP Senter - Hordaland fylkeskommune

VEDLEGG 6
HANDELSOMLAND OG HANDELSANALYSE
I dette kapitlet vil ein drøfte og tilrå ein metodikk for å vurdere nye store handelstilbod.
Handelsanalyse er eit verkty som bør brukast ved vurdering av nye store handelstilbod.
Definisjon av handelsomland er eit viktig omgrep for å definere geografisk kundegrunnlaget
for handelstilbodet.
Handelsomland til regionsentra
Med handelsomland meiner vi er her eit geografisk definert område rundt ein by eller
tettstad. Dei busette innafor dette området utgjer kundegrunnlaget som skal leggjest
til grunn ved vurdering av om eit handelstiltak er tilpassa staden sin storleik, funksjon
og handelsomland ved etablering av nye større handelstilbod. Det er likevel grunn til å
presisere at handelsomlanda skal nyttast ved vurdering av nye tiltak, og at ein sjølvsagt
verken kan eller skal regulera kvar folk skal handla.
Handelsomlandet kan fastleggast på fleire måtar; ut frå administrative grenser, avstandssoner
eller ”kulturelt ” definerte handelsomland. Det ”kulturelle” omlandet må
ein definera ut frå lokalkunnskap eller kartlegging av kvar folk handlar. Det endrar seg
også over tid som følgje av ma. opning av nye vegsamband, endra busetjings- og sysselsetjingsmønster
og endra reisevanar.
Mest vanleg er det å definera handelsomlandet etter kommunegrensa. Det er då enkelt
å følgje utviklinga over tid og å skaffa eksakte data. Dei verkelege handelsomlandet
følgjer likevel ikkje alltid dei administrative grensene.
Bergen er eit stort og leiande service- og handelssenter for heile Hordaland og store
deler av Vestlandet. Ein reknar derfor heile fylket som handelsomland for Bergen.
For å få fram handelsområde som er meir i samsvar med kvar kundane til eit senter
verkeleg kjem ifrå, har ein valt å leggje grensa der det er om lag like lang reisetid til
to ulike regionsentra. Ein reknar med at folk stort sett vel det senteret som ligg nærast.
For Straume og Knarvik er linjene likevel justerte etter kulturelle grenser og kjennskap
til handlevanar i områda. Det kan sjå ut til at kundar som bur i Bergen kommune reiser
heller til det lokale bydelssenteret i Bergen enn til senteret i grannekommunen sjølv om
reiseavstanden kan vere kortare dit.
Dei foreslegne handelsomlanda er eit forenkla verktøy for å rekna ut kundegrunnlaget i
handelsanalysar ved vurdering av planlagt handel. Det vil alltid vere mange kundar som
kryssar grensene for sitt naturlege ”handelsomland”. Fleire av handelsomlanda slik de
her er definert, vil overlappe kvarandre. Utrekning av kundegrunnlag i overlappande
soner vil vere for komplisert i denne samanhengen og vil ikkje gi vesentleg betre vedtaksgrunnlag.
50
For fastlegging av handelsomland, folketalet/kundegrunnlaget i dei definerte områda
er det brukt eit GIS – dataverktøy (Geografisk informasjonsverktøy og punktfesta
befolkningsdata for år 2000. Alle befolkningsdata gjeld berre innafor Hordaland fylke.
Folgefonntunnel og Trekantsamband er lagt inn i utrekningane.