Fylkesmannens miljøvernavdeling 25 år - suksesshistorier ... - Klima

10
ROGALAND
Strendene alle vil ha en del av
Jærkysten ved Orre. (Foto: Audun Steinnes.)
FAKTA:
Jærstrendene:
Verneområdet er 70 km langt,
opptil 650 meter breitt, totalt 13,3
km 2 fastland og 4,1 km 2 øyar. Verna
sjøareal utgjer 78,7 km 2 .
Sanddynene utgjer omlag 6,8 km 2 ,
resten er skjergard, bergstrand, rullesteinstrand
og moreneklippestrand.
Verneføremålet er å ta vare på eit
eigenarta natur- og kulturlandskap
med geologiske, botaniske, zoologiske
og kulturhistoriske verdiar.
Området er trekk- og overvintringsområde
for tusenvis av sjø- og vadefuglar.
Eit sørvestleg oseanisk klima
og tildels kalkrike sandstrender gir
grunnlag for ein flora av nasjonal
verdi med tilhøyrande rik insektflora.
Området har nærare 500 grunneigarar
(gardsbruk og hytter).
Utfordringane er store for å få til
naudsynt tradisjonell bruk av kulturlandskapet
og samstundes unngå
uheldige bruksendringar og inngrep.
Kvart år vert det registrert mange
brot på forskrifta, t.d. ulovleg avfallsdeponering,
oppgjødsling, dyrking
og motorferdsle.
ROGALAND: Alle vil ha sin bit av
Jærstrendene, både bønder og reiselivsfolk,
surfarar og turgåarar, kunstnarar
og hestefolk. Folk er stolte av denne
kyststripa. Arbeidet med vern, sikring,
skjøtsel og forvaltning av Jærstrendene
kan stå som det fremste eksemplet på
kampen for å verne det biologiske
mangfaldet, eit eldgammalt kulturlandskap
og ikkje minst – eit friområde for
meir enn 500 000 besøkande kvart år.
Det blei etablert første gong i 1977,
på ny i 2003, og er det mest besøkte
verna området i landet. I meir enn 25
år har miljøvernavdelinga arbeidd med
å få kontroll med brot på vernereglane,
skjøtsel, tilrettelegging osb. Eit kontinuerleg
arbeid som i 2008 vil munne ut
i ein ny, konkret forvaltningsplan.
Låg-Jæren er eit eigenarta slettelandskap,
ei kystslette nedforkasta i høve
grunnfjellet i aust og sidan pålagra
store mengder lausmassar avsett i sjøen
eller frå isen under siste istid. Området
ligg lågare enn 200 meter over havet.
Gjennom fleire tusen år er det dyrka
opp til eit av dei mest produktive jordbrukslandskapa
i Norden. Plasseringa
lengst sørvest i landet, produktive låglandsareal
og lang kystlinje i ei hovudrute
for trekkfugl, gjer regionen rik på
naturverdiar.
Innanfor, men som del av det verna
området, finst Jæren våtmarksystem
med samla 22 reservat for våtmark,
myr og fuglefredingsområder. Desse
områda fekk nylig status som RAMSARområder,
og er med det knytte til den
internasjonale konvensjonen for vern av
spesielt verdifulle våtmarksområde.
Dette inneber ei høgthengande verdisetting
og stort ansvar for ei god forvaltning
av verneføremåla for reservata.
Grunngjevinga
for RAMSAR-statusen:
”Jæren våtmarksystem er utan samanlikning
det viktigaste enkeltståande
våtmarksystem for fugl i Noreg. Dette
gjeld spesielt som raste- og overvintringsområde,
ikkje minst for svaner,
gjess og andefugl. Talet på vadarar og
vassfugl er jamleg over 20.000 individ.
Store sjøområde med tareskog er viktige
for sjøfugl, og tare som har drive i
land langs Jærkysten er fødegrunnlag
for svært mange trekkande vadarar.
Både nasjonalt og internasjonalt truga
artar held til i området, så som sørleg
myrsnipe, sørleg engelsk gulerle, lappfiskeand
og åkerrikse (viktigaste område
i landet).”