Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8 1

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
Plani mësimor për lëndën e Gjuhës shqipe 8
Struktura sintetike e programit
Nr. Linjat Nr. i
orëve
I. Të dëgjuarit dhe të folurit 15
II. Të lexuarit 66
III. Të shkruarit 26
IV. Njohuri rreth sistemit gjuhësor 42
1
Nënlinjat Orë
Sintaksë 11
Morfologji 11
Leksikologji 4
Kulturë gjuhe 4
Drejtshkrim, pikësim 12
V. Dispozicion 26 Testime 4
Diktime 2
Të tjera 20
VI. Gjithsej 175
Plani analitik i gjuhës shqipe 8
Nr. Linjat Nënlinja orë Titulli Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:
1. Të folurit I. Letërsia 1 Letërsia gojore dhe
• Të identifikojë veçoritë e letërsisë gojore e të shkruar.
gojore
letërsia e shkruar - Të gjejë të përbashkëtat e të veçantat midis letërsisë gojore e letërsisë së shkruar;
- të përcaktojë se cilës letërsi, gojore a të shkruar, i përkasin tekstet letrare të dhëna.
2. Të lexuarit 1 Njeriu prej argjile
• Të identifikojë veçoritë e mitit për krijimin e botës.
(Mit afrikan)
- Të dallojë në informacionin dhënë teorik veçoritë e mitit;
- të shpjegojë mënyrën e krijimit të botës sipas mitit afrikan;
- të analizojë strukturën e mitit afrikan (hyrje, zhvillim, mbyllje);
- - të diskutojë ndryshimin midis mitit dhe shkencës në shpjegimin e krijimit të botës.
3. Njohuri për Morfologji 1 Klasat e fjalëve • Të emërtojë klasat e fjalëve në fjalinë e dhënë.
gjuhën
- Të klasifikojë fjalët e dhëna në fjalë të ndryshueshme dhe të pandryshueshme.
- të dallojë fjalët e mëvetësishme nga fjalët e pamëvetësishme në shembujt e dhënë.
- të përcaktojë fjalët kuptimplota dhe thirrmore në fjalitë e dhëna.
- - të shkruaj një ese ku të përdorë pjesë të ndryshme të ligjëratës.
4. Të lexuarit 2 Dedali dhe Ikari
• Të identifikojë se si në mit shprehet dëshira e njeriut për të arritur të pamundurën (dëshirën e njerëzimit
(Mit grek)
për të fluturuar).
- Të lexojë me kujdes mitin grek dhe të zbulojë:
a. temën e tij;
b. vendin ku zhvillohet ngjarja;
c. personazhet kryesore;
d. ngjarjen që vë në lëvizje subjektin;
- të nxjerrë mesazhin e këtij miti nëpërmjet figurës së Dedalit dhe Ikarit;
- të vërë në dukje veçoritë e disa prej figurave mitologjike të Greqisë së lashtë, ndihmuar nga informacioni plotësues.
- të dallojë veçoritë e mitit afrikan nga ai grek.

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
5. Të lexuarit 3 Dedali dhe Ikari
(Mit grek)
6. Njohuri për
gjuhën
Morfologji 2 Emri: emri i
dygjinishëm
7. Të lexuarit 4 Shkëmbi i
Skënderbeut
Liqeni i luleve
(Legjenda shqiptare)
8. Të lexuarit 5 Gërzheta
(Përrallë shqiptare)
9. Të lexuarit 6 Gërzheta
(Përrallë shqiptare)
10. Njohuri për
gjuhën
Morfologji 3 Emrat nga foljet dhe
mbiemrat
• Të identifikojë në mit elementet fantastike dhe reale;
- bëjë analizën e Dedalit dhe Ikarit, duke përdorur teknikën e bioskedës së personazhit.
- të dallojë në këtë mit elemente reale dhe fantastike, duke u ndihmuar nga të dhënat;
- të komentojë shprehjen e thënë nga Dedali “Minosi sundon mbi të gjitha, veç mbi ajrin, jo”.
- të krijojë një fjalor mitologjik me emrat dhe bëmat e heronjve të lashtë grekë.
• Të dallojë emrat e dygjinishëm.
- Të veçojë nga bashkësia e emrave të dhënë, emrat e gjinisë femërore dhe mashkullore;
- të kthejë emrat e dy gjinive nga njëjësi në shumës;
- të dallojë emrat e gjinisë mashkullore,që ndërrojnë gjini në numrin shumës;
- të përdorë në gjininë e duhur përcaktuesit e emrave të dygjinishëm.
• Të evidentojë veçoritë e legjendave me anë të pemës së mendimit, duke u ndihmuar nga njohuritë e marra dhe
pyetjet e shtruara.
- Të tregojë, vendin, kohën, personazhet që marrin pjesë në të dyja legjendat;
- Të dallojë elementin fantastik dhe real në të dyja legjendat.
- Të veçojë cilësitë thelbësore të personazheve.
- Të gjejë figurat letrare të hiperbolës, antitezës dhe simbolit.
• Të dallojë veçoritë e përrallës.
- Të listojë në Pemën e mendimit, veçoritë e përrallës, mbështetur në informacionin e tekstit.
- të ndajë fragmentin dhe të hartojë pikat e planit;
- të ritregojë përrallën mbështetur në pikat e planit;
- të dallojë anët e përbashkëta që ka Ikari me vëllanë e vogël të kësaj përralle, lidhur me realizimin e ëndrrave të
pamundura.
- Të tregojë bukur përrallën duke iu përmbajtur rrjedhës së ngjarjes.
- Të gjejë në përrallë fragmentet që i bëjnë përshtypje, e çuditin dhe e entuziazmojnë duke arsyetuar qëndrimin e tij.
- Të gjejë fjalët kyç të përrallës.
- Të dallojë elementet reale dhe fantastike, si karakteristikë e përrallës.
- Të bëjë përmbledhjen me shkrim (15 fjali) të kësaj përralle ose të një përralle të njohur.
• Të dallojë emrat e prejardhur që formohen nga folje dhe nga mbiemra.
- Të dallojë përbërësit e fjalëve të prejardhura.
- Të përdorë si duhet nyjat para emrave që tregojnë marrëdhënie familjare.
11. Të shkruarit 1 Përralla - Të listojë veçoritë e përrallës.
- Të shkruaj përmbledhjen e një përralle sipas skemës së dhënë.
12. Të shkruarit 2 Përralla - Të shkruaj një ese me temë: “Përrallat, pasqyrë e jetës sonë”.
13. Njohuri për
gjuhën
Morfologji 4 Ushtrime për emrat e
prejardhur
14. Të lexuarit 7 Arnaut Osmani
(Eposi i kreshnikëve)
- Të përshkruajë portretin e Gërzhetës mbështetur në fjalët kyç të përrallës.
- Të dallojë përbërësit e emrave të prejardhur nga folja dhe mbiemri.
- Të përdorë në fjali emra të prejardhur nga mbiemra dhe folja.
- Të formojë fjalë të prejardhura nga temat e dhëna.
• Të identifikojë veçoritë e këngës epike heroike.
- Të lexojë fragmentin e shkëputur nga Cikli i kreshnikëve dhe të dallojë 3 veçoritë e këngës epike heroike.
- Të identifikojë në fragmentin e dhënë:
a. vendin ku zhvillohet ngjarja
2

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
b. personazhet që veprojnë
c. konfliktin
d. provat e rënda që përballon personazhi kryesor
- të veçojë cilësitë e personazhit që e bënë për vete vajzën e kralit
- të dallojë marrëdhëniet ndërmjet dy personazheve kryesore (Arnaut Osmanit dhe krali) dhe cilësitë e tyre kryesore.
15. Të lexuarit 8 Arnaut Osmani - Të dallojë në fragmentin e dhënë disa karakteristika të këngës epike-heroike;
- Të listojë tiparet morale të dy personazheve kryesore duke dhënë vlerësimin dh argumentimin për çdo tipar;
- Të gjejë figurat letrare dhe shprehjet frazeologjike.
16. Njohuri për
gjuhën
- Të ritregojë bukur ngjarjen ndihmuar nga të katër pikat e dhëna: vendi, personazhet, konflikti, provat.
Morfologji 5 Mbiemri - Të dallojë mbiemrat në tekstin e dhënë duke i grupuar në mbiemra të nyjshëm e të panyjshëm.
- Të lidhë emrat me mbiemrat e dhënë.
- Të përshtatë mbiemrin në grupet e emërore të dhëna, kur emrat e gjinisë mashkullore zëvendësohen me emra të
gjinisë femërore.
- Të kthejë nga njëjësi në shumës grupet emërore.
- Të klasifikojë mbiemrat e dhënë sipas formimit: të parmë, të prejardhur, të përbërë
17. Të lexuarit 9 Mbolla li te plepi i
gjatë (Kënga e
punës)
- Të vendosë në shkallën e kërkuar mbiemrat e dhënë.
• Të identifikojë veçoritë e këngëve lirike të punës.
- Të listojë veprimet që shoqërojnë procesin teknologjik të përpunimit të lirit.
- Të dallojë në këngën e dhënë tri proceset e kultivimit të lirit ( mbjellja, tjerrja, endja);
- Të shpjegojë veçoritë e ndërtimit të kësaj kënge.
- Të krijojë një prozë a poezi, ku të numërojë llojet e punëve që ai kryen.
- Të zbulojë mesazhin që përcjell kënga.
18. Të folurit II. Letërsia e 2 Gjinitë letrare - Të dallojë gjinitë letrare.
shkruar
- Të identifikojë gjinitë: epike, lirike dhe dramatike të veprave të dhëna.
- Të klasifikojë sipas gjinisë tekstet letrare të dhëna.
- - Të krahasojë një tregim, poezi, apo dramë duke gjetur të përbashkëtat dhe të veçantat e tyre.
19. Të lexuarit EPIKA 10 Kthimi i Odiseut
• Të identifikojë veçoritë e poemës epike.
(Homeri)
- Të identifikojë pesë veçoritë dalluese të poemës epike.
- Të ritregojë subjektin e ngjarjes duke e vënë veten në rolin e personazhit kryesor për të plotësuar tablonë e poemës.
- Të identifikojë në fragmentin e dhënë:
a. vendin ku zhvillohet ngjarja;
b. personazhet kryesore
c. qëndrimin që mbajnë ndaj njeri-tjetrit
d. shenjat dalluese të rinjohjes
- Të japë mendimin e tij rreth qëndrimit që mbajnë dy personazhet (Penelopë, mëndeshë) ndaj Odiseut duke e ilustruar
me vargje nga poema.
- Të dallojë në këngën XXIII vargjet që e lidhen poemën “Odiseu” me “Iliadën”.
20. Të lexuarit 11 Kthimi i Odiseut
- Të listojë cilësitë fizike dhe morale të Odiseut dhe Penelopës duke i zbuluar nga teksti dhe nga informacione
(Homeri)
plotësuese.
- Të ndërtojë Hartën e personazhit të Odiseut dhe Penelopës.
- Të dallojë në fragmentin e dhënë veçoritë e poemës epike.
- Të shpjegojë dy shprehje simbolike, duke interpretuar në kontekstin e dhënë.
3

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
- Të portretizojë heroin epik, ndihmuar nga Harta e personazhit
- Të sjellë argumente rreth tezës: “Odiseu - hero modern”.
21. Njohuri për Morfologji 6 Mbiemrat cilësorë - Të dallojë te grupet emërore të dhëna mbiemrat cilësorë mbështetur në tri veçoritë e tyre.
gjuhën
dhe marrëdhëniorë - Të dallojë te grupet emërore të dhëna mbiemrat cilësorë e marrëdhëniorë në tri veçoritë e tyre.
- Të gjejë në një tekst letrar mbiemrin epitet.
- Të ndërtojë grupe emërore ku fjala përcaktuese të jetë mbiemër cilësor ose marrëshënior .
22. Të lexuarit 12 Kënga e Beratit
• Të identifikojë veçoritë e poemës epiko-lirike.
(G. Dara)
- Të parashikojë ngjarjet në fjalët dhe grupet e fjalëve të dhëna.
- Të lexojë në heshtje fragmentin.
- Të ndërtojë organizuesin grafik të personazhit të Marës, bijës së Lalës.
- Të gjejë elementet e përbashkëta midis letërsisë gojore dhe asaj të shkruar.
23. Të lexuarit 13 Kënga e Beratit
- Të interpretojë 15-20 vargje nga fragmenti “Kënga e Beratit”.
(G. Dara)
- Të portretizojë personazhet kryesore.
- Të dallojë krahasimet dhe similitudat.
- Të shpjegojë domethënien e figuracionit të përdorur.
- Të shpjegojë efektin stilistik që ka pjesa e dytë.
24. Njohuri për Morfologji 7 Folja • Të analizojë foljen: kohën, mënyrën, vetën, numrin, zgjedhimin.
gjuhën
- Të zgjedhojë foljet e dhëna në të gjitha kohët e mënyrës dëftore, lidhore e kushtore të formës veprore dhe joveprore.
- Të dallojë formën veprore nga forma joveprore.
- Të kthejë foljet në mënyrën urdhërore.
- Të përdorë si duhet format e pashtjelluara të foljeve.
- Të dallojë të përbashkëtat dhe dallimet që kanë tri mënyrat: dëftore, lidhore, kushtore.
25. Të lexuarit 14 Luani dhelpra dhe
• Të identifikojë veçoritë e përrallës.
kafshët e tjera (Ezopi) - Të interpretojë fabulat e dhëna në tekst.
Trutë e gomarit
- Të dallojë: vendin ku ndodhin ngjarjet, personazhet, si dhe cilësitë e personazheve. Të gjykojë rreth mesazhit që
(Ezopi)
përcjellin fabulat e dhëna.
26. Të shkruarit 3 Fabula - Të identifikojë tri elementet e strukturës së fabulës.
- Të shkruaj një fabul sipas strukturës.
27. Të lexuarit 15 Gjonomadhë e
• Të identifikojë veçoritë rrëfenjës (tregimit).
Gjatollinj (M. Kuteli) - Të japë mendimin e tij rreth veçorive të krijimtarisë së Mitrush Kutelit.
- Të lexojë për të dalluar rrëfimin e ngjarjes dhe tregimin për ngjarjen, si veçori e prozës së Kutelit.
- Të shprehë ndjenjat e tij për karakterin e fisit të Gjonomadhëve.
- Të përshkruaj fisin e Gjonomadhëve mbështetur në cilësitë e dhëna në tekst.
28. Njohuri për Morfologji 8 Foljet kalimtare dhe
• Të dallojë foljet kalimtare dhe jokalimtare.
gjuhën
jokalimtare
- Të klasifikojë foljet e dhëna në dy grupe: në folje kalimtare dhe jokalimtare.
- Të përdorë në fjali foljet e dhëna herë si kalimtare e herë si jokalimtare.
- Të formojë fjali me folje kalimtare dhe jokalimtare.
29. Të lexuarit 16 Kush e solli
• Të identifikojë veçoritë e tregimit dhe të novelës.
Doruntinën
- Të tregojë synimin e shkrimit të novelës “Kush e solli Doruntinën”.
(I. Kadare)
- Të lexojë fragmentin dhe t`iu përgjigjet pyetjeve.
30. Të lexuarit 17 Kush e solli - Të japë gjykimin e tij për gjendjen psikologjike të dy personazheve.
4

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
31. Njohuri për
gjuhën
Morfologji 9 Foljet njëvetore dhe
pavetore
32. Të lexuarit 18 Vdekja e Ali Pashës
(S. Godo)
Doruntinën - Të përshkruaj ndjenjat e personazheve.
- Të evidentojë gërshetimin e elementeve fantastike të baladës me elementet e prozës moderne.
- Të shpjegojë efektin e figurshëm të fjalëve të krijuara nga autori.
• Të dallojë kategoritë gramatikore të foljes: vetë, numër, kohë, mënyrë, formë.
- Të shpjegojë lidhjen gramatikore midis dy gjymtyrëve kryesore të fjalisë: kallëzuesit dhe kryefjalës.
- Të dallojë në fjalitë e dhëna folje vetore, njëvetore dhe pavetore. Të ndërtojë fjali me folje njëvetore dhe pavetore.
• Të dallojë veçoritë e prozës historike.
- Të hulumtojë rreth historisë së Ali Pashë Tepelenës.
- Të dallojë: rrëfimtarin, personazhet dhe vendin ku ndodh ngjarja.
- Të diskutojë rreth pyetjeve të tekstit.
- Të japë gjykimin e tij për personazhin e Ali Pashës, duke pasur parasysh qëndrimin përballë vdekjes.
- Të dallojë figurat letrare dhe shprehjet e figurshme.
• Të diskutojë rreth dy pikturave të Bersford dhe Dypre.
- Të listojë cilësitë e Ali Pashë Teepelenës.
33. Të lexuarit 19 Vdekja e Ali Pashës
(S. Godo)
34. Të folurit 3 Ali Pashë Tepelena
në pikturat e
artistëve të huaj - Të krahasojë portretin e këtyre dy piktorëve me atë që përshkruan Sabri Godo.
35. Njohuri për Morfologji 10 Numërorët • Të dallojë se ç`tregojnë numërorët.
gjuhën
- Të klasifikojë numërorët sipas mënyrës së formimit.
- Të shkruajë saktë numërorët e përngjitur, të përbërë, shprehjet dhe thyesat.
- Të përdorë drejtë në fjali numërorët të shoqëruar dhe të pashoqëruar me emra.
- Të lakojë thyesat e dhëna.
36. Të lexuarit 20 Odin Mondvalsen
• Të identifikojë veçoritë e romanit modern.
(K. Trebeshina)
- Të diskutojë rreth lirive dhe të drejtave të njeriut.
- Të plotësojë skedën me dy veçori të romanit modern.
- Të ndërtojë organizuesin grafik të personazhit.
- Të identifikojë në fragment:
a. vendin ku zhvillohet ngjarja,
b. personazhin kryesor
c. rolin e personazheve ndihmës.
- Të dallojë elementet jo të zakonshme, që e bëjnë romanin të ndryshëm nga romani tradicional.
- Të shkruajë një ese me temë: “Më lejo të flas”.
37. Të lexuarit 21 Odin Mondvalsen - Të interpretojë veprimet, qëndrimet dhe ndjenjat e personazhit kryesor ndaj shtetit diktatorial.
- Të krahasojë personazhin e “Odin Mondvalsen” me personazhin e poezisë “Ndërgjegje me katrore të zeza”.
- Të gjejë në fragment detajet që sjellin imazhet realiste dhe të interpretojë imazhet e deformuara.
- Të dallojë si kthehet ironia në sarkazmë dhe ndaj kujt drejtohet.
- Të identifikojë veçoritë e romanit modern duke i krahasuar me ato të romanit tradicional.
38. Njohuri për Morfologji 11 Lidhëza • Të dallojë lidhëzat.
gjuhën
- Të dallojë llojin e lidhëzave, rolin dhe funksionin e tyre në fjali.
- Të dallojë lidhëzat bashkërenditëse dhe ato nënrenditëse.
39. Orë në
2 Lidhëzat - Të klasifikojë lidhëzat e dhëna sipas funksionit të tyre sintaksor.
dispozicion
- Të lidhë dy fjali të thjeshta me një fjali të përbërë duke përdorur lidhëzat bashkërenditëse.
- Të formojë lloje të ndryshme fjalish të përbëra.
5

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
40. Të lexuarit 22 Kolombreja
(D. Buxati)
41. Të lexuarit 23 Kolombreja
(D. Buxati)
• Të dallojë veçoritë e realizmit magjik.
- Të identifikojë gërshetimin e elementit magjik me atë të realitetit, si karakteristikë e krijimtarisë së autorit.
- Të dallojë fjalët kyç të fragmentit dhe të ndërtojë pyetje për të zbërthyer përmbajtjen mbështetur në to.
- Të identifikojë:
a. vendin ku zhvillohet ngjarja,
b. personazhet kryesore
c. elementin magjik
d. ndjenja që shkakton ky element te personazhi kryesor
- Të gjejë në fragment detajet që tregojnë rrezikun që i kanoset personazhit dhe çfarë ndjenje shkakton kjo te lexuesi.
- Të zbërthejë simbolikës e perlës së detit.
- Të dallojë gërshetimin e elementeve magjike me elementet e realitetit.
- Të përshkruajë kolombrenë parë në dy këndvështrime:
a. në këndvështrimin e babait , si përbindësh,
b. në fundin e tregimit, si fatsjellës.
- Të japë një mbyllje tjetër për tregimin, nga këndvështrimi i babait.
42. Njohuri për Drejtshkrim 12 Zanorja e e theksuar
• Të shkruajë e të shqiptojë si duhet zanoren e të theksuar para bashkëtingëlloreve: m, n, nj.
gjuhën
në trup të fjalës
- Të shkruajë si duhet fjalët e prejardhura e të përbëra të formuara nga fjalë që kanë zanoren e të theksuar.
43. Të shkruarit 4 Përmbledhja e pjesës • Të paraqitë grafikisht njohuritë e marra për shkrimin e përmbledhjes.
- Të përdorë tri teknikat e të shkruarit të një përmbledhjeje.
- Të shkruajë përmbledhjen e një prej tregimeve të dhëna në tekst, duke u mbështetur te grafiku i përmbledhjes.
44. Të shkruarit 5 Përmbledhja e pjesës - Të respektojë rregullat drejtshkrimore gjatë shkrimit të përmbledhjes.
45. Njohuri për
gjuhën
Drejtshkrim 13 Zanorja ë e theksuar
në trup të fjalës
• Të shkruajë saktë zanoren ë të theksuar që në dialektin e Veriut i përgjigjet â hundore.
- Të shkruaj si duket fjalët e prejardhura e të përbëra, të formuara nga fjalë që e kanë zanoren ë të theksuar në një trup të tyre.
- Të shkruajë në shqipen standarde tekste që janë në gegërisht dhe kanë â.
46. Të lexuarit 24 Roja (F. Braun) • Të dallojë veçoritë e romanit fantastik-shkencor.
- Të identifikojë në tekstin e dhënë:
a. vendin ku zhvillohet ngjarja,
b. personazhet,
c. konfliktin.
- Të renditë fjalitë e dhëna, sipas rrjedhës logjike të ngjarjes.
- Të krahasojë krijimin e tij me tregimin e Braunit, ndihmuar nga 4 elementet e dhëna: skena, personazhet, konflikti,
elementi fantastiko-shkencor.
- Të argumentojë qëllimin e zgjedhjes së “befasisë artistike” në mbyllje të fragmentit.
47. Të lexuarit 25 Roja (F. Braun) - Të zbulojë në tekst gjuhën me të cilën përshkruhen qeniet jashtëtokësore dhe qeniet njerëzore, sipas këndvështrimit
të personazheve.
- Të në tekst detajet me të cilat përshkruhen:
a. Vendi dhe atmosfera rreth tij,
b. Gjendja fizike e personazhit.
c. Ndjesitë e personazhit.
- të përshkruajë me fjalët e tekstit një nga personazhet kryesore të fragmentit
- të krijojë një fjalorth me fjalë nga fusha e astronomisë duke dhënë shpjegimin e secilës prej trye.
6

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
48. Njohuri për
gjuhën
Drejtshkrim 14 Emrat / mbiemrat më
-ër, -ërr, -ël
49. Të lexuarit 26 Djemtë e rrugës Pal
(F. Molnar)
• Të shkruajë saktë emrat që mbarojnë më: -ër, - ërr, -ël duke kujtuar rregullën për rastet kur bie ë.
- Të shkruajë saktë mbiemrat që mbarojnë më: -ër, - ërr, -ël në numrin shumës.
- Të lakojë grupet emërore (emër+mbiemër) që mbarojnë më: -ër, - ërr, -ël, në njëjësin dhe shumësin e shquar e të
pashquar.
- Të shkruajë saktë fjalët e prejardhura (nga emra/mbiemra me -ër, - ërr, -ël , veçanërisht rastet që bëjnë përjashtim
nga rregulla.
• Të dallojë elementet e subjektit në një krijim realist.
- Të tregojë për mënyrën se si e kalon kohën e lirë, duke pasur parasysh radhën e ngjarjes.
- Të lexojë fragmentin për të identifikuar elementet e subjektit.
- Të përshkruaj pikën kulmore të tregimit.
- Të plotësojë me informacionin e kërkuar Hartën e tregimit.
50. Të lexuarit 27 Djemtë e rrugës Pal - Të dallojë fjalët kyç të tregimit, që lidhen me:
a. entuziazmin dhe vrullin rinor
b. mjedisin e varfër
c. hapësirën fizike dhe shpirtërore
- Të listojë rregullat e lojës së djemve.
51. Njohuri për
gjuhën
Drejtshkrim 15 Emrat me dy trajta
shumësi
52. Të lexuarit 28 Një dozë “poliane”
(E. Porter)
53. Të lexuarit 29 Një dozë “poliane”
54. Njohuri për
gjuhën
Drejtshkrim 16 Nyja e përparme te
përcaktorët emra
55. Orë në
dispozicion
Diktim
56. Të lexuarit 30 Fliperi dhe fëmija
(Lë Klezio)
- Të ndërtojë hartën semantike për tri personazhet e tregimit.
• Të dallojë emrat me dy trajta shumësi.
- Të shkruaj saktë emrat që kanë dy trajta shumësi.
- Të formojë fjali me fjalët e dhëna.
- Të zbulojë kuptimin e trajtës së shumësit duke përdorur “Fjalorin e gjuhës shqipe”.
• Të lexojë për të veçuar pjesën që e çudit, entuziazmon, zemëron dhe të argumentojë çdo zgjedhje.
- t’u përgjigjet katër pyetjeve të tekstit lidhur me:
a. personazhet kryesore të tregimit
b. gjendjen e tyre shpirtërore
c. rëndësinë e “lojës të të kënaqurit”, kuptimin e fjalës”një dozë poliane”
- Të listojë cilësitë e Polianës.
- Të shkruajë vazhdimin e ngjarjes, mbështetur në imagjinatën e tij.
- Të gjejë në tekst detajet ku natyra dhe karakteri i dy motrave janë të ndryshëm, duke dhënë mendimin e tij për secilën.
- Të listojë cilësitë e karakterit të të dyja personazheve duke i nënvizuar në tekst..
- Të përshkruajë me gojë (10 fjali) portretin fizik e moral të Polianës.
- Të zgjedhë personazhin e tij/saj të preferuar duke argumentuar zgjedhjen.
• Të përdorë saktë nyjat e përcaktorëve emra në grupet emërore, kur emri i rasës gjinore vjen:
a. një emri në rasën gjinore, dhanore, rrjedhore, njëjës, të pashquar;
b. pas një emri të gj. femërore në rasën gjinore, dhanore, rrjedhore, njëjës, të pashquar;
c. emri i rasës gjinore nuk përcakton emrin bërthamë të grupit emëror;
d. emri i rasës gjinore përcakton jo emrin bërthamë, por grupin emëror.
• Të parashikojë ngjarje, mbështetur në titullin e dhënë.
- Të krahasojë ngjarjen e parashikuar me atë të dhënë në tekst, duke
7

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
- Të identifikojë në tregim:
a. vendin ku zhvillohet ngjarja
b. kohën reale të zhvillimit të ngjarjes
c. personazhet kryesore
d. loja që luhet
e. rrëfyesin e ngjarjes
- Të listojë arsyet që e bëjnë djalin të jetë i përqendruar.
- Të dallojë fjalët e veçanta që përdor autori gjatë lojës së djalit, si:
a. Tingujt e zhurmat
b. Veprimet dhe ndjesitë e djalit
c. detajet që e bëjnë të gjallë përshkrimin.
- Të komentojë epitetet e përdoruara
57. Të folurit 4 Lojërat elektronike • Të diskutojë rreth lojërave elektronike.
- Të përshkruaj lojërat elektronike dhe mënyrën e përdorimit të tyre.
- Të japë mendimin për lojërat elektronike dhe të argumentojë pse e tërheqin ato.
- Të flasë për anët e tyre duke listuar disa efekte pozitive dhe negative.
- Të krahasojë lojërat elektronike me lojërat në natyrë duke treguar për lojën e tij të parapëlqyer.
58. Njohuri për
gjuhën
Drejtshkrim 17 Fjalët e prejardhura
me prapashtesat-si, -
ri,ar,...
59. Të lexuarit 31 Bota e Sofisë
(J. Garder)
- Të përshkruajë ndjesitë që e pushtojnë kur fiton dhe humbet në lojërat elektronike.
• Të shkruajë saktë fjalët që dalin me temë më bashkëtingëllore.
- Të shkruajë saktë fjalët e prejardhura që dalin me temë në zanore, që marrin prapashtesat -tar, -tor, -si, -ri.
- Të shkruajë saktë format që marrin gjatë lakimit mbiemrat e formuar me prapashtesat -shëm,
- Të veçojë temën fjalëformuese nga prapashtesa në fjalët e dhëna.
- Të ndërtojë fjalë të prejardhura, mbështetur në temat dhe prapashtesat e dhëna.
• Të identifikojë veçoritë e romanit filozofik.
- Të dallojë çështjet që kanë karakter filozofik.
- Të lexojë dhe të zbulojë pyetjet enigmë që e mundojnë personazhin kryesor, Sofinë.
- Të nxjerrë nga fragmenti katër problemet që shqetësojnë secilin nga grupet shoqërore të përmendura.
- Të shpjegojë kuptimin e pyetjes filozofike “Pse jetojmë?”.
- Të nxjerrë në pah veçoritë e këtij tregimi krahasuar me tregimet e tjera.
- Të shkruajë një ese filozofike me titull: “Ne jemi këtu në Tokë për të”.
60. Të lexuarit 32 Bota e Sofisë - Të zbulojë veçoritë e personazheve, mbështetur në dialogun vajzë-nënë.
- Të nxjerrë në pah arsyet e moskuptimit të Sofisë me të ëmën.
- Të hartojë një fjalorth me fjalë që i përkasin fjalorit filozofik.
61. Njohuri për Drejtshkrim 18 Drejtshkrimi i fjalëve - Të identifikojë dy temat fjalëformuese në fjalët e përbëra.
gjuhën
të përbëra
- Të shkruajë saktë fjalët e përbëra, kur:
a. tema e parë mbaron me ë të patheksuar,
b. tema e parë mbaron me ë dhe tema e dyta fillon me zanore.
62. Të folurit 5 Elementet e rrëfimit • Të dallojë në një tekst të dhënë elementet e rrëfimit.
- Të identifikojë rrëfyesin në tregimet e dhëna.
- Të analizojë rolin e rrëfyesit në një tekst.
- Të vërë në dukje raportet që ekzistojnë mes shkrimtarit dhe lexuesit në tregimet e dhëna.
- Të analizojë elementet e rrëfimit ndihmuar nga skema e dhënë.
8

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
63. Njohuri për Drejtshkrim 19 Shkrimi i datës • Të shkruajë si duhet datën në tri mënyra të ndryshme: kur muaji shënohet me fjalë, me shifra arabe, me
gjuhën
shifra romake.
64. Të lexuarit 33 Dy botët
• Të identifikojë veçoritë e romanit psikologjik.
(H. Hese)
- Të parashikojë një ngjarje, ngacmuar nga titulli “Dy botët” dhe pyetjet e dhëna.
- Të krahasojë krijimin e tij me fragmentin e dhënë dhe ç’pika të përbashkëta vë re.
- Të plotësojë skedën e veçorive të romanit psikologjik, ndihmuar nga fragmenti dhe informacioni i tekstit.
- Të zbulojë sa më shumë fjalë që shërbejnë në përshkrimin e dy botëve (personat, objektet/vendet,
veprimtaritë/cilësitë, ndjesitë).
- Të japë përvoja vetjake rreth ndryshimeve që vë re për botën brenda dhe jashtë familjes.
65. Të lexuarit 34 Dy botët
- Të japë mendimin e tij për problemet që e shqetësojnë personazhin kryesor (familja, shoqëria, realiteti).
(H. Hese)
- Të dallojë në tekst epitetet, krahasimet, metaforat duke shpjeguar efektin e tyre stilistik.
- Të japë mendimin e tij rreth ndihmës që i ka dhënë familja dhe shoqëria, shkolla për të përballuar realitetin dhe
vështirësitë e jetës.
66. Njohuri për Drejtshkrim 20 Shenjat e pikësimit
• Të përdorë drejt shenjat e pikësimit në ligjëratën e drejtë.
gjuhën
në ligjëratën e drejtë - Të veçojë fjalët përmendëse dhe drejtuese duke shpjeguar përdorimin e shenjave të pikësimit kur ato ndodhen në
fillim, në mes dhe në fund.
67. Njohuri për
gjuhën
Drejtshkrim 21 Shenjat e pikësimit - Të shkruajë një tekst me 15-20 fjali në ligjëratë të drejtë.
68. Të shkruarit 6 Teksti psikologjik
• Të dallojë veçoritë e shkrimit të një teksti psikologjik.
(të shkruarit)
- Të bëjë analizën psikologjike të personazhit, duke plotësuar një test psikologjik
69. Të lexuarit LIRIKA 35 Kroi; Mbrëmja
- Të dallojë veçoritë e poezisë lirike, si poezi e ndjenjës dhe meditimit
(Safo)
- Të nënvizojë në poezi detajet që krijojnë gjendjen e paqes e të qetësisë.
- Të identifikojë elementet e peizazhit në poezinë “Kroi”.
- Të krahasojë përshkrimin e kroit nga Safoja me kroin e poezisë lirike “Kroi i fshatit tonë” të L. Poradecit.
- Të zbulojë bukurinë e natyrës dhe simbolikën e mbrëmjes në poezinë “Mbrëmja”.
- Të përshkruaj ndjesitë që i lindin kur lexon këto dy poezi lirike.
70. Të folurit 6 Rrëfimi lirik; Kroni i
• Të dallojë veçoritë e prozës poetike.
katundit (E. Koliqi) - Të krahasojë poezinë “Kroi” të Safos me këtë krijim.
- Të diskutojë për dallimin ndërmjet poezisë dhe prozës poetike
- Të shpjegojë simbolikën e kroit në të dyja krijimet.
- Të nënvizojë në përshkrim detajet me të cilat jepet ikja e kohës.
- Të sjellë përvoja vetjake nga çastet e fëmijërisë dhe ndryshimet që ka pësuar ai dhe njerëzit e tij të dashur.
71. Njohuri për Drejtshkrim 22 Shenjat e pikësimit - Të përdorë si duhet shenjat e pikësimit: pikëçuditjen dhe shumëpikëshin.
gjuhën
- Të ndërthurë teorinë me praktikën në përdorimin e shenjave të pikësimit.
72. Orë në
Ushtrime për
- Të ushtrohet duke shfaqur njohuritë e marra në ushtrimet përkatëse.
dispozicion
pikëçuditjen dhe
shumëpikëshin
73. Orë në
dispozicion
Diktim
74. Të lexuarit 36 Mbramja
• Të dallojë veçoritë e lirikës së peizazhit.
(E. Mekuli)
- Të zbulojë në poezinë e dhënë vargjet që përshkruajnë perëndimin e diellit.
9

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
75. Të folurit 7 Përshkrimi objektiv
dhe subjektiv
76. Njohuri
gjuhësore
- Të zbulojë imazhet e ngjyrave dhe lëvizjeve.
- Të përcaktojë vargjet ku jepen mendimet e paraqitura në organizues.
- Të dallojë metaforat e përdorura në poezi dhe figurat e tjera letrare.
• Të dallojë përshkrimin objektiv nga ai subjektiv.
- Të paraqesë grafikisht pesë hapat që ndiqen për realizimin e një përshkrimi.
- Të dallojë qëllimin e të dyjave llojeve të përshkrimeve, duke analizuar veçoritë e secilës.
- Të zbulojë veçoritë e shkrimit objektiv dhe subjektiv, nëpërmjet:
a. këndvështrimit
b. qëllimit
c. objektit të përshkrimit
d. gjuhës
- Të analizojë elementet e përshkrimit objektiv në dy tekstet shkencore.
- Të krahasojë përshkrimin në një tekst shkencor dhe një tekst letrar dhe të nxjerrë në pah ndryshimet.
- Të bëjë një përshkrim objektiv dhe një subjektiv, mbështetur në temat e dhëna.
Sintaksë 23 Fjalia e thjeshtë • Të formulojë përkufizimin rreth fjalisë.
- Të dallojë fjalitë e thjeshta nga ato të përbëra.
- Të dallojë fjalitë një dhe dykryegjymtyrëshe në fjalitë e dhëna.
- Të ndërtojë një tekst të shkurtër me fjali dykryegjymtyrëshe dhe njëkryegjymtyrëshe emërore dhe foljore.
77. Të shkruarit 7 Përshkrimi objektiv
dhe subjektiv
78. Të shkruarit 8 Përshkrimi objektiv
dhe subjektiv
79. Njohuri Sintaksë 24 Grupet brenda fjalisë
gjuhësore
së thjeshtë ....
80. Të lexuarit 37 Krijimi i rruzullit (P.
Bogdani)
81. Të folurit 8 Shkenca dhe sensi i
misterit
82. Të lexuarit 38 Fjalët e qiririt
(N. Frashëri)
- Të ndërtojë fjali të thjeshta me gjymtyrë homogjene.
• Të përzgjedhë tekste me përshkrime objektive dhe subjektive.
- Të përshkruajë një objekt të dhënë sipas këndvështrimit objektiv e subjektiv.
- Të bëjë një përshkrim objektiv dhe subjektiv me temat e dhëna.
- Të vlerësojë punën e shokëve për realizimin e strukturës të secilit përshkrim.
• Të dallojë grupet kryesore në fjalinë e thjeshtë.
- Të shpjegojë strukturën e GE dhe GF.
- Të vërë në dukje tri funksionet që luajnë përbërësit e GE dhe pesë funksionet e GF.
- Të dallojë temën dhe remin në fjalitë e dhëna.
- Të interpretojë në role të specializuara krijimin e botës, mbështetur në teoritë mitike dhe shkencore.
- Të zbulojë në poezi detajet që tregojnë kaosin në krijimin e botës, sipas poetit.
- Të bëjë interpretimin e poezisë.
- Të dallojë enumeracionin e përdorur.
• Të njohë personalitetin e Anjshtajnit.
- Të komentojë thëniet e dhëna në tekst.
- Të diskutojë për misterin dhe shkencën.
- Të kërkojë materiale në internet për shkencën dhe misterin.
• Të zbulojë vargjet që tregojnë misionin e poetit dhe dëshirën e tij për vetëflijim.
- Të ndërtojë hartën e mendimit “Naimi poet”: poet lirik, atdhetar, mendimtar, romantik.
- Të kuptojë mesazhin që përcjell autori në këtë poezi.
- Të shpjegojë simbolin e qiririt.
- Të dallojë llojin e vargut dhe rimës dhe të shpjegojë rolin që luajnë në ritmin e kësaj ligjërate oratorike .
10

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
83. Njohuri
gjuhësore
Sintaksë 25 Ushtrime për grupet
brenda fjalisë së
thjeshtë
84. Të lexuarit 39 Ëndrra e prerë
(D. Agolli)
85. Të lexuarit 40 Në mundsh
(R. Kipling)
86. Njohuri për
gjuhën
Sintaksë 26 Përcaktori, mënyrat e
shprehjes
87. Orë në
Ushtrime për
dispozicion
përcaktorin
88. Të lexuarit 41 Shatërvani i sëmurë
(A. Palaceski),
Shushurijnë
(Xh. Spahiu)
89. Të lexuarit
90. Njohuri për
gjuhën
• Të zëvendësojë GE dhe GF me grupe emërore dhe foljore të dhëna.
- Të tregojë funksionin që luajnë përbërësit e secilit grup në fjalitë e dhëna.
- Të zgjerojë dhe të zvogëlojë fjalitë duke zgjeruar dhe zvogëluar GE dhe GF të dhëna.
• Të zbulojë nëntekstin e vargjeve të dhëna.
- Të gjejë një titull për secilën strofë, mbështetur në nëntekstin që ajo mbart.
- Të shfaqë mendimin e tij për kontrastin ndërmjet dy kohëve që gjendet në poezi.
- Të dallojë epitetin metaforik.
• Të lexojë poezinë për të zbuluar këshillat që i jep autori të birit.
- Të zbulojë mesazhin që përcjell autori përmes vargjeve të poezisë.
- Të argumentojë pse këto këshilla janë të vlefshme për të dyja gjinitë.
- Të krahasojë këtë poezi me poezinë “Me jetue”, mbështetur në këshillat që përcjellin.
- Të shpjegojë vlerat stilistike të përsëritjes së foljes “në mundsh”.
• Të dallojë bërthamën dhe përbërësit e grupit emëror.
- Të tregojë me se shprehet përcaktori.
- Të gjejë përcaktorët në një tekst të dhënë.
- Të tregojë ndryshimet që pëson përcaktori për t`u përshtatur me emrin bërthamë.
- Të argumentojë përshtatjen e përcaktorit me emrin bërthamë.
- Të shkruajë fjali ku përcaktori të jetë i veçuar, i zgjeruar dhe i pazgjeruar.
Të vendosë në shumës grupet emërore të dhëna.
• Të zbulojë të përbashkëtën që kanë këto dy poezi: shqetësimi i dy poetëve, duke listuar mjetet shprehëse
që përdorin ( zhurmat e tingujt).
- Të dallojë elementet e peizazhit, duke u ndihmuar nga pyetjet e dhëna.
- Të shpjegojë efektin e onomatopesë për krijimin e atmosferëve të ndryshme në këto dy poezi.
- Të dallojë efektin stilistik të tri foljeve në mohore.
Sintaksë 27 Ndajshtimi • Të dallojë ndajshtimin si një lloj përcaktori.
- Të shpjegojë veçoritë e përcaktorit.
- Të ndërtojë ndajshtime mbështetur në emra bërthamë.
91. Të lexuarit 42 Zemra, Pasqyra
(G. Apolineri)
92. Të lexuarit 43 Lamtumirë
(L. Poradeci)
93. Njohuri
gjuhësore
Sintaksë 28 Përcaktori
kallëzuesor
- Të dallojë ndajshtimin e zgjeruar nga ai i pazgjeruar.
• Të zbulojë të veçantën në formën e shkrimit të këtyre poezive.
- Të gjejë idenë që ka dashur të shprehë autori.
- Të dallojë ngjashmëritë dhe dallimet që ekzistojnë mes poezive.
- Të lexojë dy variantet e poezisë “Lamtumirë” dhe të përcaktojë ndryshimet e bëra në to.
- Të përcaktojë se cila nga poezitë është varianti i ndryshuar dhe të argumentojë përcaktimin e bërë.
- Të veçojë vargun, strofën që i pëlqen më shumë duke dhënë arsyet e tij.
• Të dallojë përcaktorin kallëzuesor të kryefjalës.
- Të krahasojë dhe të vërë në dukje ndryshimet ndërmjet përcaktorit, kallëzuesit emëror dhe përcaktorit kallëzuesor të
kryefjalës.
- Të listojë foljet përmes të cilave lidhet përcaktori kallëzuesor me kryefjalën.
- Të dallojë përcaktorin kallëzuesor të kryefjalës nga rrethanori, kur shprehet me emër të paraprirë nga fjalët si, për.
11

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
94. Orë në
dispozicion
Përcaktori
kallëzuesor Ushtrime
- Të tregojë vendin që zë përcaktori kallëzuesor në fjali.
95. Të shkruarit 9 Imazhet poetike • Të krijojë një poezi të shkurtër.
- Të zgjedhë llojin e poezisë.
- Të zgjedhë një temë për poezinë.
- Të zgjedhë llojin e vargut.
96. Të shkruarit 10 Imazhet poetike - Të diskutojë me shokët për poezinë që ka krijuar.
97. Njohuri
gjuhësore
98. Njohuri
gjuhësore
Sintaksë 29 Kundrinori i drejtë
dhe i zhdrejtë
Sintaksë 30 Kundrinori i drejtë
dhe i zhdrejtë
(Ushtrime)
99. Të lexuarit DRAMATIKA 44 Antigona
(Sofokliu)
- Të japë shembuj në fjali të përcaktorit kallëzuesor të kryefjalës, ndihmuar nga foljet e mbiemrat e dhënë
- Të ndërtojë fjali ku të përdorë shprehje frazeologjike në funksion të përcaktorit kallëzuesor të kryefjalës.
- Të kthejë në funksion të përcaktorit kallëzuesor të kryefjalës gjymtyrën mbiemërore të kallëzuesit emëror duke
zëvendësuar këpujën jam.
- Të përshkruajë një mjedis, stinë etj. ku të përdorë përcaktorë, kallëzues emërorë dhe përcaktorë kallëzuesor të
kryefjalës.
- Të vlerësojnë punën e njëri-tjetrit.
• Të dallojë llojet e kundrinorëve.
- Të shpjegojë karakteristikat e kundrinorit të drejtë dhe të zhdrejtë.
- Të dallojë kundrinorin e drejtë të shprehur me pjesë të nënrenditur ftilluese.
- Të dallojë kundrinorët në fjalitë e dhëna duke përcaktuar me se shprehen ata.
- Të ndërtojë fjali të përbëra, ku pjesa e nënrenditur të ketë funksionin e kundrinorit të drejtë.
- Të dallojë kundrinorin e zhdrejtë me parafjalë në fjalitë e dhëna duke treguar veçoritë e tij.
- Të shndërrojë foljet FV në folje të FJoV dhe të dallojë ndryshimet që ndodhin në fjali.
• Të dallojë veçoritë e tragjedisë.
- Të tregojë subjektin e kësaj tragjedie, duke e vënë veten në rolin e autorit.
- Të identifikojë në fragment:
a. personazhet
b. shkakun e dënimit të Antigonës
c. ndjesitë e Antigonës para vdekjes
- Të përshkruajë cilësitë fizike e morale të personazheve, mbështetur në fjalët dhe veprimet e tyre.
- Të listojë ndjenjat që shfaq Antigona para vdekjes.
- Të zbulojë mesazhin që përcjell tragjedia “Antigona”.
100. Të lexuarit 45 Antigona - Të përshkruaj portretin, veshjen, gjendjen psikologjike të personazheve.
- Të zbulojë pjesët ku jepen mendimet e Antigonës, Kreonit, dhe korit ndaj vendimit për të ndëshkuar Antigonën.
- Të zbulojë ndjenjat, mendimet dhe cilësitë e karakterit që shfaqin të tri personazhet.
- Të identifikojë në monologun e Antigonës dy çiftet e fjalive që mbartin notat tragjike.
101. Të lexuarit 46 Katërmbëdhjetë vjeç
dhëndër
(A. Z. Çajupi)
102. Të lexuarit 47 Katërmbëdhjetë vjeç
dhëndër
- Të japë gjykimin e tij rreth këtyre personazheve.
• Të dallojë veçoritë e komedisë.
- Të njohë personazhet e kësaj komedie dhe të plotësojë hartën semantike të personazheve.
- Të zbulojë si realizohet komizmi në fragment: biseda mes Tanës dhe Vangjelit.
- Të dallojë dramën e Tanës, që nga mënyra s’kërkon ta zgjidhë bëhet figurë komike.
- Të përcaktojë mënyrën e rrëfimit në fragmentin e dhënë.
- Të interpretojë pjesën në role.
- Të shkruaj një ese me temë: “Nga e kanë burimin dallimet gjinore: nga natyra apo nga shoqëria”.
12

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
103. Njohuri
gjuhësore
104. Orë në
dispozicion
Sintaksë 31 Rrethana e kohës • Të shpjegojë me se shprehet rrethana e kohës në fjalinë e thjeshtë dhe të përbërë.
- Të dallojë rrethanorin e kohës dhe pjesën e nënrenditur kohore.
- Të përdorë si duhet rrethanorin e kohës dhe pjesën e nënrenditur kohore.
105. Të lexuarit 48 Revolta e marinarëve
(P. Klodel)
- Të shndërrojë GE (II) me funksionin rrethanor kohe në fjalinë e thjeshtë në pjesë të nënrenditur kohore.
Rrethana e vendit • Të shpjegojë me se shprehet rrethana e vendit në fjalinë e thjeshtë dhe të përbërë.
- Të identifikojë veçoritë e rrethanorit të vendit.
- Të dallojë rrethanorin e vendit dhe me se shprehet.
- Të dallojë pjesën e nënrenditur vendore dhe vendin e saj në fjali.
- Të shndërrojë rrethanorin e vendit në pjesë të nënrenditur vendore.
• Të dallojë veçoritë e dramës.
- Të listojë arsyet e revoltës së marinarëve dhe të këmbënguljes së Kolombit për të vazhduar udhëtimin.
- Të shpjegojë qëndrimin që mban Kolombi ndaj kërkesave të marinarëve.
- Të zbulojë konfliktin dramatik dhe kur arrin ai pikën kulmore.
- Të shpjegojë simbolikën e zogut që shfaqet në fund të skemës.
- Të lexojë me role dramën.
106. Të lexuarit 49 Revolta e marinarëve - Të analizojë dy personazhet e fragmentit.
- Të ndërtojë grafikun e zhvillimit të ngjarjes në këtë skenë dhe ta ilustrojë me pjesë nga fragmenti.
- Të nënvizojë detajet që karakterizojnë gjendjen emocionale të dy personazheve kryesore.
107 Njohuri
gjuhësore
108 Orë në
dispozicion
109.
110.
- Të zbulojë elementin e tragjedisë antike duke shpjeguar rolin që luan ai.
Sintaksë 33 Rrethana e shkakut • Të shpjegojë me se shprehet rrethana e shkakut në fjalinë e thjeshtë dhe të përbërë.
- Të identifikojë veçoritë e rrethanorit të shkakut.
- Të dallojë rrethanorin e shkakut dhe pjesën e nënrenditur shkakore.
- Të shndërrojë GE (II) me funksionin rrethanor shkaku në fjalinë e thjeshtë me pjesë të nënrenditur shkakore.
- Të përdorë në fjali rrethanorë shkaku dhe pjesë të nënrenditura shkakore.
Rrethana e qëllimit • Të shpjegojë me se shprehet rrethana e qëllimit në fjalinë e thjeshtë dhe të përbërë.
- Të identifikojë veçoritë e rrethanorit të qëllimit.
- Të dallojë rrethanorin e qëllimit dhe pjesën e nënrenditur qëllimore.
- Të shndërrojë GE (II) me funksionin rrethanor qëllimi në fjalinë e thjeshtë në pjesë të nënrenditur qëllimore.
- Të përdorë në fjali rrethanorë qëllimi dhe pjesë të nënrenditura qëllimore.
Të folurit 9 Teatri • Të hulumtojë për të grumbulluar materiale rreth teatrit dhe aktorit të madh A. Moisiut.
- Të diskutojë rreth vlerave të teatrit.
Të lexuarit III. Tekste të
llojeve të
ndryshme
Të lexuarit 52
111. Njohuri
gjuhësore
50 Konstandini i vogëlith
dhe kthimi i Odiseut
(E. Çabej)
- Të përshkruaj emocionet që ka përjetuar kur ka parë një skenë në teatër.
• Të dallojë tekstet joletrare nga tekstet letrare.
- Të dallojë elementet që përbëjnë esesë argumentuese.
- Të analizojë strukturën e esesë.
- Të dallojë informacionin që jepet në secilën nga pjesët e strukturës së esesë.
- Të riprodhojë faktet e përbashkëta që lidhen me personazhet që trajtohen në ese.
Sintaksë 32 Rrethana e mënyrës • Të dallojë me se shprehet rrethana e mënyrës në fjalinë e thjeshtë dhe të përbërë.
- Të shpjegojë vendin e rrethanorit të mënyrës në fjalinë e thjeshtë dhe të pjesës së nënrenditur në fjalinë e përbërë.
- Të plotësojë fjalitë e dhëna nga një rrethanor mënyre.
13

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
112. Orë në
dispozicion
- Të ndërtojë fjali me rrethanorë mënyre dhe pjesë të nënrenditur mënyrore.
Rrethana e sasisë • Të dallojë me se shprehet rrethana e sasisë në fjalinë e thjeshtë dhe të përbërë.
- Të dallojë në fjalitë e dhëna veçoritë e rrethanorit të sasisë.
- Të plotësojë fjalitë e dhëna me nga një rrethanor sasie.
113. Të shkruarit 11 Eseja argumentuese • Të dallojë esenë bindëse argumentuese.
- Të dallojë në informacionin teorik elementet që e dallojnë esenë bindëse nga eseja argumentuese.
- Të shkruajë një ese bindëse me një nga temat e dhëna, duke iu përmbajtur skemës:
a. tema
b. propozimi
c. argumentet
d. gjuha
e. mbyllja
114. Të shkruarit 12 Eseja argumentuese - Të evidentojë hapat që ka ndjekur për shkrimin e një eseje argumentuese- bindëse.
115. Të lexuarit 51 Tanusha e Laura
(Gj. Fishta)
- Të vlerësojë esenë e shkruar duke përdorur “Konferencë shkrimi me vetveten”.
• Të dallojë veçoritë e esesë krahasuese.
- Të nxjerrë në pah stilin e dy krijuesve (krijuesit popullor dhe Petrarkës), përdorur në esenë krahasuese të Gj. Fishtës;
a. bukurinë e dy vashave
b. mënyrën e jetesës së dy autorëve
c. gjuhën dhe stilin e përdorur nga të dy autorët
- Pasi të vëzhgojë dy figurat dhe të lexojë informacionin e dhënë të nxjerrë në pah pse Fishta bën krahasimin e tyre
(Tanushë-Laura) me perëndeshat antike.
116. Njohuri
gjuhësore
Drejtshkrim 34 Presja • Të përdorë drejtë presjen në fjalinë e përbërë, gjymtyrët homogjene, gjymtyrët e veçuara etj.
117. Orë në
dispozicion
118. Orë në
dispozicion
119 Të shkruarit 13 Eseja e krahasim- - Të krahasojë dy objekte duke u bazuar në ngjyrën, formën, materialin etj.
kontrastit
- Të krahasojë dy tekste këngësh, duke u mbështetur në temën, qëllimin, figuracionin, muzikën etj.
120. Të shkruarit 14 Eseja e krahasim- - Të shkruaj një ese krahasim-kontrasti temë të lirë.
kontrastit
- Të sjellin në klasë ese që janë ese të krahasim-kontaktit. Të analizojë strukturat e tyre.
121. Të lexuarit 52 Përkthimi i soneteve
• Të dallojë veçoritë e parathënies.
(V. Kokana)
- Të zbulojë të dhënat që parathënia i jep lexuesit për rrugën e vështirë për përkthimin e soneteve.
- Të identifikojë rrugën e formimit të autorit si përkthyes:
a. studimi i gjuhës angleze
b. studimi i veprave të autorëve të shquar
c. zbulimi i bukurisë mahnitëse të këtyre veprave
- të krahasojë variantin e poezisë në gjuhën angleze me atë të përkthyer në shqip, duke vënë në dukje:
a. gjatësinë e vargjeve
b. fjalët korresponduese
c. rimat, llojin e strofës.
14

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
122. Të folurit 10 Parathënia dhe
pasthënia e një libri
• Të diskutojë për veçoritë e parathënies dhe pasthënies të një teksti.
- Të tregojë se çfarë përmban parathënia dhe pasthënia.
- Të sjellë shembuj parathëniesh e pasthëniesh dhe të vërë në dukje veçoritë e tyre.
123. Njohuri Leksikologji 35 Fjalëformimi - Të përkufizojë konceptet: morfemë fjalëformuese dhe trajtëformuese.
gjuhësore
- Të formojë familje fjalësh nga rrënjët e dhëna.
124. Të lexuarit 53 Në Manastir te
• Të dallojë në informacionin e dhënë veçoritë e udhëpërshkrimit, si lloj i veçantë shkrimi.
Migjeni
- Të identifikojë në udhëpërshkrimit e dhënë fjalitë me të cilat përshkruhet:
(N. Jorgaqi)
a. mjedisi
b. të dhënat për jetën e Migjenit
c. ndjesitë e autorit
125. Të lexuarit 56
126. Të shkruarit 15 Udhëpërshkrimi - Të veçojë nga informacioni i dhënë detajet që nevojiten për një udhëpërshkrim.
- Të dallojë elementet e një udhëpërshkrimi.
- Të bëjë një udhëpërshkrim për një vend që ka vizituar ndihmuar nga gjashtë rregullat e listuara dhe modeli i dhënë .
127. Të shkruarit 16 Udhëpërshkrimi • Të përzgjedhë strukturat e duhura gjuhësore dhe fjalorin e përshtatshëm për të realizuar udhëpërshkrimin.
129.
Njohuri për
gjuhën
- Të vlerësojë punimin e tij dhe të shokëve duke shkëmbyer materiale me njëri-tjetrin.
Leksikologji 36 Etimologjia - Të dallojë etimologjinë shkencore dhe popullore të fjalëve.
- Të dallojë elementet që dallojnë këto dy etimologji.
- Të tregojë për rrugën që ndjek etimologu për zbulimin e etimologjisë së fjalëve.
129. Të lexuarit 54 Kërkime arkeologjike
(K. Prashniker; A.
Shober)
130. Të lexuarit 55 Tradita dhe zakone
të Shkodrës
(E. Çapaliku)
131. Të lexuarit 56 Prijësit shpirtërorë të
Nolit të ri (F. Noli)
- Të diskutojë për kulturën që duhet të ketë studiuesi i etimologjisë.
• Të evidentojë veçoritë e një shkrimi shkencor (arkeologjik).
- Të dallojë faktet që sjell shkrimi për vjetërsinë e Krujës:
a. informacioni rreth poezisë gjeografike,
b. klimës,
c. popullsisë,
d. prejardhjes së emrit të Krujës.
- Të krahasojë këtë tekst shkencor me udhëpërshkrimin dhe të nxjerrë në pah të përbashkëtat dhe të veçantat e tyre.
• Të dallojë lloje tekstesh, si: kujtime lidhur me një dasmë shkodrane, rregullat e organizimit të fejesës e
martesë.
- Të shpjegojë me anë të fjalorit të gjuhës shqipe a të fjalorëve të tjerë fjalët e panjohura.
- Të tregojë për disa nga zakonet dhe traditat e fejesës dhe të martesës.
- Të diskutojë rreth ndryshimeve që kanë pësuar doket dhe zakonet e fejesës dhe martesës në ditët e sotme.
• Të dallojë veçoritë e autobiografisë.
- Të dallojë tekstin biografik nga ai autobiografik.
- Të evidentojë të dhënat biografike nga jeta e Nolit.
- Të veçojë cilësitë e personazheve që e kanë tërhequr Nolin.
- Të listojë arsyet që e kanë detyruar Nolin të zgjedhë Krishtin, Napolonin dhe Skënderbeun si prijës shpirtërorë.
- Të diskutojë për udhërrëfyesin që ka zgjedhur duke argumentuar zgjedhjen.
132. Të lexuarit 57 Ç’janë kujtimet? • Të dallojë veçoritë e kujtimeve, si lloj joletrar.
15

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
133. Njohuri për
gjuhën
(P. Marko) - Të krahasojë shpjegimin e tij për kujtimet (sipas skedës që ka plotësuar) me atë që jep P. Markoja në kujtimet e veta.
- Të shpjegojë kuptimin metaforik të shprehjes “Deti i kujtesës”.
- Të zbërthejë vlerën që kanë kujtimet.
Leksikologji 37 Frazeologjia • Të japë përkufizimin e konceptit shprehje frazeologjike.
- Të listojë veçoritë e shprehjeve frazeologjike.
- Të klasifikojë shprehjet frazeologjike mbështetur në klasën e fjalës gjegjëse.
- Të dallojë njësitë frazeologjike nga fjalët e urta.
- Të ndërtojë fjali me shprehje frazeologjike.
Ushtrime
134. Orë në
dispozicion
135. Të folurit 11 Kujtimet me të
rëndësishme
136. Të shkruarit 17 Teksti autobiografik
dhe biografik
137. Të shkruarit 18
138. Të lexuarit 58 Tefta Tashko Koço
(V. File)
139. Njohuri
gjuhësore
Leksikologji 38 Ngjyrimi emocional
..... Fusha leksikore
.....
140. Të folurit 12 Artistët shqiptarë
në botë
141. Të lexuarit 59 Nuk jam rastësisht
udhëtare e rrugës
sime (D. Gjergji)
• Të zgjedhë një moment që i duket më i rëndësishmi për të treguar, si: rrethi shoqëror, familja, veprimtari
jashtëshkollore etj).
- Të diskutojë për rëndësinë e kujtimeve.
- Të sjellë shembuj të rëndësisë që kanë burimet materiale për kujtimet.
- Të dallojë elementet kryesore të një teksti autobiografik dhe biografik.
- Të listojë elementet kryesore të një teksti biografik dhe autobiografik
- Të plotësojë CV-në e dhënë në tekst. Të vendosë foton në CV. Të flasë për përvojat e tij.
- Të shkruajë një autobiografi (Curriculum Vitae) sipas modelit të dhënë.
• Të lexojë për të zbuluar sa më shumë informacion për jetën dhe veprimtarinë artistike të Tefta Tashko
Koços dhe artistëve të tjerë.
- Të identifikojë në tekst të dhëna që tregojnë mikëpritjen e publikut për Tefta Tashko Koçon.
- Të përshkruaj gjendjen e Shqipërisë nga ana ekonomike dhe kulturore.
- Të nxjerrë mesazhin që përcjell autori.
• Të dallojë fjalët me ngjyrim emocional në tekstet e dhëna.
- Të dallojë fjalët me kuptim të parë dhe të figurshëm në një tekst të dhënë.
- Të grupojë fjalët që i përkasin së njëjtës fushë leksikore në një bashkësi të dhënë.
- Të identifikojë në çiftet e dhëna GE ku fjala e nënvizuar përdoret në kuptim të drejtpërdrejtë.
- Të mbledhë materiale në internet rreth figurave shqiptare me famë ndërkombëtare.
- Të flasë për artistë shqiptarë që punojnë në vende të ndryshme të Botës:
a. veprimtaria e tyre artistike (këngëtarë, balerinë, piktorë, aktorë etj.
b. vlerësimet e publikut dhe të kritik`s
c. jehona e aktivitetit të tyre në shtyp, internet, televizione etj.
- Të flasë për të përbashkëtat dhe dallimet mes dy artisteve duke shfrytëzuar informacionin e dhënë, fotot dhe
informacion të nxjerrë nga interneti.
• Të dalloja tri karakteristikat e intervistës, si lloj i shkrimit publicistik.
- Të lexojë intervistën për të zbuluar të dhëna nga jeta dhe veprimtaria e Flora Brovinës, si:krijuese, mjeke, luftëtare e
nënë.
- Të ndërtojë hartën semantike të personazhit të Florës, mbështetur në rrëfimin e intervistueses.
- Të japë një vlerësim për mënyrën e realizimit të intervistës duke argumentuar mendimin e tij.
142. Të shkruarit 19 Intervista • Të listojë pesë rregullat që duhet të ndjekë një intervistues gjatë intervistës.
16

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
- Të hartojë pyetje për një intervistë, lidhur menjë temë të dhënë.
- T’u përgjigjet pyetjeve të intervistës së dhënë në tekst.
143. Të shkruarit 20 Intervista - Të shkruajë një intervistë imagjinare me një nga personazhet e pëlqyera prej tij/saj.
144. Njohuri
gjuhësore
Kulturë gjuhe 39 Ligjërimet në gjuhën
shqipe
145. Të lexuarit 60 Drita që vjen nga
humnera (D. Çomo)
• Të dallojë ligjërimet në situata të ndryshme.
- Të listojë veçoritë e ligjërimit bisedor, të shkujdesur dhe libror.
- Të krahasojë veçoritë e ligjërimit të shkujdesur dhe atij bisedor.
- Të krijojë dy tekste të shkurtër duke përdorur këto ligjërime.
- Të gjejë tekste që i përkasin ligjërimit bisedor, të shkujdesur dhe libror.
• Të dallojë veçoritë e ditarit në fragmentin e dhënë.
- Të identifikojë në tekst të dhënat që sjell autorja për:
a. çastet nga jeta e përditshme,
b. kushtet në të cilat ishte Shqipëria në atë kohë,
c. formimin e saj kulturorë dhe të rrethit familjarë,,
d. librat që lexonte,
e. gjendjen e saj shpirtërore,
f. mendimet e saj për jetën.
- Të shprehë emocionet që përjeton, pasi ka lexuar pjesë nga ky ditar.
146. Të shkruarit 21 Ditari dhe letra • Të krahasojë veçoritë letrës dhe të ditarit dhe të vërë në dukje dallimet ndërmjet tyre.
- Të flasë për strukturën e ditarit dhe të letrës: hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen.
147. Të shkruarit 22 Ditari dhe letra - Të shkruaj një fletë ditari duke shprehur ndjenjat e tij dhe një letër duke ruajtur strukturën dhe veçoritë e secilës.
148. Njohuri
gjuhësore
Kulturë gjuhe 40 Stilet e gjuhës • Të listojë veçoritë e katër stileve të gjuhës.
- Të dallojë stilin e gjuhës të teksteve të dhëna.
- Të krahasojë stilet e veprave të ndryshme dhe të vërë në dukje të përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet stilit politikoshoqëror,
stilit të letërsisë artistike, atij administrativo-juridik dhe tekniko-shkencor.
- Të gjejë tekste nga librat, gazetat, revistat me stile të ndryshme.
Ushtrime
149. Orë në
dispozicion
150. Të lexuarit 61 Kultura
(T. Zavalani)
• Të japë mendimin e tij rreth konceptit kulturë dhe njeri i kulturuar.
- Të gjejë fjalët kyç për pesë fragmentet pjesës duke hartuar pyetje për secilën
- Të veçojë elementet e shkrimit këshillues.
- Të lexojë fragmentin e dhënë me qëllim që:
a. të bëjë përmbledhjen e tij,
b. të shpjegojë kuptimin e fjalëve të panjohura,
c. të hartojë pyetje rreth tekstit,
d. të përcaktojë fjalët kyç,
e. të shpjegojë lidhjen mes temës dhe fragmentit.
151. Të folurit 13 Të jetosh në paqe • Të diskutojë për një çështje të caktuar, si p.sh., të jetosh në paqe.
- Të flasë për mesazhet e paqes.
- Të diskutojë për metodat paqësore.
- Të bisedojë për zgjidhjen e konflikteve.
152. Orë në
17

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
dispozicion
153. Të lexuarit 62 Historia e artit
(E. Gombrixh)
154. Të lexuarit 63 Historia e librit
(A. Stipçeviq)
155. Njohuri për
gjuhën
Kulturë gjuhe 41 Toponimet dhe
prejardhja e tyre
156. Të folurit 14 Rregullorja e
bibliotekës
157. Të shkruarit 23 Këshilla për të
shpëtuar jetën
• Të dallojë llojin e tekstit kritik.
- Të lexojë fragmentin e dhënë dhe të formulojë pyetje rreth tij.
- Të analizojë teknikat e artit figurativ në epoka të ndryshme.
- Të analizojë detajet që lidhen me:
a. teknikat që përdor autori,
b. krahasimin e tij me piktorët e tjerë,
c. të dhënat nga jeta personale.
• Të flasë rreth veçorive të teksteve informative dhe udhëzuese.
- Të identifikojë të dhënat që sjell fragmenti i dhënë dhe të formulojë pyetje rreth tij.
- Të japë mendimin e tij për të ardhmen e “qytetërimit të letrës”.
• Të dallojë toponimet në tekstin e dhënë.
- Të shkruaj një udhëtim imagjinar në qytetin e krahinës së tij, duke përdorur toponime të llojeve të ndryshme.
- Të shkruajë mënyrën e formimit të toponimeve të dhëna dhënë.
- Të shkruajë toponime që përmbajnë emra kafshësh.
- Të mbledhë disa nga toponimet më të përdorura të krahinës së tij.
• Të dallojë shkrimin e rregullave (të bibliotekës).
- Të plotësojë rregulla për sjelljet e detyruara dhe ato të palejuara.
- Të frekuentojë bibliotekën e lagjes së tij.
- Të dijë të përdorë librat në bibliotekë dhe t`i mirëmbajë ato.
- Të hartojë një rregullore për bibliotekën klasës dhe të shkollës.
• Të dallojë veçoritë gjuhësore për shkrimin e këshillave:
a. Përdorimi i fjalive nxitëse
b. Përdorimi i mënyrës urdhërore, zakonisht veta II njëjës
c. Fjalitë janë të shkurtra dhe fillojnë zakonisht me folje
Të argumentojë pse këto tekste quhen joletrare.
158. Të shkruarit 24 Këshilla për të
- Të sjellë në klasë tekste që përmbajnë këshilla të ndryshme dhe t’i analizojë ato.
shpëtuar jetën
- Të shkruaj këshilla për raste të ndryshme: si mbrojtja nga zjarri, nga uji, nga aksidentet rrugore etj.
158. Të folurit 15 Përgatitja e gazetës • Të dallojë elementet përbërëse të një gazete:
a. faqen e parë,
b. kryetitullin,
c. titujt e artikujve,
d. artikujt e kronikës.
- Të diskutojë për elementet e faqes së parë në një gazetë.
159. Njohuri për
gjuhën
160. Orë në
Kulturë gjuhe 42 Gjuha standarde
shqipe
- Të lexojë një gazetë dhe të krijojë pemën e mendimeve për të.
• Të përkufizojë se ç`është gjuha standarde.
- Të listojë tiparet kryesore të gjuhës standarde shqipe.
- Të përshkruajë historinë e formimit të shqipes standarde.
- Të vërë në dukje marrëdhëniet që ekzistojnë midis shqipes standarde dhe dialekteve.
- Të kthejë në gjuhën standarde një tekst dialektor.
18

Botimet shkollore ALBAS Gjuha shqipe 8
dispozicion
161. Të shkruarit 25 Punë me projekt -
Gazeta
162. Të shkruarit 26 Punë me projekt -
Gazeta
- Të zgjedhë stafin e gazetë.
- Të përcaktojë detyrat për secilin.
- Të përcaktojë strukturën e gazetës.
- Të grumbullojë materialin për gazetën.
- Të përcaktojë rubrikat kryesore në gazetën që do hartojë.
- Të hartojë lajme që lidhen me moshën e tyre për: shkollën, bashkëmoshatarët, problemet që i shqetësojnë.
- Të shtypin në kompjuter gazetën.
- Të formatojnë dhe të përgatitin për shtyp gazetën.
- Ta shpërndajnë në mjediset e shkollës.
163. Orë në
dispozicion
164. Orë në
dispozicion
165. Orë në
dispozicion
166. Orë në
dispozicion
167. Orë në
dispozicion
168. Orë në
dispozicion
168. Orë në
dispozicion
169. Orë në
dispozicion
170. Orë në
dispozicion
171. Orë në
dispozicion
172. Orë në
dispozicion
Shënim: Orët në dispozicion mund të përdoren për lexime jashtë klase, biseda letrare, vizita mësimore, si në bibliotekë, në një shtëpi botuese, në shtypshkronjë, në ndonjë gazetë etj. Orët e dispozicionit
që janë shpërndarë janë parashikuar për diktime dhe për teste. Ato janë orientuese.
19