insani-kamil-abdulkerim-ceyli

Bu derecedeki ilim, mutlak bir ilimdir.. Belli bir ciheti ve belli, sabit bir durumu yoktur..
Hem kabul edilebilir; hem de kabul edilmez.. İlle de kabul edilmeyecek diye bir zorlama yoktur..
Kabul etmemek de böyle..
İşbu şekilde gelen ilim çeşidi; Mezhep dışı kalan, bidat ehli arasına katılan kimselerden sadir olan ilimdir..
Aslında, bu çeşitten ilimler; atılmıştır.. Makbul sayılmazlar..
Ancak; Zirek, keskin akıllı bir kimse, keskin olarak, bütün çeşidi ile onları inkâr etmez.. Ama, her çeşidi ile..
O, eşit ilimlerin; Kitap ve sünnete uyan kısımlarını kabul eder, kitap ve sünnete uymayan kısımlarını da reddeder..
Ama her çeşidi ile..
Onların da, hemen hepsi kıble ehli sayılır.. Aralarında, ittifak halinde belirtilen meseleler azdır.. İster Kur’an’dan olsun; isterse hadisten.. Onlar, bir yönü
ile kabul edilir, bir yönü ile de kabul edilmez.. Hemen hepsi, aynı yönde gider..
Onların ihtilaflarına konu olan meseleler, karşılıklıdır.. Bir manayı bazan ikinci bir mana gibi göstermeye benzer..
Bu çeşitten meseleler, âyetlerde de gelir; hadislerde de..
Bunlardan bir tanesi, HİDAYET işidir ki, şu âyet-i kerimelerle tesbit edilir;
- “Sen sevdiğini HİDAYET’e erdiremezsin.. Lâkin Allah dilediğini HİDAYET’e erdirir..” (28/56)
- “Gerçekten sen; Doğru yola HİDAYET edersin..” (43/52)
Görülüyor ki, bu âyet-i kerimelerde, hidayet iki şekilde anlatılıyor..
Onlardaki fikir çeşidi de bundan doğuyor..
Bir tanesi de;
- ÖNCE YARATTI.
Meselesidir.. Bullar da şu âyet-i şeriflerin manalarında görülür;
- “Allah aklı önce yarattı..”