HORMONLAR - Özel Ege Lisesi

HORMONLAR
Bir iç salgı bezi tarafından salgılanan ya da bir doku tarafından üretilen doğrudan doğruya
kana geçen ve bir organın işleyişi üzerinde özgün bir fizyolojik etki gösteren maddeye
hormon denir.
Spesifik endokrin bezlerde üretilen, çok küçük konsantrasyonlarda kana bırakılan ve
kendisine özgü reseptörleri bulunduran organ ve dokularda spesifik reaksiyonlara yol açan
maddelerdir.
Hormonlar, özelleşmiş bezlerde üretilmeyip tek tek hücrelerde üretiliyorlarsa doku hormonları
veya hücre hormonları adını alırlar.
Hormon kelimesi Yunanca'daki "hormao" (tahrik etmek, göndermek) sözcüğünden
gelmektedir. Hormonlar, vücudumuzdaki salgı bezleri veya dokularca üretilen kimyasal
maddelerdir. Bunlar hormonları kan dolaşımına salgılamaktadır. Bunların işlevi, hücreler ile
organlar arasında bilgi iletmektir. Hormonlar bu yüzden "haberciler" olarak betimlenmektedir.
Hormonların vücudumuzdaki salgı bezlerinden salgılanarak kana karışan ve böylece uzak
organlarda etkisini gösteren protein yapısındaki maddelerdir.
Hormonlar gelişme,büyüme,üreme,tansiyon,vücut ısısı,beyin,bağırsak ve diğer organların
çalışmasını sağlar, canlının iç dengesinin korunması ile ilgili birçok fizyolojik etkinliği
düzenler.
Hormon ve hormon benzerleri bitkilerde, hayvanlarda verimi arttırmak için kullanılır.
Hormonlar etkilerini protein sentezini arttırarak gerçekleştirirler.Hormonların bazıları zararlı
olduğu için kullanımlarına izin verilmemektedir.
Hormonlar üç bölüme ayrılır.Bunlar;
Setroid hormonlar
Proteo hormonlar
Hormona benzer sentetik maddelerdir.
Hormon salgılamasının az ya da çok oluşu, hipofiz,tiroid,paratiroid,böbrek üstü bezi,over ve
testis gibi organların sağlıklı görev yapamamasına neden olur.Aynı zamanda şeker
hastalığı,miksodem,konjentinal cücelik,kısırlık gibi hastalıklara yol açar.
İnsan vücudunun en karmaşık işlevleri hormon sisteminin denetimindedir. İç salgı bezlerinin
ürettiği hormonlar, metabolizma, doğurganlık, cinsel aktivite, büyüme, uyku düzeni, su ve tuz
dengesi, vücudun kimyasal ahengi gibi insan sağlığının kilit noktalarında görev alırlar.
Hormonlar, biyolojik olarak protein, peptid ve steroid olarak adlandırılan yapı taşlarından
oluşuyorlar. Kanda, dolaşım sistemi vasıtasıyla taşınıyor ve vücudun tepeden tırnağa tüm
bölümlerinde etki gösteriyorlar. Başlıca iç salgı bezleri: Hipofiz bezi, tiroid, paratiroid, böbrek
üstü bezleri, pankreas ve yumurtalıklar. Karaciğer, böbrek, beyin gibi hayati organlarsa,
hormonların aktivitesinin artışında, salgılanmasında veya vücut tarafından parçalanıp
metabolize edilmesinde rol alıyor. Hormon bezlerinin oluşturduğu endokrin sistemi, sinir
sistemi ile beraber vücudun Internet ağı gibidir. Pankreasın salgısından karaciğerin haberdar
olmasını veya yumurtalıklar ile beyin arasındaki iletişimi hormonlar yani endokrin sistem
organize eder. Hormonlardaki en ufak bir aksaklıksa insan sağlığını bozar. Metabolizmayı
olumsuz etkiler, mesela seks hormonlarındaki düzensizlikler insanların cinsel yaşamlarını
perişan edebilir. Hormon hastalıklarının iyi tarafı, kimi kanser türleri gibi öldürücü
olmamalarıdır. Kötü tarafıysa, doğru tedavi edilmedikleri takdirde, etkilenen kişilere hayat
boyu çektirmeleridir. Hormon hastalıklarının anlaşılması zordur. Örneğin yumurtalıklardaki
kistler sivilcelere neden olabilir. Veya guatr saç dökülmesine yol açabilir. Birbirleriyle alakasız
gözüken bu tip bağlantıları ancak endokrinoloji uzmanları çözebilirler. Bu çözümde güvenilir
bir hormon laboratuvarının rolü ise tartışılmaz. Bilim adamları her yıl birçok yeni hormonu
keşfediyorlar. Bunlardan sağlığı geliştirici olanlar, ilaç olarak insanların hizmetine sunuluyor.
4