turkey2012-turkish

“KAMUSAL VEYA SİYASAL DÜZLEMDE KÜRT KİMLİKLERİNİ YA DA
KAMUSAL ALANDA KÜRTÇE KULLANILMASINI SAVUNAN KÜRTLER;
KINAMA, TACİZ VE KOVUŞTURMAYLA KARŞI KARŞIYA KALDI.”
— ABD Dışişleri Bakanlığı
Türkiye’nin Kürt azınlığı, Ankara’nın asimilasyon
çabalarına büyük bir azimle direniyor ve bunun da
bedelini ödüyor. Gazeteci ve yazar Ece Temelkuran,
Ocak 2012’de Beyrut’ta yayınlanan Al-Akhbar gazetesine
verdiği röportajda “Kürtlere ikinci sınıf vatandaş
muamelesi yapılıyor” diyor. 1984’te başlayan silahlı
PKK ayaklanmasına gelen desteğin bir bölümü, ekonomik
az gelişmişlik ve yoksulluktan kaynaklı; ancak
PKK, Kürtlerin, devletin elinden çektiği ayrımcılık ve
aşağılanma duygularına da cevap veriyor.
Örgütün şiddet eylemleri ve silahlı direnişi, ordunun
şiddetli tepkisiyle birlikte sorunu büyütüyor. 1984 ile
2000’lerin başları arasında Güneydoğu bölgesi güvenlik
güçleri ve bölgedeki köy korucuları tarafından yakıp
yıkma politikasının kurbanı oldu. Güvenlik güçleri ve
milisler binlerce köyü boşalttı, yüzbinlerce Kürdü yerinden
etti ve sistematik olarak yargısız infazda bulundu.
Hükümetin tahminlerine göre gerilla ve gerilla karşıtı
operasyonların şiddet girdabında yaklaşık 44,000 asker,
PKK savaşçısı ve sivil öldürüldü.
2002’deki seçim zaferinin ardından AK Parti hükümeti
Kürt meselesinin çözümüne önceki hükümetlerden çok
daha açık gibi görünüyordu. Biraz Avrupa Birliği’nin azınlık
haklarına saygı gösterilmesi gerektiği konusundaki ısrarına
cevaben, biraz da İslam’da buluşma çağrısıyla, iktidar partisi
uzunca bir zamandır Kürt topluluğunun varlığını inkar
eden Türk etnik milliyetçiliğini gündemden düşürmeye
çalıştı. Kürt dilinin kullanılmasının önündeki -başta
medyada olmak üzere- engelleri azalttı. Ocak 2009’da devlet
televizyonu Kürtçe yayın yapan bir kanalı, TRT 6’yı açtı.
Temmuz 2009’a kadar Başbakan Recep Tayyip
Erdoğan normalleşme çabalarına devam etmeye hevesli
gibi duruyordu ve bu dönemde şahinlerin ekarte edilerek
ılımlı Kürtlerin cesaretlendirilmesini gözeten Demokratik
Açılım ya da Kürt Açılımı’nı başlattı. Hasan Cemal,
Milliyet’teki köşesinde “İlk defa bir Türk hükümeti Kürt
meselesine bu kadar ciddiyetle yaklaşıyor” diye yazdı.
Bu yumuşama kısa ömürlü oldu. Bir dizi karmaşık
sebepten dolayı – Türkiye’nin aşırı milliyetçi askeri ve
yargı sitemi ile örgütün uzlaşmaz tutumu gibi- hükümet
ülkenin geleneksel politikası olan isyancılara karşı
savaşı kazanma politikasına geri döndü. Ağır kayıplarla
sonuçlanan bir dizi PKK saldırısının yanı sıra, Aralık
SOL: Hapis gazeteciler Tutuklu Gazete adlı özel ekte hikayelerini anlatıyor.
REUTERS
2011’de, hükümetin verdiği bilgiye göre; Türk Hava
Kuvvetleri’nin Uludere’de PKK savaşçısı sanarak açtığı
ateşle yanlışlıkla 34 sivili öldürmesi de bütünüyle silahlı
çatışmaya geri dönüldüğünü gösteriyordu.
Bu şiddet ortamında Kürt meselesinin tartışılması
kaçınılmaz olarak mayın tarlasında yürümek kadar riskli
bir hal aldı. ABD Dışişleri Bakanlığı 2011 ülke raporunda
“Kamusal veya siyasal düzlemde Kürt kimliklerini ya da
kamusal alanda Kürtçe kullanılmasını savunan Kürtler
kınama, taciz ve kovuşturmayla karşı karşıya kaldı”
diyordu. O yıl Türkiyeli yetkililer, Kürt politikacılarını,
gazetecileri, akademisyenleri ve dernek ve sendika
aktivistlerini kitlesel olarak gözaltına aldı ve onları içinde
Kürdistan işçi Partisi (PKK)’nin de bulunduğu Kürt
gruplarından oluşan şemsiye bir örgüt olan Kürdistan
Topluluklar Birliği - (KCK) üyesi olmakla suçladı.
Aslında devlet, Kürt meselesiyle çok ilgili olduğunu
düşündüğü görüşlerin ifade edilmesini, terör savunuculuğu
yapıldığı iddiasıyla düzenli olarak kınamakta. Hatta belli
kelimelerin kullanılması bile izlenmeye başlandı: Örneğin
Mayıs 2012’de Türkiye’nin en yüksek idare mahkemesi
olan Danıştay, televizyonda PKK ile ilgili olarak “gerilla”
kelimesinin kullanılmasını yasakladı. 2009’da CNN Türk’te
yayınlanan bir programla ilgili bir mahkeme kararında
“gerilla kelimesi meşru bir amaç için savaşan asiler için
kullanılır. Bu kelimenin PKK üyeleri için kullanılması
teröristleri ve terörü meşrulaştıracaktır” denmektedir.
Ekim 2011 sonlarında savcılar işi iyice ilerleterek
şiddetsizliğin, insan haklarının ve ifade özgürlüğünün
önde gelen savunucularından, bağımsız yayıncı Ragıp
Zarakolu’nun tutuklanmasını talep ettiler. Yasadışı KCK
örgütü ile ilişkisi olmakla suçlanan Zarakolu hakkında,
Mart 2012’de kabul edilen iddianamede 15 yıl hapis cezası
öngören “yasadışı örgüte yardım ve yataklık” suçlaması
yer alıyordu. İddianame, Zarakolu hakkında Meclis’te
36 milletvekiliyle temsil edilen Barış ve Demokrasi
Partisi’nin bir kurumu olan İstanbul Siyaset Akademisi’ne
katılmasını konu ediyor. Zarakolu, Nisan ayında tutuksuz
yargılanmak üzere serbest bırakıldı.
Kürt meselesi hakkında eleştirel bir üslupla yazan bütün
gazeteciler, terör örgütüne yardım ettiklerine dair
şüphelere veya suçlamalara maruz kalma riskiyle karşı
karşıyalar. Bu suçlamalar ne kadar ciddi? Sempatizan göz-
TÜRKİYE’NİN BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ KRİZİ 21