turkey2012-turkish

“URL TEMELLİ ENGELLEMEYLE NE TÜR İÇERİĞİN
HÜKÜMET SANSÜRÜNE UĞRADIĞINI BİLEMEYECEĞİZ BİLE.”
— Yaman Akdeniz, Hukuk Profesörü, İstanbul Bilgi Üniversitesi
etmek için web sitesinin adresini sürekli değiştirdi;
firatnews.com’dan firatnews.nu’ya, firatnews.eu’ya
ve sonra firatnews.ws. Son versiyon ise internet
kanununun yasaklar listesine uygun ama ajansın
haber tarzına pek de uymayan “pornografik içerik”
yüzünden kapatıldı. Diğer yasaklama girişimleri
için ajansa herhangi bir gerekçe sunulmadı.
İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde hukuk profesörü
olan Yaman Akdeniz “Bu yasaklama
emirlerinin 5651 No’lu kanuna göre herhangi bir
hukuki temeli yok” diyor. Yetkililer her zaman
yaptıkları gibi terörle mücadele yasalarını Kürt
politikalarına yakın duran ya da diğer haber
sitelerinin çalışanlarını hapse atmak ve taciz
etmek için kullanıyor. Akdeniz bir noktaya dikkat
çekiyor: “Ancak terörle mücadele yasalarında
erişim engellemeyle ilgili hükümler yok ve terör
propagandası yapmakla ilgili suçlar da 5651 No’lu
kanun kapsamında değil.”
Bu görece küçük ve tartışmalı sitelerin ortadan
kaybolması çok fazla dikkat çekmedi ama
bu Türkiye’deki tüketicilerin ülkenin internet
kısıtlamalarından hoşnut olduğu anlamına gelmiyor.
Medya Derneği’nden Ergürel “Biz teknolojik olarak
sofistike bir toplumuz” dedi. Başında olduğu basın
özgürlüğü kurumu Türkiye hükümetini internet
üzerindeki baskıyı hafifletmeye ikna etmek için ekonomik
argümanlara odaklanıyor: “Altmış beş milyon
Türk’ün cep telefonu var, 35 milyonumuz Facebook
kullanıcısı; Türkiye’de internet kullanıcılarının yüzde
onaltısı Twitter’da. Eskiden olduğu gibi birşeyleri
gizlemek artık mümkün değil.”
Gerçekten de YouTube yasağı bir nesil Türk’e
hükümet sansürünü proxyler veya başka yöntemlerle
nasıl aşacağını öğretti. YouTube üç yıl
boyunca yasaklı olmuş olabilir ama Türkiye’deki
en popüler 10 sitenin içinde olmaya devam etti.
Küresel internet kültürü üzerine birçok yazısı olan
sosyolog Zeynep Tüfekçi “İnsanların birşeye erişim
konusunda sorun yaşadığından bahsettiğini pek
duymadım” diyor. Manşetlere konu olan sansür,
Türkiye’nin yurtdışındaki imajına da zarar verdi.
Tüfekçi “Dünyayla ticaret yapan biri için bu çok
utanç verici bir durum” diyerek, “hükümetin bazen
yasakları kaldırmaya niyetlenmesinin sebebinin de
bu” olduğunu ifade etti.
Bu istenmeyen ilgi yetkililerin şimdilerde
sürdürdüğü daha ustaca kontrol yöntemlerini
kullanmaya da teşvik ediyor. Büyük protestolara
rağmen hükümet Kasım 2011’de internet hizmet
sağlayıcılarına devlet destekli sansür programını
tüm müşterilerine uygulamaları zorunluluğu
getirdi. Bu filtre programı 5651 No’lu kanunda
belirtilen kısıtlı korumalardan bile yoksun; mesela
bir “katalog suçlar” listesi bile yok. Onun yerine
ne var: hükümet herhangi bir hakimin önüne
gelmeden tek tek URL’leri filtreye ekleyebilir.
Sansür programını şimdilik isteyen kullanıyor;
yönetim ilk baştaki herkes için zorunlu kılma
planından geri adım attı. Ama şu anki haliyle bile
düzenlemeler web sitelerini daha gizli ve daha
hedefe odaklı bir biçimde sansürlemek isteyen bir
hükümetin varlığını ortaya koyuyor.
Akdeniz gibi gözlemciler böylesi bir URL temelli
yasaklamanın ileride ISP düzeyinde ulusal çapta
bir bloklamaya gidebileceğinden endişeleniyorlar.
Bu yaklaşımı benimseyen yetkililer örneğin
Facebook’a erişim mümkünken tek bir Facebook
sayfasını engelleyebilir. Türkiye’nin internet sansür
uygulaması kullanıcıların çoğunluğu için bir süre
sonra bir engel veya sıkıntı olmaktan çıkacak ama
yerel düzeyde sevilmeyen siteleri ya da azınlık
haberlerini susturmak için hala etkin bir araç
olmaya devam edecek. “URL temelli engellemeyle
ne tür içeriğin hükümet sansürüne uğradığını
bilemeyeceğiz bile” diyen Akdeniz, şöyle devam
etti: “Sistem şeffaf olmayacak ve kararlara itiraz
etmek neredeyse imkansız olacak.”
Yıllar içinde Türkiye’nin aleni ve kapsamlı
internet sansürü hem ülkede hem de yurt dışında
infiale sebep oldu. Ama yetkililer vurguyu
başka yere kaydırıyor; tehlike hükümetin kaba
vuruşlarında değil ince dokunuşlarında yatıyor. n
Danny O’Brien, Committee to Protect Journalists
(Gazetecileri Koruma Komitesi) internet özgürlüğü
koordinatörü olarak çalışıyor.
TÜRKİYE’NİN BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ KRİZİ 31