KAFA TRAVMALARINA YAKLAfiIM: ‹LK G‹R‹fi‹M - Cerrahpaşa Tıp ...

UZAN, M; KAYA, Z
hatta çevresel faktörler gibi sebeplerden sekonder serebral hasarlara maruz
kalabilir.
Baz› çal›flmalar›n sonuçlar›; kafa travmalar›nda özellikle mortalitesi kentsel
bölgelere göre daha yüksek olan k›rsal kesimlerde iyi organize olmufl travma
sistemlerine ve protokollere, olan gereksinimi ortaya koymufltur. Baz›
araflt›rmac›lar mortalite oranlar› aras›ndaki bu fark›n sorumlusu olarak k›rsal
kesimlerde olay yerinden hastaneye olan ulafl›m zaman›n›n daha uzun olmas›n›
gösterirken, 23 di¤erleri bunu hastane öncesi bak›m veya uzayan ulafl›m zaman›ndan
ise kentsel bölgelerdeki acil servislerin bak›m kalitesine ba¤lam›flt›r.
9 De¤erlendirme
Hayat› tehdit eden a¤›r yaralanmalarda hastan›n de¤erlendirilmesi ile tedavi
efl zamanl› ve k›sa süre içerisinde bafllanmal›d›r. 1,5 Ancak enkaz alt›ndan
ç›kar›lma veya buna benzer durumlarda genelde bu de¤erlendirmeler uygulanamaz.
Majör travmada hastane öncesi hizmet veren ekiplerin temel fonksiyonu
travmal› olgunun en h›zl› flekilde olay yerinden tahliyesinden sonra s›-
ras› ile olay yerinde hayat› tehdit eden fonksiyonlar›n en k›sa süre içerisinde
tedavisinin bafllanmas› ve en yak›n hastaneye ulaflt›r›lmas›d›r. Yaral› bir hastan›n
de¤erlendirilmesinde öncelikler ABC: Solunum yolunun aç›k tutulmas›,
yeterli solunumun sa¤lanmas› ve yeterli dolafl›m›n sa¤lanmas› olarak özetlenebilir.
a. Solunum yolunun aç›k tutulmas›
A¤›r kafa travmal› bir hastan›n optimal oksijenizasyonunu ve ventilasyonunu
sa¤lamak için öncelikle hava yolu aç›kl›¤› sa¤lanmal› ve sürdürülmelidir.
Ayr›ca mide içeri¤inin aspirasyonunu engelleyerek pnömoni ve eriflkinin
s›k›nt›l› solunumu sendromu riski azalt›l›r. 28 Komada bir hastan›n havayolu
aç›kl›¤›n› korumak için tercih edilen yol genellikle orotrakeal entübasyondur. 1
Baz› araflt›r›c›lar ›srarla nazotrakeal entübasyonu savunsa da bu teknik fliddetli
a¤r›l› uyarana sebep olarak orotrakeal entübasyona göre kafaiçi bas›nc›nda
daha fazla art›fla neden olur. Ayr›ca nazotrakeal entübasyon iyatrojenik olarak
serebral yaralanmalara sebep olabilir. Orotrakeal entübasyon yap›lamayan olgularda
trakeotomi seçene¤i de unutulmamal›d›r.
Endotrakeal entübasyon s›ras›nda oluflan öksürük refleksi ve valsalva manevras›
sebebi ile a¤›r kafa travmal› olgularda ilave bir kafaiçi bas›nc› art›fl›
olabilir. Bu olay olgular›n farmakolojik olarak paralizi olmalar›na ra¤men de
olabilmektedir. 12 Uygulamadan 2-3 dakika önce 1.5 mg/kg Lidokain (‹V) uy-
62