yerel ve global krizlerin dıŠticaretimiz üzerine etkileri
yerel ve global krizlerin dıŠticaretimiz üzerine etkileri
yerel ve global krizlerin dıŠticaretimiz üzerine etkileri
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Çubukcu, F., Naycı, Ö., Akpınar, Ş., Ayyıldız A.<br />
1969 Krizi<br />
1969’da Türkiye hafif bir krizle sarsıldı. IMF programı yürürlüğe kondu. Türk parası<br />
devalüe edildi. 1971’de darbe yapıldı.<br />
1974 Birinci Petrol Krizi<br />
1974 yılında petrol fiyatlarının patlayarak 4 katına çıkması Türkiye ekonomisini olumsuz<br />
etkiledi. Aynı yıl Kıbrıs Barış Harekâtı ile birlikte batılı ülkelerin üstü örtülü ekonomik<br />
ambargosu başladı. Petrol fiyatlarındaki artış ithal edilen sanayi ürünlerinin fiyatlarını da<br />
tırmandırdı. Dış ticaret açığı büyük oranda artış gösterdi. Türkiye o yıl 303 milyon dolarla<br />
rekor bir bütçe açığı <strong>ve</strong>rdi. Turizm <strong>ve</strong> işçi gelirleri düştü. Đstihdam sorunu büyüdü.<br />
1978 Krizi<br />
Dönemin hükümetleri düşük faizli kredileri hiç ödenmeyecekmiş gibi alıp kullandılar. Bu<br />
borçlar bir yandan tüketimi <strong>ve</strong> ithalatı pompalarken bir yandan da sabit yatırımları <strong>ve</strong> buna<br />
bağlı ithalatı pompaladı. 1970 yılında 1.8 milyar dolar olan borcumuz, 1977 yılında 10 milyar<br />
dolara çıktı. 1978 yılında kısa vadeli borçların toplam borç içindeki payı yüzde 52’ye ulaştı.<br />
1978’de kriz patladı. [11] Diğer bir ifadeyle, “Petro-dolarları” dolaşıma döndürme<br />
politikasının yarattığı aşırı kısa vadeli borçlanmanın, Türkiye ile birlikte bir dizi gelişmekte<br />
olan ülkeyi de birlikte krize götürmesi, uluslararası bankaların gelişmekte olan ülkelere<br />
kredileri kısıp faizleri yükseltmeleri. [12]<br />
1979-1980 Đkinci Petrol Krizi<br />
OPEC üyeleri petrol fiyatını 1979 <strong>ve</strong> 1980’de ikinci kez yüzde 150 oranında artırdı. Bu<br />
şok Türkiye’yi yoğun ekonomik kriz yaşarken yakaladı. Đşsizlik oranı yüzde 20’lere yaklaştı.<br />
Enflasyon yüzde 63.9’a yükseldi. 1979-1980 petrol krizi, halkı 1974 petrol krizinden daha<br />
fazla etkiledi. Hükümet enflasyonu kontrol altına almak, dış kaynak açığını kapatmak <strong>ve</strong><br />
ekonomiyi yeniden işler hale getirmek için “24 Ocak Kararları”nı yürürlüğe koydu. 24 Ocak<br />
kararlarıyla birlikte TL % 48,6 oranında devalüe edildi.<br />
1986 Krizi<br />
Alınan tedbirler sonucunda 1978’de 2.3 milyar dolar olan ihracat 1983’te 5.7 milyar<br />
dolara çıktı. Anılan yıl dış ticaret açığı 3.6 milyar dolar, bütçe açığı ise 2.5 milyar dolar olarak<br />
gerçekleşti. Bütçe açığının ulaştığı rakam, bir önceki yıla göre yüzde 150 artışı işaret<br />
ediyordu. 1986 yılında kamu harcamalarının artması nedeniyle ekonomik dengesizlik yaşandı<br />
<strong>ve</strong> devalüasyon yapıldı.<br />
1988-1989 Krizi<br />
Kamu açıklarındaki artış <strong>ve</strong> mali piyasalardaki dalgalanma sonucunda faizler yükseldi.<br />
Döviz rezervi azaldı. 1989 yılına gelindiğinde Türkiye dışa açık serbest piyasa<br />
ekonomilerinden biri oldu. Đstikrar politikaları uygulanırken ortalama 17.4 milyar dolar olan<br />
dış borç stoku, 1989 yılında 41.7, 1990 yılında ise 49 milyar dolara çıktı. Kısa vadeli borçlar,<br />
toplam borçların yüzde 19’unu buldu. Ticari bankaların döviz açığı büyüdü. Stagflasyon<br />
sürecine girildi.<br />
10
Change language