Açılım Sayı:23 Şubat/Mart 2012 - Samsun Ticaret ve Sanayi Odası

YEREL TARİH
Canik Muhassallığına getirildiği 1807 ile vefat
ettiği 1818 yılları arasında yaptırılmış olabileceği
düşünülmektedir. Ancak, 1785 tarihli bir
belgede yapının adının geçtiğine göre, buranın
1785 yılından evvel inşa edildiği ve Süleyman
Paşa tarafından satın alınarak vakfedilmiş
olabileceği akla gelmektedir. Günümüzde
Güney kolunda 19, diğerinde ise 21 dükkan
bulunmaktadır. Asırlara ev sahipliği yapan buradan
kimler geldi, kimler geçti. Hala buram
buram tarih kokan yapıyı gezerek, esnafla sohbet
ederek, geçmişe döndük. Burada hayli keyifli
bir zaman yolculuğu yaptık. Arastanın en
eskileri, geçmişe yolculuk yaparken de, “Hey gidi
günler hey” demekten kendilerini alamadılar.
Ticaretin merkeziydi
Daha önce Betestan da tuhafiyeci dükkanı bulunan
80 yaşındaki Necati Kapkaç, şimdi bir
köşeye çekilmiş çakmak tamiri yaparak, günlerini
geçiriyor. Arastada Çakmakçı Necati
lakaplı Necati amcayla oldukça keyifli bir sohbet
yaptık. Çakmakçı Necati, 20 yaşından beri
arastanın müdavimlerinden. Dile kolay tam 60
yıl. Yarım asırdan fazla. Babasının zamanında
Betestan da gramofon dükkanı varmış. İşe de
babasının gramofon dükkanında başlamış. O
yıllarda çarşıda dericiden kumaşçıya, ayakkabıcı
tamircisinden branda tamircisine kadar bir çok
iş kolu varmış. Babasının yanında işe başladıktan
3-4 yıl sonra işi tuhafiye dükkanına çevirmişler.
Necati Kapkaç, gramofon satıcılığından
tuhafiyeciliğe geçişlerini ise şöyle anlatıyor:
“Eski itfaiye binasının bulunduğu alan o
yıllarda Pazar yeriydi. Samsun oraya alışverişe
gelirdi. Pazarın olduğu günler oralar ana baba
gününe dönerdi. Pazara gelen bizim buraya da
uğruyordu. Biz de babamla konfeksiyon
dükkanı açmaya karar verdik. İşlerimiz de çok
iyiydi. Eski yıllarda Bedestan’ın her saati
hareketliydi. Sadece Samsun’dan değil, ilçelerden,
köylerden ve çevre illerden de alışverişe gelirlerdi.
Pazar yeri taşındı, bizim de işlerimiz azaldı.
Dükkanı kapatarak, serbest işle uğraşmaya
başladım.” Yarım asırdan fazla günlerini
geçirdiği Bedestan’dan kopamadığını söyleyen
Necati Kapkaç, “Burası benim evim gibi. Çakmak
tamir ederek kendimi de oyalıyorum.
Ama Bedestan’ın eski tadı tuzu yok. Eski
dostluklar da azaldı. Önceden bizim kuşağın
sayıları da epey fazlaydı ama şimdi bakıyorum
3-4 kişi kalmışız. Herkes kendi yağıyla kavrulmaya
çalışıyor” dedi.
“İnşallah buralara sahip çıkılır”
Bedestan’ın bir başka müdavimlerinden biri de
Dursun Yıldız. Arastanın “Oflu Dursun”
lakaplı Dursun amcası da aynı Çakmakçı
Necati gibi 60 yıldan beri Bedestan da. Oflu
Dursun bugün 83 yaşında ve hala Bedestan da
kendine ait dükkanda şemsiye tamir ederek,
vaktini geçiriyor. Dursun Yıldız’ın arastayla
tanışması terzi yanında çırak olarak işe girmesiyle
başlamış. 25 yıl boyunca terzide çalışan
Dursun Yıldız, daha sonra kendi işini yapmaya
başlamış. Geçmişe yolculuk yaparken hala gözlerinin
içi ışıldayan Dursun Yıldız, “Terzide
çalışırken köylere gidip köylülere dikim
yapardık. O zamanlar burası canlıydı. Burada
her çeşit iş yapılırdı. Samsun’un merkeziydi.
Aradan geçen yıllardan sonra Bedestan’ın işi de
azaldı. Şimdi ne eski esnaf ne de eski iş kalmadı.
Bugün bakıyorum her şeyin taklidi çıkmış.
Herkes hazırcı olmuş. Ben yıllardan beri şemsiye
tamir ederek geçimimi sağlıyorum. Ama şimdi
bakıyorum da şemsiyesi bozular tamir falan
yaptırmıyor. Bozulunca atıp, yenisini alıyor. Ne
malımızın ne de paramızın değerini biliyoruz.
Eskiden her şeyin bir değeri vardı. Yıllar her şeyi
değiştirdi. Ömrümün geçtiği Bedestan da artık
eski Bedestan değil. İnşallah şimdiki gençlerimiz
buralara, tarihimize sahip çıkarlar” dedi.
Paranın döndüğü yerdi
Bedestan’ın en eskilerinden biri de 75 yaşındaki
Durmuş Sarısoy. O da eskilerden kalan 3-4
kişiden biri. 55 yıldan beri Bedestan’da. Onun
Bedestan’la tanışması da Yusuf Bağlar’ın yanında
terzi çırağı olarak işe başlamasıyla olmuş. Bugün
de Bedestan’da erkek giyim üzerine iş yapan
dükkanının başındı. Durmuş Sarısoy, “Bedestan”ın
kelime anlamını, bize, “Bez alınır, bez
satılır” diye ifade ediyor. “Yani burası bir ticaret
merkezi anlamı taşıyor” diye sözlerine devam
eden Sarısoy, “Benim bildiğim kadarıyla
Kurtuluş Savaşı sonrasında çarşı boş kalmış.
Kırsal yerlerden, köylerden Samsun’a gündelik
işlerde çalışmak üzerine gelenler, kendilerine verilen
kullanılmış giyilmiş ikinci el eşyaları burada
satmaya başlamışlar. Sonra da bu iş Bedestan da
sektör haline gelmiş. İkinci el eşya satanlar zamanla
buradaki boş dükkanları da
sahiplenmişler. Aradan geçen yıllardan sonra da
Bedestan bir ticaret merkezi haline gelmiş. Eski
Bedestan çok canlıydı. Burası paranın da
döndüğü yerdi. Samsun’a gelen buraya
uğramadan gitmezdi. Yıllarca da öyle oldu. Ama
ne zaman büyük mağazalar çıktı, bizim işlerimiz
de azaldı. Bedestan, artık eski Bedestan değil.
Herkesin birbirine saygısı vardı. Söz senetti.
Esnaflar birbirlerinin derdine ortak olurdu.
Şimdi bakıyorum da herkes kendi derdine
düşmüş. Ama zaman değişti. Bu da normal.
Bugün giyim dükkanımda kendi yağımla
kavrulmaya çalışıyorum. Bizim müşterimiz
belli. Bizi bilen biliyor. Yıllardan bizim müdavim
müşterilerimiz var. Eskiye özlemle günlerimizi
dükkanımızda geçiriyoruz” diye
konuştu.
STSO AÇILIM 67 Şubat - Mart 2012