TÜBİTAK – BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ ( FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ ...

TÜBİTAK – BİDEB
LİSE ÖĞRETMENLERİ ( FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ ve MATEMATİK ) PROJE
DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYLARI
LİSE-1 ( Çalıştay 2011 )
BİYOLOJİ
GRUP ZERDALİ
PROJE ADI
YAPRAK GÜBRESİ POTASYUM TİYO SÜLFATIN (KTS)
KAYISI (Armeniaca vulgaris) ÜZERİNE BAZI
FİZYOLOJİK ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI
Proje Ekibi
Ali İhsan KIRTAŞ Recai TURGUT Sibel Çelik AĞU
PROJE DANIŞMANLARI
Prof.Dr. Muhsin KONUK
Prof. Dr. Bülent GÜNDÜZ
TÜBİTAK BİDEB / ÇANAKKALE
9 – 17 Temmuz 2011
1

İÇİNDEKİLER
BAŞLIKLAR
SAYFALAR
NO:
1.Giriş ……………………………………………………………………… 2-6
2.Materyal ve Yöntem…………………………………………………….. 7-10
3.Bulgular ………………………………………………………………… 11-23
4.Tartışma ve Sonuç……………………………………………………… 23-24
5-Teşekkür………………………………………………………………… 25
6-Kaynakça……………………………………………………………….. 26
7-Özgeçmişler……………………………………………………………… 27-28
2

PROJE ADI:
YAPRAK GÜBRESİ POTASYUM TİYO SÜLFATIN (KTS) KAYISI
(Armeniaca vulgaris) ÜZERİNE BAZI FİZYOLOJİK ETKİLERİNİN
ARAŞTIRILMASI
PROJENİN AMACI:
1. Son zamanlarda tarımda yaygın olarak kullanılan yaprak gübrelerinin fizyolojik, morfolojik
ve bazı verim etkilerini göstermek.
2. Bilinçli tarıma katkıda bulunmak.
1.GİRİŞ:
Kayısı dünyanın birçok yerinde yetiştirilebilen önemli meyve türlerinden birisidir.
Botanik adı olan Prunus armeniaca L. (Armeniaca vulgaris Lam.)’a bakılarak başlangıçta
anavatanının Ermenistan olduğu zannedilmiş ise de yapılan araştırmalar, bu meyve türünün
yayılma alanının Türkistan’dan Batı Çin’e kadar uzandığını ortaya koymuştur. Kayısı, bu
bölgeden İran, Kafkasya yoluyla ilk olarak Anadolu’ya, oradan Yunanistan’a ve daha
sonraları da takriben İsa’nın doğum yılları sırasında, Romalılar devrinde İtalya’ya götürülmüş
Avrupa ülkelerine buradan yayılmıştır. İngiltere’ye götürülüşü ise 13. üncü yüzyıla
rastlamaktadır. Amerika’ya ise 1700 yıllarında götürülmüştür. Kayısı memleketimizin yerli
bitkilerinden olup ve eriklerle karıştırılarak buna “sarı erik” veya erik adi verilmiştir. Örneğin,
kayısıya Erzincan’da ‘erik’, Maraş’ta ise ‘sarı erik’ denilmektedir (S.Özbek, 1978).
Ülkemizde kayısı başta Malatya olmak üzere, Elâzığ, Erzincan, Sivas, Kars, Iğdır illeri ile
Ege, Akdeniz, İç Anadolu ve Marmara bölgelerinde üretilmektedir. Üretilen kayısının % 50-
60'i kurutulduktan sonra ihraç edilmekte geri kalanı büyük oranda sofralık olarak bir kısmı da
meyve suyu sanayisinde kullanılmaktadır. Malatya ilimizin Türkiye'nin en önemli kayısı
üretim merkezi olması itibariyle, kuru kayısı ihracatımızda özel bir önemi bulunmaktadır.
Türkiye yaş kayısı üretiminin yaklaşık % 50'sinden fazlasını Malatya’dan sağlar. Geri kalanı
da diğer illerimizde üretilmektedir. Araştırmamızın yapıldığı Çanakkale Kepez Beldesi’nde
de yoğun bir şekilde kayısı üretimi yapılmaktadır. Üretim yoğun olarak kuru kayısıcılığa
yönelik olup, üretilen kayısının önemli bir bölümü (% 90) kurutulmakta ve kurutulan
kayısının yaklaşık % 90-95'i ihraç edilmektedir. ( K.Tuncay, 2005 )
3

Türkiye, dünya yas ve kuru kayısı üretiminde birinci sırada yer almaktadır. Ülkemiz,
gerek kayısı çeşitlerinin kalitesi, gerekse sahip olduğu ekolojik üstünlükler nedeniyle rakip
ülkelere kıyasla doğal bir rekabet avantajına sahiptir.( K.Tuncay, 2005 )
1.1. Kuramsal Temeller
1.1.1. Kayısının sistematiği
Kayısının sistematiği aşağıda verilmiştir.
Familia : Rosaceae (Gülgiller)
Genus : Armeniaca
Sp : Armeniaca vulgaris Lam. ( Malatya Valiliği, 1988 )
1.1.2. Kayısı meyvesinin özellikleri
Kayısı meyvesi; açık sarıdan turuncu rengine kadar geniş bir renk varyasyonu (açık
sari, sari, turuncu, koyu turuncu, kırmızı beyaz ve yeşil) göstermektedir. Meyve oval,
yuvarlak, eliptik, kalp veya oblong (sobü) şekilli olup, meyveleri Drupa (Eriksi meyve)
tipindedir. 20-80 gr ağırlığında suda çözünebilir kuru madde miktarı % 10-28 oranında, pH 3-
5, asitlik % 0.20-1.5 arasında değişmektedir. Ülkemizde meyve hasadı Mayıs ayının son
haftasından itibaren (Akdeniz bölgesi Mut-Anamur) başlayıp Ağustos ayının sonuna (Doğu
Anadolu Bölgesinin dağlık kesimleri, Van, Bitlis ve Kars) kadar devam etmektedir. Malatya
ve Elâzığ gibi illerin dışında yetiştirilen kayısı çeşitleri, daha çok yas tüketime yöneliktir.
Turfanda kayısı yetiştiriciliğinde Akdeniz Bölgesi önemli bir yer sahiptir. Erkenci ve sofralık
kayısı yetiştiriciliğinde Mut ilçesi önemli bir yer tutmaktadır ( N.Kaska ve ark.,1982- 1989 ).
1.1.3. Kayısı meyvesinin gelişimi
Meyvelerde yasam üç devrede incelenir. Bu evreler gelişme, olgunlaşma ve
yaşlanmadır. Meyvedeki gelişme evresi temel anlamda fiziksel gelişmeyi içermektedir. Genç
meyve, gelişmesinin ilk dönemlerinde ana bitkiden aldığı besin maddelerini kullanır. Daha
sonra kendi enerji gereksinimini karşılayacak ölçüde fotosentez yapar. Ancak gelişmesi için,
4

ana bitkiden beslenmesi gerekir. Gelişme devresinde, hücre sayısının artışı ve hücre büyümesi
(=vakuollesme) iki önemli süreçtir ( I.Karaçalı, 1990 ).
1.1.4. Kayısının bileşimi
Kayısı diğer meyveler gibi günlük enerji ve protein gereksinmesine çok az katkıda bulunur.
Yapısının büyük bir kısmı sudan oluşur. Buna karşın minerallerden potasyum ve
vitaminlerden A vitamininin ön ögesi olan ß karoten yönünden zengindir. Kayısıda temel
mineral içeriği olarak kalsiyum, demir, fosfor, potasyum sodyum mineralleri bulunurken
vitamin olarak ise vitamin A, beta karoten, tiamin, riboflavin, niasin ve vitamin C miktar
olarak göze çarpmaktadır. Bu vitamin ve minerallere ilişkin değerler Tablo 1.1’ de özet olarak
verilmiştir. Bu tablo incelendiğinde kuru kayısı, yas kayısı ve pestilde bu oranların su
miktarına göre değiştiği görülmektedir.
Tablo 1.1 100 gr kayısının enerji ve besin değerleri ( Anonymous, 1983 )
5

Kayısı yas meyve iken % 85-87 su ihtiva etmektedir. Kurutulduğu zaman su oranı %
20-25 seviyesine inmektedir. Yas meyve 11-12 g/100 g seker, 0.6 g/100 g ham selüloz, 296
mg /100g potasyum, 2616 IU/10g vitamin A (ß- karoten), 0.3 mg/100 g sodyum bulunur.
Kuru kayısı 61 g/100g seker, 2.95 /100 g ham selüloz, 1378 mg / 100g potasyum, 7420 IU
Vitamin A (ß-karoten), 1.6 mg/100 g sodyum içermektedir ( F.Yıldız ,1994 ). Kuru kayısının
enerji ve besin ögeleri bileşimi Tablo 1.1’de verilmiştir. Enerji değeri 294 kcal/100 g olan
kuru kayısının yaşına kıyasla besin ögeleri bilesimi yüksek bulunmuştur. Bu da kuru kayısıda
nem düzeyinin (% 15.48) düşük olmasından kaynaklanmıştır. Literatür bulgularına kıyasla
protein 3.61) ve yağ düzeyi (% 0.33) düşük olan kuru kayısının karbonhidrat oranı (% 77.44)
yüksek bulunmuştur. Ayrıca kuru kayısının sağlıklı beslenmede büyük önem taşıyan selüloz
22 yönünden de zengin bir besin olduğu gözlenmiştir. B grubu vitaminlerinin düşük
düzeylerde içeren kuru kayısı önemli bir ß karoten kaynağıdır. ß karoten düzeyinin (2.50
mg/10g) literatür bulgularından düşük olmasının nedeni, uygulan kurutma yöntemindeki
farklılıklara bağlı olabilir. Kuru kayısının mineral madde bileşiminin ise çok zengin olduğu
dikkat çekmiştir. Düşük sodyum düzeyine karşın yüksek oranlarda potasyum içermektedir. Bu
özelliğiyle kuru kayısı sağlıklı beslenmede önemli yer tutmaktadır. 100g kuru kayısıda 1269
mg potasyum bulunmuştur. Ayrıca demir düzeyi 3.88 mg/100g, çinko düzeyi 0.61mg/100g,
kalsiyum ve magnezyum düzeyleri sırasıyla 22.87 ve 47.08 mg/10g bulunmuştur
( Anonymous, 1983 ).
Son zamanlarda tarımda yaprak gübreleri sık olarak kullanılmaktadır. Yapay
gübrelerin toprağa aşırı verilmesi sonucunda yıllar içinde toprak bitki besin maddeleri
açısından fakirleşmektedir. Fiziki ve kimyasal yapısı da bozulmaktadır. Hayvan gübrelerinin
çoğunda Nematod gibi zararlılar bitki köklerine zarar vermektedir. Bu sebeplerden dolayı
bitkilere ihtiyaç duyulan gübreleme yapraktan yapılmaya başlanmıştır. Ürün veriminde artış
sağladığı da bilinmektedir.
Bu araştırmada hedefimiz Çanakkale Kepez Beldesi’nde tarımı yapılan kayısı
bitkisinde yaprak gübresi olarak kullanılan Potasyum Tiyo Sülfat (KTS)’ın bitkideki olan
fizyolojik, morfolojik etkilerini göstermektir.
6

2.MATERYAL VE YÖNTEM:
2.1.Projede Kullanılan Bitkinin Yetiştirildiği Yer
Materyal olarak Çanakkale Kepez Beldesi’nde tarımı yapılan kayısı bahçelerinden elde
edilecek olan kayısı (Armeniaca vulgaris) meyveleri ile aynı meyvelerin alındığı ağaçlardan alınan
yaprak örnekleri kullanılmıştır.
2.2. Araştırma Materyalleri
Kayısı bahçeleri seçilirken kontrol grubu olarak Kepez Limanı yakınında bulunan bir bahçede
hiçbir gübrenin uygulanmadığı tespit edildiğinden kontrol grubu olarak belirlenmiştir. Bu gruptan
rastgele seçilen 15 farklı ağaçtan yaprak ve meyve örnekleri alındı. Uygulama grubu olarak Kepez
merkeze yakın olan ve bilinçli tarım yapılan ve KTS uygulanan kayısı bahçesi de KTS grubu olarak
belirlenmiştir. Bu gruptan da rastgele seçilen 15 farklı ağaçtan yaprak ve meyve örnekleri alınmıştır.
a
b
c
d
Şekil 2.1. Araştırma örneklerinin alındığı bahçelerden görüntüler. ( a,b: KTS c ,d : Kontrol )
7

2.3. KTS ( Potasyum Tiyo Sülfatın ) İçeriği :
Suda çözünür Potasyum Oksit ( K 2 O ) : % 25 ( W/W)
Suda çözünür Kükürt Tri Oksit ( SO 3 ) : % 42 (W/W)
PROJE BAŞLANGIÇ TARİHİ: 12.07.2011
2.4 YAPILAN ANALİZLER VE ÖLÇÜMLER
YAPILAN ANALİZLER VE ÖLÇÜMLER
UYGULAMA TARİHLERİ
Klorofil Analizlerinin Yapılması 14.07.2011
Yaprak Yaş Ağırlıklarının Alınması 14.07.2011
Meyve Yaş Ağırlıklarının alınması 14.07.2011
Meyvelerin çaplarının ölçümü 14.07.2011
Meyve renklerinin belirlenmesi 14.07.2011
Yaprak Kuru Ağırlıklarının Alınması 15.07.2011
Meyve Kuru Ağırlıklarının alınması 15.07.2011
2.5. YÖNTEMLER:
Kayısı gruplarında, meyve ve yaprak örneklerinin alınması sırasında ve analiz zamanlarında
fotoğraf ve kamera tekniği ile grupların fotoğrafları çekildi.
Meyve ve Yaprak Ağırlığı (g) : Araştırmada kullanılan çeşitlere ait meyveler ve
yapraklar 0.01g’a duyarlı dijital terazi ile tartılmıştır
Yaprak ve meyve örnekleri etüvde kurutulduktan sonra kuru ağırlıkları da alındı.
pH: Meyvelerden elde edilen meyve suları elektronik pH- metre yardımı ile pH’ları
ölçülmüştür.
Meyve çapı 0.01 mm’ ye duyarlı dijital kompas ile ölçülmüştür
Grupların meyve renklerine bakılıp fotoğraflama tekniği ile kaydedildi.
Klorofil ekstraksiyonu ve tayininde Witham ve ark. (1971) tarafından verilen yöntem
kullanılmıştır. Klorofil ekstraksiyonu ve tayininde ölçümler alındı. Belirtilen bütün ölçümlerin
8

ortalama değerlerin standart sapma sonuçları projemizin bulgular ve sonuç kısmındaki çizelgelerde
verilmiştir. (Ayrıca grafiklerde gösterilmemiştir.) (K.Ali İhsan , 2003)
2.6. BİTKİ ORGANLARININ ANALİZ YÖNTEMLERİ:
2.6.1. Yaprakta Klorofil Ekstraksiyonu ve Kantitatif Analizi
Bitkinin yapraklarında yapılan klorofil ekstraksiyonu ve tayininde Witham ve ark.
(1971) tarafından verilen yöntem uygulandı (K.Ali İhsan , 2003).
2.6.2.Klorofil Pigment Ekstraksiyonu
Klorofil miktarı tayin yöntemi için 0,1 g yaprak alınır ve 10 ml % 80 etanol içerisinde ezilerek
ekstre edilir, ekstrat Whatman No: 1 kağıdından süzülerek spektrofotometrede okunur.
Yukarıda belirtilen yöntem doğrultusunda her gruptan farklı bitkiden toplanan sağlıklı
kayısı yapraklarından 0,1 gr tartılır. Tartılan yapraklar küçük parçalara ayrılır ve üzerine 10 ml %
80’lik etanol ilave edilir.(K.Ali İhsan, 2003)
2.6.3. Klorofil Miktar Tayini
Belirtilen yönteme uygun olarak hazırlanan her grup bitki yaprak örneklerine ait ekstraktların,
spektrofotometrede 645 nm ve 663 nm dalga boylarındaki (Klorofil pigmentinin maksimum
absorbsiyon değerleri) absorbans değerleri ölçülür.
Klorofil ekstraktının iki farklı dalga boyuna yapılan optik yoğunluk (D) ölçümlerinden elde
edilen değerlerin aşağıda verilen eşitliklerde yerlerine konmasıyla, bitki yaprak dokusunun 0,1
g’mında bulunan klorofil a, klorofil b ve toplam klorofil miktarları mg olarak hesaplanır.
mg klorofil a / g doku = [ 12,7 (D663) – 2,69 (D645) ] (V / 1000 W)
mg klorofil b / g doku = [ 22,9(D645) – 4,68 (D663) ] (V / 1000 W)
mg toplam klorofil / g doku = [ 20,2(D645) + 8,02 (D663) ] (V / 1000 W)
Eşitliklerde: D, klorofil ekstraktının belirtilen dalga boylarındaki optik yoğunluğunu
(absorbans değerini); V, % 80’lik etanol son hacmini (10 ml); W, ekstre edilen dokunun g olarak yaş
ağırlığını (0,1 g) göstermektedir. (K.Ali İhsan, 2003)
9

2.6.4. Karotenoid Miktar Tayini :
Klorofil tayini için hazırlanmış ekstraktın 450 nm dalga boyunda ölçülen absorbans değeri,
aşağıdaki formülde yerine koymak suretiyle, yaprak yaş ağırlığının 0,1 gramındaki mg karotenoid
miktarı saptanmıştır. [4]
Toplam karotenoid =[ 4,07 x D450 - (0,0435 x kla miktarı + 0,367 x klb miktarı) ]
10

3.BULGULAR
Çizelge 3.1. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin yaprak yaş ağırlığı miktarlarına ilişkin
sonuçlar.
GRUPLAR
YAPRAK YAŞ
AĞIRLIĞI (g)
KTS 0,58±0,15
KONTROL 0,63±0,16
0,64
0,63
0,62
0,61
0,6
0,59
0,58
0,57
0,56
0,55
YAPRAK YAŞ AĞIRLIĞI ( g )
YAPRAK YAŞ AĞIRLIĞI
KTS
KONTROL
Şekil 3.1. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin gövde yaş ağırlığı miktarlarına ilişkin
sonuçlarının grafiksel gösterimi
Bitki yaş ağırlığına ilişkin sonuçlar çizelge3.1 ve Şekil 3.1’ de açıkça görülmektedir.
Kayısıların yaprak yaş ağırlıkları kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun yaprak yaş
ağırlığının kontrol grubuna yakın olduğu görülmektedir.
11

Çizelge 3.2.Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin yaprak kuru ağırlığı miktarlarına ilişkin
sonuçlar.
GRUPLAR
YAPRAK KURU
AĞIRLIĞI(g)
KTS 0,19±0,05
KONTROL 0,2±0,05
0,202
0,2
0,198
0,196
0,194
0,192
0,19
0,188
0,186
0,184
YAPRAK KURU AĞIRLIĞI ( g )
YAPRAK KURU AĞIRLIĞI
KTS
KONTROL
Şekil 3.2. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin gövde yaş ağırlığı miktarlarına ilişkin
sonuçlarının grafiksel gösterimi
Bitki kuru ağırlığına ilişkin sonuçlar çizelge3.2 ve Şekil 3.2’ de açıkça görülmektedir.
Kayısıların yaprak kuru ağırlıkları kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun yaprak yaş
ağırlığının kontrol grubuna yakın olduğu görülmektedir.
12

Çizelge 3.3. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve yaş ağırlığı miktarlarına ilişkin
sonuçlar.
GRUPLAR
MEYVE YAŞ
AĞIRLIĞI (g)
KTS 29,83±6,66
KONTROL 23,29±5,50
MEYVE YAŞ AĞIRLIĞI (g)
35
30
25
20
15
MEYVE YAŞ AĞIRLIĞI
10
5
0
KTS
KONTROL
Şekil 3.3.Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve yaş ağırlığı miktarlarına ilişkin
sonuçlarının grafiksel gösterimi
Meyve yaş ağırlığına ilişkin sonuçlar çizelge3.3 ve Şekil 3.3’ de açıkça görülmektedir.
Kayısıların meyve yaş ağırlıkları kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun bitki yaş
ağırlığında kontrol grubuna belirgin bir farkla artış görülmektedir.
13

Çizelge 3.4. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve kuru ağırlığı miktarlarına ilişkin
sonuçlar.
GRUPLAR
MEYVE KURU
AĞIRLIĞI ( g )
KTS 4,31±1,09
KONTROL 3,95±0,76
4,4
MEYVE KURU AĞIRLIĞI ( g )
4,3
4,2
4,1
4
MEYVE KURU AĞIRLIĞI
3,9
3,8
3,7
KTS
KONTROL
Şekil 3.4 . Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve kuru ağırlığı miktarlarına ilişkin
sonuçlarının grafiksel gösterimi
Meyve kuru ağırlığına ilişkin sonuçlar çizelge3.4 ve Şekil 3.4’ de açıkça
görülmektedir. Kayısıların meyve kuru ağırlıkları kontrol ile karşılaştırıldığında KTS
grubunun bitki yaş ağırlığında kontrol grubuna belirgin bir farkla artış görülmektedir.
14

Çizelge 3.5. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve çapına ilişkin sonuçlar.
GRUPLAR MEYVE ÇAPI ( cm )
KTS 3,96±0,33
KONTROL 3,52±0,38
4
MEYVE ÇAPI ( cm )
3,9
3,8
3,7
3,6
MEYVE ÇAPI
3,5
3,4
3,3
KTS
KONTROL
Şekil 3.5. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve çapına ilişkin sonuçlarının
grafiksel gösterimi
Meyve çapına ilişkin sonuçlar Çizelge 3.5 ve Şekil 3.5’ de açıkça görülmektedir. KTS
grubunun meyve çapı kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun meyve çapında kontrol
grubuna göre önemli oranda bir artış görülmektedir.
15

Çizelge 3.6. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve hacmine ilişkin sonuçlar.
GRUPLAR
MEYVE HACMİ
(cm 3 )
KTS 32,5
KONTROL 22,82
35
MEYVE HACMİ (cm3)
30
25
20
15
MEYVE HACMİ (cm3)
10
5
0
KTS
KONTROL
Şekil 3.6. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve hacmine ilişkin sonuçların
grafiksel gösterimi.
Meyve hacmine ilişkin sonuçlar Çizelge 3.6 ve Şekil 3.6’ da açıkça görülmektedir.
KTS grubunun meyve hacmi kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun meyve hacminde
kontrol grubuna göre önemli oranda bir artış görülmektedir. Meyve çapına bağlı artışın meyve
hacmi artışına orantılı olarak önemli ölçüde etkili olacağı sonucuna ulaşılır. Bu durumda 0,5
cm’lik çap artışının önemli oranda kayısı ticaretinde kar oranını artıracaktır.
16

Çizelge 3.7. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve pH’ına ilişkin sonuçlar.
GRUP
pH
Kontrol 3,55
KTS 3,46
3,56
3,54
3,52
3,5
3,48
3,46
3,44
3,42
3,4
Kontrol
pH
KTS
pH
Şekil 3.7. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin meyve pH’ına ilişkin sonuçlarının
grafiksel gösterimi
Meyve pH’ına ilişkin sonuçlar Çizelge 3.7 ve Şekil 3.7’ da açıkça görülmektedir. KTS
grubunun pH değeri kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun pH değeri ile kontrol
grubunun pH değerine yakın olduğu görülmektedir.
17

Çizelge 3.8. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin klorofil-a miktarlarına İlişkin sonuçlar.
Klorofil-a miktarı ( mg Kl-a / g
doku )
GRUPLAR
Miktar
KTS 0,78±0,06
KONTROL 0,73±0,01
0,79
0,78
0,77
0,76
0,75
0,74
0,73
0,72
0,71
0,7
Klorofil‐a miktarı ( mg Kl‐a / g doku ) Miktar
KTS
KONTROL
Klorofil‐a miktarı ( mg Kl‐a / g
doku ) Miktar
Şekil 3.8. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin klorofil-a miktarlarına İlişkin
sonuçlarının grafiksel gösterimi
Kl-a miktarına ilişkin sonuçlar Çizelge 3.8 ve Şekil 3.8 ‘de açıkça görülmektedir. KTS
grubu kontrolle karşılaştırıldığında genel olarak kl-a içeriğinde bir artış görülmektedir. Bütün
bu sonuçları özetlediğimizde KTS uygulanan bitkilerin kl-a içeriklerinde bir artış
gözlenmektedir. Bu da KTS uygulamalarının kayısılarda kl-a içeriği artışında olumlu bir
etkisi olduğunu göstermektedir.
18

Çizelge 3.9 Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin klorofil-b miktarlarına İlişkin sonuçlar.
Klorofil-b miktarı ( mg Kl-b / g doku )
GRUPLAR
Miktar
KTS 0,26±0,03
KONTROL 0,28±0,02
0,285
Klorofil‐b miktarı ( mg Kl‐b / g doku ) Miktar
0,28
0,275
0,27
0,265
Klorofil‐b miktarı ( mg Kl‐b /
g doku ) Miktar
0,26
0,255
0,25
KTS
KONTROL
Şekil 3.9 : Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin klorofil-b miktarlarına İlişkin
sonuçlarının grafiksel gösterimi.
Kl--b miktarına ilişkin sonuçlar Çizelge 3.9 ve Şekil 3.9 ‘de açıkça görülmektedir.
KTS grubu kontrolle karşılaştırıldığında genel olarak kl-b içeriğinde bir azalış görülmektedir.
19

Çizelge 3.10. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin toplam klorofil miktarlarına ilişkin
sonuçlar.
Toplam Klorofil miktarı ( mg Kl / g doku )
GRUPLAR
Miktar
KTS 1,04±0,03
KONTROL 1,02±0,03
1,045
Toplam Klorofil miktarı ( mg Kl / g doku ) Miktar
1,04
1,035
1,03
1,025
Toplam Klorofil miktarı ( mg
Kl / g doku ) Miktar
1,02
1,015
1,01
KTS
KONTROL
Şekil 3.10. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin toplam klorofil miktarlarına ilişkin
sonuçlarının grafiksel gösterimi
Çizelge 3.10 ve Şekil 3.10’dan elde edilen sonuçlara göre; Kontrol ile KTS
karşılaştırıldığında KTS uygulamasının toplam kl içeriği artışına önemli oranda bir artışa
sebep olduğu görülmektedir.
20

Çizelge 3.11. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin karotenoid miktarlarına İlişkin
sonuçlar.
Karotenoid miktarı ( mg Karoten / g doku )
GRUPLAR
Miktar
KTS 4,16±0,04
KONTROL 3,51±0,45
4,4
Karotenoid miktarı ( mg Karoten / g doku ) Miktar
4,2
4
3,8
3,6
Karotenoid miktarı ( mg
Karoten / g doku ) Miktar
3,4
3,2
3
KTS
KONTROL
Şekil 3.11. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin karotenoid miktarlarına İlişkin
sonuçların grafiksel gösterimi.
Çizelge 3.11 ve Şekil 3.11’de Karotenoid miktarı ile ilgili sonuçlar açıkça
görülmektedir. Kontrol ile karşılaştırıldığında KTS uygulamalarında önemli bir oranda artış
görülmektedir .KTS uygulamalarının Karotenoid miktarı artışına olumlu etki yapacağı
sonucuna ulaşılır.
21

Şekil. 3.12. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin fotosentez verimlilik oranına ilişkin
sonuçları.
GRUPLAR
Fotosentez verimlilik Oranı ( Kl-a miktarı / Kl-b
miktarı )
KTS 2,98
KONTROL 2,6
3,1
Fotosentez verimlilik Oranı ( Kl‐a miktarı / Kl‐b miktarı )
3
2,9
2,8
2,7
2,6
Fotosentez verimlilik Oranı
( Kl‐a miktarı / Kl‐b miktarı
)
2,5
2,4
KTS
KONTROL
Şekil 3.12. Kayısı (Armeniaca vulgaris ) bitkilerinin fotosentez verimlilik oranına ilişkin
sonuçlarının grafiksel gösterimi.
Fotosentez verimlilik oranları Çizelge 3.12 ve Şekil 3.12’ de görülmektedir. Kontrole
göre fotosentez verimlilik oranları karşılaştırıldığında KTS grubundaki kayısı bitkilerinde
önemli bir oranda artış görülmektedir. Genel olarak fotosentez verimlilik oranları
karşılaştırıldığında KTS grubundaki bitkilerde KTS uygulamalarının fotosentez verimliliğine
olumlu yönde etki yaptığı sonucuna ulaşılır.
22

4.TARTIŞMA VE SONUÇ:
Bitki yaş ve kuru ağırlığına ilişkin sonuçlar çizelge 3.1-3.2 ve Şekil 3.1-3.2’e göre
kayısıların yaprak yaş ağırlıkları kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun yaprak yaş
ağırlığının kontrol grubuna yakın olduğu görülmektedir. Bu durum KTS uygulamasının
yaprak yaş-kuru ağırlığına bir etkisi olmadığı sunucuna ulaştırır.
)
a)
b)
Şekil 4.1. Grupların genel görünümleri ( a: Kontrol, b: KTS )
23

Meyve yaş-kuru ağırlığına ilişkin sonuçlar çizelge 3.3-3.4 ve Şekil 3.3- 3.4’ e göre
kayısıların meyve yaş ağırlıkları kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun bitki yaş
ağırlığında kontrol grubuna belirgin bir farkla artış görülmektedir. Meyve çapına ve hacmine
ilişkin sonuçlar Çizelge 3.5 ve Şekil 3.5’ de Çizelge 3.6 ve Şekil 3.6’ ya göre KTS grubunun
kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun meyve çapında kontrol grubuna göre önemli
oranda bir artış görülmektedir. Aynı veri meyve hacminde de görülmektedir. Meyve çapına
bağlı artışın meyve hacmi artışına orantılı olarak önemli ölçüde etkili olacağı sonucuna
ulaşılır. KTS uygulanan kayısılarda 0,5 cm’lik çap artışının önemli oranda kayısı ticaretinde
kar oranını artıracağı sonucuna ulaşılır.
KTS grubunun pH değeri kontrol ile karşılaştırıldığında KTS grubunun pH değeri ile
kontrol grubunun pH değerine yakın olduğu bulgusu standart değerlerle de aynı olduğu
sonucuna varıldı.
Yapılan pigment analizleri sonucunda araştırma materyallerimiz olan kayısıda
kontrole göre KTS grubunda kl-a, toplam kl ve Karotenoid miktarları artışı birbirlerine
paralellik göstermektedir. kl-b miktarında ise kontrole göre KTS grubunda bir azalış
görülmektedir. Kontrole göre fotosentez verimlilik oranları karşılaştırıldığında KTS
grubundaki kayısı bitkilerinde önemli bir oranda artış görülmektedir. Bu durumun sebebi kl-b
miktarının KTS grubunda kontrole göre bir azalış göstermesinden kaynaklanmıştır. Genel
olarak fotosentez verimlilik oranları karşılaştırıldığında KTS grubundaki bitkilerde KTS
uygulamalarının fotosentez verimliliğine olumlu yönde etki yaptığı sonucuna ulaşılır.
Genel bir sonuç olarak projemizin amacında da belirttiğimiz gibi kayısıda
yaprak gübresi uygulaması kayısı üzerindeki fizyolojik etkilerinin genel olarak olumlu
olduğu sonucuna ulaştık. Kl-a, Kl-b, Toplam kl, Karotenoid, Fotosentez verimliliği oranı
gibi fizyolojik ve morfolojik bulgularla ispatlamış olduk. Son yıllarda toprağa
uygulanan yapay gübrelerin toprağı fakirleştirmesi sonucu bitki topraktan
alamamaktadır. Bu durum yapraktan gübrelemeyi zorunlu hale getirmektedir. Bilinçli
ve eğitimli tarımın yapıldığı ülkelerde de yapraktan gübreleme uygulanmaktadır.
Ülkemizde meyve ve sebze yetiştiriciliğinde bilinçli tarım yapmak üreticilerimize
yaprak gübresi kullanımının yaygınlaşmasını sağlayacak ve verimi artıracaktır. Bu
sonuç da hem üreticinin hem de ülkemizin ekonomisine önemli oranda katkıda
bulunacağı kanaatindeyiz.
24

TEŞEKKÜR
En başta bu çalıştayı düzenleyip böyle bir projenin ortaya çıkmasına vesile olan çok
kıymetli ve saygıdeğer ÇOMÜ FEF Biyoloji Kimya Bölümü Organik Kimya A.B.D. başkanı
Prof. Dr. Mehmet Ay Hocamıza, desteği için TÜBİTAK BİDEB’e, projemizin daha iyi
olması için önerileriyle bize destek olan Danışmanlarımız Afyon Kocatepe Üniversitesi FEF
Biyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Muhsin Konuk’a, ÇOMÜ FEF Biyoloji Bölümü Öğretim
Üyesi Prof. Dr. Bülent Gündüz’e, ÇOMÜ FEF Biyoloji Bölümü Moleküler Biyoloji A.B.D.
öğretim üyesi Doç. Dr. Kemal Melih Taşkın’a, bizi tarihte yolculuk yaptıran Yrd.Doç.Dr.
Ahmet ESENKAYA’a eğlenceli faaliyetlerle zihnimizi dinlendirmemize yardımcı olan Uğur
Değirmencioğlu, ÇOMÜ FEF Biyoloji Bölümü Moleküler Biyoloji A.B.D.’da görevli
Araş.Gör. Mustafa AY, Araş. Gör. Nurşen Çördük’e, Yüksek Lisans öğrencisi Elif POLAT’a,
Kayısı örneklerinin temininde bize yardımcı olan Günal Tarım işyeri sahiplerinden Ziraat
Teknisyeni Ahmet SEÇKİN’e, Ziraat Yüksek Mühendisi Engin ALTINBAŞ’a ve Ziraat
Mühendisi üretici Saadettin GÜNER’e, sunumlarıyla bizi aydınlatan katılımcı
akademisyenlere, her konuda yanımızda çalıştay ekibine sonsuz teşekkür ederiz.
25

KAYNAKÇA:
[1] Anonymous, Gıda Maddeleri Muayene ve Analiz Yöntemleri. T.C. Tarım
Orman ve Köy işleri Bakanlığı Gıda İsleri Genel Müdürlüğü. Genel Yay Ankara.
No: 62-105, Haziran (1983)
[2] F. Yıldız, Kayısı İşlemede Yeni Teknolojiler. Standart Dergisi, Kayısı Özel
(1994) Sayısı, 67-69
[3] I. Karaçalı, Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Pazarlanması, Ege Üniversitesi
Basımevi, İzmir, 1990, p. 28-32
[4] K. Ali İhsan; danışman Gemici Meliha / Tez (Yüksek Lisans)-- İzmir: Ege Üniversitesi,
2003 Tütün (Nicotiana tabacum L. varyete:karabaglar) bitkisinde GH drip fertilizers (ani
etkili yaprak gübresi)'in fizyolojik etkileri üzerine bir araştırma.
[5] K. Tuncay; Tez (Yüksek Lisans)—Malatya: İnönü Üniversitesi, 2005, Yöresel Olarak yetiştirilen
kayısı çeşitlerine ait meyvelerdeki yapısal değişmelerin incelenmesi.
[6] Malatya Valiliği, Kayısı Araştırma ve Değerlendirme Rapor özeti Mart 1998
[7] N. Kaska, A. Polat ve S. Paydas, 1989. Akdeniz Bölgesi Kıyı Kesiminde
Sofralık Kayısı Yetiştiriciliği Sorunları ve Çözüm yolları. Kayısı Araştırma
Geliştirme ve Tanıtma vakfı Malatya Ticaret Borsası 1. Kayısı sempozyumu
Paneli, 8-9 Aralık, Malatya
[8] N.Kaska, C. Onur, S. Onur ve S. Demirören, 1982. Akdeniz Bölgesinde Şeftali,
Kayısı ve Erik Yetiştiriciliğinde Sorunlar, Çözüm Yolları ve Yapılması Gereken
Araştırmalar Sempozyumu, 9-13 Nisan 1979, Alanya, 469-496.
[9] S. Özbek, Özel Meyvecilik. Çukurova Üniv. Zir. Fak. Yayınları, 1978,127-132
26

ÖZGEÇMİŞLER:
Ali İhsan KIRTAŞ:
04.08.1970 yılında Aydın'ın Karacasu ilçesi Ataeymir Kasabası'nda doğdum. İlk ve orta okulu
Ataeymir'de Liseyi Karacasu Lisesi'nde 1988 yılında bitirdim. Aynı yıl Selçuk Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Biyoloji Öğretmenliği bölümünü kazandım.- 1992 yılında Biyoloji öğretmeni ünvanını
alarak mezun oldum. 06.01.1993 tarihinde Bartın İli Kozcağız beldesi Kozcağız İlköğretim okulunda
göreve başladım. Ekim 1995'de Kozcağız ÇPL'ye Biyoloji öğretmeni olarak atandım. 27.01.1997
senesinde mezun olduğum Aydın Karacasu Lisesi'ne Biyoloji öğretmeni olarak atandım. Bu lisede
görev yaparken Eylül 1999'da Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Bölümü Botanik
Anabilim Dalında Yüksek Lisans sınavını kazandım. 20.10.2003 tarihinde bu bölümde Bitki
Fizyolojisi dalında yüksek lisansımı tamamlayarak mezun oldum ve Bilim Uzmanı (Msc) ünvanını
aldım. Milli Eğitim Bakanlığının 2004 ve 2005 yıllarında yapmış olduğu Fen ve Sosyal Bilimler
Liselerine Öğretmen seçme sınavının yazılı ve mülakat sınavlarını kazandım. Memleketime 2004
yılında açılan Aydın Sosyal Bilimler Lisesi'ne 20.10.2005 Tarihinde atandım. Halen bu Lisede Uzman
Biyoloji öğretmeni olarak görevimi sürdürmekteyim. Ayrıca 11.09.2007'de Adnan Menderes
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsünün açmış olduğu doktora sınavını kazandım. Veteriner
Fakültesi Biyokimya Anabilim dalında doktora eğitimi tez aşamasındayım.- Evliyim ve bir kızım
(Gülizar KIRTAŞ) var.
Recai TURGUT:
02.02.1966 tarihinde Malatya’nın Darende İlçesi Akçatoprak köyün ‘de doğdum. 1977’de
Sivas Acıyurt İlkokulunu, 1980’de Darende Orta Okulunu, 1983’te Darende Lisesini bitirdim. 1985
yılında kazandığım Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümünü 1989 yılında bitirdim.
1990 da SH ve ÇEK Denizli Yetiştirme Yurdu’nda Öğretmen olarak göreve başladım.
Askerlik görevimi 1991 yılında 223. dönem yedek subay olarak tamamladım. 1994 yılında Celal
Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başladım. Genel
Biyoloji A.B.D.’da Mantarlar konusunda Yüksek lisans yaptım. 1996 yılında Kırıkkale şehit Gazi
Gürsoy Lisesi’nde Biyoloji Öğretmeni olarak 2000 yılına kadar görev yaptım. 1999 yılında Devlet
Lisan Okulu’nda 9 ay İngilizce kursuna devam ettim. 2000-2003 yıllarında Aksaray Fen Lisesi’nde
2003-2007 yılları arasında Kırıkkale Fen Lisesi’nde Biyoloji Öğretmeni olarak görev yaptım. 2007
yılında Kırıkkale İl Özel İdaresi Bilim Ve Sanat Merkezi’nde Öğretmen olarak görev yaptıktan sonra
aynı yıl Kırıkkale Fen Lisesi’nde Biyoloji Öğretmenliği ’ne tekrar başladım. Hâlen Kırıkkale Fen
Lisesi’nde Biyoloji Öğretmeni olarak Görev yapmaktayım.
Evli ve üç çocuk babasıyım. Kitap okumaktan ve yüzmekten, seyahatten hoşlanırım.
27

Sibel Çelik AĞU:
11 Eylül 1979 tarihinde Çanakkale’nin Çan ilçesinde doğdum. İlk ve Orta Öğrenimimi
Aydın’ın Söke ve Balıkesir’in Bandırma ilçelerinde tamamladım. Üniversite eğitimimi Ankara Gazi
Üniversitesi Biyoloji Öğretmenliğinde tamamladım. 2002 yılında Kocaeli ili Derince İlçesi Seka
Çocuk Dostları Lisesinde öğretmenliğe başladım. Sonra İstanbul Sultan Ahmet Endüstri Meslek Lisesi
ve Çanakkale ili Yenice ilçesi Anadolu Teknik Lisesinde görev yaptım. 2011 yılında Çan Fen
Lisesi’nde göreve başladım ve halen devam etmekteyim
28