KEMALiZM - Toplumsalbilinc.org

62
"Allaha güvenerek ve peygamberin ruhunun yardımcı olacağına inana -
rak bundan böyle ulu devletin ve Osmanlı ülkesinin iyi yönetimi konusunda
bazı yeni yasaların çıkarılması ve kıırumlaştınlması gerekli ve önemli
görülerek..." dedikten sonra, "Yüce saltanatımızın uyruğu olan Müslü -
man ahali ve öteki uluslar padiĢahlığımızın bu yardımlarına istisnasız
eriĢmek üzere can, ırz, namus ve mal maddelerinden, seri hükümler gereğince
bütün Osmanlı ülkemiz ahalisine padiĢahlığım tarafından tam bir
güvenlik verilmiĢ ... insan mutluluğunun amaçlanması; Amerikan anayasasına
Britanya İmparatorluğu'nun 'zenginliğin amaçlanması' ilkesine
nazire olarak konan ilke..."
Hukuk yönünden mal güvenliğinin bulunmayıĢı durumunda ise
herkes ne devlet ne ulusuna mnmayıp ve ne de memleketin
kalkınmasına bakmayıp daima endiĢe ve ıstıraptan kurtulmadığı gibi,
bunun tersi olduğunda; yani mallarından ve mülklerinden tam bir
güven içinde olduğu zaman hemen kendi iĢiyle ve geçim düzeyini
yükseltmekle uğraĢıp ve kendisinde günden güne devlet ve millet
gayreti ve yurt sevgisi artıp ona göre iyi davranıĢla çalıĢacağı su
götürmez." (Stefanos Yerasimos, Age, Syf: 341-342,Abç)
Eski toprak yasalarından kopuĢun ifadeleridir bu. Mülkiyet hakkı tanınmasından,
vergi eĢitliğine (biliyorsunuz, Hıristiyan uyruklular bir de kelle
vergisi -Cizye- veriyorlardı) oradan da askeri yükümlülükte eĢitliğe (Hıristiyan
uyruklular Yeniçeri Ocakları dıĢında askeri bir yükümlülük altında değillerdi.
Yeniçeri Ocağını ise, II. Mahmut 1821 yılında kaldırmıĢtı büyük bir
katliamla) kadar bir takım haklar sıralanıyordu. Tarihçiler, Tanzimat
Ferma-nı'na Avrupalı kapitalistler için "al beni" fermanı der. Arkasından
1858 yılında Arazi Kanunnamesi gelir. Bütün bunlar, kör, topal ağır aksak
ilerler. Bu oluĢum ne midir? Bu kapitalizmin geliĢipte feodal yapıyı çözmesi
değildir! Bu, Asya feodalitesinden batı tipi feodal bir oluĢuma dönüĢümdür.
1939 Tanzimat Fermanı'nm ekonomik açıklanması budur. Osmanlı 'daki
mutlaki-yetçi yapı, hiç de imparatorluğu kapitalist yörüngeye sokmamıĢ,
dahası ya-rı-sömürge statüsünden dolayı, kapitülasyonlar bu ülkede
geliĢmekte olan el sanatları, manifaktür sanayiyi çökertmiĢ imparatorluğu
bir arı kovanı gibi oymuĢ, içini boĢaltmıĢ, tıpkı Latin Amerika'da Potosi'nin
baĢına gelen gibi, çöl durumuna çevrilme durumunu Osmanlıda yaĢamıĢtır.
(Dipnot 4)
Dahası, hızla sömürge olmaya doğru götürmüĢtür. Duyun-u Umumiye,
tütün Reji'si ve Osmanlı Bankası'nın oynadığı roller ortadadır. Daha beteri
gelecektir bunların arkasından. "Açık iĢgal" gibi; evet ne kerametse altıyüz
yıl kapitülasyonların boyunduruğunda kalan Osmanlı, ne kendi iç dinamiği
ile (kapitülasyonların rolüne değinmiĢtik kısaca) ne de kapitülasyonlar ile
bir türlü "kapitalist" olamamıĢ, feodal evreyi bile bir kaç değiĢik yönde, çapraĢık
bir Ģekilde yaĢamak zorunda kalmıĢıtr. Batı da ise kapitalist evrim
"dörtyüz yıllık" bir dönem yaĢanmıĢtır yaklaĢık olarak. (Her ülkede bazı
farklılıklar olsa bile.) Batıya geçmeden önce bir noktayı vurgulayıp sonra
bir baĢka konuya kısaca değinelim. Gerek Tanzimat Fermanı (1839) gerekse
1858 Arazi Kanunu'ndan yararlananların, eĢraf, ayan ulema ve batılı kapitalistler
olduğunu belirtelim. Bu toprağı "iç" etme, Jön-Türk ve
Kemalist-lerce de sürecektir savaĢ yıllarında. Sözü bu kısımda Ģöyle
bağlayalım: Bu tür çabalarla ulusal ayrıĢımların önüne geçebilmiĢ midir
Osmanlı? Hayır! Artık sadece Hıristiyan uluslar değil (Balkanlar'daki
uluslar ve Ermeni ulusal hareketi) Müslüman uluslar da ayağa kalkmıĢ
vaziyettedir Osmanlı'da.
Yatakta ölmeyi "mundar" sayan Kürtler ayakladır. 1806 Babanzade
Ayaklanmasını 1813'te Abbas Mirza'nın baĢkaldırısı izler. 1828'de MuĢlu
Emir PaĢa'yla, 1832'de Mir Mahmut'la devam eden Kürt ulusal ayaklanmaları
en görkemli atılımını 1842'de Bedirhan Bey önderliğinde gerçekleĢtirir;
bütün Botan'da hakimiyet ele geçirilir ve "savaĢ yasaları"nı ilan
eder. Diğer Kürt ve azınlık Beylerini bu yasalara ya gönüllü ya da gönülsüz
uymaya davet eder, zorlar dahası. Ben bu yasalarda, Bedirhan hareketinde,
ulusal bütünlüğünü sağlamak için "Alman Prenslerini öldürün!" diyen
Alman burjuvazisinin çığlığını görüyorum. Osmanlı entrikalarla böler bu
hareketi; yenilir Bedirhaniler. Ama Kürt ulusal baĢkaldırıların arkası
kesilmez. 1855 YezdanĢir, 1880'de Mehrili Abdullah önderliğinde sürer gider
bu ayaklanmalar. Harekette bütünlük yoktur; budur esas yenilgi nedeni.
Haziran 1890'da Ermeni ulusu ayaktadır Erzurum'da, 1890
Tem-muz'unda Ermeni komitacılar Ġstanbul Kumkapı'da eylemlerini
arttırır, ayaklanmalar düzenlenir. 1892'de Van'da "Vanguli" Osmanlı
askerleriyle çatıĢır. 1893 Yozgat'ta ayaktadır yine Ermeniler. 1894
görkemli direniĢlere sahne olur Sasun'da! Hareketin baĢını çarıklı savaĢçı
"Kevork ÇavuĢ" çekmektedir. Ermeniler ona "Dağların aslanı" der;
yetmez, o bir "savaĢ
63