e - Ä°slami Edebiyat

: 

.( 

56.Sayısına ulaşan (Türkçe) İslâmi Edebiyat Dergisi; birşeylere daha ulaştı: 

1- Önce: Dr. Cahit Öney ile; iki şâirimiz üstüne söyleşi. 

-Azerbaycan Edebiyatının baş şâiri ŞEHRİYÂR’ın yine ünlü “HEYDER BABA” adlı destanı alındı listeye. 

-Şâire ve Ressam Gülşehri Kanyılmaz’ın; mülâkatına ilâveten; şarkı güfteleri ve suluboya resim 

harikası tablolarının tanıtımı kondu. 

-Melda Özata’nın; “Şâirlerin Leylası” adlı yazısı. 

-Şâkir Diclehan’ın “Yavuz Selim” incelemesi. 

-Ali Nar’ın “İslâm’ın Üstünlüğü” denemesine ek; 

-Şerif Ali’nin (yarı mizahlı) “Sitemim Var” başlığıyla bir Şeyh tiplemesi. 

Prof. Turgut Karabey’in “Fuzûli” tanıtması. 

2- Sonra: Vehbi Yurt’tan, Ahmet Kanyılmaz’dan (soyadı benzerliği tesadüfidir.) 

Bir şiir demeti: (Muhtelif) 

Bekir Oğuzbaşaran’dan: 

Hikmet Eryılmaz’dan ve öbürlerinden şiir örnekleri. 

-Nihayet ünlü şâir Kağızmanlı Hıfzî’den “Sefil Baykuş” şiiri (Halk Edebiyat Örneği) 

3-En son: 

Çevirilen, Mizah Yazılar, Kitap Tanıtımları… 

مجلة الأدب الإسلامي التركیة (56 ( 

بھذا الإصدار بصل إلى العدد من مجلة الأدب الإسلامي التركیة ‏(إسلامي أدبیات)،‏ وتضمن موضوعات مھمة،‏ منھا 

وقد تحدث الدكتور جاھد أوناي عن شاعرین من كبار شعرائنا،‏ فقدم في الموضوع الأول:‏ دیوان شاعر آذربیجان الأول ‏(حیدر بابا 

وفي الموضوع الثاني قدم لقاء العدد مع الشاعر والرسام ‏(كولشھري قان یلماز)‏ الذي تناول نماذج من نصوصھ الشعریة الغنائیة،‏ ولوحاتھ بالألوان المائیة 

وفي العدد سوى ذلك 

لیلى الشعراء،‏ للكاتب ملدا أوزات.‏ ‏(مقال)‏ 

‏(یاووز سلیم)‏ السلطان سلیم الأول،‏ للكاتب الدكتور شاكر دجلھ خان.(بحث)‏ 

عصر الحضارة الإسلامیة،‏ للأستاذ علي نار رئیس التحریر.(مقال)‏ 

من أدب الفكاھة،‏ للأدیب شریف علي.‏ 

الشاعر الكبیر ‏(فضولي)،‏ للبروفیسور طورغوت قاراباي.(دراسة)‏ 

تشابھ الأسماء..،‏ بین وھبي یورت وأحمد قان یلماز.(مقال)‏ 

باقة شعریة متنوعة.(نصوص شعریة)‏ 

الفنون الشعریة لدى حكمت أر یلماز وآخرین،‏ للكاتب بكر باشاران.(دراسة)‏ 

من الأدب الشعبي:‏ البومة المسكینة،‏ للشاعر الشھیر قاغیزمانلي حفظي.‏ ‏(نص شعري)‏ 

وأخیرا:‏ منوعات:‏ من الأدب المترجم،‏ وطرائف وفكاھات،‏ وعرض كتب.‏ 

نأمل أن ینال العدد رضا قرائنا الأعزاء 

رئیس التحریر 

. 

: 

EDITORIAL 

THE Quarterly Review İslamic Literature which recently attained ıts 56 th edition has already gone further to reach 

for the new horizons. 

1-At the onset: A talk with Dr. Cahit Öney on our two poets. 

The following subject matter has been included into the content: 

-Well celebrated epic “Heyder Baba” of Şehriyâr, the greatest poet of Azerbaijanı Literature. 

-An interview with Gülşehri Kanyılmaz, a poetess and painter as well, and her lyric poetry, and along with it, a 

presentation of her water-colored pictures which are of high quality. 

-An article called “Şâirlerin Leylası” by Melda Özata. 

-An study on “Yavuz Selim” by Şâkir Diclehan. 

-An appendix to the essay called “The Superiority of İslâm” by Ali Nar. 

Type casting of a sheikh under the title of “Sitemim Var: I have a reproach” (a semi-humoristic work) by Şerif Ali. 

“Fuzûli” a blurb by Prof. Turgut Karabey. 

2-LATER: 

Reflections from Vehbi Yurt and Ahmet Kanyılmaz (An accidental Resemblance of the last names) 

-A Bunch of poetry (of many kinds) 

-Some bit from Bekir Oğuzbaşaran 

-Some samples of poetry from Hikmet Eryılmaz and others. 

-A poem by well-known poet Kağızmanlı Hıfzî” The miserable Owl” (An archetype of local color) 

3-LATEST: 

Translated pieces, Humoristic writings, book promotions… 

(56) 

. 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

İSLÂMİ EDEBİYAT 1

İSLÂMÎ EDEBİYAT 

Üç Aylık Edebiyat Dergisi 

Ocak-Şubat-Mart (56. Sayı) 

İslâmî İlimler Kültür ve Edebiyat 

Vakfı Adına: Kurucu / Sahibi ve 

Genel Yayın Yönetmeni 

Ali Nar 

Yazı İşleri Müdürü 

Siyami Akyel 

Yayın Kurulu 

Prof. Dr. A. Atilla Şentürk 

Dr. Cahit Öney 

Ali Nar 

Şakir Diclehan 

Redaktör (Düzelti): 

Firdevs Yüksel 

İdare Merkezi 

Fevzipaşa cd. Feyzullah Efendi sk. 

No:4 /3 Fatih /İstanbul 

Tel: 0 212 534 32 64- Fax:0 212 621 16 68 

e-mail: islamiedebiyat@gmail.com 

islamiedebiyat@hotmail.com 

Fiyatı: 7,5 Tl. 

Yıllık Abone Ücreti: 25 TL. 

Öğretmen ve Öğrencilere %25 indirim uygulanır. 

Avrupa: 20 Euro 

Amerika-Kanada: 30 USD 

Posta Çeki Hesabı 

Osman Öztürk -458406 

Tasarım 

İSLAMİ EDEBİYAT 

Temsilciler 

Erzurum : Prof. Dr. Turgut Karabey 

İzmit : Muhammed Karaosmanoğlu 

Çanakkale: Mehmet Yılmaz 

Fikir ve görüşler sahiplerini bağlar. 

Dergimiz, M.E.B. Talim ve Terbiye Kurulu 

Yayınları Dairesi Başkanlığının 1407 sayı ve 

1989 tarihli yazısıyla tavsiye edilmiştir. 

Yayın Türü 

Yaygın süreli 

Prof.Dr.Osman Öztürk’ün yazısı elimize 

ulaşmamıştır. Hoşgörüle… 

4 a) İSLÂM’IN ÜSTÜNLÜĞÜ 

b) İSLÂM’IN DÜNYA GÖRÜŞÜ 

Ali Nar 

10 DR.CAHİT ÖNEY İLE SÖYLEŞİ 

Söyleşi: Siyami Akyel 

12 GÜLŞEHRİ KANYILMAZ İLE 

SÖYLEŞİ 

Söyleşi: Naci Terzi 

16 ÖLÜM 

Gülşehri Kanyılmaz 

19 MEHMET AKİF GURBETTE 

Melda Özata 

25 FUZULİ’NİN BAZI TÜRKÇE 

ŞİİRLERİNDE GÖRÜLEN BATİNİ 

TEMAYÜLLER 

Turgut Karabey 

2 OCAK-ŞUBAT-MART 2012

36 NE GÜZEL UYMUŞ 

Bekir Oğuzbaşaran 

37 BAB’ÜS SELAM 


38 TAVAF 

Sergül Vural 

39 BAĞLAMA KALBİNİ DİL 

Hikmet Erbıyık 

41 YAVUZ SULTAN SELİM VE ŞAH İSMAİL 


47 AĞLAYAN ÇOCUK 

Vehbi Yurt 

49 ŞEYDA BÜLBÜL / SEFİL BAYKUŞ 

Kağızmanlı Hıfzı 

52 GAMLARIM BESTE GİDER 

Mustafa Suna 

57 BEYTULLAH 

FURKAN 

Ahmet Kanyılmaz 

61 ŞİMDİ ANLADIM EY İSTANBUL 

Zehra Cahide 

62 DÜŞÜNCE VE EDEBİYATTA 

MERKEP TİPOLOJİSİ 

Cafer Kumeyha. Çev.Yusuf Tercüman 

65 BİR ÖĞRENCİNİN MEKTUPLARI 

Nevzat Yüksel 

69 KİTAP-DERGİ TANITMA 

Katip Sezer 

72 ŞAİRE NEBİLE EL HATİBE İLE SÖYLEŞİ 

73 HEYDER BABA’YA SELAM 

Şehriyar 

53 TAHTALI EVLERDEN 

TAHTLI KÖŞKLERE 

Şerif Ali Minaz 

78 BEN NELER GÖRDÜM 

Mehmet Şevket Eygi 


Analiz 

Ali NAR 

a) İSLAM’IN ÜSTÜNLÜĞÜ 

“Hakk din budur; en üstün bu olacaktır.” / Mahir İz 

İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü ilk senesinde 

bize derse gelen seçkin insanlar vardı: 

Ömer Nasuhi Bilmen (Erzurumlu/Ders-i âm) 

Ali Üsküdarlı (Kurrâ) 

Ahmed Davudoğlu (Fakih) 

Nevzâd Ayasbeyoğlu (Felsefeci) 

A.Nihad Tarlan (Profesör- Edebiyatçı) 

Ömer Kirazoğlu (Mimar/Kayserili) 

Osman Pazarlı (Eğitimci) 

Mahir İz, tasavvuf dersine geliyor ama 

hep edebiyat; Arapça, Farsça, Türkçe beyitler, 

kıt’alar; medhiyeler, mersiyeler… Heyecan, 

yüksek savt ve inandırıcı eda… 

İlk dersten itibaren bize hareket düsturları; 

düsturların dayanakları, gönlü-müze zihnimize 

naklediyor… 

Her münasebette; elini masaya vurarak, 

gür bir sesle ihtarı bu olurdu: 

4 OCAK-ŞUBAT-MART 2012 

“Hakk Din budur, en üstün bu olacaktır!... 

Bütün varlığımla benimsediğim bu ifadeyi, 

hamasetle söyleyen bir uyarı gibi zihnimde, 

dipdiri tutsam da; yorumu ve dayanağı için 

bir teşebbüsüm olmadı sanki!... 

Evet en ciddi ve kapsamlı düstur. Ama 

niçin ve nasıl 

Vaktaki yaşım yetmişi geçmiş; neşredilen 

kitaplarımın sayısı yaşımla-atbaşı hizalanmış 

olduğu bir senede: Anadolu Gençliğine; 

“Dinler Arası Diyalog’un bir fitne (Çağdaş 

ama en büyük fitne) olduğunu anlatmaya 

başlayacağım sırada, bir gencin güzel ses ve 

ahengiyle şu âyet-i kerimeyi (teberrüken) 

okumasıyla, aklım yerine oturuyor: 

ھُوَ‏ الَّذِي أَرْسَلَ‏ رَسُولَھُ‏ بِالْھُدَى وَدِینِ‏ الْحَقِّ‏ لِیُظْھِرَهُ‏ 

عَلَى الدِّینِ‏ كُلِّھِ‏ وَ‏ كَفَى بِاللَّھِ‏ شَھِیداً‏ 

(Tevbe: 33, shf. 9, Fetih: 28)

“O’dur ki; Resulünü HÜDÂ ve HAK 

DİN ile gönderdi ki; bütün dinlere üstün 

gelsin!” “Şahid olarak da Allah yeterdir…” 

Fetih sûresinde böyle. Öbür ikisinde ise; 

varsın müşrikler hoşlanmasınlar…” diye 

biter: 

-“Allah’ın indinde din İslâm’dır.” (Âl-i 

İmran, 19) 

-“İslâm’dan başka din arayan, asla makbul(ümüz) 

değildir.” (Âl-i İmran, 85) 

-“İbrahim ne Musevi, ne İsevidir; O hanif 

müslimdir.” (Âl-i İmran, 68) 

Âyetleri, bu âyeti özellikle destekler ve 

açıklar. Fetih sûresinde ise; 28. âyeti 29. âyet 

tamamlar ve “Diyalog Fitnesini imha eder: 

Muhammed Allah’ın Resulüdür. Onun 

arkadaşları, Kâfirlere karşı şiddetli, kendi 

aralarında ise hoşgörülüdürler… 

Esas mesele ise, Elmalılı M. Hamdi 

Yazır’ın ünlü tefsirinden(1) de ilhamla: İslâm’ın 

Üstünlüğü” ana teziyle bakalım: 

Fetih sûresinin (ilgili) âyetlerinin tefsirinde 

merhum açıklıyor: 

a) İslâm’ın bütün dinlerden üstünlüğü 

kesin bir bilgi: Son din, Kitabı asla tahrife 

uğramamış, Peygamberinin bütün eseri yaşamaktadır. 

Hiçbir dönemde zillete düşmemiş. 

Birinden biriyle (devlet himayesi) devam 

ede gelmiş… Şiarları: Ezan, Cum’a, 

Camiler ve Ahkâm… hayatiyetini sürdürüyor. 

b) Bütün bunların formülü, işaret olunan 

(ve lafzan da tekrar edilen, âyette: Hûda ve 

“Hakk Din” dir. 

Hûda, İSMET üstünlüğünü remzlendirirken, 

Hakk Din de İZZET üstünlüğünü tesbit 

eder. Yani birincisi; dinin kitabı bunu saf ve 

berrak olduğu, asla hurafe veya ilâve karışmadığını 

anlatır. Hak katından yanlışsız 

indiği gibi, indikten sonra da asla bir ekleme-çıkarma 

olmamıştır. Kitap İsmetini korurken; 

onun tebliğ eden Peygamberin İsmeti 

de aynen korunmuştur. Onun bütün sünneti, 

şanı, şöhreti lekesiz olarak bize ulaşmıştır. 

Sorulur; ondan başka hangi Peygamberin 

eseri ve hüviyyeti aslıyla yaşatılmış ve bugüne 

ulaşmıştır Hiçbiri!.. Hatta ulu’l-azım 

Peygamberlerin bile çevresi, efsanelerle kuşatılmıştır: 

Çünkü, önce kitapları tahrif 

edilmiş: 

Kitap tahrifinin çeşitli sebepleri vardır. 

Meselâ o dönemlerde insanın tam olarak 

rüştüne ermemiş olması… Yani her Peygamber 

ve ümmeti, insanlığa birçok şeyler 

öğretegelmiş… Birikimler, Asr-ı Muhammedî 

insanına olgun olarak ulaştırmış: Teknik, 

sosyal, dini ve ahlâki bazı kurallar, insanı 

bir yeni ve daha olgun tebliğe hazır hâle 

getirmiş. Bütün eski din uluları da yeni bir 

dünya görüşüyle insanlığı sapkınlıklarından 

kurtaracak; İsmet ve İzzet sahibi bir rehberin 

gelmesini müjdeliyordu…(2) 

Bütün bunların özü “Adalet”ti; zulmün, 

haksızlılığın, ehliyetsizliğin ilgası, ehliyeti 

olanın işe el koyması demekti. Hadid sûresi: 

25. âyetinde bu ilke en geçerli yan destekleriyle 

ortaya konuyordu… “…Peygambermucize-otorite 

ve hakkın korunması…” 

-“Nisa: 105”te adil yargı, yasal yönetim… 

-Bakara sûresinin son âyetinde: kişinin 

gücünün yetmediğiyle sorumlu olmayacağı, 

-Necm sûresinde insanın asıl kazancının 

(olumlu-olumsuz) hep kendi el-emeği ile 

olacağı. 


Yine Bakara’de, dinde zorlama olmadığı, 

herkesin kendi hür iradesiyle dinini seçeceği; 

“Çünkü insanlığın artık rüştüne erdiğini…” 

bildiriyordu. 

Beşeri rüşt döneminde; Hûda ve Hak din 

gelecek. Öyle olmasa; insanlığı Allah’ın, en 

güzel kıvamda halk ettiği insanı tersine yürütmek 

olurdu. 

İşte saf ve temiz, hep birinci kalite; hep 

fayda, hep yüceltici ilkeler gelecekti âyetlerde… 

Geldi ve insanlar ona koştu. Üstelik en 

üstün edebi bir dil ve üslupla geliyordu, düstur 

olan âyetler. 

Çatı örüldü ve en aziz, en şerefli din (Nizam) 

kuruldu. Yayıldı. Dünyayı tuttu. Endülüs’ten-Endonezya’ya 

uzanan âleme hâkim 

oldu. Bu da izzet üstünlüğü idi. 

Bu üstünlük yönetim biçiminde de sürüp 

geldi: 

Hulefâi Raşidinde devlet tam oluştu. 

Emeviler, fetihlerle otoriteyi yaydı. 

Abbasiler medeniyeti yaydı, müsbet ilimde 

dünyaya öncülük etti… 

Gazneliler, Karahanlılar, Harzemşahlılar, 

Memluklar, bölge bölge kurumlar oluşturdu… 

Selçuklular ayak yerini genişletti. 

Osmanlı ise; Batıda İslâm’ın İZZET 

ÜSTÜNLÜĞÜNÜ tepe noktasına vardırdı. 

(Osmanlı Padişahı) 

Doğuda da Babür devleti aynı varlıkta yarıştı 

(Hint Padişahı) 

İran Şahlığı da bu Padişahlıkların arabulucusu 

gibiydi. 

Onun içindir ki; Osmanlının çözülme 

döneminde bir şâir İslâm Ummetini dört ana 

bölümde düşünerek bir nazım kurdu: (Bunu 

da yine Mahir İz merhumun kültüründen 

aktarıyoruz.) 

“İran Beraber (Tipik bir yapı ve devlet) 

Turân Beraber (Adriyatikten-Sedde kadar üç 

kıtalık bir şilte) 

Afgan Beraber (Afgan’ın yalçın toprağından- 

Honkonga kadar uzanan bir yapı.) 

Urban Beraber (Endülüs’ten Endonezya’ya kadar 

ânâ dil ve kültür) 

Allah bizimle her an beraber, 

Allah bizimle vallah beraber…” 

Bu dört ana unsur, gönül bağına rağmen 

bütünleşemedi ve Batı üstüne HİLALLİ 

SEFERİ çıkaramadıysa; bu da kaderdir!.. 

Yaşadığı sanılan Musevilik ve İsevilikse; 

manada ölü, madde de saldırgan diri kaldı. 

Ama İsmet üstünlüğü de İzzet üstünlüğü 

de İslâm’da Kur’an’da- Muhammed’de (s.a.) 

kaldı. 

Vesselam. 

Dipnotlar: 

(1) Bu tefsiri, Eğitimini İslâm beldelerinde yapmış gençlerin de 

içinde bulunacağı bir hey’ete teklif ediyorum: Arapçaya çevirin. 

Ebussuud tefsiri gibi itibar göreceği ve hizmet edeceği ümidiyle 

çağrı yapıyorum… 

(2) Öbür âyetler: “Müminleri bırakıp kâfirleri dost edinenler, 

(herhalde) onlar katında izzet (şeref-makam) umuyorlar: Hâlbuki 

izzet tamamiyle Allah’a ait. (katındadır)” (Nisa: 139) 

“Onların (ters) beyanları seni üzmesin: Çünkü izzet (ve şeref) 

tamamiyle Allah nezdindedir. O semi ve âlimdir.” (Yunus: 65.) 

“(Münafıklar) diyorlar ki; Eğer Medine’ye dönersek elbet (izzetli) 

güçlü olan zayıfı oradan çıkaracak! Hâlbuki izzet Allah’a 

Resulüne ve Müminlere hastır. Ama münâfıklar bunu anlamaz…” 

(Münafıkun: 8) 

Özel Not: 

Tanınmış hatip bir düğün töreninde konuştu ve onun önünde 

konuşan Milletvekili ve Bakanlara (öbür hocalara işaretle) “Ulemanın 

ve Ümeranın ikbâle erdiğini gördük. Peki İslâm’ın ikbâl (ve 

izzeti) nerede diye sordu Biz de onu tasdik ve tebrik için kaydediyoruz: 

Evet, her (idealist görünen) kişi dünyalığını ikmal ederken; İslâm’ın 

izzetine nasıl hizmet etmekte olduğunu göremiyoruz. 

o 


) İSLÂM’IN DÜNYA GÖRÜŞÜ 

İslâm’ın getirdiği NİZAM’ın bilgi kaynağı; Kur’an (vahy-i metlüv), Sünnet 

(tebliğcinin uygulamalı açıklaması) bir de (müşterek akıl diyebileceğimiz) 

İcma-i Ümmettir. Ferdi içtihat ve yorumlar, münferit mes’elelere dayanır 

da; İcma’ küllü ve kesin kurallara götürür. Ve yakîn bilgi verir. Bunun adı 

(ve özü) akıl ve akli çözüm konursa, dayanağı da tabii olarak, zekâ, hafıza 

ve imâl-i fikr akışına destek, duyumlardan gelecektir. 

Önce İSLÂM: 

İnsanlığın adaletle yaşamasını sağlayacak, 

Allah’ın son nizamıdır. Yasama Allah’tan, 

yorum ve uygulama yönetme ve yargı (Son 

Nebi ve) Resülünden. Bu nizam; hem dünyada 

uygulanır, insanı huzur ve şerefle yaşatır. 

Hem de bu üstün şahsiyetle Ahretini 

mamur eder... 

Sonra DÜNYA GÖRÜŞÜ: 

Varlığı, insanı ve olayları yorumlama; 

teklif ve tedbirler sunma… Bu, felsefenin 

konusu sayılırsa, felsefe de; “bütün ilimlerin 

vardığı kesin sonuçların örgüleştirilmesi, 

sistemleştirilmesidir…” denir. 

Varoluşculuk, şüphecilik, akılcılık (rasyonalizm), 

kritisizm (tenkitçilik), faydacılık, 

deneycilik, izafiyecilik, sezgicilik (…) gibi; 

bilginin dayanak ve değerini arayan ve bulduğunu 

savunan düşünce akımlarının yanında 

bir de; insanı ve onun mutlu yaşamasının 

yolunu bulmak iddiasındaki yorumlar 

vardır: 

Faşizm (otoriter rejim), Sosyalizm (eşitçi 

rejim) [ya da onun disiplinci uygulaması 

Komünizim],( Demokrat-Hürriyetçi) Kapitalizm 

veya Liberalizm… 

Bu üç ideoloji; dünyada uygulanma alanı 

bulmuş ve insanların bir gözünü güldürürken 

öbürünü ağlatmıştır!.. 

Ama üç büyük iddianın (varsa haklı yönlerinin) 

toplamı İslâm’ın cemaat namazında 

gözlenebilir. Ve eğer bunlara rejim (devlet 

zihniyeti) denirse; İslâm’ın görüşüne de şahsiyetçi 

görüş adını vermemiz uygun olur. 

Çünkü meselâ cemaat namazında insan kitlelerinin 

özendirildiği, mutluluk va’deden 

iddiaların hepsi bir kompozisyon içindedir: 

Hürriyet, Eşitlik ve (haklı/adaleti koruyacak) 

Otorite/disiplin… 

Üç görüşün uygulanışı, bir arada uyumlu 

ve barışıktır. Hâlbuki toplumda bu üç ideolojinin 

kavgası vardır… Bu yaşanmaktadır. 

-Namazda İmam otoriteyi temsil eder. 

Cemaatin durumu eşitliği temsil eder. 

Abdesti bozulanın, bırakıp gidebilmesi, 

hatta yanılan imama müdahale hakkı da 

hürriyeti (ya da diyelim demokrasi) simgeler. 

*** 

İnsanı ve toplu yaşamayı sembolize eden 

(remzlendiren) girişimiz sathi de olsa bir şey 

verdiyse; köke inebiliriz: 

İslâm’ın getirdiği NİZAM’ın bilgi kaynağı; 

Kur’an (vah-yi metlüv), Sünnet (tebliğcinin 

uygulamalı açıklaması) bir de (müşterek 

akıl diyebileceğimiz) İcma-i Ümmettir. 

Ferdi içtihat ve yorumlar, münferit 

mes’elelere dayanır da; İcma’ küllü ve kesin 

kurallara götürür. Ve yakîn bilgi verir. Bunun 

adı (ve özü) akıl ve akli çözüm konursa, 


dayanağı da tabii olarak, zekâ, hafıza ve 

imâl-i fikr akışına destek, duyumlardan gelecektir. 

Beş duyuya ek olarak Haber var… Başka 

bir ifadeyle dinin ilmi kaynağı olan VAHİY, 

bütün bilgilerin yolunu (önünü) aydınlatacaktır. 

Hepsinin öz nüktesi, İlm-i Kelâm’ın başlangıç 

cümlesidir: 

-Hakikatü’l-eşyâ’i sâbitetün: Eşya-varlıkmadde 

bir gerçektir. Yani içinde yaşadığımız 

âlem ve biz gerçekten varız.(1) Biz var isek, 

bir vâreden de vardır. O yüce güç ve irade 

ise, insanı Rasulleri ve sonuncusu 

aracılığiyle kâmil bir dine/nizama layık görmüştür. 

İslâm’ın dünyaya bakışı (görüşü) böyle 

başlar ve biter: Son nokta; yaratıcı (külli) 

kudret ve onun hâkimiyeti. Hâkimin koyduğu 

kurallar; insanı en üstün varlık diye sunar 

ve her nesneyi ona göre ayarlar…(2) 

Ve insanın yeryüzünde var oldukça hakkına 

tecavüzü ve kendisinin hakka tecavüzünü 

önleyici kanun ve bu kanunu uygulayacak 

otoriteyi belirler… 

Bu durumda İslâm’ın Dünya görüşüne, 

âdet gereği, bir isim vermek gerekirse 

“ŞAHSİYETÇİ DÜNYA GÖRÜŞÜ” deriz. 

Yani kişiyi (ferdi) eğitip, şahsiyet yapar. Bu 

şahsiyet (kişilikli fert) kurallara harfiyen 

uyar: Yani müttekidir.(3) 

Böylesi fertlerden şahsiyetçi toplum oluşur: 

İki hakka sahip çıkar: 

Allah’ın (sanki nizamın hakkı) ve 

HUKUKULLAH Kul’un Hakkı: HUKUK-U 

İBÂD… 

Fert, kendi hakkını koruduğu gibi (aynı 

hassasiyetle) nizamın ve fertlerin haklarını 

da korur. Yani bu şuur ve iradeyle yaşar. Bu 

kişilikteki toplumun doğuracağı otorite adil 

devleti kurar ve murad-ı ilâhideki; Her nefsin 

lâyık olduğuna ulaşmasından ibaret olan 

adalet tahakkuk ve tecelli etmiş; yani 

Risalet ödevini yapmış ve hedefine varmış 

olur.(4) 

İnsan: 

İslâm’ın tanıttığı eşref-i mahlûk, iki üstünlüğe 

erdirilerek şahsiyet olur. Ve bu üstün 

şahsiyetle de; zulmün esamesini bırakmayan 

adalet iklimini kurar. 

Birincisi; İsmet üstünlüğüdür: Doğuştan 

(yaratılışta) tertemiz, günahsız ve iyiliğe 

namzed olarak yaratılmıştır: “…Biz insanı en 

güzel kıvamda yarattık (Tıyn sûresi: 4) 

“…Biz Âdemoğlunu tekrim ettik / şereflendirdik…”(İsra: 

70) 

İkincisi; İzzet üstünlüğüdür: “İzzet, Allah’ın, 

Resulünün ve mü’minlerindir…” 

(Münafıkun:8) 

*** 

Bir genelleme yaparak, “İslâm Nedir!” diye 

sorarsak; ilim dünyamızın müşterek cevabını 

koyarız ortaya: 

İslâm: 

İmanda-Tevhid (Tek hâkim kudret, 

Adil-i Mutlak’a bağlanmak) 

Amelde-İhlâs (Her işte nefsi çıkar değil, 

sistemin ve toplumun yararına uygun eylem) 

Fertte-Liyâkat (Bir seviye, beceri ve nimeti 

hak etme ehliyeti…) 

Toplumda Emniyet (Her hususta güvenli 

toplum)’a ulaşınca; 

Devlette Adalettir Adaleti hâkim kılacak 

yönetim gelir.(5) 

Bir başka şema: Tevhid-Risalet-İtaat- 

Adalet… 

Burada özellikli olan İTAAT’tır: Adil başa’dır 

bu itaat… Zalime değil! 

Bir üçüncü tanzim: Ahlaklı (İsmet ve izzet 

sonucu) olmanın temelleri: 


Hikmet: Her şeyin hakikatini kavrayıp 

anlatacak zekâ ve anlayış… 

Şecaat: Hakkı olduğu gibi eğip bükmeden-söyleme 

ve savunma yürekliliği. 

İffet: Dünyalığa (karşıcins, paraya, makama 

ve şöhrete düşkünlükten sakınabilme) 

dayanıklı olmak… 

Adalet: Bu üç fazilete sahip olanın durumudur… 

Görüldüğü üzre, her müsbet gidişin (silsilenin) 

varış noktası Adalettir. Ve esası koyalım: 

Kur’an-ı Kerim’de Hadid sûresi; 25. âyet: 

“Biz (bütün) Resullerimizi gönderirken mucizelerle 

destekledik, onlara; Kitap ve Nizam 

indirdik ki; insanlar, adaleti hâkim kılsın. 

(Bunun için de) Demiri indirdik! Onda çok 

zararlı yönlerle beraber faydalı özellik de var! 

Esasen, Allah ve Resulüne kim tavizsiz destek 

olacak bilinsin…” 

Burada, “Demir” silah, o da otoriteyi yani 

devleti işaret eder… Devlet Adaletin 

koruyucusu olacaktır… 

Bu devlette; Kardeşlik, Hürriyet ve Adalet 

gerçekleşecek. 

Toplum ve fert ise şu beş hedefi bulacak: 

Sırayı şöyle düzeltiriz. 

1) Akıl Güvenliği (Din nizam esas gaye) 

2-) Can Güvenliği(Ona diri insan gerek) 

3-) Nesil Güvenliği (Akla sahip olmak) 

4-) Mal Güvenliği (Neslin sürmesi gerek) 

5-) Din Güvenliği. (Bunların da “mala” 

dayanması söz konusu…) 

Son Söz: 

İşte, buraya kadar özetlenen dünya görüşünün 

(ma’hût tabiriyle) finali, bu beş hedefin 

tahakkukudur. 

Beş güvenlik: Can, Akıl, Nesil, Mal ve 

Din. Esasen Din Güvenliği varsa, öbürleri de 

ister istemez vardır. 

B.M.in o otuz küsur (şişirme) programı, 

böyle özetlenir: Haberiniz olsun; yönetime 

talib olanlar!.. 

Bunlar yoksa; orada devlet ve hükümet 

yoktur. 

Din yoktur. 

İnsan ve insanlık da yoktur!. 

Dipnotlar: 

(1) Varlık izâfi (relatif) değildir. Aklımız ve duyumlarımız 

farklı olsa, onlar da farklı olmazdı; ne ise odur. Yine 

hiçbir oluş sebepsiz değildir; her oluş kendiyle beraber veya 

önceki olayın sonucu veya devamıdır… 

(2) İslâm’ın Nasslarından (K.S.) kapalı (hafi) metinlerle; 

dışarıdan gelen etkiler sonucu; üç zihniyet oluşmuştur: 

Cebirci anlayış (Kişi ne yaparsa, Allah yaptırır. Bu yüzden 

sorumluluğu da yoktur. 

Akılcı hürriyetçi anlayış (!) itizâli anlayış: İnsan her şeyi 

serbest iradesiyle ve kendisi yapar. 

Sûnni (İtidâli) anlayış. İnsan tercih eder, Allah da verir 

yapar. Onun için de sorumludur. 

(3) Takvâ; Allah’ın kurup, Peygamberin uyguladığı tarzıyla, 

ilkelere sadakattir. Taklitten çok tahkik tarzıdır. 

(4) Asr-ı Saadettekinden sonra, kâmil mânâda bu adalet, 

Fatih Sultan Mehmet Döneminde gerçekleşmiştir. 

Fatih’in de, İstanbul kadısı ve belediye başkanı Hızır Bey 

tarafından yargılanışı. Fatih’in, esnafı denediğinde, herkesin 

komşu hakkına saygılı olduğunu tesbiti vâkidir… 

(5) Rasulullah (a.s.), Hatim Tainin oğlu Adiy bin Hatiple 

olan muhaveresinde, ona üç soru sormuş ama kendisi 

cevap vermiştir: Göreceksin bu ümmet öyle olgunlaşacak 

ki; 

1-Zekât vereceksin alan olmayacak (ihtiyaçsızlık) 

2-Kadisiyeden bir kadın tek başına Kâbeyi ziyârete gelecek 

ve kimseden korkmayacak. 

3-Bu ümmetin orduları, Kisranın saraylarını atlarıyla 

çiğneyecek… Bu cevaplardan sanki en pratik tarzıyla; 

İslâm’ın toplumda gerçekleştireceği (gerçekleştirdiği) üç 

hedef sayılmıştır: İç güvenlik, Dış güvenlik ve Mali denge… 

o 


Söyleşi 

Söyleşi: Siyami Akyel 

DR.CAHİT ÖNEY İLE SÖYLEŞİ 

Tabip, röntgen mütehassısı (aruz) şâir ve bestekâr Cahit Bey ile; 

kaybettiğimiz (dergimizin yazarı) şâirler; Ömer Faruk Turgut ve 

Mehmet Nar’ın şiiri üzerine konuştuk. 

Muhterem üstad, şâir Ömer Faruk 

Torgut ve Mehmet Nar’ı bizzat tanıdınız mı 

Yoksa İslâmi Edebiyat dergimizde yayımlanan 

yazı ve şiirlerinden mi tanıyorsunuz 

-Şâir ve yazar Ömer Faruk Torgut ve 

Mehmet Nar merhumları eserlerinden tanıyorum. 

-Bu iki merhumun eserlerini, genel olarak, 

İslâmi Edebiyat dergisinde okuduğunuz eserler 

ortamında sizce mevkii ne olmuştur 

- İslâmi Edebiyat dergimizde yayımlananlarla 

karşılaştırdığımda bu iki merhumun 

eserleri, benim estetik ölçülerime göre 

ortalamanın üstündedir. 

-Özellikle bu ikili, 1960’taki darbeyi izleyen 

günlerde, Denizli’de 5.000 kişilik, Yd. 

Sb. Öğretmen talimgâhında tanışıp arkadaş 

olduğunu da hatırlatarak, diyelim ki; 

a) Şiir sitillerinde benzerlik veya müştereklik 

var mıdır 

b) Şiirin ana teması bakımından yakınlık 

var mı 

c) Üslup ve dil yönünden (uydurma dil, 

sade dil, eski dil) benzerlikler var mıdır 

d) Edebiyat/Sanat yönünden; sadelik, 

özenti.. Hangisi daha belirgindir 

e) Vezin-Kafiye yönünden değerlendirme-niz 

nasıl olur (Kafiye yok, ya da güçlü 

olarak var.) 

-a) Şiir sitillerinde/üsluplarında, müştereklik 

derecesinde benzerlik mevcuttur. 

b) Ana temaları bakımından şiirlerinde 

yakınlık/ayniyet vardır. Ana temalarının 

unsurları: İnançları; Anadolu’nun harap, 

bakımsız, üzücü, isyan ettirici manzarasıdır. 

c) Her ikisi de, büyük çoğunluğun anlayacağı 

sade dil kullanmıştır. Her ikisi de, 

halkımızın konuştuğu dili kullanmıştır. Ayniyet 

arz eden düşüncelerinin, duygu-larının 

halkımızca anlaşılması için bunu gerekli 

görmüşlerdir. 

d) Edebiyat / Sanat yönünden sadeliği 

seçtikleri belirgindir. 


e) Vezin-Kafiye yönünden, karşılaştırmalı 

görüşüm şöyledir: 

Ömer Faruk Turgut merhum serbest vezni, 

Mehmet Nar merhum hece veznini tercih 

etmiştir. 

Ömer Faruk Turgut merhum, serbest 

vezni seçtiği için olsa gerek, inancını, fikirlerini, 

duygularını açıklayan şiirlerinde kafiyeye 

önem vermemiş, bağlı kalmamıştır. 

Mehmet Nar merhum, hece veznini (çoklukla 

6+5, 4+4+3 duraklı olanlarını) tercih 

ettiğinden kafiyeye önem vermiştir; kafiyeleri 

hatasızdır, şiirin diğer kelimelerine benzer 

olarak sadedir; kafiyelere uygun/bağlı konuşmamış, 

diyeceklerine uygun kafiye seçme 

başarısını göstermiştir. Necip Fazıl Kısakürek 

de bu hususta bir örnektir. Bu konuyu 

bilmek yetmez; kafiyelendirme ilmini de 

bilmek gereklidir. 

Vezin, kafiye açısından sonra, edebî 

san’atlar yönüne de bir göz atmak isterim: 

Ömer Faruk Turgut merhum Tedâî başlıklı 

şiirinin I. Bölümünde Temmuz sıcağında 

Diyarbekir’de cümlesini 2 yerde kullanmıştır 

ve II. Bölümde de Zülküfül dağının 

eteğinde cümlesini de 3 defa kullanmıştır. 

Bu; Tekrîr san’atının bilinçli olarak kullanıldığını 

ifâde eder. Tekrîr san’atına klasik örnek, 

Süleyman Çelebi’nin Mevlidinin Merhabâ 

bahridir. 

Mehmet Nar merhum Kıl Aba başlıklı 

hikâyesinin ilk sahîfasında Teşhîs San’atı 4 

defa kullanılmıştır. Teşhis san’atı; cansız 

nesnelerin canlı gibi gösterilmesi, konuşturulması 

san’atıdır. 

“Batı Torosların eteğine tutunmuş yürüyorduk.”, 

“… akşam sessizliğinin üzerimize 

yürüdüğü bir an..”, “Gecenin karanlığı bizim 

bu sohbetimizden yararlanarak, yapacağını 

yapmıştı.”, “Artık karanlığın kucağındaydık.” 

-Şiirler genel olarak; modern ya da klasik 

şekilde midir: Bu durum şiirlere derinlik 

kazandırıyor mu 

-Ömer Faruk Turgut merhumun şiirleri 

modern tarzda, Mehmet Nar merhumun 

şiirleri ise klâsik tarzdadır. Fakat dile getirdikleri 

fikirler, duygular aynıdır. Şöyle bir 

benzetme yapabilirim: Bir müzisyen bir türküyü 

bağlama ile çaldıktan sonra, bir de 

keman ile icrâ eylemiştir! 

-İki şâirin hayat ve ölüme bakışı ve alâkası 

nedir 

-Halkımızın büyük çoğunluğu hayat ve 

ölüme nasıl bakmakta ise, halkımızın bağrından 

çıkan Ömer Faruk Torgut merhum 

ile Mehmet Nar merhum da aynen öyle 

bakmışlar ve ifâde etmişlerdir. 

-Şiirlerinde; ideoloji, inanç ve siyâset 

hangisi nasıl temas eder ve okuyucuya nasıl 

seslenir. 

-Şiirleri inanç merkezlidir. Yunus Emre 

merhumun “ete,kemiğe büründüm” dediğini 

hatırlatırcasına, her ikisi de inançlarını (şiir, 

hikâye/KISSA, hece vezni/serbest vezin, 

kafiye, halk dili..) VASITAsı ile ifadeyi millî 

görev sayarak yerine getirmişlerdir. 

-Başka neler dersiniz 

-Merhum Mehmet Nar için, Mef’ùlü 

fâilâtü mefâîlü fâilün vezninde yazdığım beyt: 

Dünyâda nâmı “Nâr” idi ömrünce Mehmed’in; 

Kabrinde, âhiretde mükâfâtı “Nùr” ola 

vefatını müteakip İslâmi Edebayat’da yayımlanmış 

idi 

Cenab-ı Hak, Ömer Faruk Turgut ve 

Mehmet Nar merhumların kabirlerini pür 

nùr, makamlarını Cennet eyleye.. Amin 

o 


Söyleşi 

İslami Edebiyat 

GÜLŞEHRİ KANYILMAZ İLE 

SÖYLEŞİ 

Şiire her zaman merakım vardı. Eskiden öğrenciliğim sırasında dolmuşlarda 

güzel sözler yazılırdı. Dolmuşların camlarında yazılan bu yazılar, bende ilk 

şiir kıvılcımlarını oluşturdu. Bu yazıları defterime yazardım. 

Kendinizi kısaca tanıtır mısınız 

-Ben 1948 yılında Yozğatın Sarıkaya ilçesinin 

Kayapınar köyünde dünyaya geldim. 

Dedelerimiz 93 harbinde Osetya’dan göç 

ederek Yozgatın bu güzel şirin köyüne Kafkasya’ya 

benzediği için yerleşmiş. İlçemiz 

kaplıcalarıyla meşhur güzel bir yerdir. Ayrıca 

pazarıyla nam salmıştır. İlköğretime Kayapınar’da 

başladım. İkinci sene babamın işi 

nedeniyle Kayseri’ye taşındık. İlköğretime 

burada devam ettim. Ortaokul ve liseyi de 

Kayseri’de okudum. Kayseri Lisesi’nden 

1963 yılında mezun oldum. Kayseri Lisesi 

çok güzel eğitimi çok kaliteli bir liseydi. Burada 

çok değerli hocalarımız vardı. Bizi iyi 

yetiştirdiler hepsini saygı ile anıyorum. 

-Edebiyat Fakültesine girdiğinizi biliyoruz. 

Fakülteye ne zaman girdiniz kimlerden ders 

aldınız 

- Üniversiteye İstanbul Üniversitesi Fen 

Edebiyat Fakültesi Türkoloji bölümünde 

1970 yılında başladım. Bölümümüzde çok 

değerli hocalarımız vardı. Prof. Ali Nihat 

Tarlan Hocam bize sadece bir dönem ders 

verebildi. Kendisini çok severdik tam bir 

İstanbul Beyefendisi idi. Aynı dönemde bize 

ders veren diğer hocalarımızdı onuni gibiydi 

her biri çok asil insanlardı. Sınıfta her birimiz 

hocalarımızın azından çıkacak her kelimeyi 

sabırsızlıkla beklerdik sınıfta çıt çıkmazdı. 

O dönemde bize ders veren hocalarımızdan 

Prof. Dr. Faruk Kadri Timurtaş, 

Muharrem Ergin, Sadettin Buluç Ahmet 

Caferoğlu, Mehmet Kaplan, Prof. Fahir İz, 

Abdülkadir Karahan, Ali Alpaslan, Amil 

Çelebi, Mehmet Çavuşoğlu ve diğer hocalarımız 

hepsi ayrı ayrı değerler taşımaktaydılar. 

Hepsinden feyz aldık Allah onlardan razı 

olsun. 

-Hocam mezuniyet tezinizin konusu neydi 

Tezi yöneten hocanız kimdi 

-Mezuniyet tezimin konusu Bâki’nin 

“Mevahibül-Ledünniyye Tercümesi” dir. 

Tezimi yöneten Prof. Dr. Faruk Kadri 

Timurtaş hocamdı. Ayrıca tezimi bitirmemde 

Ahmet Topaloğlu hocamın da büyük 

emekleri vardır. 

-Sizin üniversiteye başladığınız yıllar öğrenci 

olaylarının hareketli olduğu yıllardı 

değimli hocam 

-Evet öğrenci olaylarını hareketli olduğu 

yıllardı. İnşallah o yılları ve ona benzer hadiseleri 

bir daha yaşamayız. O yıllarda hayatını 

kaybeden arkadaşlarımız olmuştu. 

-Gülşehri hocam edebiyat fakültesinden 

mezun olduktan sonra İstanbul İmam Hatip 

Lisesinde Türkçe, Edebiyat öğretmeni olarak 

çalıştınız ve bu okulda başörtüsünden soruşturma 

geçirdiniz bu nasıl oldu 


-İlk tayin olduğum okul Büyük Çekmece 

Lisesi idi. Büyük Çekmece Lisesi çok güzel 

bir okuldur fakat o yıllarda yol yok araba yok. 

Bu lisede Bulgaristan ve Yunanistan’dan 

gelen Türk öğrenciler de vardı. Öğrenciler 

derslerle ilgili idiler bu okul her öğretmenin 

kalmak isteyeceği türden güzel bir okuldu. 

Fakat o yıllarda ulaşım kolay sağlanamadığı 

için kendim de Fatih’te oturduğumdan dolayı 

İstanbul İmam Hatip Lisesine geldim. 

Burada başörtüsünden dolayı soruşturma 

geçirdim. On sene gibi bir zaman aralığında 

maalesef mesleğimden ayrı kaldım. 

-Daha sonra öğretmenliğe devam ettiniz 

mi 

-Evet öğretmenliğe devam ettim. Öğretmenlik 

sevilmeyecek meslek değil, bugün 

geriye dönüp baktığımda her mevkide bulunan 

öğrencilerimle karşılaşınca öğretmenlik 

yaptığıma gerçekten şükrediyorum. 

-Bugün emekli öğretmen olarak şiir yazdığınızı 

biliyorum. Şiirlerinizden söz edermisiniz 

Şiir yazmaya nasıl başladınız 

-Edebiyat ve şiiri ben Kayseri Lisesi’ndeki 

öğretmenlerimizin sayesinde sevdim ve ilk 

kıvılcımlar zaten oluşmaya başlamıştı. Ardından 

üniversiteye gelince zaten bizim üniversite 

hocalarımızdan bir kısmı şiir yazıyordu. 

Mesela Prof. Ali Nihat Tarlan ve Mehmet 

Çavuşoğlu Hocalarımız bize kendi yazdıkları 

şiirleri okumuşlardı. Hatırlıyorum. 

Bizi devamlı şiir yazmaya araştırma yapmaya 

teşvik ederlerdi. Bazı konulara dikkat çekerlerdi. 

Şiir yazsanız, hikaye ve roman araştırması 

yapsanız gibi… Türk Dili Edebiyatı 

bölümünde birçok şairi tanıyorsunuz. Şiirlerini 

tahlil ediyorsunuz. Orada Yunus Emre’yi, 

Mehmet Akifi, Ziya Gökalpi, Yahya Kemali, 

Tevfik Fikreti ve şiirlerini tahlil etikten sonra 

ister istemez birşeylere yöneliyorsunuz. 

Benim şiire her zaman merakım vardı, eskiden 

öğrenciliğim sırasında bazı sözleri ve 

kendi şiir denemelerimi defterime yazardım. 

Benim şarkı formunda denemelerim var. 

Henüz kitaplaşmadılar. İnşallah zamanla 

olacak diye gayret ediyorum. 

-Gülşehri hocam, emekli edebiyat öğretmeni 

olduğunuzu biliyoruz. Ama çok güzel 

resimler yapıyorsunuz. Resim yapmaya nasıl 

başladınız 

-Resim yapmaya öğretmen olarak çalıştığım, 

okula öğrencilere resim dersi vermek 

için gelen Ressam Nevin Çetin Hanım’ın 

teşviki ile başladım. Okula ilk geldiği 

gün, kendisi ile tanıştım. Benim de resim 

yapmamı önerdi. Ayaküstü bir balerin resmi 

çizdirdi. Hocam çok güzel çizdiniz sizde yetenek 

var diyerek, beni resim yapmaya teşvik 

etti. O günden bugüne 16 senedir resim 

yapıyorum. 

-İlk serginizi ne zaman nerede açtınız 

-İlk resim sergisini, resim yapmaya başladığımız 

öğretim yılı sonunda öğretmen ve 

öğrencilerin çalışmalarından oluşan karma 

sergi olarak Maltepe Belediyesi’nin salonunda 

açtık. 

-Çalışmalarınız daha sonra nasıl devam 

etti 

-Ertesi yıl, “Maya Grubu” adıyla bir grup 

kurduk. Çalışmalarımıza grup olarak devam 

ettik. 


-Başka sergiler açtınız mı 

-Evet “Maya Grubu” olarak İstanbul’un 

çeşitli yerlerinde sergiler açtık. 

-Gülşehri hocam kişisel sergi açtınız mı 

-İki kişisel sergi açtım. 

-En son serginizi nerede, ne zaman açtınız 

-En son sergiyi 2010 yılında İstanbul Modern 

Sanatlar Galerisinde açtık. 

-Hocam, sizin kalem işi eserlerinizde var 

değil mi 

-Ben aynı zamanda 3 sene İslami Sanatlar 

Akademisi’nde kalem işi eğitimi aldım. Çünkü 

resmi yan kollarla beslemek lazım. 

-Kalem işi nedir 

-Kalem işi tavan süsleme sanatıdır. Biz bu 

sanatla ilgili çalışmalarımızı tuval üzerine 

uyguladık. Bunun dışında minyatürde çalıştım. 

-Gülşeheri hocam Yıldız Porselen Fabrikasında 

da bir dönem bulundunuz, orada ne 

yaptınız 

-Yıldız Porselen Fabrikasında fayans üzerine 

resimler yaptım. Ayrıca porselen üzerine 

özel tasarımlarımla çalışmalarda bulundum. 

-Resim yapmayı seviyorsunuz ve tabii sıkılmıyorsunuz 

-Asla sıkılmıyorum. Renklerin arasına 

girmek bana haz veriyor. 

-Hocam gençlere resimle ilgilenmelerini 

tavsiye eder misiniz 

-Kesinlikle, meslekleri ne olursa olsun, 

mutlaka sevdikleri bir sanat dalı ile ilgili 

olsunlar. Böylece ruh sağlıklarını daha iyi 

korumuş olurlar. Sanat insanın yalnızlığını, 

kederini dağıtır. Bir işe yaradığınızı hissediyorsunuz, 

mutlu oluyorsunuz. Sizin tasarladığınız 

bir şeyin, imzanızın başka bir mekanda 

yer bulmasından daha güzel ne olabilir 

-Hocam neden resim, neden Edebiyatla 

ilgili bir şey yapmıyorsunuz 

Edebiyata dair şarkı formunda bazı denemeler 

yazıyorum. Belki ilerde bir roman 

da yazarım. Belli mi olur. Ben çalışmayı çok 

seviyorum. Neden olmasın Belki birgün o 

da olur. 

-Evliliğiniz nasıl bir tanışmayla gerçekleşti 

ve kaç çocuğunuz var Onlar ne ile meşgul 

veya meşhurdur 

-Evliliğimiz okul yıllarında yani üniversite 

yıllarında tanışmamız sonrası gerçekleşti. İki 

oğlumuz var. Büyük oğlum Ahmet finans 

eğitimi aldı. Ahmet resimle ilgileniyor. İkinci 

resim sergisinin hazırlıklarını yapıyor. Küçük 

oğlum Mehmet, işletme eğitimi aldı. 

Aynı zamanda Üsküdar Musiki Cemiyeti’nde 

ses eğitimi aldı. Yani her iki oğlum da 

sanatla ilgilidir. 

o 


GÜLŞEHRİ KANYILMAZ’IN YAĞLIBOYA TABLOLARI VE PORSELEN İŞLEMELERİNDEN ÖRNEKLER 

Değerli yazarımız şair-ressam Gülşehri Kanyılmaz’ın yağlı 

boya tablolarının resimleridir. Asıllarını satın almak isteyenler, 

telefonla ulaşabilir!.. Cep Tel: 0532 287 03 02 


Şiir 

Gülşehri Kanyılmaz 

ÖLÜM 

Ölüm sonsuz bir uyku derler: 

Kim dalmak ister, karanlık dipsiz bir kuyuya 

İstemez elbet, yaşayanlar 

Dalmak, karanlık bir uykuya 

AYRILIK 

Her günahtan kaçarak 

Bir yere varamasın 

Adımı anmayarak 

Beni atlatamasın 

Hep hayalin gözümde 

Canlanınca özümde 

Seni düşlediğimde 

Ateş olup yakarsın 

Umuttur hep yaşatan 

Sevgiye susayanı 

Beni anlayamasan 

Hiç aşık olamasın 


VEFASIZ 

Ne yüzünü görüyorum 

Ne sefanı sürüyorum 

Vefasızlığın yüzünden 

Sefaleti yaşıyorum 

Seni sevenler bulunmaz 

Derdine çare olunmaz 

Nedir Senden çektiklerim 

Hiçbir halin af olunmaz 

Aman artık çekilmesin 

Kalbe rehavet vermesin 

Vefasızlıktır mesleğin 

Artık kendine gelmesin 

HASTA 

İnlerim inlerim hasta yatakta 

Kendimi bulurum yalnız odamda 

Yalancı Dünyanın salıncağında 

Nasıl oyalanır sallanırım ben 

Ümidim kalmadı tükendim artık 

Dostlarıma veda ederim artık 

Cennet hurmasından yerim artık 

Nekadar avunur sallanırım ben 

HASRET 

Ah ettikçe içim yanar 

Yokluğun beni yalar 

Kim demişki hatıralar 

İnsanı maziye bağlar 

Kendimi verdim ben yele 

Feryatlarım sindi göle 

Gözyaşım karıştı sele 

Beni ne maziye bağlar 

Avunamam ben duramam 

Yad ellerde bulunamam 

Seni her an özlüyorum 

Maziden kopardı bağlar 


SİTEM 

Yapılan iyiliği görmezden geldin 

Kötüyü izledin, kem göze girdin 

Ne olurdu biraz beni sevseydin 

Benimle birlikte mutlu olsaydın 

Sevgidir insanı, yeşerten hep sevgi 

Görgüdür kemale erdiren görgü 

En zayıf insanlık hisleri bile 

Anlardı aşkımı sen anlamadın 

Her zaman çağrımı yeniledim ben 

Elini vermedin, dinlemedin sen 

Boşuna çırpındım bunca seneler 

Her şeyi süpürüp kaçan evinden 

PİŞMANLIK 

Sevgiydi beni sana bağlayan 

Tutkundu gönlümü yaralayan 

Birlikte iyi paylaşamayan 

Sonunda hiçi paylaşır inan 

Sen mutluluğu beklediğin an 

Ayrılık sonu hazırlan bir an 

Dönüp arkana baktğın zaman 

Mazide kalır iki ağlayan 

İTİRAF 

Sensiz yaşamayı öğrenemedim 

Sensiz bu diyardan ayrılamadım 

Kalbime sözümü dinletemedim 

Vallahi kalbimin sultanı sensin 

Her zaman işveli her dem tazesin 

Gördüm güzellerin bir tanesisin 

Sırtını dönemez hiçbir sevgili 

Vallahi kalbimin sultanı sensin 


Tanıtma 

Melda Özata 

MEHMET AKİF GURBETTE 

Mehmet Akif: -Bu on kıt’alık şiir Kahraman ordumuza armağandır. 

O benim değil, Milletimindir, ödül alamam demiş. 

Mehmet Akif’e, Ankara’da, Hacettepe’de, 

Tacettin dergahında bir yer vermişler. Orada 

bir odayı ikametgah olarak kullanmış. 

Hatta İstiklal marşını orada yazmış, derler. 

Mehmet Akif, Saman pazarından dergaha 

kadar her gün yürürmüş. 

Bir gün yine dergahta sohbet sırasında 

Erzurum meb’ûsu Ziya bey: 

-Azizim, sanki neden İstiklal marşı ödülünü 

almadan sırtında bir palton bile yok. 

Alsaydın hem bana borcunu öderdin demiş. 

Mehmet Akif: 

-Bu on kıt’alık şiir Kahraman ordumuza 

armağandır. O benim değil, Milletimindir, 

ödül alamam demiş. 

O zamanlar T.B.M.M.’de Mahir İz zabıt 

kâtibiymiş. O ve arkadaşları, Hasan Basri, 

Müftüzade Abdülgaffar efendi, Münir 

Ertegün, Mehmet Akif’ten Arapça, Hadis, 

Fıkıh dersleri alıyorlarmış. 

Derslerin dışında Mehmet Akif Anatol 

Frans’tan Değirmenimden Mektubları ve 

Viktor Hugo’dan da Sefilleri Türkçe’ye çeviriyormuş. 

Farsçadan’da Hafızın Divanını 

okutuyormuş. Muhammed İkbal’den 

Lanerisini, Peyami Meşrıktan Zeburi Acem 

kitaplarını açıklıyormuş. 

Yunanlılar Anadolu’dan çıkarılınca 

Sebilülreşad dergisine yapılan destek birden 

bire bitmiş. Her hafta çıkan dergi ayda bir 

çıkmış. Sonra iki ayda çıkar olmuş. Geçim 

sıkıntısıyla karşı karşıya kalan Mehmet 

Akif’in ne bir işi, Ne emekli aylığı varmış. 

Can güvenliği bile yokmuş. 

Arap birliği sekreteri Abdurrahman 

Azzam paşa, İstiklal Marşından dolayı 

Mehmet Akif’i tebrik etmek için İstanbul’a 

gelmiş. 

Ama onu ihtiyaçlar içinde görünce hem 

şaşırmış, hem de çok üzülmüş. Ve 


-Akif Bey, Kahirede Türk-dili edebiyatı 

bölümünün kadrosu boş. Size zor mu gelir, 

yorulur musunuz bilmem, demiş. 

Akif memnuniyetinden adeta uçmuş. 

Çoluğunu ve çocuğunu almış Mısır’a götürmüş. 

Ve gurbeti yaşamaya başlamış. Ayrıca 

Kur’an-ı Kerim çevirileriyle uğraşıyormuş. 

Orada memleket hasreti çekerken Vahdet, 

Gece, Hicran, Secde Hakikât, adlı şiirlerini 

yazmış. 

Orada Hilvandaki bir kahvede oturur, serinlermiş. 

Çay içer, nargile fokurdatırmış. 

Nil nehri boyunca gider, gelir, suları seyredermiş. 

Evine dönünce de Tamburi Cemil Bey’in, 

Şerif Muhittin’in (Safiye Ayla’nın eşi) taş 

plaklarını dinlermiş. Camileri, kütüphaneleri, 

müzeleri gezermiş. 

Neyzen Tevfik’ten ney üflemeyi talim 

etmiş, öğrenmiş. Musikinin hayatında ayrı 

bir yeri varmış. Musiki için, Allah’a giden 

merdivenlerdir, dermiş. En çok ta Viyana 

klasiklerini, Mozart’ı dinler, Neyzen Tevfik’ten 

öğrendiği parçaları üfler, gamını dağıtmaya 

çalışırmış. 

Kahire’de düzenli bir hayatı varmış. Hasretini 

memleketteki arkadaşları Mithat Cemal, 

Ali Ekrem, Hüseyin Avni, Hasan Basri, 

Fatih Gökman, Rüşen Ferit, Asım Şakir’le 

mektuplaşarak gidermeye çalışırmış. Buradaki 

Hilvan’daki yaşayışını da yalnızlık, köşeye 

çekilmek diye yorumluyormuş. Çünkü 

haftada iki kere Kahire’ye derse gidiyormuş. 

Ama para düşüncesi olmadan yaşadığı için 

memnunmuş. 

Lâkin vatan hasreti, gurbet acısı çekiyormuş. 

Bu acının dışında 1935 kışında ona kol 

kanat olan her zaman yanında olan Hâmisi 

Abbas Hallim Paşanın ölümüyle son derece 

sarsılmış. 

Abbas Halim Paşanın ölümünden sonra 

Mısır’da kalamayacağını anlamış… 

Aynı yıl Mehmet Âkif de hastalanmış. 

Yataklara düşmüş. Önce sarılık olmuş. Sonra 

siroz. Bir de sıtma tutmuş. 

27 Aralık 1936’te vefat etmişse de kabri 

gönüllerimizdedir… 

(Kaynak: Dr. Mehmet Sılay. Mehmet Âkif Seyahatlerinden. 

Erguvan yay.) 

o 

KAYSERİNİN İLK DERGİSİ 

Kayseri’de ilk yayınlanan dergi Sebil-ülreşadmış, 

sahibi Eşref edip bey. Dergi 1921 

yıllarında yayına girmiş. 

Eşref Edip bey hakkında fazla bilgi bilinmiyor. 

Bilinen bilgiler Mehmet Akif’le olan 

hatıralarından ibaret. 

Çörçil “Bombalayın, tarayın, ateş edin şu 

Müslüman Türkler zaten insan sayılmazlar 

diye bağırırken… 

1915 Mart tarihinde Çanakkale savaşı 

başlamış, toplar, mermiler… ve ölen nice 

gencecik askerler… 

On kişilik bir grup Eşref Kuşcubaşı başkanlığında 

Haydarpaşa Medine demir yolu 

hattıyla içlerinde Mehmet Akif’in de bulunduğu 

Arabistan yolculuğuna çıkmışlar. Medine 

demir yolu hattının küçük bir tren istasyonunda 

konuklamışlar. 

Orada kalırlarken kısa bir zaman sonra 

Enver Paşa, Eşref beyi telsizle aramış muştular 

vermiş. 

- Çanakkale savaşında “Elhamdülillah 

ordumuz muzaffer oldu, düşman mağlup, 

mahcup, yaralı, geri çekiliyor, diyerek 

Bu haber hepsini son derece sevince 

boğmuş. Eşref bey çığlık çığlığa yeri göğü 

inletirken Akif’le sarılıp öpüşmüşler gözyaş- 


ları içinde kumların üzerine çökmüşler. 

Tekbirlerle şükretmişler bu vecid hali 

Akif’de çok uzun sürmüş, ertesi sabaha kadar 

kumların üstünde yüzü gözü toprak içinde 

ağlar haldeymiş. Arkadaşları onu kumların 

üstünden zorla kaldırmışlar. Meğer o 

anmış ki Çanakkale Şehitleri destanını yazmış. 

“Şu boğaz harbi nedir var mı dünyada eşi 

En kesif orduların yükleniyor dördü beşi” diye 

başlayan 

“Ey şehit oğlu şehit isteme benden makber 

Sana âgûşunu açmış duruyor Peygamber” 

diye biten destan… 

İşte Dünya edebiyat tarihinde ne yazılmış, 

ne yazılabilir şiir. Duygu, düşünce, ifade, 

dil… bakımından. 

Eşref bey o geceyi şöyle anlatıyor: 

“Ay Bedir halindeydi. Çöl gecelerinin 

parlak yıldızlı göğü sanki zaferimizin şerefine 

aydınlanmış gibi. Efsane ışıklar altındaydı. 

Güneşi unutturacak kadar parlaktı. Akif 

istasyon binasının arkasında çöl gecesinde, 

hurma ağaçlarının arasında inim inim inliyor, 

ağlıyordu, uykusuz hıçkırıklı bir geceden 

sonra. 

Sabah kahvaltıdan sonra henüz bedevi 

kabileleri geçmeden Akif. 

-Artık ölsem de gam yemem, demiş. Eşref 

bey, 

-O nasıl söz, Allah ömürler versin, sen 

daha millete ne hizmetler edeceksin, kardeşim 

Akif!.. 

-Bir şeyler karaladım, bak bakalım beğenecek 

misin, demiş ve Çanakkale destanını 

uzatmış. 

Beğenmemek ne söz, hayran olmuş… 

Sebil-ül-reşad dergisi zaman zaman kapatılmış 

ise de devam etmiş, Çünkü milli kuvvetleri 

desteklediğinden çoğu kapasın istemiş. 

Etraf Yunanlılarla çevrili, kendini savunamayan 

çoluk çocuk, yaşlı nice insan telef 

olurken… 

Akif 1920 yılının Ocak ayında dergi idarehanesinden 

içeri girmiş. Tam o sırada 

Serezli Hafız Eşref beye 

- Kalk gidiyoruz, haydı hazırlan, 

demiş. 

- Nereye 

- Ege bölgesinde, Kuvayi Milli 

karargâhına, Balıkesir’e demiş 

- Hemen hazırlanıyorum. 

Mehmet Akif, Eşref Bey, bir öğretmen, 

bir ilim adamı, gazeteci Hasan Basri yola 

çıkmışlar. Bu haber yayınlanınca halk olayı 

coşkuyla karşılamış, şehrin en büyük camisi 

olan Zağanos Paşa camiinde konuşma yapmış. 

Çarşılarda, mahallelerde, tellallarla, 

davullarla haber verilmiş. 

- Ey millet, duyduk duymadık 

demeyin, Sebilülreşad heyeti burada, 

Balıkesir’de, Mehmet Akif de bugün 

Cuma namazından sonra Zağanos 

ağa camiinde halka hitap edecek. 

Mehmet Akif o gün “Alınlar terlemeli” 

şiirini okumuş. Ahali coşmuş. Etrafı saran 

Yunan işgalinin verdiği umutsuzluğun yoğun 

olmamasını, tek vücud olmalarını telkin 

etmiş. 

Sonra da Eşref Beyle beraber, İstanbul’a 

dönmüşler. 

Eşref Bey’in çıkardığı Sebilülreşad büyük 

millet meclisinin irtibat bürosuymuş adeta. 

Dergi Anadolu’ya, Mısır, Kırım, Trakya hatta 

Hint Müslümanlarının ülkesine kadar 

postalanırmış. 

Bir gün Şükrü Bey içeri girmiş. Akif karşılamış. 

-Hoş geldiniz, demiş. 


-Ankara’dan sizi çağırıyorlar, demiş. 

Sonra nasıl gideceklerini kararlaştırmaya 

başlamışlar. Çünkü hiç yol güvenliği yokmuş. 

İstanbul İngiliz işgal kuvvetlerinin baskısındaymış. 

Geçmek zormuş. 

Plan yapmışlar, Şükrü Bey’le Akif Üsküdar’dan, 

karadan gidecekler, Eşref Bey idarehanedeki 

işleri yoluna koyduktan sonra 

Karadeniz vapuruyla İnebolu’ya çıkacakmış, 

sonra Kastamonu üzerinden Ankara’ya gidecekmiş. 

Bu durum çok tehlikeli olduğu için Mustafa 

Kemal Akif’i özel ulaklarla Ankara’ya 

almak istemiş. İşgalcilerin İstanbul’da olmalarından 

buna da imkân yokmuş. 

10 Nisan 1920’de M. Akif, büyük oğlu 

Mehmet Emin, Ali Şükrü Ankara’ya birlikte 

gitmişler. Bu yolculuğu sadece Eşref Bey 

Akif’in damadı Ömer Rıza Doğrul biliyormuş. 

İngiliz işgalciler Ankara istikametindeki 

Adapazarı yolunu tutmuş, ahaliye eziyet 

ediyorlarmış. Binbir zorlukla Geyve boğazına, 

oradan seyyar tamir vagonlarıyla bazı 

bekovillerle, bazı yaya, bazı öküz arabalarıyla 

önce Eskişehir’e oradan Ankara’ya gitmişler. 

Geyve Eskişehir arası 195 Km. 

Onların geldiğini duyan Mustafa Kemal, 

Akif’i, Eşref’i, tren istasyonunda karşılamış. 

Bir saat konuşmuşlar. 

Hiçbir gazete veya dergi memleketine 

Sebilülreşad kadar büyük hizmet etmemiş. 

Kalem gücüyle, söylevlerle milli mücadeleye 

destek olmuş, halkla bütünleşmiş. 

Eşref Bey milli mücadeleye bizzat katılmış, 

teşkilatlar kurmuş. Bu durum devrin valisini 

rahatsız etmiş, isyan diye yorumlamış, Eşref 

Bey’i Sinop’a sürgün etmeye kalkmış. Bunu 

duyan Akif kendisini hemen Kastamonu’ya 

tayin ettirmiş. Bir ay kadar Kastamonu’da 

kalmış. Bu zaman içinde Nasrullah camiinde 

halka Sevr antlaşmasını anlatmış. Daha sonra 

Eşref Bey’le beraber Ankara’ya dönmüşler. 

Bu Kastamonu hitabesi olarak 25 Kasım 

1920 sebilülreşad dergisince çoğaltılmış, 

bütün Anadolu’ya dağıtılmış, 464 üncü sayısı 

olarak tekrar tekrar yayınlanmış. 

Ayrıca 467’nci sayı olarak Ankara’da, 

daha sonra 490’ncı sayı olarak Kayseri’de 

tekrar tekrar basılmış. 

5 Şubat 1921’de İstiklal Marşı Yarışması 

yapılmış. Hamdullah Suphi Bey yarışmaya 

katılması için ısrar etmiş. 

Bu arada Sebilülreşad’ın 491’nci sayısıyla 

dergi yayınına devam ediyormuş. Ve Akif’in 

Leyla’sı yayınlanmış. Daha sonra Gece, 

Vahdet şiirleri basılmış. 

1925 Mayısında ise Eşref bey tutuklanmış. 

İstiklal mahkemesince tutuklanmış, idamla 

yargılanmaya başlamış. Yargılanmış ama 13 

Eylül 1925’te beraat etmiş. Kurtulmuş. 

On kişilik bir grup Akif, Eşref bey ve diğer 

Arkadaşlarıyla Haydarpaşadan Medine 

demir yoluyla Necid çöllerine giden trene 

binmişler. Riyad’da Reis Suud bin Abdulaziz 

ile görüşeceklermiş meğer. Ama Abdulaziz 

Riyad’ı terk etmiş. Görüşmek istemediğini 

hoş olmayan bir şekilde böylece belirtmiş. 

Onca yolar, onca zahmetler, kum fırtınaları, 

onların sık sık yer değiştirmeleri, kervanların 

kumlar altında kalıp kaybolmaları, 

kızgın güneş, gündüz gölgede 60 dereceyi 

bulan korkunç sıcaklar, susuzluk, susuzluk… 

yorgunluk… 

Ama ne var ki o necid çöllerinde o büyük 

şiir Çanakkale destanı doğmuş. 

Kaynaklar: 

Hasan Basri Çantay, Akifname, Erguvan yayınları 

Ömer Rıza Doğrul, Safahat, İnkilap Kitapevi 

Dr. Mehmet Sılay, Seyyahı beyaban, Erguvan yayınevi 

o 


ŞÂİRLER VE LEYLÂLARI 

Hiç kuşkusuz herkesin gönlünde bir Leylâ 

vardır. Ama bu Leylâlar farklıdır. 

Fuzuli’nin Leylâsındaki amca kızına kavuşmayan 

hem tıbben akraba evliliğini doğru 

kılar, hem de platonik aşkı anlatır. 

Kavuşamayan ve umutsuzluktan kendinden 

geçip çöllere düşen Mecnun, kurtlar, 

kuşlarla yaşar. Bu arada öyle bir rûhû evrim 

geçirir ki; gerçeklerden uzaklaşır. Kızın güzelliğine, 

o güzelliğin yaratıcısına âşık olduğunu 

anlar. Bu güzelliğe o hisse Leylâ adını 

takar. Artık sevdiği o Leylâ değildir. Gönlündeki 

Leylâdır. 

Öyle ki, bir gün karşılaştıkları zaman 

Mecnun Leylâyı tanımaz. Hatta red eder. Ve 

bu Allah’ın takdiridir, diye düşünür. 

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Leylâsı ise 

gerçek değildir. Şiirinde: 

“Bu akşam rüyamda Leylâyı gördüm” 

Derdini ağlarken yanan bir muma” diyor. 

Yani onun Leylâsı da gerçek değil. Rüyalarda 

bir Leylâ devam ediyor. 

“İpek saçlarını elimle ördüm” demesi 

“Ve bir kemend gibi taktım boynuma” 

kendim ettim kendim buldum. İdam sehpasındaki 

kemend, boyna takılan… 

“Bu akşam rüyamda Leylâyı gördüm” 

“Leylâ alâgözlü bir çöl ahûsu 

Saçları bahtından daha siyah 

Kurmuş yine sevda yolunda pusu 

Döktüğü gözyaşı çektiği ah’tır” 

Tanpınar’ın Leylâsı gözyaşı döker, çöllerde 

sevdaya pusu kurar. Bu hangi sevdadır ki. 

“Bir damla inciydi kirpiklerinde 

Aşkın ıstırapla dolu rüyası 

Bir başka güzellik var kederinde 

Bir başka âlem ki rûhunun yası 

Sessiz incileşir kirpiklerinde” 

Rûhunun yası nedir, şâir bilir bunu kapalı 

bir anlatım, şâirane. Tanpınar rüyalara çok 

önem veren bir şâirmiş, insan rûhunun derin 

sırları ve geleceği rüyalarda gizlidir dermiş. 

Mehmet Kaplan onun için “kendi içinde 

ve şiirlerinde kendisinin bildiği gizli bir 

âlemde mustarip ve mes’ud yaşadı” diye yorum 

yapıyor. 

Âkif’in Leylâsına gelince, onun Leylâ şiiri 

24 beytten ibaret. Âkif bu şiiriyle âdeta yoğunlaşmış, 

son derece gerçekçi. Çünkü o 

devirde şeriatın yanlışlarını yazan, yanlış 

hükümlerle karısını boşayan, sonra da 

HÜLLE yapan toplum dertlerini yazan bir 

başka şâir yoktur. (Hülle sinirlenip karısına 

–Seni telâkı selâsiyeyle (üç kere anlamına) 

boşadım derse, eski usule göre o erkek karısından 

boşanırmış. Ancak bir başkasıyla bir 

gece beraber olduktan sonra kadın evine 

dönebilirmiş. 

“Medeni kanundan önce, Süleymaniye 

camiinin etrafında hülleciler bulunurmuş. 

Bunlar kör, topal, kılıksız, kıyafetsiz bir alay 

garibanlardan olur para karşılığı şeklen beraber 

gibi davranırlarmış. (bu bilgi babamın 

İstanbul Muallim Mektebinden sınıf arkadaşı 

Ressam Malik Aksel’dendir) 

Âkif gerçekçidir ama onun Leylâsı ütopik 

bir düşüncedir. Bu uzun şiirden birkaç beyt: 

“Helâl olsun o kurbanlar o kanlar tek sen ey Leylâ 

Görün bir kerecik, ye’s etmeden Mecnunu istilâ 

Cemaatler kalendir, Kâbeler haclen… gel ey Leylâ 

Gel ey candan yakın, cânân ki gaiplerdesin hâlâ 

Bu nazın elverir, Leylâ in artık in ki bâlâdan (yüksekten) 

Muhabbet bir bahar olsun, yanmış yurda Mevlâdan” 

Bu Leylâ şiirinde çağdaş ilmi İslâmi düşünceyle 

birleştirip ideal ile gerçek arasında 

bir denge kurmak arzusu görülür. 

Âkif iki yıl Fransa’da, iki yıl Almanya’da 

kalmış. Fransızca ve Almanca öğrenmiş, 


doğu dillerinin dışında, okur, yazar, konuşurmuş… 

1789 Fransa’sının ve 1881’de Bismark’ın 

kurduğu Alman birliğinden çok etkilenmiş. 

Ve bir İslâm Birliği kurmak istemiş. Bir dava 

adamı olan Âkif akıl ve hüsnün temsilcisidir. 

Yarınlarda ve her zaman ve her yerde bir ışık. 

Orta Asya’daki Yâkut Türklerinin içli bir 

öksüz kız masalı varmış. Dilden dile dolaşan 

bu masala göre: 

“Bir öksüz kız su taşırmış sırıkla 

Omuzları acırmış, ağlarmış hıçkırıkla 

Üşür seslenirmiş, kutsal ay, ne olursun beni al 

Buraya gel, suya dal, eş yap beni kendine, göğe 

sal” dermiş. 

Kız aya hep yalvarırmış, yardıma çağırırmış, sesi 

göğe varırmış. 

Çok soğuk bir geçeymiş, kız yine suya gitmiş. 

Ay o gece kız için yere inmiş. 

Kızı almış, tâ…… evine götürmüş. 

Ay her dolun olduğunda bu kız aydan gülümsermiş.” 

Yahya Kemâl’in Leylâsında acaba bu öksüz 

kızdan bir etki var mıdır, bilinmez sırdır. 

“Gece Leylâyı ayın ön dördü 

Koyda tenha yıkanırken gördü 

Kız vücudun ne güzel böyle açık 

Kız yakından göreyim sahile çık 

Baktı etrafına ürkek ürkek 

Dedi –Tenhâda bu ses n’olsa gerek 

Kız vücudun sarı güller gibi ter 

Çık sudan kendini üryan göster 

Aranırken ayın olgun sesini 

Soğuk ay öptü beyaz ensesini v.s. 

Soldu günden güne sessiz soldu 

Dediler hep –Kıza bir hal oldu v.s. 

Bir sabah söyledi son sözlerini 

Yumdu dünyaya elâ gözlerini v.s.” 


Edebiyatımızın Çınarlarından Divân şâiri 

hocamız Bekir Sıtkı Erdoğan’ın çağrı adlı 

dörtlüğü 

“Nâyım, bir uzun çağrı ki gam çağlar içinde 

Bir derdime binlerce lisan ağlar içinde 

Bilmez beni, Mecnuna bir efsane diyenler 

Leylâmı yitirdim nice Leylâlar içinde.” 

(Y. K.) 

o 

BAHARI BEKLERKEN 

Kış ortası güneş, bir ikram oldu 

O ılık havaya, gönlüm ram oldu 

Cıvıldaşan kuşlar, yapraksız dallar 

Sönen günle yine bir akşam oldu 

Koptu bir gün daha takvim yaprağı 

Koptu gönlüm ile bir tamam oldu 

Güzeldi yaşamak, her şeye rağmen 

Zaman geldi nefes ki haram oldu 

Gönül kuşu hikmet ile uçarmış 

Baharı beklerken serencan oldu 

Melda ÖZATA 

o

Tahlil 

Turgut Karabey(*) 

FUZULİ’NİN BAZI TÜRKÇE 

ŞİİRLERİNDE GÖRÜLEN 

BÂTİNİ TEMAYÜLLER 

Batini Tendencies In Some Poems by Fuzuli 

Fuzuli’nin yaşadığı devirlerde ve onun bulunduğu çevrede Kalenderilerin 

mevcudiyeti bazı kaynaklarda belirtilmektedir. Tahminen o, gençlik yıllarında 

bir ara batini temayüllere yönelmiş ve bu anlayış bazı beyit ve şiirlerine 

aksetmiştir. Bu durum onun, Bektaşiler ve Hurûfiler arasında eskiden 

beri kendilerinden biri sayılmasına neden olmuştur. Bektaşi ve Alevi ananesinin 

Fuzuli’yi benimsemeye çalışması sebebiyle bazı araştırmacılar açıktan 

açığa onu batini göstermek istemişlerdir. Fuzuli’nin batini olduğunu 

iddia etmek mübalağalı ve yanlış bir görüştür. Sanat hayatının ilk zamanlarında 

batıniliğin tesiri altında kalan Fuzuli, sonradan “Vahdet-i Vücûd” felsefesini 

tamamıyla benimsemiştir. Fakat bu düşünceyi İslami ölçüler içinde 

ele alır, aşırıya gitmez. 

Giriş 

Edebi tesirinin devamı ve genişliği bakımlarından olduğu kadar şiirlerinin estetik değeri 

göz önünde bulundurulduğunda Fuzuli, bütün Türk Edebiyatı’nın en büyük şairi sayılır. 

Edebi lehçesinin özellikleri, onun Azeri Edebiyatı çerçevesi içinde değerlendirilmesini icap 

ettirse de Osmanlı Şiiri’nin gelişmesindeki büyük tesiri onu Osmanlı şiiri kapsamında önemli 

bir mevkie yerleştirir. Yaşadığı Irak-ı Arap muhitinin XVI. yüzyıldan başlayarak Osmanlı 

İmparatorluğunun siyaset ve kültür camiasına girmesinin de bu durumda önemli rolü vardır. 

Çağatay Edebiyatı da dahil olmak üzere, Türk Edebiyatı’nın bir çok sahalarında kuvvetli 

tesir ve nüfuzu görülmekle beraber Fuzuli’yi, edebiyat tarihi bakımından Azeri ve Osmanlı 

Edebiyatlarının ortak bir şahsiyeti kabul etmek gerekir.(1) 

Klasik Osmanlı Edebiyatı, daha yaygın bir ifade ile Divân Edebiyatı, şekil ve muhteva bakımından 

bir takım kurallara bağlıdır. Şair ve nasirler özellikle şekle tam bağlı kalmışlar 

muhtevada ise genel olarak bağlı kalmakla birlikte, birbirlerine olan farklılık ve üstünlüklerini 

üslupta değişiklik yaparak sağlamışlardır. Özellikle muhtevada İslami kurallara ters düştükleri 

zaman özellikle dindar okuyucudan tepki görmüşlerdir. Bu tepki, başka bir ifadeyle 


çatışma, rint ve zahit kavramlarıyla karşımıza çıkmaktadır. Bu günkü ifadeyle dönemin yani 

şiir gücü genellikle rint mevki’inde olanların elinde bulunduğundan rint daima haklı ve 

doğru yolda zahit ise doğru yoldan çıkmış, anlayışı kıt ve sürekli aşağılanan konumunda gösterilmiştir. 

Bu anlayış karşısında her zaman zahit, dini yanlış anlayan kaba bir kimseyi temsil 

etmektedir. Bu telakki günümüze kadar sürmüştür. Bu yazıda kısmi olarak dikkatlere sunulmak 

istenen bir amaç da rint ve zahit ikilisinden rindin daima haklı olmadığı çoğu kez 

tartışılması gereken kendisinin olduğunu vurgulamaya çalışmaktır. Çünkü Fuzuli, rint ü zahit 

hakkında yazdığı müstakil bir eserinde de hep rintleri haklı çıkarmıştır.(2) 

Bazı şairler, özellikle divanlarının önsözünde işledikleri aşkın ilahi olduğunu zaman zaman 

dile getirmişlerdir Ancak çoğu kez buna uymamışlardır. Mecazi aşkı işledikleri halde 

geleneğe dayanan bütün şerhlerde, ilahi aşkı hissettirmeye çalıştıkları ileri sürülmüştür. Başka 

bir ifadeyle eserden müessire gitmeye çalışmışlardır. Genel olarak bu kanaate varılmıştır.(3) 

Rint ve zahit çatışması klasik edebiyatın bütün yüzyıllarında görülür. Bu çatışmalar islami 

değerlere açıkça ters düşüldüğünde başlar. Bunun üzerine şairler bu tepkiden kurtulmak için 

yaptıkları hatayı tasavvufla örtmeye kalkışırlar. Üzerine tasavvuf cilası çekerler. Yani tasavvufun 

arkasına saklanırlar. Bazen de yaptıkları teviller tutarsız ve zorlama olur. Bu durum, 

yani İslami değerlere ters düşmeler diğer bir ifadeyle dini sapmaların bir kısmı İran edebiyatından 

oradaki batini fırkalardan gelir, bir kısmı da şairin kendisinden kaynaklanır.(4) 

Biz bu makalede bu konuyu Fuzuli’nin Türkçe Divanı’ını esas alarak irdelemeye çalışacağız. 

Çünkü, Fuzuli’nin bütün şiirlerinde ilahi aşkı işlediği ve kendisinin ilahi şair olduğu düşünülmektedir. 

Ayrıca Azeri Edebiyatı kadar Osmanlı Edebiyatı’nın da gelişmesinde büyük 

bir tesiri olan eşsiz bir şairdir. Bu yazıda örnek olarak alınan beyit ve gazeller Fuzuli’nin diğer 

şiirleri göz önüne alınırsa çok cüzi bir değer ifade eder. Fuzuli’nin şiirlerinde rastladığımız 

dini sapmaların bir kısmı İran’ın meşhur şairlerinden kaynaklanır. Meselâ İran’ın ünlü şairlerinden 

Selman’ın şu beyti: 

Kıble-i mâ nîst cuz mihrâb-ı ebrû-yı şumâ 

Dovlet-i mâ nîst illâ der ser-i kûy-ı şumâ(5) 

“Ey sevgili! Senin mihrâba benzeyen kaşından başka bizim Kıble’miz yoktur. Senin bulunduğun 

yerden başka da bizim devletimiz yoktur.” Fuzuli’nin 

Zâhidâ sen kıl teveccüh gûşe-i mihrâba kim 

Kıble-i tâat ham-ı ebrû-yı dilberdür bana(6) 

“Ey zahit, ey dindar kişi! Sen mihrab köşesine yönel, mihraba doğru ibadet et. Benim ibadet 

ettiğim yer sevgilinin kaşının kıvrımıdır. Kısaca ben sevgiliye tapıyorum” beytini hatırlatır. 

Ayrıca Hafız’ın: 


Rûzgârîst ki sovdâ-yı bütân dîn-i menest 

Gam-ı în kâr neşât-ı dil-i gam-gîn-i menest(7) 

“Zamanlardır ki putların güzellerin sevdası benim dinimdir. Bu işin gamı kederi tasası, 

dertli gönlümün neşesidir.” Bu beytin daha güzel Türkçe bir çevirisi şöyledir: 

“Nice demlerdir, güzellerin sevdâsı dinimdir; nice demlerdir bu sevdanın derdi, gamlı 

gönlümün neşesidir.”(8) 

Hafız’ın aşağıdaki: 

Ân telh-veş ki sûfi “ümmü’l-habâ’is”eş hând 

Eşhâ lenâ ve ahlâ min kubleti’l-‘azârâ(9) 

“Zahidin, “kötülüklerin aslı” dediği o üzüm suyu yok m... Bize kızoğlan kızları öpmeden 

daha hoş, daha tatlı!” 

beytinin de Fuzuli’nin: 

Muvahhidlere kılma inkâr zâhid 

Mey-i vahdeti sanma “ümmü’l-habâ’is”(10) 

“Zahit, muvahhitlere inkârcı gözüyle bakma; vahdet meyini kötülüklerin anası olan maddi 

içki sanma.” 

beyti üzerinde tesiri görülüyor. Ancak Hafız’ın beyti islami düşünceyle uyuşmadığı halde 

Fuzuli’nin ki uygundur. “Ümmü’l-habâis” Hz. Peygamberin bir hadisinden lafzen iktibastır. 

Tamamı ise “el-hamru ümmü’l-habâ’is”(11) olup manası, “içki kötülüklerin anasıdır.” demektir. 

Bazı beyit ve şiirlerindeki temalar, İslami inanışla hiç uyuşmaz ve Fuzuli’nin şiirlerinin 

genel havasına da uymaz: 

Kıldı benden ref’ teklîf-i namâzı mestlik 

Saldı ancak neş’e-i câm-ı mey-i gül-gûn baña(12) 

“Beni ancak, gül renkli içki kadehi, neşelendirdi. Şarhoşluk da, benden namaz 

nükellefiyetini kaldırdı.” 

Aşağıdaki beytinde zaman zaman islami kayıtlardan usandığını söyler: 

Kayd-ı İslâm Fuzûlî bize bir âfetdür 

Bir hisâr ede gör anda özüne zünnârı(13) 

“Fuzuli, İslami kayıtlar bize afettir. Zünnarı, o zaman kendine bir kale yap.” 

Bu usanma onu tahminen bir ara hakiki şaraba düşürmüştür: 


Ne gördi bâdede bilmeñ ki oldı bâde-perest 

Mürîd-i meşreb-i zühhâd gördigüñ göñlüm(14) 

“Zahitlerin meşrebinde mürit olarak gördüğün gönlüm, bilmiyorum, badede ne gördü de 

bade-perest oldu.” 

Fuzuli, mecazi âşık iken bir ara gönlünün ilahi aşka ve namaza meylettiğini sezer: 

Sende dün gördüm Fuzûlî meyl-i mihrâb u namâz 

Terk-i ‘ışk itmek mi istersin nedür niyyet saña(15) 

“Fuzuli, sende dün mihraba yönelme yani namaz kılma meyli gördüm. Senin niyetin nedir 

Aşkı terk etmek mi istiyorsun” 

Aşağıdaki beyitlerde de Fuzuli, taat ve ibadetten şikayet eder görünmektedir: 

Ol büt ebrûsın koyub mihrâba döndürmem yüzüm 

Koy beni zâhid baña çok virme Tañrıy-çün ‘azâb(16) 

“Zahit, beni kendi halime bırak. O put gibi güzelin kaşını bıraktırıp yüzümü mihraba 

döndürme. Allah aşkına böyle davranarak bana çok azap verme.” 

Ey Fuzûlî vera’ u zühd ile mu’tâd olduñ 

Bilmedüñ hâlüñi bî-hûde geçürdüñ evkât(17) 

“Ey Fuzuli! Takva ve zühde (ibadete) alıştın. Halini bilmedin vakitlerini boş yere geçirdin.” 

Câmı dut dir sâkî-i gül-çehre zâhid terk-i câm 

Ey gönül fikr eyle gör kim hansıdur dutmalı pend(18) 

“Gül yüzlü saki, kadeh al yani içki iç der, zahit ise kadehi terk et yani içkiyi terk et der. 

Ey gönül düşün, bak hangi öğüdü tutmalı.” 

Gençliğinde meyhaneye gidenlerin yaşlanınca tövbe edip mescide gitmelerini Fuzuli eleştirir. 

Meyhaneden yüz döndüren şeyhleri sapık ve doğru yoldan çıkmış kabul eder: 

Şeyhler mey-hâneden yüz döndürürler mescide 

Bî-tarîkatleri gör kim doğru yoldan âzeler(19) 

“Şeyhler, meyhaneden yüz döndürüp mescide yönelirler. Yolsuzlara, yolunu yitirenlere 

bak, sapıtmışlar. 

Fuzuli, takva ehlini mescide gidenleri sapık kabul eder, kendisine meyhaneye gidenlere 

uymayı telkin eder: 


Ey Fuzûl’i vera’ ehli reh-i mescid dutmış 

Sen reh-i mey-kede dut uyma bu güm-râhlara(20) 

“Ey Fuzuli! Takva ehli mescit yolunu tutmuş. Sen o sapıklara uyma, meyhane yolunu 

tut.” 

Aşağıdaki gazelde Fuzuli Ramazan ayı gelince mey dilberinin perde ardına girmesine hayıflanmaktadır. 

Ayrıca bu mağfiret ayına “bela gün, kara gün” isimlerini takmaktadır. Kısaca 

meyhanenin kapanmasından dolayı içki içememekten açıkça şikayet eder. Hz. Ebu Hureyre, 

Peygamberimizin bir hadisinde şöyle buyurduğunu nakleder: “ Ramazan geldi mi cennet 

kapıları açılır, cehennem kapıları kapanır, şeytanlar bukağılanır.”(21) Şâir, bu şiirinde meyhane 

kapısın açmak için Fatihalar okuması da ayrı bir İslam dışı düşüncedir. Çünkü Kuran’da 

ve peygamberin hadisinde de yasaklanmış olan içki ve onun içildiği yer için Fatiha 

okunması itikadi sapmadır. 

Gazel 

1.Ramazân oldı çeküp şahid-i mey perdeye rû 

Mey içün çeng tutub ta’ziye açdı giysû 

2.Bildi mutrib ki nedür hâl götürdi kopuzın 

Bezmden çekdi ayağını sürâhî vü sebû 

3.Bezm kânûnı bozuldı ne içün çeng ile def 

Yığılup etmeyeler hâkim eşiginde gulû 

4.Ramazân ayı gerek açıla cennet kapusı 

Ne revâ kim ola meyhâne kapusı bağlu 

5.Feth-i meyhâne içün okuyalum Fâtihalar 

Ola kim yüzümüze açıla bir bağlı kapu 

6.Âfitâb-ı kadeh itmez ramazân ayı tulû’ 

Ne belâdur bize yâ Rab ne kara gündür bu 

7.İntizâr-ı mey-i gül-reng ile bayram ayına 

Baka baka inecekdür gözümüze kara §u 

8.Ramazân oldı budur vehmi Fuzûlînüñ kim 

Nice gün içmeye mey zühd ile nâ-geh tuta hû(22) 

Aşağıdaki gazelde şair daha da ileri gidiyor: 


Gazel 

1.Göñül tâ var elünde câm-ı mey tesbîhe el urma 

Namâz ehline uyma anlaruñla turma oturma 

2.Egilüb secdeye salma ferâgat tâcını başdan 

Vuzû’dan su sepüb râhat yuhusun gözden uçurma 

3.Sakın pâmâl olursun bûriyâ tek mescide girme 

Ve ger nâçâr girsen anda minber kimi çok turma 

4.Mü’ezzin nâlesin alma kulağa düşme teşvîşe 

Cehennem kapusın açdurma vâ’izden haber sorma 

5.Cemâ’at izdihâmı mescide salmış küdûretler 

Küdûret üzre lutf it bir küdûret sen hem arturma 

6.Hatîbüñ sanma sâdık müftîniñ kavliyle fi’l itme 

İmâmuñ tutma ‘âkil ihtiyârın ana tabşurma 

7.Fuzûlî behre virmez tâ’at-i nâkıs nedür cehdüñ 

Kerem kıl zerki tâ ‘at sûretinde hadden aşurma(23) 

Niyazi-i Mısri gibi meşhur bir mutasavvıf şairin bu şiire çok kızdığını görüyoruz. Mısri, şairin 

bu gazeline cevaben yazdığı aşağıdaki reddiyedir, Fuzuli’nin mahlasını da lügat manasıyla 

tezyif etmiştir: 

1. Göñül tesbîh çek seccâdeden hµç ayağın ırma 

Namâz ehlinden özgeyle sakın sen durma oturma 

2. İbâdet ehli ol dâ’im yüzün kaldırma toprakdan 

Vuzû’dan el yuyub râhat edüb şol nefsi yaturma 

3. Yüzüñ yirlere sür gel bûriyâ tek mescid içinde 

Otur minber gibi dâ’im kafesde kuş gibi turma 

4. Mü’ezzin nâlesin diñle tağılsun dilde teşvişüñ 

Sakın terk eyleyüb Tâmû kapusın saña açdurma 

5. Cemâ’atle namâz terk ideni almış küdûretler 

Anuñ terkiyle lutf it bir küdûret sen hem arturma 


6. Hatµbüñ sanmaπıl mülhid anuñ fi’line uy dâ’im 

İmâmdan gayriye aslâ sakın özini tapşurma 

7. Niyâzµ tâ’atı terki eylemek bil kim Fuzûllukdur 

Kerem kıl terk-i tâ’atle bu halkı başa üşürme(24) 

Bu tür mübalağalı sözler şâirler ve onlar gibi düşünen okuyucular tarafından hoş görülse 

de İslam dinini hakkıyla bilip onu hayatlarına düstur edinen okuyucu kimseler için hoş karşılanmaz. 

Onlar bu ifadeleri “elfâz-ı küfür” olarak addederek bu tür sözlerden kaçınırlar. 

İslam dininde Hz. Peygamber’in “el-Hamru ümmü’l-habâ’is” hadisinde “Şarab, kısaca içki 

kötülüklerin anasıdır.” diye nitelendirilmiştir. Fuzuli bu hususa Farsça Sakiname’sinde 

değinir: 

Mey dih ki gîred hired nûr ez û 

Ne ân mey ki gerded hired dûr ez û 

Mey dih k’ez û şer’ gîred nizâm 

Ne ân mey ki der şer’ bâşed harâm(25) 

“Akla nurlar veren şarabı sun, aklı gideren şarabı değil. Şer’iata düzen veren şarabı sun, 

şer’an haram olan şarabı değil.”(26) 

Fuzuli, tahminen ömrünün sonlarında yani ihtiyarlığında yazdığı şiirlerinden biri olan 

bir gazelinde yaşadığı gayri islami hayatdan hâlâ bıkmadığını bu hayatın ise kendisini dalalete 

düşürdüğünü söyleyerek bundan kurtulmasını gönlüne telkin eder: 

Göñül yetdi ecel zevk-ı ruh-ı dil-dâr yetmez mi 

Aπardı mûy-ı ser sevdâ-yı zülf-i yâr yetmez mi 

Yetürdi başuñı gerdûn ayağa bâr-ı mihnetden 

Hayâl-i halka-i giysû-yı -yı ‘anber-bâr yetmez mi 

Saña yetdi ecel peymânesin nûş etmege növbet 

Hevâ-yı çeşm-i mest ü gamze-i hûn-hâr yetmez mi 

Yeter oldı kulağa bâng-ı rihlet dehr bâğından 

Ne durmışsun temâşâ-yı gül-i ruh-sâr yetmez mi 

Yeter cem’ eyle bâr-ı ma’siyet tağyîr-i etvâr et 

Hayâ kıl yok mıdur insâf ol kim var yetmez mi 


Hidâyet menziline yetdiler sa’y ile akrânın 

Dalâlet içre sen kalduñ saña ol ‘âr yetmez mi(27) 

Günahlarından duyduğu pişmanlığı dile getirir: 

Defter-i a’mâlümüñ hattı hatâdandur siyâh 

Kan döker çeşmüm hayâl etdükçe hevl-i mahşeri(28) 

beytinde işlediği günahlarından sızlanırken ihtiyarlığında kendisine şeriata dönmeyi tavsiye 

eder ve ancak ona tutunanın kurtulacağını söyler: 

Fuzûlî sanma yetmek menzil-i maksûda müşkildür 

Tutan tarîk-i şer’-i Ahmed-i Muhtâr yetmez mi(29) 

xxx 

Ey Fuzûlî reh-i şer’ini dut ol râh-berüñ 

Bu tarîk ile dalâletden özin eyle rehâ(30) 

xxx 

Yâ Rab hemîşe lutfunı it reh-nümâ bana 

Gösterme ol tarîki ki yetmez sana bana 

Kat’ eyle âşinâlığum andan ki gayrdur 

Ancak öz âşinâlarun it âşinâ bana 

Bir yerde sâbit it kadem-i i’tibârumı 

Kim reh-ber-i şer’îat ola muktedâ bana 

Yok bende bir amel sana şâyeste âh eğer 

A’mâlüme göre vire adlün cezâ bana 

Havf u hatarda muztaribem var ümîd kim 

Lutfun vire beşâret-i afv u atâ bana 

Ben bilmezem bana gereğin sen hakîmsin 

Men’ eyle virme her ne gerekmez sana bana 

Oldur bana murâd ki oldur sana murâd 

Hâşâ ki senden özge ola müdde’â bana 


Habs-i hevâda koyma Fuzûlî-sıfat esîr 

Yâ Rab hidâyet eyle tarîk-i fenâ bana(31) 

Sonuç 

Yukarıdaki beyitlerde tespit edilen görüşleri şöyle değerlendirerek özetleyebiliriz: 

Fuzuli’nin yaşadığı devirlerde ve onun bulunduğu çevrede Kalenderilerin mevcudiyeti 

bazı kaynaklarda belirtilmektedir. Tahminen o, gençlik yıllarında bir ara batini temayüllere 

yönelmiş ve bu anlayış bazı beyit ve şiirlerine aksetmiştir. Bu durum onun, Bektaşiler ve 

Hurûfiler arasında eskiden beri kendilerinden biri sayılmasına neden olmuştur.(32) Bektaşi 

ve Alevi ananesinin Fuzuli’yi benimsemeye çalışması sebebiyle bazı araştırmacılar açıktan 

açığa onu batini göstermek istemişlerdir.(33) Fuzuli’nin batini olduğunu iddia etmek mübalağalı 

ve yanlış bir görüştür. Sanat hayatının ilk zamanlarında batıniliğin tesiri altında kalan 

Fuzuli, sonradan “Vahdet-i Vücûd” felsefesini tamamıyla benimsemiştir.(34) Fakat bu düşünceyi 

İslami ölçüler içinde ele alır, aşırıya gitmez. 

1. Şair gençliğinde daha sonra nedamet duyacağı bir hayat yaşamış bu çağdaki duygu ve 

düşüncelerini yazdığı bazı şiirlerinde dile getirmiştir, bunlardan daha sonra pişmanlık duymuştur. 

Bundan sonraki şiirlerinde bu pişmanlıklarını dile getirmiştir. Nitekim günümüz 

şairlerinden bazıları mesela Necip Fazıl Kısakürek gibi gençlik yıllarında yazdığı bir kısım 

şiirlerini red etmiş ve şiir kitaplarına alınmamasını vasiyet etmiştir.(35) 

2. Fuzuli’nin yukarıda söylediği bu sözler asılsız, uydurma şairane sözlerden ibarettir. O 

zaman ”Bu şarap düşkünlüğü, bütün bu ifadeler, bu tereddütler, bu nedamet ve hüsran duyguları 

da asılsız laflardan, uydurma sözlerden ibaretse bu keyfiyet, divan edebiyatındaki riyâ 

defter-i seyyiâtına kaydedilmelidir ki buna, Fuzûlµ namına, gönlümüz râzı olmuyor.” Demek 

gerekir.(36) 

3. Bu şiirlerin tamamı bazı saf dillerin kabul ettiği gibi hepsi tasavvufidir. Bunları herkes 

anlayamaz ancak erbabı anlar demek mi gerekir.(37) 

4. Bu şiirlerde geçen kavramların bazıları tasavvufi, bazıları da hakiki anlamda kullanılmıştır. 

Yani bu şiirlerin bir kısmı tasavvufidir. Doğru olan da her halde bu görüştür. 

Dipnotlar: 

(*) Erzincan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi. 

(1) M. Fuad Köprülü, “Fuzuli”, Edebiyat Araştırmaları, Akçağ Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2004, s.503. 

(2) Fuzuli, Rint ile Zahit, Türkçe’ye çeviren: Hüseyin Ayan, İstanbul 1993. 

(3) Meselâ XV. yüzyılın meşhur şairi Necâti, divanın mukaddimesinde şöyle der: 

“Ahad-ı bâkî ki vahdeti, bâ’is-i kesret ve kesreti, şâhid-i vahdet vâkı’ olmışdur. Âyet: Levkâne fîhimâ âlihetün illâ’l-lâhu 

le-fesedetâ. 1 Şöyle ki şâ’irân-ı bülend-âvâz ve sâhirân-ı sühan-perdâz lâle-hadler ve serv-kadler vasfında hayrândurlar. İnsâf bu 

eltâfa vassaf olabilmek mahzâ lafdur.” 

Bu cümleleri bu günün diline şöyle aktarabiliriz:”Ebedi olan Allah’ın vahdeti yani birliği kesrete sebep oldu. Kısaca kâinâtı 

Allah yoktan var etti. Kesret yani Kâinât da vahdetin yani Allah’ın varlığına şâhid oldu, delil oldu. Âyet meâli: “Yerde ve 

gökte Allâh’tan başka ilâhlar olsaydı, ikisi de fâsid olmuş gitmişti.”Enbiyâ Sûresi, 21 / 22. .( Kur’ân-ı Kerim ve Meâl-i Şerifi, 

Elmalılı Hamdi Yazır, Hazırlayan ve Notlandıran: Dücane Cündioğlu, İstanbul 2002, s. 322. ) 


Şöyle ki şöhreti büyük ve sihirli söz söyleyen şairler, lale yanaklı ve selvi boyluları yani dünyadaki güzelleri vasf etmeye 

hayrandırlar Onları anlatmak için can atarlar. İnsaf edilsin. Bu güzellikleri vasf edebilmek sırf lafdır, boş sözlerdir. Laf kalabalığıdır.” 

Necati Beg Divanı, Hazırlayan: Pof. Dr. Ali Nihad Tarlan, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1963, s. 1 

(4) Bu yazıda yer alan sapma kavramını, şiir dili incelemelerinde kullanılan Sapma (İng. Deviation), terimiyle karıştırmamak 

gerekir. Burada “dalalet, doğru yoldan çıkma” anlamında kullanılmıştır. 

(5) Fuzuli Divanı, Abdülbâkµ Gölpınarlı, İnkılap Kitabevi, İstanbul 2005, s. XLI. 

(6) a.g.e, s. XLI, 19 

(7) Divan-ı Hafız-ı Şirazi, Hazırlayan: Ali Muhammed Refi’i, Tahran 1372, s. 184. 

(8) Hafız Divanı, Şirazi, Çeviren: Abdülbaki Gölpınarlı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1992, s. 67. 

(9) Divan-ı Hafız-ı Şirazi, Hazırlayan: Ali Muhammed Refi’i, s. 131. 

(10) Fuzuli Divanı, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, s. 32. 

(11) Sünenü’n-Nesa’i, Hazırlayan: Abdullah Fettah Ebu Gudde, Beyrut 1409 / 1988 cüz: 8 s. 315. 

(12) Fuzuli Divanı, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, s 15 

(13) a.g.e, s 146. 

(14) a.g.e, s 202. 

(15) a.g.e, s 17. 

(16) a.g.e, s 22. 

(17) a.g.e, s 28. 

(18) a.g.e, s. 40. 

(19) a.g.e, s. 44. 

(20) a.g.e, s. 134. 

(21) Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi, Hazırlayan: Ahmed Davudoğlu, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1978, c.6, s. 3069, 

3070; Müttefikun Aleyh Hadisler, Çeviri, Düzenleme ve Notlar: Abdullah Feyzi Kocaer, Hüner Yayınları, Konya 2005, s.283. 

(22) Divan-ı Türki-yi Muhammed Fuzuli, Tehiye ve Tedvin: Mîr Salih Hüseynî, Tahran, h.ş.1366/1987, c. 1, s.240; Fuzul, 

Divanı, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, s. 129. 

(23) Fuzuli Divanı, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, s.136. 

Abdülbaki Gölpınarlı, bu gazelin Fuzuli’ye aidiyeti ile alakalı şunları söylemektedir: “Bu gazel, sanıldığı veya istendiği gibi 

Fuzuli’ye aidiyeti şüpheli bir gazel değildir. Edasının, zevkinin, tarzının her şeyinin ona aidiyetindeki kat’iyet şöyle dursun, bu 

gazel Fuzuli’nin en eski yazması olan ve 981 de, yani Fuzuli’nin ölümünden on sekiz yıl sonra yazılmış Nizami Enstitüsü nüshasıyla 

gene ölümünden 21 yıl 2 ay sonra, Azeri imlasıyla lehçe hususiyetleri tamamıyla muhafaza edilerek yazılmış olan Konya 

Müzesi nüshasında, ölümünden 28 yıl sonra yazılmış olan Leningrat nüshasında, Konya Müzesi nüshası dahil olmak üzere 

gördüğümüz nüshaların en sahih ve mükemmel olan, neşrimize esas ittihaz ettiğimiz 1079 recebinde Necef’te yazılan nüshada, 

İstanbul Üniversitesi kütüphanesinde XVII’nci yüzyıla ait iki nüshada (no. 813, 2850), aynı kütüphanede XVIII’ncı yüzyıla ait 

bir mecmuadaki divanda (2859), aynı kütüphanede XVIII’ncı yüzyıla ait bir mecmudaki divanda (2859), yeni ve eksik bir 

nüshada (5719), hatta bütün yazma nüshalarda vardır. Fuzuli’ye aidiyetini şüpheli görmek, bütün nüshaları ve binaenaleyh 

Fuzuli’ye ait her şiiri şüpheli görmek demektir ki bu, kabil hükmün tevlit ettiği hastalıktan başka bir şeyle izah edilemeyecek 

bir garabettir.” Fuzuli Divanı, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, İnkılap Kitabevi, İstanbul 2005, s.LXXIV, LXXV 

(24) Niyazi-i Mısri, Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Divanı’nın Tenkitli Metni, Hazırlayan: Kenan Erdoğan, Ankara 1998, 

s. 193. 

(25) Musahhah Külliyyât-ı Divan-ı Fuzuli, tabii ve naşiri: Kitabcı Dağistani Çelebizade Muhammed Münir, İstanbul 1328 

s. 105. 

(26) Fuzuli Divanı, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, s. LXXI. 

(27) a.g.e, s 161 

(28) a.g.e, s. 140. 

(29) a.g.e, s 161 

(30) a.g.e, s 11. 

(31) a.g.e,s. 10. 

(32) Abdülbaki Gölpınarlı, bazı çevrelerin Fuzuli’yi kendilerinden saymalarını şu şekilde yorumlar: “Bektaşiler, Batıni usulünce 

her büyüğü olduğu gibi Fuzuli’yi de şöhretine binaen kendilerinden saymışlar, ona bir de Yavuz zamanında yapıldığı 

söylenen Kerbela Bektaşi tekkesinde çırağcılık hizmeti vermişler, Abdülmü’min Dede adlı yaşayıp yaşamadığı bile mechul 

birisini şeyh yapmışlar, bu mechul şeyhin yanında ona ait bir mezar uydurmuşlardır, gene bu an’anenin tesiriyle Alevi Kızılbaşlar, 

onu ‘Nesimi, Hatayi, Pir Sultan, Kul Himmet, Yemini ve Virani’yle beraber yedi büyük ve kutsal şairin biri saymışlardır.” 

Abdülbaki Gölpınarlı, Pertev Naili Boratav, Pir Sultan Abdal, Ankara Üni. Yay., Ankara 1943, s.17; Fuzuli Divanı, Hazırlayan: 

Abdülbaki Gölpınarlı, İnkılap Kitabevi, İstanbul 2005, s LXXX-LXXXI 

(33) M. Fuad Köprülü, a.g.e, s.510’dan naklen: Abdülbaki Gölpınarlı, “Fuzuli’de Batıniliğe Temayül”, Azerbaycan Yurt 

Bilgisi Dergisi, 1932, sayı: 8-9, s. 265-278. 

(34) Abdülbaki Gölpınarlı, daha sonra bu konuda şöyle demektedir: “Batini sözüyle İsmâiliyye-i Seb’iyye’yi kasdetmiyoruz. 

Bektaşilerle Alevi-Kızılbaşlar da İsna-aşeridirler. Yani On İki İmamı tanırlar, fakat Batinidirler. İbadetleri, hikmet-i teşriiyye 

bakımından mutalaa edip hiç biriyle kendilerini mukayyet görmezler. Hatta hakikate erişen kişi için ibadeti şirk sayarlar. İçkiyi 


ehline helal, na-ehle haram addederler. Melami-Hamzevilerde de aynı inanış, fakat Bektaşilerde olduğu gibi bir gelenek halinde 

değil, aşk ve irfandan doğan bir akide halinde mevcuttur. Ali’yi diğer sahabeye tafdil etmekle beraber tamamiyle Sünni olan 

diğer tarikatlerde de umumi olmamakla beraber bu inanış vardır... Bütün bunlar şeriata sığar akideler değildir ve ibadetlerin 

hikmet-i teşriiyyesini sormağa bizi memur, hatta me’zun bile saymayan şeriatta, insandan ibadeti iskat eden ve kulu Tanrı 

yapan böyle bir yakıyn ve irfan derecesi yoktur. Bütün bu şeriata aykırı telakkiler, Hind-İran ve Yunan felsefeleriyle yeni Eflatuncuların 

kanaatlerini İslamileştiren Hukemâ felsefesinden doğmış, İsmaililer, bu felsefeyi halka yaymışlar, az çok bütün 

tarikatlerle tarikat ehli olmadığı halde felsefeyle meşgul olan ve serbest düşünen şahıslara bu telakki, tesir etmiştir. Fuzuli’de 

Batinilik temayülü görürken biz, ancak bunu kasdettik. Esasen ona Batini de demedik. Hele onun İsmaili olduğunu aklımıza 

bile getirmedik. Prof Dr. M. Köprülü, İslam Ansiklopedisi’nde, onu, yedi İmamı medheden şiirine nazaran Seb’iyye’den saymanın 

hata olduğunu söylüyor (C.37, Fuzuli: s. 669-686, bilhassa 691. Gölpınarlı’nın atıfda bulunduğu Köprülü’nün bu Fuzuli 

maddesi daha sonra onun ölümünden sonra neşredilen Edebiyat Araştırmaları 2, Akçağ yayınları, Ankara 2004 isimli eserinde 

aynen yer almaktadır: s. 503-525). Böyle bir iddiada bulunan, ancak cehlini ilan eden bir cesur olabilir. Çünkü Fuzuli, o 

medhiyede Necef, Kerbela, Kazımiyye ve Samira’da yatan Ali, Hüseyin, Musa-ı Kazım, Muhammedü’t-Takıy, Aliyyü’n-Nakıy, 

Hasanü’l-Askeri ile gene Samira’da Serdap’ta Gaybet-i Kübra ihtiyar eden Mehdi’yi över ki bunlar sırasıyla On İki İmamdan 

birinci, üçüncü, yedinci, dokuzuncu, onuncu, on birinci ve on ikinci İmamlardır. İsmailiyye ise Ali,Hasan, Hüseyin, Ali 

Zeyne’l-Abidin ve Muhammedü’l-Bakır’ı imam tanır, mühim bir kısmı İmamiyye’de beşinci imam olan Ca’ferü’s-Sadık’ı niyabet 

yoluyla tanıyıp altıncı imam olarak onun oğlu İsmail’i, yedinci imam olarak da onun oğlu Muhammedü’l-Mektum’u kabul 

ederler ve onlarca bu Yedinci İmam, Kaaim’dir. Fuzuli’nin övdüğü beş imamı tanımazlar. Bu sabit bir hakikatken sayın Prof. 

böyle bir ihtimali nasıl düşünebildi Anlayamadık.” Fuzuli Divanı, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, İnkılap Kitabevi, İstanbul 

2005, dipnot: s LXXVII-LXXVIII 

(35) Necip Fazıl Kısakürek, bütün şiirlerini bir araya topladığı ve Çile adını verdiği kitabında yer alan poetikasında bu hususta 

şunları söyler: “ …O zaman en eski eserleri,mahzun ve mahpus keyfiyetlerinden, kemmiyetlerine, şekillerine ve tertiplerine 

kadar ana kitabımda özleştirmeyi, onlarda bağlı olduğum unsurları öbürlerinden süzmeyi ayıklamayı, düzeltmeyi ve yenileriyle 

bir arada bütünleştirmeyi dilemiştim. Eskilerden bir çoğunu atmak ve onlarla bağımı koparmak istemiş ve demiştim ki: 

-Mal sahibi bensem, bunları istemediğim, tanımadığım ve çöplüğe attığım bilinsin… Attıklarım, aldıklarımdan çok olan 

eski şiirlerimi yenileriyle demetledikten ve bu kitapta derledikten sonra meydana gelen şu kadar parça şiir, şu âna şairliğimin 

tam ve eksiksiz kadrosu oluyor. İşte şiir kitabım bu, hepsi bu kadar; ve bu kitaba gelinceye dek hiçbir şiir, bana, adıma ve 

ruhuma mâl edilemez. Buna rağmen nasıl kitaplık çapta bir eser vücuda geldiği, meydanda…”Necip Fazıl Kısakürek, Çile, 

bütün şiirleri, Yapı Kredi yayınları, İstanbul 2004, s. 14, 15. 

(36) Fuzuli Divanı, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, s LXXVII 

(37) Nitekim batıni özellikler taşıdığı ileri sürülen yukarıdaki beyitler, Ali Nihat Tarlan, Fuzuli Divanı Şerhi, Akçağ Yayınları, 

Ankara 1998, s. 82, 56, 645, 491, 75, 102, 129, 181, 252, 588, 566-568, 610-612.isimli kitapta şerh edilirken şarihin çoğu 

zaman tasavvufi yorumlar yaparken zorlandığı sezilmektedir. 

o 

KAYNAKÇA 

Divan-ı Hafız-ı Şirazi, Hazırlayan: Ali Muhammed Refi’i, Tahran 1372,708 s. 

Fuzuli Divanı, Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 2005, CXLI+235 s 

Gölpınarlı, Abdülbaki-Pertev Naili Boratav, Pir Sultan Abdal, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 1943 

Hafız Divanı, Şirazi, Çeviren: Abdülbaki Gölpınarlı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1992, L+722 s. 

Divan-ı Türki-yi Muhammed Fuzuli, Tehiye ve Tedvîn: Mîr Sâlih Hüseynî, Tahran, h.ş.1366/1987, c. 1, 

Kısakürek, Necip Fazıl, Çile, bütün şiirleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004, 472 s. 

Kur’an-ı Kerim ve Meal-i Şerifi, Elmalılı Hamdi Yazır, Hazırlayan ve Notlandıran: Dücane Cündioğlu, İstanbul 2002, 

XXXIV+604 s. 

Musahhah Külliyyât-ı Divan-ı Fuzuli, tabi’ ve naşiri: Kitabcı Dağistani Çelebizade Muhammed Münir, İstanbul 1328,352 s. 

Müttefikun Aleyh Hadisler, Çeviri, Düzenleme ve Notlar: Abdullah Feyzi Kocaer, Hüner Yayınları, Konya 2005, 882 s. 

Necati Beg Divanı, Hazırlayan: Ali Nihad Tarlan, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1963, XXVIII+557 s. 

Niyazi-i Mısri, Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Divanı’nın Tenkitli Metni, Hazırlayan: Kenan Erdoğan, Akçağ Yay.,1998, 

Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi, Hazırlayan: Ahmed Davudoğlu, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1978, c. 6. 

Sünenü’n-Nesa’i, Hazırlayan: Abdullah Fettah Ebu Gudde, Beyrut 1409 / 1988 cüz: 8 

Tarlan, Ali Nihat: Fuzuli Divanı Şerhi, Akçağ Yayınları, Ankara 1998, 720 s. 

o 


Şiir 

Bekir Oğuzbaşaran 

NE GÜZEL UYMUŞ* 

- Levni’ye 

Güzellere naz 

Dervişe niyaz 

Mümine namaz 

Ne güzel uymuş 

Davud’a sada 

Bilal’e nida 

Mecnun’a sevda 


Zengine şükür 

Fakire sabır 

Ölüye kabir 


Alime bilgi 

Talibe ilgi 

Zamana silgi 


Süvariye at 

Kuşlara kanat 

Cennete sırat 


Şaire şiir 

Nasire fikir 

Tekkeye zikir 


ÖLÜNCE 

Sıra sıra selviler 

Mezarlığa geldiler 

İçinde ne var diye 

Toprağa eğildiler… 

Bugün günlerden Pazar 

Bekir’im şiir yazar 

Nefes alıp verdikçe 

Ölürüz azar azar… 

Kaç gündür grip oldum 

Evimde garip oldum 

Her zamankinden fazla 

Ölüme karip oldum… 

Tahta ata binsen de 

Son durakta insen de… 

Rahmet okunmak için 

İncitme, incinsen de… 

Kâğıda kalem 

Hatibe kelam 

İnsana selam 

Ne güzel uymuş… 

* “Bir Gül Düştü” kitabından 


Şiir 


BAB-ÜS SELAM 

Ey Türk’ü eleştirmekten korkan ölgün ruhlar! 

Ey üzerine toprak serpilmesi unutulmuş ölgün ruhlar! 

Ya ölün iyice, Rüzgâr Ana toprak döksün üstünüze… 

Ya hareketlenin, toz toprak silkelensin üstünüzden… 

Bırakın prosedürü, ezberi 

Çıkın şehir devletlerinizden! 

Prosedür şehir devletlerine özgüdür ey Medreseli 

Bildin mi Ali Emirî’nin 30 bin yıllık emeğini 

Hıfzettin mi 30 bin mekteblik kütübünü Emirî’nin. 

Ey kendine Âmir kesilen 

Bir nutfelik emri olan 

Bir suflelik ömrü olan 

Bağbozumu Emir’i 

Çapa’ya Şehr emini 

Çık şehir devletinden 

Gör bu dünyama Başkent 

Şahkent İstanbul’u. 

İrdele, yeniden ertele! 

Napolyon çehreli, 

Bizans kırıntılı 

Çariçe kent İstanbul’u 

Geri iade et İnan’lılar ülkesine 

Muhammed beratlı 

Fatih imalatlı 

İmparatoriçe kent İslâmbol’u. 

Çık şehir devletinden ey Türk 

Ekradınla, Rum’unla 

Çerkez’inle, Laz’ınla 

İnşa et ey Medreseli 

Kraliçe’nin ehramını… 

Valide Sultan’ın 

Babüs-selamını… 


Şiir 

Sergül Vural 

TAVAF 

Vuslata uçuşan pervâne gibi, 

Zerreden küreye dönüyor her şey, 

Mehtap dünyasına, dünya güneşe, 

Zerreden küreye dönüyor her şey. 

Her iki cihanda yoktur sana eş, 

İlâhi varlığın sönmeyen ateş, 

Mâna ikliminde doğunca güneş, 


Bâtıldan gerçeğe akındır tavaf, 

İnsana kendinden yakındır tavaf, 

Nefsin kılıcına tek kındır tavaf, 


Balığın karnında zikirde Yunus, 

Hükmüne baş eğer koca okyanus, 

Aşkını bulanca dünya bir fanus, 


Günahlar önüne bir bir dizilir, 

Boyunlar bükülür, kalpler sezilir, 

Avuçlar içinde dünya ezilir, 


Yalandan sıyrılır Hakk’ı duyanlar, 

Yitik cennetine kavuşur canlar, 

Bu farklı sevinci yaşayan anlar, 


Öyle bir girdap ki kendine çeker, 

Aşkın tohumunu kalplere eker, 

Başlara bir döngü, bir halvet çöker, 


Bu aşk dönemeci, kemâle eriş, 

El-Beytü’l-Haram’la zevâle eriş, 

Yedi sonsuz şavtla visâle eriş, 



Âlemin Rahman’ı ne olur af, af, 

Dizildi önüne zerreler sâf sâf, 

Coşkun sel gibidir aşk ile tavaf, 

Zerreden küreye dönüyor her şey.

Şiir 

Hikmet Erbıyık 

BAĞLAMA KALBİNİ DİL 

Bağlama kalbini dil, gün gelip ayrılana 

Şu zail sevgileri, yerleştirme dünyana 

Gül fena, bülbül fena, kamette hüsün fena 

Ecel vakti dökülür, tüm servetin bir yana 

Onlar seni terkeder, şu kabrin kapısında 

Sen de hiç kıymet verme, refik olmayanlara.. 

Bir dost ara kendine, hem dünya hem Ukba’da 

Seninle sohbet etsin; berzahi etvarında 

Sana devalar sunsun, fıtri ihtiyacında 

Kalbini hüşyar edip, ruhuna huzur versin 

Öyle bir dostun olsun, ebed yolculuğunda..... 

GENÇLERE 

Bu vatanın gençleri, şuurlu agah ola 

İnhiraftan sakınıp, sapmaya sağa sola 

Frenkleri taklide, sefahete girmeden 

İstikamet yolunda, yürüyünüz kol kola.. 

Kalbiniz hakikatın, şualarıyla dola 

Müstakim yoldan çıkan gafilin hali n’ola 

Sefahate ittiba, elbet helake gider 

Allah(C.C) bizi ve sizi iletsin doğru yola... 

İLAHİ BİR HARMAN 

Hasat vakti gelince, başak tane doludur 

Bir harmanda başaklar, döğülür tane olur 

Döven altında tahıl, saplarından dökülür 

Tasfiyelerden geçip, ambarına yol bulur .. 

Elbet haşrin meydanı, ilahi bir harmandır 

Orada harman olan, öncelikle insandır 

İnsan şu kainatın, başak ve semeresi 

Acep nasıl bir harman, ne yaman bir Mizan’dır..... 


İSTİMA-I KUR’AN 

Kalbini hüşyar eyle, bihuş olup zevkinde 

Bir azim daveti gör, o sadanın içinde 

Ol Resul-üs sakaleyn, ayatın tebliğinde 

Hayalen o vakte git, Kur’an dinlediğinde 

Sanki devr-i saadet, dinle! içten yürekten 

Ter-ü taze hakaik, o fem-i mübarekten 

Sanki Cibril-i Emin, tebliğ ediyor veya 

Kelam-ı İlahi’yi, Resul-ü Kibriya’ya 

En azim hatırayı, tefekkür et zihninde 

O tebliğ tebellüğü, Hazerat mabeyninde 

Ol yetmiş bin perdenin, hicabın gerisinde 

Rabbimiz kelam eyler ona Kab-ı Kavseyn’de 

Kur’anı her vakitte dinler cümle zişuur 

Ol bahr-i hakaik’te feyizlere gark olur 

Bir hasat mevsimidir, Kur’an ayı Ramazan 

Her bir kudsi ayetten, binler feyiz nebean 

Yüzbinlerce hafız’ın, revnakdar kıraatı 

Sanki Dar-ı Ukba’da, kurtuluşun beratı 

Ey nefis ta gönülden kulak ver bu sadaya 

Onda ruh, onda hava onda en parlak ziya 

Ey Kur’an açıl bize, sen ey Muciz’ül Beyan 

Bize şefaat eyle, kerem ey ruh-u revan..... 

LEYLET-ÜL BERAT 

Tevbemiz kafi değil, her gece ağlayışla 

Bu gece niyazdayız, kusurlu yakarışla 

Vesile kıl rahmetle, şu Leylet-ül Berat’ı 

Affeyle günahımız, Ya Rab! bizi bağışla... 


Tahlil 


BİRİ ŞAH, BİRİ SULTAN, İKİSİ DE ŞÂİR 

YAVUZ SULTAN SELİM 

VE ŞAH İSMAİL 

Osmanlı ve Safevi Devletinin iki ünlü siması, 

biri Şah, biri Sultan olan bu hükümdarların 

edebiyat ve şiir yönleri, araştırılmaya, 

öğrenilmeye ve üzerlerinde durulmaya değer 

özelliktedir. 

“Doğu” diye anılan ve insanoğlunun beşiği 

olmuş bu topraklar, yer kürenin her sabah 

güneşle buluştuğu ve aydınlandığı yün olmaktan 

öte, anlamı olan, tarihin, bilgeliğin, 

efsane ve şiirin adeta harman olduğu bir 

kıtadır burası… 

Savaşın, vuruşkanlığın ve meydan kavgalarının 

yanında, mistisizmin ve acının, hüzün 

ve kaderin, hayatın olağan bir parçasına dönüştüğü 

özellikli bir coğrafya… Dün böyleydi, 

bugün de farklı değil yer küresinin bu 

parçası… Teknolojinin çepeçevre kuşattığı 

çağımız insanın hem fizik ve hem de ruh 

sığınağıdır Doğu… Tahammül, sabır, kanat, 

sükûnet, tefekkür ve hepsinin ötesinde 

AŞK’ın doğum yeridir. O yüzden günümüzde 

izden ibaret kalmış duyguları açığa çıkarmaya 

niyetli kâşiflerin ve gezginler için gizemli 

bir dünyadır da diyebiliriz. 

İKTİDAR VE ŞİİR 

İktidar ve egemenlik, içinde devinilen bir 

mekânda varlıklar üzerinde belirleyici ve 

sürekliliğe dönük bir etkinlik kuruculuğu 

olur. 

İktidarda olanlar veya hükümdarlar, bir 

ülkeyi sadece maddi imkânlarla yönetemezler. 

Onların sanata, edebiyata ve şiire de 

ihtiyaçları vardır. İnsan denilen varlık idareci 

konumunda olduğunda ve kitlelerin gittiği 

yönde düşünmeye eğimlidir aynı zamanda… 

Büyük devlet adamları, hem düşünce ve 

hem de eylem adamlarıdır. Bazen taşıdıkları 

inanç ve düşüncelerini kelime kalıplarına 


dökmeyi tercih eder, bazen de belli bir aşamadan 

sonra eyleme girişirler. 

Doğu dünyasındaki idaricilere baktığımızda 

bunların çoğunun, hem bilim ve kültüre, 

hem şiir ve sanata ve hem de toplumun 

inancına yönelik çalışmalara büyük destek 

sağladıkları ve bu desteği sürdürdükleri görülmektedir. 

Bedri Rahmi’nin değişiyle: 

İnsan dediğin, bir buğday tarlası gibi olmalı. 

Esti mi rüzgâr bir değil, milyonlar için esmeli. 

Su damlası inceliğindeki şiiri, fırtınaların 

karşısına diken ve su damlacıklarından hırçın 

ve baş eğmez bir okyanus kuran, üşüyen 

insanların kulaklarından süzülerek zihinlerde 

kıvılcımlar oluşturan “O ortak insan” sesidir, 

bu ses… 

İnsanın bedeni ve fiziki yapısı gidicidir, şiirin 

sesi ise kalıcıdır. O ses, gün olur insanı 

ifade eder, insan için konuşur, gün olur ki 

kanayan yaraya merhem olur ve yaraların 

sarılması için kullanılır.Gün olur ki mutluluğu 

sağlamak için söylenir. Bu nedenle Şah 

da Hükümdar da bu sanata çokça başvurmuştur. 

YAVUZ SULTAN SELİM 

Osmanlı Padişahı YAVUZ Sultan Selim 

(1467-1520) idari ve askeri meziyet ve dehası 

yanında bilim ve edebiyatta da kendini 

göstermiş, özellikle şiirde temayüz ederek 

hem güçlü bir hükümdar ve hem de bir şâir 

hüviyetiyle tarihe geçmiştir. 

O çağda Safevi (İran) tahtında bulunan 

Şah İsmail’in Anadolu’ya göz dikip başarılı 

ve etkin bir yöntemle Şii propagandası yaptığı 

dönemde, Osmanlı Devletinin bir Şehzadeler 

kavgası ile çok tehlikeli bir durum ve 

konuma düştüğünü görerek Padişahlığı adeta 

babasının elinden zorla almayı başarmıştır. 

Yavuz Sultan Selim, şiirde mahlas (takma 

ad) olarak “SELİMİ”yi kullanmıştır. Çok 

ilginçtir ki, Şah İsmail, ana dili Farsça olmasına 

karşılık Türkçe şiirler kaleme alırken; 

Yavuz hem Türkçe ve hem de Farsça şiirler 

kaleme almayı yeğlemiştir ve bunda da başarılı 

olmuştur. 

İslâm Birliği’ni temel alan şu ünlü dizeleri, 

son çağ düşünce dünyasında iz bırakan ve 

inançta adeta devrim sayılabilecek görüşler 

açıklayan Bediüzzaman Said Nûrsi tarafından 

alıntı (iktibas) yapılarak eserlerine geçirilmiştir. 

Milletimde ayrılık ve tefrika endişesi 

Kûşe-i kabrimde hatta bi-karar eyler beni 

İttihad iken savlet-i a’dayı def’e çaremiz 

İttihad etmezse millet dağidar eyler beni 

“Milletteki ayrılık ve bölünme endişesi, 

mezarda olsam dahi beni rahatsız eder. 

Düşmanın saldırısına karşı tek çaremiz birliktir. 

Millet, eğer birlik göstermezse (onun 

bu durumu) beni derinden yaralar.” 

Böylece Yavuz, birlik ve beraberliği, şiir 

diliyle savunmaya çalışmıştır. 

Sultan Selim’e ait olmadığı halde ona mal 

edilen şu ünlü dizeler adeta dilde pelesenk 

olmuş ve kuşaktan kuşağa geçerek zamanımıza 

kadar ulaşmıştır. 

Merdüm-i dideme bilmem ne füsun etti felek 

Giryemi etdi füzûn, eşkimi hûn etti felek 

Şirler, pence-i kahrımdan olurken lerzan 

Beni bir gözleri âhuya zebun etti felek 

“Felek, benim göz bebeğime ne tür bir büyü 

yaptı ki, ağlayışlarımı artırdı ve göz yaşlarımı 

kanlı hale getirdi. Aslanlar, benim ezici 

(güçlü) pençelerimin altında titrerken; (aynı) 

felek, beni bir ceylan gözlünün karşısında 

güçsüz bıraktı.” 


Yavuz, Türkçeden başka Arapça ve Farsçayı 

biliyor, özellikle bu ikinci dilde bir Şiir 

Divan’ı meydana getirecek kadar hakimiyetine 

tanık oluyoruz. Yavuz’un sanatta ileri 

bir düzeyde oluşu ve o çağda şiir söyleyebilmek 

için gerekli olan genel kültüre sahip 

oluşu, dil ve edebiyat bilgisi hakkında, onun 

Farsça Divanı insana yeter derece de fikir 

vermektedir. 

Yavuz, kısa ömrüne birçok işleri sığdırmış, 

özellikle savaşlara gidip gelirken, yollarda 

geçen uzun zamanının büyük bir kısmını 

bilime, şiire ve sanata ayırmış, bilgin ve şâirlerle 

sohbetten büyük bir zevk almıştır. Ayrıca, 

sefere çıktığında yanında hiç ayırmadığı 

bilginlere fethedeceği ülkenin tarihine, coğrafyasına 

ve bulundukları konuma ait eserler 

yazmalarına veya tercüme ettirmelerine yardımcı 

olmaktan geri kalmamıştır. 

Kemâlpaşa -zâde’nin, Yavuz Selim dönemini 

tasvir eden ve “çağ” ile “ikindi vakti” 

anlamına gelen “ASR” kelimesini ikindi vaktindeki 

gölgenin, uzun ve zamanının kısa 

oluşunu çağrıştıran ve ifade eden bir şiirinde: 

Az zaman içre çok iş itmiş idi 

Sayesi olmuş idi âlem-gir 

Şems-i asr idi, asrda şemsin 

Zilli memdûd olur, zamanı kasir 

Şâir demek istiyor ki: Kısa bir süre içinde 

pek çok işler başarmıştı. Gölgesi, adeta bütün 

âleme yayılmıştı. Çağın güneşi idi. İkindi 

vaktindeki güneşin gölgesi uzun, fakat zamanı 

kısa olur. 

İbn-i Kemâl, Padişahın yakını olarak Mısır 

seferine onunla beraber katılmış Yavuz’la 

tatlı sohbetlerde bulunmuş ve onunla yol 

arkadaşlığı yapmış. Dertleşmiş ve Padişahla 

çok yararlı vakitler geçirmiştir. Yavuz Selim’in 

dostluğunu, sevgisini ve yakınlığını, 

hatta hocası gibi saygısını kazanmıştır. 

O’nun en büyük hayranı, hatta Padişahın 

ölümü üzerine çok güzel, içli ve yanık bir 

mersiyeyi kaleme almayı kaleme almaktan 

geri kalmamıştır. 

Sadece Doğu dünyasıyla ilgili değil, adeta 

biraz masal ve gizem biraz estetik ve hayal 

demektir şiir... O nedenle insana yaşamın 

yarı gerçek, yarı gerçek üstü olmasının doğal 

olduğu düşüncesini telkin eden, maddi dünya 

ile metafizik dünya arasında salınma hissi 

veren sonsuz bir ufuk gibidir de şiir… 

Duygu dünyamızda sevgiye dair kullandıklarımız 

ve düşündüklerimiz de dahil tamamını 

sözcüklere dökmeyi başarmış bir şâir 

görünümündedir Yavuz… Zamanın bir kısmını 

savaş, diğer bir kısmını bilgelikle geçirdiği 

bir dönemin Padişahıdır aynı zamanda….. 

Hep senün içündür benüm dünya cefasın çekdüğüm 

Yoksa ömrüm varı, sensiz neylerem dünyayı ben 

ŞAH İSMAİL 

Safevilerin büyük hükümdarlarından olan 

Şah İsmail (1487-1524), 16. asrın başlarında 

İran, Azerbeycan, Horasan ve Irak’ta 

güçlü bir devlet kurmayı başarmış. şiirlerinde 

gelenek gereği “HATAÎ” mahlasını (takma 

adını) kullanmıştır. 

Dini konularda ve tasavvuf sahasında 

herkesçe bilinen bir aileye mensup olan Şah 

İsmail’in büyük dedesi Şeyh Safiyyuddin’dir. 

Erdebil ve Azerbeycan mıntıkasında halk 

tarafından kendilerine saygı gösterilen ve 

şöhreti etrafa yayılmış bulunan köklü bir 

sülaleden gelmektedir. 

Ailenin geçirdiği çeşitli maceralardan 

sonra daha çocuk denecek yaşta İran tahtına 

oturmuş, Safevilerin inanç olarak kabul ettikleri 

ve sürdürdükleri Şİİ mezhebine mensup 

bir kişi sıfatıyla bu mezhebe devletin 


manevi propagandası için hararetle sarılmıştır. 

Kaynakların verdiği bilgiye göre miladi: 

1510 yılında Özbek hükümdarı Şeybanî 

Han’ı mağlup edip öldürmüş ve Horasan 

mıntıkasında elde ettiği başarılarla yetinmeyerek 

gözlerini Anadolu ‘ya dikmeye başlamıştır. 

Şah İsmail, benimsediği Şiî mezhebinin 

propagandasından sonra, bu oldukça enerjik 

ve kabına sığmayan gencin kafasında daha 

büyük projeler ve İmparatorluk kurma hayali 

ve düşüncesi vardır. “İki koçun başı bir kazanda 

kaynamaz” şeklinde bir atasözü vardır. 

Bu azimli ve biraz da maceraperest Şah’ın 

karşısında bir Sünnî Osmanlı Padişahı yani 

Yavuz Sultan Selim çıkar. Şah İsmail’in hayal 

ettiği ve düşlediği saltanattan yoksun 

kalacağı öngörüsünde bulunanların sayısı 

oldukça fazladır bu devirde. 

Yavuz’un kafasındaki projeler için gerekli 

mali ve askeri donanım ve araçların bulunduğunu 

görenler, Şah İsmail’in düşlediği 

büyük İmparatorluktan yoksun bırakılacağına 

ve yoksun kalacağına dair, tahminden öte 

bir realite olarak göreceklerine ve buna tanıklık 

edeceklerine inananların sayısı oldukça 

fazlaydı. Böylece Şah İsmail’in büyük ikbal 

peşindeki düşünce ve girişimleri sonuçsuz 

kalmış ve bu rüya gerçekleşememiştir. 

Şah İsmail’in Yavuzla çarpıştığı Çaldıran 

meydan savaşını kaybetmesi üzerine (23 

Ağustos 1514) canını zor kurtarmış ve bu 

yenilgiden sonraki yaşamı artık eskisi kadar 

pek parlak olmamış ve kendisini bir daha 

toparlayamamıştır. 

ŞİİR YETENEĞİ 

Şiir, eğer bilim ve kültürle desteklenmez 

ve beslenmezse zayıf ve cılız kalacağına dair 

hiç kimse kuşku duymaz ve bunu söylemeye 

de pek ihtiyaç yoktur. Şah İsmail, Erdebil 

şeyhleri ve bu ailenin çevresinde güçlü bir 

eğitim görerek İran Azerbaycan’ına Irak ve 

hatta Bağdat’a kadar uzanarak çağında oldukça 

ün salmış, buna paralel olarak şiirle 

uğraşmayı da ihmal etmemiştir. 

Farsçayı şiir söyleyecek kadar çok iyi bilen 

bu Şah, ne hikmetse şiirlerini Türkçe yazmayı 

tercih etmiştir. Hem Divan, hem Halk şiiri 

vadisinde at koşturan” Hataî”, tasavvufi 

mazmunlarla örülü bir şiir dünyasında gezinmiş, 

ilâhiler söylemekten ve dini motiflerle 

süslü manzumeler yazmaktan kendini 

alamamıştır… 

Onun söylediği sanılan ve bazen de onun 

tarafından söylenmiş gibi gösterilen: 

Hataî hal çağında 

Hak, gönül alçağında 

Bin bir Kâbe yapmaktır 

Bir gönül al çağında 

Gibi alçak gönüllü ve ince duygulu dizeler, 

doğal olarak hem geniş bir halk kitlesinin 

gönlünü almış ve hem de bir Şiîlik propagandası 

aracı olarak da Şah İsmail’e manevi 

bir destek sağlamış ve hükümdarlığını sürdürme 

imkânını vermiştir kendisine. 

O çağda Özbek Hükümdarı Şeybani Han, 

Hindistan İmparatoru Babür Şah ve nihayet 

Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim gibi 

Şah İsmail de ünlenerek İslâm coğrafyasında 

büyük hükümdarlar arasındaki gerekli yerini 

almıştır. Şiir büyüsüne kapılan hükümdarlar, 

manevi bir silah olarak bu sanatın etkileyici 

gücünden ve dinlendirici özelliğinden fazlasıyla 

yararlanmış ve bu alanda sanat atını 

koşturmanın duyulmaz hazını yaşamışlardır. 

Hataî’nin bir hükümdar olarak büyük bir 

imparatorluğu kurma ve sürdürme yolunda 

attığı adımlar ve maddi ihtirasları yanında 


Şiîliği devletin yaşamına egemen kılma ve 

felsefi bir biçim olarak algılama hususundaki 

çabaları ve manevi bir silah şeklinde kullanma 

niyetiyle hareket edişi, onu gerçekten 

güzel şiirler yazmakta da geri bırakmamıştır. 

Aile çevresinden aldığı tasavvufi neş’enin 

ve gördüğü dini eğitimin etkisiyle oldukça 

zengin ve ilâhi aşk duygularıyla örülü, heyecanla 

süslü, samimi ve etkileyici şiirler söyleyebilme 

yeteneğini göstermesine neden olmuştur. 

Biz ezelden ta ebed meydâne gelmişlerdeniz 

Şah-i Merdan aşkına merdâne gelmişlerdeniz 

Yazmağa Hakk’ın Kelâmullah’ı natık şerhini 

Bu beyanın ilmine Kur’an’e gelmişlerdeniz 

Şah İsmail’in zaman zaman kolay ve dünyaya 

değer vermeyen rindâne ve dervişhâne 

söyleyişleri yanında,zaman zaman da hükümdarlık 

gibi ikbal ve mevkiden uzak, hırslardan 

arınmış ve ebedi yolculuğa çıkmaya 

hazır yolcular arasında yer alan, içten duygulanışları 

terennüm eden bir edâ taşımakla 

beraber, her devirde çeşitli zümre ve kesimlerin 

hoşuna gidebilecek şiirleri varola gelmiştir.. 

Hataî’nin yaşadığı ve hüküm sürdüğü 

bölgelerde yaygın olan Hurufî inanışlarının 

yansımalarından ötürü, onun bazı şiirlerinde 

bu etkininin izlerine rastlamaktayız. Daha 

önceki çağlarda Nesimî ve Habibi gibi Azeri 

lehçesinde güzel örnekler veren Hurufî 

inanç ve düşüncesi Hataî’de de görülmektedir. 

FUZULİ VE HATAÎ 

Bir ülke ve şehri alan fatihlere övgü yazmanın 

ve onları yücelterek hükümdarlara 

kaside sunmanın gelenek olduğu ve bir kural 

haline geldiği o çağda, şâir Fuzuli, bu geleneğe 

uyarak Şah İsmail’in Özbek Han’ına karşı 

kazandığı zaferi kutlayan şiirler yazması ve 

kendisine kasideler sunması bilenen bir durumdur 

Mistisizm yanında kan ve şiddetin kol 

gezdiği, acının ise hayatın olağan bir parçası 

haline geldiği ve dönüştüğü bir coğrafyada 

gözlerini açan Fuzuli, hükümdar ve devlet 

adamlarına kaside sunmakta bazen aceleci 

davranmıştır. Zamanının bir yarısının savaş, 

diğer bir yarısının köşeye çekilmekle geçtiği, 

kıyasıya din ve mezhep kavgalarının yaşandığı 

o bölgede, İslâm dininin en büyük isimlerinden 

Hazret-i Ali ve oğullarının şehit 

olduğu Necef, Kerbelâ ve Bağdat güzergahında 

yaşamını sürdüren Fuzuli, büyük yanılgılara 

düşmekten de kendini kurtaramamıştır. 

Toplumsal ölçekte ve hayatın her alanında 

belirsizliğin yaşandığı böyle bir ortamda 

Fuzuli’nin hayatındaki bilinmezler ve meçhullerin 

büyük ölçüde geniş ve çok olmasına 

fazla şaşmamak gerek. Ardı arkası kesilmeyen 

siyasi komplolar, her an saf değiştirebilen, 

şiddete yönelmiş gruplar ve savaşın çaresizleştirdiği 

yoksul halk kitleleri arasındaki yerini 

korumaya çalışmıştır Fuzuli… Kim 

Akkoyunlular’dan, kim Karakoyunlular’dan, 

kim Safeviler’den, kim Osmanlılar’dan, yanadır, 

belli değildi. Kimi Sünni, kimi Şiî, 

kiminin parası var, kiminin parası yok… O 

da belli değildir. 

Fuzuli böylesine bir ortamda çelişkilerle 

dolu bir deryada kürek sallamaktaydı… Hatta 

o dönemde Bağdat’a kadar gelen Osmanlı 

ordusunu “leşker-i kâfir” (Kâfir ordusu) diye 

yeriyordu... Böyle bir mizacı biraz da onun 

şâirlik karakterine bağlamak gerekir. Hani 

kendisi dememişmiydi ki; 

Ger Fuzuli derse ki güzellerde vefâ var 

Aldanma ki şâir sözü elbette yalandır. 


Şah İsmail, Özbek Han’ı olan Şeybani’yi 

yendikten sonra onun kafatasını şarap kadehi 

olarak kullanacak derecede gaddarlaşmış, 

zulüm ve gurur dağlarının zirvesine tırmanmış 

ve son noktaya kadar ulaşmıştı. Öyle 

anlaşılıyor ki Fuzuli, bu hükümdarı, yakından 

bilmiyor ve onu çok iyi tanımıyordu. 

Saray çevresinin uzağında bulunan ve yaşamının 

büyük bir kısmını Hille, Kerbela ve 

Necef gibi kutsal ve bir o kadar da acıklı 

olayların cereyan ettiği kentlerde geçiren 

Fuzuli, öyle anlaşılıyor ki Şah’ın bu halinden 

habersizdi. Başlangıçta büyük hayranlıkla 

alkışladığı Şah’tan gitgide soğumaya başlamış 

ve onun bu hallerinden ötürü pişmanlık 

duymaya başlamıştır. 

Şah İsmail’in durumuna ve onun zalimane 

davranışlarına derin bir sezişle vakıf olduktan 

sonra Şah’ın gerçek rakibinin Osmanlı 

Hükümdarı olduğunu dile getirmekte 

de tereddüt etmemiştir.” Beng ü Bâde” yani 

“Esrar ve Şarap” adını taşıyan ünlü eserinde 

allegorik bir tarzda, iki keyif verici maddenin 

öyküsünü anlatmıştır. Ateşli, atak ve gözü 

pek kişiliğinin simgesi olan “Şarab”a düşkün 

Şah İsmail ile, sakin, hatta uyuşuk mizaç ve 

karakterin simgesi “Esrar”a tutkun II. 

Bayezid arasındaki rekabete ayna tutmaya 

çalışmıştır. 

Ancak hayatta yaşadıkları olaylar, onu 

biraz daha ihtiyatlı olmaya ve ihtiyatlı davranmaya 

sevk etmiştir. Hiç olmazsa iki sembolün 

gerçek ifade ettiği anlam perdelemek 

için “Allah bana kendisini anacak ve söyleyecek 

dil verdiği halde ben oturmuş “şarapla 

esrar” dan söz ediyorum. Yaptığım, yaratana 

isyandır” diyerek “ve lakabım “Fuzuli” dir. 

Demek ki “Fuzuli bir adamın” edeb dışı hareketine 

şaşmamamız lazım.” açıklamasıyla 

kendine göre bir mazeret bulmaya çalışmıştır. 

Çün Fuzuli dürür benim lakabım 

Acep olmaz ger olmasa edebim. 

İKİ GAZEL 

Yavuz Sultan Selim (SELİMİ) ile Şah İsmail 

(Hataî)’den iki gazel alarak hem onların 

şiir dünyasını anlamaya ve hem de bu 

sanattaki egemenliklerine ayna tutmaya çalışalım 

GAZEL 

Benim şol dilber-i ra’na Habib-i gül-izarımdır 

Enisim, munisim, yarım, azizim, ğam-gusarımdır. 

Edirne’m hem Stanbul’um, Galata’m, Bursa’m, Engürüm 

Sinop’um, Kayser-i Rum’um, acep şehr-i yarımdır. 

Irak’ım, hem Isfahan’ım, Dımışk’ım Bosna bazarım 

Benim Çin ile Maçinim, Cezire’m sebz-vârımdır. 

Şikeste beste, derviş-i dil- şikestim, Selim Şahım 

Habibin vasfını yazmak benim dünyada karım. 

GAZEL 

Eyâ gönül kuşu derler bahar imiş mene ne 

Bisat-i ays, aceb rûzigar imiş mene ne 

Diyorlar o idu deli Leyli zülfüne Mecnun 

Deminde ol dahi bi-karar imiş mene ne 

Ahıtdı yaşımı devran batırdı Kanıma ol 

Rakib elindeki dest-i nigar imiş mene ne 

Lebün zulaline sözdür tükendi ömr-i aziz 

Hayat-i Hızr eğer paydar imiş mene ne 

Bu baht-i bed kim menüm var Hataî ol suhu 

Gam ehline diyeler ğam-güsar imiş mene ne 

o 


Şiir 

Vehbi Yurt 

AĞLAYAN ÇOCUK 

Sen oynarken sokaklarda 

Ellerin kirliydi dizlerin yaralı 

Gözlerin dolu dolu olurdu 

Oyuncaklar kırılır 

Parçaları kalırdı 

O yaz hep beraberdik 

Sen büyüdün 

Ancak hiçbir şeyi fark etmeden 

Sen acı nedir bilmeden 

Sen yüzüne gül sürmeden 

Şefkat dolu ellerin 

Anlamlı bakışlarında her sabah 

Yoklukta üşüyen çocuğu düşünmeden 

Ey çocuk kış geceleri çok uzun 

Pencere önlerinde kuşlar ve kar 

Böylesi günler insanda yürek yakar 

Bacalardan yükselen görüntüler 

Kitaplar kalemler 

Hayatı doldurmuşlar çantana 

Yüklemişler sırtına 

Almışlar oyunları oyuncakları 

Hiç oyunu oyuncağı anlamadan 

Sen ağlayan çocuk 


GİTME 

Sevine sevine seven varanda 

Yoluna engeli bırakıp gitme 

Derdine dermanı acil bulanda 

Sonunda gülmeli dağıtıp gitme 

Nehirler eş ol akıp gidende 

Sağında solunda sırıtıp gitme 

Bulutlar yükseğe duman tepende 

Ağrıyan yanımı koparıp gitme 

Seninle yaşarım elinde ölüm 

Dilimden düşmeyen sen alıp gitme 

Sevincim yüreğim düzde dizlerim 

Gözler yoruldu öyle bakıp gitme 

Ay gökte sen güneşte kimler sıcak 

Karanlıkta göğsüme akıp gitme 

FAKR 

Gel ey Vehbi söyle beyan et 

Tasavvufça biraz mana ayan et 

Ki zira Resulullah buyurdu 

Ki bu elfakru fahrini duyurdu 

Nedir bundan murat Allah’u A’lem 

İşarettir bu ümmet fakrına hem 

Fakir olup surur ede diye hem 

Şükür kıldın bu ümmetten beni hem 

Bu ümmetle ederim iftiharı 

Müyesser kıldı bana ol Zat-ı bari 

Murad ola veyahut bu kelamdan 

İbarettir vücudu yokluğundan 

Yok olup yerler ve gökler tamamı 

Fenafillahta olurdu müdamı 

Muhabbetten fen olurdu varı 

O yokluktan ederdi iftiharı 

Murat nedir veyahut bu kelamdan 

Fakirullah idi bu iftihardan 

Ki yani fakirlikten muradı 

Edem derdi hüdaya itimadı 

Kanaat kenzi mevcut olmuştu 

Sehavette nihayet bulunmuştu 

Gelip dağlar ona hem söylediler 

Olup altun akalım hem dediler 

Kabul etmedi onların birini 

Kim isterdi hüda’dan ümmetini 

Bu ümmet için tuttu bu yerde 

Ki daim yardım ede ehl-i derde 

BELLİ 

Üstünde dünyanın sonsuza koşan 

Bir at yarışında durağı belli 

Gelecek korkusu sonsuza aşan 

Ömür yarışında budağı beli 

Çekilmez sanma ki hazırlan kuşan 

Bir haykırış yok ki sıcağı belli 

Çifte ömrüm ayrılıkta buluşan 

Gurbet acı şehir gözdağı belli 

Git ve gel işte oraya doluşan 

Yükselir feryatlar ocağı belli 

Yol çekilmez hasret nazda kokuşan 

Zaman son durakta toprağı belli 

Titreyen zeminin üstünde şaşan 

Ayağında yolların uğrağı belli 

Beklemez yarının korkusu taşan 

Sonsuza uğrayan yaprağı belli 

Örmüş saçlarını hayat oluşan 

Dönülmez tutunur şu bağı belli 


Şiir 

Kağızmanlı Hıfzî 

ŞEYDA BÜLBÜL (AĞIT) 

Şeyda bülbül ne yatarsın bu yerde 

Yok mudur vatanın illerin hani 

Küskün müsün selamımı almadın 

Kur’an okur şirin dillerin hani 

Bir kuzu sürüden ayrı ki durdu 

Yemez mi dağların kuş ile kurdu 

Katardan ayrıldın şahan mı vurdu 

Durnam teleklerin tellerin hani 

Yaz baharda sefil baykuş öter mi 

Kara yerde mor menekşe biter mi 

Bahçeye alışan yerde yatar mı 

Uyan şeyda bülbül güllerin hani 

Orda yorgan döşek yastık var mıdır 

Dalın tahta duvar önün yar mıdır 

Bu geniş dünyada yerin dar mıdır 

Senin kapın, bacan, yolların hani 

Körpe maral idin dağlarımızda 

Dolanırdın sol-u sağlarımızda 

Taze fidan idin bağlarımızda 

Felek mi budadı dalların hani 

Soldu m’ola ağ ellerin kınası 

Çözülmedi ala gözün manası 

Kocaldın mı on beş yılın Sonası 

Çiğdem çiçek açan çillerin hani 


Düğününde acı şerbet içildi 

Gelinlik esvabın dar mı biçildi 

İlikle düğmeni göğsün açıldı 

N’oldu kemer besti bellerin hani 

Emim kızı aç kapıyı gireyim 

Hasta mısın hal hatırın sorayım 

Susuz değil misin bir su veriyim 

Çaylarda çalkanan sellerin hani 

Yatarsın gaflette gamsız kaygusuz 

Nenni balam nenni kalma uykusuz 

Hem garip,hem çıplak, hem aç hem susuz 

Ömür fukarası malların hani 

Her gelip geçtikçe selam veriyim 

Nişangah taşına yüzüm süreyim 

Kaldır nikabını yüzün göreyim 

Ne çok sararmışsın alların hani 

Felek de canana böyle kıyar mı 

Hasta başın taş yastığa koyar mı 

Ergen kıza beyaz donlar uyar mı 

Al giy allı balam şalların hani 

Daha seyrangaha çıkamaz mısın 

Çıkıp da bağlara bakamaz mısın 

Kaldırsam ayağa kalkamaz mısın 

Yok mudur takatin halların hani 

Odan ne karanlık yok mu ataşın 

Aç mısın nerdedir ekmeğin aşın 

Haniya güveyin haniya eşin 

Yeşil başlı sonam göllerin hani 

Ecel tuzağını açamaz mısın 

Açıp ta içinden kaçamaz mısın 

Azad eyleseler uçamaz mısın 

Kırık mı kanadın kolların hani 

Sende Hıfzı gibi tezden uyandın 

Uyandın da taş yastığa dayandın 

Aslı Hanım gibi kavruldun yandın 

Yeller mi savurdu küllerin hani 


SEFİL BAYKUŞ 

Sefil baykuş merak eder dilimi 

Ölüm lal eyledi dillerim yoktur 

Eğdi kametimi büktü belimi 

Kalkamam ayağa hallerim yoktur 

Ben gelende bizim yerler yaz idi 

Ettiğimiz cilve idi naz idi 

Cehiz düzemedim ömrüm az idi 

Göçtüm gömlek ile şallarım yoktur 

Gelinlik elimin kınası solmuş 

Kara gözlerime topraklar dolmuş 

Sararmış gül benzim zağfiran olmuş 

Solmuş al yanağım hallarım yoktur 

Haber edin kuşlar çeksin yasımı 

Yuva yapsın püskülümü fesimi 

Koymadılar ben dolduram tasımı 

Deryadan ayrıldım sellerim yoktur 

Ecel beni bir kuş etti uçurdu 

Kağızman'ın bağlarından göçürdü 

Kahpe felek beni çarhtan geçirdi 

Yaslıyım yeşilim allarım yoktur 

Haber edin ishak kuşlar göçende 

Selam söylen her turnalar geçende 

Ağ kırmızı sarı güller açanda 

Yollayın bana da güllerim yoktur 

Yaren yoldaş beni düşlerde görsün 

Görenler de halim hatırım sorsun 

Yoldan gelip geçen Fatiha versin 

Felek dilencisi mallarım yoktur 

Hıfzı'ya emanet dört yavru koydum 

Çeşmim yaşı ile yıkandım yuydum 

Bu fani dünyanın tadına doydum 

Arısız kovanda ballarım yoktur 


Şiir 

Mustafa Suna 

“GAM”LARIM, BESTE GİDER 

Sultânımın Sultân’ına; arz eyledim hâlimi; 

Halden hâle geçtim, gördüm; dost hâli; dosta gider… 

Halleşelim; halden anlar; bulamadım âlimi; 

Dermân bulmak için hâlim; dost gönle, hasta gider… 

Deste yaptım, dertlerimi; yıllarca dert bulmadım!! 

Yed-i Rahmân; okşar dertle; elini sert bulmadım, 

Hicrânım yok; dost elinde; ardımda fert bulmadım… 

Dest-i Sultân’a yüz verdim; dert deste; deste gider… 

BÜLBÜL, GÜL AŞKIYLA PÜRYÂN; NÂLESİ, 

SAY Kİ; NÂLEM… 

Gül dalında, hârelendim; hâre doldu vîrânem.. 

Gül’ün hârı can mı yakar; Cân’a değer; cân hânem; 

Gamlardan arınan cânım; Ol Cân’a beste gider…! 

Son nefeste îmân bulam; gayretimiz bundandır… 

Hakk yolundan çile deren, son nefeste handândır.. 

Mü’minlere Mü’min olan; cana yakın, candândır… 

Cân yoluna, can atmayan; âhiri yasta gider..!! 

Derdim çile… Çile derdim; oldum yoluna revân; 

Yolundan gitmeye bir gör; derdine buldun devân… 

Devâsından tat alanlar; dünyâyı bulur yavan; 

Dallı Mustafa yüreği; pâk mıdır Teste gider… 

Gam: Üzüntü, keder. Makamları oluşturan, nota gurupları. 

Handân: Gülen. 

Yed-i Rahmân: Rahmân’ın eli. 

Hicrân. Ayrılık. 

Nâle. Feryat. 

Hâr: Gülün dikeni. 

Dest: El. 


Tenkid 

Şerif Ali Minaz 

TAHTALI EVLERDEN 

TAHTLI KÖŞKLERE 

SİTEMİM VAR 

Güzel Kardeşlerim!(1) 

Bu gün sizlerin şahsında burada bulunmayan 

BAZI Müslüman kardeşlerime de 

seslenmek istiyorum. Sürçü lisan eylersem 

şimdiden “affoluna” diyorum. Çünkü bu 

güne dek konuşmadığım bir üslupla konuşmak 

istiyorum. Biraz ironik olacak bu sohbetimiz. 

Siz beni anlarsınız değil mi kardeşlerim! 

Şu Hadisler Bize mi Hitap Ediyor 

Önce Allah Resulü’nün bir kaç hadisini 

hatırlayalım: 

“Gerçekten de bu altın ve gümüş sizden 

önce gelen ümmetleri helak etti. Cimrilik, 

hırs ve övünmeden kaçınmadığınız takdirde 

bunlar sizin de helak sebebiniz olur.” (Tırmizi; 

Zühd 16, Muslim; Zühd 1). 

“(Ya Rab!) Zenginlik ve yoksulluk fitnesinin 

şerrinden sana sığınırım.” (Buhari; Deavat 

38, 40, 42, Muslim; Zikr 15, 50) 

“Kıyamet günü öyle topluluklar gelecek 

ki, amelleri Tıhame dağı kadar oldukları 

halde cehennem ateşine girmeleri emredilir.” 

Dediler ki: Ey Allah’ın Resulü, onlar 

namaz kılıyorlar mıydı “Evet” dedi. “Onlar 

namaz kılıyorlar ve oruç tutuyorlardı, hatta 

gece namazına kalkıyorlardı. Ancak dünyalık 

bir şey gördüklerinde hırsla atlıyorlardı.” 

(İbn Mace; Zuhd, 2 / 1418). 

EZMANIN TEBEDDÜLÜ 

Allah Resûlü (s.a.s) bunları söylemiştir 

söylemesine de: “Allah, verdiği nimetleri 

kulunun üzerinde görmeyi sever,” diye de 

buyurmamış mıdır Sonra, mecellemizde: 

“Ezmanın tebeddülü ahkâmı da teğayyür 

eyler,” denmemiş midir Siz siz olunuz, bu 

hükümlere kulak veriniz(!) 

Âdemoğluna “ibnülvakt” yani “zamanın 

çocuğu” denilir bizim kültürümüzde. Sizler 

de, zamana ayak uydurunuz lütfen (!) Bazen, 

zaman size uymayabilir, o zaman siz zamana 

uyunuz efendim (!) 

Aydınlatan manasına gelen “NUR” adlı 

kitabımızda her ne kadar:” Yiyiniz, içiniz, 

amma İSRAF ETMEYİNİZ” buyrulmuşsa 

da, sizin israfa kaçmayacağınızı biliyorum (!) 

Her ne kadar, imkânlarının çok geniş 

olmasına rağmen, yiyecek ve yakıt bulamayan 

fakir fukara vardır, aç ve açıkta kalanlar 

olabilir düşüncesiyle, evindeki kaloriferleri 

yakmayıp soğuk havalarda abasının altında 

vakit geçiren ŞEYH EFENDİLER varsa da, 

siz bakmayın onlara. Bedenleriniz size Allah’ın 

emanetidir, rahat ettirin kendinizi(!) 

Her ne kadar dün, zühd ve takva zamanı 

idiyse de, bu gün o hallerin semeresini 

görme zamanıdır(!) 

Her ne kadar bir kıtlık yılında Allah Resulü’nün 

huzuruna gelip, bellerine bağladıkları 

kuşakların altından karınlarını bastırmak 

için koydukları birer taşı çıkaran sahabelerine 

Allah Resûlü, kendi belinden iki 

taş çıkararak mukabele etmişse de, o, tarihsel 

bir olay olarak gelip geçmiştir efendim. 

Şimdi böylesi bir yokluk ve kıtlık mı yaşıyoruz 

dünyamızda (!) 

Bu ülkede asgari ücretle geçinenler 

varmış, geçim sıkıntısı içinde olanlar varmış; 

aldırmayın siz onlara. Siz de dün öyle değil 

miydiniz Sizler, bazılarının örnek gösterdiği 

Ebu Zer gibi olmaya iltifat etmeyiniz. O bir 

istisna idi. İstisnalar kaideyi bozar mı hiç (!) 

Kenz edin /biriktirin/; Sa’lebe gibi(!) Sürün 

saltanatınızı; Muaviye, ya da, Karunlar 

gibi (!) 


Sizler büyük sahabe Ebû Zer’in, 

Muaviye için söylediği şu sözlerin muhatabı 

olduğunuz zehabına kapılmayınız sakın: “Ey 

Muaviye, eğer bu sarayı kendi paranla yapıyorsan, 

israftır ve eğer halkın parasıyla yapıyorsan 

ihanettir!” 

DÜNÜMÜZ VE BUGÜNÜMÜZ 

Kardeşlerim! 

Ben diyorum ki: 

Dün kerpiç evlerde, çamurla sıvanmış 

odalarda otururken, bugün kâşanelerde, 

saray ve köşklerde zevkü sefa sürünüz (!) 

Dün tahtalı evlerdeydiniz, bu gün TAHT’lı 

evlerde, pardon, köşklerdesiniz. Yarın da, 

tahtalıköyde olacaksınız. Ne güzel yolculuk 

değil mi Yolculuğa, tahtayla başlayıp tahtayla 

bitiriyorsunuz. Doğrusu, “tahta konusunda 

bu denli sabitkadem olmanıza/ayak 

diretmenize/ hayran olmuyorum” desem, 

yalan olur(!) Ha, bir hususu daha hatırlatayım 

ve sizleri tebrik edeyim: Maddi ve manevi 

rantiyecilikte, lüks ve israf konularında 

TAHTLI KÖŞK’ teki sınavınız gayet başarılı 

geçiyor maşallah! Ama merak ediyorum, 

bu sınav tahtalıköyde nasıl geçer acep 

Malikânelerinizin, dikey veya yatay bir 

yapıya mı sahip olmasını istersiniz; orasını 

bilemem. Ama bana sorarsanız, yatay bir 

yapıda olsun, derim. Çünkü ayağımızın toprağa 

yakın olmasında fayda vardır. Böylesi 

yatay yapılar hem tahtalıya yakındır, hem 

toprağa. Gerçi sizler için uzak yakın pek fark 

etmez ya (!) Yatay dediysem de, “arazilerinizi 

hovardaca kullanın” demekten hazer ederim; 

yüzme havuzlarınıza da yer kalsın efendim(!) 

Geniş salonlarınızın her birine, atamız 

Fatih’i, Yavuz’u, Kanuni’yi yâd etmek için, 

onların birer resmini ve dahi tahtını yerleştiriniz. 

Ve oturunuz sık sık oralara. Aynısını 

bulamazsanız, tıpkı yapımını bulunuz. Benzerlerini 

yapacak marangoz mu yok memlekette 

canım. Onların üstünde her biriniz 

saltanat zevkini tadınız (!) Çünkü o zavallı 

ecdat, Mısır’da, Balkanlarda ve serhat boylarında 

at koşturmaktan dolayı doya doya 

oturamadılar o tahtlarda. Onların yerine siz 

oturun bari vekâleten (!) 

İstanbul’da ikamet ediyorsanız, evlerin 

tepelerine yerleştirdiğiniz radarlar sayesinde 

odalarınızın her birindeki plazma TV’lerden 

boğaz manzaralarını sürekli ve canlı olarak 

seyrediniz. Klimalarınıza sürekli gülsuyu 

pompalayan cihazları taktırmayı da sakın 

ihmal etmeyiniz. 

Duvarlarınızı, vaktiyle Fransa’ya, İngiltere’ye 

kaçırılmış olan tarihi eserlerimizle, 

nadide tablolarımızla tezyin ediniz. Bir yolunu 

bulup bu eserleri oralardan kurtarınız ve 

evlerinize taşıyınız. Zavallı ecdat yadigarları, 

yad ellerde tutsak gibi kalmasınlar, kurtulsunlar 

sayenizde esaretten. Sonra, belki o 

tablolardaki yazılanlardan da ibretler alırsınız. 

Osmanlıcanın Nesih, Kufi tarzlarını iyi 

okuyabildiğinizi bilirim. 

Banyolarınız, VC’leriniz en nadide taşlarla 

süsleyiniz. Meselâ, swarovski taşlarla 

tezyin ediniz. Musluklarınız da altın kaplama 

olsa fena olmaz yani. Hele hele WC 

kâğıtlarınızın markası mutlaka ve mutlaka 

Louis Vuitton olsun. Banyolarınız ve jakuzileriniz, 

salonda ve cam kenarlarında olsa 

çok daha iç açıcı olur. Meselâ, cam kenarında 

veya salona nazır bir yerde bulunabilir. 

Hani şu kapısı kapanınca buzluya dönüşüveren 

camlar var ya. Onlardan olsun banyonuzun 

camları. 

Her taraf ışıl ışıl olsun. Dünyanın en ünlü 

iç mimarlarına dizayn ettiriniz oturduğunuz 

mekânları. Teknolojinin ve elektroniğin 

en son imkânlarından yararlanın. Bazı odalarınızdan 

sürekli olarak Kâbe’nin görüntüsü 

gözünüzün önüne gelsin. Düğmeye bastığınızda 

bazı odalarınız hemen sohbet odası 

oluversin; tekrar düğmeye bastığınızda asansörlü 

mescit olabilsin. Yine düğmeye bastığınızda 

ister Batı klasiklerini, ister Türk 

sanat musıkisini, ister Kur’an ve ilahi seslerini 

zevkle dinleyebilesiniz. 

Hele şu süpürgelikler var ya, onları, 

metresi 350 Avro olan Avrupai prada kumaşlarla 

kaplatmayı hiç ihmal etmeyiniz. 

Unutmadan şunu da ilave edeyim: 


Gardroplarınız çok geniş olsun ki, İtalya’dan, 

Fransa’dan aldığınız takım takım elbise ve 

çantalarınızı sığdırabilesiniz. Çünkü dosta 

düşmana karşı çok şık ve marka elbiseler 

giymelisiniz. Hoca’nın “ye kürküm ye” fıkrasını 

unutmayınız. Sonra, dostun başa, düşmanların 

ayağa baktığını da hatırlayınız. 

Ayakkabılarınız İtalyan mamulü olsun. Sokun 

onları düşmanın gözüne gözüne (!) 

Dün, binmek için merkebi bile bulamazken, 

binin bu gün dört çarpı dört araçlarınıza, 

mersedeslerinize. Vızadak geçiniz 

yağmurlu çamurlu yollardan; ıslatın üstünü 

başını yoldan geçen ve dahi sizin gibi olamayan 

proleteryanın. 

Dün yaygın ve bilinen tabirle, mücahittiniz, 

müşahit oldunuz ve sonra da müteahhit... 

Hep ilerliyorsunuz. Eh, bundan böyle 

müsait olsanız ne yazar(!) 

Dün HİZMET için çırpınıyordunuz, vatan, 

millet, Sakarya diyordunuz. Çok iyi 

biliyorum ki, mücadelenizde, aşk ve heyecanınızda 

sonuna kadar samimiydiniz. Ama 

tüm idealleriniz dünde kaldı, bugün zafer 

sizindir. Gün size doğmuştur. Ganimetler, 

ananızın ak sütü gibi helaldir. Çünkü dünkü 

gazanızın ganimetleridir bunlar. Yiyiniz lütfen 

afiyetle(!) 

Dün, “bir devlet memuru olabilsem, bir 

ekmek kapısı açabilsem kendime” diyordunuz, 

ya da, bin veya bin beş yüz T.L. maaş 

alıyordunuz. Ama bu gün devran değişti, 

sakın ola ki, 20- 30 bin lira maaşlara fit olmayasınız 

bu gün (!) 

İster seçilmiş, ister atanmış; kim olursanız 

olunuz. Mutlaka ve mutlaka kamuda 

veya özel sektörde bir makam işgal ediniz. 

Dünlerinizi düşünmeyiniz; bu gününüze 

bakınız. Şairin dediği gibi, “dokuz kula bir 

pul, bir kula dokuz pul” paylaşım kuralına 

da alıştırınız kendinizi. Adapte olunuz kapitalizmin 

yasalarına. 

“Şerefül -mekân bil -mekin” (bir makamın 

şerefi, orada oturanla ölçülür) demişler 

ya. Aldırmayınız siz o söze. Nasıl olsa bulunduğunuz 

mekânlar ve makamlar size bir 

değer ve paha biçecektir. Ziya Paşa’nın: 

“Bed asla necabet mi verir hiç üniforma/ 

Altın palan ursan, eşşek Yine eşşektir,” 

dizelerine de aldırmayınız siz. 

Bu Ziya Paşa da enteresan bir adamdır. 

Yıllar öncesinden bir de ne demiş bakınız: 

Onlar ki, verir lâf ile dünyaya nizâmât. / 

Bin türlü teseyyüp bulunur hanelerinde. 

Siz, sizi eleştirenlere sakın kulak asmayınız 

(!) Bildiğiniz hak (!) yolda şaşmaksızın 

yürüyünüz (!) Size akıl vermeye çalışanların 

pırıl pırıl tertemiz olduklarını mı sanırsınız 

Onların da haneleri çirkefliklerle doludur. 

İÇİN MLS ÇAYINIZI (!) 

İşgal ettiğiniz makamlarınızda otururken, 

MLS çayınızı, doyuncaya, çakır keyf oluncaya 

kadar içiniz. Bana, “MLS” çayı da nedir, 

diye mi soruyorsunuz 

MLS çayı, Melisa; namı diğer “oğul otu” 

çayıdır. MLS’nin M’si, dolgunca bir Maaş ve 

çokça itibar gördüğünüz Makamlarınızdır. 

Elektrik, su ve ısınma ücretlerinden muaf 

mıdır, bilmiyorum, amma MLS’nin L’si de, 

oturduğunuz Lojmanlardır. S’si de sekreterlerinizdir. 

Onlar tıpkı cennet hûrileri gibidirler, 

çevrenizde fıldır fıldır dönerler, her 

an emrinizdedirler. Evet, bu üçü sizin başınızı 

döndürürse döndürsün, sakın aldırmayınız, 

devam ediniz yolunuza(!) Dün tahtalı 

evlerde otururken bunları rüyalarınızda bile 

göremiyordunuz, değil mi Bazılarının “Üç 

S” diye formüle ettiklerini bendeniz de böyle 

formülleştirdim. Melisa çayının, ağrı ve sızılara 

da iyi geldiğini bilirsiniz herhalde. 

Hasbi adam, vakıf ve vâkıf /her şeyi bilen/ 

adam olmanız pek önemli değildir bu 

saatten sonra. Kesbi olunuz, çıkarlarınıza 

bakınız, kasayı ve keseyi doldurmaya devam 

ediniz. Dem bu demdir. Her daim, konformizm 

ve kariyerizm (ne pahasına olursa 

olsun bir yerlere gelme ve uyumlu olma) 

hırsı içinde olunuz (!) 

Benim, “Dünya Derin Devletinden, 

Armagedeon Savaşlarından, Mesih ve Mehdilerden 

sıkça söz edişime bakmayınız siz. 

Kervanlar öyle de yürür, böyle de. Siz bakın 

kendi keyfinize, sürün sefanızı. Şu üç günlük 

fani dünyadan alınız kâmınızı (!) 


Yıllar öncesinden de Koca Şair Tevfik 

Fikret Efendi bize izin vermemiş miydi 

“Yiyin efendiler yiyin, bu han-ı iştiha sizin, 

Doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin!” 

dememiş miydi Hatırlayın bunları(!) 

Tam zamanıdır efendim, fırsat bu fırsattır, 

yiyiniz. 

HAYIFLANMAYINIZ SAKIN 

Halinizden şikâyet etmeyiniz sakın. Sizler 

artık değiştiniz. Baksanıza, tıpkı sizler 

gibi değişen bir dünya var karşınızda. Biliyor 

musunuz, globalleşen, affedersiniz, küreselleşen 

dünyamızda birçok şey eskisi gibi değil 

artık. Meselâ; Afrika ve orta doğuda “Arap 

Baharı” denilen bir rüzgâr esiyor, dünün 

monşerleri görevleri başından uzaklaşıp, 

halk çocukları harıl harıl iş başı yapıyor. 

ABD’yi görmüyor musunuz, dünün “ötekisi” 

olan zenci çocuğunu direksiyon başına getirdiler. 

Almanya’da, dünün komünist dünyasında 

büyümüş ve sıradan bir din adamının 

kızı işbaşında. İlginç bir dünyadayız değil 

mi Keser dönmüş, sap dönmüş. Gün 

gelmiş hesap dönmüş. Önümüze böyle bir 

imkânlar dünyası açılmışken değerlendirin 

fırsatları (!) Gark olun dünya malına ve 

zevklerine(!) Hem de aksırıp tıksırıncaya 

kadar. 

Bir zamanlar, “Bir kesere bile sap olamadık,” 

diyenlere sesleniyorum! Şimdi oldunuz 

sap. Sapı kimin tuttuğu önemli mi ki 

Siz yaşayın bu dünyada kendi cennetinizi (!) 

Böyle bir dünya varken, keser olamadık diye 

de hayıflanmayınız. Sap olmak, keser olmaktan 

daha yeğ değil midir Allah aşkına(!) 

Aslında, keser olmak, daha bir şanssızlık 

gibi geliyor bana. Baksanıza, Fas, Cezayir, 

Libya, Mısır ve Irak’taki keserlerin sonları 

ne oldu Avrupa bankalarında yatan milyar 

dolarları, kurtarabildi mi onları Kimileri 

kafeslerde hesap veriyor, kimileri de çoktan 

çekip gittiler bu dünyadan. Şu dizeler sanki 

onlar için söylenmiş: 

Ne kendi eyledi rahat, ne halka verdi huzur. 

Yıkıldı gitti cihandan kafir/Dayansın ehl-i kubur. 

Bu keserlerin bir de “NALINCI” olanı 

var malumunuz. Siz galiba daha çok bu cinsinden 

olmaya özeniyorsunuz keserin. Bana 

sorarsanız bu cinse ve sapı olmaya asla ve 

kata meyletmeyiniz efendim. Orada tüyü 

bitmemiş yetimlerin hakkı vardır. Kul hakkı 

vardır. Yarın Tahtalıköy’de bunun hesabını 

hiç mi hiç veremezsiniz. 

Sonra, anlayamadığım bir nokta daha 

var biliyor musunuz Sizler dün, doktor, 

cerrah veya onların ellerindeki neşter olmayı 

düşlüyordunuz. Her kese ve her yere şifa 

dağıtmak en büyük idealinizdi. Ne değişti de, 

şimdi keser veya sap olmaya özeniyorsunuz 

(!) Özendiğiniz şeye bakınız Allah aşkına! 

VELHASIL 

Kardeşlerim! Bu sözlerimden alınmadınız 

değil mi Biliyorum ki, alınmadınız. 

Çünkü bunların zerresi yoktur sizde. Bunlardan 

gönül ve hicran yaresi olan 

BAZILARI alınsın. 

Sizleri iyi tanıyorum. Doğru bildiğiniz 

yoldan şaşmazsınız. “Dün dünde kaldı, bu 

gün değiştik artık” demezsiniz. Kendi ellerinizle 

kendinizi tehlikelere atmazsınız. 

Göz göre göre böylesi hatalara düşmeyeceğinizi 

ümit ve dua ediyorum 

Suizanda bulundumsa hakkınızı helâl 

eyleyiniz lütfen. Hani bir de bu abdi acize 

taktığınız bir lâkap var ya: ŞEYH AĞABEY. 

Şeyhler, bazen gelecek tehlikeleri sezerlermiş. 

Bizler, biraz da fütürist ve uyanık olmalıyız 

diye düşünüyorum. Gün gelip böyle bir 

dünya ve imkânlarla karşılaşırsanız agâh ve 

dikkatli olmanız için söyledim bunları. 

Lütfen unutmayınız ve hatırlayınız sözlerimi. 

Yine unutmayınız ki, “Hafızayı beşer, nisyan 

ile malûl imiş.” 

Sizleri selamların en güzeliyle selamlıyor, 

kalın sağlıcakla, diyorum. 

Dipnot: 

(1) Sanal bir dinleyici kitlesine sesleniş!.. (Nâsir) 

(2) 

o 


Şiir 

Ahmet Kanyılmaz* 

BEYTULLAH 

Seni ilk gördüğüm an vuruldum ey Beytullah. 

Zaten ‘’elest bezmi’’inde Levh-i Mahfuz’a Allah 

Ölümsüz aşkımızı yazmış kudret eliyle 

Benzersiz destanını aşıkların diliyle. 

İlahi güzelliğin karşısına mest oldum, 

Her soluk alışımda saf ışığınla doldum. 

Silindi gözlerimden, gönlümden dünya ahret 

Varlığımı kuşatan tek şey kaldı: Mehabet! 

Ey zaman, ne güzelsin dur geçme, denecek an!- 

Vahiy uğultusunu, mahşer ürpertisini 

Duydum bağrımda yarın sonsuzluk ateşini, 

Kemerlerin altında her secdeye varışta 

Görebildiğim anlar seni can nazarıyla. 

Gönül pınarlarının patladı gözeleri 

Sardı yedi iklimi gözyaşı nehirleri. 

Nehir’in kaynağına ulaşmanın coşkusu 

Kana kana içmenin ilahi sarhoşluğu 

Keşki görmez olaydım seni böyle sarılmış 

Dört bir yanın gönüller ağıyla kuşatılmış. 

Kardeşlerin de olsa sana uzanan eller 

Yüreğime saplanan birer alevden hançer… 

Seni sevmek ibadet, bunu anlamak gerek, 

Sana layık olmanın sırrına ermek gerek 

Ebede doğuşun nur potasında erimek… 

Mihneti binnet bildim vuslatına erince 

Hicran bahçelerinden al gülleri denince… 

Vuslat alevli rüzgar, hicran lav katılmış kan 

Korkmaz mesafelerden ufuk yeleli atlar…- 

Kanat sesleri midir sütunlar arasında 

Dolaşan melekleri duası mıdır yoksa 

Ruhumu allak-bullak eden o fısıltılar… 

Nedametin, utancın, sevincin, mutluluğun, 

Izdırabın, sevginin, umudun, coşkunluğun 

Gel-gitler içinde savulurken sonsuza 

Kuş kafesten kurtulur uçar o kuşaklara… 

* Gülşehri Kanyılmaz ile Ahmet Kanyılmaz soyadlarının benzerliği tamamen tesadüfidir. (Editör) 


FURKAN 

Furkan, 

Bütün zamanlarda/mekanlarda yaşama sanatının en geçerli, en ölümsüz prensiplerinin toplandığı 

evren mecmuası, 

Furkan, 

Ölümsüz, evrensel vahiy uygarlığının tükenmez, ilahi pınarı, 

Furkan, 

Yüceler yücesi Yaradan’ın nankör, değer bilmez kullarına en değerli, en ulvi armağanı, 

Furkan, 

Sonsuz gözlü kainat peteğinin her derde deva usaresi, 

Furkan, 

Evrensel / ilahi senfoninin ölümsüzlük bestesi, 

Furkan, 

Efsunlu çöllerin kızgın bağrına oluklardan taşarcasına düşen rahmetler üstü rahmet, 

Furkan, 

Tağut volkanının lav ırmaklarına geçit vermeyen muhteşem ışık-sed, 

Furkan, 

Yerlerin göklerin Nur’unun dosdoğru ve temiz Elçisi’nin gönül Aynasından yansıması, 

Furkan, 

Allah Sevgilisi’nin mübarek ağızlarından dökülen, çağları saran, sarsan, müjdeler üstü, kutlular 

kutlusu, çağlarüstü mesajı, 

Furkan, 

Zifir karanlıklara serpilen hevenk / fecir aydınlığı, 

Furkan, 

Hayat ve ölüm ufuklarında kesiksiz şimşek çakışları, 

Furkan, 

Mevsimler ve iklimler üstü ezel ve ebed bahçelerinin koklandıkça güzelleşen, her dem taze, solmaz 

çiçeği, 

Furkan, 

Ufuklar ötesine yürüyenlerin şaşmaz rehberi, 

Furkan, 

Evrensel İslam Devleti’nin ezeli ve ebedi anayasası, 

Furkan, 

Meleklerin kanat çırpışı, tebessümleri, ürpermeleri, 

Furkan, 

Sonsuz kanatlı, sonsuz güvercinin mevsimsiz gönül bahçelerine bulut bulut inmesi, 


Furkan, 

Çirkinliklerin, yalanların, kinlerin, hasedlerin… iyiliklerin, güzelliklerin, sevgilerin… bakışlarıyla erimesi, 

Furkan, 

Tayfunların uğultusu, göklerin gürlemesi, arslanların kükremesi, kirpiklerin çiğlenmesi, mazlumların 

inlemesi, 

Furkan, 

Hakk’ın, batıl’ın boynunu devirmesi, 

Furkan, 

Uğultular, dumanlar, alevler arasından yükselen ney sesi, 

Furkan, 

Gül yaprağına gönül bulutlarından düşen çiğ damlası, 

Furkan, 

Peygamberler Peygamberi’nin en büyük mucizesi, 

Furkan, 

Çıkıldıkça yükselen sıradağların fetihsiz, en doğruğu, 

Furkan, 

İnildikçe derinleşen, ruhu alevlendiren seslerin yankılandığı dipsiz kuyu, 

Furkan, 

Gönül fidesinin havası, güneşi, suyu, 

Furkan, 

İnançsızlığın saldırılarına karşı eğrilmez kılıç, delinmez kalkan, 

Furkan, 

En büyük mazlum, en büyük şahit, kahramanlar kahramanı, 

Furkan, 

İnancın mevsimler üstü, ufuksuz bahçelerinde sonsuz renkli dev çiçekler açan, sonsuz dallı kutsal 

bitki, 

Furkan, 

Aşk meclislerinin bengi-şerbeti, doyumsuz sohbeti, 

Furkan, 

Barış güvercinin ruhu, savaş hisarının en yüksek burcu, öfke gürzünün pamuk topuzu, 

Furkan, 

Hikmetler denizinin sonsuz perdeli ufku, 

Furkan, 

Çağlar üstünden sonsuzluğa çıkan ışık – yol, 

Furkan, 

Bataklıkta çırpınan insanlığa şefkatle uzanan kıvrılmaz ışık – yol, 

Furkan, 

İman fidesinin göklerdeki kökü, sırların sırrı, özlerin özü, 

Furkan, 

Bütün ölçüsüzlükleri düzelten ölçü, 

Furkan, 

Levh-i mahfuz ağacı’nın en güzel, en lezzetli meyvesi, 


Furkan, 

Evrenlerin en kusursuz özeti, inanmayanın zilleti, inananın izzeti, 

Furkan, 

Ruhu zamanlar/mekanlar üstü boyutlara sıçratan metafiziğin kozmik bilinci, 

Furkan, 

Boğucu bir havada gözlerde, gönüllerde hissedilen serinlik, ferahlık, hafiflik, sekinet, 

Furkan, 

Kayarlın, kuvarsları eriten ışık-haşyet, 

Furkan, 

Evrenlerin soluk alıp vermesi, 

Furkan, 

Milyonlarca yüreği nar daneleri gibi yakın kılan kutsal bağı, 

Furkan, 

Evrenleri, yürekleri aydınlatan, yakan kavuran, dev gakasi - çarağı, 

Furkan, 

Tekmil çözümsüzlüklerin çözümü, 

Vuslatın tesellisi, hicranın ana sinesi, 

Furkan, 

Boyutlar üstü boyutsuzluğun frekanslar üstü sesi, 

Furkan, 

İyiliğin, güzelliğin, doğruluğun, barışın, kardeşiliğin, 

Furkan, 

Adaletin, hoşgörünün, özgürlüğün, dengenin, 

Furkan, 

İnceliğin, zarafetin, derinliğin, doğruluğun, 

Furkan, 

Hayatın, ölümün, çoşkunun, sonsuzluğun, 

Furkan, 

Izdırabın, sevincin, hüznün, onurun, 

Furkan, 

Sabrın, dayanışmanın, dirliğin-düzenliğin, temizliğin, 

Furkan, 

Özverinin, merhametin, erdemin, çok boyutlu düşüncenin, 

Furkan, 

Sonsuzluk kitabı’nın önsözü, 

Furkan, 

Her şeyin, her şeyin başı, 

Furkan, 

Her şeyin, her şeyin sonu, 

Furkan, 

Tüm koordinatların kesişme noktası, 

Editör’ün notu: “Yıllar önce bize bırakırken; “bende olmasından, sizde kalması evladır.” notuyla yetinen, bir gizli kalmış yetenek- 

Ahmet Kanyılmazın; mensur şiir diyebileceğimiz cömertçe tevil eden yazıtlarından bir seçme yapıp demet halinde sunuyoruz. Gün ola 

harman ola; neler zuhura gele… (A.N.) 


Şiir 

Zehra Cahide 

ŞİMDİ ANLADIM EY İSTANBUL 

Kalabalığında boğulmuştum 

İnsanlarından yorulmuştum 

Dertlerinle yoğrulmuştum 

Şimdi anladım ey İstanbul! 

Huzura muhtaç duyduğum zamanda 

Boğazda buldum kendimi bir anda 

İhtişamın ortasında 


Terk dertli sanırdım kendimi 

Sende mahzunmuşsun benim gibi 

Öz vatanında yabancı gibi 


İki minare ilişti gözüme 

İniverdim dinimin özüne 

Kalbimi sızlatan şahadet sözüne 


Her şeye rağmen ayakta duran 

Sultanahmedin Ayasofyan 

Alımıyla gönlümü çalan 


Denize mahkûm Kız Kulesi 

Bağrı yanık Süleymaniye Camisi 

Hepsinin farklıdır efsanesi 


Yaşadıkların kitaplara sığmaz 

Maneviyatın akıl almaz 

Tarihinden sual olunmaz 


Seni sevmeyenin şaşarım aklına 

Değerini bilmeyen insan, yazıklar olsun sana 

Fatih tutuştu onun aşkına 


Ah benim akılsız başım 

Cehaletle dolmuş şu genç yaşım 

Senden soğudum sanmışım 


Sevgi dolu sokakların 

Mutluluk saçar martıların 

Sana kalpten bağlanmışım 


Buğuludur hep gözlerin 

Tarih kitaplarında değişmez yerin 

En önemli satırlar senin 



Düşünce 

Ca’fer Kumeyha * 

Çeviren: Yusuf Tercüman 

El-Müctem’adergisinden 

DÜŞÜNCE VE EDEBİYATTA 

MERKEP TİPOLOJİSİ: 

ÖVGÜ VE YERGİ 

Bir bedevi şöyle demiştir. Merkep kötü bir binektir. Ayağa diksen 

çöker kalır, uzaklaşsan yılışır, dışkısı bol, yardımı azdır, kaçarken hızlı, 

işte yavaştır, ne savaşta iş görür, ne mihir olarak verilir ne de süt verir. 

Merkep bir kez geçtiği yolları bile unutmaması 

hasebiyle yol gösterici olarak bilinir. 

Merkep farklı cihetlerden bakılarak hem 

yerilmiş ve hem de övülmüştür. Merkebi 

binek olarak beygire tercih edenler bile olmuştur. 

Bunlardan birine merkebe binme 

hakkında sorulduğunda şöyle demiştir: Kahrı 

en az yardımı en çok olan hayvan merkeptir. 

Öte yandan bir bedevi yergi babından 

şöyle der: Merkep aşağılıktır, utanç kaynağıdır, 

ne kanı keser, ne mihir olur, sesiyse 

seslerin en kötüsüdür. 

Merkep, Buhari ve Müslim’de geçen bir 

hadise şöyle konu olur: “Başını imamdan 

önce kaldıran kimse Allah’ın onun suretini 

bir merkep suretine çevirmesinden korkmaz 

mı!” Bu hadis suret dönüştürmenin (mesh) 

cevazına bir delildir. Meshe şiddetli gazap 

neden olur. Allah Teala bu konuda şöyle 

buyurmuştur: “De ki Allah katında yeri 

bundan daha kötü olanı size söyleyeyim mi 

Allah kime lanet ve gazap etmiş, kimden 

maymunlar, domuzlar ve şeytana tapanlar 

yapmışsa, işte onların yeri daha kötüdür ve 

onlar doğru yoldan daha çok sapanlardır. 

(Maide/60)” 

FAİDE: 

AllahTeala şöyle buyurur: “İbrahim de 

bir zaman: “Rabbim, ölüleri nasıl dirilttiğini 


ana göster!” demişti. (Allah); “İnanmadın 

mı” dedi, (İbrahim): Hayır (inandım), fakat 

kalbim mutmain olsun diye (görmek istiyorum)” 

dedi. “O halde kuşlardan dördünü tut, 

onları kendine çek, sonra her dağın başına 

onlardan bir parça koy. Sonra onları kendine 

çağır; koşarak sana gelecekler. Bil ki Allah 

daima üstün, hüküm ve hikmet sahibidir” 

dedi (Bakara/260).” Hz. İbrahim ayette 

geçen sorusunu deniz kıyısında bir hayvan 

ölüsüyle karşılaşması üzerine yöneltmişti. Bu 

bir merkep ölüsüydü. Su yükselince deniz 

canlıları gelip ondan nasipleniyor, yine karadaki 

vahşi hayvanlar ve kuşlar da ondan 

yiyordu. İbrahim bunu görünce hayrete düştü 

ve bahsi geçen soruyu sordu. Şöyle de 

denmiştir: İbrahim bu soruyu Nemrut ile 

tartışırken sormuştur. O Nemrut’a karşı 

“Rabbim dirilten ve öldürendir” deyince 

Nemrut da “ben de diriltir ve öldürürüm” 

demiş ve bunu göstermek için de emri altındakilerden 

birini öldürüp bir diğerini serbest 

bırakmıştı. Kendince o kişiyi serbest bırakarak 

ona can vermişti. Hz. İbrahim buna “Allah 

ölü cesede hayat verebilir” diyerek mukabele 

etmişti. Nemrut da “sen böyle bir 

şeye şahit oldun mu” deyince Hz. İbrahim 

“evet şahit oldum” cevabını veremeyerek 

başka bir hüccete yönelmiş, ardından da 

Rabbinden ölülere nasıl hayat verdiğini göstermesini 

istemişti. Bu olaya atıf bulunan bir 

hadisinde Peygamber Efendimiz “İbrahim’in 

o soruyu sorduğu anı yaşasaydık bizim şüphemiz 

onunkinden fazla olurdu, Allah Lut’a 

rahmet etsin, sağlam bir merciye sığınmıştı. 

Şayet Yusuf kadar hapiste kalsaydım o çağıranın 

çağrısına icabet ederdim” buyurmuştur. 

DİĞER BİR FAİDE 

Bakara 259. Ayette şöyle buyrulmuştur: 

“Yahud o kimse gibi ki bir şehre uğramıştı, 

altı üstüne gelmiş ıpıssız yatıyor, «Bunu bu 

ölümünden sonra Allah nerden diriltecek» 

dedi, bunun üzerine Allah onu yüz sene öldürdü 

sonra diriltti, ne kadar kaldın diye 

sordu «bir gün yahud bir günden eksik kaldım» 

dedi, Allah buyurdu ki: Hayır, yüz sene 

kaldın, öyle iken bak yiyeceğine, içeceğine 

henüz bozulmamış, hele merkebine bak, 

hem bunlar, seni insanlara karşı kudretimizin 

canlı bir âyeti kılayım diyedir, hele o 

kemiklere bak onları nasıl birbirinin üzerine 

kaldırıyoruz Sonra onlara nasıl et 

gİydiriyoruz Bu suretle vaktaki ona hak 

tebeyyün etti, şimdi biliyorum, dedi: Hakikaten 

Allah her şey'e kadir” Bu ayet bir önceki 

şu ayetle ilişkili olarak nazil olmuştur: 

“Baksana ona: O, kendine Allah meliklik 

verdi diye İbrahim’e rabbı hakkında hüccet 

yarışına kalkana, İbrahim ona «benim 

rabbım o kadiri kayyumdur ki hem diriltir 

hem öldürür» dediği vakit «ben diriltirim ve 

öldürürüm» demişti, İbrahim: «Allah güneşi 

Meşrıktan getiriyor, haydi sen onu 

Mağribden getir» deyiverince o küfreden 

herif dona kaldı, öyle ya: Allah zalimler güruhunu 

muvaffak kılmaz.” Müfessirler ilk 

ayette geçen şehre uğrayan kimsenin kimliği 

hakkında siyercilerden farklı düşünmektedir. 

Bu konuda söylenenlerin en doğrusu bu 

kimsenin Uzeyr b. Şerhiya olduğudur. Mücahit’den 

nakledildiğine göre ise bu kimse 

öldükten sonra dirilmeden kuşkusu olan bir 

kafirdir. Uğranılan şehir hususunda da farklı 

rivayetler vardır. 


ÖZELLİKLER VE NİTELİKLER 

Şihabüddin Muhammed b. Ahmed el- 

İbşihî’nin (ö. 850) el-Mustatraf fî külli fennin 

müstazraf adlı eserinde şu bilgiler yer alır: 

Evcil merkepler bilinir. Hayvanlar içersinde 

cinsi dışındakiyle çiftleşebileni bir tek merkep 

ve atlardır. Merkebin çiftleşmesi üç ay 

tamamlandıktan sonradır. Merkebin “Ebu 

Cahş” gibi künyeleri vardır. Birçok merkep 

türü vardır: Kimi uysal ve hızlı olur, kimi 

huysuz ve yavaş. Merkep yol göstericilikle 

nitelenir. 

Ebu Yesare’nin merkebi güç kuvvette 

darbı mesel olmuştur. Siyah bir merkeptir. 

Bu merkep kırk sene insanları Mina’dan 

Müzdelife’ye taşımıştır. Halit b. Safvan ve 

Fadl b. İsa el-Rekkaşi binek olarak merkebi 

tercih ederlerdi ve yolda Ebu Yesare’yi hüccet 

kabul ederek onun peşinden giderlerdi. 

Bir bedevi şöyle demiştir. Merkep kötü 

bir binektir. Ayağa diksen çöker kalır, uzaklaşsan 

yılışır, dışkısı bol, yardımı azdır, kaçarken 

hızlı, işte yavaştır, ne savaşta iş görür, 

ne mihir olarak verilir ne de süt verir. 

Zemahşeri merkeple ilgili şu nükteyi 

yapmıştır: “Merkep ve üstündeki iki merkeptir, 

üstteki merkep alttakinden daha 

şerlidir”. Araplardan bazısı ne kadar işleri 

düşse de merkebe binmezler. Anlatılır ki bir 

adamın bir merkebi bir köpeği bir de horozu 

varmış. Horoz uyuyunca onu namaza kaldırır, 

köpek uykudayken onu korur, merkepse 

yolculuklarda onu taşırmış. Ne var ki bir 

tilki gelip horozu yemiş. Adam “vardır bir 

hayır” demiş. Ardından köpek de telef olmuş, 

adam “la havle” çekmiş. Son olarak bir 

kurt gelip eşeğinin karnını yarıp öldürmüş. 

Adam yine “vardır bir hayır” demiş. Sonra 

mahalleden komşularının evleri bir saldırıya 

uğramış ve neleri varsa alınmış. Adam komşularının 

boş evlerine bakakalmış. Onlara 

her şeyin hayvanlarının çıkardıkları gürültüden 

dolayı alındığı söylenince adam da “demek 

ki benim hayvanlarımın telef olması 

hayırlı olanmış, kim Allah’ın lütfunu bilirse 

onun fiillerinden razı olur” demiş. 

MAHLUKATTAKİ ACAİBLİKLER 

İmam Zekeriya b. Muhammed b. 

Mahmud el-Kazvini’ninAcaibu’l-mahlukatve’l-hayvanat 

ve garaibu’l-mevcudat isimli 

eserinde şunlar kaydedilmiştir: Merkep öyle 

bir hayvandır ki soğukta azaları uyuşur, gücü 

sınırlıdır, ancak hafızası son derece güçlüdür. 

Bir yoldan bir kez geçtiğinde onu bir daha 

unutmaz. Merkep sahipleri yolunu şaşırdıklarında 

onu kendi haline bırakırlar ve o farklı 

yolları denedikten sonra doğru yolu bulur 

ve yolu doğrulttuğunda başını, kulaklarını 

ve kuyruğunu sallar. 

İddia edilmiştir ki köpek merkebin anırmasını 

duyduğunda acı çeker. Merkep kulaklarını 

öne eğdiğinde anırmaz. Koyun kurt 

tarafından kıstırıldığında korunurum ümidiyle 

nasıl kurda kafa tutuyorsa bir merkep 

de önünde dikilen bir aslan görse bir faydası 

olur ümidiyle ona saldırabilir. 

Belinas Kitabu’l-havâs’ta “susuz bir domuz 

merkebin sırtına binse merkep su içtiğinde 

domuz ölür” demiştir. 

Dipnot: 

(*)Ca’fer Kumeyha Mısırlı şairdir. Bu yazıEl-Müctemaa dergisinden 

Yusuf Tercüman tarafından çevrilmiştir. 

o 


Mektup 

Nevzat Yüksel 

BİR ÖĞRENCİNİN MEKTUPLARI 

Mektup :1 

Sevgili kardeşim Selim, 

Mektubunu alınca bilsen ne kadar sevindim. 

Onu okurken bir an seni yanımda sandım. 

Eski günleri hatırladım. Bu ayrılığa alışabilecek 

miyim bilemiyorum. Senin gibi bir 

dostu bulmak çok zor çünkü. Seninle uzun 

senelere dayanan sağlam bir dostluğumuz 

oldu. Önce ilköğretimin birinci sınıfında 

aynı sırayı paylaştık ve altı yıl aynı sınıfta 

okuduk. Bu süre içinde iyi bir dostluk oluşturduk. 

Ekmeğimizi, suyumuzu; sevinçlerimizi, 

acılarımızı paylaştık. Ne güzel günlerdi 

onlar. 

Şunu şimdi daha iyi anlıyorum ki bizim 

dostluğumuz kardeşlikten de öte bir şeymiş. 

Gerçek dostluk denilen şey bu olmalı herhalde. 

Ben, her şey geçmişte kaldı demiyorum. 

İnanıyorum ki bir gün yine beraber olacağız. 

Ya lisede, ya üniversitede ya da hayatın herhangi 

bir evresinde. Ayrı yerlerde bulunmak, 

bizim dostluğumuzu zayıflatamayacak; çünkü 

biz, dostluğumuzu sağlam temeller üzerine 

kurduk ve kalıcı bir dostluk için ant içtik. 

O günü, ant gününü hatırladım şimdi. 

Kar lapa lapa yağıyordu. Bizse, neşe içinde 

okuldan evlerimize dönüyorduk. Aniden 

yoldan kayarak çıkan bir otomobil, üzerimize 

doğru geliyordu. Şükür Allah’a ki sen üzerimize 

gelen arabayı zamanında fark ettin ve 

bir hamleyle kendini de beni de kurtardın; 

yoksa ikimiz de arabayla duvar arasında kalıp 

ezilecektik. Sonra da yuvarlandığımız 


karlar üzerinden kalkarken, nedendir bilmem 

gülmeye başladık. O gün, hayatımızın 

sonuna kadar candan iki dost olarak kalacağımıza 

dair söz verdik. O günden bu güne 

neredeyse iki yıl geçti; ama dostluğumuza bir 

gölge düşmedi; hatta dostluğumuz daha da 

güçlendi. 

İşte ilk mektubunu okurken bunları düşündüm 

ve seni özlemle andım. 

Değerli arkadaşım, seni unutmayan elbette 

yalnızca ben değilim. Sınıfımızdaki ve 

mahallemizdeki arkadaşlar, öğretmenlerimiz 

ve ailem de seni unutmadılar. Gidişinin 

ilk günleri, hep seni andık ve senin yokluğuna 

bir türlü alışamadık. Bu arada, herkes 

seninle ilgili haberleri benden soruyor. Bu da 

beni gerçekten mutlu ediyor. 

Senin sınıfımızdaki yerin iki hafta kadar 

boş kaldı. Sonra yeni bir öğrenci verdiler 

sınıfımıza. Sınıf öğretmenimiz, onu senin 

yerine; yani yanıma oturttu. Onu, henüz pek 

tanımıyorum; yalnız başarılı bir öğrenci olduğunu 

hemen ilk derslerde belli etti. 

Mektubunda, bulunduğun yere pek alışamadığını 

yazıyorsun. Umarım zamanla 

alışırsın. 

Senden, yeni arkadaşların, okulun ve yaşadığın 

şehirle ilgili yazılarını bekliyorum. 

Annene, babana ve kardeşine selamlarımı 

gönderiyorum. 

Hoşça kal. 

Metin 

Mektup : 2 

Değerli arkadaşım, 

Okuldan eve geldiğimde kapıyı açan annem, 

beni görünce: ’Müjde oğlum!’ dedi. Bu 

müjdenin, senden beklediğim mektupla ilgili 

olduğunu tahmin ettim. Anneme:’Selim’in 

mektubu mu’ dediğimde, annem şaşırıp, 

bana:’’Evet; ama bunu nereden biliyorsun’’ 

dedi. Ben de : ‘İçime doğdu, zaten bugünlerde 

bu mektubu bekliyordum.’’ dedim. Annem, 

arkasında tuttuğu mektubu bana uzattı. 

Anneme teşekkür edip gönderdiğin mektubunu 

aldım, odama geçtim ve hemen okumaya 

başladım. 

Mektubunda; evini, okulunu ve semtini 

o kadar güzel anlatmışsın ki gözlerimde bütün 

ayrıntılarıyla adeta canlanıverdiler. 

Okulunun, evinize yakın olduğunu ve okula 

yürüyerek gittiğini yazmışsın. Buna sevindim. 

Kardeşim, 

Sana, geçen mektubumda kısaca değindiğim 

yeni sıra arkadaşımı, bu mektubumda 

biraz daha tanıtmak istiyorum: Adı Mustafa. 

Pek konuşmuyor; ama konuşunca da çok 

güzel şeyler anlatıyor. Onu dinlerken hiç 

sıkılmıyorum; ayrıca ondan yeni şeyler de 

öğreniyorum. 

İçimden bir ses, onun iyi bir insan olduğunu 

söylüyor bana. Sanırım onunla iyi birer 

arkadaş olacağız. 

Geçen gün müzik dersimize öğretmenimiz 

gelmedi. Biz de Mustafa ile biraz sohbet ettik; 

kendimizden ve ailelerimizden bahsettik. 

Çok zevkli geçti sohbetimiz. Böylece, birbirimizi 

daha yakından tanımış olduk. 

Üç kardeşler. Mustafa, ailenin en büyük 

çocuğu. Kız kardeşi Ayşe, ilk öğretimin 

üçüncü sınıfına devam ediyor. Erkek kardeşi 

Yavuz ise henüz okula gitmiyor. Annesi 

avukat. Bir kadın sivil toplum örgütünün 

danışmanlığını yapıyor. Babası ise makine 

mühendisi. Ankara’daki çalıştığı şirket, onu 

kentimizde yeni açacağı fabrikada görevlendirmiş. 

Onlar da buraya taşınmışlar. 

Mustafa, çok iyi masa tenisi oynuyor. 

Okulumuzun tenis takımına da seçildi. Doğ- 


usu onunla oynarken oldukça zorlanıyorum. 

Farklı bir stili var. 

Bu arada, onunla ilgili ilginç bir durumdan 

da söz etmek istiyorum. Onu uzun zamandır 

izliyorum. Onda dikkatimi çeken bir 

şey var. Örneğin, ders çalışmaya veya bir şey 

yemeye başlarken dudakları kıpırdıyor. Bir 

şey duyulmuyor; ama ben onun bir şey söylediğine 

inanıyorum. Ne söylüyor Mustafa 

diye merak ediyorum. Dayanamadım; sonunda 

bunu, ona sormaya karar verdim. 

Geçen gün, ikimiz de okul kantininden simit 

almıştık. Simitlerimizi yemeğe başlarken 

yine dudakları kıpırdadı Mustafa’nın. Tam 

sırasıdır diyerek sorumu yönelttim kendisine. 

Gülümsedi önce; sonra da anlatmaya başladı. 

Söylediği şey, ‘Besmele’ imiş. Din Kültürü 

Dersi’nde öğrendiğimiz, Türkçesi, ‘Esirgeyen 

bağışlayan Allah’ın adıyla’ olan ‘Bismillah’ 

sözü yani. Çok şaşırdım. Anlattıkları çok 

ilginç geldi bana. Bu sözün, dinimizin adeta 

parolası olduğunu ve her güzel işe başlarken 

söylenmesi gerektiğini belirtti. 

Evet Selim, yeni sıra arkadaşım Mustafa 

işte böyle biri. Senin de burada olup onu 

tanımanı isterdim. 

Selim! Şimdilerde ne okuyorsun Biliyorsun, 

her ay en az bir kitap okuyacağımızı ve 

bunu hiç aksatmadan sürdüreceğimizi kararlaştırmıştık. 

Bana, şimdi okuduğun kitabın 

adını yazarsan ve kitap hakkında bilgi verirsen 

çok memnun olurum. 

Şu an benim okuduğum kitap, ‘Çocuk 

Kalbi’ adını taşıyor. Yazarı ise Edmond De 

Amicis. Kitap, bir öğrencinin, öğrenim gördüğü 

okuluyla ilgili anılarından ve kendisine 

yazılan mektuplardan oluşuyor. 

Şimdilik bu kadar yazıyorum. 

Selamlar. 

Metin 

Mektup 3: 

Sevgili kardeşim, 

Bu, senin gönderdiğin üçüncü mektubuna 

verdiğim cevap oluyor. Zaman ne kadar 

da çabuk geçiyor değil mi 

Sana, bu mektubumda güzel bir haber vereceğim. 

Türkçe öğretmenimiz Mesut Bey, 

yazılı sınavlarda yüz puan alan öğrencilere, 

birer kitap hediye edeceğini söyleyince çok 

şaşırdık; çünkü bu güne kadar böyle bir şeyle 

karşılaşmamıştık. Doğrusu bu habere çok 

sevindik. Sınav, bu mektubu sana göndermeden 

bir hafta önce yapıldı. Büyük bir merak 

içinde sınav sonuçlarını bekliyorduk. 

Öğretmenimiz, sınavdan birkaç gün sonra 

notlarımızı okumaya başladığında, kalbimin 

‘küt küt’ attığını duyuyordum. Aslında sınavım 

iyi geçti; ama yine de heyecanlıydım. 

Sıranın bana gelmesini sabırsızlıkla bekliyordum. 

Az sonra sıra bana geldi. Öğretmenimiz, 

öğrenci numaramı söyledi; ama sınav 

notumu okumuyordu. Gülümseyerek yüzüme 

bakıyordu sadece. Bu ise, heyecanımı 

daha da arttırıyor, kafamın içindeki ‘acabaları’ 

çoğaltıyordu. 

Sınıf, büyük bir sessizlik içindeydi. Çıt 

çıkmıyordu sınıftan. Herkes sonuçları merakla 

bekliyordu. Bense heyecandan ölmek 

üzereydim. Birden öğretmenimizin sesi kulaklarımda 

çınladı. Ardından da büyük bir 

alkış koptu: ‘’Metin Alp, yüz puan!’’ 

Arkadaşlarımdan beni ilk tebrik eden 

Mustafa oldu. Onun, benim yüksek not alışıma 

sevindiğini gözlerinden okudum. Notlar 

okunmaya devam ediyordu. Bendeki 

heyecan, bu kez Mustafa’ya ve diğer arkadaşlarımıza 

geçti. 

Benle birlikte iki kişi daha yüksek not 

alarak ödül almaya hak kazandı. Kim olduk- 


larını merak ediyorsundur herhalde. Biri, her 

zamanki gibi Zeynep! Diğeri mi Haydi tahmin 

et bakalım. Neyse, onu da ben söyleyeyim: 

Mustafa! 

Mustafa, bu sınavın sürprizi oldu. O böylece, 

almış olduğu bu notla başarılı bir öğrenci 

olduğunu da kanıtladı. 

Öğretmenimiz, sınav sonuçlarını okuduktan 

sonra bizi; yani beni, Mustafa’yı ve Zeynep’i 

yanına çağırdı. Bizi tebrik edip başarılarımızdan 

övgüyle söz etti ve ödüllerimizi 

verdi. Büyük bir sevinçle aldık ödüllerimizi. 

Sonra yerlerimize geçtik. Çok heyecanlıydım. 

Öğretmenimin bana aldığı kitabı 

merak ediyordum. Hediye paketini hemen 

açtım. Kitabın adını sen de merak ediyorsun, 

değil mi Evet, bu bir şiir kitabıydı. Kitabın 

adı: Çile. Şairini tanıyorsun: Necip Fazıl. 

Öğretmenimizin, geçen yıl bütün sınıfa ezberlettiği 

‘Sakarya Türküsü’ adlı şiirin şairi. 

Çok uzun, ezberlemesi zor olur diyerek önce 

itiraz ettiğimiz; ama sonra zevkle ezberlediğimiz 

şiirin şairi. Nasıl başlıyordu: ‘’İnsan bu, 

su misali, kıvrım kıvrım akar ya; / Bir yanda 

akan benim, öbür yanda Sakarya.’’ Bu şiiri 

kolay ezberleyebilmemizin en önemli nedeni, 

elbette ki şiirin çok güzel oluşuydu. Bunun 

yanında, öğretmenimizin, şiiri, şairinin hayatından, 

edebiyat anlayışından ve fikir mücadelelerinden 

bahsederek açıklaması ve 

şiiri çok güzel yorumlayarak okuması da şiiri 

severek ezberlememizde önemli birer etkendi. 

Bu kitap, benim için çok önemliydi. Daha 

önce bir çok ödül aldım; ama bu onlardan 

çok farklıydı. 

Değerli arkadaşım! Bir süre sonra, okuman 

için bu kitabı sana göndermeyi düşünüyorum. 

Selim, hatırlıyor musun, Mesut öğretmenin 

sınıfımıza geldiği ilk günü, ilk dersini 

Hep anlatıyor, anlatıyordu; yapmamız, uymamız 

gereken bir sürü şey. Doğrusu hiç 

hoşlanmamıştık ondan. ‘’Bu öğretmenden 

çekeceğimiz var!’’ diyorduk; ama sonra, ilk 

dersinde hiç sevmediğimiz bu adam, giderek 

bizlerin en yakın dostu, en sevdiğimiz öğretmenimiz 

oldu. 

Konuşmasıyla, ders anlatışıyla, içtenliğiyle 

hepimizi kendisine bağlayan o değil miydi!. 

Onun derslerini dört gözle bekler olmamış 

mıydık!. 

Her şeyi, ama her şeyi bir yana bırakalım; 

yalancılığın ne kadar kötü bir şey, dürüstlüğün 

ise ne güzel bir erdem olduğunu öğrencilerine 

ondan daha iyi anlatabilen bir öğretmen 

var mıydı!. 

Dersini sevdiren, kitap okuma alışkanlığını 

bizlere kazandıran; dahası, kendimize 

güvenmeyi öğreten oydu. 

Geçenlerde, ders çıkışında beni yanına 

çağırdı ve seni sordu. Mektuplaştığımızı söyleyince 

buna sevindi ve sana selamlarını 

iletmemi söyledi. 

Senin, ona yazacağını biliyorum. Şahsen 

senin yerinde olup, onunla mektuplaşabilmeyi 

çok isterdim. 

Bu arada, göndermemi istediğin kitapları 

aldım, gönderiyorum. Sanırım birkaç gün 

içinde elinde olur. 

Selamlar. 

Metin 

o 


Kitap-Dergi Tanıtma 

Katip Sezer 

MÜCÂHİD KOCA’DAN KİTAPLAR(1) 

Velûd yazar, M. Koca’nın elimize ulaşan 

eserlerine bir bakış: 

1-) Alaturka Divan: 

Kasideler. (III şiir kitabıymış!..) 

Münacat: 

“Başta Şükriyle “kitab’a“Selam sensin 

I.Sonda Zikriyle hitaba özlerim yakınlığını 

Allah Başla” 

Başlar ve Biter. 

Buna “postmodern” dedik. Çünkü adı ve 

özü eski, tanzimi yeni. 

II.Kısım, az daha dolu satırlıdır. 

NAAT: “Efendisi 

Hürlerin 

Kurtarıcısı 

Kölelerin” 

Diye başlayıp süren; oldukça ilginç başlıklarla 

sergilenen şiirler, gazeller, “Rubailer” 

diye dörtlükler sıralanıyor. 

Yarıdan sonra “Beytler” diye kısa özlü 

sözlere varıyorsunuz. 

Tabii kullanılan tabirler Divan Edebiyatından 

alınma. Ama pasajlar modern sözler. 

Diziliş, serbest, kafiye ve vezn yok… Yani 

postmodern dedik işte: Elbise eski, içindekiler 

yeni… 

Kılıç ve Kelebek 

Bu da Mücâhitten: 

Ebcedhan, Ermiş Sevinci, 

Yıldızdan Feleğe, 

Bosna Kitabı 

Dağ Çağrısı, 

Kudus’e Ağıt diye devam eder şiir kitapları. 

Onların görüntüsü de “ALATURKA” gibi. 

Sûrnâme ve övülmüş şehir de sanki karma 

gibi. Ama “Övülmüş Şehir” tarihi roman görünümündedir. 

*** 

Övülmüş Şehir İstanbul’sa Övülen komutan 

da Fatihse; öven Resulullah. Ama M. Koca 

bunu ifade de edebiyat câhili ilâhiyatçıların 

tabirini kullanmış: Hz. Peygamber!.. Ne demek; 

Efendi Peygamber… 

Hayır ya Peygamber Efendimiz deyin, ya da 

Allah Resulü… 

Kutluyorum M. Koca’yı. 

Daha ilk bölümde; Şehzade Mehmed’in; 

fen, sosyoloji, astronomi, matematik, tarih, 

coğrafya ve askerlik bilgileriyle haşır-neşir 

olduğunu söylemekle; İslâmi bilginin tabanına 

konacakları işaretliyor. Yani Molla kafasına 

uymuyordu… 


Birinci bölümde Fatih’in Manisa hayatı. 62 

bölümden oluşuyor. Son bölüm Fetih sembolü, 

Ayasofya’da ilk Cuma namazıyla bitiyor. 

*** 

Sûrnâme- M. Koca 

Düşüncelerini; özlü manzum kıssalar ve 

anekdotlarla kısa kısa notlar gibi sıralamış. 

Yeni bir anlatım tarzı 

-Millet, Devleti Medeniyet. 

-Üstad (Hoca+Rehber) 

-Tasavvuf, açlık, uykusuzluk, yalnızlık, yoksulluk. 

………………… 

-Adalet, 

-Kadın 

-Ölüm 

-Vasiyyet… gibi bölüm ve bahislerle bir koza 

örmüş, bir hazine doldurmuş. 

Girişte: Şâir Besmele, Hamdele, Salvele… 

ile başlıyor. 

243 sayfalık bir çalışma. 

Yer yer manzum vecize ve öğütlerle süslenmiş 

zevkle okunacak kitap. 

Küdüs’e Ağıt 

Lirik şiirlerden oluşuyor 

“Kimlik” ilk manzume. 

Önümde Yahudi. 

Ardımda Bat Tuzağı. 

Kudüs yüzün 

Tel Aviv tersimdi. 

Kudüs benim 

Ey Yahudi sen neci 

Dipnot: (1) Yazarı tebrik ediyoruz. Bize gönderdiği için 

de teşekkür sunarız. Tanıtmalarımız kısa olsa da, inşallah 

isabetlidir. (K.S) 

RIFKI KAYMAZ KİTABI 

Bazı kurumlar, mensuplarını kaybedince; 

onu tanıtan kitap neşrederler bu çok önemli 

bir tavırdır. TYB de bu güzel işi yapmış ve 

‘’Rıfkı KAYMAZ Kitabı’’ diye bir eser neşretmiş. 

Biz de gördük, sevindik-övündük 

ama Kemal Edip KÜRKÇÜOĞLU’nun bir 

gazelinde: ‘’Abdi Mümin, övünmezde yerinmezde…’’ 

fetvasının mefhumu muhalifiyle, 

gerindik! 

Çünkü Rıfkı herkesten önce bizimdir: 

1969–73 yıllarında Erzincan’da öğretmenlik 

yaparken; Rıfkı üniversite talebesiydi; bizim 

çevremizdeydi. Erzincanda beni çevreleyenler: 

- Önce büyük halk kitlesi 

- Sonra öğretmen kadrosu (bütün üyelerdekiler) 

- Sonra, Rıfkı gibi üniversitedeki değerler; 

Rafet AKPINAR (r.a),Orhan AKTEPE 

- En son imam hatipli talebelerim. 

Bu dört katkı mahfaza içinde yaptık, yapacaklarımız! 

Şimdi işin neresindeysek, oradayız: 13 kasımda 

Rıfkı’yla birlikte K.Alb.Faruk 

SUNGUR (Şehid) ve (Hattat) Yusuf 

ERGÜN’ü andık. 

Evet Rıfkı KAYMAZ kitabında neden 

benim beyanım yok; Çünkü bilgim yoktu. 

Bunu vebali ise bu hayrı işlerken; asılları 

ihmal eden T.Y.B nedir!... 

- Yani biz TYB nin ilkleriyiz, bu bir. 

- Rıfkı KAYMAZ’ıda en yakından tanırız 

ve dergilerimizde eserlerini neşretmişiz. 

- Onun çıkardığı dergilerde yazmışız 

(Muştu). 

- Edebiyatın İslamcası kitabımızda da 

ona özel bölüm ayırmış emek ve ihlasını 

övüp tanıtmışız. 

Anlayan varsa bu kadar yeter. 

Vesselam 

Not: Bu kitapta yazılanların en içtenlikle ve gerçekçisini işaret 

etmek borcundayım ki ( yakından tanımanın tabii meyvesi 

olarak..) ; kitabın 116. sayfasındaki son paragraftır ve gerçekten 

samimi arkadaşı Orhan AKTEPE’ye aittir : ‘’Rıfkı beni daima 

teşvik etti. Bu konuda ondan çok yardım görmüşümdür. Rıfkı, adı 

gibi çok merhametli idi. Asla öfkelenmez, yüksek sesle konuşmaz, 

kimse ile asla tartışmaz bir karaktere sahipti. Kızınca yüzü kızarır 

ama yüzünden asla tebessüm eksilmezdi. Hiç düşmanı olmadı. 

Herkese dostça davrandı. Hayatı refah içinde geçmedi. Kanaatkârdı, 

dünyaya hiç meyletmezdi. Onun güzel özellikleri saymakla 

bitmez, o gerçek bir mütevekkil mümin, arkasını dönmeyen bir can 

dostu idi. Allah gani gani rahmet eylesin, nur içinde yatsın… 


Farklı bir kitap 

İnceleme ve tanıtım çalışmasıdır: 

Yazan: Feyzettin Ekşi: 1982 Amasya doğumlu; 

1999 Merzifon İmam-Hatip Lisesi, 

2004’de Konya İlâhiyat mezunu. Marmara 

İlâhiyatta mastır yaptı. Hâlen Akdeniz Üniversitesi 

İlâhiyat Fak. Arapça okutmanıdır. 

Konu: Üveys Vefâ Erzincani’nin hayatı 

ve “Edebü’d-Dünya ve’d-Din şerhine dair 

tanıtmalar ve “belge” niteliğindeki notlar. 

Beyan Yayınevinde 2011’de basılan eserin 

özellikleri: 

1-Osmanlı din âlimi ve huzur derslerine 

ulaşacak kadar çağının kültür ve ilmini uhdesinde 

toplamış bir âlim olan Üveys Vefâ ki, 

Erzincan’da doğmuş ve ilk kültür ve kimliğini 

o iklimde kazanmış olması dikkat çekicidir. 

2-Araştırmacının tesbiti ve ilânıyla; Osmanlı’nın 

çözülme döneminde; Arapça, 

Farsçaya ilâveten Fransızcayı öğrenmiş; 

Arapça şerh yazacak kadar lisan ve ilim 

vakafiyeti dikkat çekicidir. (arka kapağa 

bakınız) 

3-Bu âlimin günümüze taşınması ise; Prof. 

olan oğlunun eliyle oluşu da ayrı ve ilgi konusu: 

Çünkü öteden beri şahid olduğumuz 

durum: “Âlimin evladının başka havalarda 

gezmesi, onu ancak merakların bulup gün 

yüzüne çıkarması gelenek olmuştur adeta… 

4-Üveys Vefâ (araştırmacının tesbitine 

göre) Erzincan çevresinin tasavvuf kültürünü 

de oradaki âlim ve şeyhlerden aynı zamanda 

elde etmiş bir nasiplidir: 

(1861-1946) yılları arasında yaşamış. Erzincan’daki 

hocaları: M. Hamdi Erzincani, 

M. Sami Erzincani (Piri Sami) Osman Feyzi, 

İstanbul’daki hocaları ise; M. Sabit Efendi, S. 

Mehmet Âtıf, (şâir) Tokatlı Ahmet Nuri 

Efendi, Harputlu Abdullatif Efendi… sayılmış. 

5-Hocalığı: Bayezid Camii (üniversitesi) 

Ayasofya ‘da Hadis okutmuş.. 

Nişanlar ve ödüller verilmiş. Huzur dersleri 

hocalığına kadar yükselmiş… 

6-Bu çalışmada: O günkü okulların programlarından 

örnekler de var: H. Hüsnü Erdem, 

A. Rıza Hakses… gibi maruf zevatın 

da ondan ilim aldığı kayıtlıdır. On bir kadar 

de telif veya şerh olarak eserinin isimleri var. 

Maverdinin-Edebu’d-dünya ve’d-din şerh de 

baştadır tabii. 

Aldığı icazetlerin süretleri de derecedilmiş… 

(önemlidir tabii.) 

Son söz: Araştırmacının (bilmem Türkçe 

söyleyiş hatası mıdır, yoksa dizgi baskı hatası 

mı) Bir iki zelle tesbit ettik. Dikkate sunarız: 

26.Sh.de Rüştiye Mektebine muallim olarak 

tayin olur” hatalı olur. (Tayin edilir veya 

olunur) 

27.Sh.de “…Deprem sonrasında” dememeliydi; 

sırasında doğrusu… Atıf Bey’in 

“manzum gazelleri” söyleyişi çok ayıptır! 

Düzeltsin… 

DERGİ TANITIM 

Şu anda neşredilen ve Batı havasında; 

“Revue” diye adlandırılan araştırma dergisinin 

iki sayısı elimize ulaştı: 

Dergi: “Şam Arap Dili Topluluğu” tarafından 

üç ayda bir neşredilir. 1339’da kurulan 

cemiyetin yayın organıdır. 

Dr. Mahmud el-Haseni’nin editörlüğünde 

çıkan derginin, yazıları arasında hikâye 

yazarı Mahmud Müflih’i görmemiz, bizi daha 

cesaretlendirmiştir. 

Hedefi; Arap Dili’nin bozulmasını önlemektir. 

İçindekiler: 

-Arap dilinin yayılması sorumluluğu. 

-Vefat edenler. 

-Şiir (ve) kültürün kurucusu. 

-Hadis (ya Âdemoğlu) 

E-mail: mla@net.sy 


İktibas 

Söyleşi 

“ŞÂİRE NEBİLE EL-HATİBE” İLE EL-EDEB EL-İSLÂMİ’DE 

YAPILAN SÖYLEŞİ 

DİE Birliği’nin yayın organı “El-Edeb El-İslami” 72.sayısında, Şemsettin Durmuş’un söyleşisinden alınmıştır. 

“Şâire Nebile El-Hatibe” hakkında, 

Riyad’da yayımlanmakta olan El-Edeb El- 

İslâmi dergisinde çıkan söyleşiyi okuduk. 

Orada şâire Nebile Hanımın iyi bir şâire olduğunu 

öğrendik. Biz, sadece şâire hakkında 

özlü tanıtmayı alıyoruz: 

Nebile Hatibe: 1962’de Ürdün’ün Zerka 

ilinde doğdu. 

Ve Filistin’in Nablus yakınlarında Bazen 

köyünde büyüdü. 1996’da Ürdün Üniversitesi’nde 

İngilizce bölümünden mastır yaptı. 

Şu an Ürdün’de İslâmi Edebiyat Birliği 

Şube Başkanlığını yürütmektedir… Daha 

önce de, İslâmi Edebiyat Komisyon Başkanıydı. 

Şâire Nebile, daha önce de, Genel Arap 

Yazarları Şâirleri birliği üyesiydi. Aynı zamanda 

Ürdünlü Edib Yazarları üyesidir. 

Onun birçok yazar-edebiyat ve kültür kulüplerine 

üyeliği vardır… 

Dört tane şiir kitabı çıktı. Onlardan: 

-Bazan Rüzgârı, 

-Akılda Kalanlar, 

-Ateş Çemberi, 

-Ruh Kamaşması… bilinmektedir. 

Şiir sahsında birçok ödüle de sahiptir. 

Meselâ: İlk ödülü Ürdünlü yazarlar arası 

Hikâye müsabakasında; 

1-)1995’de “ASALETLİ AĞLAYINCA” 

aldığı ödül… 

2-)1996’da yine ilk şiir ödülünü de Ürdün 

Üniversitesi gençler arası şiir müsabakasındandır. 

3-)Ayrıca Kuveyt’te çıkan Seyyidet el- 

Ula’ dergisinin açtığı yarışmada 2000 yılında 

derginin baş eylemi olarak, şâirenin ödül 

almasıyla taçlandı… Daha neler ve neler… 

Nebile Hanım’ın mastır çalışması sonra; 

Ürdün’deki özel CEREŞ Üniversitesinde bir 

yeni tez tartışırken gündeme geldi: 

Nazik El-Melâike (solcu-Iraklı şâire) ve 

Nebile el-Hatibe’in şiirinde “Kadın Arapçası” 

idi konu… 

Bu tartışmada bir profesör hanım “Kadın 

Edebiyatı” tabiri üzerine konuştu. Bana sordu: 

“Sen, sözünü ettiğimiz şârienin kitabındaki, 

anlattığına evet” der misin 

Hâlbuki ben diyorum ki; edebiyatı yapanın 

cinsiyeti ne olursa olsun, kadının dili ile 

erkeğin dili arasında ilgi veya ilgisizlik var 

Örnek olarak, şu kadın şâireyi ve sözünü 

alalım: 

“At gece ve çöl beni tanır, 

Kılıçta, mızrakta, kâğıtta, ve kalem de tanır…” 

Yine erkek şâire de şunu söylemek olmaz: 

“Noldu babam hamzaya gelmedi. 

Gölgeleniyor bize verilen evde, 

İstemiyor çocuğumun doğmasını. 

Vallahi bu bizim elimizde değil, 

Biz bize verileni alırız… 

Biz çiftçinin ektiğiyiz, 

Aramıza ne ektiyse, o biter…” 

Divanların da bazısı, Batı dillerine de 

çevrilmiş basılmıştır, Nebile Hanım’ın. 

Not: Bu kısa bilgi ve tanıtma: Üstad 

Şemseddin Durmuş’un röportajından özettir. 

(İ.E.D) 


İktibas 

Şehriyar 

(Bu şiir, Azeri Edebiyatının şaheseridir. Şehriyâr da ünlü bir şâir İslâmi hassasiyeti olan ünlü bir şâirdir. 

Eser, bir destandır adeta. O yüzden bölmek olmazdı; bütünlük içinde okunsun dedik.) 

HEYDER BABA’YA SELAM* 

Heyder Baba, ıldırımlar şakanda, 

Seller, sular şakkıldayıb akanda, 

Kızlar ona saf bağlayıb bakanda, 

Selâm olsun şevkatize, elize, 

Menim de bir adım gelsin dilize. 

Heyder Baba, kehliklerin uçanda, 

Göl dibinden dovşan kalkıb, kaçanda, 

Bahçaların çiçeklenib açanda, 

Bizden de bir mümkün olsa, yâd ele, 

Açılmayan ürekleri şâd ele. 

Bayram yeli çardakları yıkanda, 

Novruz gülü, kar çiçeği çıkanda, 

Ağ bulutlar köyneklerin sıkanda, 

Bizden de bir yâd eyleyen sağ olsun, 

Derdlerimiz koy dikkelsin dağ olsun. 

Heyder Baba, gün dalıvı dağlasın, 

Üzün gülsün, bulakların ağlasın, 

Uşaklarun bir deste gül bağlasın, 

Yel gelende ver getirsin bu yana, 

Belke menim yatmış bahtım oyana. 

Heyder Baba, senin üzün ağ olsun, 

Dört bir yanın bulak olsun, bağ olsun, 

Bizden sora senin başın sağ olsun, 

Dünya kazov-kader, ölüm-itimdi, 

Dünya boyu oğulsuzdu, yetimdi. 

Heyder Baba, yolum senden keç oldu, 

Ömrüm keçdi, gelenmedim geç oldu, 

Heç bilmedim gözellerin neç oldu, 

Bilmezidim döngeler var, dönüm var, 

İtginlik var, ayrılık var, ölüm var. 

Heyder Baba, igit emek itirmez, 

Ömür geçer efsus bere bitirmez, 

Nâmerd olan ömrü başa yetirmez, 

Biz de vallah unutmarık sizleri, 

Görenmesek helâl edin bizleri. 

Heyder Baba, Mir Ejder seslenende, 

Kend içine sesden-köyden düşende, 

Aşık Rüstem, sazın dillendirende, 

Yadındadır ne hövlesek kaçardım, 

Kuşlar tekin kanad çalıb uçardım. 

Şengülava yurdu, aşık alması, 

Gâh da gedib orda konak kalması, 

Daş atması, alma-heyva salması, 

Kalıb şirin yuhu kimin yadımda, 

Eser koyub, ruhumda her zadımda. 

Heyder Baba, Kuru gölün kazları, 

Gediklerin sazak çalan sazları, 

Ket kövşenin payızları, yazları, 

Bir sinema perdesidir gözümde, 

Tek oturub, seyr ederem özümde. 

Heyder Baba, Karaçemen caddası, 

Çovuşların geler sesi, sedası, 

Kerbelâ’ya gedenlerin kadası, 

Düşsün bu aç, yolsuzların gözüne, 

Temeddünün uyduk yalan sözüne. 

Heyder Baba, şeytan bizi azdırıb, 

Mehebbeti üreklerden kazdırıb, 

Kara günün ser-nüviştin yazdırıb, 

Salıb halkı bir-birinin canına, 

Barışığı beleşdirib kanına. 

Göz yaşına bakan olsa, kan akmaz, 

İnsan olan hancer beline takmaz, 

Amma hayıf, kör tutduğun burakmaz, 

Behiştimiz cehennem olmakdadır, 

Ziheccemiz meherrem olmakdadır. 

Hazan yeli yarpakları tökende, 

Bulut dağdan yenib kende köçende, 

Şeyhülislam gözel sesin çekende, 

Nisgilli söz üreklere deyerdi, 

Ağaçlar da Allah’a baş eyerdi. 


Daşlı bulak daş-kumunan dolmasın, 

Bahçaları saralmasın, solmasın, 

Ordan keçen atlı susuz olmasın, 

Deyne bulak, hayrın olsun, akarsan, 

Ufuklara humar-humar bakarsan. 

Heyder Baba, dağın daşın seresi, 

Kehlik okur, dalısında feresi, 

Kuzuların ağı, bozu, karası, 

Bir gedeydim dağ-dereler uzunu, 

Okuyaydım: 'Çoban, kaytar kuzunu'. 

Heyder Baba, Sulu yerin düzünde, 

Bulak kaynar çay çemenin gözünde, 

Bulakotu, üzer suyun üzünde, 

Gözel kuşlar ordan gelib keçerler, 

Halvetleyib bulakdan su içerler. 

Biçin üstü sünbül biçen oraklar, 

Ele bil ki, zülfü darar daraklar, 

Şikarçılar bildirçini soraklar, 

Biçinçiler ayranların içerler, 

Bir huşlanıb, sondan durub biçerler. 

Heyder Baba, kendin günü batanda, 

Uşakların şamın yeyib yatanda, 

Ay bulutdan çıkıb kaş-göz atanda, 

Bizden de bir sen onlara kıssa de, 

Kıssamızdan çoklu gam u gussa de. 

Karı nene gece nağıl deyende, 

Külek kalkıb kap-bacanı döyende, 

Kurd keçinin Şengülüsün yeyende, 

Men kayıdıb bir de uşak olaydım, 

Bir gül açıb ondan sora solaydım. 

Emmecan’ın bal bellesin yeyerdim, 

Sondan durub üs donumu geyerdim, 

Bahçalarda tiringeni deyerdim, 

Ay özümü o ezdiren günlerim, 

Ağac minib, at gezdiren günlerim. 

Heçi hala çayda paltar yuvardı, 

Memmed Sadık damlarını suvardı, 

Heç bilmezdik dağdı, daşdı, divardı 

Her yan geldi, şıllak atıb aşardık, 

Allah, ne koş, gamsız-gamsız yaşardık. 

Şeyhülislam münâcatı deyerdi, 

Meşed Rahim lebbâdeni geyerdi, 

Meşdâceli bozbaşları yeyerdi, 

Biz hoş idik, hayrat olsun, toy olsun, 

Fark eylemez, her n’olacak, koy olsun. 

Melik Niyaz verendilin salardı, 

Atın çapıb kıykacıdan çalardı, 

Kırkı tekin gedik başın alardı. 

Dolayıya kızlar açıb pencere, 

Pencerelerden ne gözel menzere. 

Heyder Baba, kendin toyun tutanda, 

Kız gelinler hena, pilte satanda, 

Bey geline damdan alma atanda, 

Menim de o kızlarında gözüm var, 

Aşıkların sazlarında sözüm var. 

Heyder Baba, bulakların yarpızı, 

Bostanların gülbeseri, karpızı, 

Çerçilerin ağ nebatı sakkızı, 

İndi de var damağımda, dad verer, 

İtgin geden günlerimden yad verer. 

Bayram idi gece kuşu okurdu, 

Adaklı kız bey çorabın tokurdu, 

Herkes şalın bir bacadan sokurdu, 

Ay ne gözel kaydadı şal sallamak, 

Bey şalına bayramlığın bağlamak. 

Şal istedim men de evde ağladım, 

Bir şal alıb tez belime bağladım, 

Gulam gile kaçdım, şalı salladım, 

Fatma hala mene çorab bağladı, 

Han nenemi yada salıb ağladı. 

Heyder Baba, Mirzemmed’in bahçası, 

Bahçaların turşa şirin alçası, 

Gelinlerin düzmeleri, tahçası 

Hey düzüler gözlerimin refinde, 

Heyme vurar hatıralar sefinde. 

Bayram olub, kızıl palçık ezerler, 

Nakış vurub, otakları bezerler, 

Tahçalara düzmeleri düzerler 

Kız-gelinin fındıkçası, henası, 

Heveslener anası, kaynanası. 


Bakıçının sözü, sovu, kağızı 

İneklerin bulaması, ağızı, 

Çerşenbenin girdekânı, mövizi 

Kızlar deyer: “Atıl-matıl, çerşenbe, 

Ayna tekin bahtım açıl, çerşenbe”. 

Yumurtanı göyçek, güllü boyardık, 

Çakkışdırıb sınanların soyardık, 

Oynamakdan birce meğer doyardık, 

Eli mene yaşıl aşık vererdi, 

İrza mene novruz gülü dererdi. 

Novruz Ali hermende vel sürerdi, 

Kâhdan enib küleşlerin kürerdi, 

Dağdan da bir çoban iti hürerdi, 

Onda gördün ulak ayak sahladı, 

Dağa bakıb kulakların şahladı. 

Akşam başı nahırçılar gelende, 

Kodukları çekib, vurardık bende, 

Nahır keçib gedib yetende kende, 

Heyvanları çılpak minib kovardık, 

Söz çıksaydı, sine gerib sovardık. 

Yaz gecesi çayda sular şarıldar, 

Daş kayalar selde aşıb, karıldar, 

Karanlıkda kurdun gözü parıldar, 

İtler gördün, kurdu seçib ulaşdı, 

Kurd da gördün, kalkıb gedikden aşdı. 

Kış gecesi tövlelerin otağı, 

Kentlilerin oturağı, yatağı, 

Buharıda yanar odun yanağı, 

Şebçeresi, girdekânı, iydesi, 

Kendi basar gülüb-danışmak sesi. 

Şücâ haloğlunun Baki savgati, 

Damda kuran samavarı, söhbeti, 

Yadımdadı şestli keddi, kameti, 

Cünemmegin toyu döndü, yas oldu, 

Nene Kız’ın baht aynası kâs oldu. 

Heyder Baba, Nene Kızın gözleri, 

Rakşende’nin şirin-şirin sözleri, 

Türki dedim, okusunlar özleri, 

Bilsinler ki, adam geder ad kalar, 

Yahşı-pisden ağızda bir dad kalar. 

Yaz kabağı gün güneyi döyende, 

Kend uşağı kar güllesin sövende, 

Kürekçiler dağda kürek züvende, 

Menim ruhum ele bilin ordadır, 

Kehlik kimi batıb kalıb, kardadır. 

Karı Nene uzadanda işini, 

Gün bulutdan eyirerdi teşini, 

Kurd kocalıb, çekdirende dişini, 

Sürü kalkıb dolayıdan aşardı, 

Badyaların südü aşıb-daşardı. 

Hecce Sultan emme dişin kısardı, 

Molla Bağır emoğlu tez mısardı, 

Tendir yanıb, tüstü evi basardı, 

Çaydanımız arsın üste kaynardı, 

Kovurkamız saç içinde oynardı. 

Bostan pozub getirerdik aşağı, 

Doldurardık evde tahta tabağı, 

Tendirlerde pişirerdik kabağı, 

Özün yeyib, tohumların çıtlardık, 

Çok yemekden lap az kala çatlardık. 

Verzeğan’dan armud satan gelende, 

Uşakların sesi düşerdi kende, 

Biz de bu yandan eşidib bilende, 

Şıllak atıb bir kışkırık salardık, 

Buğda verib armudlardan alardık. 

Mirza Tağı’ynan gece getdik çaya, 

Men bakıram selde boğulmuş aya, 

Birden ışık düşdü otay bahçaya, 

”Eyvay dedik, kurddu”, kayıtdık, kaşdık, 

Heç bilmedik ne vakt küllükden aşdık. 

Heyder Baba, ağaçların ucaldı, 

Amma hayıf cevanların kocaldı, 

Tokluların arıklayıb acaldı, 

Kölge döndü, gün batdı, kaş kereldi, 

Kurdun gözü karanlıkda bereldi. 

Eşitmişem yanır Allah çırağı, 

Dayır olub mescidüzün bulağı, 

Râhat olub kendin evi, uşağı, 

Mensur Han’ın eli kolu var olsun, 

Harda kalsa, Allah ona yar olsun. 


Heyder Baba, Moll’ İbrahim var, ya yok 

Mekteb açar, okur uşaklar, ya yok 

Hermen üstü mektebi bağlar, ya yok 

Menden ahonda yetirersen selâm, 

Edebli bir selâm-ı mâ lâkelâm. 

Hecce Sultan emme gedib Tebriz’e, 

Amma ne Tebriz ki, gelemmir bize, 

Balam durun, koyak gedek evmize, 

Ağa öldü, tufakımız dağıldı, 

Koyun olan yad gediben sağıldı. 

Heyder Baba, dünya yalan dünyadı, 

Süleyman’dan, Nuh’dan kalan dünyadı, 

Oğul doğan, derde salan dünyadı, 

Her kimseye her ne verib alıbdı, 

Eflatun’dan bir kuru ad kalıbdı. 

Heyder Baba, yaru yoldaş döndüler, 

Bir-bir meni çölde koyub, çöndüler, 

Çeşmelerim, çırahlarım, söndüler, 

Yaman yerde gün döndü, akşam oldu, 

Dünya mene harâbe-i şâm oldu. 

Emoğluynan geden gece Kıpçağ’a, 

Ay ki çıkdı, atlar geldi oynağa, 

Dırmaşırdık, dağdan aşırdık dağa, 

Meşmemi Han göy atını oynatdı, 

Tüfengini aşırdı, şakkıldatdı. 

Heyder Baba, Kara gölün deresi, 

Hoşgenâb’ın yolu, bendi, beresi, 

Orda düşer çil kehliğin feresi, 

Ordan keçer yurdumuzun özüne, 

Biz de keçek yurdumuzun sözüne. 

Hoşgenâb’ı yaman güne kim salıb 

Seyyidlerden kim kırılıb, kim kalıb 

Amir Gafar dam daşını kim alıb 

Bulak gene gelib gölü doldurur, 

Ya kuruyub, bahçaları soldurur. 

Amir Gafar seyyidlerin tacıydı, 

Şahlar şikar etmesi kıykacıydı, 

Merde şirin, nâmerde çok acıydı, 

Mazlumların hakkı üste eserdi, 

Zalimleri kılıç tekin keserdi. 

Mir Mustafa dayı, uca boy baba, 

Heykelli, sakkallı, Tolustoy baba, 

Eylerdi yas meclisini, toy baba, 

Hoşgenâb’ın âb-ı rûsu, erdemi, 

Mescidlerin, meclislerin görkemi. 

Mecdüssâdât gülerdi bağlar kimi, 

Guruldardı, buludlu dağlar kimi, 

Söz ağzında erirdi yağlar kimi, 

Alnı açık, yakşı, derin kanardı, 

Yaşıl gözler çırağ tekin yanardı. 

Menim atam süfreli bir kişiydi, 

El elinden tutmak onun işiydi, 

Gözellerin âhire kalmışıydı, 

Ondan sonra dönergeler döndüler, 

Mehebbetin çırağları söndüler. 

Mir Sâlih’in deli sevlik etmesi, 

Mir Aziz’in şirin şahsey getmesi, 

Mir Memmed’in kurulması, bitmesi, 

İndi desek, ahvâlâtdı, nağıldı, 

Keçdi getdi, itdi batdı, dağıldı. 

Mir Abdül’ün aynada kaş yakması, 

Çövçülerinden, kaşının akması, 

Boylanması, dam-divardan bakması, 

Şah Abbas’ın dürbini, yâdeş behayr, 

Hoşgenâb’ın hoş günü, yâdeş behayr. 

Sitâr’ emme nezikleri yapardı, 

Mir Kadir de her dem birin kapardı, 

Kapıb, yeyib, dayça tekin çapardı, 

Gülmeliydi onun nezik kappası, 

Emmemin de, ersininin şappası. 

Heyder Baba, Amir Heyder neyneyir 

Yakın gene samavarı keyneyir, 

Day kocalıb, alt engiynin çeyneyir, 

Kulak batıb, gözü girib kaşına, 

Yazık emme, havâ gelib başına. 

Hanım emme Mir Abdül’ün sözünü, 

Eşidende eyer ağzı, gözünü, 

Melkâmıd’a verer onun özünü, 

Da’vaların şuhlugılan katallar, 

Eti yeyib, başı atıb yatallar. 


Fizze hanım Hoşgenâb’ın gülüydü, 

Amir Yahya em kızının kuluydu, 

Ruhsâre artist idi, sevgiliydi, 

Seyid Hüseyn Mir Salih’i yansılar, 

Amir Cefer geyretlidir, kan salar. 

Seher tezden nahırçılar gelerdi, 

Koyun kuzu dam bacadan melerdi, 

Emme Can’ım körpelerin belerdi, 

Tendirlerin kavzanardı tüstüsi, 

Çöreklerin gözel iyi, istisi. 

Göyerçinler deste kalkıb uçallar, 

Gün saçanda kızıl perde açallar, 

Kızıl perde açıb, yığıb kaçallar, 

Gün ucalıb, artar dağın celâli, 

Tebietin cevanlanar cemâli. 

Heyder Baba, karlı dağlar aşanda, 

Gece kervan yolun aşıb çaşanda, 

Men hardasam, Tehran’da, ya Kâşan’da, 

Uzaklardan gözüm seçer onları, 

Hayâl gelib, aşıb keçer onları. 

Bir çıkaydım Damkaya’nın daşına, 

Bir bakaydım keçmişine, yaşına, 

Bir göreydim neler gelib başına, 

Men de onun karlarıylan ağlardım, 

Kış donduran ürekleri dağlardım. 

Heyder Baba, gül konçesi handandı 

Amma hayıf, ürek gazası kandı, 

Zindegânlık bir karanlık zindandı, 

Bu zindanın derbeçesin açan yok, 

Bu darlıkdan bir kurtulub kaçan yok. 

Heyder Baba, göyler bütün dumandı, 

Günlerimiz birbirinden yamandı, 

Birbirizden ayrılmayın, amandı, 

Yakşılığı elimizden alıblar, 

Yakşı bizi yaman güne salıblar! 

Bir soruşun bu karkınmış felekden, 

Ne isteyir bu kurduğu kelekden 

Deyne, keçirt ulduzları elekden, 

Koy tökülsün, bu yer üzü dağılsın, 

Bu şeytanlık korkusu bir yığılsın. 

Bir uçaydım bu çırpınan yelinen, 

Bağlaşaydım dağdan aşan selinen, 

Ağlaşaydım uzak düşen elinen, 

Bir göreydim ayrılığı kim saldı 

Ölkemizde kim kırıldı, kim kaldı 

Men senin tek dağa saldım nefesi, 

Sen de kaytar, göylere sal bu sesi, 

Baykuşun da dar olmasın kefesi, 

Burda bir şîr darda kalıb bağırır, 

Mürüvvetsiz insanları çağırır. 

Heyder Baba, gayret kanın kaynarken, 

Karakuşlar senden kopub kalkarken, 

O sıldırım daşlarıynan oynarken, 

Kavzan, menim himmetimi orda gör, 

Ordan eyil, kâmetimi darda gör. 

Heyder Baba, gece durna keçende, 

Köroğlunun gözü kara seçende, 

Kıratını minib, kesib biçende, 

Men de burdan tez matlaba çatmaram, 

Eyvaz gelib çatmayıncan yatmaram. 

Heyder Baba, merd oğullar doğginan, 

Nâmerdlerin burunların oğginan, 

Gediklerde kurdları dut boğginan, 

Koy kuzular ayın şayın otlasın, 

koyunların kuyrukların katlasın. 

Heyder Baba, senin könlün şad olsun, 

Dünya varken ağzın dolu dad olsun, 

Senden keçen yakın olsun, yad olsun, 

Deyne menim şâir oğlum Şehriyâr, 

Bir ömürdür gam üstüne gam çalar. 

o 

(*) Şehriyâr, İran’da oturur ve Farsça şiirler söylerken; 

anası demiş ki; “…Aybalam men annamiyram neçe şiir 

deyiysen! Menüm üçün Türki ağızdan deyesen!..” 

Azeriler de ana sevgisi çok baskındır… o da, o iklimin 

bir nevi kutsal dağı sanılan Heyder Baba’ya yönelip bunu 

söylemiş ve yazmıştır. (Dr.M.Reşad kolleksiyonundan) 


İktibas 

Mehmet Şevket Eygi 

BEN NELER GÖRDÜM 

Siz hiç insan büyüklüğünde hamam böcekleri gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Siz hiç insan büyüklüğünde çok zehirli akrepler gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Siz hiç iki metre uzunluğunda tezek böceklerini gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Siz insan boyunda kan içen dev sivrisinekler gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Siz konuşan, yazan bilgiç domuzlar gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Siz hiç kravatlı, silindir şapkalı, diplomalı kurtlar gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Siz papyonlu, fraklı, gümüş saat köstekli tilkiler gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Siz dans eden tavşanlar gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Siz doktora yapmış entelektüel sırtlanlar gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Siz arya söyleyen kara kargalar gördünüz mü.. Ben gördüm. 

Evet çok şeyler gördüm. 

Berberlik yapan pireler gördüm. 

Dellallık yapan develer gördüm. 

Yaşı babasından büyük çocuklar gördüm. 

Kavağa tırmanan balıklar gördüm. 

Aşağıdan yukarı akan sular gördüm. 

Altın rengi gök gördüm, portakal rengi deniz gördüm. 

Bin kocadan arta kalmış bâkireler gördüm. 

Yaşayan ölüler gördüm. 

Ölmeden önce ölenler gördüm. 

Bütünden büyük parçalar gördüm. 

Hayvan gibi insanlar gördüm. 

İnsan gibi hayvanlar gördüm. 

Ağlaması gerektiği halde gülenler gördüm. 

Gülmesi gerekirken ağlayanlar gördüm. 

Hiç olan hepler gördüm. 


Hep olan hiçler gördüm. 

Kırk yıl boyunca namusuyla karı, uyuşturucu satan, hırsızlık yapan namuslu baylar ve bayanlar gördüm. 

Sadık köpekler, vefalı kediler gördüm. 

Öleceğini anlayınca bir kenara çekilip sessizce can veren kuşlar gördüm. 

Vefa gördüm, hıyanet gördüm. 

Gün gördüm, gece gördüm, alacakaranlık gördüm. 

Muhlis gördüm, münafık gördüm. 

Ya devlet başa, ya kuzgun leşe gördüm. 

Tokluktan çatlayıp geberen gördüm, açlıktan kıvranan gördüm. 

Güler yüzler gördüm, abus çehreler gördüm. 

Saraylarda keyf çatan sefil nankörler gördüm. 

İzbelerde yaşayan sultanlar gördüm. 

Göklerde, denizlerde, taşlarda esrarlı yazılar gördüm. 

Yerden biten yeşillikleri "Vahdehu lâ şerike leh" gûya gördüm. 

Zikr eden hayvanlar, böcekler, balıklar, bitkiler gördüm. 

Hû çeken dervişler gördüm. 

Ayık sarhoşlar, sarhoş ayıklar gördüm. 

Çok akıllı deliler, çok kaçık akıllılar gördüm. 

Tesettürlü çıplaklar gördüm. 

Çok zengin fakirler gördüm. 

Çok fakir zenginler gördüm. 

Bahar gördüm, yaz gördüm, sonbahar gördüm, kış gördüm. 

"Bağ-dehrin hem hazânın, hem baharın görmüşüz 

Biz neşatın da, gamın da rüzgârın görmüşüz" 

İster inanın ister inanmayın, gerçekten çok ama çok acayip şeyler gördüm. 

(Mehmet Şevket Eygi / Milli Gazete /10 Kasım 2011) 

İSLAMİ EDEBİYAT VAKFI FAALİYET PROĞRAMI: 

1-Prof. Dr. Osman Öztürk: Mahir İz ve Çağdaş Şâirleri tanıtacak. (21.04.2012) 

2-Prof. Ahmet Turhan Arslan: Türk ve Arap Edebiyatlar arasındaki müşterekler. (26.05.2012) 

3-Ali Nar: İslâmi Edebiyatın Tarihçesi ve yeni şiirdeki makbul örneklere işaret. (29.01.2012) 

4-Prof. Hasan Akay: Eski ve Yeni Edebiyatımız arasındaki ayrılıklar. (24.03.2012) 

5-Doç Dr. Nedim Urhan: Yaygın eğitimde Kur’an Kurslarının yeri ve önemi. (17.02.2012) 

6-Prof. Hüsrev Subaşı: Estekik Anlayışımız. (03.03.2012) 


RAUF DENKTAŞ VEFAT ETTİ. 

ADI, ESERİ VE ESPİRİLERİ KALDI 

1-) Sanıyorum 1995 yılıydı. Sezi Ergun ANAR 

61 girişli mülkiyeliler topluluğu olarak yıllık gezimizi KKTC’ye yapmıştık..Asil Nadir’in “her 

yerde kar var “şarkısını söylediği ve Sayın Denktaş’ın davetlisi olduğumuz yemekde, tabii bol bol 

sohbet edildi ve ev sahibinin Kıbrısla ilgili anlattıklarını dinledik.. 

Sayın Denktaş bizlere ayrı bir önem veriyordu,çünkü Türkiyenin seçkin bir okulunun mezunları 

olarak,önemli görevlerdeydik..nitekim o sırada yine bizim sınıf arkadaşımız Aydan Karahan büyükelçi 

olarak orada görevliydi.Samimi bir ortam oluşmuştu. 

Topluluğumuzdan bir arkadaşımız çok heyecanlanmış ve duygulanmış olacak ki, Denktaş’a 

“keşke siz bizim devlet yöneticimiz olsaydınız” deyiverdi..Ortalık bir anda sessizleşti.. 

Denktaş durdu ve olanca sakinliğiyle şu yanıtı verdi “ teşekkür ederim, ama benim asılmaya 

hiç niyetim yok.” 

Sessiz ortam daha da sessizleşti, çıt çıkmıyordu. 

2-) Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’la özel bir röportaj yapmış, ayrı devlet ilanından memnun 

olup, olmadığını sormuştum... 

“Çocuk gürbüz büyüyor” demiş, böylesi bir karardan duyduğu memnuniyeti dile getirirken, 

ailesine ilettiği vasiyetin gazetede yayınlanmasını istemişti... 

Durup dururken, ölümüyle ilgili söz etmesine şaşırmıştım... 

Doktor Fazıl Küçük’ün Hamitköy’de oluşturulan Anıttepe’ye defnedilmesi sonrasında çevre 

sorunlarının giderilmemesinden duyduğu üzüntüyü dile getirmiş ve şöyle demişti: 

“Doktorun yattığı Anıttepe, milli mücadelemizi simgeleyen bir yer olarak düzenlenmeli ve 

burasının çevresi ile ilgili proje açıklanmalıdır. Ağaçlandırma kampanyası buradan başlatılmalıdır… 

Anıttepe ölen her Cumhurbaşkanı’nın defnedildiği bir mezarlık olarak düşünülmemeli… Bu konuda 

tüm yetkilileri gazeteniz aracılığıyla uyarmak isterim. Bu vesile ile aileme de ilettiğim bir vasiyetimi 

de lütfen duyurunuz. Öldüğüm zaman beni halk mezarlığına gömsünler... Hiç olmazsa gelip, geçen 

bir Fatiha okur...” 

3-)Kiriyano müzâkerelerde, sürekli yalan söyler: 

Denktaş’a bir gün der ki; 

-Yahu ben konuşunca yalan söylüyorsun dersin. Sonra düşünüyorum: Nerden biliyor, benim 

yalan söylediğimi. Çünkü evet, yalan söylüyordum… 

Derki; denedim sen yalan söyleyeceğin zaman sigara dumanını burnunun tek deliğinden çıkartıyorsun. 

Bunu görünce tesbit ettim!.. 

4-)Makaryosla yaptığımız müzâkerelerde; önce onun fotoğrafını çeker, onu gevşetirdim… 

Sn. Makaryos, birkaç kere ben tuvalete gidip geldim ama sen hep oturuyorsun. Yoksa o cübbenin 

altında bir teşkilat mı var 

Cevabı şu oldu: Sen çok çay içtin. Ben içmedim. 

İşte böylece muhatabımı gevşetir. Sonra müzâkereye girerdim…

e - Ä°slami Edebiyat

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?