CMH204U

düşünebilirler. Kendilerini yeterli ve değerli hissederlerse, güvenli bir kimlik duygusu geliştireceklerdir.
Dolayısıyla Freud’un kişilik kuramının odak noktası, Erikson’da ego gelişimine kaydırılmıştır.
Resim 2.5: Erik Erikson
Erikson kişilik gelişiminde sekiz basamak belirlemiş ve her basamaktaki başarının önceki
basamaklardaki uyuma bağlı olduğunu belirtmiştir.
Temel güvene karşı güvensizlik: Yaşamın ilk yıllarında; gereksinimleri karşılanan ve sevgi gören
bebekler çevrelerine ve kendilerine güven duyarlar. Bunun olmadığı durumda ise kuşkucu, korkulu ve
güvensiz olurlar.
Özerkliğe karşı utanç ve kuşku: Yaşamlarının ilk üç yılında çocuklar, giderek artan bir şekilde
bağımsızlık kazanmaya ve çevrelerini keşfetmeye başlarlar. Tutunmayı, yürümeyi öğrenir, tuvalet
alışkanlığı kazanırlar. Eğer çocuğun çevresindekiler onun çabalarını küçümser-alaya alırlarsa, çocuk
utanç duymaya başlar ve kalıcı bir aşağılık duygusu geliştirir.
Girişimciliğe karşı suçluluk: Üç altı yaşları arasında çocuklar; kendilerince yeni projeler üzerinde
çalışır, çevrelerindeki şeyleri değiştirir, planlar yapar ve yeni denemelere girişirler. Bu denemeleri
nedeniyle azarlananlar ise suçluluk, değersizlik ve kızgınlık duyguları yaşarlar.
Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık duygusu: Sonraki altı yedi yıl boyunca evde ve okulda
yeni beklentilerle karşılaşırlar. Kişisel bakımları, verimli çalışma ve bağımsız bir sosyal yaşamın
gerektirdiği becerileri öğrenmek durumundadırlar. Bu yöndeki çabalarında kısıtlanan çocuklarda
yetersizlik ve değersizlik duyguları gelişir.
Kimliğe karşı kimlik karmaşası: Ergenlik çağıyla birlikte yetişkin olmanın sorumlulukları gündeme
gelmiştir. Bu dönemin kritik meselesi çocuğun kimliğini bulmasıdır. Erikson’a göre kimlik; ergenin
öğrenci, arkadaş, kardeş gibi farklı rolleri sürekli ve tutarlı bir örüntü içerisinde bütünleştirebilmesidir.
Kimlik geliştirmede yaşanan başarısızlık, karmaşa ve umutsuzluğa yol açar.
Yakınlaşmaya karşı yalıtılmışlık: Genç yetişkinlerin -cinsiyetleri ne olursa olsun- çözmeleri
gereken kritik bir mesele de yakınlaşmadır. Erikson, gencin bir başkasına âşık olması için önceki
aşamaları başarıyla geçmesi ve sağlıklı bir kimlik geliştirmiş olması gerektiğini söylemektedir. Gencin
bağımsız, kendine güvenen ve girişimci özellikler göstermesi gerekir.
Üretkenliğe karşı durgunluk: İnsanların 25-60 yaş aralığında yaratıcı ve üretken olmaları önemlidir.
Önceki aşamaları başarıyla tamamlayanlar meslek ve aile yaşamını da, topluma katılma gibi etkinlikleri
de anlamlı bulur ve bunlardan mutluluk duyarlar. Bunda başarısız olanlar yaşamdan zevk almazlar,
boşluk ve küskünlük duyguları yaşarlar.
28