CMH204U

DUYGULAR VE YÜZ İFADELERİ
Charles Darwin, insanlar da dahil hayvanların çoğundaki yüz ifadelerini düzenleyen benzer bir kas
örüntüsünün olduğunu ilk saptayan bilim insanıdır. Örneğin köpek, insan ve kaplanlar öfkelendiklerinde
dişlerini gıcırdatırlar. Buna göre biyolojik kalıtımımızın bir parçası olan duyguların hem sosyal, hem
toplumsal işlevleri olduğu; duygulara eşlik eden yüz ifadelerinin evrensel dolayısıyla bütün ırk ve
kültürlerde aynı olduğunu söylemek mümkündür.
Resim 3.1: Duygular ve yüz ifadeleri
Yukarıda, Plutchik’in insandaki temel duyguları sekiz sınıfa ayırdığı açıklanmıştı. Ekman ve
arkadaşları da (1972) temel yüz ifadelerinin bir listesini hazırladılar ve 6 temel ifade türü belirlediler..
Bunlar mutluluk, üzüntü, kızgınlık, iğrenme, korku ve şaşırmadır. Aşağıda bu yüz ifadelerinin
özellikleri kısaca tanıtılmaktadır.
Üzüntü Kayıp, keder ve zarar gibi bir dizi olumsuzluğa bağlı olarak ortaya çıkabilen bir duygudur.
Üzüntü duygusal durumunun geçici olduğunun bilincinde olmak önemlidir; ancak keder ve mutsuzluk
duygularının uzaması, depresyon gibi bir duygusal bozukluğun sonucu olabilir. Araştırmalara göre
üzüntüyü kadınlar erkeklere oranla daha çok göstermektedirler. Bu duruma etki eden faktörlerden birisi,
üzüntülü olmaya eşlik eden gözyaşı dökme ve hüngür-hüngür ağlama gibi ifadelerin erkekler tarafından
zayıflık işareti olarak düşünülmesidir. Üzüntüye eşlik eden ya da üzüntünün sonucu olarak yüzde ortaya
çıkan dört temel gösterge vardır. Bunlar resimde de görülebileceği gibi
• Göz kapaklarını düşürme
• Dudak ve yanakların salınması
• Gözyaşı dökme
• Ağız köşelerinin aşağıya düşmesi olarak saymaktadırlar.
Üzüntü belirten ifadeler ağız ve gözler çevresindeki kas büzüşmesiyle desteklenmektedir. Göz
kapaklarının kapanıp açılmasını sağlayan kas göz kapaklarını aşağı zorlar ve gözyaşı oluştuğunda da
kapanır. Üzüntü duygusunun ifadesinde; alt dudağı etkileyen temel kas, dudağı düşürür ve titretir.
Mutluluk: Sevgi, sevinç ve hoşnutluk hislerine ilişkin değerlendirmenin bireyin yüzündeki
yansımasıdır. Mutluluk duygusu en çok; toplumsal ağlar, akıl ve beden sağlığı, parasal denge gibi
çevredeki olumlu uyaranlarla etkileşimden kaynaklanmaktadır. Mutluğu yansıtan temel yüz ifadeleri:
• Gülümseme
• Açılmış gözler
• Kalkık kaş ve yanaktır.
49