HABERLER - Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü

KAZI - ARAfiTIRMA
Klazomenai, P1 Yap›s›
bugüne dek yeterince bilinmeyen bir dönemine ›fl›k
tutan bu buluntu nedeniyle, Klazomenai’de son y›llardaki
kaz› çal›flmalar›, Protogeometrik Dönem’e ait
yerleflim izlerinin araflt›r›ld›¤› bu alanda yo¤unlaflt›r›lm›flt›r.
Erken Tunç Ça¤› II. Dönemi’ne tarihlenen
surun güneye do¤ru uzanan enkaz› içinde yer alan,
ana aks› do¤u-bat› do¤rultusunda olan ve bat› ucunda
apsis oluflturan bu yap› P1 yap›s› olarak adland›r›lm›flt›r.
Geç dönem yerleflimleri taraf›ndan yo¤un bir
flekilde tahribe u¤rat›lm›fl olan yap›n›n ilk evresine ait
duvar temelleri dikey yerlefltirilmifl yass› tafl s›ralar›-
n›n k›smen topra¤a gömülmesiyle oluflturulmufltur.
Yap›n›n üst bölümünün kerpiç oldu¤u düflünülmektedir.
Yap› içerisinde izlenen yan›k kerpiçli kil taban,
yap›n›n ilk evresinin bir yang›nla sona erdi¤ini göstermifltir.
Bu taban üzerinde in-situ durumda ele geçen
seramiklerin yard›m›yla yap›y› M.Ö. 11. yy’›n sonu ile
10. yy’›n ortalar›na tarihlemek mümkün olmaktad›r.
‹kinci evrede yap› bir duvarla ortadan ikiye bölünmüfltür.
Geç dönem tahripleri sebebiyle ikinci evreye
ait kesin veriler elde edilememifltir. Ancak, bölme
duvar›n›n ilk evreye ait yan›k kerpiçli taban›n›n ve
üzerindeki seramiklerin hiç boflluk b›rakmadan hemen
üzerine yerlefltirilmesi, ikinci evrenin de Protogeometrik
Dönem’e ait oldu¤unu göstermektedir.
Yap›n›n ortas›nda, 1.60 m çap›nda iki tafl s›ras› ile
oluflturulmufl yuvarlak bir platform bulunmaktad›r.
Messania Bölgesi’ndeki Lefkandi kaz›lar›nda a盤a
ç›kar›lan ça¤dafl› benzer bir platform sunak olarak
yorumlanm›flt›r. Klazomenai evinde söz konusu platformun
yan›nda, in-situ durumda çak›ll› gevflek bir
topra¤a oturan ve f›r›nlanmam›fl olan basit bir kap ele
geçmifltir. Sözü edilen kab›n taban›nda, ak›t›lan s›v›y›
tabana geçiren küçük delikler bulunmaktad›r. Dinsel
bir ifllev tafl›d›¤› düflünülen bir platformun yan›ndan
ele geçen bu topraktan yap›lm›fl bu kap libasyon
amac›yla kullan›lm›fl olmal›d›r.
Ayn› alan›n güney k›sm›nda, içerisinde ele geçen bir
skyphos sayesinde Geç Protogeometrik Dönem’e
tarihlenen bir bebe¤e ait olan bir sanduka mezar a盤a
ç›km›flt›r. Söz konusu mezar apsidal planl› bir di¤er
yap›y› (P2 numaral› yap›) k›smen tahrip etmifltir. Ana
aks› do¤u-bat› do¤rultusunda olan ve bat› bölümde
apsis çizen bu yap› da P1 numaral› yap›da oldu¤u gibi
temelsiz olarak topra¤a oturmaktad›r. Üst bölümü
Arkaik Dönem yap›s› taraf›ndan tahrip edilmifl olan
bu yap›n›n küçük bir k›sm›nda yan›k kerpiçli bir taban
izlenebilmifltir. Taban üzerinden bulunan el yap›m›
mutfak kab› parçalar› ve pergel kullan›lmadan yap›lm›fl
konsantrik daireler ile içleri dolu üçgen motifi
bezeli kapal› kap gövde parçalar›n›n Thessalia,
Makedonya ve Troia’dan ele geçen benzerleri yap›n›n
M.Ö.11. yy içlerine tarihlenmesi gerekti¤ini göstermektedir.
Protogeometrik Dönem’e tarihli her iki yap› da Klazomenai’nin
bir ‹on kenti olarak kuruluflu hakk›nda
önemli bilgiler sa¤lamaktad›r. Bugüne dek Klazomenai
Antik Kenti’nin kuruluflu, gerek ele geçen yüzey
buluntular› gerekse Arkaik Dönem’e ait yerleflmenin
içerisinde dar bir alanda elde edilen veriler nedeniyle,
Geç Protogeometrik Dönem’e (yaklafl›k olarak M.Ö.
950 y›llar›na) tarihlenmekteydi. Ancak, son y›llarda
a盤a ç›kan söz konusu yap›lar, Klazomenai’de ‹on
Dönemi’ne ait yerleflmenin M.Ö. 11. yy’›n içlerinde
kurulmufl oldu¤unu ortaya koymaktad›r.
Güven Bak›r
2003 Y›l›
Küllüoba Kaz›s›
Eskiflehir ili, Seyitgazi ilçesi s›n›rlar› içinde yer alan
Küllüoba’da 2003 y›l› kaz›lar›, yine höyü¤ün do¤u
kesiminde gerçeklefltirilmifltir. Bu çal›flmalar esas
itibariyle, AF 14-16 açmalar›nda derinlik sondaj›,
yukar› flehir suru ve Do¤u Kap›s› kaz›lar›na devam
edilmesi, Megaron Kompleksi’nin kuzeyindeki evlerin
ortaya ç›kar›lmas›, Güney Koni ve çevresinde geç
‹lk Tunç Ça¤› II ve ‹TÇ III dönemlerinin araflt›r›lmas›
fleklinde özetlenebilir.
Derinlik sondaj›nda henüz ‹lk Tunç Ça¤› bafllar›na
ulafl›labilmifltir. ‹TÇ I katlar›nda Beycesultan ‹TÇ I
oluk bezemeli çanak çömlek parçalar›n›n ele geçirilmesi
kronolojik aç›dan büyük önem tafl›r. Tamam›
henüz aç›lamam›fl olan Do¤u Kap›s›’n›n ilk evresi,
büyük olas›l›kla ‘L’ fleklinde bir girifl içermektedir.
Geniflli¤i 2 m olan bu giriflin zemini ve duvarlar› itina
ile s›vanm›flt›r. Bir sonraki evrede surun d›fl k›sm›na,
yüzeyinin küçük tafllarla kapland›¤› bir rampa infla
edilmifltir. Sur bedeni bu rampan›n bitiminden sonra
yükselmektedir. Güney tarafta, bat›ya do¤ru gayet
belirgin zikzaklar yapan bu sur AB/AC/AD 24 ve
AF/AG 20/21 plankarelerinde araflt›r›lm›flt›r.
Megaron Kompleksi’nin önündeki avluyu kuzeyden
s›n›rland›ran evlerin ön duvarlar› tamamen ortaya
22 TÜRK ESK‹ÇA⁄ B‹L‹MLER‹ ENST‹TÜSÜ HABERLER