HABERLER - Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü

KAZI - ARAfiTIRMA
Ladik Gölü’nün k›y›s›nda olmas› nedeniyle tahrip
olmufl bulundu¤u gözlendi. Yerleflmenin bu k›sm›ndan
toplanan boya bezekli çanak-çömlek ve piflmifl toprak
mimari kaplama levhalar› parçalar›, Köyiçi Tepesi
yerlefliminin hem Geç Demir Ça¤›’nda Akalan ile
ça¤dafl oldu¤una, hem de yine Akalan’daki gibi piflmifl
toprak mimari kaplama levhalar› ile bezenmifl
olas› yap›lara sahip bulundu¤una iflaret etti.
2-7 Eylül tarihleri aras›nda 6 gün süre ile gerçeklefltirilen
Üçüncü Aflama, önceki dönemlerde yüzey araflt›rmas›,
topografik plan çal›flmalar› ile çevre düzenlemesi,
koruma ve temizlik çal›flmalar› yapt›¤›m›z
Bafra-Asarkale’de gerçeklefltirildi. Bu y›lki Asarkale
çal›flmalar›nda antik yol kal›nt›s›n›n ön taraf›nda yer
alan, oldukça y›pranm›fl olmas› nedeniyle ihtiyac›
art›k karfl›layamayan ve kaleye uygun estetik bir görünümü
olmayan eski çeflmenin yerine yeni bir çeflme
yapmak düflüncesiyle haz›rl›klar yap›ld›. Eski çeflmenin
15 m güneyinde yer alan ve çeflme için daha
uygun oldu¤u gözlenen bir alanda, yap›lmas› planlanan
yeni çeflmenin su deposunun yerlefltirilece¤i
k›s›mda düzenleme çal›flmalar› yap›ld›. Bunlara ek
olarak, Alt›nkaya Baraj›-Bafra karayolu yap›m› çal›flmalar›
s›ras›nda tavan› tahrip edilerek delinmifl ve
böylece yapay bir girifli aç›lm›fl olan kaya oyma basamakl›
geçidin, söz konusu bu girifl kesiminde temizlik
çal›flmalar› gerçeklefltirildi.
Ayr›ca, Akalan’›n konumu, tarihçesi ve mimari özellikleri
ile ilgili bilgiler veren, Türkçe ve ‹ngilizce olarak
haz›rlanm›fl olan bir tan›t›m panosu ile Asarkale
ve Akalan’›n daha rahat gezilmesine olanak sa¤layacak
olan aç›klama ve yön levhalar› için siparifller
verilmifl olup, 2004 dönemi çal›flmalar› s›ras›nda
bunlar yerlerine dikileceklerdir.
2003 Y›l› Yüksekova
Yüzey Araflt›rmas›
fievket Dönmez
Hakkari ili Yüksekova ilçesindeki yüzey araflt›rmalar›
Atlas Dergisi’nin destekleriyle gerçeklefltirilmifltir.
Bu yeni çal›flmada amaçlar: Türkiye’nin güneydo¤u
ucunda, bugüne de¤in arkeolojik anlamda hiçbir araflt›rmaya
konu olmam›fl kapal› bir havza görünümündeki
yörenin eskiça¤lardaki kültürel yap›s› üzerine
gözlemlerde bulunmak; 1988 y›l›nda Hakkari’de
ortaya ç›kar›lan ünlü stellerle ilgili çevre gözlemleri
yapmak; yörenin Urartular’›n gözünde tafl›d›¤› önemi
saptamak ve nihayet kimi zaman bu civarda oldu¤u
öne sürülen kutsal Muflaflir kentinin lokalizasyonuna
iliflkin tespitlerde bulunmakt›r.
Eskiden “Gevar Ovas›” ad›n› tafl›yan Yüksekova do¤ubat›
do¤rultusunda 40 km uzunlu¤unda, kuzey-güney
yönlerinde de 5 ile 10 km kadar geniflli¤inde, 175 km 2 ’
lik bir alana yay›l›r. Türkiye’nin güneydo¤u ucunda,
denizden 1.925 m yükseklikteki ova, içinden Büyük
Zap’›n kollar›ndan Nehil Çay›’n›n geçti¤i büyük bir
düzlüktür. Etraf› yüksek da¤larla çevrili olan bu düzlük,
kap›lar› d›fl dünyaya kapal› izole bir yaflam alan›,
bir kompartman görünümündedir. Antik Ça¤’da bu
bölgeden araba trafi¤ine elveriflli hiç bir yolun geçmemifl
oldu¤u anlafl›lmaktad›r. Bu ovadaki k›rsal
kesim yaz aylar›n› Cilo Da¤› üzerindeki, ot bak›m›ndan
zengin yaylalarda geçirir. Tüm köylerin birer
yaylas› bulunmaktad›r.
2003 y›l›n›n ilk arazi çal›flmalar› Yüksekova’n›n
güneyinde, Cilo Da¤lar›’n›n buzullarla kapl› kuzey
etekleri üzerinde, bat›dan do¤uya do¤ru Büyük Çiftlik
Beldesi, Adakl›, Bulakl›, Bak›rl›, Karl›, Kam›fll›k,
Kilimli ve Karaba¤ köyleri hatt› üzerinde yo¤unlaflt›r›lm›flt›r.
‹lk gözlemlere göre bölge eski ça¤larda
içine kapal›, seyrek nüfusa sahip, izole bir görünümdedir.
Gerçekten de ekonomik olanaklar› s›n›rl›, ana
yollardan uzak ve çok ar›zal› olan bu yörenin eskiça¤
koflullar›nda kalabal›k bir nüfus bar›nd›rmaya ve
büyük kal›c› merkezlerin geliflmesine elveriflli olanaklara
sahip olmad›¤› anlafl›lmaktad›r. Ovaya güneyden
bakan alçak s›rtlar Demir Ça¤ ve Ortaça¤’larda gayet
yüzeysel olarak yerleflmelere sahip olmufltur. En dikkat
çekici özellik, bazen yuvarlak ya da elips, bazen
de köfleli ve an›t görünümlü iri tafl yap›lard›r. fiimdilik
bunlar›n hangi amaçla kullan›ld›¤› anlafl›labilmifl
de¤ildir. Ancak tahrip edilmifl iki örnekten, içinde atefl
yak›ld›¤› ve çanak çömlek bulundu¤u anlafl›lmaktad›r.
Bunlardan birinde M.Ö. VII. yy’a ait “tulip bowl”
türünde bir parça ele geçirilmifltir.
Yüksekova düzlü¤ünün k›smen araflt›r›lan güney kesimi,
kendine özgü koflullara sahip ve ancak kendine
yetecek kadar üretimde bulunan kapal›-izole bir yöre
görünümündedir. Bu durum kültürünün biçimlenmesinde
en önemli etken olmufltur. Ovan›n yerleflilmeye
elveriflli kuzey ucu farkl› bir co¤rafi yap›ya
sahiptir. Do¤u Anadolu geneline yak›n, tar›ma daha
elveriflli topra¤›n biraz daha fazla oldu¤u bu kesimde
2004 y›l›nda çal›fl›lmas› planlanm›flt›r.
2003 y›l› çal›flmalar› s›ras›nda Hakkari il merkezinde
1988 y›l›nda bulunmufl olan tafl stellerle ba¤›nt›l›
olabilecek her hangi bir bulgu ve buluntuya rastlanmam›flt›r.
Ancak ot bak›m›ndan çok zengin ve yaylalar›yla
ünlü bu alan›n hayvanc›l›kla geçinen topluluklara
elveriflli olanaklar sundu¤u da belirgindir. Bu
yörede varl›¤›na de¤inilen ünlü Urartu kenti Musasir’e
iliflkin herhangi bir ize rastlan›labilmifl de¤ildir.
Hatta daha flimdiden ovan›n güney ete¤inin Urartular
zaman›nda hemen hiç iskân edilmedi¤i bile söylenebilir.
28 TÜRK ESK‹ÇA⁄ B‹L‹MLER‹ ENST‹TÜSÜ HABERLER