Sayı 07- Ocak / Mart 2012 - Antalya Rehberler Odası

Gül ve Halı Diyarı: ISPARTA
ne ekip dikiyorlar, topraktan nasıl
daha çok gelir sağlıyorlar baktı.
Gülcülük büyük oranda yapılır ise
iyi para getirir, Isparta topraklarında
da gül yetişir, kanısına vardı.
Hiç vakit geçirmeden otuz dekar
toprak sağladı. Çukurları açtırdı.
Çevrede bulunan süs güllerinin
içinden yağ gülü olabileceklerden,
fidanlar aldı. Otuz dönümün
tamamına gül dikti.
Yeni dikilen gülün üç ile beş yıl
sonra en iyi ürün vereceğini biliyordu.
Sabırla gül bahçesini aksatmadan
suladı, yabani otları yoldu,
çapaladı, o günlerin koşullarına
göre zararlı böcekleri öldürücü
ilaçlar attı.
Daha üçüncü verim yılı gelmeden
gülyağı çıkarma işinde kendine
gerekli olacak araçların bazılarını
yerli ustalara Isparta’da yaptırdı.
Ustaların yapma güçlerinin dışında
kalanları da Bulgaristan’a dek
gitti; oradan aldı, getirdi.
Güzelce, noksansız bahçesine
kurdu. Gülyağı çıkarırken gerekecek
suyu da “Bambullu Ceviz”
denen yerden getirdi, bahçesine
akıttıktan sonra, sabırla üçüncü
ürün yılını beklemeye başladı.
Parasal yönden de sıkıntı, bunaltı
içindeydi. Müthiş paraya gereksinmesi
vardı. Büyük bir girişimde
bulunmuş, atılım yapmıştı. Otuz
dönüm toprak sağlamış, çukur
kazdırmış, gülfidanlarını diktirmiş,
gülyağı çıkarılmasında gerekli olacak
araçlara da pek çok para vermiş,
yatırım yapmıştı. İyi ürün alır,
gülyağı çıkarır, eline toptan para
geçerse, harcını borcunu ödemeyi
düşlüyordu. Dört gözle beklemekte
olduğu üçüncü ürün yılı geldi.
Don, kar, kış, rüzgar, yağmur,
dolu... Anlayamadığı bir tabiat
olayı nedeniyle o yıl gülfidanları
hiç çiçek vermediler. Emekleri,
harcadığı bunca para boşa gitti.
Umudunu bir yıl sonrasına, dördüncü
ürün yılına bağladı. O yıl
da bahçesi iyi çiçek verdi; bu kez
gülyağı çıkarma yöntemini bilmeyişi
yüzünden yeterince başarılı
olamadı.
Isparta halkının bütün gözleri İsmail
Efendi’nin üstündeydi. Halk,
ilgiyle onu izliyor; yolda, sokakta,
kahvede, handa, evde, her yerde
hep onun bu girişimi konuşuluyor,
çektiği emeğin, harcadığı paranın
hesabı, kitabı yapılıyor, alaya alınıyor,
eğleniliyor; “Delirdi, keçileri
kaçırdı bu adam, Allah akıl fikir
versin” deniyordu.
Gülcü İsmail Efendi, direnme gücünü
yitirmedi. Kulaklarını çevrede
söylenenlere tıkadı. Başarısızlığının
nedenleri üzerinde durdu. Sordu,
soruşturdu, inceledi, araştırdı.
Çalıştı, çabaladı gülyağı çıkarma
yöntemini en küçük ayrıntısına
varana dek öğrendi. Kendini, bir
sonraki ürün yılına iyiden iyiye
hazırladı.
Kış mevsiminin soğuk ve karlı
günleri geçip, gittiler. İlkbahar
mevsimi gelir gelmez, Gülcü İsmail
Efendi’nin bahçesinde bir
diriliş, bir canlanma görüldü. Bakımlı,
tertemiz bahçedeki insan
boyunu aşan gül ağaçları, önce
yeşil yeşil yaprak, sonra da pembe
gül tomurcukları vermeye başladılar.
Mayıs ayının ilk haftasında
havalar ısınınca bahçe, top top
koca koca yapraklı, pembe renkli
güllerle, doldu kaldı. Öyle de bir
güzelleşmiş, iç açıcı olmuştu ki…
Güllerin içinden yanık yanık bülbüllerin
sesleri geliyor, çevreye
insanın iliklerine işleyen hoş bir
gül kokusu yayılıyordu...
Ne idi bu gül çiçeğinin bolluğu böyle?
Görülmüş şey değildi. Kadınlı
erkekli yüzlerce kişi sabahın alaca
karanlığında bahçeye geliyor,
akşama dek çuval çuval toplanan
gülleri taşıya taşıya bitiremiyorlardı.
Gül sezonu bir ay kadar sürdü.
Gülcü İsmail Efendi de eline geçen
bu fırsatı çok iyi değerlendirdi. Bin
bir güçlük, zorluk, çile ve çaba
ile üretmeyi başardığı katkısız
arı “Gülyağı” ve “Gül Suları” nı
değerince sattı; eline geçen para
ile ilk iş olarak her doğru, dürüst,
namuslu insanın yaptığı gibi borçlarını
ödedi. Kendisine yeni bir ev
yaptırdı. Evini de o günün gelenek,
görenek, töresine göre dayadı,
döşedi. Elinde kalan parayı da
çarçur etmeden, otuz dönümlük
gül bahçesini 50, 75, 100 dönüme
çıkarmak, yaptığı gülcülüğü daha
da büyütmek, genişletmek işinde
kullandı.
Isparta halkı, Müftüoğlu İsmail
Efendi’nin deneyiminden, Isparta
topraklarının gül yetiştirmeye çok
elverişli olduğunu öğrenmiş oldu.
Gülün iyi para getirdiğini de gözleri
ile gördükten sonra “Tarlalarımıza
biz de gül dikelim, gülcülükte
iyi para var!” demeye başladılar.
Gülcü İsmail Efendi, kıskançlık,
çekememezlik etmedi. Gül dikecek
olanlara yardımcı oldu. Karık
nasıl açılır gösterdi. Fidan dikiminde
başlarında bulundu. Bir kaç
yıl içinde de her yere gül dikilmiş,
Isparta kenti de gül bahçelerinin
içinde kalmış oldu. Isparta bundan
sonra gül üretmesiyle tanındı, güller
diyarı olarak anıldı.
Gül Yetiştiriciliği:
Yağ gülü (rose damascena)
Anadolu’ya 1870’li yılların başında
Bulgaristan’dan gelen göçmenler
tarafından getirilmiştir. Isparta’da
ise yağ gülü üretimi 1888 yılında,
gülyağı üretimi de 1892 yılında
“Müftüzade İsmail Efendi” isimli
şahıs tarafından gerçekleştirilmiştir.
Müftüzade İsmail Efendi
tarafından “imbik” adı verilen basit
ve ilkel kazanlarda üretilmeye
başlanan gülyağı uzun yıllar yaygınlaşarak,
bu metotla üretilmeye
devam edilmiştir. Köy tipi gülyağı
üretimi; Atatürk’ün Isparta’ya gelişinde
verdiği talimat uyarınca,
“İktisat Vekaleti” tarafından modern
gülyağı fabrikasının 1935
yılında kurulması sonucu yerini
büyük ölçüde sanayi tipi gülyağı
üretimine bırakmıştır.
Gülbirlik’in 1958 yılında kurduğu
İslamköy Gülyağı Fabrikası,
1976 yılında kurduğu diğer gülyağı
tesisleri ile Türk gülcülüğü ve
12>13 34>35 ANTALYA REHBERLER ODASI DERGİSİ