TOTM-TLM-049 Kan Ve Kan ÃrÃ¼nleri TransfÃ¼zyon TalimatÄ±.pdf

KAN VE KAN ÜRÜNLERİ 

TRANSFÜZYON TALİMATI 

DOKÜMAN NO TOTM-TLM-049 

İLK YAYIN TARİHİ 01.01.2009 

REVİZYON TARİHİ 05.05.2014 

REVİZYON NO 03 

SAYFA NO 1/19 

1. AMAÇ VE KAPSAM: 

Kan ve kan ürünlerinin transfüzyonunda uyulması gerekli kurallara uyarak gelişmesi olası 

komplikasyonları önlemektir. Bu talimat kan ve kan ürünü transfüzyonu sırasında uyulması gerekli 

kuralları belirleyerek olası komplikasyonların engellenmesi faaliyetlerini kapsar. 

2. GÖREV VE SORUMLULUK: 

T.O.T.M.’nde çalışan tüm tıbbi kadro sorumludur. 

3. TALİMATIN DETAYI: 

A. Hasta kimliğinin belirlenmesinde; hastanın doğrudan kendisine kimlik bilgileri tam olarak 

sorulmalıdır: 

Kimlik belirlemek için yatak numarası, hastane notları, istek formu gibi ikincil belirleyiciler 

kullanılmamalıdır. 

Hasta kimliğini belirlemek için bileklik kullanılması tercih edilmelidir. 

Hastaya özel ve tek olan hastane sözleşme numarası kullanılmalıdır. 

B. Örnek etiketlenmesinde; 

Önceden etiketlenmiş tüpler kullanılmamalıdır, 

Etiketleme hasta başında yapılmalıdır 

Tüpler örnek alındıktan hemen sonra ve başka hasta örneği alınmadan önce etiketlenmelidir. 

C. Kan bileşeni isteminde; 

Ek işlem talepleri istek belgesinde tam ve doğru olarak yer almalıdır ör; gammairradiasyon 

lökofiltrasyon, vb. 

D. Kan hizmet birimi kayıtlarında; 

Hastaya ait eski kayıtlar (varsa) kontrol edilmelidir. 

Hastanın eski kan bileşeni isteklerinde yer alan özel talepler kontrol edilmelidir. 

E. Telefon istemlerinde; 

Hasta kimlik bilgileri, gereken kan bileşeni sayı ve tipine ait bilgiler tam olarak alınmalıdır 

G. Kan Bileşeni istek Formu 

Kan bileşeni istek formunda (EK G1.1) bulunması gerekli asgari hasta kimlik bilgileri; hastanın adısoyadı, 

gün/ay/yıl olarak doğum tarihi, cinsiyeti ve hastane sözleşme numarasıdır. Hastaneler aynı 

hasta için birden çok sözleşme numarası vermekten kaçınmalıdır. Eğer hastaya yeni bir sözleşme 

numarası verilmiş ise kan merkezine yeni sözleşme numarası ile yeni bir kan örneği gönderilir ve kan 

merkezi bilgilendirilerek aynı hastaya ait iki farklı sözleşme numarası kaydı kan merkezi otomasyon 

sisteminde birleştirilir. Bu tür hataların önlenebilmesi için otomasyon sistemindeki hasta kayıtları tek 

belirleyici numara üzerinde izlenmelidir. Bu maksatla en sık tercih edilen TC kimlik numarasıdır. 

Aramalar, TC kimlik numarası üzerinden yapıldığında tekrarlar ve hatalı kayıtların önlenmesi mümkün 

olacaktır. 

Kan bileşeni istek formları ayrıca aşağıdaki bilgileri de içermelidir: 

 

 

 

 

İstem tarihi 

Hastanın yattığı/yatacağı bölüm ve oda numarası 

Kan bileşeni sayı ve tipi, 

Kanın kullanılacağı zaman 

HAZIRLAYAN 

Birim Kalite Sorumlusu 

ONAYLAYAN 

Yönetim Sistemleri Başkanı







SAYFA NO 2/19 

Hastanın gebelik, transfüzyon ve transfüzyon reaksiyonu öyküsü (bir uyumsuzluk 

saptanması durumunda, sorunun çözümünde yardımcı bilgiler olarak yer almalıdır) 

Hastanın tanısı, bilinen kan grubu 

Transfüzyon endikasyonu, ek işlem isteği (ışınlama, filtrasyon, yıkama vb), istek formu 

üzerinde işaretlenmelidir. 

İstemi yapan hekimin imza ve kaşesi 

Kan Örneği Alınması Sırasında Hasta Kimliğinin Belirlenmesi 

Kan grubu tiplendirmesi ve uygunluk testleri için alınan örnekler, açık ve kesin kimlik 

bilgilerine sahip olmalıdır. Aşağıdaki kurallara uyulmalıdır: 

Doğru ve güvenilir yanıt vermeye uygun hastaya, adı-soyadı, cinsiyeti ve doğum tarihi 

(gün/ay/yıl olarak) sorulur 

İstem kâğıdındaki kimlik bilgileri, hastadan alınan veya bileklikte yazılı bilgiler ile hasta 

dosyasında yer alan kimlik bilgileri karşılaştırılır. Sözleşme numarası doğrulanır. 

Bileklik: Hastanelerin günübirlik veya uzun süreli yatan hastaları için kullandıkları, hasta kimlik 

bilgilerini ve hastane sözleşme numarasını içeren kol bandıdır. Bileklik kullanımı sayesinde kimlik 

tespiti sırasındaki hataların azaltılabileceği gösterilmiştir. Bilekliklerde, hasta adı-soyadı, doğum 

tarihi, cinsiyeti, hastane sözleşme numarası yer almalıdır. Bileklik herhangi bir nedenle çıkarılırsa 

tekrar yerine takmak, çıkaran kişinin sorumluluğudur. 

Hasta güvenliği açısından özellikle birden fazla hastanın aynı oda içerisinde tedavi edildiği 

bölümlerde (yenidoğan, yoğun bakım üniteleri vb) kan örneği, her hasta için ayrı zamanlarda 

alınmalı, bir hastanın işlemi bitirilmeden diğerine geçilmemelidir. 

Tüpler, örnek kanın alınmasından hemen sonra, örneği alan kişi tarafından kimlik 

doğrulaması yapıldıktan sonra etiketlenmelidir. 

Önceden etiketlenmiş tüpler kullanılmamalıdır. 

Tüplerin üzerinde; hasta adı-soyadı, doğum tarihi (gün/ay/yıl), cinsiyeti, sözleşme no, örneğin 

alındığı tarih yer almalıdır 

Tüplerin üzerinde örneği alan kişinin kimlik belirleyicisi (paraf veya ad-soyad veya kod gibi) 

bulunmalıdır. 

Eksik doldurulmuş istek formu ve etiketsiz örnek tüpleri kan merkezi tarafından kabul 

edilmez. Örneğin: 

İstek formunun tam doldurulmamış olması, 

Tüp etiketinin eksik bilgi taşıması 

İstek formu ve örnek tüp etiketi arasında uyumsuzluk vb. 

Bu tür durumlarda kan merkezi yeni örnek ve/veya ek bilgi isteminde bulunur. Güvensizlik 

oluşturan örnek imha edilir. Örnek alınması ya da form doldurulması sırasında geçen zaman hastanın 

yaşamını riske atacaksa sözel istek (telefonla) yapılabilir. Sözel isteklerin yazılı hale getirilme süresi 

bir prosedürde tanımlanmış olmalı ve tercihen 6 saati geçmemelidir. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 








SAYFA NO 3/19 

Kan Merkezi Kayıtları 

Kan merkezi, aynı hastaya ait çift kayıttan (hasta no) kaçınmalıdır. Otomasyon sisteminin olduğu 

kan merkezlerinde arama, TC kimlik no üzerinden ya da diğer kimlik belirleyicilerden en az üçü (adsoyad, 

doğum tarihi, sözleşme numarası) kullanılarak yapılmalıdır. 

Sistem aynı hasta için ikinci kaydın açılmasını engellemelidir. Gelen her istek için sistemde ayrı 

numara (istek numarası) bulunmalı ancak aynı hastaya ait tüm istekler tek hasta üzerinde 

birleştirilmelidir. 

Kan merkezi, önceki kayıtlarından hastanın ABO ve RhD grubunu kontrol etmeli ve yeni örneğin 

kan grubu ile arasında bir uyumsuzluk bulursa, sorun çözülmeden kan bileşeni çıkışı yapılmamalıdır. 

Sorunun çözümü için hastadan yeni bir kan örneği istenir. 

Acil durumlarda, transfüzyon öncesi uygunluk testleri tamamlanmadan kan bileşeninin klinik 

kullanımı gerekebilir. Çapraz karşılaştırması yapılmamış kanın şiddetli transfüzyon reaksiyonu riski 

taşıdığı bilinerek, kullanımının sadece yaşamı tehdit eden durumlarla sınırlandırılması gerekir. Böyle 

bir uygulamanın tüm sorumluluğu endikasyonu koyan hekime aittir. Endikasyon, tıbbi kayıtlarda 

bulunmalı ve istek formunda klinik hekimin ad-soyad ve imzası yer almalıdır. 

Çapraz karşılaştırmanın yapılamadığı acil durumlar: 

Transfüzyon öncesi uygunluk testlerinin temeli; alıcı ve vericinin kan grubu uygunluğudur. Acil 

durumlarda her iki kan grubuna bakılarak çapraz karşılaştırma yapılmaksızın ABO- RhD uygunluğu 

ile transfüzyon yapılabilir. Hastanın eski kayıtları ya da bilinen kan grubu beyanı doğrultusunda 

transfüzyon yapılamaz. Kan grubu tiplendirmesi için yeterli sürenin olmadığı, hayati tehlike 

durumlarında ise O RhD negatif eritrosit süspansiyonu ve/veya AB grubu taze donmuş plazma 

kullanılabilir. Böyle bir durumda kan merkezi telefonla bilgilendirilir ve transfüzyon öncesi örnek 

ve/veya kan istek belgesi en kısa zamanda gönderilir. Transfüzyon acil koşullarda yapılmış olsa dahi 

mevcut örnekle en kısa zamanda kan grubu tiplendirilir ve çapraz karşılaştırma yapılır. Çıkışı yapılan 

kan bileşenlerinin hortum segmentleri veya tüpleri uygun ısıda 7 gün saklanır. 

Kan Bileşeninde Kan Grubu Seçim ilkeleri 

Hasta ile aynı ABO ve RhD grubu eritrosit süspansiyonu seçilir. ABO aynı eritrosit süspansiyonu 

bulunamıyorsa, plazması uzaklaştırılmış O grubu eritrosit süspansiyonu tercih edilir. AB 

grubu hastalarda, AB grubu eritrosit süspansiyonu kullanılmalıdır. Ancak bu olası değilse, A veya B 

grubu (tercihen B grubu öncelikli olmak üzere) eritrosit süspansiyonu verilebilir. RhD pozitif 

olanların RhD negatif kan bileşeni almasında sakınca yokken RhD negatif olan, özellikle doğurganlık 

çağındaki kadınlarda RhD negatif bileşen kullanılmalıdır. RhD negatif kız çocuklara veya 

doğurganlık çağındaki kadınlara RhD pozitif trombosit verildiği zorunlu hallerde 250 IU anti-D Ig 

i.m. veya s.c. uygulanmalıdır. 

Tam kan ve eritrosit süspansiyonlarında, ABO ve RhD uygunluğu yanı sıra, hasta ve bağışçı 

arasında çapraz karşılaştırma uyumu aranır. TDP’da ABO uyumu yeterlidir. RhD uyumu aranmaz. 

Trombosit süspansiyonlarında rutin transfüzyonlarda ABO-RhD uyumu gereklidir, ancak acil 

transfüzyonlarda ABO-RhD uyumu aranmaz. Trombosit süspansiyonların- da çıplak gözle 

görülebilecek miktarda eritrosit içeren bileşenlerin transfüzyonunda, bağışçı ve alıcı arasındaki 

uygunluk (çapraz karşılaştırma) kesinlikle test edilmelidir. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 








SAYFA NO 4/19 

NOT1:Hastanemiz Transfüzyon Merkezi , “KAN VE KAN BİLEŞENLERİ İSTEK FORMU” 

AYRICA DÜZENLENMİŞTİR.(Otomasyondan online talep yapılmaktadır) 

NOT2: “Acil Kan Transfüzyon Formu” otomasyona yüklenmiştir. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 








SAYFA NO 5/19 

KAN BİLEŞENİ İSTEK FORMU – ACİL DURUMLAR 

ACİLİYETİ 

Öncelikli: Kan 3 saat içinde temin edilmelidir. 

Acil: Kan 1 saat içinde temin edilmelidir. 

Çok acil: Kan 10 - 15 dakika içinde temin edilmelidir. 

Hayati Tehlike Nedeni ile Kabul Ettiğiniz Seçeneği işaretleyiniz: 

Tarama testlerinin kart test ile çalışılmasını kabul ediyorum. Cross-match 

testinin yapılmamasını kabul ediyorum. 

Kan grubu uygunluğu ile transfüzyonu kabul ediyorum. 

0 Rh negatif eritrosit konsantresini kabul ediyorum. AB grubu 

plazmayı kabul ediyorum. 

Farklı gruptan trombosit verilemesini kabul ediyorum. Diğer: 

............................................................................ 

İstediğim kan bileşenlerinin, hastamın yukarıda belirlediğim aciliyet durumu ve hayati 

tehlike nedeni olarak işaretlediğim seçenek yüzünden tüm sorumluluğu üstleniyorum. Her ne 

kadar bu kanın transfüzyonunun birtakım riskler oluşturduğunu bilsem de rutin kan bileşeni 

hazırlanması ve transfüzyon öncesi testlerin yapılması için geçecek zaman dolayısı ile 

transfüzyonun gecikmesinin hastamın yaşamını tehlikeye sokacağını düşünüyorum. 

HEKİM ADI - SOYADI 

KAŞE - İMZA 

Hemen hastanın doğru etiketlenmiş bir kan örneğini ve imzaladığınız acil kan istem formunu 

transfüzyon merkezine gönderiniz. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 








SAYFA NO 6/19 

ACİL DURUMLARDA TRANSFÜZYON 

Acil Durumlarda Kan istemi 

Acil kan istemi ile ilgili basamaklar açık ve basit olmalıdır. Kan isteminde bulunacak herkesin 

kullanabileceği şekilde düzenlenmelidir. 

Transfüzyon kararı vermeden önce, hastanın klinik durumu da değerlendirilmelidir. 

Transfüzyon eşiğini belirlemede hemoglobin veya hematokrit değeri tek başına yeterli değildir. 

“Transfüzyon eşiği” tanımı klinik durumun transfüzyona gerek gösterdiği hemoglobin seviyesini 

anlatır. Ancak halen bu eşik seviyenin ne olduğu konusunda üzerinde anlaşılmış bir rehber yoktur. 

Genel eğilim kardiyovasküler risk faktörü olmayan hastalarda Hb: 8 g/dL seviyesine düşünce, 

kardiyovasküler risk faktörü olanlarda ise 10 g/dL seviyesinde hastaya transfüzyon yapılmasıdır. 

Acil Transfüzyon 

Acil transfüzyon “standart transfüzyon öncesi testler” yapılmadan kanın transfüzyon için 

verilmesidir. Acil transfüzyon, transfüzyonun gecikmesi halinde hasta yaşamının tehlikeye gireceği 

durumlarda yapılır. Mutlak gereklilik yoksa bu şekilde transfüzyon yapılmamalıdır. Acil 

transfüzyonun en çok yapıldığı yerler: Acil servisler, travma merkezleri, ameliyathaneler ve yoğun 

bakım üniteleridir. Acil transfüzyon hastanın oksijen taşıma kapasitesini artırmak ve damar içi kan 

hacmini normal sınırlarda tutmak için yapılır. Hipovolemik şok durumlarında, acil sıvı replasmanı 

kristalloid veya kolloid sıvılarla yapılabilir. Bu durum hastanın damar içi kan hacmini normale 

getirmeye yeterse acil transfüzyon ihtiyacı azalır ve bu da transfüzyon öncesi testlerin yapılabilmesi 

için zaman kazanılmasını sağlar. Acil transfüzyona karar veren doktor veya ekibinden birisi hemen 

kan bankası ile temas kurarak durumu bildirmelidir. 

Acil Durumların Derecesini Tanımlamak için Kullanılan Terminoloji 

Dünya Sağlık Örgütü’nün acil durumların derecesini tarif etmek için kullandığı terminoloji: 

– Çok acil: Kan 10 – 15 dakika içinde temin edilmelidir 

– Acil: Kan bir saat içinde temin edilmelidir 

– Öncelikli: Kan 3 saat içinde temin edilmelidir 

Acil Kan Bileşeni istem Formu 

Acil olarak kan temin etmek için kan bileşeni istem formunun (Bkz EK G1.1) arka sayfası kullanılır. 

Böyle bir formun kullanılması durumun aciliyetini gösteren ilk uyarıdır. Bu form TRANSFÜZYON 

MERKEZİNE ulaşır ulaşmaz hemen işleme konulur. Bu nedenle bu formun eksiksiz doldurulması 

çok önemlidir. Acil kan istem formlarında aciliyetin derecesi (çok acil, acil, öncelikli) belirtilmelidir. 

Bu bilgiler TM’ne transfüzyon öncesi testler için zaman kazandırır (Sözlü istem). 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 








SAYFA NO 7/19 

Acil durumlarda hastanın adı, yaşı, tanısı, hatta kan grubu (bilinmediği veya acele edildiği 

için)yazılmamış olabilir. Fakat hastanın sözleşme numarası, hangi bileşenden ve kaç ünite istendiği, 

istemin yapıldığı saat ve kanın kullanılacağı saat (aciliyetin derecesi) mutlaka yazılmalıdır. Hastanın 

adının ve kan grubunun bilinmediği durumlarda sözleşme numarasının yazılması hayati önemdedir. 

Hastayı doğru tanımlamak ve hataları önlemek için kol bandı sistemi uygulamaya konulmalıdır. Kol 

bandında en azından hastanın sözleşme numarası, adı–soyadı, doğum tarihi, biliniyorsa kan grubu ve 

yattığı klinik belirtilmelidir. Kol bantları hastanın özellikle acil servis, yoğun bakım ve 

ameliyathanedeki takipleri için çok önemlidir. Acil kan istem formunu dolduran doktor formu 

imzalamalıdır. Bu imza ile doktor, acil kan temini sırasında bazı tetkiklerin yapılmayacağını 

bildiğini ve sorumluluğu aldığını tasdiklemiş olur 

Kan Bileşenlerinin Transfüzyon Merkezinden Acil Çıkışı ile ilgili istem 

Bu bölümü sadece kan bileşenlerinin transfüzyon öncesi testlerinin yapılmadan verilmesini 

istediğiniz hallerde doldurunuz. 

İstediğim kan bileşenlerinin, hastamın yukarıda belirlediğim aciliyet durumu ve hayati tehlike 

nedeni olarak işaretlediğim seçenek yüzünden tüm sorumluluğu üstleniyorum. Her ne kadar bu kanın 

transfüzyonunun birtakım riskler oluşturduğunu bilsem de rutin kan bileşeni hazırlanması ve 

transfüzyon öncesi testlerin yapılması için geçecek zaman dolayısı ile transfüzyonun gecikmesinin 

hastamın yaşamını tehlikeye sokacağını düşünüyorum. 

HEKİM ADI - SOYADI 

KAŞE - İMZA 

Hemen hastanın doğru etiketlenmiş bir kan örneğini ve imzaladığınız acil kan istem formunu 

transfüzyon merkezine gönderiniz. 

Kan Örnekleri 

Kan örneği tüpleri etiketlerinde hastanın adı-soyadı (biliniyorsa), sözleşme numarası ya da hastayı 

tanımlayacak bilgiler bulunmalıdır. Kan örneği tedaviye başlanmadan önce alınmalıdır. Hastadan 

kan örneğinin alındığı, bu örneğin laboratuvara geldiği ve hastaya kan çıkışının yapıldığı zaman 

kayıtlarda görülmelidir. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 








SAYFA NO 8/19 

Acil Durumlarda Kanın Hazırlanması 

Transfüzyon Merkezlerinde Yapılması Gereken Testler 

Çapraz Karşılaştırma Testleri 

Çapraz karşılaştırma testini yapıp yapmamak durumun aciliyet derecesine bağlıdır. Transfüzyon 

merkezine kaç ünite kan istendiği ve bunları hazırlamak için ne kadar süre tanındığı bilgisi 

verilmelidir. Örneğin çok acil transfüzyonlarda, transfüzyon örnek tüpüne kan alınmasından sonra 15 

dakika içinde başlamalıdır. Acil transfüzyonun yapıldığı hastanelerin stoklarında 2-6 ünite O RhD 

negatif eritrosit süspansiyonu tutulmalıdır. Bu kanlar hasta ile aynı gruptan kan bulunana kadar 

çapraz karşılaştırma yapılmaksızın kullanılabilir. Eğer hastaya 5 üniteden daha fazla O RhD negatif 

eritrosit süspansiyonu transfüze edilmiş ise transfüzyona O RhD negatif eritrosit süspansiyonu ile 

devam edilir. Aynı durumdaki bir hastada plazma ve trombosit ihtiyacı AB grubu (Rh uygunluğu 

aranmaksızın) TDP ve trombosit ile karşılanabilir. Bahsi geçen tabloda asla O grubu tam kan 

KULLANILMAMALIDIR. 

6 Üniteden fazla Eritrosit Süspansiyonu verilen (çok fazla transfüzyon yapılan) olgularda taze 

donmuş plazma ve trombosit süspansiyonu transfüzyonu yapılması erken dönem mortaliteyi 

azaltmaktadır. 

Mikrobiyolojik Tarama Testleri 

Eğer acil transfüzyon için stoklarda yeterli kan varsa mikrobiyolojik tarama testlerini yapmadan 

transfüzyon yapma gibi bir sorun yoktur. Transfüzyon merkezlerinde yeterli stok yoksa serolojik 

testlerin yapılmadan kan çıkışı yapmak ciddi bir sorun halini alır. Toplumda HBV ve HCV 

insidansının yüksek olduğu ülkelerde bu enfeksiyonların transfüzyonla bulaşması riski de yüksektir. 

Hala transfüzyonla bulaşan HIV vakaları bildirildiği ortamda bu hastalığın bulaşma riski de vardır. 

Doktor, acil transfüzyon kararını bütün riskleri de göz önüne alarak vermelidir. Hasta ile aynı kan 

gruptan ama serolojik testleri yapılmamış bir kan yerine serolojik testleri yapılmış O RhD negatif 

kan verilmelidir. 

O RhD negatif eritrosit süspansiyonunun bulunmadığı durumlarda; transfüzyon yapılmadığı 

durumda hastanın hayatının tehlikeye gireceğine dair kesin ölçütler bulunmalıdır. Bu bilgiler 

hastanın dosyasına da kaydedilmelidir. 

Çok acil durumlar için “membran ELISA tekniği” kullanan hızlı tarama testleri (hızlı kart testleri) 

kullanıldığında bağışçı örneklerinde mümkün olan en kısa sürede standart yöntemlerle 

mikrobiyolojik tarama testleri çalışılmalıdır. 

Transfüzyon Alternatifleri 

Kan ve plazmanın kaybı sonucu intravasküler sıvı hacminin azalması durumunda önce kristalloid 

sıvılar kullanılır. Hacım kaybının önemli kısmı kristalloid sıvılarla karşılanabilir. Kristalloid sıvılar 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 








SAYFA NO 9/19 

gerekli kolloid osmotik basıncı karşılayamayacağı için, sıvı damar içi alandan damar dışı alana 

kaçar. Bu nedenle bir müddet sonra mannitol, dekstran ve nişasta jel çözeltileri gibi büyük moleküler 

ağırlıklı çözeltiler kullanılmalıdır. Özellikle travmalara bağlı aşırı kanamalar sırasında Rekombinant 

Aktive Faktör VII (rFVIIa) kullanımına ait bilimsel yayınlar vardır. Ancak bu ilacın bu alanda 

kullanılması ülkemizde endikasyon dışı onaya tabidir. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 








SAYFA NO 10/19 

TRANSFÜZYON 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 









Kan Merkezinden Alınan Kan veya Kan Bileşeninin Kliniğe Nakli 

Kan ve kan bileşenleri transfüzyona kadar kan merkezinde saklanır. Yetkilendirilmiş personel 

tarafından yapılan nakil sırasında, eritrosit süspansiyonları, 2-10 °C’de korunmalıdır. Eritrosit 

ünitlerinin ısısı 1 °C’nin altına inmemeli ve 10 °C’nin üzerinde olmamalıdır. Bu nedenle de kan 

merkezi dolabından çıktıktan sonra kullanılmayan kan 30 dakika içinde kan merkezine geri dönmüş 

olmalıdır. Trombositler, 22-24 °C’de ve trombosit çalkalayıcısında korunur. TDP, 37 °C su 

banyosunda poşet veya kılıf içerisinde eritilerek kullanılır. Eritildikten sonra buzdolabı rafında (2-6 

°C) 24 saat stabildir. Ancak asla tekrar dondurulmamalıdır. 

Transfüzyonu Başlatma: 

Transfüzyona başlamadan önce, transfüzyon hakkında hastaya bilgi verilmeli, soru sormasına fırsat 

tanınmalı, aydınlatıcı açıklama yapılmalı ve hastanın yeterince bilgilendiğinden emin olunmalıdır. 

Bu süreç bilgilendirilmiş onay formunun (EK G2.1) imzalatılmasıyla tamamlanır. Hastanın ve 

transfüzyonu yapılacak kan ve kan bileşeninin doğru olarak tanımlanması çok önemlidir. Bu 

basamak, kritik bir hatanın saptanabileceği son fırsattır. Bu nedenle tercihen iki yetkili personel 

tarafından karşılıklı kontrol edilerek uygulanmalıdır. Bu maksatla kullanılabilecek transfer ve izlem 

formu örneği EK G2.2’de verilmiştir. 

1. Hastanın adı soyadı ve doğum tarihi (gün, ay, yıl) sorularak, kan bileşeni uygunluk raporundaki 

kimlik bilgileri ile karşılaştırılmalıdır. 

2. Hastanın kan grup belgesinde bildirilen kan grubu ile kan ünitesi üzerindeki etikette yazan kan 

grubu karşılaştırılmalıdır. 

3. Kan bileşeni uygunluk raporundaki kan ünite numarası ile kan ünitesi üzerindeki numara 

karşılaştırılmalıdır. 

4. Kan ünitesi üzerinde "çapraz karşılaştırma uygundur" ifadesi görülmelidir. 

Uygunluk testleri tamamlanmadan verilmiş kan ünitesi üzerinde (KISIM F, Bölüm 1) bu durum açık 

olarak belirtilmiş olmalıdır. 

5. Kan ünitesi üzerindeki son kullanım tarihinin geçmemiş olduğu kontrol edilmelidir. 

6.Hekimin hastaya verilecek kan bileşeni ve miktarı ile ilgili istemi görülmelidir. Transfüzyona 

başlanmadan önce, hastanın başlangıç vücut ısısı, kan basıncı, nabız ve solunum sayısı kaydedilir. 

Transfüzyonu başlatan kişi; transfüzyona başlanan günü, saati, transfüze edilen bileşeni, transfüzyon 

hacmini ve torba numarasını kaydeder. 

Kan Transfüzyon Seti ve Filtresi: 

Tam kan, eritrosit ve trombosit süspansiyonları, TDP ve kriyopresipitat, içerdikleri fibrin parçaları 

ve partiküller nedeniyle geleneksel olarak, 170 - 200 μm çaplı filtreli setlerle uygulanır. Kan 

transfüzyonu uygulanan transfüzyon seti ve iğnesi 4 saatten daha uzun süre kullanılmamalıdır. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 









Çünkü oda ısısında uygulanan kandaki fibrin ağları ve hücresel kalıntılar bakteriyel üreme için 

uygun bir ortam oluştururlar. 

Transfüzyonu planlanan olgunun damar yolu açılmış olmalıdır. Önceden damar yolunun 

hazırlanması, kan merkezinden kanın çıkışını izleyerek kısa sürede takılmasına olanak sağlayacaktır. 

Transfüzyon için kullanılacak iğne olabildiğince geniş çaplı olmalıdır. Çocuklarda minimum 23 

gauge iğne kabul edilebilir. Çünkü eritrositlerin küçük lümenden basınç altında infüzyonu hemolize 

neden olabilir. Kan transfüzyonunda santral katater kullanılıyorsa, transfüzyon süresince santral 

venöz basınç ölçülmemelidir. Santral venöz basınç ölçülmeden önce transfüzyon tamamlanmış ve 

kateter %0,9 NaCl ile yıkanmış olmalıdır. 

İnfüzyon Çözeltileri: 

Tam kan, eritrosit, trombosit süspansiyonlarının transfüzyonunda, transfüzyon setinin doldurulması 

veya yıkanması için %0.9’luk NaCl dışında bir çözelti kullanılmamalıdır. 

Kanın Isıtılması: 

Soğuk ve fazla miktarda kanın çok hızlı transfüzyonu kardiyak arreste neden olabilir. Bu nedenle 

aşağıdaki durumlarda kanın ısıtılması önerilir: 

1. Masif transfüzyonda 

2. Soğuk aglütinin bulunan olgularda 

3. Yenidoğanlarda exchange transfüzyonda 

Bunun dışında, rutin bir transfüzyon öncesinde kanın ısıtılması gerekli değildir. 

Transfüzyon izlemi: 

Kan bileşenlerinin transfüzyonu sırasında hastanın dikkatle gözlenmesi zorunludur. Özellikle ciddi 

transfüzyon reaksiyonlarının görülme olasılığının daha yüksek olduğu transfüzyonun başlangıç 

dakikaları önemlidir. Transfüzyonun ilk dakikalarında infüzyon hızı yavaş olmalıdır. Transfüzyonun 

15. dakikasında, hayati bulgular tekrar değerlendirilir. Eğer bir sorun yoksa transfüzyon hızı 

arttırılarak, ürünün istendiği sürede infüzyonunun tamamlanması sağlanır. Transfüzyonun 

tamamlandığı saat kaydedilmelidir. 

Kan bileşenleri, klinik etkinlik, güvenlik ve uygulamanın kolaylığı açısından, önerilen sürede 

transfüze edilmelidir. Eritrosit süspansiyonu için bu süre 4 saati aşmamalıdır. Trombosit 

transfüzyonu için kritik bir süre olmamakla beraber, normalde 30 dakikada transfüze edilir. Taze 

donmuş plazma, 37 °C su banyosunda 15-20 dakikada çözülür ve çözündükten sonra 4 saat içinde 

transfüzyon tamamlanmış olmalıdır. 

Transfüzyon süresince her 30 dakikada bir ve tamamlanmasını izleyen birinci saatte yaşamsal 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 









fonksiyonlar tekrar kaydedilmelidir. 

Hastanın Farklı Kan Grubu ile Transfüzyonu Sonrası Tutum: 

Kendi ABO grubundan farklı bir ABO kan grubu ile transfüzyon yapılan hastanın transfüzyon 

gereksinimi devam ederse kendi ABO grubu ile transfüzyonu istenebilir. Ancak bu dönüşümün 

güvenliği, transfüzyonu istenen alıcının o anki örneğinin plazmasındaki anti-A ve anti-B’ye bağlıdır. 

Hastanın orijinal kan grubundan eritrositler ile taze elde edilmiş hasta plazması uyumlu ise (çapraz 

karşılaştırma) hastanın kendi kan grubu ile transfüzyonu sürdürülebilir. Ancak çapraz karşılaştırma 

uyumsuz bulunursa, alternatif kan ile transfüzyon sürdürülmelidir. 

Eğer, Rh pozitif olguya, negatif eritrosit verildiyse, tip spesifik ürüne dönmek çok daha basittir. 

Çünkü bu durumda anti-D üretmesi beklenmemektedir. Ancak transfüzyon öncesi hastadan kan 

örneği alınamamış, transfüze edilen kanın da RhD grubu bilinmiyor ve RhD gruplamada çift eritrosit 

popülasyon gözleniyor ise RhD negatif kan ile transfüzyon sürdürülmelidir. 

Yenidoğana Transfüzyon: 

Yenidoğan transfüzyonlarında kan bileşeni hem anne hem de bebek ile ABO uygunluk 

göstermelidir. Bunun için yenidoğanlarda transfüzyon öncesi aşağıdaki testler yapılmalıdır: 

1. Bebekte ABO ve RhD grup 

2. Bebekte direk antiglobulin test ( DAT ) 

3. Anne ABO ve RhD grup 

4. Anne plazmasında atipik antikor tarama 

Bebekte ABO Tipleme: Yenidoğanda ABO antijenlerinin ekspresyonu zayıftır. Bu nedenle 

yenidoğanda ABO grup tiplendirmesi sadece forward -direkt- gruplama olarak yapılır. 

Bebekte RhD Tipleme: Yenidoğanın RhD tiplemesinde genellikle bir sorunla karşılaşılmaz. Ancak 

bebeğin RhD POZiTiF eritrositleri anneye ait anti-D antikorla tamamen bloke olmuşsa hatalı olarak 

RhD NEGATiF sonuç verebilir. Buna karşın bebek serumunun albumin içeriği çok zengin ise hatalı 

olarak RhD POZiTiF sonuç da elde edilebilir. Transfüzyon ihtiyacı olan yenidoğanlarda anne ve 

bebeğin kan örnekleri ABO ve RhD için gruplanır. Anne plazmasında atipik (allo-) antikorlar taranır 

ve bebek eritrositlerinde DAT yapılır. Eğer annede antikor tarama ve bebekte DAT negatif ise 

bebekle aynı ABO ve RhD grup kan ile transfüzyon yapılması uygundur. Anne plazmasında klinik 

önemi olan bir eritrosit antijenine karşı antikor saptandı ve bebekte bu atipik antikor ile ilişkili 

hemoliz düşünülüyorsa, bebeğe bu antijen için negatif ve anne plazması ile çapraz karşılaştırma 

uyumlu kan transfüze edilmelidir. Eğer RhD uygunsuzluğundan kaynaklanan bir Yenidoğan 

Hemolitik Hastalığı şüphesi varsa, bebeğe verilecek kan, bebeğin ABO grubundan ve RhD negatif 

olmalıdır. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 









Transfüzyon Komplikasyonları 

Akut Transfüzyon Reaksiyonları: 

Akut transfüzyon reaksiyonları, transfüzyon sırasında veya izleyen 24 saat içinde oluşan 

reaksiyonlardır. Ancak akut transfüzyon reaksiyonları genellikle transfüzyon sırasında veya 

transfüzyonu izleyen ilk saatlerde ortaya çıkar. Bu nedenle, infüzyonun ilk 15 dakikası daha yoğun 

olacak şekilde, transfüzyonun tamamlanmasından 1 saat sonrasına kadar hasta yakından 

gözlenmelidir. 

Akut transfüzyon reaksiyonu, transfüzyonu uygulayan tüm sağlık personeli tarafından tanınmalı ve 

şüphe edildiğinde dahi transfüzyon hemen durdurulmalı, gerekli uygulamalar başlatılmalıdır. 

Transfüzyon reaksiyonu ile ilişkili olabilecek belirti ve bulgular; 

Ateş: Vücut sıcaklığının başlangıç değerine göre 1 °C’nin üzerinde artması olarak tanımlanır. 

Üşüme-titreme eşlik edebilir. 

Ağrı: infüzyon alanında, göğüste, karında, sırtta, boşluklarda tanımlanabilir. 

Kan basıncı değişiklikleri: Genellikle akut gelişen hipotansiyon veya hipertansiyon 

Solunum sıkıntısı: Genellikle dispne, takipne ve hipoksi eşlik etmektedir. 

Ciltte kızarıklık veya kurdeşen. 

Bulantı: Kusma eşlik edebilir. 

Akut transfüzyon reaksiyonu ile ilişkili olabilecek bulgularla karşılaşıldığında ya da transfüzyon 

reaksiyonundan şüphe edildiğinde: 

Transfüzyon hemen durdurulur. 

intravenöz yol %0.9 NaCl çözeltisi ile açık tutulur. 

Doğru kan ünitesinin doğru hastaya verildiğinden emin olunur. Bunun için; 

a. Hastanın kan grup belgesinde bildirilen kan grubu ile kan ünitesi üzerindeki etikette yazan kan 

grubu karşılaştırılır. 

b.Uygunluk raporu tekrar gözden geçirilir ve hastanın adı-soyadı, hastane (sözleşme) numarası, 

doğum tarihi gibi kimlik bilgileri hastanın kimliğiyle karşılaştırılır. 

c. Uygunluk raporundaki ürün numarası ile torba etiketindeki ürün numarası karşılaştırılır ve “çapraz 

karşılaştırma uygundur” ifadesi aranır. 

Hasta değerlendirilerek bunun bir transfüzyon reaksiyonu olup olmadığına, eğer bir transfüzyon 

reaksiyonu ise ne tür bir reaksiyon olduğuna ve ne tür önlemler alınması gerektiğine karar verilir. 

Akut hemolitik transfüzyon reaksiyonu, anaşaksi, transfüzyon ile ilişkili sepsis ve transfüzyonla 

ilişkili akut akciğer hasarı (TRALI) hızlı tıbbi yardım gerektiren reaksiyonlardır. Ayrıca reaksiyon 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 









tanımlanarak, reaksiyon sonrası kan ve idrar örnekleriyle beraber, transfüze edilen kan ünitesi, iğnesi 

çıkarılmış olarak kan seti, aynı damar yoluyla verilen diğer solüsyonlar, bu transfüzyonla ilişkili tüm 

form ve etiketler kan merkezine gönderilmelidir. 

Tablo 1. Transfüzyonun Bilinen Enfeksiyöz Olmayan Komplikasyonları 

KOMPLiKASYON 

Ateş 

Alerjik reaksiyonlar 

Transfüzyonla ilişkili akut 

akciğer hasarı (TRALI) 

Hipokalsemi 

Hiperkalemi 

immünmodülasyon 

Graft-versus-host- hastalığı 

Demir yüklenmesi 

SIKLIK 

Transfüzyonların %0.5-3’ünde oluşur. 

Transfüzyonların %1-3’ünde oluşur. 

5.000 transfüzyonda bir oluşur. 

Masif transfüzyon (peş peşe çok sayıda transfüzyon yapılan 

hastalar için geçerlidir) yapılan hastalarda geçerlidir. 

Transfüzyonu sonrası kolorektal kanser cerrahisi sonrası 

sonuçları kötüleştirici etkisi muhtemeldir; muhtemelen 

bakteriyel enfeksiyonlara duyarlılığı arttırır. 

immün suprese hastalarda veya çok yakın HLA uyumlu 

vericiler kullanıldıysa bu durum oluşabilir. Bu komplikasyon 

çok nadirdir fakat ölümcül olabilir. 

Kronik transfüzyon bağımlılığı olan hastalarda kan kaybı 

olmaksızın çok sayıda transfüzyon siroz, kalp yetmezliği ve 

endokrin organ yetmezliği ile giden vücut demir birikiminin 

artışına yol açar. 

Tablo 2. Transfüzyon Tedavisinin Bilinen Enfeksiyöz Komplikasyonları. 

İNFEKSİYON 

Hepatit-A 

Parvovirüs B19 

Epstein-Barr virüs 

HAZIRLAYAN 


KLİNİK ÖNEMİ/İNSİDANS 

Tahminen 1/1.000.000 ünite transfüzyonda geçer 

Tahmini risk 10.000 ünite transfüzyonda 1’dir. 

Yaşamın erken döneminde kazanılmış immünite nedeniyle 

nadiren geçer. 

Sitomegalovirüs (CMV) Düşük doğum ağırlıklı yenidoğanlarda veya immün 

yetmezlikli hastalarda (kök hücre nakli dahil) klinik olarak 

HTLV-1, HTLV-2 

önemli 

Tahmini 

bir 

risk 

transfüzyon 

250.000 

komplikasyonudur. 

ile 2.000.000 ünite transfüzyonda 

1’dir. 

ONAYLAYAN 









Hepatit B 

Delta antijeni 

Hepatit C 

Hepatit G (GB virüs C) 

HIV 

Kan bağışçısından geçen 

bakteriler 

Sifilis 

Malarya (sıtma) 

Tahmini risk 30.000 ile 150.000 ünite transfüzyonda 1’dir. 

Hepatit B ile birlikte geçer, en sık ilaç bağımlıları ve çok sayıda 

transfüzyon alanlarda bulunur. 

Tahmini risk 30.000 ile 250.000 ünite transfüzyonda 1’dir. 

Viremi %1-2 kan bağışçısında mevcut olabilir, fakat virüsün 

hastalığa yol açtığına dair açık kanıt yoktur. 

Tahmini risk 200.000 ile 2.000.000 ünite transfüzyonda 1’dir. 

infekte kan alıcılarının çoğunda HIV enfeksiyonu gelişir. 

Belirli bakteriler için asemptomatik taşıyıcılar enfeksiyon 

geçişine yol açabilir; Yersinia enterocolitica en sıktır 

(1/65.000). Salmonella, brusella daha az sıklıkla geçer. 

Depolamada kısa sağkalım dönemi (96 saat) ve VDRL/ RPR ile 

kan bağışçısı taraması geçiş olasılığını hemen hemen tamamen 

elimine eder. 

Nadir bir komplikasyondur. 

Chagas hastalığı 

Başlıca Orta ve Güney Amerika’da transfüzyon riskidir. 

Babesiozis 

Kuzey doğu ABD’de olan bir risktir. 

Toksoplazmozis immün yetmezlikli konakçıda görülen nadir bir 

komplikasyondur. 

Varyant Creutzfeldt- 

Jakob hastalığı 

dana hastalığı) 

(v-CJD, deli 

fiimdiye kadar transfüzyona bağlı vaka rapor edilmemiştir, 

fakat şüphelenilen vakalar olmuştur 

Hastane Transfüzyon Komiteleri 

Hastane transfüzyon komitelerinin oluşturulması yasal bir zorunluluktur. Hastane transfüzyon 

komitesinde, yoğun transfüzyon yapılan kliniklerin hekim ve hemşireleri temsil edilmelidir. 

Transfüzyon merkezi sorumlusu komitenin daimi üyesidir. Komitenin maksat ve görevleri ilgili 

yasal mevzuatta belirtilmiştir (KISIM A, TCSB Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2004/66 sayılı 

Genelge). Hastane transfüzyon komiteleri, 3 ayda bir toplanır. Raporlama Sağlık Bakanlığı’na 

yapılır. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 









Hasta Adı Soyadı: 

Dosya Numarası: 

KAN VE KAN BİLEŞENLERİ NAKLİ İÇİN BİLGİLENDİRİLMİŞ 

ONAY FORMU(*) 

KONU HAKKINDA BİLGİLENDİRİLMEK İSTEMİYORUM (**) 

Doktorum/hastamın doktoru......................... bana /hastama kan ve kan bileşenleri nakli yapılmasının 

hastalıkta anlamlı düzelme ya da olumlu değişiklik yapabileceğini bildirdi. 

Kan ve kan bileşenleri (ek olarak lökositten arındırılmış, ışınlanmış, yıkanmış şekilde): 

- Tam Kan, 

- Eritrosit süspansiyonu, 

- Taze donmuş plazma, 

- Trombosit süspansiyonu ya da kriyopresipitat olabilir. 

Bu nakil işleminin sağlayabileceği yarar ve riskler ile alternatif tedaviler açıklandı. Kan ve kan 

bileşenlerinin yasal ve bilimsel kurallara göre hazırlanıp test edilmesine rağmen bana/hastama 

öngörülemeyen çeşitli immünolojik, alerjik, mikrobik, fiziksel ya da kimyasal nakil reaksiyonlarına 

neden olabileceğini; bu reaksiyonların genellikle hafif veya orta derecede seyretmesine rağmen 

nadiren yaşamı tehdit edecek düzeyde ağır seyredebileceğini; bu reaksiyonların başarılı tedavi 

girişimlerine rağmen ölümcül de olabileceğini, hatta bu durumun kendi kanım verildiğinde bile 

gerçekleşebileceğini öğrendim. En güncel yöntemlerle test edilse bile nadiren kan ve kan bileşenleri 

nakli ile bazı virüslerin (AIDS, hepatit virusları; hepatit B, hepatit C gibi) bulaşabileceğini ve buna 

bağlı olarak aylar ya da yıllar sonra enfeksiyon gelişebilme olasılığı olduğunu biliyorum. 

Kan ve kan bileşenleri nakli ile ilgili soru sorma fırsatım oldu. Vermiş olduğum bu 

“Bilgilendirilmiş Onay” hastaneden taburcu olana dek geçerlidir (***). 

Kendime/hastama kan ve kan bileşenleri nakli konusunda bilgilendirildim, yazılanları / anlatılanları 

anladım. 

ONAYLIYORUM 

Tarih: 

Hasta/hasta yakını. adı soyadı: 

Şahit: 

Hemşire/doktor adı soyadı: 

Doktor adı soyadı: 

imza: 

imza: 

imza: 

ONAYLAMIYORUM 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 









AÇIKLAMALAR: 

* Hasta 18 yaşın üstünde ve bilinci yerinde ise bu formu kendi onaylamalıdır. Aksi durumda onay 

hastanın birinci derece yakını tarafından yapılmalıdır (Anne, baba, kardeş, eş, çocuk). 

**Hastanın bilgilenmek istemediği durumlarda kendi el yazısı ile “bilgilenmek istemiyorum” 

ibaresini bu formun altına yazarak imzalaması gereklidir. 

*** Hastanın/ hasta yakınının istediği zaman kan ürünleri nakli için olan onayını iptal etme hakkı 

vardır. Böyle bir durumda hastanın yeni bir onay formunu imzalaması gereklidir. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN 









KAN BİLEŞENİ TRANSFER VE TRANSFÜZYONU İZLEM FORMU 

Hastanın 

Adı Soyadı : .......................... İstek Tarihi :……………….......... 

Protokol Numarası : .......................... İstenen Bileşen :…………………………. 

Doğum Tarihi :………………………………….. İsteyen :………………………….. 

Cinsiyeti :………………………………….. Hasta Kan Grubu :…………………………. 

Kan Bileşeni 

Bilgileri Kan Grubu Crossmatch uygun, uygun değil, yapılmadı 

Tipi Filtrasyon yapıldı yapılmadı 

No Işınlanma yapıldı yapılmadı 

Miktarı Hemoliz var yok 

Son Kullanma Tarihi Renk uygun uygun değil / Pıhtı var yok 

İstemi karşılayan / Teslim eden: Transferi Yapan: 

Transfüzyon 

Öncesi 

Kontrol 

Kan ve Kan Bileşeni Bilgileri Kontrolü 

Hasta Kimlik Bilgileri Kontrolü 

Crossmatch Etiket Kontrolü 

Kan Grubu Kontrolü (Kan Torbası ve Form) 

Torba Numarası Kontrolü (Kan Torbası ve Form) 

1 .kişi 2.kişi Adı - Soyadı imza 

1 .kişi 

2. kişi 

Transfüzyona Başlangıç Saati: 

Transfüzyon 

İzlemi** 

Saat Kan Basıncı Nabız Vücut ısısı Hemşire 

Transfüzyon Bitiş Saati: Sonlandıran: 

Transfüzyon 

Miktarı 

Tümü Reaksiyon şüphesi Var 

Yaklaşık............... mi 

Yok 

**Transfüzyon izlemi, ilk 15.dakikada, daha sonra 30 dakikada bir ve transfüzyon bitimine kadar yapılır. 

HAZIRLAYAN 


ONAYLAYAN

TOTM-TLM-049 Kan Ve Kan ÃrÃ¼nleri TransfÃ¼zyon TalimatÄ±.pdf

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

TOTM-TLM-049 Kan Ve Kan ÃrÃ¼nleri TransfÃ¼zyon TalimatÄ±.pdf