Dirilis Gercegi-Final - Ä°ncil.nl

Luka’nin Kanitlanmis GüvenilirligiLuka’nin tarihçiligiyle ilgili Ramsay 30 yillik çalismasindan sonra söyle demistir:“Luka birinci dereceden tarihçidir. Yazmis olduklari tamamen gerçekleri yansitmaktadir. Buyazar en büyük tarihçilerle birlikte anilmalidir.” 76Ayrica Ramsay söyle der: “Luka’nin tarihsel anlatiminin güvenilirligi görmezdengelinemez.” 77Bir süre önce Luka’nin, Filipi yönetimine tek kisilik yönetim dedigi için hatali olduguileri sürülmekteydi. Bilim adamlarina göre kasabayi iki kisinin yönetiyor olmasi gerekiyordu.Her zaman oldugu gibi Luka hakliydi. Praetor (tek yönetici) unvani Roma Kolonisiönderlerince verilmistir.Luka’nin Galyo 78 için kullanmis oldugu “prokonsül” (vali) unvaninin da dogrulugudelillerle kanitlanmistir. Delfi yazitlarinda su sözler geçmektedir: “Lucius Junicus Galyo,dostum ve Ahaya valisi...”Delfi yazitlari (I.S. 52), Pavlus’un Korint’teki bir buçuk yillik çalismalarinin tarihinigöstermektedir. Diger kaynaklara dayanarak Galyo’nun valiliginin bir Temmuz’da basladiginive bir yil sürdügünü ve bu bir yil içerisinde Pavlus’un orada Korint’te oldugunu biliyoruz.Luka , Publius’un Malta adasinin tek önderi oldugunu belirtmisti. 79 Kazilar sonucuortaya çikan yazitlar da Publius’un tek yönetici oldugunu gösterir.Luka , Selanikli yöneticiler den bahsederken, onlardan kent yöneticileri diye bahseder. 80Kent yöneticileri klasik yazitlarda bulunmadigindan yine Luka’nin hatali olduguvarsayilmistir. Bununla birlikte, simdi elimizdeki kazilardan bulunan 19 yazit bu kelimeninkullanilmis oldugunu ka nitlamaktadir. En ilginç olaniysa bu yazitlardan bes tanesi, özellikleSelanik’teki kent yöneticilerinden bahsetmektedir.Arkeologlar ilk olarak Luka’nin, Listre ve Derbe’nin Likonya’da bulundugu veIkonyum’da (Konya) olmadigi iddiasini sorgulamaktaydilar. 81 Inançlarini, Çiçero gibi baziyazarlarin Ikonyum’un Likonya’da bulundugu iddialarina dayandiriyorlardi. Bunun sonucuolarak arkeologlar, Elçilerin Isleri kitabinin dayanaksiz oldugunu söylemislerdir. Bununlabirlikte Sir William Ramsay Ikonyum’un bir Firigya sehri oldugunu gösteren bir belgebulmustur ve diger bulgular da bunu kanitlamistir.Luka bir yazisinda, “Abilini’de de bir Lisanyas yönetimin basindaydi” der. 82 Bu daVaftizci Yahya’nin I.S. 27’deki peygamberligi sürecinden bahsederken geçmektedir.Eski tarihçilerin bilgi sahibi oldugu tek Lisanyas I.Ö. 36 yilinda öldürülmüstür.Bununla birlikte Sam civarlarinda bulunmus olan bir yazitta, “Yönetici Lisanyas” kelimelerigeçmektedir ve bu belgeler I.S. 14 ve I.S. 29 yillari arasinda yazilmistir.Yeni Zelanda’nin Auckland Üniversitesinin profesörlerinden E.M. Blaiklock’un susözlerine sasmamaliyiz: “Luka tamamlayici bir tarihçidir ve Greklerin en büyük yazarlarindanbiri olarak anilmaya layiktir.” 83Manchester Üniversitesinden F.F. Bruce ise söyle yaziyor: “Luka’nin dogrulugununtartisildigi bir ortamda, yazitsal bazi bulgularla delillerin ortaya çikmasiyla, arkeolojinin YeniAntlasma yazilarini onayladigini söyleyebiliriz.” 84F.F. Bruce, Luka’nin tarihsel dogruluguyla ilgili su yorumu yapmaktadir: “ElimizdeLuka’nin dogrulugunu test etmek için hiçbir sey bulunmamasina ragmen, onu test etmeyeçalismamiz bilimsel olarak dogru bir yöntem olamaz. Dogruluk aklin bir aliskanligidir vemutlu (veya mutsuz) tecrübelerimizden biliyoruz ki bazilari dogruyu aliskanlik edinmis,bazilari yanlisi (dogru karsitini) aliskanlik edinmistir. Luka’nin yazilarina baktigimizda ,Luka’nin dogrulugu aliskanlik edinmis bir yazar oldugunu görürüz.” 85Sonuç olarak; Yeni Antlasma’nin Mesih’le ilgili dogru açiklamalarda bulundugunusöyleyebiliriz. Mesih’le ilgili bu tarihsel kanitlar art niyetlerle, tarihsel manipülâ syonlarlaveya bölgesel manevralarla çürütülmeye çalisilamaz.28