Solunum Cihazları Rehberi (2011)

TÜRK TORAKS DERNE SOLUNUM CHAZLARI REHBER
20
olduu, güvenle kullanlabilecei gösterilmitir. Tekniin
invaziv olmamas ve kolay uygulanabilir olmas önemli
avantajlardr. Bu özelliklerinden dolay da hem yetikinler,
hem de çocuklarda rutin solunum monitörizasyonunda
kullanlabilir.
Solunum Mekaniklerinin Monitörizasyonu
Solunum mekaniklerinin belirlenmesine basnç, volüm
ve akm deerlerinin belirlenmesi ile balanr [2, 3].
Bunlardan sonra solunum sistem komplians, havayolu
direnci ve solunum ii hesaplanabilir. Bunlar mekanik
solunum srasnda ventilatörlerin kendi monitörleri
aracl ile yaplabilir. Hastadaki solunum yetmezliinin
nedenini belirlemede de yardmc olurlar. Bu parametreler
ile hasta-ventilatör uyumu monitörize edilebilir ve
ventilatöre bal komplikasyonlar en aza indirilebilir.
En basit ölçümler olarak havayolu basnc, PEEP,
intrensek PEEP ve hava akmna baklabilir. Paralitik hastada
solunum sisteminin mekanik özelliklerini yanstrken,
spontan soluyan hastada solunum iyükü hakknda
önemli bilgi verirler. Solunum sistem mekaniklerine ait
veriler, ölçülen ve hesaplanan deerler olarak ikiye
ayrlarak incelenir. Ölçülen deikenler havayolu basnc,
volüm ve akmdr.
Havayolu basnc: En sk tepe nspiratuar basnç
(PIP) ve plato basnc (statik basnç; Pplato) ölçülür. PIP,
akcierler ve göüs duvarnn direnci, komplians, tidal
volüm ve akm hzndan etkilenir. Ani basnç yükseklikleri,
tek akcierin ventilasyonu, pnömotoraks veya tüp tkanmas
gibi durumlar akla getirmelidir. Pplato ise, gaz akmnn
olmad zaman süresince tidal volümün devam
ettirilmesi için gereken basnç miktardr. Pplato, inspirasyon
sonunda ekspiryum valfinin kapatlmas ile ölçülür.
PIP - Pplato fark, tepe basnç deerinin havayolu direnci
ile ilikisini gösterir.
Bazen havayolu basncnn balangç deeri sfrdan
daha yüksektir ve ekshalasyon boyunca pozitif seyreder.
Buna ekspiryum sonu pozitif basnç (PEEP) denir ve
ekshalasyondan sonra bir miktar hava volümünün
akcierlerde kaldn ifade eder. Ventilatörü kullanan
tarafndan yaplyorsa ekstrensek PEEP, pozitif basnçl
ventilasyonun bir komplikasyonu olarak ortaya çkyorsa
oto PEEP (intrensek PEEP, hava hapsi) denir. Ekshalasyon
için yeterli süre braklmadysa, bron obstrüksiyonu varsa
veya sekresyonlar artmsa oto PEEP oluumu artar.
nspirasyonda hava akmnn balayabilmesi için önce oto-
PEEP’e edeer bir basncn uygulanmas gerekir, bu da
ek solunum iyükü demektir. Oto-PEEP’i belirleyebilmek
için hastann spontan solunumunun basklanmas ve
ekspiryum sonunda ekspiryum valfinin kapatlarak ölçüm
yaplmas gerekir.
Volüm ve akm ölçümleri: Girdapl ultrasonik akm
ölçerler, pnömotakometreler ve türbin akm ölçerler ile
bu ölçümler yaplabilir. Volüm, akmn zamanla çarpm ile
hesaplanr. Hava akmnn monitörize edilmesi, solunum
sistemindeki direnç ve kompliansa ilikin deerli bilgiler
verir. Örnein, nspiratuar akm trasesindeki sk çentiklenmeler
havayolunda sekresyon veya ventilatör devresinde
biriken su varln gösterir.
Solunum sistem komplians, havayolu direnci ve solunum
i yükü ise hesaplanan deerlerdir.
Komplians: Birim basnçta ulalan akcier volümü
olarak tanmlanabilir. Akcierlerin havalanmasna elastik
güçler ve sürtünme olmak üzere iki kuvvet direnç gösterir.
Akcier parankim elastikiyetinin azald fibrozis, atelektazi,
ARDS, göüs duvar hastalklar ve pulmoner
vasküler tkanklk gibi durumlarda komplians düer ve
hem PIP, hem Pplato basnc yükselir. Amfizem gibi
durumlarda ise düük havayolu basnçlar ile kolaylkla
ien bir balon gibi daha yüksek tidal volüm elde edilebilir
(komplians yükselir). Statik komplians akcierler ve
göüs duvar patolojilerinden etkilenirken, dinamik
komplians havayolu direncinin artt durumlardan etkilenir.
Statik komplians ölçümünde Pplato kullanlr, dinamik
komplians ölçümünde PIP kullanlr.
Havayolu direnci: Havayolu çap ile ters orantldr.
Sekresyon birikmesi, bron obstrüksiyonu, peribroniyal
ödem ve havayollarnn bassnda direnç artar. Direnç
(R aw
)=P TA
/akm (cmH 2
O/lt/sn) formülü ile hesaplanr.
Burada P TA
, havayolu geçi basncn (az ile alveol basnçlar
arasndaki fark) ifade etmektedir. Mekanik ventilasyon
uygulanan bir hastada bu basnç P TA
=PIP-Pplato formülü ile
hesaplanabilir. Endotrakeal tüp boyutu küçüldükçe direnç
artar. Örnein 30 lt/dk akm hz ile ventile edilen bir
hastada PIP 35 cmH 2
O ve Pplato 30 cmH 2
O ise R aw
=P TA
/
akm formülünde R aw
=35-30/0,5=10 cmH 2
O/lt/sn olarak
hesaplanr.
Solunum i yükü: Bir soluk almak için gereken enerji
ile ilgilidir. Belli bir gaz volümünün hareket ettirilmesi
için gereken basnç miktardr (kilogram metre veya
joule). Salkl bir kiide solunum ii yaklak 0,1 kg.m
veya 1 joule’dür. Günümüzde baz ventilatörler ile ve
özofagus basnç monitörizasyonu ile solunum i yükü
izlenebilmektedir. Basnç/volüm erisi kullanlarak da
solunum i yükü tahmin edilebilir, örnein daha büyük bir
halka, daha büyük bir i yükü demektir.
Solunum kaslarnn deerlendirilmesi: Kas gücü
ve dayankll ölçülerek deerlendirilir. Kas gücünü
deerlendirmek için maksimum nspiratuar (P Imax
) ve ekspiratuvar
(P Emax
) havayolu basnçlar kullanlr. P Imax
ve
P Emax
’n –80 ve 100 cmH 2
O’dan daha yüksek olmalar
solunum kas yorgunluu düüncesini ortadan kaldrabilir.
Weaning’de de P Imax
’n -30 cmH 2
O’dan daha nagatif
olmas nspiratuar kas fonksiyonlarnn yeterli olduunu
gösterir. En önemli inspiryum kas diyafram olduu için,
diyaframn fonksiyonlarn ayrca deerlendirmek gerekir.
Transdiyafragmatik basnç (Pdi) ölçülmesi bu konuda
önemli bilgiler verir. Pdi ölçümü için, hem mide, hem de
özofagusa bir balon yerletirilmesi gerekir. nvaziv bir
yöntemdir, ancak hastann paralize edilmesine gerek
olmamas önemli avantajdr.
Solunumun noninvazif monitörizasyonu ile hastalarn
durumundaki deiiklikleri yakndan izleme ve erken