You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
33<br />
KLOROFİL<br />
Bir çoğumuzun lise biyoloji derslerinden bile<br />
hatırlayacağı bu madde, bilindiği üzere çoğu yaprağın<br />
yeşil renginden sorumludur. Yaprak hücrelerinde<br />
bulunan kloroplastın içinde bulunur. Bitkiler<br />
tarafından karbondioksit ve suyun güneş enerjisi<br />
yardımıyla şekere dönüşmesini sağlayan fotosentez<br />
olayının olmazsa olmazıdır. Yapraklar klorofil<br />
üretmek için sıcağa ve güneş ışığına ihtiyaç duyarlar.<br />
Yani ilkbahar ve yazın bitki yapraklarının neden<br />
yeşil olduğunu anlamış olduk. Peki ya yaz bitince,<br />
havalar soğuyunca ne olacak? Sonbaharda bildiğimiz<br />
üzere gün ışığı git gide azalıyor ve sıcaklık düşüyor<br />
bu da demek oluyor ki klorofil üretimi yavaşlıyor.<br />
Bununla beraber bitkide bulunan klorofil de yavaş<br />
yavaş parçalanmaya başlar. Bu olayın sonucu olarak<br />
yapraklarda bulunan diğer bileşikler klorofili geçerek<br />
kendini göstermeye başlar. Bu durum da bahar ve<br />
yazın yemyeşil olan yaprakların giderek yeşilliğini<br />
kaybedeceğini gösterir. Peki sonrasında neler mi<br />
oluyor? Diğer bileşikleri incelemeye devam edelim...<br />
KAROTENOİDLER VE FLAVONOİDLER<br />
Karoteniodler ve flavonoidler geniş gruplardır. Bu<br />
bileşikler klorofil gibi yapraklarda bulunurlar ancak<br />
bahar ve yazın klorofil miktarı o kadar çoktur ki<br />
yüksek klorofil seviyesi, karotenoid ve flavonoidlerin<br />
yaprakta görünmesine engel olur. Klorofilin yeşil<br />
rengi ile maskeleir. Sonbaharda ise klorofil miktarı<br />
azalırken ve bu bileşiklerin renkleri ortaya çıkmaya<br />
başlar. “Peki klorofil yeşil renk verirken bu bileşikler<br />
hangi renklerin ortaya çıkmasını sağlar?” diye<br />
soracak olursanız açıklayalım: İki bileşik de sarı renk<br />
verir ama karotenoidler sarının yanında turuncu ve<br />
kırmızı renk oluşumuna da katkı sağlarlar. Aslında<br />
bu bileşikler de sonbahar mevsimi ilerledikçe<br />
ANTOSİYANİNLER<br />
Antosiyaninler aslında flavonoidlerin bir üyesidir.<br />
Karotenoidlerden farklı olarak yaprak yapısında<br />
sürekli olarak bulunmazlar. Sonbahar gelip de günler<br />
kısalmaya başlayınca antosiyanin sentezi, yapraklarda<br />
artmış halde bulunan şekerin güneş ışığı ile birleşimi<br />
sonucu başlatılır. Yapraktaki görevleri hala net<br />
olmamakla beraber ağaçların yapraklarını ufak<br />
hasarlardan korumak ve yaprakların dökülmesinden<br />
önceki zamanı uzatmaya yardımcı olabilecek şekilde<br />
koruyucu bir rolleri olabileceği konusunda fikirler<br />
ortaya atılmıştır. Peki nasıl bir renk oluşumuna<br />
katkısı var diye soracak olursanız genellikle canlı<br />
kırmızı ve morumsu renk tonlarının oluşumunu<br />
sağlarlar. Renkleri ağaç özünün asitliğinden<br />
etkilenebilir.<br />
Sonbahardaki ağaç yapraklarının renklerinin<br />
kaynağını öğrendik. Peki ya neden bazı ağaçlar<br />
yapraklarını her daim korurken bazı ağaçlar<br />
yapraklarını döker? Yaprakların düşmesine ağaç nasıl<br />
karar verir? Gelin inceleyelim...<br />
klorofil gibi bozunurlar ve azalırlar. Ama bu olay<br />
klorofilin bozunmasından çok daha yavaş bir hızla<br />
gerçekleştiğinden katkı sağladıkları renklerin<br />
yapraklarda görülmesini sağlarlar.<br />
Bu bileşiklere yapraklar dışında örnek vermemiz<br />
gerekirse havuca turuncu rengini veren betakaroten,<br />
domatese kırmızı rengini veren likopen<br />
ve yumurta sarısına rengini veren luteinden<br />
bahsedebiliriz. Bunlar en bilindik ve önemli<br />
karotenoidlerdendir. Peki başka bileşikler de var<br />
mıdır? Tabi, gelin devam edelim...<br />
Yaprak döken ağaçların yanında yapraklarını yıl boyu<br />
dökülmeden tutan ağaçlar da vardır. Bu ağaçlara<br />
“her zaman canlı” anlamına gelen “sempervivens”<br />
adı verilir. Bu tür ağaçlar genellikle soğuk iklimlerin<br />
az olduğu veya hiç olmadığı tropikal iklimlerde<br />
yetişirler. Peki bu yapraklar ömür boyu yerlerinde mi<br />
kalır? Hayır, her zaman canlı olan ağaçlar da yaprak<br />
döker ama yerlerine hemen yenisi çıkar.<br />
Soğuk iklimlerdeki ağaçların çoğu yapraksıdır.<br />
Yaprakları canlı tutmak maliyetli bir iştir ve çok<br />
enerji gerektirir. Ayrıca büyük yapraklar rüzgarlı<br />
günlerde yelken gibi davranır ve ağacı korumaya<br />
yardımcı olur. Tabi bu, kozalaklı ağaçlar soğuk kış<br />
şartlarında canlı kalamaz demek değildir. Bazı kalıcı<br />
yaprak dökmüş ağaçlar da soğuktan kurtulabilir ama<br />
bunlar nadirdir.
Change language