You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ARALIK 2017 17<br />
<strong>Eyüpsultan</strong>’da İz Bırakanlar<br />
SOKOLLU *<br />
MEHMED PAŞA<br />
KÜLLİYESİ<br />
EYÜPSULTAN TARIHI<br />
MERKEZDE IZI<br />
BULUNAN BÜTÜN TARIHI<br />
ŞAHSIYETLER, EYÜP’ÜN<br />
ZENGINLIĞI OLARAK<br />
DEĞERLENDIRILECEK.<br />
Sokollu Mehmed Paşa, 1505 tarihinde,<br />
bugünkü Bosna-Hersek sınırları dâhilinde<br />
Vişegrad kazasının Rudo nahiyesine bağlı<br />
Sokol köyünde doğmuştur.<br />
AYŞE ZENGIN<br />
Sokollu Mehmed Paşa, Kanuni Sultan Süleyman<br />
döneminde Osmanlı donanmasının<br />
Kaptan-ı Deryalığı ve gene Kanuni Sultan<br />
Süleyman, II. Selim ve III. Murat devirlerinde<br />
toplam 14 yıl Osmanlı Devleti’nin sadrazamlığını<br />
yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.<br />
Kanuni Sultan Süleyman’ın son vezir-i azamı<br />
olan paşa Osmanlı İmparatorluğu’nun zirvede<br />
bulunduğu dönemi simgeler. İki metreyi aşan<br />
boyu ile en uzun boylu olan Sokollu Mehmed<br />
Paşa icraatları, projeleri ve kişiliği nedenleriyle<br />
en büyük Osmanlı sadrazamıdır.<br />
ENDERUN’DAN SADRAZAMLIĞA<br />
Sokollu Mehmed Paşa, 1505 tarihinde, bugünkü<br />
Bosna-Hersek sınırları dâhilinde<br />
Vişegrad kazasının Rudo nahiyesine bağlı<br />
Sokol(şahin anlamına gelmektedir.) köyünde<br />
doğmuştur. Sokollu’nun devşirme olmadan<br />
önceki adı “Bayo” veya “Bayiça” idi.<br />
Köyünde itibarlı bir aile olan “Sokoloviç”<br />
sülalesindendir. Babasının Müslüman olduktan<br />
sonraki ismi, Cemaleddin Sinan Beydir.<br />
Çocukluğunda bir müddet Mileşeva manastırında<br />
rahiplik yapan dayısının yanında çalıştı.<br />
15-16 yaşlarında olduğu sırada 1520’de,<br />
Kanuni Sultan Süleyman’ın devşirme memurlarından<br />
Yeşilce Mehmed Bey tarafından<br />
ailesi ikna edilmek suretiyle Edirne’ye getirildi.<br />
Edirne Sarayı’nda ortaokul tahsilini tamamladıktan<br />
sonra, yüksek tahsilini görmek<br />
için İstanbul’da Enderun Okuluna alındı. Bu<br />
okuldan mezun olduktan sonra, Osmanlı idari<br />
sisteminde Sadrazamlık makamına kadar<br />
yükselen hızlı bir ilerleme gösterdi.<br />
Sokollu Mehmed Paşa, Enderun’dan mezun<br />
olduktan sonra Saray-ı Amîre’ye alındı, iç hazinede<br />
çalıştı, Silahtar ve Büyük Kapıcıbaşı<br />
görevlerinde bulundu. Barbaros Hayrettin<br />
Paşa’nın ölümü üzerine 1546’da Sancakbeyliği<br />
payesiyle Kaptan-ı Derya oldu. Görevde<br />
iken Trablusgarp Seferi’ne katıldı, İstanbul<br />
Tersanesini genişletti ve yeniledi. 1549’da<br />
vezirliğe yükselerek Rumeli Beylerbeyliğine<br />
getirildi. Kanuni’nin oğullarından Şehzâde<br />
Bayezit ve Şehzâde II. Selim çekişmesinde,<br />
Sokollu Amasya’ya II. Selim’in yanına<br />
gönderildi. Bu sırada, şehzâde<br />
II. Selim’in kızı İsmihan Sultan<br />
ile evlenerek saraya damat<br />
oldu.1554’te üçüncü vezirliğe,<br />
1561’de ikinci vezirliğe ve<br />
1565’te sadrazamlığa yükselmiştir.<br />
1566’da uzun bir askerî kuşatmadan sonra<br />
Szigetvar Kalesi teslim alındı. Kalenin düşmesinden<br />
bir gün önce yaşlı olan Padişah<br />
vefat etti. Ancak Kanuni’nin ölümü, askerde<br />
moral kırıklığı yaratmamak için üç hafta bir<br />
sır gibi saklandı. Sokollu Mehmed Paşa; padişah<br />
hayattaymış gibi Kanuni adına fermanlar<br />
gönderdi, yabancı elçilerle görüştü. Hatta<br />
Kanuni adına anlaşmalar imzaladı. Büyük<br />
bir titizlik içinde yaptığı bu işler, Kanuni’nin<br />
oğlu Şehzâde II. Selim’in Amasya’dan Belgrad’a<br />
gelip tahta çıkmasını sağlayıncaya kadar<br />
devam etti. II. Selim’in Belgrad’a geldiği<br />
haberini alınca, Belgrad yakınlarında Rumeli<br />
askeriyle birlikte konuşlandığı yerde iki gün<br />
Kur’an okutarak askere Kanuni’nin ölüm haberini<br />
verdi. Böylece hiçbir kargaşaya meyil<br />
vermeden II. Selim’in tahta çıkmasını sağladı.<br />
Bu olay, Sokollu’nun askerî komutasında<br />
ne kadar kuvvetli ve güçlü bir el olduğunun<br />
açık bir ifadesidir. Sırp Ortodoks din adamlarını<br />
ve tebaayı hoşnut kılmak amacıyla<br />
1557’de Peç (İpek)’te Sırp Patrikhanesi<br />
kuruldu. Sırp Patrikhanesi Bosna doğumlu<br />
bir Sırp olan Sadrazam Sokollu (Sokoloviç)<br />
Mehmet Paşa’nın önerisiyle Kanuni Sultan<br />
Süleyman tarafından kuruldu. Peç Sırp<br />
Patrikhanesinin başına Sokollu Mehmet Paşa’nın<br />
Ortodoks rahip kardeşi getirildi. Sırp<br />
Patrikhanesi’nin otoritesi Sırbistan, Bosna<br />
ve Macaristan bölgelerini kapsıyordu. Fakat<br />
17. ve 18.yüzyıllarda Sırp Patrikhanesi ve<br />
Patrikleri, Avusturya-Osmanlı savaşlarında<br />
Habsburglar’a destek verince Osmanlı yönetimi<br />
Peç Patrikhanesi’ni 1766’da lağvetti,<br />
Sırp Kilisesi’ni tekrar Rum Patrikhanesine<br />
bağladı ve çok sayıda Sırp din adamı görevinden<br />
alındı. 1<br />
Don ve Volga ırmakları arasında bir kanal<br />
* Bazı kaynaklarda Sokullu Mehmed Paşa olarak geçmektedir.
Change language