Journo Almanak 2020

Recommendations

Info

14YILIN EN ÇOK OKUNAN DOSYASIHaber aramaları, reklamlarve kötülüğün finansmanıEMRE KIZILKAYACorona “üretilmiş” bir virüsmüş… Türkiye “koronavirüsü yok eden milli cihaz” yapmış…Ha bu arada, Fatih Portakal ve Barış Terkoğlu gibi gazeteciler ‘terörist’miş!İktidara yakın birkaç medya kuruluşunda son günlerde çıkan “haber” ve yorumlardanbazıları böyle. Google ise bunları; arama sonuçları, dijital reklamlar ve şimdi de fonlarüzerinden her yıl milyonlarca lira aktararak destekliyor.Google bunu rahatça yapıyor çünkü tepki almıyor. Kamuoyu şeffaflıktan uzak bu düzenibilmiyor. Reklamları bu sözde “haberlerin” içinde yayımlanan markaların ise bazılarımağdur, bazıları umursamaz. “Yeter” deme zamanı.BBaşlıkta “kötülük” derken heminsani açıdan “kötücüllüğü” kastediyorum,hem de gazetecilikaçısından kalitesizliği…Önce bunlara dair birkaçörnek:Cumhurbaşkanı Recep TayyipErdoğan’ın suç duyurusuüzerine geçen hafta yüzbinlercevatandaş “Fatih Portakal” isminiaradı. Google’ın birinci sırayalayık gördüğü içerik ise Sabah’tayer alan şu “haber” idi.Saygın bir gazeteci olanPortakal sırf iktidarı eleştiriyordiye bir terör örgütüyle ilişkilendiriliyorve Google bu iftiradolu propaganda metnini alıpgünlerce sanki bir habermiş gibiyayıyor.Normalde o sitede belki10.000 kişi görecekken, busayede Sabah okuru olmayanmilyonlara da ulaşıyor bu sözdehaber…Farklı bir örneğe bakalım.“Corona virüs aşısı” aramasındaGoogle’ın geçen hafta getirdiğisonuçlar…“Ne var bunda” mı diyorsunuz?Şu var: Google o günbinlerce kez yapılan bu aramadabütün sonuçları Demirören’inhaber sitelerine tahsis etmişgibi… Ama daha da kötüsü şu:Birinci sıradaki Milliyet haberiçalıntı.Üstelik haberin sahibi Voiceof America’dan gazeteci DilgeTimoçin uyardığı hâlde Googlesonuçlarından gelen bütün trafiksaatlerce Milliyet’e yönlendirilmeyedevam ediyor.Oysa Google geçen yıl özgüniçerikleri öne çıkaracağınıaçıklamıştı. Biz de Türkiye’dekikopyala-yapıştır haberciliği bitecekdiye safça sevinmiştik.Bu ortamda insan ister istemezsoruyor: Google neden iktidarayakın medyayı ve özelliklede Demirören’i kayırıyor?Hatırlarsanız, sanki başkasıkalmamış gibi, Google HabercilikGirişimi’nin destek fonuda bu yıl Türkiye’den sadeceDemirören’e verilmişti.Üyesi olan gazeteciler dahabirkaç ay önce tazminat ödenmeden,hukuksuz bir şekildeHürriyet’ten atılan TürkiyeGazeteciler Sendikası’nın açıkmektubunu ise Google yanıtsızbırakmıştı.
15BILGIYE ERIŞIMDE BIRNUMARALI KANALKonuyu biraz deşeyim dedimçünkü Google aramaları, Türkiye’deinsanların bilgiye erişimindeartık bir numaralı kanal.Sıcak haberlerle ilgili her günmilyonlarca farklı arama yapılıyor.“Son dakika” gibi terimlerdede düzenli olarak çok büyükbir arama hacmi var.Kısacası Türkiye’deki tüm gazetelerintoplam tirajı, bir gündeyapılan Google aramalarınınyanında hiçbir şey değil.Bu yüzden mesela hâlâ bu gazetelerdeasılsız iddialar kalemealan bir köşe yazarını eleştirmekaslında büyük oranda enerjikaybı…Bu tür eleştiriler, kendi başınaerişimi gayet düşük olan zararlıbir içeriği yaygınlaştırmaktanbaşka işe yaramıyor.Asıl Google gibi yeni eşikbekçilerinin ne yaptığına bakmakgerekiyor. Bu platformlarhangi zararlı içeriği öne çıkarıpyaygınlaştırıyorlar?Bugün basın ve ifade özgürlüğüile medyada çoğulculuk içinkritik önem taşıyan soru bu…ASILSIZ BILGISALGININDA DURUMIYICE KÖTÜLEŞTISon günlerde bu cephedemanzara iyice kötüleşti. ZiraCOVID-19 krizi, Türkiye’de debir “asılsız bilgi salgını” (infodemic)olarak sürüyor.Bu amaçla 11 Mart’ta bende Google ile iletişime geçmeyeçalıştım. O günden beri neGoogle’ın Türkiye’deki iletişimindensorumlu yetkilisi olanÖzlem Öz’den, ne de Google’ınABD’deki basın merkezinden biryanıt geldi.Amacım şuydu:Dünyada gazeteciliği (Facebookgibi birçok dijital platformakıyasla) çok daha güçlü biçimdedestekleyen, demokratik seçmeninsağlıklı bir şekilde bilgilenmesisürecinde birçok olumluadım atan, geçmişte yazdığımgibi gazetecilere önemli kaynaklarda sunan Google, nedenTürkiye’de demokrasinin altınınoyulmasına ortak oluyor?Bu eleştirileri hemen hiçbirmecrada göremezsiniz. Çünküneredeyse tüm medya, Google’agöbekten bağlıdır ve onu kızdırmayacesaret edemezler. Amaartık sivil toplumun, demokrasiiçin olmazsa olmaz olan özgürve çoğulcu bilgi akışı için sesiniyükseltmesi gerekiyor.Şimdi, yazının başındaverdiğimiz örnekleri kategorikolarak biraz daha açalım veçeşitlendirelim.Google’ın ‘asılsız bilgi salgını’naverdiği destek şu başlıklaraltında toplanabilir:1. GOOGLE ARAMASONUÇLARIPROPAGANDA DOLUGoogle araması yapan herüç kişiden biri, sadece en üsttekisonuca tıklıyor. Arama yapanlarınyüzde 80’inden fazlası ilk 6sonuçta kalıyor. Öyle ki, şöylebir laf vardır: “Ceset saklamakistiyorsanız Google aramasonuçlarının ikinci sayfasınagömün, oraya kimse bakmaz.”Google’da 11 Mart’ta “koronavirüs”araması yapıldığındaen tepede iki Sabah haberi,ayrıca arada bir de Akşam haberivardı. Bakanlık ve hastanesayfalarına giden sonuçları daçıkarırsanız geriye bir tek Vikipedikalıyor. (Bu yazıdaki tümaramaları yeni kurulan bir tarayıcıdave gizli modda yaptım.Yani herhangi bir kişiselleştirmeyok, İstanbul konumunda “varsayılan”sonuçlar bunlar.)Hatırlatma: Sabah’ın devletkurumlarının internetsitesine gizli ‘backlink’lervererek arama sonuçlarınıkendi lehine manipule ettiğigeçen yıl haberleştirilmişti.Buna rağmen gazete bırakınGoogle’dan yasaklanmayı,arama sonuçlarını domineetmeyi sürdürüyor.EN BÜYÜK YANDAŞMEDYA, GOOGLEALGORITMASIKoronavirüs aramasını geçenlerdetekrar yaptım. Bu kez entepede bir haber karuseli çıktı.Google algoritmasının seçtiği10 haberden en önlerdeki ikisiHürriyet, biri Sabah’ındı.Eğlence ağırlıklı Onedio’yubir kenara bırakırsak, eleştirelsadece iki haber sonucu vardı(Sözcü ve Cumhuriyet) ve bunlarkaruselin kimsenin gitmediğiyerinde, yani en sonundaydı.Tekrar hatırlatıyorum:Türkiye’de okurların eziciçoğunluğu hiçbir haber sitesinedoğrudan gitmiyor.Büyük bir kitle, Googlearaması yapıp sonuçlardane geliyorsa en üstlerdekibirine tıklıyor. O yüzdenGoogle algoritmasının nasılçalıştığı, kamuoyunun sağlıklıbilgilenmesi sürecindeçok önemli.
Page 1 and 2: GAZETECİLER İÇİN BİR DERGİARA
Page 3 and 4: 3İÇİNDEKİLER4Gerçeklerin tsuna
Page 5 and 6: 5haberle” anlaşılır. Yani deme
Page 7 and 8: 7Tüm yazı dizisi:https://journo.c
Page 9 and 10: 9Kerem, kendisini ve ailesinikısac
Page 11 and 12: 11Canan Karatay haberiportakal tük
Page 13: 13ülkede ise bu yetki doğrudan sa
Page 17 and 18: 173. GOOGLEREKLAMLARI, YALANVE IFTI
Page 19 and 20: 19TGC Gazetecilik Başarı Ödülle
Page 21 and 22: 21Türkiye Gazeteciler Sendikası
Page 23 and 24: 2320 MADDEDE RAPORDAKI SAYISAL VERI
Page 25 and 26: 25ihmali sonucu korunmayarakgöz g
Page 27 and 28: 27deney kapsamında. Acaba gazeteci
Page 29 and 30: 29ması konusunda) “Aile içinde
Page 31 and 32: 31
Page 33 and 34: 33sundukları ve bunu da sorulması
Page 35 and 36: 35tecilik için gelir kaynakları
Page 37 and 38: 374. SABAH:KARADENIZ’DE PETROLAĞ
Page 39 and 40: 39Bu haberde hata yoktu.• Ancak B
Page 41 and 42: 41* Siva Vaidhyanathanimzalı bu ya
Page 43: ULUSLARARASI BASIN KARTI4311Kapıla

Journo Almanak 2020

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?