Türkü Life Ocak Şubat Mart 2021

KONUK YAZAR
Elazığ (Harput)’. Elazığ’ın ilçesi
“Mezire’den çıktım” olarak yörede
bilinen türkü kişileştirilerek kimi
zaman Mezire adlı bölgede gezer,
kimi zaman benzer ezgilerle,
sözlerle ve hikâyelerle yörede
Arapkir’de “Cankurtaran” adlı
bölgede gezer. İşte o yüzden Elazığ
(Harput) nere, Ordu nere diyorum.
Türküler, halk edebiyatımızın
sözlü kültür ögelerindendir.
Yani durağan, hareketsiz kültür
taşıyıcıları değildir. Dinamiktir.
Coğrafyaları, bölgeleri, şehirleri
gezer. Nesillerin sosyal
ilişkilerinden, akrabalıklarından,
ticari faaliyetlerinden, kız alıp
vermelerinden birçok ilişkiden
kaynaklanır. Çoğu zaman
kişileştirilmiş ve kutsanmıştır. O
yüzden türküler canlıdır. Anadolu;
ana ve dolu sözcüğüyle Türk
mitolojisinde bir araya gelmiş
üretmenin, yaratmanın adı olarak
sembolleşmiştir. Karadeniz
coğrafyasında halk müziği
derlemeleri yapıIırken coğrafyanın
söze, ezgiye, yansıdığı görülür.
“Ünye’den çıktım” Mehmet Özbek
tarafından derlenmiş, İhsan
Tunç’tan alınmıştır. Coğrafyanın
sertliği sözlü kültür unsurlarında
hep görülür. Özelikle türkülerde
hemen görülür. “Mezire’den
çıktım”da Harput’un Doğu
Anadolu’nun ağır, sert havası da
türküde görülür. TRT sanatçısı
Muzaffer Ertürk tarafından
söylenmiştir. Her türkünün
bir halk edebiyatı yönü vardır.
Folklorumuzu da içine alan her
türkünün bir hikâyesi vardır. Hem
Ünye’den yola çıkılarak yakılan
ağıtın hem de Mezire’den yola
çıkılarak orta çıkan öykünün bir
hikâye haritası vardır. Türkünün
hikâyesinin kahramanları, yeri,
zamanı, olay örgüsü vardır.
“Mezire’den çıktım” adlı türkünün
öyküsü eserin adından da belli
olduğu gibi Elazığ’ın Mezire
ilçesinde geçmektedir. Burası
Tunceli sınırında bir yerleşim
merkezi. Muhtemelen 1940’lı
yıllar, kahramanları yörede kâtip
Mehmet ve Fikri adlı kabadayı.
Elazığ Tahrirat Kaleminde küçük
bir memur olan Mehmet ismindeki
gencin Fikri ismindeki bir genç
tarafından öldürülmesi üzerine
yakılan bir türküdür
Mezire’den çıktım ağrıyor başım
Harput’a varmadan sarıldı naşım
İntikamım alsın bacım kardaşım
Di değme değme de yarem derindir
Yaram eyolursa mevla kerimdir
…
Ünye’den yakılan Türkünün
hşkayesi de Harput’ta yakılan
türkünün hikayesine benzerdir.
Tanınmış ve yiğitliği ile meşhur
İç Ağası Mustafa adına Ünyeliler
tarafından yakılan türküdür bu.
Ünye’den çıktım da başım selamet
Cevizderesi’nde koptu kıyamet
Gadın gız gardaşım sana emanet
Ağla anam ağla sen bana ağla
Çifte doktor getir yaremi bağla
66
Türkülife
OCAK • ŞUBAT • MART 2021