You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dünya<br />
Ekonomisi<br />
Bütün bu geliflmeler sonras› geriye<br />
bakt›¤›m›zda ise dünya ekonomisinde<br />
afla¤›daki sonuçlar ortaya ç›km›flt›r:<br />
• Piyasalardaki kay›plar trilyonlarca dolar›<br />
bulmufl, Lehman ve Bcor Sterns gibi dev<br />
finans flirketleri iflas etmifltir.<br />
• Kapitalist sisteme sahip bir çok ülke devlet<br />
müdahaleleri ile tan›flm›fl, AIG, Citigroup,<br />
Fortis, Dexia gibi flirketleri canland›rma<br />
paketleri 1 trilyon USD’yi aflm›flt›r.<br />
• Mali piyasalardaki çöküntü çok geçmeden<br />
reel kesime yans›m›flt›r.<br />
• Kriz Macaristan, Ukrayna, Pakistan gibi<br />
geliflmekte olan ülkeleri de vurmaya<br />
bafllam›flt›r.<br />
• Avrupa Birli¤i’ndeki, Yunanistan, ‹spanya,<br />
Portekiz gibi baz› ülkelerin ratinglerinde<br />
düflüfller yaflanm›flt›r.<br />
Mali piyasalardaki çöküntü çok geçmeden<br />
reel kesime yans›m›flt›r. Baflta otomotiv<br />
flirketleri olmak üzere çok say›da flirket iflasa<br />
sürüklenmifltir. Geliflmifl ülkelerden sonra<br />
geliflmekte olan ülkeler de krizden<br />
etkilenmeye bafllam›fllard›r. Bir çok ülke, IMF<br />
deste¤i için baflvuruda bulunmaktad›r.<br />
Önümüzdeki dönemde geliflmifl ülkelerin<br />
de talepte bulunaca¤›ndan söz edilmektedir.<br />
Uzmanlar, bafllang›ç noktas› “konut piyasas›”<br />
olsa da bu krizin sonuç olarak temelde<br />
ölçüsüzlük, ve kontrolsüzlü¤ün krizi oldu¤u<br />
konusunda birleflmekteler. Baflta ABD olmak<br />
üzere geliflmifl ekonomilerde, art arda<br />
aç›klanan kurtarma planlar›yla, 1930’larda<br />
yaflanan Büyük Buhran döneminde oldu¤u<br />
gibi “Keynesyen” bir yaklafl›mla krizden<br />
ç›kman›n mümkün olaca¤› savunulmaktad›r.<br />
Bu amaçla, 2009 y›l› içerisinde geliflmifl<br />
ekonomilerin tahvil piyasalar›ndan üç trilyon<br />
dolar tutar›nda borçlanma gerçeklefltirmesi<br />
beklenmektedir. Özellikle daralmakta olan<br />
talep ve yat›r›mc›lar›n çekingenli¤i ile birlikte,<br />
tahvil havuzunun küçüldü¤ü de dikkate<br />
al›n›nca, ayn› havuzdan yararlanmak isteyen<br />
çok say›da özel ve kamu flirketi aras›ndaki<br />
rekabetin artmas› kaç›n›lmaz görünmektedir.<br />
2009 y›l›nda geliflmekte olan ülkelerin yedi<br />
trilyon dolara yak›n geri ödemesi bulunmakta<br />
ve bu borcun içinde tahvil, kredi, faiz<br />
ödemesi ve ticaret finansman› yer almaktad›r.<br />
Borcun, yeni ç›kar›lacak tahviller<br />
ve al›nacak kredilerle döndürülmesinin ise<br />
bahsedilen nedenle epey güç olaca¤› tahmin<br />
edilmektedir. Analistler, yeniden finansman<br />
(refinancing) yani borç döndürme riskinin<br />
2009 y›l›na damgas›n› vuraca¤›n›<br />
belirtmektedirler. Bat›k riski düflük olan,<br />
yüksek kredi notuna sahip kurum ve ülkeler<br />
borç çevirmek için gereken miktar›<br />
piyasalardan borçlanabilecekler ancak, arztalep<br />
dengesizli¤i nedeniyle bu borçlanman›n<br />
eskiye göre çok daha yüksek bir maliyette<br />
yap›labilece¤i tahmin edilmektedir. Düflük<br />
kredi notuna sahip olanlar için ise borçlanma<br />
imkânlar› çok daha s›n›rl› olacakt›r. Uluslararas›<br />
finans kuruluflu ING’nin çal›flmas›na göre<br />
2009 borç geri ödeme tutarlar›na<br />
bak›ld›¤›nda, ilk s›ralar›, 200 milyar dolar ile<br />
Brezilya, 600 milyar dolar ile Rusya, 250<br />
milyar dolar ile Hindistan ve 2,4 trilyon dolar<br />
ile Çin iflgal etmektedir. Brezilya, Rusya ve<br />
Çin’in ço¤unlukla emtia ihracatç›s› veya cari<br />
fazla vermeleri nedeniyle, borçlanma<br />
gereksinimlerinin bir k›sm›n› uluslararas›<br />
rezervlerinden karfl›lamalar› seçenekleri de<br />
bulunmaktad›r. Ancak, ING’nin çal›flmas› ve<br />
IMF tahminlerine göre 64 milyar dolar geri<br />
ödeyecek olan Arjantin ile 36 milyar dolar<br />
geri ödeyecek olan Türkiye’nin mevcut<br />
durumda veya 2009 y›l› projeksiyonlar›nda<br />
cari a盤a sahip olmalar› nedeniyle uluslararas›<br />
rezervlerini kullanma ihtimalleri daha düflük<br />
olacakt›r. Macaristan ve Ukrayna’ya ise hali<br />
haz›rda IMF ve Avrupa Merkez Bankas›<br />
taraf›ndan müdahale edilmifltir.<br />
Borçlanma s›k›nt›s› ve “d›fllama etkisi”nin,<br />
sadece geliflmekte olan ekonomiler için<br />
de¤il, geliflmifl ülkelerin flirketleri için de söz<br />
konusu oldu¤u aç›kt›r. Avrupa’daki flirketler,<br />
kârl›l›klar›ndaki azalmayla birlikte, 2009 y›l›<br />
içerisinde 800 milyar dolar tutar›nda borç<br />
geri ödemesi gerçeklefltirmek zorundad›rlar.<br />
Analistler, 2009 y›l›nda flirket kârlar›n›n yüzde<br />
30’u bulan oranlarda azalabilece¤i<br />
endiflelerini dile getirmektedirler. Bat›<br />
Avrupa’da iflas eden flirket say›s›n›n 2007<br />
y›l›ndaki 150 bin seviyesinden 2009 y›l›nda<br />
200 bine ulaflaca¤› tahmin edilmektedir.<br />
Geliflmekte olan ülkelerde oldu¤u gibi,<br />
burada da, yüksek kredi notuna sahip<br />
flirketler pahal› da olsa borçlanabilecekken,<br />
kredi notu düflük olan flirketlerin gerekti¤i<br />
kadar ihracatta bulunmalar› zor<br />
gözükmektedir.<br />
2009 y›l› kredi ve tahvil piyasalar›ndaki<br />
kötümser görünüm, birçok ülke ve kurumun<br />
kuruyan bir kayna¤a hücum etmesine yol<br />
açacakt›r. K›sacas›, her bak›mdan 2009 y›l›<br />
dünyan›n tamam› için son derece zor bir y›l<br />
olacak gibi görünmekte, en önemli beklenti<br />
ise y›l›n ikinci yar›s›ndan itibaren ekonomide<br />
düzelmenin gerçekleflmesi ve bir an önce<br />
dünyan›n reel büyüme dönemine geri<br />
dönmesinin sa¤lanmas› olarak ifade<br />
edilmektedir.<br />
9
Change language