46 * ÝSMEK Hat Usta Öðreticisi DÝPNOTLAR 1- Hattat Hâmid Aytaç'tan yurt içinden olduðu gibi yurt dýþýndan da bir çok insan ders almýþtýr. Bunlar, kendi ifadesiyle Haþim Muhammed el-Baðdâdi (1917- 1973), Yusuf Zennûn, Ali Râvi, Mervânü'l-harbî, es-Semma el-Halebi, Musullu Cennet ve Japonya'dan Minako'dur. (Bkz. Harfleri Bestekârý Kendini Anlatýyor, Köprü, sy. 61 (Nisan 1982), s. 13- 14). 2- Hâmid Aytaç'ýn doðum tarihi çeþitli kaynaklarda, 1309 olarak verilmiþtir. Bkz. Son Hattatlar, 119; Ýsmail Yazýcý, "Hattat Hâmid Aytaç, Hayatýna Umumî Bir Bakýþ", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý, Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 17'de kendi yazdýðý notta rumî 1309 tarihinde doðduðunu belirtmektedir. Nüfus Cüzdaný'nda da doðum tarihi 1309 olarak kayýtlýdýr. Fakat bu tarihin, hicrî veya rûmî takvimden hangisi olduðu kayýtlý deðildir. Burada belirtilen tarih, eðer rûmi ise, milâdi karþýlýðý ise 1893'tür. 1309 hicrî yýlýnýn milâdi karþýlýðý ise 1891'dir. (Nüfus Cüzdaný için bkz. Hattat Hâmid Aytaç Kitabý, Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 216.) 3- Bkz. Mustakimzade Süleyman Sadeddin Efendi, Tuhfe-i Hattatin (Nþr. Mahmud Kemal Ýnal), Ýstanbul, Türk Tarih Encümeni Külliyatý, 1928, s. 110. 4- Bu zat daha sonra TBMM'nin ilk devre milletvekili olan Mustafa Âkif Tütenk'tir. Bu zatýn hayatý ve fotoðrafý için bkz. Köprü, sy. 61, s. 11; Ýsmail Yazýcý, "Vefatýnýn II. Yýldönümünde Hattat Hamid Aytaç (I)", Zemzem (Yeni Asya Gazetesi eki), 19 Mayýs 1984; A. mlf. Hattat Hâmid Aytaç Kitabý, 18. 5- Yazýcý, Zemzem (I), s. 4. 6- Kaynaklarda, Hâmid Bey'in, Halim Hoca'ya Gülþen-i Maârif Mektebi'nde sadece rik'a hocalýðý yaptýðý yazýlý ise de, aþaðýda künyesi verilen makalede neþredilen meþkte görüleceði gibi, Hâmid Bey, Halim Hoca'ya sülüs, nesih, rik'a ve celî divâni derslerini vermiþtir. Bkz. Süleyman Berk, "Hattat Halim Efendi'nin Bilinen Tek Hilyesi", Tarih ve Düþünce, sy. 2002/7 (Temmuz 2002), s. 62 7- Harfleri Bestekârý Kendisini Anlatýyor, Köprü, sy. 61 (Nisan 1982), s. 11. 8- Ali Alparslan, "Hattat Hâmid Aytaç", Hayat Tarih Mecmuasý, sy. 11 (Aralýk 1972), s. 21. 9- Hâmid Aytaç'ýn son yýllarý ve hastalýklarýyla ilgili geniþ bilgi için bkz. Yazýcý, Zemzem, sy. 261- 262. 10- Þiþli Camii yazýlarýný yazmak için, Râkým'ýn Ýstanbul Trük ve Ýslâm Eserleri Müzesi’nde bulunan kalýplarýný incelediði bilinmektedir. Bkz. "Türk- Ýslâm Eserleri Müzesinin Yazý Kýsmý", Selamet, sy. 50 (30 Nisan 1948), s. 6. 11- Bu caminin kuþak yazýsý birkaç yýl evvel yapýlan restorasyonda maalesef bozulmuþtur. 12- Aslýnda bu tertip Bediuzzaman Said Nursi'ye aittir. Bediuzzaman, Isparta'nýn Barla nahiyesinde iken Hafýz Osman hattyla yazýlan bir mushafý inceleyerek, "Allah" ve "Rab" lafýzlarýný iþaretler. Bakara Suresi 282. âyetini sayfa ölçüsü, Ýhlas Sûresini de satýr ölçüsü alýnarak, âyet berkenâr ve tarifine uygun bir Kur'ân yazýlmasýný talep eder. Ýþte, Hâmid Aytaç, böyle tertip edilmiþ bir Kur'an'a bakarak, Tevafuklu denilen Kur'aný yazar. (Yazýcý, Zemzem (3), sy. 261, s. 1, 4. 13- Ali Alparslan, celi'nin bir yazý çeþidi olmaktan ziyade bir yazý karakteri olduðunu belirtmiþtir. Bkz. Ali Alparslan, Osmanlý Hat Sanatý Tarihi, Ýstanbul, Yapý Kredi Yayýnlarý, 1999, s. 105. 14- Neml sûresi 30. âyeti besmele ile bir bütün oluþturmaktadýr. Âyeti tam ibâresi þöyledir: "Ýnnehû min süleymâne ve innehû bismillâhirrahmanirrahîm" 15- Hattat Ahmed Karahisâri tarafýndan yazýlan müselsel besmele, Ýstanbul Türk ve Ýslâm Eserleri Müzesi'nde olup envanter numarasý 1443'tür. Karahisari Albümü hakkýnda daha geniþ bilgi için bkz. Þule Aksoy, Karahisarî Albümü", P Sanat, Kültür, Antika Dergisi, sy. 21 (Bahar 2001), s. 66- 75. 16- Ýbnülemin Mahmud Kemal Ýnal, Son Hattatlar isimli eserinde Hattat Ârif Hikmet Bey bahsinde, vefatý münasebetiyle Tasvîr-i Efkâr gazetesinde Ârif Hikmet Bey'le alâkalý çýkan bir yazýyý iktibas etmiþtir. Ýktibas edilen yazýda, hattý sünbülînin mucidi olarak Ârif Hikmet Bey'in adý geçmektedir. (Son Hattatlar, 59- 60); Ismayýl Hakký Baltacýoðlu, Türklerde Yazý Sanatý isimli eserinin 121. sahifesine bir hat koymuþ ve buna da "alev yazýsý" ismini vermiþtir. Ýki yazý karþýlaþtýrýldýðýnda Ârif Hikmet Bey'in yazýsýnýn daha sanatlý olduðu muhakkaktýr. Hattat Hâmid Bey'in yazýsý ise bütün bunlarýn yanýnda hem sanatlý hem de kalem hakký verilerek yazýlmýþtýr. 17- Siyakat yazýsýyla ilgili daha geniþ bilgi için bkz. Said Öztürk, Osmanlý Arþiv Belgelerinde Siyakat Yazýsý ve Tarihi Geliþimi, Ýstanbul, Osmanlý Araþtýrmalarý Vakfý, 1996, 487 s. ; Mahmut Bedrettin Yazýr, Siyakat Yazýsý, Ankara, Vakýflar Genel Müdürlüðü, 1978, 70 s. ; Dündar Günay, Arþiv Belgelerinde Siyakat Yazýsý Özellikleri ve Divan Rakamlarý, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1974, 259 s. BÝBLÝYOGRAFYA AKSOY, Þule, "Karahisarî Albümü", P Sanat, Kültür, Antika Dergisi, sy. 21 (Bahar 2001), s. 66- 75. ALPARSLAN, Ali, "Hattat Hamid Aytaç", Hayat Tarih Mecmuasý, sy. 11 (Aralýk 1972), s. 16- 22. ALPARSLAN, Ali, "Ýslam Yazý Çeþitleri: 1- 6", Sanat Dünyamýz, sy. 30, 32, 33, 34, 35, 36, 1984- 1986. ALPARSLAN, Ali, Osmanlý Hat Sanatý Tarihi, Ýstanbul, Yapý Kredi Yayýnlarý, 1999, 215 s. ALPARSLAN, Ali, "Hattat Hâmid Bey", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 87- 89. ALPARSLAN, Ali, "Hattat Hâmid'in Kaybýnýn Düþündürdükleri", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 131- 135. BALTACIOÐLU, Ismayýl Hakký. Türklerde Yazý Sanatý, Mersin, Kültür Bakanlýðý, 1993, 143 s. BAYAT, Ali Haydar. Hüsn-i Hat Bibliyografyasý. Ýstanbul, Ýslam Tarih, Sanat ve Kültür Araþtýrma Merkezi, 2002, 416 s. BERK, Süleyman, "Hattat Hâmid Aytaç'la Alâkalý Birkaç Not", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 109- 114. BERK, Süleyman, "Hattat Halim Efendi'nin Bilinen Tek HÝlyesi", Tarih ve Düþünce, sy. 2002/7, (Temmuz 2002), s. 56- 64. CETE, Hayrettin. The Basmala, Ýstanbul, Reform Dil Yayýnlarý, 2004, 143 s. ÇELEBÝ, Hasan, "Talebelerinin Dilinden Hamid Bey", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 91- 99. ÇEVÝK, Savaþ, "Hocam Hâmid Bey", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 105- 108. DERMAN, M. Uður, "Hattat Hâmid Aytaç", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 67- 85. DERMAN, M. Uður- UZUN, Mustafa, "Besmele", Türkiye Diyanet Vakfý Ýslâm Ansiklopedisi, c. 5, s. 236- 239. "Dünya Basýnýnda Hattat Hâmid ve Tevefuklu Kur'an", Köprü, sy. 52 (Temmuz 1981), s. 28- 29. EYGÝ, M. Þevket, "Hâmid Bey Merhum", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 137- 139. Gönülden bir tutku (Sevgi Gönül Hat Koleksiyonu). Ýstanbul, Sadberk Haným Müzesi Yayýnlarý, 2004, 123 s. GÜNAY, Dündar, Arþiv Belgelerinde Siyakat Yazýsý Özellikleri ve Divan Rakamlarý, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1974, 259 s. Harflerin Bestekarý Kendini Anlatýyor, Köprü, sy. 61 (Nisan 1982), s. 8-15. Hattat Hâmid Aytaç (Âmidî) Anma Paneli- ( Diyarbakýr- Eylül 1996). Ýstanbul, Diyarbakýr Büyükþehir Belediye Baþkanlýðý Kültür ve Sanat Yayýnlarý No: 5, 1997, 88 s. Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, 231 s. ÝNAL, Ýbnülemin Mahmud Kemal. Son Hattatlar, Ýstanbul, Milli eðitim Bakanlýðý, 1955, 839 s. KÝLECÝ, M. Refii, "Merhum Hocam Hattat Hâmid Aytaç", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 141- 149. MERT, Talip, "Hâmid Bey'den Hatýralar", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 115- 130. Mustakimzade Süleyman Sadeddin Efendi, Tuhfe-i Hattatin (Nþr. Mahmud Kemal Ýnal), Ýstanbul, Türk Tarih Encümeni Külliyatý, 1928, s. ÖZTÜRK, Said. Osmanlý Arþiv Belgelerinde Siyakat Yazýsý ve Tarihi Geliþimi, Ýstanbul, Osmanlý Araþtýrmalarý Vakfý, 487 s. ÖZSAYINER, Zübeyde Cihan, "Hat Sanatýnda Besmele", Antika, sy. 30 (1987), s. 13- 19. SERÝN, Muhittin. Hat Sanatý ve Meþhur Hattatlar. Ýstanbul, Kubbealtý Neþriyatý, 1993, 383 s. SEVGÝLÝ, Turan, "Hocam Hattat Hâmid Bey", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 101- 103. SUBAÞI, Hüsrev, "Aytaç, Hamit", Türkiye Diyanet Vakfý Ýslam Ansiklopedisi, Ýstanbul, Türkiye Diyanet Vakfý Yayýnlarý, 1991, c. VI, s. 287- 289. The Garden of Besmele. Ýstanbul, Boðaziçi Yayýnlarý, 1998, 280 s. "Türk ve Ýslâm Eserleri Müzesini Ziyaret", Selamet, sy. 50 (30 Nisan 1948), s. 6-7, 15. ÜNVER, A. Süheyl. Hattat Karahisâri Ahmed Efendi ve Altunlu Besmele, Ýstanbul, 50 San'at Sever Serisi 11, 1953, 2 s. ÜNVER, A. Süheyl, "Selçuk Türkleri Besmelelerinden Birkaç Örnek", Sanat, sy. 6 (Haziran 1977), s. 30- 35. YAZICI, Ýsmail, "Hattat Hâmid Aytaç, Hayatýna Umumî Bir Bakýþ", Hattat Hâmid Aytaç Kitabý. Ýstanbul, Kitabevi Yayýnlarý, 2002, s. 13- 65. YAZICI, Ýsmail, "Vefatýnýn II. Yýldönümünde Hattat Hamid Bey (I- IV)", Zemzem (Yeni Asya Gazetesi eki), 19- 22 Mayýs 2004. YAZIR, Mahmut Bedrettin, Siyakat Yazýsý, Ankara, Vakýflar Genel Müdürlüðü, 1978, 70 s. YAZIR, Mahmut Bedrettin, Medeniyet Âleminde Yazý ve Ýslâm Medeniyetinde Kalem Güzeli (I-II), Ankara, Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý Yayýnlarý, 1972 - 74, 291 s.
Beþ Asýrlýk Bekleyiþ Sona Erdi Surre-i Hümâyûn Gün Iþýðýnda Tarih boyunca mukaddes topraklarýn mamur edilmeyi ve hac yollarýnýn emniyetini saðlamayý kutsal görev olarak üstlenen halife ve sultanlar, Haremeyn’e (Mekke-Medine) "Surre-i Hümâyûn" alaylarý ile "Surre" denilen para ve deðerli eþyalarýn konulduðu keseler ve hediyeler göndermiþlerdir. Kutsal beldeye hediyelerin gönderilme iþlemi, Hz. Peygamber’e duyulan derin sevgiden dolayý, beþ asýrlýk bir zaman diliminde her yýl birbirinden görkemli merasimlere dönüþmüþtür. Böylece artýk ‘surre’ ve surreyi götüren heyet anlamýndaki ‘surre alayý’ denildiðinde, kutsal topraklara duyulan özlem, Hz. Peygamber’e duyulan muhabbet ve O’nun soyundan olanlara gösterilen saygý akla gelmiþtir. Yusuf ILGIN Osmanlý padiþahlarýnýn katýldýðý ihtiþamlý törenlerle Topkapý Sarayý’ndan yola çýkan surre alaylarý, kutsal topraklara duyulan hasret ve aþkla kýymetli hediyeler taþýmýþtýr yüzyýllar boyu… Ta ki Haremeyn öksüz kalana; erini kaybetmiþ taze gelinin paha biçilemeyen çeyizi eve dönene kadar… Beþ asýr hüznüyle ihtiþamýný kalbine gizleyen bu çeyiz, Topkapý Sarayý’nda düzenlenen muhteþem bir sergiyle gün ýþýðýna çýktý. Hac dönemlerinde düzenlenen surre alaylarýnda dünyanýn dört bir yanýndan gelerek Ýstanbul’dan yola çýkan hacý adaylarý bulunurdu. Kabe’nin yeni örtüsü de bu alay tarafýndan taþýnýrdý. Hazine deðerinde bir yükle gittiði için de alaya askerler eþlik ederdi. Alayýn geçtiði her þehirde hacca gitmek isteyenler bu kafileye dahil olur, mukaddes beldelere gidip yüz sürme imkâný olmayanlar ise, kandil, þamdan, tespih, mushaf gibi eþyalar ile en kýymetli sanat eserlerini gönderirlerdi. Bu hediyelerin en kýymetlilerinden biri de müzede bulunan "Kevkeb-i Durri" elmasýdýr. Sultan 1. Ahmet'e babasýndan kalmýþ, padiþah da bunu "Böyle bir elmas bize deðil 'Alemlerin Sultaný'na yakýþýr" diyerek Hazreti Peygamber'in kabrine hediye etmiþtir. Surre alaylarý bu ve bunun gibi pek çok hikaye ile süslü ve zengin bir geçmiþe sahiptir. 47
- Page 6 and 7: 06 Fatih Sultan Mehmed’in 1453 y
- Page 9: sonra birkaç yabancý ressamýn re
- Page 14: 14 Þark ve Garbýn âlim, fâzýl,
- Page 18 and 19: 18 Ýbadetgâhlarý Renklendiren At
- Page 21 and 22: Süleymaniye Camii Cam ve cam eþya
- Page 23 and 24: Ýskenderpaþa Camii 23
- Page 25 and 26: Levent Camii 25
- Page 27 and 28: vitray da gerçeðe uygunluðu göz
- Page 29 and 30: Kainatýn Bir Dili Varsa O da Besme
- Page 31 and 32: lenin nasýl yazýlacaðýný tarif
- Page 33 and 34: si merhum Hafýz hattat bestekâr K
- Page 35 and 36: Dua Müminin Silahý Besmele Her Ý
- Page 37 and 38: Hattat Hâmid Aytaç tarafýndan ya
- Page 39 and 40: akarak istifade ederdim.” (8) Tal
- Page 41 and 42: Sanatý ve Eserleri: Hâmid Aytaç,
- Page 43 and 44: çekilmiþtir. Osmanlý Hat Sanatý
- Page 45: Muhakkak Besmele Sülüs Besmele Ne
- Page 49 and 50: Padiþahlarýn da katýldýðý iht
- Page 51 and 52: Deðerli Sanatkâr Nusret Çolpan'
- Page 53 and 54: Ýzmir’in Tarihi Türk Donanmasý
- Page 55 and 56: Zaman zaman Nusret’le cami içind
- Page 57 and 58: öðrencisi Gülçin Anmaç, Nusret
- Page 59 and 60: En son bir ay kadar önce Konya’y
- Page 61 and 62: kontür, iki boyutluluk, perspektif
- Page 63 and 64: Ýznik TBMM Konukevi’nde bulunan
- Page 65 and 66: medik zamanlarda kaybetmek bizlere
- Page 67 and 68: mümkün. Bununla birlikte birçok
- Page 69 and 70: Minyatüre ‘Ýkinci Bahar’ýný
- Page 71 and 72: Mimar NUSRET ÇOLPAN Ekim 1952 yýl
- Page 73 and 74: Okulu'ndan 1967'de mezun oldum. Riz
- Page 75 and 76: Kitap yazma fikri nasýl doðdu? Ka
- Page 78: 78 Selçuklu hayvan kompozisyonlar
- Page 81 and 82: Güneþ veya aydýnlýðýn sembol
- Page 83 and 84: Ýran, 17. yüzyýl Çini hamuru, y
- Page 85 and 86: Safevi, Kuzeybatý Ýran (?), 17. y
- Page 87: Deniz dibi saz olur/Gül açýlýr
- Page 90 and 91: 90 Eðirdir Gölü’nün tepesi ka
- Page 93 and 94: Konumuz el sanatlarýna oradan da g
- Page 95 and 96: Bir Zamanlar Saraylarda Yaþardý K
- Page 97 and 98:
Üsküdar_Yeni Valide Camii kuþlar
- Page 99 and 100:
Üsküdar_Selimiye Camii vakfiyesin
- Page 101 and 102:
Küçükpazar Araphan Balat Köprü
- Page 103 and 104:
Hayatý Ebru Bir Ýnsan: Hikmet Bar
- Page 105 and 106:
Hayýr, buyurmuþ, yaptýðýnýz e
- Page 107 and 108:
EBRU’NUN BÜYÜK SANATKÁRI HÝKM
- Page 109 and 110:
kaybettik. O, evinde ebru yapan Üs
- Page 111 and 112:
Ebrunun görünen yanýnýn ötesin
- Page 113 and 114:
Bunlarý bir grup halinde yapýp, t
- Page 115 and 116:
toplanmaz. Batý sanatlarýnýn tem
- Page 117 and 118:
natýnda Ebru’ adýný taþýyan
- Page 119 and 120:
Yerel Müzeciliðin Yüz Aký Bursa
- Page 121 and 122:
ÝSMEK, yurt içi ve yurt dýþýnd
- Page 123 and 124:
Üsküdar Baðlarbaþý Kültür Me
- Page 125 and 126:
Ünlü fotoðrafçý Bülent Abacý
- Page 127 and 128:
Ýstanbullulara sunulan bu meslek e
- Page 129 and 130:
Anadolu’ya Adým Adým Ýþlenen
- Page 131 and 132:
lýlar yürür Koca Sultan’la Ala
- Page 133 and 134:
lu'nun izini sürmek, mührünü ar
- Page 135 and 136:
þekilde devam ettirmiþ olan Güve
- Page 137 and 138:
Ýznik Çinisi Üretimi ile Tanýþ
- Page 139 and 140:
Güven çifti, bir yandan cami rest
- Page 141 and 142:
eþimle birlikte çalýþýyoruz. D
- Page 143 and 144:
larý ‘8. Uluslararasý Muskat Fe
- Page 145 and 146:
145
- Page 147 and 148:
147
- Page 149 and 150:
mescit, han, hamam, kervansaray, ç
- Page 151 and 152:
özellikle resim sanatýnda aslýnd
- Page 153 and 154:
la birçok ilde yeni müzeler kurma
- Page 155 and 156:
Unutulmadan eklenmesi gereken bir n
- Page 157 and 158:
dallar üzerinde sýralanýrken, ha
- Page 159 and 160:
Ýncide DNA Esintisi Sina NEFTÇÝ
Change language