Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
(sYl): 718-757-7809<br />
Pon (dPqr): 516-439-5420<br />
(PYks): 516-439-5418<br />
gwzIaF aqy GrF dI ieMsLorYNs sbMDI<br />
slfh-msLvrf krky pYsy dI bwcq kro.<br />
Address: 1st pRfeIvyt gwzIaF, kmrsLIal trwk<br />
aqy GrF dI ieMsLorYNs dI syvf ivc<br />
qjLrbykfr ENkfr isMG bObI nUM<br />
cMgIaF syvfvF leI awj hI kfl kro<br />
ENkfr isMG bObI<br />
pMjfbI BrfvF<br />
dI syvf ivc<br />
hr pl hfjLr<br />
Park Ave., 2FL, Manhasset, NY 11030<br />
Twelfth Year in Publication<br />
inAU Xfrk aYzIsLn<br />
Price 50¢<br />
isLkfgo, sYn PrFissko aqy inAU Xfrk qoN ieko smyN pRkfisLq hPqfvfr<br />
Email:punjabtimes1@sbcglobal.net<br />
www.punjabtimesusa.com<br />
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong>, Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> 20451 N Plum Grove Rd. Palatine, IL 60074 Ph:847-359-0746, Fax:847-705-9388<br />
ilbIaf ‘c lok roh<br />
pRcMz, gdfÌI burI<br />
qrHF iGiraf<br />
iqRpolI (pMjfb tfeImË ibAUro):<br />
ilbIaf’ ‘c lok roh ny pRcMz rUp Dfr<br />
ilaf hY qy AuQoN dy qfnfÈfh muafmfr<br />
gdfÌI ƒ swqf qoN htfAux leI ihMsk<br />
pRdrÈnF ny pUry dyÈ ƒ lpyt ‘c lY ilaf<br />
hY qy hux qwk 2000 qoN vwD mOqF ho cuwkIaF<br />
hn. iqRpolI qy ilbIaf df pwCmI ihwsf<br />
ajy gdfÌI dy smrQkF dy kbËy ‘c hY<br />
jdik dyÈ dy pUrbI ihwsy ‘qy lokF ny kbËf<br />
kr ilaf sI. aMdonkfrIaF ny dyÈ ƒ<br />
gdfÌI qoN afËfd krvfAux leI rfÈtrI<br />
pRIÈd df gTn kIqf hY. ies pRIÈd df<br />
muwK mksd kRFqI leI iek rfjnIqk<br />
morcf iqafr krnf hY.<br />
AuDr amrIkI ivdyÈ mMqrI ihlyrI<br />
kilMtn ny ikhf hY ik amrIkf ilbIaf<br />
‘c ivroDI iDr nfl sMprk krn dI koiÈÈ<br />
kr irhf hY. sRImqI kilMtn ny ikhf ik<br />
gdfÌI ivroDI Aus ƒ gwdI qoN htfAux leI<br />
biËd hn qy ies leI gdfÌI ƒ hor ÉUn-<br />
Érfbf krn qoN ibnf gwdI Cwz dyxI cfhIdI<br />
(bfkI sPf 6 `qy)<br />
nvIN idwlI (pMjfb tfeImË<br />
ibAUro): mihMgfeI aqy iBRÈtfcfr dy<br />
msilaF ‘c iGrI kyNdr srkfr afpxy<br />
golmol <strong>bjt</strong> rfhIN iksy vrg ƒ vI KuÈ<br />
nhIN kr skI. 28 PrvrI nUM ivwq mMqrI<br />
pRxb muKrjI vloN pysL kIqy gey kyNdrI<br />
<strong>bjt</strong> Auqy nËr mfrIey qF ies nfl afm<br />
inAU Xfrk dy pMjfbI BrfvF dI psMd<br />
dysI rotI zYlI<br />
pMjfbI Kfxf vYsLno/gYr vYsLno<br />
nfn-vYjL bPy $6[99<br />
*kYtirMg vfsqy bhuq hI vfjLb ryt aqy svfdI Kfxf<br />
*tYksI vfly BrfvF leI Kfs shUlq df pRbMD<br />
*miTafeI, ipMnIaF aqy grmf-grm pkOVy<br />
430 E 14 St., New York 10009<br />
Between 1st Pon:212-982-9200<br />
& Ave A<br />
Dhillon Truck Stop<br />
Dhillon Road Service<br />
Interstate 40, exit 356, San Jon, NM<br />
Gill Manj Gurdaspur Wale<br />
zIjLl aqy<br />
roz srivs<br />
New &<br />
Used Tires<br />
Oil Change<br />
inAU mYksIko dI skyl Auqy vI srivs idMdy hF<br />
Ph:575-576-4111, 317-918-6776<br />
Ad Space Available<br />
Call:847-359-0746<br />
mjITIey vwloN kYptn df ‘isr klm` krn dI DmkI<br />
cMzIgVH (pMjfb tfeImË<br />
ibAUro): Aup muwK mMqrI suKbIr isMG<br />
bfdl dy sfly aqy XUQ akflI dl dy<br />
srpRsq ibkrm isMG mjITIaf ny pMjfb<br />
kFgrs dy pRDfn qy sfbkf muwK mMqrI<br />
kYptn amirMdr isMG iÉlfÌ<br />
apmfnjnk ibafnbfËI krky pfrtI<br />
leI ksUqI hflq pYdf kr idwqI hY. hoNd<br />
icwlV df mfmlf mIzIaf ‘c afAux qoN<br />
bfad cuwp bYTI kFgrs ƒ mjITIaf dI<br />
ies ibafnbfËI krky hfvI hox df mOkf<br />
iml igaf hY. mjITIaf vwloN joÈ ‘c af<br />
ky ibnF socy smJy kYptn amirMdr<br />
isMG df isr klm krn df ibafn dfgy<br />
jfx qoN bfad pMjfb dI isafsq ‘c kfPI<br />
hlcl hoeI hY. ies qoN ÉPf hoey<br />
kFgrsIaF ny ijwQy mjITIaf dy QF-QF<br />
puqly PUky AuQy Aus ƒ kYptn qoN muafÌI<br />
mMgx leI ikhf hY. AuDr mjITIaf ny<br />
mfmlf gloN lfhux leI ikhf hY ik nvMbr<br />
84 dOrfn iswKF dy kqlyafm qy bilAU<br />
stfr afpryÈn leI kFgrsIaF ƒ muafÌI<br />
mMgxI cfhIdI hY qy Aus qoN bfad AunHF ƒ<br />
muafÌI mMgx leI kihxf cfhIdf hY.<br />
kYptn amirMdr isMG ny mjITIey<br />
dI ibafnbfËI df jvfb idMidaF ikhf hY<br />
ik jy AunHF df isr klm krn nfl pMjfb<br />
df koeI Blf huMdf hY qF Auh pUrI qrHF<br />
<strong>bjt</strong> <strong>2011</strong>: srkfr dI lokF ƒ KuÈ krn dI nfkfm koisLsL<br />
afdmI ƒ kuJ rfhq dyx dI koiÈÈ jLrUr<br />
kIqI geI hY pr sB qoN vwD inrfÈf vI<br />
‘afm afdmI‘ ƒ hoeI hY. AuNj srkfr<br />
vwloN keI sUibaF ‘c ivDfn sBf coxF dy<br />
mwdynËr nvyN tYksF qoN guryË kIqf igaf<br />
hY. <strong>bjt</strong> ‘c mwDvrgI qbky ƒ ingUxI<br />
tYks rfhq imlI hY pr mihMgfeI dy dOr<br />
‘c ies df koeI bhuqf lfB nhIN hoxf.<br />
Kwby-pwKI pfrtIaF df kihxf hY ik<br />
ies <strong>bjt</strong> ‘c ivwqI sYktr dy Audfrvfd,<br />
bYNikMg qy bImf Kyqr ‘c iswDy ivdyÈI invyÈ<br />
‘qy Ëor idwqf igaf hY. ies dy nfl hI<br />
ieh jnqk Kyqr dIaF iekfeIaF dy<br />
apinvyÈ qy pRfeIvyt sYktr ƒ bhuq<br />
sfrIaF irafieqF dyx vflf hY. AuNj<br />
afr[jy[zI[ dy muKI lflU pRsfd <strong>bjt</strong> qoN<br />
KuÈ hn qy AunHF KpqkfrF ƒ KfdF,<br />
aYl[pI[jI[ qy imwtI dy qyl ‘qy iswDI ngd<br />
sbiszI ƒ kRFqIkfrI kdm krfr idwqf.<br />
ivwqI vrHy <strong>2011</strong>-12 leI smuwcf<br />
(bfkI sPf 2 `qy)<br />
Sonu<br />
Insurance<br />
Company<br />
iqafr hn. suKbIr bfdl kih irhf hY<br />
ik bdly dI rfjnIqI kYptn ny ÈurU kIqI<br />
hY pr mjITIaf dI ibafnbfËI akflI<br />
dl dy sfry dfaivaF dI pol KolHdI hY.<br />
AuDr kFgrs dy sfbkf mMqrI lfl<br />
isMG aqy pMjfb XUQ kFgrs dy pRDfn<br />
rvnIq isMG ibwtU ny ikhf hY ik mjITIaf<br />
afpxI srkfr dy sMBfvI pqn ƒ dyKdy<br />
hoey bOKlf igaf hY. mjITIey ƒ ieh<br />
aihsfs nhIN hY ik Auh kI bol irhf hY.<br />
AunHF ikhf ik iek dUjy dIaF nIqIaF dI<br />
aflocnf krn ƒ qF smiJaf jf skdf<br />
hY pr ibkrm isMG mjITIey dI BfÈf<br />
aprfiDk sI qy Aus dI aprfDk soc<br />
sfhmxy af geI hY. AunHF mjITIey ƒ<br />
Xfd idvfieaf ik rfjnIqI ivc Aus dI<br />
mOjUdgI isrP ies kfrn hY ik Auh Aup<br />
muwK mMqrI df sflf hY. inwjI qOr ‘qy<br />
afpxI kfblIaq ƒ sfbq krnf Aus<br />
leI ajy bfkI hY. AunHF ikhf ik aijhI<br />
BfÈf dI vrqoN nfl mjITIaf hIro nhIN<br />
bx skdf. aslI Klnfiek mjITIaf<br />
hY jo aprfiDk gYNg df srgxf hY. AunHF<br />
(bfkI sPf 6 `qy)<br />
hoNd icwlV dI<br />
sMsd ‘c gUMj<br />
nvIN idwlI (pMjfb tfeImjL<br />
ibAUro): hirafxf dy iËlHf ryvfVI dy ipMz<br />
hoNd icwlV ivc 1984 ivc hoey iswK kqley-afm<br />
df mfmlf BfrqI sMsd dy dovF<br />
sdnF ivc Ëordfr ZMg nfl AuTfieaf<br />
(bfkI sPf 4 `qy)<br />
ieMsLorYNs aqy tYks syvfvF<br />
Auto, Home, Business, Construction<br />
liability and Worker‘s comp.<br />
Ask for Master Mohinder Singh<br />
Ph: 718-847-1878, 718-847-1885<br />
Fax:718-847-1879, Cell: 646-523-5092<br />
e-mail:sonuinsurance@yahoo.com<br />
116-19 101 st Avenue (Above Sabzi Mandi)<br />
S. Richmond Hill, NY 11419
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (2)<br />
<strong>bjt</strong> <strong>2011</strong>: srkfr dI lokF ƒ KuÈ krn dI nfkfm koisLsL<br />
<strong>bjt</strong> 12,57,729 kroV rupey df pyÈ kIqf<br />
igaf hY jo ik ipCly sfl dy mukfbly<br />
13[4 ÌIsdI iËafdf hY. iesy qrHF ivkfs<br />
dr df tIcf 8[75 qoN 9[25 ÌIsdI df<br />
rwiKaf igaf hY. afmdn kr Cot df Gyrf<br />
1,60,000 rupey qoN vDf ky 1,80,000<br />
rupey kr idwqf igaf hY ijs nfl<br />
qnKfhdfr mulfjLmF nUM kuJ rfhq imlygI.<br />
iesy qrHF buZfpf pYnÈn qy tYks irafieqF<br />
leI loVINdI Aumr 65 qoN Gtf ky 60 kr<br />
idwqI geI hY. ies Gyry ivc 60 sfl qoN<br />
Auprly qbky leI irafieq df Gyrf<br />
2,50,000 rupey qYa kIqf igaf hY qy<br />
80 sfl qoN Aupr vfly qbky leI<br />
5,00,000 rupey kr idwqf igaf hY.<br />
aFgnvfVI mulfËmF dI qnÉfh vDf ky<br />
duwgxI kr idwqI geI hY.<br />
iswiKaf dy <strong>bjt</strong> ivc ipCly sfl dy<br />
mukfbly 24 ÌIsdI vfDf kIqf igaf hY jo<br />
bfdl ny <strong>bjt</strong> nUM iksfn<br />
ivroDI dwisaf<br />
cMzIgVH: pMjfb dy muwK mMqrI pRkfÈ<br />
isMG bfdl ny kyNdrI <strong>bjt</strong> ƒ iksfn ivrDI<br />
qy inrfÈ krn vflf krfr idMidaF ikhf<br />
hY ik ies ivc smfj dy iksy vI vrg ƒ<br />
koeI rfhq nhIN idwqI geI.<br />
cMzIgVH qoN jfrI ibafn ivc s[<br />
bfdl ny ikhf ik kyNdrI ivwq mMqrI sRI<br />
pRxfb muKrjI mihMgfeI ƒ kfbU krn ‘c<br />
pUrI qrHF nfkfm rhy hn. AunHF ikhf ik<br />
‘afm afdmI‘ dI srkfr hox dy dfavy<br />
krn vflI kFgrs Aus dI BlfeI leI<br />
kuJ nhIN kr skI.<br />
kYptn vloN kyNdrI <strong>bjt</strong><br />
ivkfsmuKI krfr<br />
cMzIgVH:pMjfb pRdyÈ kFgrs kmytI<br />
dy pRDfn kYptn amirMdr isMG ny kyNdrI<br />
ivwq mMqrI pRxb muKrjI vwloN sMsd ‘c<br />
pyÈ kIqy gey <strong>bjt</strong> ƒ ivkfs afDfrq qy<br />
arQivvsQf leI mhwqvpUrn dwisaf hY.<br />
kYptn ny ikhf ik <strong>bjt</strong> lokF ƒ<br />
smripq hY qy ies ivc KyqIbfVI vwl<br />
ivÈyÈ iDafn idwqf igaf hY. sfbkf muwK<br />
mMqrI ny cflU ivwq vrHy ‘c rfj koÈ Gfty<br />
dy 5[1 PIsd qoN 4[6 PIsd qwk hox dI<br />
ÈlfGf kridaF ivÈvfs Ëfhr kIqf ik<br />
<strong>bjt</strong> dyÈ dy ivkfs qy BivwK ƒ Aujvl<br />
krky ivkfs dr ƒ dUhry aMkVy ‘c lY<br />
jfvygf. kYptn ny ikhf ik mOjUdf hflfq<br />
‘c ies qoN vDIaf <strong>bjt</strong> nhIN ho skdf.<br />
ajy vI ingUxf hY ikAuNik ies vyly 6 qoN<br />
14 sfl dI Aumr dy qkrIbn 10 kroV<br />
bwcy skUlF dy Gyry qoN bfhr hn. nvyN<br />
iswiKaf dy aiDkfr muqfbk ividafrQIaiDafpk<br />
anupfq 30[1 qoN iËafdf nhIN<br />
hoxf cfhIdf. jy aiDafpkF dI mOjUdf Gft<br />
ƒ pfsy rwiKaf jfvy qF vI 33,00,000<br />
nvyN aiDafpkF dI loV hY qy ies qoN ibnF<br />
skUlF qy hor ZFcy dI loV hY. iesy qrHF<br />
ishq dy <strong>bjt</strong> ivc 20 ÌIsdI vfDf kIqf<br />
igaf hY. amly qy shUlqF dI Gft nfl<br />
do-cfr ho rhy ishq pRbMD ‘qy ies df<br />
asr qF afAux vfly smyN ivc hI pqf<br />
lwg skygf. iswiKaf qy ishq dy KyqrF<br />
ivc <strong>bjt</strong> dy ihwsy vjoN Bfrq aflmI pwDr<br />
Auqy ajy vI ipClI kqfr ivc afAuNdf hY.<br />
<strong>bjt</strong> ivc ivwq mMqrI pRxb muKrjI<br />
ny sfrIaF iDrF ƒ KuÈ krn dI koiÈÈ<br />
kIqI hY. vyly isr ikÈqF moVn vfly iksfnF<br />
ƒ KyqI krËy 4 PIsdI ivafj dr Auqy<br />
imlxgy Bfv AunHF ƒ 3 PIsdI ivafj dr<br />
df Pfiedf hovygf. KyqI krËy dyx df tIcf<br />
iek lwK kroV rupey vDf idwqf igaf hY.<br />
iswiKaf leI 24 PIsdI qy ishq leI 20<br />
PIsdI vfDU <strong>bjt</strong> rwKx dI vI qjvIË hY.<br />
kfrporytF ƒ rfhq idMidaF GrylU kMpnIaF<br />
dy afmdn kr Auqy srcfrj 7[5 PIsdI<br />
qoN Gtf ky 5 PIsdI kr idwqf igaf hY.<br />
afmdn kr sbMDI sInIar istIËnË ƒ<br />
ivÈyÈ Cot idwqI geI hY.<br />
ivwq mMqrI vwloN pyÈ <strong>bjt</strong> qjvIËF<br />
muqfbk ishq syvfvF, hvfeI sPr, hotlF<br />
ivroDI iDrF vwloN <strong>bjt</strong> rwd<br />
nvIN idwlI: srkfrI iDr vloN <strong>bjt</strong><br />
dI qfrIP aqy ivroDI iDr vloN aflocnf<br />
dI rvfieq ies vfr vI AuvyN hI kfiem<br />
rhI. ijQy srkfrI iDr ny <strong>bjt</strong> nUM<br />
ivkfsmuKI aqy lokmuKI ikhf AuQy ivroDI<br />
iDrF ny <strong>2011</strong>-12 dy afm <strong>bjt</strong> dI rwj ky<br />
aflocnf kridaF ies ƒ ‘byhwd<br />
inrfÈfkun qy idÈfhIx` krfr idwqf.<br />
ivroDI pfrtIaF ny ikhf ik ieh <strong>bjt</strong><br />
byruËgfrF dIaF muÈklF qy afm afdmI<br />
ƒ byhfl kr rhI mihMgfeI dIaF muÈklF<br />
dy rUbrU nhIN huMdf.<br />
Kwby-pwKI aqy swjy-pwKI pfrtIaF<br />
‘coN iksy ƒ vI <strong>bjt</strong> ‘coN kuJ cMgf nhIN<br />
lwiBaf. ivroDI iDr dI afgU suÈmf svrfj<br />
ny aPsos pRgtfieaf ik ies <strong>bjt</strong> ‘c<br />
‘byruËgfrI‘ Èbd dI vI ikqy vrqoN nhIN<br />
kIqI geI qy nf hI ies ‘c mihMgfeI ƒ<br />
TwlH pfAux dI gwl kIqI geI hY.<br />
ivc rihxf qy ey[sI[ rYstorYNtF ivc Èrfb<br />
pIxI mihMgI ho jfvygI ikAuNik ienHF sbMDI<br />
syvf tYks vDf idwqf igaf hY. iqafr<br />
sRI muKrjI <strong>bjt</strong> pysL krn jFdy hoey<br />
KurfkI vsqF ijvyN knPYkÈrI, pystrI qy<br />
kyk, kfgË, kfgË vflIaF vsqF, kwpVy,<br />
dvfeIaF qy mYzIkl sfËo-sfmfn vI<br />
mihMgy ho gey hn ikAuNik ienHF Auqy<br />
irafieqI aYksfeIË izAUtI cfr qoN vDf<br />
ky pMj PIsdI kr idwqI geI hY. iqafr qy<br />
brFzz kwpVy 10 PIsdI ËrUrI aYksfeIË<br />
sI[pI[afeI[ dy afgU gurUdfs dfsgupqf<br />
ny ikhf ik ivwq mMqrI pRxb muKrjI ny<br />
nf qF ieh iËkr kIqf hY ik rwjy-puwjy<br />
mwD vrg qy kroVFpqIaF ‘qy ikMnf vfDU<br />
tYks lfieaf igaf hY, Kfs kr AudoN jdoN<br />
amIr hor amIr ho rhy hn.<br />
<strong>bjt</strong> ƒ ‘zrU iksm df` krfr<br />
idMidaF sfbkf ivwq mMqrI XÈvMq isnhf<br />
ny ikhf ik ieh <strong>bjt</strong> ivwq mMqrI dy afpxy<br />
ivakqIqv ijhf hY ijs `c suDfrF df nF<br />
inÈfn vI nhIN hY. smfjvfdI pfrtI<br />
anusfr ieh afm coxF ƒ iDafn `c rwK<br />
ky bxfieaf igaf <strong>bjt</strong> hY. sI[pI[aYm[<br />
dy sInIar afgU sIqf rfm XycurI ny ikhf<br />
ik mihMgfeI, grIbI, byruËgfrI qy<br />
iBRÈtfcfr ƒ TwlHx leI srkfr ny <strong>bjt</strong><br />
`c koeI Auprfly nhIN kIqy qy ieh <strong>bjt</strong><br />
grIbF `qy Bfr pfAux vflf qy amIrF ƒ<br />
sbiszIaF dyx vflf hY.<br />
izAUtI lwgx kfrn iËafdf mihMgy ho gey<br />
hn. iesy qrHF kMipAUtr df mfeIkro<br />
pRfsYsr, PlfpI qy hfrz izsk zrfeIvF,<br />
sI[zI[ rom zrfeIv, zI[vI[zI[ zrfeIv<br />
qy zI[vI[zI[ rfeItr vI aYksfeIË izAUtI<br />
dI Cot htf ley jfx kfrn mihMgy ho gey<br />
hn ijnHF Auqy pMj PIsdI irafieqI<br />
aYksfeIË izAUtI lwgygI.<br />
brFzz gihixaF Auqy iek PIsdI<br />
aYksfeIË izAUtI lfey jfx nfl ieh vI<br />
mihMgy hoxgy. dUjy pfsy sYnytrI nYpikn qy<br />
zfiepr aYksfeIË izAUtI Gtx nfl ssqy<br />
ho gey hn. PYktrI ivc bxIaF aYbUlYNsF qy<br />
sonf-cFdI vI ssqy hoxgy. mobfeIl,<br />
aYl[eI[zI[, KyqI mÈInrI qy sfËo-sfmfn,<br />
Pirj vI ssqy ho jfxgy. AucI ivkfs dr<br />
qy ivkfs df Gyrf KuwlHf krn dI dlIl nfl<br />
pyÈ kIqf igaf <strong>bjt</strong> ivwqI vrHy 2010-11<br />
dy <strong>bjt</strong> nfl myl KFdf hY. ivwq mMqrI df<br />
Business Business Business Oppor Oppor Opportunity<br />
Oppor Oppor tunity<br />
International Company looking for serious<br />
people to work from home-part time or full<br />
time. Great earning potential, full training and<br />
support provided. To attend training in your area<br />
and For more info. call:<br />
Surjit Singh or Satwant K. Takk Cell:<br />
(416) 889-9886<br />
Sukhpreet Kaur Indiana<br />
Ph:317-884-3557<br />
www.safeandeasyweightloss.com<br />
e-mail:sstakk@hotmail.com<br />
When in Queens, NY tune on your radio to 1620AM to liston Hindi songs 24 Hrs.<br />
dfavf hY ik <strong>bjt</strong> vwD pfrdrÈI qy<br />
nqIjfmuKI mflI pRbMD vwl pulFG hY.<br />
ipCly idnIN jfrI kIqy gey afriQk<br />
srvyKx muqfbk ivwqI vrHy 2010-11<br />
dOrfn kuwl GrylU Auqpfdn dy vfDy dI dr<br />
8[6 ÌIsdI hox df aMdfËf hY. iesy smyN<br />
dOrfn KyqIbfVI ivkfs dr 5[4, snaqI<br />
8[1 qy syvfvF dI 9[6 hox df aMdfËf hY.<br />
ienHF aMdfiËaF qoN bfad afs kIqI jFdI<br />
sI ik agly ivwqI vrHy df <strong>bjt</strong> iesy qrË<br />
Auqy pyÈ kIqf jfvygf. KurfkI vsqF dI<br />
mihMgfeI df iËkr <strong>bjt</strong> qkrIr ivc<br />
qÌsIl nfl qF hoieaf hY pr ivwq mMqrI<br />
ny ies df koeI icrkflI hwl pyÈ nhIN<br />
kIqf. mihMgfeI rokx bfry qF srkfr ny<br />
hwQ hI KVHy kr idwqy hn pr ivwq mMqrI<br />
ny ieh afs ËrUr pRgtfeI hY ik KyqIbfVI<br />
dy ivkfs qy ivsQfr nfl mihMgfeI dI<br />
bxI ies hflq ‘qy asr ËrUr pvygf.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (3)<br />
hirmMdr sfihb ‘c jYmr lfAux dI iqafrI<br />
aMimRqsr: sRI hirmMdr sfihb<br />
aMdr hux mobfeIl PonF df Èor Èrfbf<br />
rokx leI Pon jYmr lfAux dI iqafrI<br />
kIqI jf rhI hY. ÈRomxI kmytI dI aMiqRMg<br />
kmytI ny sRI hirmMdr sfihb ivKy jYmr<br />
lfAux dy PYsly ƒ pRvfngI dy idwqI hY.<br />
ies qoN pihlF ieQy surwiKaf ƒ mwdynËr<br />
rwKidaF kloË srkt tI[vI[<br />
(sI[sI[tI[vI[) kYmry vI lfey jf cuwky hn<br />
jo jldI hI kMm krnf arMB kr dyxgy.<br />
ieQy dwsxXog hY ik kuJ smF pihlF iek<br />
do vfr sRI hirmMdr sfihb dI iemfrq ƒ<br />
nuksfn phuMcfAux dy DmkI Bry pwqr vI<br />
iksy ivakqI vwloN Byjy jf cuwky hn.<br />
sRI hirmMdr sfihb ivKy dyÈ-ivdyÈ<br />
qoN roËfnf hËfrF ÈrDflU mwQf tykx leI<br />
afAuNdy hn. jdoN ienHF mobfeIl Pon dIaF<br />
GMtIaF vwjdIaF hn qF ies nfl nf isrÌ<br />
dUjy ÈrDflUaF ƒ pRyÈfnI huMdI hY sgoN<br />
rfgIaF, gRMQIaF qy kIrqn suxn vfilaF<br />
BfrqI mUl dy zfktr<br />
mfn ƒ Aumr kYd<br />
ihAUstn: BfrqI mUl dy zfktr<br />
rxdIp mfn ƒ adflq ny arkFsfs<br />
mYzIkl borz dy cyarmYn ƒ jfnoN mfrn dy<br />
ierfdy nfl 2009 `c bMb hmlf krfAux dy<br />
doÈ ivc Aumr kYd dI sËf suxfeI hY.<br />
arkFsfs dy rslivly ivc zfktrI<br />
krdy rhy rxdIp mfn lfiesYNs kuJ mrIËF<br />
ƒ dvfeI dI EvrzoË dyx dIaF iÈkfieqF<br />
kfrn mYzIkl borz dy muKI tRYNt pIars<br />
ny rwd kr idwqf sI. mfn ny pIars qoN<br />
bdlf lYx leI bMb hmlf krfAux dI<br />
sfËÈ rcI. hmly ivc pIars burI qrHF<br />
ËKmI ho igaf sI qy Aus dI iek awK qy<br />
iek kMn pUrI qrHF Krfb ho gey.<br />
dI iekfgrqf vI BMg huMdI hY. iesy qrHF<br />
ieQy qYnfq pRbMDk amly kol vI mobfeIl<br />
Pon hn jo aksr gurbfxI dy kIrqn dy<br />
cwl rhy pRvfh ivc ivGn pfAux df kfrn<br />
bxdy hn. ies qoN ielfvf mfeIk rfhIN ieh<br />
afvfËF kIrqn dIaF DuMnF ivc vI Èfml ho<br />
jFdIaF hn qy ivGn pfAuNdIaF hn.<br />
hirmMdr sfihb aMdr mobfeIl Pon<br />
dI vrqoN rokx leI pRbMDkF vwloN keI QFvF<br />
‘qy ilK ky sUcnf borz vI lfey hoey hn<br />
ik gurU Gr ‘c dfÉl hox smyN afpxy<br />
mobfeIl Pon ƒ sfielMs ‘qy lf ilaf jfvy<br />
jF bMd kr ilaf jfvy pr vwzI igxqI<br />
ivc lokF vloN iDafn nf idwqy jfx kfrn<br />
hux ieQy jYmr lfAux dI Xojnf bxfeI<br />
geI hY. ÈRomxI kmytI dI aMiqRMg kmytI<br />
dI bIqy idn anMdpur sfihb ivKy hoeI<br />
mIitMg dOrfn jYmr lfAux dy PYsly ƒ<br />
pRvfngI idwqI geI. iek jYmr dI kImq<br />
do qoN ZfeI lwK rupey hY. ieQy do jYmr<br />
lfAux dI Xojnf hY. jYmr df Gyrf 50<br />
mItr hovygf. iek jYmr swcKMz ivKy<br />
aMdrly ihwsy ivc sQfpq kIqf jfvygf qy<br />
iek bfhr sQfpq kIqf jfvygf.<br />
sRI hirmMdr sfihb dI pirkrmf ivc mobfeIl Pon vrqdf hoieaf ÈrDflU<br />
gurduafrf coxF 8 meI ƒ<br />
krvfAux dI isPfrÈ<br />
cMzIgVH: gurduafrf cox kimÈn<br />
ny ÈRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI dIaF<br />
afm coxF ƒ aYqvfr 8 meI ƒ krfAux<br />
dI kyNdrI gRih mMqrfly ƒ isPfrÈ kIqI<br />
hY. kimÈn ny coxF dy aml ƒ nypry<br />
cfVHn leI sbMDq iDrF nfl mIitMgF df<br />
islislf vI ÈurU kr idwqf hY. aMiqm<br />
votr sUcIaF dI pRkfÈnf muqfbk ies<br />
vfr kmytI dIaF coxF ivc kul<br />
56,77,129 votr vot dy hwk dI vrqoN<br />
kr skxgy.<br />
kmytI dIaF ipClIaF afm coxF<br />
2004 ivc hoeIaF sn qy gurduafrf<br />
aYkt anusfr 2009 ivc ÈRomxI kmytI<br />
dI afm cox hoxI sI pr keI kfrnF<br />
krky kmytI coxF df aml pCVdf igaf.<br />
muwK kimÈnr gurduafrf coxF vwloN sfry<br />
ieqrfË qy dfaivaF df kMm inbyVn<br />
bfad votrF dI kul igxqI vI spÈt ho<br />
geI hY. sUcIaF anusfr pMjfb ivc kul<br />
votF 52,68,664 bxIaF hn. hirafxf<br />
ivc kuwl votF 3,73,465, ihmfcl ivc<br />
23,001 qy cMzIgVH ivc kuwl votF<br />
trwkr BrfvF leI KusLKbrI<br />
zYls PortvrQ eyrIey ivc<br />
sB qoN ssqf zIjLl<br />
vlyro trwk stfp<br />
10101 Jacksboro HWY ( HWY 199)<br />
Valero<br />
Truck Stop<br />
820 lUp dy iblkul<br />
njLdIk<br />
Help Wanted: Cashier<br />
11,999 bxIaF hn. ieh vI pqf lwgf<br />
hY ik pMjfb dIaF swq kmytI sItF ivc<br />
ieqrfË TIk nf kIqy jfx ‘qy kimÈn ny<br />
pMjfb ƒ spÈt kr idwqf sI ik jykr<br />
ieqrfË TIk nf kIqy gey qF ÈRomxI kmytI<br />
dIaF afm coxF rok leIaF jfxgIaF.<br />
ies dy bfad pMjfb srkfr POrI hrkq<br />
ivc afeI qy votr sUcIaF dI soD kIqI<br />
geI. ienHF sItF ivc smfxf, kpUrQlf,<br />
PgvfVf, BulwQ, aMimRqsr pwCmI,<br />
aMimRqsr kyNdrI qy cogfvF Èfml hn.<br />
muwK kimÈnr (gurduafrf coxF)<br />
jsits hrPUl isMG brfV ny dwisaf ik<br />
kimÈn ny kyNdrI gRih mMqrfly ƒ 8 meI<br />
ƒ ieko idn ivc ÈRomxI kmytI dIaF afm<br />
coxF krvfAux dI isPfrÈ kIqI hY pr<br />
aMiqm PYslf gRih mMqrfly ny hI lYxf hY<br />
coxF lVn leI ijhVIaF pfrtIaF ny<br />
arËIaF idqIaF hn, AunHF dI pVqfl<br />
df kMm vI ÈurU ho igaf hY qy pqf kIqf<br />
jf irhf hY ik cox lVn vflI pfrtI dI<br />
kI hflq hY. ies vyly qwk awT iDrF ƒ<br />
kimÈn vwloN bulfieaf jf cuwkf hY.<br />
imsr ivc rfie ÈumfrI agly mhIny<br />
kfihrf: imsr ivc Èfsn dI vfgzor sMBfl rhI POjI kONsl ny sMivDfnk soDF<br />
bfry agly mhIny rfieÈumfrI krfAux dI Xojnf kIqI hY. KrVf kmytI dy iek mYNbr<br />
soBI slyh ny ikhf ik rfieÈumfrI krfAux df rsmI aYlfn ies hÌqy kIqf jfvygf qy<br />
lok mfrc dy aKIr qoN pihlF nvyN mUl kfƒn bfry afpxf mwq dyxgy. sMivDfnk soD<br />
kmytI ny afpxI irport POjI kONsl ƒ sONpI sI. kmytI ny rfÈtrpqI dy ahudy leI<br />
KuwlHf mukfblf, ahudy ‘qy rihx dI hwd imwQx qy coxF ‘qy inaFiek ingrfnI ijhIaF<br />
qbdIlIaF dy suJfa pyÈ kIqy hn.<br />
sflyh ny dwisaf ik rfieÈumfrI qoN bfad pfrlImYNt dy dovyN sdnF leI coxF<br />
krfeIaF jfxgIaF pr AunHF ienHF df smF nhIN dwisaf.<br />
Contact: Jasbir Singh Jassa<br />
Ph. 917-297-9530
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (4)<br />
hoNd icwlV dI sMsd ‘c gUMj, icdMbrm vwloN kfrvfeI df Brosf<br />
igaf. gRih mMqrI pI[ icdMbrm ny ies<br />
mfmly ‘qy kfrvfeI df Brosf idwqf hY.<br />
ies msly ‘qy rOlf pYx kfrn dohF<br />
sdnF dI kfrvfeI ivc ivGn vI ipaf.<br />
sdnF ivc ieh mfmlf ÈRomxI akflI dl<br />
aqy Bfjpf ny AuTfieaf. ijvyN hI lok sBf<br />
juVI, ÈRomxI akflI dl dy mYNbrF ny hoNd<br />
icwlV kql-ey-afm dI jFc krvfAux dI<br />
mMg kIqI. ies kfrn spIkr mIrf kumfr<br />
ny sdn AuTf idwqf. sdn jdoN muV juiVaf<br />
qF ivroDI iDr dI nyqf suÈmf svrfj ny<br />
akflI mYNbrF dI mMg duhrfeI aqy ikhf ik<br />
srkfr hoNd icwlV kql-ey-afm dI jFc<br />
krvfey. spIkr ny ikhf ik ieh muwdf isÌr<br />
kfl smyN AuTfieaf jfvy.<br />
iesy qrHF rfj sBf ivc vI pRÈn kfl<br />
nhIN cwl sikaf. akflI dl aqy Bfjpf<br />
dy mYNbrF ny hoNd icwlV kql-ey-afm bfry<br />
ros pRgt kIqf. sdn dI kfrvfeI ÈurU<br />
huMdy sfr hI ienHF pfrtIaF dy mYNbrF ny<br />
sdn ‘c ivroDI iDr dy Aup afgU aYs[aYs[<br />
afhlUvflIaf dI agvfeI ivc ies kqley-afm<br />
sbMDI KLbrF nfl Bry aKLbfr<br />
sdn ivc lihrfey. AunHF mMg kIqI ik<br />
gRih mMqrI pI[ icdMbrm sdn ivc afAux<br />
aqy AunHF dy suaflF dy juafb dyx. Bfjpf<br />
dy afr[aYn[ pnI, ÈRomxI akflI dl dy<br />
suKdyv isMG ZINzsf aqy hornF ny<br />
nfarybfËI vI kIqI. sdn ‘c ÈFqI bhflI<br />
nf hox kfrn cyarmYn hfimd ansfrI<br />
ny kfrvfeI dupihr qwk AuTf idwqI.<br />
iesy dOrfn ÈRomxI kmytI dy pRDfn<br />
jQydfr avqfr isMG dI agvfeI hyT<br />
iswK afgUaF dy 6 mYNbrI vPd ny kyNdrI<br />
gRih mMqrI pI[ icdMbrm nfl mulfkfq<br />
kIqI. sRI icdMbrm ny vPd ƒ Brosf idwqf<br />
ik ies kql-ey-afm dI irport<br />
hirafxf srkfr qoN imlx mgroN kyNdr<br />
srkfr Xog kfrvfeI krygI.<br />
vPd ny mMg kIqI ik ies KUnI kFz<br />
dI hfeI kort dy jwj pfsoN jFc krvfeI<br />
jfvy aqy doÈIaF dI pCfx kr ky AunHF ƒ<br />
sËfvF idwqIaF jfx. ies mfmly ivc ijnHF<br />
srkfrI aiDkfrIaF ny afpxI iËMmyvfrI<br />
nhIN inBfeI aqy ies Gtnf ‘qy prdf<br />
pfAux df rol inBfieaf hY, AunHF ivruD<br />
vI sÉq kfrvfeI dI mMg kIqI geI. Xfd<br />
rhy ik srkfrI aÌsrF ny ies Gtnf<br />
sbMDI iÈkfieq ‘c mOqF dI igxqI 20<br />
drj kIqI aqy ienHF ƒ lfvfrs dws ky<br />
sskfr krvf idwqf sI.<br />
vPd ivc jQydfr avqfr isMG nfl<br />
rfj sBf dy mYNbr suKdyv isMG ZINzsf,<br />
ÈRomxI kmytI dy sInIar mIq pRDfn<br />
rGUjIq isMG ivrk, ÈRomxI kmytI dy<br />
mYNbrfn rfijMdr isMG mihqf qy jsivMdr<br />
isMG aYzvokyt aqy kmytI dy skwqr<br />
joigMdr isMG adlIvfl qy prmjIq isMG<br />
sroaf Èfml sn.<br />
cMzIgVH: hirafxf ivDfn sBf dy<br />
cfr mfrc qoN ÈurU ho rhy <strong>bjt</strong> ÈYsn ivc<br />
ivroDI iDr ipMz hoNd iclV ivc iswKF dy<br />
kql-ey-afm mfmlf vI AuTfeygI.<br />
ieMzIan nYÈnl lok dl (ienYlo) ny<br />
pihlF hI kFgrs srkfr dIaF nIqIaF<br />
iKlfP muihMm ivwZI hoeI hY qy <strong>bjt</strong> sYÈn<br />
ivc muwK mMqrI BuipMdr isMG huwzf dI<br />
srkfr ivruD Ëordfr hmly kIqy jfxgy.<br />
AuDr, Bfjpf dy ivDfiek dl dy afgU<br />
ainl ivj df kihxf hY ik ipMz hoNd icwlV<br />
ivc iswK kql-ey-afm df mfmlf AuTf<br />
ky srkfr koloN mMg kIqI jfvygI ik ies<br />
dI Auc pwDrI jFc krvfeI jfvy qy doÈIaF<br />
dI pCfx krky sËfvF idqIaf jfx. AunHF<br />
ikhf ik ieh kFz BfvyN iksy hor srkfr<br />
dy smyN vfpiraf pr mOjUdf srkfr dI<br />
ÈRomxI kmytI df <strong>bjt</strong> 24 mfrc ƒ<br />
afnMdpur sfihb: ÈRomxI<br />
gurduafrf pRbMDk kmytI dy pRDfn jQydfr<br />
avqfr isMG mwkV ny ÈRomxI kmytI dy<br />
pRbMDF aDIn afAuNdy smUh gurduafrf<br />
sihbfn, skUlF, kfljF, ipRMitMg pRYsF qy<br />
Drm pRcfr kmytI dy sfl <strong>2011</strong>-2012 dy<br />
<strong>bjt</strong> ƒ pRvfngI dyx leI <strong>bjt</strong> iejlfs<br />
24 mfrc ƒ qyjf isMG smuMdrI hfl<br />
aMimRqsr hox dI puÈtI kIqI hY. iek ivÈyÈ<br />
mIitMg mOky AunHF aYlfn kIqf ik kmytI dy<br />
pRbMDF aDIn afAuNdy sfry mulfËmF ƒ awT<br />
PIsdI mihMgfeI Bwqf idwqf jfvygf.<br />
jQydfr mwkV ny dwisaf ik ÈRomxI<br />
kmytI dy sflfnf <strong>bjt</strong> dI GoK kr leI<br />
geI hY qy ies <strong>bjt</strong> dI aMiqm pRvfngI<br />
24 mfrc ƒ hox vfly iejlfs ivc leI<br />
jfvygI. AunHF dwisaf ik hoNd icwlV kFz<br />
nfl sbMDq hr qrHF dI kfƒnI kfrvfeI<br />
ÈRomxI kmytI vwloN kIqy jfx df PYslf<br />
kIqf igaf qy ies leI 50 lwK rupey rwKy<br />
gey hn. 26 sfl pihlF hoey iswK<br />
kqlyafm dy pIVqF dy bwicaF dI pVHfeI<br />
leI iek kroV rupey ÈRomxI kmytI dy <strong>bjt</strong><br />
‘c rwKy gey hn qy pIVq pirvfrF dy jo<br />
bwcy ividak Xogqf pUrI krdy hoxgy,<br />
AunHF ƒ ÈRomxI kmytI ‘c nOkrI vI idwqI<br />
jfvygI. AunHF dwisaf ik jgqfr isMG<br />
hvfrf qy prmjIq isMG iBAurf dI qrIk<br />
pyÈI smyN cMzIgVH dI iËlHf adflq dy<br />
bfhr nfary lf ky BVkfht pYdf krn qy<br />
adflq dI qohIn krn vfly ansrF ivruD<br />
mfnhfnI df prcf drj krfAux qy bIqy<br />
idnIN iProËpur ivKy kuJ zrfeIvrF vwloN<br />
JgVy dOrfn iek iswK zrfeIvr dI dsqfr<br />
Auqfr ky sfVn dy doÈIaF ivruD Dfrf 295<br />
ey df prcf drj kIqy jfx dI mMg df<br />
mqf pfs kIqf hY.<br />
ies qoN ielfvf kmytI ny ividaf dy<br />
psfr leI pMQ dy mhfn jrnYl akflI<br />
PUlf isMG dI Xfd ƒ smripq sMgrUr<br />
iËlHy ivc AunHF dy jwdI ipMz zyhlf ivKy<br />
pbilk skUl, luiDafxf iËlHy dy kiVafx<br />
ipMz ivKy BfeI mnI isMG Kflsf kflj,<br />
jgrfEN ivKy polItYknIkl kflj qy<br />
mnpRIq vwloN ivDfn sBf qoN asqIÌy dI crcf<br />
cMzIgVH: pMjfb ivDfn sBf dy afgfmI <strong>bjt</strong> sYÈn ivc sfbkf ivwq mMqrI<br />
mnpRIq isMG bfdl vwloN iÈrkq krn bfry BMblBusf brkrfr hY. ivDfn sBf df<br />
ieh 22 roËf <strong>bjt</strong> sYÈn 4 mfrc qoN ÈurU ho irhf hY ijs ivc 14 mfrc ƒ <strong>bjt</strong> pyÈ<br />
kIqf jfvygf. ÈRomxI akflI dl-Bfjpf dI mOjUdf srkfr dy ies qoN pihly cfr <strong>bjt</strong><br />
mnpRIq bfdl ny hI pyÈ kIqy sn pr sMBv hY ik ies <strong>bjt</strong> sYÈn ivc Auh hfËr nhIN<br />
hoxgy. AunHF vwloN <strong>bjt</strong> sYÈn Kqm hox qoN do idn pihlF ÈhId Bgq isMG dy ÈhIdI<br />
idhfVy 23 mfrc ƒ ÈhId dy jnm asQfn KtkV klF ivKy nvIN pfrtI df aYlfn<br />
kIqy jfx df aYlfn kIqf igaf hY.<br />
AunHF dy krIbIaF anusfr Auh igwdVbfhf hlky qoN afpxI ivDfn sBf mYNbrI qoN<br />
vI iesy hPqy jF agly hPqy dy ÈurU ivc asqIPf dy skdy hn ikAuNik AunHF df <strong>bjt</strong><br />
sYÈn dOrfn ivDfn sBf dI hfËrI Brn df koeI ierfdf nhIN. AuNj mOjUdf pMjfb ivDfn<br />
sBf dI imafd ƒ iek sfl qoN Gwt smF rih jfx kfrn igwdVbfhf hlky dI iËmnI<br />
cox hox dy koeI afsfr nhIN hn. sUqrF anusfr mnpRIq bfdl df iËmnI cox lVn<br />
df ierfdf nhIN hY qy iesy kfrn Auh afpxf asqIPf vwD qoN vwD lyt krnf cfhuMdy hn<br />
ikAuNik Auh iËmnI cox ivc afpxI qfkq Ëfieaf krn dI QF agly sfl hox vflIaF<br />
ivDfn sBf coxF ‘qy iDafn kyNdrq krnf cfhuMdy hn. pMjfb ivDfn sBf dI imafd<br />
PrvrI 2012 qk hY qy koeI hlkf Cy mhIny qoN vwD KflI rihx dI sUrq ivc cox<br />
kimÈn vwloN iËmnI cox krvfeI jf skdI hY. pfrtI ‘coN kwZ idwqy jfx ipwCoN mnpRIq<br />
bfdl afËfd pMCI vrgy hn qy AunHF ‘qy koeI pfrtI ivpH afied nhIN huMdf.<br />
iËMmyvfrI bxdI hY ik ies kql-ey-afm<br />
kqlyafm dy dosLIaF nMU sjLf idvfey.<br />
srkfrI ibafnbfjLI PokI<br />
krfr: Kflsf aYkÈn kmytI dy knvInr<br />
BfeI mohkm isMG ny ikhf hY ik ÈRomxI<br />
akflI dl dI agvfeI hyTlI pMjfb<br />
srkfr aMimRqsr ivKy qF ÈhId isMGF dI<br />
gRih mMqrI pI[ icdMbrm nMU imlx ipwCoN af rhy sLRomxI kmytI dy pRDfn<br />
avqfr isMG, sMsd mYNbr suKdyv isMG ZINzsf aqy hor<br />
sMgrUr iËlHy dy ipMz gfgf ivKy kflj<br />
KolHx df PYslf kIqf hY. gurduafrf dUK<br />
invfrn sfihb pitaflf qy gurduafrf bIV<br />
sfihb ivKy kVfh pRsfid dy kfAUNtrF leI<br />
13 kMipAUtr, bfbf buwZf jI pbilk skUl<br />
leI do bwsF, mwD pRdyÈ dy AujYn Èihr ‘c<br />
iswK imÈn sQfpq krn, gurduafrf<br />
tfhlIafxf sfihb rfeykot ivKy gurduafrf<br />
sfihb dy nfl lgdI 36 ivsvy ËmIn ÉrIdy<br />
jfx qy swcKMz sRI hirmMdr sfihb ivKy<br />
mrXfdf ƒ muwK rwKidaF mobfeIl jYmr<br />
lgvfey jfx df ÌYslf kIqf igaf hY.<br />
Xfd ivc ÈhIdI smfrk Ausfr nhIN skI.<br />
hirafxf dy hoNd icwlV ‘c ÈhId hox vfly<br />
iswKF dI Xfdgfr iks qrHF bxf skdI<br />
hY? AunHF ikhf ik rfj srkfr ÈRomxI<br />
gurduafrf pRbMDk kmytI dIaF coxF ƒ<br />
dyK ky aijhy Poky ibafn dy rhI hY.<br />
AunHF ikhf ik dovyN bfdlF df kMm<br />
afr[aYs[aYs[ qy Bfjpf ƒ ÉuÈ krnf hY.<br />
ÈRomxI kmytI df arbF rupey df sflfnf<br />
<strong>bjt</strong> hY. ies ny hux qwk aijhf sYl<br />
sQfpq nhIN kIqf ijwQy koeI iswK afpxI<br />
jfxkfrI dy sky. 27 sfl pihlF nvMbr<br />
1984 ivc jo kuJ vfpiraf, Aus sbMDI<br />
ÈRomxI kmytI kol koeI irkfrz nhIN hY<br />
aqy nf hI iksy DrmI POjI bfry koeI<br />
jfxkfrI hY.<br />
pRDfn mMqrI hoNd ipMz df dOrf krn:<br />
sRI akfl qÉq dy jQydfr igafnI<br />
gurbcn isMG ny ipMz hoNd icwlV dy KMzrfq<br />
dyKx qoN bfad ikhf hY ik jykr kFgrs<br />
pRDfn sonIaf gFDI aqy pRDfn mMqrI zf[<br />
mnmohn isMG ivc jy iensfnIaq hY qF<br />
AunHF ƒ ies ipMz df dOrf krnf cfhIdf hY<br />
aqy kql-ey-afm dy doÈIaF dI<br />
inÈfndyhI krky AunHF nMU sIKF dy ipwCy<br />
bMd krnf cfhIdf hY.<br />
isMG sfihb ny iswK BfeIcfry aqy<br />
ielfkf invfsIaF ƒ apIl kIqI ik hoNd<br />
kfz dy ÈhIdF dI Xfd ivc 6 mfrc ƒ Bog<br />
pfAux mOky Auh pUrf sihXog dyx. AunHF<br />
ny ipMz ivc imRqkF dI Xfd ‘c jpujI<br />
sfihb df pfT qy ardfs kIqI. ies ipMz<br />
dy qqkflIn srpMc Dnpq isMG ny ikhf<br />
ik ieh gwl TIk nhIN ik iksy ny iswKF ƒ<br />
bcfAux leI mdd nhIN kIqI. AunHF dwisaf<br />
ik Auh ies kFz dy cÈmdId gvfh hn<br />
aqy AunHF ny iswK pirvfrF ƒ bcfAux df<br />
Xqn kIqf sI. Aus ny ikhf ik Auh vI<br />
dyÈ dI vMz smyN imMtgumrI (hux sfhIvfl)<br />
iËlHy qoN pirvfr smyq AujV ky afieaf<br />
sI. ies krky Aus ƒ vMz dy drd df<br />
aihsfs hY. Aus ƒ Auh idn ikvyN Buwl<br />
skdf hY ijs idn ies ipMz dy iswK BrfvF<br />
ny srbsMmqI nfl Aus ƒ srpMcI df mfx<br />
bKiÈaf sI. Aus ny dwisaf ik Aus ny<br />
keIaF ƒ ieh mfmlf AuTfAux leI ikhf<br />
sI pr gwl nhIN bx skI.<br />
jFc dI mMg ny Ëor PiVaf:<br />
ÈRomxI kmytI dy pRDfn avqfr isMG,<br />
Kflsf aYkÈn kmytI, dl Kflsf, ÈRomxI<br />
akflI dl 1920, akflI dl pMc pRDfnI,<br />
akflI dl idwlI, ÈRomxI Kflsf pMcfieq,<br />
ÈRomxI pMQk kONsl, afl ieMzIaf ÈRomxI<br />
akflI dl, iswK stUzYNts PYzryÈn, afl<br />
ieMzIaf iswK stUzYNts PYzryÈn aqy<br />
hirafxf dy iswKF ny ies Gtnf dI jFc<br />
hfeI kort dy jwj koloN krfAux dI mMg<br />
kIqI hY.<br />
ies dOrfn idwlI kmytI dy pRDfn<br />
prmjIq isMG srnf ny vI ipMz hoNd df dOrf<br />
kIqf. AunHF hirafxf dy muwK mMqrI ƒ ies<br />
mfmly ivc qurMq dKlaMdfËI krky doÈIaF<br />
iKlfÌ ZuwkvIN kfrvfeI dI mMg kIqI hY. AunHF<br />
ikhf ik pIVq pirvfrF ƒ kfƒnI qy afriQk<br />
mdd muhweIaf kIqI jfvygI.<br />
jgmIq brfV vwloN pRDfn mMqrI<br />
nfl mulfkfq: kFgrs dI kOmI<br />
vrikMg kmytI dy mYNbr aqy sfbkf<br />
sMsd mYNbr jgmIq isMG brfV ny pRDfn<br />
mMqrI zf[ mnmohn isMG nfl ipMz hoNd<br />
icwlV dy muwdy ‘qy mulfkfq kIqI. AunHF<br />
pRDfn mMqrI kol mMg AuTfeI hY ik srb<br />
pfrtI vÌd ipMz hoNd icwlV Byijaf jfvy.<br />
vÌd dI irport dy afDfr ‘qy pIVqF ƒ<br />
iensfP idwqf jfey.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (5)<br />
5 rfjF dIaF ivDfn sBf coxF 4 aprYl qoN<br />
nvIN idwlI: cox kimÈn ny pMj<br />
rfjF-pwCmI bMgfl, asfm, qfimlnfzU,<br />
kyrl qy puzUcyrI ivDfn sBfvF leI coxF<br />
df aYlfn kr idwqf hY. pwCmI bMgfl ivc<br />
coxF Cy pVfvF ivc 18, 23, 27 aprYl,<br />
3, 7 qy 10 meI ƒ hoxgIaF, jdik asfm<br />
ivc do pVfvI coxF 4 qy 11 aprYl ƒ<br />
hoxgIaF. qfimlnfzU, kyrl qy puzUcyrI<br />
ivc votF 13 aprYl ƒ pYxgIaF. ienHF<br />
sfry rfjF dIaF coxF dy nqIjy ieko idn<br />
13 meI ƒ kwZy jfxgy. muwK cox kimÈnr<br />
aYs[ vfeI[ kurYÈI ny ieQy ies cox<br />
pRogrfm df aYlfn kridaF ikhf ik ienHF<br />
pMjy rfjF ivc cox Ëfbqf qurMq lfgU ho<br />
igaf hY.<br />
pwCmI bMgfl ivc 294, qfimlnfzU<br />
‘c 234, kyrl ‘c 140, puzUcyrI ‘c 30<br />
qy asfm ‘c 126 ivDfn sBf sItF leI<br />
mqdfn hovygf. sfl 2009 ivc hoeIaF<br />
lok sBf coxF mgroN ieh ivDfn sBf coxF<br />
kimÈn leI iek vwzI cuxOqI hn. ienHF<br />
pMj rfjF ivcly 14[39 kroV votr afpoafpxy<br />
sUby dI iksmq df PYslf krngy.<br />
sB qoN vwD 5[60 kroV votr pwCmI bMgfl<br />
gfiek bwbU mfn dy<br />
hwQ ‘qy golI lwgI<br />
cMzIgVH: pRiswD gfiek bwbU mfn<br />
iewQoN 40 iklomItr dUr ksbf cmkOr<br />
sfihb nyVy ÈUitMg dOrfn AudoN ËKmI ho<br />
igaf jdoN Auh afpxf ipsqOl loz kr<br />
irhf sI.<br />
ipsqOl loz krdy smyN Aus dy hwQ<br />
‘qy golI lwgI qy Aus ƒ qurMq hspqfl lY<br />
jfieaf igaf. bwbU mfn dy hwQ ‘qy swq<br />
awT tFky lwgy hn. Auh iewQy afpxI iPlm<br />
dI ÈUitMg kr irhf sI.<br />
‘c qy 4[59 kroV votr qfimlnfzU ivc<br />
hn. kyrl ivc 2[29 kroV, asfm ‘c<br />
1[81 kroV qy puzUcyrI ‘c 8 lwK votr<br />
hn. sfry rfjF ivc ielYktRfink voitMg<br />
mÈInF dI vrqoN kIqI jfvygI.<br />
cox pRogrfm muqfbk asfm ivc do<br />
pVfvI coxF leI pihly gyV leI<br />
notIiPkyÈn 10 mfrc ƒ jfrI hovygf qy<br />
nF dfÉl krn dI afKrI qrIk 17 mfrc<br />
hovygI. Aus qoN agly idn kfgËF dI jFc<br />
hovygI qy 21 mfrc ƒ nfm vfps ley jf<br />
skxgy. votF 4 aprYl ƒ pYxgIaF. dUjy<br />
pVfa leI notIiPkyÈn 18 mfrc ƒ jfrI<br />
hovygI qy nfmËdgI dfKl krn dI afKrI<br />
qrIk 25 mfrc hY. agly idn kfgËF dI<br />
jFc hovygI qy 28 mfrc ƒ nfm vfps<br />
ley jf skxgy. votF 11 aprYl ƒ<br />
pYxgIaF. qfimlnfzU, kyrl qy puzUcyrI<br />
‘c coxF leI notIiPkyÈn 19 mfrc ƒ<br />
jfrI hovygI qy 26 mfrc ƒ nfmËdgI<br />
pwqr dfÉl kIqy jf skxgy. kfgËF dI<br />
jFc 28 mfrc ƒ hovygI qy 3 mfrc ƒ<br />
nfm vfps ley jf skxgy. votF 13<br />
aprYl ƒ pYxgIaF. pwCmI bMgfl<br />
ivclIaF Cy pVfvI coxF 18, 23, 27<br />
aprYl, 3, 7 qy 10 meI ƒ hoxgIaF.<br />
iesy dOrfn kyNdrI gRih mMqrI pI[<br />
icdMbrm ny ikhf hY ik pwCmI bMgfl ivc<br />
amn-kfƒn dI hflq qswlIbKÈ nf hox<br />
kfrn AuQy ivDfn sBf coxF dOrfn nIm<br />
POjI dsiqaF dy krIb ds hËfr jvfn<br />
qfienfq kIqy jfxgy.<br />
inAU Xfrk dy gurduafrf sRI swcKMz sfihb ivKy Bgq sRI rivdfs mhfrfj<br />
jI df pRkfsL purb bVI sLrDf aqy AuqsLfh nfl mnfieaf igaf. ies mOky<br />
BfeI cmn lfl isMG hurF ny sLbd kIrqn rfhIN sMgqF nUM pRBU crnF nfl<br />
joiVaf. ieh qsvIr BfeI cmn lfl isMG df gurUGr dI qrPoN isropfE<br />
dI bKisLsL nfl snmfn mOky dI hY. hor jfxkfrI Pon 718-278-4300 qoN<br />
leI jf skdI hY.<br />
goDrf kFz dy 11 doÈIaF ƒ mOq dI sËf<br />
aihmdfbfd: iewQoN dI ivÈyÈ<br />
adflq ny sfl 2002 ivc goDrf nyVy<br />
sfbrmqI aYkspRYs ƒ sfV ky 59 kfr<br />
syvkF ƒ mfrn dy doÈ ivc 31 doÈIaF ‘coN<br />
11 ƒ sËf-ey-mOq qy 20 muljLmF nUM Aumr<br />
kYd dI sËf suxfeI hY. ies Gtnf mgroN<br />
smuwcy gujrfq ivc iPrkU dMgy BVk gey<br />
sn qy ijnHF ivc 1200 muslmfn mfry<br />
gey sn.<br />
pihlI mfrc ƒ ivÈyÈ jwj pI[afr[<br />
ptyl ny ies agnI kFz ƒ ivlwKx krfr<br />
idMidaF iblfl iesmfeIl, abdul sfijd,<br />
sujylf AurÌ iblfl hfjI, abduwl rËfk,<br />
muhMmd kurkur, rfmjfnI ibnXfimn<br />
bihrf, hsn aihmd, crKf AurÌ lflU,<br />
ËbIr ibnXfimn bihrf, mihbUb Kfild<br />
cFdf, slIm AurÌ slmfn XUsÌ sqwr<br />
Ërdf, isrfj muhMmd abduwl mYd AurÌ<br />
bflf, ierPfn mfijd gFcI, klMdr AurP<br />
ierPfn Bopo, ierPfn mihmd, hnIPfbdul<br />
ptflIaf qy mihbUb aihmd, XUsuÌ hsn<br />
AurP lfqIko ƒ sËf-ey-mOq suxfeI. ies<br />
qoN ielfvf doÈIaF ƒ hor vwK-vwK DfrfvF<br />
qihq sËf suxfeI geI hY ijhVI doÈIaF ƒ<br />
imlI Aumr kYd dI sËf dy nfl-nfl<br />
clxgIaF. srkfrI iDr dy sfry 31 doÈIaF<br />
leI sËf-ey-mOq dI mMg kIqI sI.<br />
22 PrvrI ƒ adflq ny 31 mulËmF<br />
ƒ sfbrmqI aYkspRYs dy zwby aYs-6 ƒ<br />
sfVn df doÈI krfr idwqf sI jdik 63 ƒ<br />
brI kr idwqf sI. srkfrI vkIl ny ikhf<br />
ik dyÈ df ieh aijhf pihlf mfmlf hY<br />
ijs ivc iek vyly 11 doÈIaF ƒ sËf-eymOq<br />
suxfeI geI hY. adflq ny doÈIaF ƒ<br />
ies PYsly iKlfP AuprlI adflq ivc<br />
jfx leI 90 idn idwqy hn. PYsly muqfbk<br />
20 Aumr kYdI ijhVy hux qk ijMnf smF<br />
jylH ivc guËfr cuwky hn, AunHF dI sËf<br />
Aumr kYd ivcoN mnÌI ho jfvygI. bcfa<br />
nYsLnl trwk zrfeIivMg skUl<br />
sYkrfmYNto, kYlIPornIaf<br />
jordfr mMg `qy hux XUbf istI lokysLn vI sLurU<br />
*trwk zrfieivMg skUl<br />
srkfr qoN mfnqf pRfpq hY<br />
*lfiesYNs lYx AuprMq kMm/<br />
jOb dI gfrMtI<br />
*irhfiesL df vI Kfs pRbMD<br />
*2-3 hPiqaF ivc<br />
pRoPYsLnl trwk zrfievr<br />
bxo<br />
iDr dy vkIl afeI[aYm[ munÈI ny ikhf ik<br />
doÈI afpxI sËf iKlfP apIl dfier<br />
krngy. goDrf kFz dy doÈIaF ƒ sËfvF<br />
suxfey jfx dy mfmly ivc kyNdrI kfƒn mMqrI<br />
vIrwpf moielI ny ikhf hY ik adflq vwloN<br />
11 ƒ sËf-ey-mOq qy 20 Aumr kYd suxfey<br />
jfx nfl ieh sfbq nhIN huMdf ik ryl gwzI<br />
sfVy jfx mgroN dMgy BVkxf TIk sI.<br />
Matrimonials<br />
kMinaf dI loV<br />
Wanted suitable match for<br />
Jatt Sikh US born, handsome,<br />
cleanshaven, 27/ 6’1”, engineer<br />
(BSc. Engg.) boy, manager in a top<br />
US corporation. Educated,<br />
respected family, no demands. Pl.<br />
contact: Sikh5family@gmail.com<br />
vr dI loV<br />
Sikh match for Parjapat Sikh<br />
female, 30, 5’- 6", working with<br />
US University on H1 visa, PhD<br />
(Molecular Biology) from US.<br />
Caste no bar, US/Canada<br />
preferred. Contact at 978-799-<br />
8948 (US), 91-98784-59056 (India),<br />
or piscean100@yahoo.com<br />
To Advertise with us<br />
Call: 847-359-0746<br />
Fax:847-705-9388<br />
e-mial:<br />
punjabtimes1@sbcglobal.net<br />
National Truck<br />
Driving School<br />
Call For Special Price<br />
Kashmir S. Thandi<br />
Office: (866) 933-3038<br />
Balhar S. Ranu Cell:916-502-7733<br />
Yuba City Ph:530-383-2785<br />
4585 Pell Dr. Secramento CA, 95838
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (6)<br />
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong><br />
Established in 2000<br />
12th Year in Publication<br />
Published every Saturday<br />
by A B Publication Inc.<br />
20451 N Plum Grove Rd.<br />
Palatine, IL 60074-2018<br />
Ph:847-359-0746<br />
Fax:847-705-9388<br />
Editor:<br />
Amolak Singh Jammu<br />
Astt. Editor:<br />
Jaspreet Kaur<br />
Kuljeet Singh<br />
Graphics:<br />
Mandeep Singh<br />
Our Columnists<br />
Ashok Bhaura<br />
Tarlochan Singh Dupalpur<br />
Baljit Basi<br />
Prof. Kulwant S. Romana<br />
California Bureau:<br />
Mann Mandeep<br />
661-889-1927<br />
Shiara Dhindsa<br />
Photographer<br />
661-703-6664<br />
New York<br />
Iqbal S. Jabowalia<br />
917-375-6395<br />
Circulation<br />
Harbhajan Singh<br />
917-856-5229<br />
Photographer<br />
Kamaljit Singh Virdi<br />
Ph. 847-502-2703<br />
Distributed in:<br />
California, Illinois, Indiana, Michigan,<br />
Wisconsin, Ohio, Iowa,<br />
Missisipi, Arkansas, Texas, Nevada,<br />
Virginia, Oregon, Arizona, Georgia,<br />
Florida, Massachusettes, Washington,<br />
Kansas, Minnesota, New York<br />
fwk fwk rwhIN rwhIN prcw prcw mMgvwaux mMgvwaux leI<br />
leI<br />
swlwnw swlwnw cMdw: cMdw: 80 80 fwlr,<br />
fwlr,<br />
pMj pMj swl swl leI: leI: 375 375 fwlr<br />
fwlr<br />
not: not: pMjwb pMjwb tweImz tweImz tweImz ivc ivc Cpy<br />
Cpy<br />
lyKW lyKW ivcly ivcly ivcwrW ivcwrW nwl nwl Adwrw<br />
Adwrw<br />
pMjwb pMjwb tweImz tweImz dw dw sihmq sihmq hoxw hoxw<br />
hoxw<br />
jrUrI jrUrI jrUrI nhIN nhIN hY[<br />
hY[<br />
pMjwb pMjwb tweImz tweImz ivc ivc Cpy<br />
Cpy<br />
ieSiqhwrW ieSiqhwrW ivc ivc kIqy kIqy gey gey dwAivAW<br />
dwAivAW<br />
dI dI jrUrI jrUrI nhIN nhIN ik ik Adwrw Adwrw pMjwb<br />
pMjwb<br />
tweImz tweImz qweId qweId qweId krdw krdw hovy[<br />
hovy[<br />
Disclaimer<br />
The views expressed in the<br />
articles published in the columns<br />
of <strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> are that of<br />
their writers, and it is not<br />
implied that <strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong><br />
endorses them.<br />
Sameway <strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong><br />
does not necessarily endorses<br />
the claims made in the<br />
advertisements published in<br />
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong>.<br />
All disputes subject to<br />
Chicago jurisdiction.<br />
pMjfb leI isr klm krfAux leI vI iqafr hF:kYptn<br />
brnflf (pMjfb tfeImË<br />
ibAUro): pMjfb kFgrs dy pRDfn kYptn<br />
amirMdr isMG ny XUQ akflI dl dy<br />
srpRsq ibkrm isMG mjITIaf dI<br />
ibafnbfËI df jvfb idMidaF ikhf hY ik<br />
jy AunHF df isr klm krn nfl pMjfb df<br />
koeI Blf huMdf hY qF Auh pUrI qrHF iqafr<br />
hn.” ieQy kFgrs dI iek rYlI ƒ sMboDn<br />
kridaF AunHF ikhf ik suKbIr bfdl kih<br />
irhf hY ik bdly dI rfjnIqI kYptn ny<br />
ÈurU kIqI hY pr Auh dwsy ik bfdl srkfr<br />
ny 30 hËfr kFgrsI vrkrF ‘qy JUTy<br />
mukwdmy ikAuN drj kIqy hn? AunHF ikhf<br />
ik srkfr afAux ‘qy ihsfb-ikqfb<br />
brfbr kr dyvFgy.<br />
sfbkf muwK mMqrI ny ikhf ik bdly<br />
dI rfjnIqI krn qy DmkIaF dyx vfilaF<br />
dy rfj ivc pMjfb dI 2 kroV 44 lwK dI<br />
vsoN ivcoN 40 lwK nOjvfn byruËgfr iPr<br />
bIbI nvdIp kOr (zf[)<br />
sRI sMnI DUV (imsLIgn)<br />
poR joigMdr isMG rmdyv<br />
s[ svrnjIq isMG iZloN<br />
s[ amolk isMG gfKl<br />
s[ hridafl isMG idEl<br />
zf[ guridafl isMG bsrfn<br />
brnflf rYlI ivc kYptn nUM sMumF vflf KUMzf Byt krdy hoey ivDfiek<br />
kyvl isMG iZwloN aqy hor kFgrsI afgU<br />
rhy hn. AunHF ikhf ik pMjfb ivc snaq<br />
ilafAux qy KyqI afDfrq pRfjYkt lfAux<br />
vwl srkfr df koeI iDafn nhIN hY qy<br />
pMjfb tfeImjL df afnryrI slfhkfr borz<br />
s[ blivMdr isMG sMDU<br />
s[ hrjIq isMG sfhI<br />
sRI srvx isMG itvfxf<br />
s[ jYdyv isMG BwTl<br />
s[ sLmsLyr isMG bopfrfey<br />
s[ jgdIsLr isMG klyr (imlvfkI)<br />
Aultf bfdlF df afpxy hotl vDfAux,<br />
bwsF dI igxqI vD kfrn, ryqf aqy Èrfb<br />
dy Tyky hiQafAux vwl hI sfrf iDafn<br />
ilbIaf ‘c lok roh pRcMz, gdfÌI burI qrHF iGiraf<br />
hY. gdfÌI vwloN muËfhrfkfrIaF ƒ kuclx<br />
df pRx krn qoN bfad ivÈv BfeIcfry ny<br />
Aus df Èfsn alwg-Qlwg<br />
krn leI Xqn qyË kr idwqy<br />
hn qy amrIkf ny iqRpolI ivc<br />
afpxf dUqGr bMd krky Aus<br />
dI jfiedfd jfm krn leI<br />
iekpfsV pfbMdIaF lfgU kr<br />
idwqIaF hn.<br />
sMXukq rfÈtr dy jnrl<br />
skwqr bfn kI mUn ny surwiKaf<br />
kONsl ƒ ilbIaf iÉlfÌ Tos<br />
kfrvfeI krn leI ikhf hY.<br />
amrIkf ny gdfÌI qy Aus dy<br />
nyVilaF dy asfsy jfm kr<br />
idwqy hn. ies qoN pihlF sMXukq<br />
rfÈtr surwiKaf kONsl qy XUrpI<br />
sMG ny vI hkUmq dIaF<br />
vDIkIaF df sÉq noits<br />
lYNidaF dbfa vDf idwqf sI.<br />
sMXukq rfÈtr surwiKaf kONsl<br />
dy Bfrq sxy 15 mYNbrF ny lokF<br />
dy kIqy jf rhy Gfx dy mwdynËr<br />
ijwQy ilbIaf ‘qy sÉq pfbMdIaF<br />
lf idwqIaF hn AuQy dyÈ ivc mnuwKI Gfx<br />
iÉlfÌ jFc kOmFqrI aprfD adflq<br />
(afeI[sI[sI[) ƒ qurMq sONpx leI vI<br />
srbsMmqI nfl mqf pfs kr idwqf hY.<br />
mqy ivc ilbIaf dy hfkm muafmfr<br />
gdfPI, Aus dy pirvfr qy hor nyVilaF dy<br />
dyÈ qoN bfhr jfx qy AunHF dI jfiedfd<br />
kurk krn qoN ielfvf dyÈ ƒ hiQafrF dI<br />
splfeI bMd kr dyx df PYslf kIqf igaf<br />
hY.<br />
AuDr 68 sflf gdfPI, ijs dIaF<br />
ÌOjF ny muËfhrfkfrIaF iÉlfÌ KUn dI holI<br />
KyzxI ÈurU kIqI hoeI hY, ny iqRpolI dy<br />
grIn cOk ivc afpxy smrQkF dI BIV<br />
ƒ sMboDn kridaF ikhf ik jykr Aus<br />
iÉlfÌ ivroD pRdrÈn bMd nf hoey qF Auh<br />
pUry ilbIaf ƒ awg lf dyxgy. gdfPI ny<br />
iPr duhrfieaf ik Auh KUnI ihMsf leI<br />
iqafr hY. iesy dOrfn bYnmfËI ivc<br />
lokqMqr-pwKI muËfhrfkfrIaF iÉlfÌ<br />
lVn qoN ienkfr krn vfly drjnF<br />
ilbIafeI ÌOjIaF ƒ AunHF dy sfQIaF ny<br />
iËMdf dÌn kr idwqf.<br />
ies dy nfl hI sMXukq rfÈtr dI<br />
ilbIaf qoN muVy kuJ BfrqI nvIN idwlI hvfeI awzy `qy<br />
ÈrnfrQI mfmilaF bfry eyjMsI<br />
XU[aYn[ey[aYc[sI[afr[ anusfr ipCly<br />
hÌqy ilbIaf qoN qkrIbn iek lwK lokF<br />
ny ihËrq kIqI hY. bhuqy lok nyVy pYNdy<br />
itAUnyÈIaf qy imsr phuMcy hn. eyjMsI dy<br />
muKI ny aMqrrfÈtrI BfeIcfry ƒ apIl<br />
kIqI ik Auh ienHF dyÈF dIaF<br />
srkfrF dI mdd krn.<br />
AuDr brqfnIaf qy jrmn<br />
ny afpxy POjI jhfËF ƒ corI<br />
iCpy ilbIaf ‘c Auqfr ky afpxy<br />
nfgirkF ƒ AuQoN kwZ ilaf hY.<br />
ies dy nfl hI ilbIaf ‘c Psy<br />
qkrIbn 18000 BfrqIaF ƒ<br />
vfps ilafAux kvfied ÈurU<br />
ho geI hY. 67 BfrqI sVk<br />
rsqy iqRpolI qoN imsr phuMc<br />
gey ijnHF ‘c 11 bwcy Èfml sn.<br />
ienHF 67 BfrqIaF ƒ do bwsF<br />
rfhIN imsr dI rfjDfnI kfihrf<br />
phuMcfieaf igaf. ienHF ƒ KfVI<br />
dI hvfeI Auzfx rfhIN Bfrq<br />
Byjx df pRbMD kIqf igaf.<br />
ilbIaf ivc Psy 18000<br />
BfrqIaF ‘coN 6000 inkl<br />
afey hn. ilbIaf qoN bcf ky<br />
ilaFdy sYNkVy lokF ny dwisaf<br />
ik mulk ivc do hPqy pihlF<br />
ÈurU hoey srkfr ivroDI pRdrÈnF kfrn<br />
ieh lok GrF ivc hI ibnf Kfx pIx qoN<br />
kYd ho ky rih gey sn. kYNp qy GrF ivcoN<br />
lutyry Èryafm sfmfn luwt ky lY jFdy sn.<br />
Èrfb dy TyikaF iÉlfÌ pMcfieqF lfmbMd<br />
sMgrUr: pMjfb srkfr BfvyN Èrfb dy TyikaF qoN hox vflI kroVF dI afmdn ƒ<br />
vyKdy hoey ipMzF dI hr nuwkry KuwlH rhy TyikaF ƒ nËraMdfË kr rhI hY pr ies ivruD<br />
ipMzF dIaF pMcfieqF ny lMgot kws ilaf hY. hux ieh pMcfieqF pMcfieqI rfj aYkt ‘c<br />
imly aiDkfrF ‘c soD krfAux leI lfmbMd ho rhIaF hn.<br />
pMjfb Br ‘coN Èrfb dy TyikaF ivruD sB qoN vwD mqy pfs krn vflIaF iËlHf<br />
sMgrUr dIaF pMcfieqF qy niÈaF ivruD muihMm clfAux vflIaF smfj syvI sMsQfvF ny<br />
sFJy rUp ‘c mqf pfs kridaF pMjfb srkfr koloN mMg kIqI hY ik pMcfieqI rfj aYkt<br />
1994 dI Dfrf 40 ‘c lwgI Èrq ‘c soD kIqI jfvy qy niÈaF ivruD sÉq kfƒn<br />
bxfieaf jfvy qF jo niÈaF kfrn qbfh ho rhI pMjfb dI jvfnI ƒ bcfieaf jf sky.<br />
bnfsr bfg ivKy niÈaF ivruD muihMm clfAux vflIaF smfj syvI sMsQfvF<br />
sfieMtyiPk avyarnYs aYNz soÈl vYlPyar Porm, pIpl Pfr tRFspyrYNsI qy nÈf<br />
CuzfAU kyNdr vwloN Èrfb dy TyikaF ivruD mqy pfAux vflIaF pMcfieqF dI kIqI geI<br />
sFJI kfnPrMs dOrfn ies gwl ‘qy zUMGI icMqf pRgt kIqI geI ik iek pfsy srkfr<br />
Èrfb dy TyikaF df kotf vDf rhI hY jdoN ik dUjy pfsy ÈhId Bgq isMG dy nF ‘qy vwzyvwzy<br />
kbwzI kwp krvf rhI hY.<br />
s[ drsLn isMG drV<br />
s[ rfijMdr isMG bYNs<br />
s[ mndIp isMG BUrf<br />
sRI guirMdr isMG igwl<br />
sRI hYpI hIr<br />
lwigaf hoieaf hY. ies qoN pihlF iËlHf<br />
pRDfn jgjIq isMG DOlf ny kYptn<br />
amirMdr isMG ƒ ‘suMmF vflf KUMzf` Byt<br />
kIqf. kFgrsIaF `qy JUTy kysF bfry kYptn<br />
ny ikhf ik hux qusIN KUMzf qF PVf hI idwqf<br />
hY qy ies dI vrqoN krnf myrf kMm hY.<br />
kYptn ny dosL lfieaf ik ivwidaf,<br />
ishq syvfvF df ZFcf pUrI qrHF lVKVf<br />
igaf hY qy kFgrs dy muV swqf ivc afAux<br />
‘qy ies buinafdI ZFcy ƒ mËbUq kIqf<br />
jfvygf. AudXogIkrn nfl byruËgfrI dUr<br />
krn dy nfl nfl sUby df mflIaf vDf ky<br />
srkfrI ÉËfnf BrpUr kIqf jfvygf.<br />
akflIaF dI bdly dI rfjnIqI ‘qy iqwKy<br />
hmly kridaF AunHF ikhf ik hux Aus df<br />
isr klm krn dI gYr lokqMqirk qy<br />
aswiBaf BfÈf akflI boldy hn pr bfbf<br />
aflf isMG dI aOlfd hox nfqy Auh<br />
aijhIaF DmkIaF qoN zrdy nhIN.<br />
bIbI rijMdr kOr BwTl ny ies mOky<br />
bolidaF ikhf ik 2009 qwk ibjlI<br />
srpls krn dy dfavy krn vfilaF qoN<br />
3 hËfr mYgfvft qoN vwD ibjlI df<br />
Auqpfdn nhIN ho sikaf ijhVf ik ienHF<br />
dy rfj swqf sMBflx qoN pihlf vI sI.<br />
srkfrI ÉËfnf ÉflI hY 11 kroV rupey dy<br />
ibl pfs nhIN ho rhy. iksfnF dy 800<br />
kroV rupey dy sokf pIVq PMz ƒ ÌËUl<br />
ivc sMgq drÈnF ivc Auzf idwqf hY.<br />
mjITIey vwloN kYptn<br />
df ‘isr klm` krn<br />
dI DmkI<br />
(sPf iek dI bfkI)<br />
ikhf ik pMjfb kFgrs ies sMbMD ivc<br />
kfƒnI cfrfjoeI ‘qy ivcfr kr rhI hY.<br />
AuDr hux s[ mjITIaf df kihxf hY<br />
ik Auh ihMsf ivc ivÈvfs nhIN rwKdy sgoN<br />
ieh qF iek pMjfbI df ‘aKfx` hY ijs df<br />
arQ ieh hY afAuNdIaF ivDfn sBf coxF<br />
ivc asIN kYptn amirMdr isMG ƒ krfrI<br />
hfr dyvFgy. kFgrs afgUaF vwloN muafÌI<br />
mMgfAux leI clfeI muihMm `qy vrHidaF s[<br />
mjITIaf ny afiKaf ik muafÌI qF kFgrs<br />
pRDfn sonIaf gFDI qy sfry kFgrsIaF ƒ<br />
mMgxI cfhIdI hY. s[ mjITIaf ny ies mfmly<br />
`qy AunHF df iGrfE krn dy ibafn dfgx<br />
vfly kFgrsIaF nfl sÉqI nfl pyÈ afAux<br />
dI DmkI vI dy idwqI.<br />
kFgrs vwloN AunHF iKlfÌ clfeI<br />
hmlfvrfnf muihMm qoN pRyÈfn nËr af rhy<br />
s[ mjITIaf ny afpxf rfjnIqk kYrIar<br />
mihË suKbIr isMG bfdl dI bdOlq hI<br />
hox dy ibafnF dy jvfb ivc afiKaf ik<br />
mjITIaf pirvfr pMj puÈqF qoN dyÈ qy<br />
smfj dI syvf ivc lwigaf hoieaf hY qy<br />
AunHF ƒ kFgrsIaF vFg iksy dy moZy ‘qy<br />
cVH ky isafsq ivc afAux dI loV nhIN.<br />
pMjfb dy sfbkf ivwq mMqrI mnpRIq isMG<br />
bfdl iÉlfÌ bolidaF s[ mjITIaf ny<br />
ikhf ik hux qF mnpRIq afËfdI GulftIey<br />
ÈhIdy-afËm Bgq isMG, rfjgurU qy<br />
suKdyv bfry bol irhf hY pr jdoN Auh<br />
akflI dl dI itkt ‘qy cfr vfr ivDfiek<br />
cuixaf igaf sI AudoN Aus ƒ ienHF coN koeI<br />
vI Xfd nhIN afieaf sI.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (7)<br />
suKbIr dI PyrI mOky mulfËm vwloN ÉudkuÈI dI koiÈÈ<br />
ÌrIdkot: Aup muwK mMqrI suKbIr<br />
isMG bfdl dI ÌrIdkot dy ipMzF dI PyrI<br />
mOky ieQy zfiet dy mulfËm ny awg lf ky<br />
KudkuÈI dI koiÈÈ kIqI pr mOky `qy hfËr<br />
zfiet dy bfkI stfÌ ny Aus ƒ bcfa<br />
ilaf. KudkuÈI dI koiÈÈ krn vflf drjf<br />
cfr mulfËm mfnisk qOr `qy pRyÈfn sI<br />
sfbkf cIÌ jsits<br />
dy iqMn irÈqydfrF<br />
kol kflf Dn<br />
kocI: afmdn kr aiDkfrIaF ny<br />
dfavf kIqf hY ik AunHF ny suprIm kort<br />
dy sfbkf cIÌ jsits ky[jI[ bflfikRÈnn<br />
dy irÈqydfrF iÉlfÌ vwzI pwDr `qy Dn<br />
dOlq iekwTI krn dy doÈF dI jFc kridaF<br />
iqMnF kol kflf Dn hox df pqf lfieaf<br />
hY. kocI `c afmdn kr ivBfg dy<br />
zfierYktr jnrl eI[ tI[ lukosy ny<br />
dwisaf ik ijQoN qwk jsits bflfikRÈnn<br />
df sbMD hY, Aus bfry qF Auh kuJ nhIN<br />
kih skdy pr AunHF dy irÈqydfrF ijnHF<br />
ivc jstis bflfikRÈnn dy do dfmd qy<br />
Brf Èfml hn, koloN kflf Dn imilaf<br />
hY.<br />
AunHF ikhf ik jsits bflfikRÈnn<br />
dy do dfmdF pI[vI[ srInjn qy aYm[jy[<br />
bynI (dovyN vkIl) qy Brf ky[jI[ Bfskrn<br />
(sfbkf ivÈyÈ srkfrI vkIl) koloN kflf<br />
Dn imilaf hY. AunHF ikhf ik asIN ies<br />
gwl dI jFc kr rhy hF ik AunHF kol kflf<br />
Dn ikQoN afieaf. AunHF ieh dwsx qoN<br />
iekfr kr idwqf ik ikMnf kflf Dn imilaf<br />
hY. jsits bflfikRÈnn mOjUdf smyN kOmI<br />
mnuwKI aiDkfr kimÈn dy cyarmYn hn.<br />
ikAuNik Aus ƒ ipCly awT mhIinaF qoN<br />
qnKfh nhIN imlI ijs kfrn Aus dy do<br />
bwicaF df skUl ivcoN nF kwt idwqf igaf<br />
sI. ies ivakqI dI pqnI vI ibmfrI<br />
dwsI jFdI hY.<br />
iËkrXog hY ik zfiet dy mulfËmF<br />
ƒ ipCly awT mhIinaF qoN qnKfh nhIN<br />
idwqI geI ijs kfrn mulfËm pRyÈfnIaF<br />
df sfhmxf kr rhy hn. ies bfry<br />
zfiet dy lYkcrfr suKbIr isMG ny<br />
dwisaf ik kyNdr srkfr vwloN idwqI AunHF<br />
dI qnKfh pMjfb srkfr vwloN ipCly<br />
awT mhIinaF qoN jfxbuwJ ky jfrI nhIN<br />
kIqI jf rhI ijs kfrn mfnisk<br />
pRyÈfnIaF df sfhmxf kr rhy stfÌ dy<br />
mYNbrF ivcoN drjf cfr mulfËm soƒ<br />
kumfr ny imwtI df qyl iCVk ky KudkuÈI<br />
dI koiÈÈ kIqI.<br />
ies mOky puils ny mulfËm soƒ<br />
kumfr ƒ ihrfsq ivc lY ilaf ijs kfrn<br />
kMipAUtr dy ÈOkIn mfnisk ibmfrIaF `c iGry<br />
kolkqf: awj df nOjvfn BfvyN afpxf iËafdf<br />
smF kMipAUtr awgy bYT ky ibqfAux ƒ pihl idMdf hY<br />
pr GMitaFbwDI kMipAUtr AuWqy bYTI rihx dI ÈokIn dyÈ<br />
dI ieh pIVHI qyËI nfl mfnisk ibmfrIaF qy Ëordfr<br />
isrdrd df iÈkfr huMdI jf rhI hY. isr dIaF ibmfrIaF<br />
dy mfihrF ny ies df kfrn lgfqfr awKF gwz ky kMipAUtr<br />
AuWqy bYTy rihx kfrn awKF qy idmfg AuWqy pYx vfly<br />
dbfa ƒ dwisaf hY.<br />
Porits hspqfl dy inAUrolOijstF df kihxf hY<br />
ik ”kMipAUtrF, lYptfps, vIzIAu gymF qy hor ibjleI<br />
AupkrnF dI vwzy pwDr `qy vrqoN kfrn Bfrq dy muwK<br />
ÈihrF dI nOjvfn pIVHI Ëordfr isrdrd dI iÈkfr huMdI<br />
zfiet dy bfkI mulfËm pRÈfsn iÉlfÌ<br />
nfarybfËI krn lwg pey qy AunHF mOky `qy<br />
hfËr izptI kimÈnr iÉlfÌ nfarybfËI<br />
kIqI. hflfq ivgVdy vyK izptI kimÈnr<br />
mOky qoN cly gey.<br />
bfad ivc iqMn sO dy krIb zfiet<br />
dy mulfËm, ividafrQI qy eI[tI[tI[ kr<br />
rhIaF kuVIaF ny kotkpUrf sVk `qy rYlI<br />
kIqI qy jublI isnymf cOk ivc muËfhrf<br />
kIqf. ies qoN ielfvf sihkfrI ÈUgr imwl<br />
sfhmxy imwl mulfËm Aup muwK mMqrI dI<br />
PyrI ƒ lY ky sVk Aupr Drny `qy bYT<br />
gey. imwl mulfËm ipCly 26 mhIinaF<br />
qoN afpxI qnKfh leI sMGrÈ kr rhy<br />
hn. imwl XUnIan dy pRDfn sqvMq isMG<br />
ablU anusfr Aup muwK mMqrI ny hÌqy<br />
ivc kYbint dI mIitMg mgroN AunHF dIaF<br />
mMgF pUrIaF krn df Brosf idwqf hY. ies<br />
qoN bfad DrnfkfrIaF ny afpxf sMGrsL<br />
mulqvI kr idwqf.<br />
pRymI nfl iml ky prvfsI<br />
BfrqI df kql<br />
gurdfspur: ieQy iek pqnI ny<br />
afpxy prvfsI BfrqI pqI df kql krvf<br />
idwqf. puils ny imRqk dI pqnI, Aus dy<br />
pRymI qy supfrI lY ky mfrn vfly do mulËmF<br />
ƒ igRÌqfr kr ilaf hY. dwsxXog hY ik<br />
22 PrvrI ƒ gurdfspur iËlHy dy ipMz kuMzy<br />
lflovfl dy prvfsI BfrqI prmjIq isMG<br />
df Cury mfr ky kql kr idwqf igaf sI.<br />
puils anusfr kql Aus dI ivdyÈ<br />
rihMdI pqnI vwloN afpxy pRymI rfhIN supfrI<br />
dy ky krvfieaf igaf sI. puils ny ies<br />
mfmly ivc imRqk dI pqnI gurpRIq kOr,<br />
Aus dy pRymI pvn kumfr puwqr rijMdr<br />
isMG vfsI jlMDr qoN ielfvf bljIq isMG<br />
AurÌ sfbI vfsI kpUrQlf, kuldIp isMG<br />
puwqr sMq rfm vfsI idwlI qy lilq kumfr<br />
AurÌ soƒ vfsI jlMDr ƒ igRÌqfr kr<br />
ilaf igaf hY. mulËm pvn kumfr ny<br />
muwZlI puwCigwC ivc dwisaf hY ik Aus dI<br />
jfx-pCfx imRqk prmjIq isMG dI pqnI<br />
gurpRIq kOr nfl qkrIbn iek sfl<br />
pihlF kMipAUtr cYitMg rfhIN hoeI.<br />
jnvrI <strong>2011</strong> ivc jdoN gurpRIq kOr<br />
amrIkf qoN Bfrq afeI qF pihlI vfr<br />
pvn kumfr ƒ Bogpur bfËfr ivc imlI<br />
qy Aus qoN bfad lgfqfr Aus ƒ Ìon krdI<br />
rhI. gurpRIq kOr ny pvn kumfr ƒ ikhf<br />
ik Aus df pqI Aus ƒ aksr mfrdf<br />
kuwtdf rihMdf hY qy jykr Auh Aus ƒ Éqm<br />
kr dyvy qF Auh Aus ƒ koeI vI kImq dyx<br />
ƒ iqafr hY qy ies dy bdly Auh Aus ƒ<br />
amrIkf lY jfx ivc vI mdd krygI.<br />
AunHF dwisaf ik pvn kumfr jo pihlF<br />
vI kuJ smF ieMglYNz ivc rih ky afieaf<br />
sI qy Aus ny ies kMm ƒ aMËfm dyx leI<br />
gurpRIq koloN ZfeI lwK rupey dI mMg kIqI<br />
qy afpxy sfQIaF ƒ ies kMm leI rfËI<br />
kr ilaf.<br />
jf rhI hY.”AunHF ikhf ik ies bfry hflF ik koeI bfkfiedf aiDaYn qF nhIN kIqf igaf pr aflmI pwDr AuWqy<br />
isrdrd dI smwisaf qkrIbn 47 PIsdI lokF ivc<br />
pfeI jFdI hY qy Bfrq ivc vI qqkrIbn ieho hflq hY.<br />
AunHF ikhf ik ”ies `coN isrdrd dI qxfa vflI<br />
iksm sB qoN vwD pfeI jFdI hY qy ies qoN bfad mfeIgryn<br />
kfrn hox vflf isrdrd dUjI vwzI smwisaf hY. Porits<br />
hspqfl ny Kfskr isrdrd dy asrdfr ielfj bfry<br />
kyNdr KoilHaf hY. isr dIaF ibmfrIaF dy mfhr aimq<br />
hldr ny ikhf ik isr drd qoN ielfvf lgfqfr buKfr<br />
rihx qy vËn Gtx dI sUrq ivc qurMq zfktr dI<br />
slfh leI jfxI cfhIdI hY qy ies ƒ nËraMdfË nhIN<br />
kIqf jfxf cfhIdf.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (8)<br />
mnpRIq vwloN sfry hlikaF `c<br />
AumIdvfr KVHy krn df aYlfn<br />
rfmpurf PUl: 23 mfrc ƒ afpxI<br />
vwKrI pfrtI bxfAux jf rhy sfbkf KËfnf<br />
mMqrI mnpRIq isMG bfdl ny aYlfn kIqf<br />
ik pMjfb ivDfn sBf coxF leI Auh agsq<br />
qwk sUby dy sfry 117 hlikaF qoN afpxy<br />
AumIdvfr aYlfn dyxgy. AunHF ieh vI ikhf<br />
ik Auh iksy vI hmiKaflI pfrtI nfl<br />
coxF lVx leI gTjoV vI kr skdy hn<br />
pr Auh afpxIaF nIqIaF nfl iksy vI<br />
kImq `qy smJOqf nhIN krngy. rfmpurf<br />
PUl `c rYlI dOrfn mnpRIq ny ikhf ik<br />
iksy vI ivakqI ƒ AumIdvfr bxfAux qoN<br />
pihlF Aus ivakqI dy ikrdfr bfry pUrI<br />
bfrIkI nfl pVqfl krn AuprMq hI<br />
PYslf lYxgy.<br />
pfrtI dy gTn bfry AunHF spwÈt kIqf<br />
ik Auh ieh aYlfn 23 mfrc ƒ hI ÈhId<br />
Bgq isMG dI jnm BUmI KtkV klF qoN<br />
hI krngy. mnpRIq ny ikhf ik jy lokF ny<br />
sfQ idwqf qF 11 mhIinaF bfad pMjfb<br />
ivc iksy ivakqI df rfj nhIN blik<br />
kfƒn df rfj hovygf.<br />
AunHF ikhf ik pMjfb ivc 95 PIsdI<br />
lokF `qy 5 PIsdI iBRÈt lok BfrU ho cuwky<br />
hn. AuunHF ikhf ik gujrfq jfg cuwkf hY,<br />
hirafxf dy lok jfg pey hn, ibhfr ivc lok<br />
cMzIgVH: akflI-Bfjpf srkfr df<br />
coxF qoN pihlF ieh afKrI <strong>bjt</strong> hox kfrn<br />
hukmrfn pfrtI qy ivroDI iDr dovF vwloN<br />
hI ies <strong>bjt</strong> smfgm ƒ kfPI mhwqqf<br />
idwqI jf rhI hY.<br />
ies vfr <strong>bjt</strong> iejlfs `c iqwKI<br />
'ÈbdI jMg` hox dy afsfr hn. sfbkf<br />
KËfnf mMqrI mnpRIq isMG bfdl ijnHF ƒ<br />
sdn dI mgrlI bYTk qoN bfad akflI<br />
dl qoN brqrP kr idwqf igaf sI, ƒ<br />
sdn ivc akflI dl qoN vwKrI sIt dyxI<br />
pvygI. ies vfr lMmy smyN qoN bfad ijwQy<br />
kFgrs pRDfn kYptn amirMdr isMG vwloN<br />
sdn `c swqfDfrI pfrtI ƒ rgVy lfAux<br />
dI iqafrI hY AuQy sfbkf KËfnf mMqrI<br />
mnpRIq vI srkfr dIaF polF KolHxgy.<br />
kFgrs vwloN rfj dy BwKdy msilaF `qy bihs<br />
leI smF mMgy jfx dI vfr-vfr AuT rhI mMg<br />
ƒ muwK rwK ky srkfr vwloN rfjpfl dy BfÈx qy<br />
<strong>bjt</strong> qjvIËF bfry bihs leI 3-3 bYTkF rwKx<br />
df PYslf ilaf hY.<br />
pMjfb mMqrI mMzl vwloN pMjfb ivDfn<br />
sBf dy <strong>bjt</strong> smfgm leI pRvfn kIqy gey<br />
pRogrfm anusfr rfjpfl iÈvrfj pfitl<br />
<strong>bjt</strong> smfgm dI plyTI bYTk dOrfn 4<br />
jfg cuwky hn qy hux pMjfb dy jfgx dI vfrI<br />
hY. AunHF ikhf ik pMjfb ƒ Auh ihMdosqfn<br />
dy mwQy df cMnH bxf ky Cwzxgy.<br />
AunHF ikhf ik AunHF df muwK mksd<br />
pMjfb `coN irÈvKorI, nÈfKorI, anpVqf<br />
qy vqn duÈmxI vflI kfrguËfrI Éqm<br />
krnf hY. smfgm ƒ sMboDn kridaF<br />
sfbkf izptI spIkr bIrdivMdr isMG<br />
ny ikhf ik isafsq ieQoN qwk gMdlI ho<br />
cuwkI hY ik isafsqdfn rYlIaF dy vwzy<br />
iekwTF ivc asiBwak BfÈf bolx lwg<br />
pey hn. AunHF ikhf ik koeI puwTy tMgx dI<br />
gwl afKdf hY qy koeI gl lfhux dI gwl<br />
afKdf hY pr pMjfb ƒ bcfAux dI koeI<br />
gwl nhIN krdf.<br />
mfrc ƒ afpxf BfÈx pVHngy, jdoNik 7<br />
mfrc ƒ Èok mqy pfs krn qoN bfad<br />
rfjpfl dy BfÈx sbMDI DMnvfd dy mqy<br />
`qy 8 qy 10 mfrc ƒ bihs hovygI qy ieh<br />
cMzIgVH: pMjfb qy hirafxf hfeI<br />
kort dy hukmF qoN bfad pMjfb srkfr<br />
ny do Aup puils kpqfnF (zI[aYs[pIË[)<br />
rfijMdrpfl isMG afnMd qy rfivMdr<br />
kumfr, ey[aYs[afeI[ mlivMdr isMG qy<br />
do ispfhIaF mnjIq isMG qy gurcrn<br />
isMG ƒ nOkrIaF qoN htf idwqf hY.<br />
hfeI kort ny ijnHF puils<br />
krmcfrIaF ƒ nOkrIaF qoN htfAux dy<br />
hukm idwqy hn, ienHF coN iËafdfqr ƒ<br />
KfVkUvfd dOrfn drj hoey kql dy<br />
mfmilaF ivc hyTlIaF adflqF ny Aumr<br />
kYd dIaF sËfvF suxfeIaF hn.<br />
KfVkUvfd nfl juVy kysF ivc Èfml<br />
puils aiDkfrIaF bfry pMjfb srkfr qy<br />
puils dy sInIar aiDkfrIaF df rvweIaf<br />
nrm irhf hY. ipCly idnF dOrfn hI rfj<br />
dohry kql kFz<br />
`c nOjvfn ƒ<br />
PFsI dI sËf<br />
isrsf: ieQoN dI adflq ny dohry<br />
kql kFz dy mfmly ivc nOjvfn ƒ PFsI<br />
dI sËf suxfeI hY. mfmly anusfr 28<br />
PrvrI 2009 dI rfq roVI invfsI ivjy<br />
jYn dy Gr luwt hoeI sI. luwt dOrfn ivjy<br />
jYn dI pqnI iqRÈnf qy Aus dI ƒh mmqf<br />
df byrihmI nfl kql kr idwqf igaf<br />
sI. luwt dOrfn BUÈn df puwqr rkiÈq dy<br />
dIpFÈu vI ËÉmI ho gey sn. svyry Gtnf<br />
df pqf lwgx `qy lokF df guwsf vD igaf<br />
qy AunHF ny Qfxy df iGrfE kr ilaf qy<br />
Qfxf ieMcfrj `qy kfrvfeI nf kIqy jfx<br />
dy doÈ lfey.<br />
Aus smyN dy aYs[pI[ suBfÈ Xfdv ny<br />
lokF dy guwsy ƒ dyKidaF ieh mfmly<br />
sI[afeI[ ey puils dy hvfly kr idwqf.<br />
puils qkrIbn iek mhIny qwk doÈI<br />
ivakqIaF ƒ igRÌqfr nhIN kr skI pr<br />
3 aprYl 2009 ƒ iek ivakqI puils<br />
ny PVn ivc sPlqf pRfpq kr leI ijs<br />
dI ÈnfÉq pIVq ivjy jYn dy nËdIkI<br />
irÈqydfr ikRÈn AurÌ pflI invfsI<br />
rfxIaF dy rUp ivc kIqI geI. puils ny<br />
ikRÈn iÉlfÌ adflq ivc clfn pyÈ<br />
kIqf. krIb do sfl qwk clI adflqI<br />
kfrvfeI qoN bfad iËlHf qy sYÈn jwj dI<br />
adflq ny ikRÈn ƒ PFsI dI sËf suxfeI hY.<br />
izAUtI `qy qfienfq zfktr Auqy hmlf<br />
dInfngr: izAUtI `qy qfienfq Pfrmfisst ny srkfrI zfktr `qy hmlf<br />
krky Aus ƒ ËÉmI kr idwqf. kimAUintI hYlQ sYNtr isMGovfl (dInfngr) ivKy<br />
qfienfq hoimEpYQI ivBfg dy mYzIkl aÌsr zf[ ieMdrjIq rfxf hYlQ sYNtr dy<br />
aYmrjYNsI ivBfg ivc Ëyry ielfj hn.<br />
AunHF dwisaf ik Auh afpxy kmry `coN AuT ky aYmrjYNsI ivBfg vfly pfsy<br />
hoimEpYiQk izspYNsrI `c gey qF bfhr inklidaF hI Auh iek mrIË dI gwl suxn<br />
lwg pey. ies dOrfn rijstryÈn qy puwCigwC kfAUNtr `qy izAUtI dy irhf Pfrmfisst<br />
jiqMdr kumfr pihlF iek mrIË nfl AuliJaf aqy Aus `qy hmlf kr idwqf.<br />
<strong>bjt</strong> iejlfs `c ‘ÈbdI jMg` dy afsfr<br />
2 idn svyr Èfm dohrIaF bYTkF rwKy jfx<br />
df pRogrfm hY. 10 mfrc ƒ rfjpfl dy<br />
BfÈx `qy DMnvfd df mqf pfs krn qoN<br />
bfad 11 mfrc gYr srkfrI kMmkfj df<br />
idn hovygf jdoNik 14 mfrc ƒ bfad<br />
dupihr dI bYTk ivc rfj df <strong>2011</strong>-12<br />
leI sflfnf <strong>bjt</strong> pyÈ kIqf jfvygf. <strong>bjt</strong><br />
`qy bihs 15, 16 qy 17 mfrc ƒ hovygI<br />
jdoNik 18 mfrc ƒ mflI mMgF qy <strong>bjt</strong><br />
ƒ pfs kIqf jfxf hY. ies qoN bfad 24<br />
mfrc gYr srkfrI kMmkfj df idn<br />
hovygf jdoNik 25 mfrc dI afKrI bYTk<br />
dOrfn sdn vwloN ivDfnk kMmkfj kIqf<br />
jfxf hY.<br />
srkfr vwloN 'dfgI puils aPsrF` dIaF<br />
inXukqIaF bfry nIqI hfeI kort ivc<br />
pyÈ kIqI geI sI. ies nIqI `c vI<br />
srkfr ny aijhy puils aiDkfrIaF dI<br />
qfienfqI bfry<br />
AudfrvfdI phuMc df<br />
pRgtfvf kIqf sI.<br />
AuWc adflq<br />
vwloN 17 PrvrI ƒ suxfey PYsly rfhIN<br />
kql dy kysF ivc sÉq sËfvF hox qoN<br />
bfad vI pMjfb puils ivc nOkrIaF `qy<br />
brkrfr cwly af rhy do Aup puils<br />
kpqfnF, iek Qfxydfr qy horF puils<br />
krmcfrIaF ƒ nOkrIaF qoN htfAux dy<br />
afdyÈ idwqy sn.<br />
bYNc ny afpxy ies hukm ivc<br />
srkfr ƒ ieh vI inrdyÈ idwqy sn ik<br />
sItF dI vMz bfry Bfjpf vwloN akflI<br />
dl ƒ awKF ivKfAuxIaF ÈurU<br />
luiDafxf: pMjfb `c BfvyN Bfjpf df afpxf koeI aDfr nhIN pr akflIaF<br />
nfl gwTjoV df shfrf lY ky ipCly vfr keI sItF ijwqx qoN bfad ies vfr Bfjpf<br />
`c hor sItF hfsl krn dI lflsf vD geI hY. Bfjpf afgUaF ny Bfjpf dy sUbfeI<br />
sMmyln dOrfn pMjfb ieMcfrj ÈFqf kumfr qy sih-ieMcfrj kYptn aiBminAU awgy<br />
ÈRomxI akflI dl nfl kIqy hoey 1997 dy 'sIt-srkfrI ahudy vMzx dy PfrmUly`<br />
ƒ nvyN isirEN inrDfrq krn `qy Ëor idwqf hY. pfrtI vwloN sMmyln dy pihly idn<br />
sfry sfbkf iËlHf pRDfnF qy jnrl skwqrF qoN ielfvf Èfm ƒ mOjUdf ahudydfrF dI<br />
mIitMg swdI hoeI sI. mIitMg ivc pMjfb Bfjpf dy pRDfn aÈvnI Èrmf qy sQfnk<br />
srkfr mMqrI mnorMjn kflIaf qoN ielfvf sMgTn skwqr ajy jmvfl qy jnrl<br />
skwqr kml Èrmf vI mOjUd sn.<br />
pfrtI afgUaF vwloN sIt vMz smJOqy ƒ nvyN isirEN ivcfrn ipwCy dlIl idwqI<br />
geI ik Aus vyly pMjfb dy hflfq hor sn qy Bfjpf df asr rsUK awj ijMnf nhIN<br />
sI. hux Bfjpf ny cMgf jn afDfr bxf ilaf hY, ies leI BivwK dI ivDfn sBf cox<br />
leI gwTjoV nvyN PfrmUly nfl krnf cfhIdf hY. ies mOky mflvy dy iËilHaF qoN afey<br />
afgUaF ny bVy Ëor-Èor nfl ieh mMg rwKI ik mflvy ivc Bfjpf df afDfr bhuq Tos<br />
ho cuwkf hY qy pfrtI hfeI kmFz ƒ mflvy vfsqy Gwto Gwt iek ivDfn sBf sIt dI<br />
mMg rwKxI cfhIdI hY. ies mOky bhuq sfry afgUaF ny AunHF ƒ hux qwk axgOly krI<br />
rwKx qy akflI dl dy bhumq vfly hlikaF ivc iblkul hI puwC-prqIq nf krn<br />
df muwdf vI rwiKaf. ienHF afgUaF df kihxf sI ik iek pfsy qF Bfjpf afpxf lok<br />
afDfr mËbUq krnf cfhuMdI hY, dUjy pfsy AunHF ƒ akflI ivDfiekF dy hlikaF ivc<br />
puwiCaf qwk nhIN jf irhf. ienHF afgUaF ny hfly qwk bhuq sfry borz/srkfrI<br />
adfiraF dy KflI pey ahuidaF `qy Bfjpf afgUaF ƒ ibnF dyrI nfmËd krvfAux dI<br />
mMg vI rwKI.<br />
pMjfb dy ieMcfrj ÈFqf kumfr ny ies mOky Bfjpf dy sB qoN sInIar mMqrI<br />
mnorMjn kflIaf ƒ hdfieq kIqI ik Auh cyarmYnIaF-ahudydfrIaF dy bkfieaf<br />
pey kysF ƒ muwK mMqrI nfl ivcfr ky ienHF df qurMq aYlfn krvfAux. AuNJ ÈFqf<br />
kumfr vwloN ienHF afgUaF ƒ ieh hdfieq vI kIqI geI ik Auh ivDfn sBf coxF nyVy<br />
afAux kfrn srkfr qy BfeIvfl iDr dI nukqfcInI `qy Gwt Ëor dyx qy dyÈ ivc<br />
PYly iBRÈtfcfr qy mihMgfeI dy muwdy ijs df ivDfn sBf cox `qy bhuq asr pvygf,<br />
ƒ afpxy hwk ivc BugqfAux leI Ëor lfAux.<br />
bfdlF ny 1500 kroV nfl<br />
Ausfiraf PfeIv stfr hotl<br />
cMzIgVH: akflI-Bfjpf srkfr<br />
afAux qoN bfad BfvyN pUry cfr vrHy<br />
srkfrI KËfnf qkrIbn KflI irhf pr<br />
swqf `qy kfbË bfdl pirvfr<br />
df KËfnf BrpUr irhf hY.<br />
ies gwl df Kulfsf ies qoN<br />
huMdf hY ik bfdlF ny guVgfEN<br />
nyVy 1500 korV rupey Krc<br />
ky iek hor 'PfeIv stfr`<br />
hotl bxfieaf hY.<br />
ies bfry iklf rfeypur<br />
dy ivDfiek jwsI KMgUVf ny<br />
Aup muwK mMqrI suKbIr isMG<br />
bfdl dI sMsd mYNbr pqnI hrismrq<br />
kOr bfdl ƒ pwqr Byj ky puwiCaf hY ik<br />
AunHF ny guVgfAuN `c 1500 kroV rupey<br />
nfl jo 'PfeIv stfr` nvF hotl KVHf kIqf<br />
hY, Aus leI aYnf pYsf ikwQoN afieaf.<br />
sRI KMgUVf ny doÈ lgfieaf hY ik<br />
Ebrfey gruwp nfl rl ky ÈurU kIqy ies<br />
hfeI kort dy hukmF `qy pMj ‘dfgI puils aÌsrF’ dI CuwtI<br />
ies hukm ƒ lfgU krn qoN bfad irport<br />
21 PrvrI qwk adflq ƒ idwqI jfvy.<br />
pMjfb srkfr ny 21 PrvrI ƒ suxvfeI<br />
mOky iek idn dI hor mohlq mMgI sI qy<br />
adflq ny<br />
ptIÈn `qy<br />
suxvfeI 23<br />
PrvrI qwk<br />
mulqvI kr idwqI. ptIÈnr ny hfeI kort ivc<br />
dfÉl ptIÈn rfhIN ikhf hY ik<br />
rfijMdrpfl isMG afnMd nfmI<br />
zI[aYs[pI[ ƒ hyTlI adflq ny 16<br />
dsMbr 2007 ƒ Dfrf 302 (kql)<br />
aDIn doÈI krfr idMidaF Aumr kYd dI<br />
sËf suxfeI sI pr Auh ies smyN qwk<br />
vI nOkrI `qy brkrfr hY.<br />
iesy qrHF rfivMdr kumfr nfmI<br />
do zI[aYs[pI[, iek<br />
Qfxydfr qy do ispfhI htfey<br />
hotl df AudGftn pihlI mfrc ƒ ho irhf<br />
hY. kFgrsI ivDfiek ny dfavf kIqf hY<br />
ik ieh hotl Aus ËmIn `qy KVHf kIqf<br />
igaf hY ijhVI bfdlF ƒ<br />
sfbkf izptI pRDfn mMqrI<br />
mrhUm dyvI lfl ny alft<br />
kIqI sI. pihlF nON eykV<br />
ies ËmIn dy iek ihwsy `qy<br />
irËOrt Ausfiraf igaf sI<br />
qy hux Aus Aupr 202<br />
kmiraF df hotl bxf idwqf<br />
igaf.<br />
ies hotl dI kImq<br />
1500 kroV rupey hY qy sUby dI jnqf<br />
jfnxf cfhuMdI hY ik ieh pYsf ikwQoN<br />
afieaf. sRI KMgUVf ny doÈ lgfieaf ik<br />
BfvyN ieh hotl bfdlF ny bxvfieaf hY<br />
pr ies ƒ clfeygf Ebrfey gruwp ijvyN<br />
bfdlF dy hor hotl trfeIzYNt gruwp clf<br />
irhf hY.<br />
zI[aYs[pI[ ƒ vI 2003 ivc kql df<br />
doÈI mMnidaF hyTlI adflq ny sËf<br />
suxfeI sI pr puils ny ies aiDkfrI ƒ<br />
kuJ smF muawql rwKx qoN bfad nOkrI<br />
`qy bhfl kr idwqf sI.<br />
adflq ny afpxy hukm ivc ikhf<br />
sI ik kql ijhy sMgIn kysF `c ijnHF<br />
puils aiDkfrIaF jF krmcfrIaF ƒ<br />
Aumr kYd dIaF sËfvF hoeIaF hn, AunHF<br />
df nOkrI `qy kfiem rihxf nhIN bxdf.<br />
adflq muqfbk hyTlIaF adflqF<br />
dy PYsly ƒ cuxOqI dyx leI sËf XfPqf<br />
ivakqIaF ny jo apIlF dfier kIqIaF<br />
hoeIaF hn, AunHF apIlF df inbyVf hox<br />
qwk Aumr kYd dIaF sËfvF df sfhmxf<br />
kr rhy puils aiDkfrIaF ƒ nOkrIaF<br />
`qy bhfl nf kIqf jfvy.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (9)<br />
soBf isMG vwloN mhfrfjf rxjIq isMG<br />
dy bxfey icwqr dI hovygI inlfmI<br />
DrmÈflf: soBf isMG vwloN pMjfb dy iswK mhfrfjy, mhfrfjf<br />
rxjIq isMG df bxfieaf icwqr 24 mfrc ƒ<br />
Èfrjfh adflq ny pMjfbI nOjvfnF<br />
ƒ idwqI afKLrI mohlq<br />
cMzIgVH: pfiksqfnI bfisLMdy imsrI Kfn dy kql dy doÈ ivc sËf-ie-mOq<br />
df sfhmxf kr rhy pMjfb dy 16 aqy hirafxf dy iek nOjvfn dy pirvfrF ƒ<br />
Èfrjfh dI apIlI adflq ny pIVq pirvfr<br />
nfl 28 aprYl qk smJOqf krn df smF<br />
dy idwqf hY. imsrI Kfn dy pirvfr vwloN pyÈ<br />
hoey muhMmd rmËfn ny jdoN adflq ƒ<br />
dwisaf ik doÈIaF ny koeI smJOqf krn jF<br />
dIaf (kql bdly pIVq pirvfr ƒ idwqI jfx vflI rfÈI) dyx bfry Aus nfl jF<br />
pIVq pirvfr nfl koeI rfbqf kfiem nhIN kIqf qF adflq ny doÈIaF ƒ ikhf ik<br />
Auh 28 aprYl qk koeI smJOqf kr lYx.<br />
ies qoN pihlF hoeIaF suxvfeIaF vyly bcfa iDr ny adflq ƒ sfP qOr `qy<br />
smJOqf nf krn bfry ikhf sI. ienHF dy vkIl aqy BfrqI dUqGr dy numfieMidaF df<br />
vI kihxf sI ik ieh kys AunHF dy hwk ivc hY. nOjvfn brI ho jfxgy. ies leI dIaf<br />
dyx dI koeI loV nhIN hY.<br />
ies sfry kys dI pYrvI kr rhy dubeI siQq kfrobfrI aYs[pI[ isMG Ebrfey<br />
ny dwisaf ik hux adflq ny dovF iDrF ƒ koeI smJOqf krn leI afKrI mOkf idwqf<br />
hY. ipCly sfl jnvrI ivc ienHF 17 BfrqIaF ƒ sËf-ie-mOq suxfeI geI sI. ies<br />
mgroN AunHF vwloN Ausy sfl aprYl ivc apIl pfeI geI. apIl pfey jfx mgroN<br />
suxvfeIaF df dOr cwilaf. ies dOrfn dovF iDrF ivcfly smJOqy dI gwl cwlI.<br />
smJOqy bfry iek nOjvfn ny tYlIPon `qy dwisaf sI, "asIN jylH ivwc do sfl qoN vwD<br />
bqIq kr cuwky hF." Aus ny afs pRgt kIqI ik hux Auh afpxy vqn prq skygf.<br />
siqkfrq icwqrkfr rhy hn. 1901 ivc pMjfb ivc jnmy soBf isMG ƒ<br />
icwqr bxfAux df ÈOk sI qy QoVHf ijhf icr AunHF ny<br />
inAUXfrk ivc sOdbI ivc inlfm kIqf jfvygf.<br />
ieh icwqr iksy inwjI sMgRihkrqf vwloN inlfm<br />
kIqf jf irhf hY. ies dI kImq 4 lwK amrIkI<br />
2 kroV rupey df ivk<br />
skdf hY icwqr<br />
ieMzstrIal skUl aMimRqsr qoN ieh isKlfeI<br />
leI. 1923 ivc afpxf kMmkfr ÈurU krn vfly<br />
soBf isMG df asl rcnfqmk smF 1949 ivc<br />
zflr (2 kroV rupey dy krIb) rwKI geI hY.<br />
ÈurU hoieaf, jdoN Aus ny kFgVf vfdI dy phfVF dI<br />
klfikRqF dI inlfmI leI sOdbI sB qoN purfxf<br />
god ivc vsy inwky ijhy ipMz aMdryty ivc afpxf<br />
aqy pRiswD inlfmGr hY. ieh icwqr soBf isMG vwloN<br />
stUzIE bxf ilaf. rihMdI Aumr soBf isMG ny<br />
1947-50 dy sflF dOrfn bxfieaf igaf sI. ies<br />
AuWQy hI guËfrI qy jIa Br ky aqy inwT ky icwqrkfrI<br />
dI kfpI kFgVf iËlHy dy pflmpur dy nyVy ipMz aMdrytf<br />
kIqI. AunHF dy icwqrF df muwK ivÈf pMjfbI romFitk<br />
ivc soBf isMG afrt gYlrI ivc vI peI hY.<br />
kQfvF ijvyN hIr-rFJf, sohxI mhIvfl, ihMdU<br />
39''-29'' afkfr dy ies qyl icwqr `qy<br />
imiQhfs, iswK Dfrimk rvfieqF rhIaF.<br />
Kwby pfsy hyTF soBf isMG dy dsqKLq vI hn. ies<br />
soBf isMG vwloN iswK gurUaF dy bxfey icwqr<br />
icwqr ivc mhfrfjf rxjIq isMG cFdI dy isMGfsn<br />
bVy mkbUl hoey. klfkfr leI ieh afsQf aqy<br />
`qy bYTy hn. AunHF bVf mihMgf ËrI vflf kot<br />
ÈrDf Biraf kfrj sI jo ienHF ivclI imknfqIsI<br />
pihinaf hoieaf hY aqy hIry jvfhrfq jVI<br />
pRIBfÈf qoN pfr dI hY. soBf isMG dy sB qoN mÈhUr<br />
dsqfr sjfeI hoeI hY. AunHF dy qÉq `qy Èyr<br />
icwqr gurU nfnk dyv jI dy 500vyN pRkfÈ Auqsv<br />
bixaf hoieaf hY aqy qlvfr AuhdI god ivc<br />
aqy gurU goibMd isMG jI dy 300vyN pRkfÈ Auqsv<br />
itkI hoeI hY. ieh icwqr AunHF dI vzyrI Aumr<br />
dI Xfd ivc bxfey hoey hn. 1983 ivc AunHF ƒ<br />
vyly df hY, pr mhfrfjy df ichrf mohrf aqy<br />
soBf isMG<br />
Bfrq srkfr dy sB qoN vwzy nfgirk snmfn<br />
Èhfnf idwK qy Èfn byjoV hn. soBf isMG vIhvIN sdI dy pRiswD qy bhuq pdmsRI nfl snmfinaf igaf sI.<br />
28 aprYl qwk smJOqf<br />
krn leI ikhf<br />
hux 48 GMitaF `c imlygf qqkfl pfsport<br />
cMzIgVH: hux qqkfl pfsport<br />
bxfAux leI 10-15 idnF dI AuzIk Kqm<br />
ho geI hY. ivdyÈ ivBfg ny pMjfb aqy<br />
hirafxf dy 12-12 iËilHaF ivwc qqkfl<br />
pfsport bxfAux dI nvIN ivDI ÈurU<br />
kridaF qqkfl pfsport bxfAux leI<br />
ibnYkfrF ƒ pfsport syvf kyNdrF<br />
(pI[aYs[ky[) ivc 48 GMitaF dOrfn hI<br />
smF dyx df aml ÈurU kr idwqf hY.<br />
cyqy rhy ik Bfrq srkfr vloN KyqrI<br />
pfsport dPqr cMzIgVH aDIn tftf<br />
kMsltYNsI srivisË (tI[sI[aYs[) rfhIN<br />
cMzIgVH, luiDafxf aqy aMbflf ivKy iqMn<br />
pI[aYs[ky[ sQfpq kIqy gey hn. hux<br />
KyqrI pfsport dPqr cMzIgVH dy<br />
ieMtrnYWt isstm ivc qqkfl pfsport<br />
bxfAux vfilaF leI vwKry qOr `qy ivÈyÈ<br />
isstm cflU kIqf igaf hY. qqkfl<br />
pfsport aplfeI krn leI hux afm<br />
pfsport qoN ht ky vwKrf isstm<br />
bxfieaf hY. ijQoN kyvl qqkfl pfsport<br />
bxfAux leI hI pI[aYs[ky[ qoN smF hfsl<br />
kIqf jf skygf. dwsxXog hY ik pihlF<br />
pfsport dPqr dy ieMtrnYWt isstm ivc<br />
soBf isMG afrt gYlrI dy jnrl skwqr ihrdy pfl isMG ny<br />
sMprk krn `qy dwisaf ik mhfrfjf rxjIq isMG dy icwqr dI inlfmI<br />
dI sUcnf AunHF qk vI puwjI hY pr AunHF kol ieMnf Dn nhIN ik Auh ieh<br />
icwqr KrId ky lY afAux. AunHF ieh vI dwisaf ik AunHF nMU Aus icwqr<br />
dy mflk bfry vI koeI jfxkfrI nhIN hY.<br />
afm aqy qqkfl pfsport bxfAux leI<br />
ieko isstm qoN hI afnlfeIn aplfeI<br />
krky asl dsqfvyË lY ky pI[aYs[ky[<br />
jfx df smF ilaf jFdf sI.<br />
ies sFJy isstm nfl qqkfl<br />
pfsport bxfAux dy arQ hI Kqm huMdy<br />
jf rhy sI ikAuNik afnlfeIn rfhIN<br />
pfsport aplfeI krn vyly pI[aYs[ky[<br />
qoN 10 qoN 15 idnF qwk df smF imldf sI<br />
ijs kfrn qqkfl pfsport bxfAux vfly<br />
isstm ivc vwzf Klfa pYdf ho igaf<br />
sI. hux KyqrI pfsport dPqr cMzIgVH<br />
vwloN ieMtrnYWt isstm ivc nvF pRogrfm<br />
iqafr kIqf hY jo hr dUsry idn KuwilHaf<br />
krygf aqy qqkfl pfsport bxfAux dy<br />
cfhvfn ies isstm `qy afnlfeIn<br />
aplfeI krky 48 GMitaF ivc hI<br />
pI[aYs[ky pyÈ hox df smF hfsl kr<br />
skxgy. afm pfsport bxfAux df<br />
afnlfeIn isstm inrMqr cflU rhygf<br />
ijs leI iksy vyly vI aplfeI kIqf jf<br />
skdf hY. qqkfl pfsport pulIs<br />
vyrIiPkyÈn hox qoN iqMn idnF ivc jfrI<br />
krn df pRbMD kIqf igaf hY. qqkfl<br />
pfsport aplfeI krn vyly sInIar<br />
aPsrF dI vyrIiPkyÈn nfl hI lwgdI hY<br />
ijnHF dI puÈtI pfsport dPqr dy<br />
aiDkfrI sbMiDq vyrIiPkyÈn krn vfly<br />
aPsr nfl Pon `qy sMprk krky kIqf<br />
jFdI hY. ieh puÈtI hox qoN iqMn idnF ivc<br />
qqkfl pfsport jfrI kIqf jfvygf.<br />
ipCly vrHy 17 agsq ƒ cMzIgVH,<br />
aMbflf aqy luiDafxf ivKy KuwlHy iqMn<br />
pI[aYs[ky[ ivc 31 dsMbr 2010 qwk<br />
pfsport bxfAux leI 60 000 dy krIb<br />
Pfrm jmHF hoey sn ijnHF ivcoN 35000<br />
pfsport ipCly vrHy hI jfrI kr idwqy<br />
sn. pI[aYs[ky[ ivc pfsport ipRMt krn<br />
dI pRikiraf ipCly smyN iZwlI rihx kfrn<br />
pfsport pYNizMg cly af rhy sn. KyqrI<br />
pfsport aPsr (afr[pI[E[) ivqul<br />
kumfr ny dwisaf ik qqkfl pfsport<br />
bxfAux df afnlfeIn rfhIN vwKrf isstm<br />
awj qoN ÈurU kr idwqf hY aqy hux qqkfl<br />
pfsport bxfAux vfly hr ivakqI ƒ<br />
pI[aYs[ky[ ivc 48 GMitaF ivc hI smF<br />
imlx dI shUlq ÈurU ho geI hY. agly<br />
hPqy sfrf bYklfg dUr kr idwqf jfvygf.<br />
suprIm kort vwloN sMGrÈÈIl afgUaF dI sËf-muafÌI rwd<br />
nvIN idwlI: suprIm kort ny pMjfb dy rfjpfl<br />
vwloN ikrnjIq aYkÈn kmytI dy afgUaF dI sËfmuafPLI<br />
df PYslf rwd kr idwqf hY. nfl hI rfjpfl<br />
ƒ ikhf igaf hY ik ies PYsly `qy nËrsfnI kIqI<br />
jfvy.<br />
jsits jI[aYs[ isMGvI aqy jsits ey[ky[<br />
gFgulI `qy afdfirq bYNc ny rfjpfl vwloN<br />
sËf-muafPLI dy PYsly ƒ rwd kridaF ikhf<br />
ik ies bfry PYslf kfƒn muqfbk kIqf<br />
jfvy. iehdy nfl hI bYNc ny ikhf ik rfjpfl<br />
ny sMivDfn dI Dfrf 161 aDIn afpxI<br />
sMivDfnk sImf qoN bfhr jf ky ieh PYslf<br />
kIqff hY.<br />
Xfd rhy ik skUl ividafrQx<br />
ikrnjIq kOr (mihl klF) df 29 julfeI<br />
1997 ƒ kql ho igaf sI. kql qoN pihlF<br />
Aus nfl jLbrdsqIvI kIqI geI. aTfrF<br />
jQybMdIaF ny rl ky bxfeI aYkÈn kmytI<br />
ny lMmy aqy iqwKy sMGrÈ ipwCoN doÈIaF ƒ<br />
sËf idvfeI sI pr adflq ivc hoey iek<br />
kql ivc ies kmytI dy iqMn aihm iqMnF<br />
afgUaF-ibjlI mulfjLmF dy afgU nrfiex dwq,<br />
aiDafpk afgU pRym kumfr aqy iksfn afgU mnjIq<br />
isMG Dnyr, nMU Psf idwqf igaf. ienHF iqMnF afgUaF<br />
nMU Aumr kYd dI sjLf suxf idwqI geI. iPr ienHF<br />
iqMnF afgUaF ƒ CuzfAux leI sMGrÈ ÈurU hoieaf.<br />
afÉrkfr rfjpfl ny 25 julfeI 2007 ƒ ienHF iqMnF<br />
sMGrsL kmytI dy afgU Gol jfrI rwKx df aYlfn krdy hoey<br />
afgUaF ƒ idwqI Aumr kYd dI sËf Éqm kr idwqI.<br />
ies qoN bfad ikrnjIq kql kys ivc<br />
sËfXfPqf gurpRIq cInf aqy jugrfj rfjU dy Brf<br />
rijMdrpfl isMG ny rfjpfl dy PYsly ƒ hfeI kort<br />
ivc cuxOqI dy idwqI aqy hfeI kort ny 2008 ivc<br />
pRym kumfr aqy nrfiex dwq ƒ qF brI kr idwqf pr<br />
mnjIq isMG Dnyr dI sËf kfiem rwKI.<br />
hfeI kort dy ies PYsly ƒ suprIm<br />
kort ivc cuxOqI idwqI geI sI ijs df<br />
PYslf hux suxf idwqf igaf. hux<br />
suprIm kort dy PYsly df BfvyN nrfiex<br />
dwq aqy pRym kumfr Auqy koeI asr<br />
nhIN huMdf ikAuNik AunHF dI qF sËf hfeI<br />
kort ny vI rwd kr idwqI sI pr mnjIq<br />
isMG Dnyr dI sËf bhfl ho geI hY.<br />
bYNc df kihxf sI ik ieh qwQ<br />
sB ƒ pqf hY ik POjdfrI mfmly ivc<br />
iksy dy doÈI hox jF nf hox df PYslf<br />
krnf isrP adflqF df aiDkfr Kyqr<br />
hY ikAuNik ieh kfrj iblkul juzIÈl<br />
hI hY. rfjpfl vwloN Dfrf 161 aDIn<br />
iksy ƒ muafP krn dyxf kfrjkfrnI df kMm hY, jo<br />
adflq dy iksy ƒ doÈI krfr dyx jF Auhdy doÈI nf<br />
hox dy idwqy PYsly qoN iblkul afËfd hY. iek aQfrtI<br />
ƒ dUjy dy aiDkfrI Kyqr ivc dKl nhIN dyxf cfhIdf.<br />
bYNc anusfr rfjpfl df dosLIaF ƒ inrdoÈ krfr<br />
dyx df PYslf sMivDfn sImf qoN bfhr jf ky kIqf<br />
igaf PYslf sI. iesy krky adflq, rfjpfl dy<br />
hukm ƒ pRvfngI nhIN idMdI qy Aus PYsly ƒ lFBy<br />
krdI hY qy AunHF iqMnF dI sËf bhfl rwKdI hY.<br />
iesy dOrfn jnqk jQybMdIaF dy afgaF ny<br />
sMGrÈ jfrI rwKx df aYlfn kIqf hY. suprIm kort<br />
dy ies PYsly bfry jnqk jQybMdIaF BfrqI iksfn<br />
XUnIan (eykqf) dy sUbf pRYs skwqr drÈn isMG<br />
rfeysr, ienklfbI kyNdr pMjfb dy pRDfn nrfiex<br />
dwq, sUbf skwqr zI[tI[aYP[ hrcrn isMG cMnf,<br />
sMqoK isMG, gurjMt isMG tI[aYs[XU[, ainl kumfr<br />
p[s[s[P[ afgU, zf[ rfijMdr pfl, aYNplfieË<br />
PYzryÈn dy mylf isMG kwtU, gurmIq suKpur qy rfjIv<br />
kumfr ny sFJI pRYs kfnPrMs dOrfn dwisaf ik ies<br />
sbMDI jld hI Auc pwDrI vÌd muwK mMqrI aqy<br />
rfjpfl ƒ iml ky sËf rwd krn dI mMg krygf.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (10)<br />
pMjfb:kuVIaF qF kuVIaF ny, kuVIaF df kI ey?<br />
pitaflf: pMjfb srkfr vwloN BfvyN<br />
lVkIaF ƒ smfj `c AuWc drjf dvfAux<br />
leI anykf pRogrfm clfAux df dfavf<br />
kIqf jFdf hY pr ienHF vwzy-vwzy<br />
vfaidaF dy bfvjUd pMjfb `c<br />
lVkIaF dI hflq bVI mfVI hY<br />
qy ipCly iek dhfky `c pMjfb `c<br />
700 qoN vwD lVkIaF lfpqf<br />
hoeIaF hn qy sbMDq srkfrF<br />
vwloN AunHF ƒ lwBx dy koeI Xqn<br />
nhIN kIqy jf rhy. jdoN dyÈ `c<br />
dyh vpfr qy mfnvI qskrI vD<br />
rhI hY qF aijhIaF irportF hor<br />
vI ÉOPnfk hn.<br />
susfietI Pfr vYlPyar aYNz<br />
avyarnYs pitaflf dy pRDfn<br />
krmjIq isMG jtfxf vwloN pfeI<br />
afr[tI[afeI[ dy juafb `c pMjfb<br />
puils dI aprfD ÈfKf ny mMinaf<br />
hY ik pihlI jnvrI, 1999 qoN<br />
31 jnvrI, 2010 qwk pMjfb `coN 700 qoN<br />
vwD lVkIaF lfpqf ho cuwkIaF hn. pMjfb<br />
dy 23 iËilHaF dI puils qy srkfrI rylvy<br />
puils pMjfb qoN imly irkfrz muqfbk 781<br />
lVkIaF lfpqf hoeIaF hn.<br />
igxqI pwKoN jlMDr sB qoN mfVf iswD<br />
huMdf hY ijwQoN 153 lVkIaF lfpqf hoeIaF.<br />
rUpngr `coN 97, luiDafxf ivcoN 96<br />
lVkIaF guMm hoeIaF. sRI jtfxf ny ikhf<br />
ik pRyÈfn krn vflI gwl ieh hY ik ieh<br />
sfry iËlHy ieh PfeIlF dwbI bYTy hn qy<br />
cMzIgVH: sfbkf muwK mMqrI byaMq<br />
isMG kql kFz ivc Aumr kYd dI sËf<br />
Bog rhy bwbr Éflsf dy afgU jgqfr isMG<br />
hvfrf qy prmjIq isMG iBAurf dI 25<br />
ÌrvrI ƒ iËlHf adflq ivc pyÈI mOky<br />
adflq dy bfhr vwzf hMgfmf ho igaf.<br />
pyÈI qoN bfad hvfrf qy iBAurf ƒ idwlI<br />
rvfnf krn vyly aYNtI tYroirst ÌrMt<br />
ieMzIaf dy pRDfn ivryÈ ÈFzIilaf qy horF<br />
ny sYktr-17 dy Qfxy sfhmxy bwbr<br />
Éflsf qy hvfrf qoN ielfvf Éfilsqfn<br />
murdfbfd dy nfhry lgfey. dUjy pfsy BfrI<br />
surwiKaf pRbMDF hyT hvfrf ny Éfilsqfn<br />
iËMdfbfd dy nfhry lgfAuxy ÈurU kr idwqy.<br />
hvfrf ƒ Èwk sI ik ieh kfrkun afl<br />
ieMzIaf aYNtI tYroirst ÌrMt dy kOmI<br />
pRDfn minMdrjIq isMG ibwtf ny Byjy hn.<br />
ies ÉdÈy ƒ lY ky hvfrf ny<br />
minMdrjIq isMG ibwtf ƒ sfeIkl cor<br />
qwk vI kih idwqf. aijhy smyN hflfq<br />
qxfapUrx bx geI qy puils ny ÈFzIilaf<br />
qy AunHF dy sfQIaF ƒ ihrfsq ivc lY<br />
ilaf. hvfrf ƒ idwlI puils ny kfÌI<br />
muÈwkq nfl gwzI ivc ibTieaf qy aPrfdPrI<br />
ivc gwzIaF surwiKaf pRbMDF hyT<br />
AuQoN Bjf leIaF geIaF. ÈRomxI akflI<br />
dl pMc pRDfnI dy skwqr jnrl hrpfl<br />
isMG cImf ny ikhf ik ieh pRÈfsn dI<br />
cfl hY. jfxbuwJ ky ÌrMt dy kfrkunF ƒ<br />
iek<br />
dhfky<br />
ivc<br />
781<br />
pMjfbI<br />
kuVIaF<br />
lfpqf<br />
bhuqy kysF `c qF hfly aYP[afeI[afr[<br />
drj hoxI hY.puils ivBfg dy sUqrF ny<br />
puÈtI kIqI hY ik ienHF `coN kuJ lVkIaF<br />
qF afpxy pRymIaF nfl clIaF geIaF<br />
hoxgIaF, ienHF `coN bhuqIaF ƒ dyh vpfr<br />
`c vI Dwikaf igaf ho skdf hY.lfpqf<br />
bhuqIaF lVkIaF 20 sfl qoN Gwt Aumr<br />
dIaF hn ijs nfl ieh sMBfvnf vwD jFdI<br />
hY ik AunHF ƒ jF qF Bfrq ivc jF iPr<br />
ivdyÈF `c vyÈvfigrI vwl vI Dwikaf igaf<br />
ho skdf hY. afr[tI[afeI[ qoN ieh vI<br />
pqf lwigaf hY ik bhuqy kysF `c iËlHf<br />
puils ny ies bfry sUbf puils<br />
hYWzkuafrtr ƒ qwQF bfry ilK ky pwlf<br />
hvfrf qy iBAurf dI pyÈI mOky hMgfmf<br />
jgqfr isMG hvfrf qy prmjIq isMG iBAurf<br />
bulfieaf igaf hY qF ik mfhOl qxfapUrx<br />
bx jfvy qy pRÈfsn ƒ<br />
bhfnf iml jfvy ik hvfrf<br />
ƒ jylH qoN bfhr ilafAuxf<br />
TIk nhIN hY.<br />
AunHF ikhf ik jy ieh<br />
ÌrMt df afpxf kfrnfmf<br />
hY qy Auh aglIaF pyÈIaF<br />
`qy vI aijhI hrkq krdf<br />
hY qF pMc pRDfnI pMQk<br />
smrQkF ƒ apIl krngy<br />
ik jylHF ivc bMd hvfrf<br />
ijhy kYdIaF dIaF pyÈIaF<br />
dOrfn puwjx qy ÌrMt ijhIaF<br />
srgrmIaF df mUMh qoV<br />
jvfb idwqf jfvy.<br />
nvIN idwlI: kOmI Xojnf kimÈn<br />
ny pMjfb leI <strong>2011</strong>-12 dy mflI sfl<br />
leI 11,400 kroV rupey dI sflfnf<br />
Xojnf ƒ mnËUrI dy idwqI hY. sUby dI<br />
ÉËfnf mMqrI AuipMdrjIq kOr, muwK<br />
skwqr aYs[ sI[ agrvfl, ivwq<br />
kimÈnr (ivkfs) nvrIq isMG kMg aqy<br />
ivwq kimÈnr (ÉËfnf) ky[bI[aYs[ iswDU<br />
qoN ielfvf ivBfgF dy sInIar pRmuwK<br />
skwqrF vwloN idwlI ivKy hoeI mIitMg ivc<br />
ieh Pyslf hoieaf. ies mIitMg dI<br />
pRDfngI kOmI Xojnf kimÈn dy mYNbr<br />
aqy pMjfb leI ieMcfrj pRoPYsr aBIjIq<br />
sYn ny kIqI. ienHF sfiraF ny sflfnf<br />
Xojnf bfry do idn ivcfrF kIqIaF aqy<br />
sflfnf Xojnf ƒ mnËUrI idwqI.<br />
cflU mflI sfl dI Xojnf 9,150<br />
kroV rupey hY. Ëfihr hY ik agly sfl<br />
leI Xojnf ivwc 20 ÌIsdI vfDf hoieaf<br />
hY. ies Xojnf dy vwK-vwK pwK ikAuNik<br />
<strong>bjt</strong> bfry BfÈn df ihwsf huMdy hn, ies<br />
leI pMjfb ivDfn sBf dy <strong>bjt</strong> sYÈn qoN<br />
pihlF pihlF ies bfry mnËUrI lYxI<br />
JfV ilaf hY qy ies qoN ielfvf kyNdr<br />
srkfr jF hor eyjMsIaF qoN koeI mdd<br />
nhIN mMgI. iek-do iËilHaF ƒ Cwz ky bfkI<br />
sfiraF ny mMinaf ik AunHF ny<br />
afpxy iËilHaF `coN lfpqf<br />
lVkIaF dI Bfl leI kyNdr<br />
srkfr qoN koeI mdd nhIN leI.<br />
sfihbËfdf ajIq isMG<br />
ngr `coN 66, ÈhId Bgq isMG<br />
ngr 'coN 58 qy iProËpur `coN<br />
41 lVkIaF lfpqf hn.hor vI<br />
idlcsp gwl ieh hY ik pUry<br />
pMjfb `c iek vI puils<br />
aiDkfrI ƒ lfpRvfhI vrqx<br />
leI iËMmyvfr nhIN Tihrfieaf<br />
igaf qy iksy ivruwD vI<br />
kfrvfeI nhIN kIqI geI.<br />
afr[tI[afeI[ dy juafb `c<br />
sfry iËilHaF dI puils ny<br />
spÈt kIqf hY ik pMjfb `c<br />
iksy puils vfly ivruwD kfrvfeI nhIN kIqI<br />
geI. pMjfb puils mMndI hY ik aijhy<br />
kysF `c koeI groh Èfml nhIN hn,<br />
ikAuNik lfpqf lVkIaF dy mfmilaF `c<br />
iksy vI groh dy Èfml hox df Éulfsf<br />
kdy nhIN hoieaf.<br />
nvIN idwlI: sI[bI[afeI[ ny ivdyÈI<br />
mudrf bfry kfƒn dI AulMGx dy mfmly<br />
`c cfr sfl dI jFc ipwCoN pMjfb dy sfbkf<br />
kFgrsI ivDfiek<br />
arivMd KMnf iÉlfÌ<br />
ieQoN dI adflq `c<br />
cfrjÈIt dfÉl kr<br />
idwqI hY jo sfbkf muwK<br />
mMqrI kYptn<br />
amirMdr isMG qy<br />
sfbkf kyNdrI mMqrI<br />
ntvr isMG dy<br />
irÈqydfr hn. AunHF `qy<br />
ibnF iejfËq ivdyÈF qoN<br />
qkrIbn 15 lwK zflr<br />
dI rkm lYx df doÈ hY.<br />
sUqrF anusfr<br />
sI[bI[afeI[ vwloN ieQy cIP mYtropOlItn<br />
mYijstryt dI adflq ivc sRI KMnf<br />
iÉlfÌ Prd jurm dfÉl kIqf. sMgrUr<br />
qoN ivDfiek rhy sRI KMnf iÉlfÌ ieh<br />
primMdr sYxI ƒ kYnyzf ivc muV<br />
dfKly dI iejfËq nf imlI<br />
torFto: 1984 ivc ieMzIan eyarlfeInË df jhfË agvf krn vfly primMdr<br />
isMG sYxI (47 sfl) dy kYnyzf ivc muV dfKly `qy rok lgf idwqI geI hY. sYxI ny<br />
1995 ivc ies mulk aMdr Èrn<br />
leI sI pr ipCly sfl Aus ƒ<br />
Bfrq vfps Byj idwqf igaf sI.<br />
primMdr sYxI AunHF pMj iswK<br />
KfVkUaF df afgU sI ijhVy 6<br />
julfeI 1984 ƒ sRIngr-idwlI<br />
PlfeIt ƒ agvf krky lfhOr lY<br />
gey sn. jhfË 17 GMitaF mgroN<br />
agvfkfrF ny AuWQy hiQafr suwt<br />
idwqy. lfhOr hfeI kort ivc cwly<br />
mukwdmy dOrfn sYxI ƒ sËf-iemOq<br />
suxfeI geI pr mgroN ies ƒ<br />
Aumr kYd ivc bdl idwqf igaf.<br />
10 sflF bfad Auh jylH ivcoN<br />
irhfa hoieaf aqy Aus ƒ pfik Cwzx leI afK idwqf igaf. Auh 1995 ivc gYrkfƒnI<br />
ZMg nfl blbIr isMG dy nF AuWpr aÌgfn pfsport `qy kYnyzf ivc dfKl<br />
hoieaf. sYxI ny ikhf ik Aus ny JUT ies zroN boilaf ik ikDry Aus ƒ Bfrq nf Byj<br />
idwqf jfvy. kYnyzf puwjx mgroN Aus ny pihlF bI[ey[ kIqI aqy iPr kfƒn dI izgrI<br />
leI. ies smyN dOrfn Auh kYnyzf ivc rihx leI afpxf kys lVdf irhf. Aus vwloN<br />
vkflq leI idwqI arËI ƒ rwd kr idwqf igaf. ies dOrfn kYnyzf adflq ny ikhf<br />
sI ik sYxI dy ipCokV qoN sfP hY ik Auh sfP suQry cirwqr df mflk nhIN. ies<br />
mgroN Aus ƒ Bfrq Byj idwqf igaf sI.<br />
kYptn df krIbI arivMd KMnf kuiVwkI `c<br />
arivMd KMnf<br />
ËrUrI sI. afm qOr `qy Xojnf ƒ mnËUrI<br />
sUby dy muwK mMqrI aqy Xojnf kimÈn dy<br />
izptI cyarmYn ivckfr mIitMg dOrfn<br />
mnËUrI idwqI jFdI hY pr muwK mMqrI<br />
pRkfÈ isMG bfdl amrIkf<br />
gey hox krky Auh mIitMg<br />
ivwc iÈrkq nhIN sn kr<br />
skdy. imlI jfxkfrI<br />
muqfbk rsmI kfrvfeI<br />
pUrI krn ihq muwK<br />
mMqrI aqy izptI<br />
cyarmYn ivckfr<br />
mIitMg aprYl<br />
ivwc kIqI jfvygI.<br />
ipRMsIpl skwqr sqIÈ cMdr<br />
ny dwisaf ik Xojnf ivwc vwD<br />
qrjIh ibjlI Kyqr ƒ idwqI geI hY. ibjlI<br />
pRfjYktF leI 3300 kroV rupey rwKy gey<br />
hn. sUbf srkfr vwloN koeI 50 pRqIÈq<br />
sfDn srkfrI KËfny rfhIN jutfey jfx df<br />
Brosf idwqf igaf. bfkI 50 pRqIÈq sfDn<br />
pMjfb muwZlf ZFcf ivkfs borz, idhfqI<br />
ivkfs PMz aqy kuJ iek dUjy srkfrI<br />
cfrjÈIt ivdyÈI mudrf nymbMdI aYkt<br />
(aYP[sI[afr[ey[) 1976 qihq dfÉl<br />
kIqI geI hY. AunHF iÉlfÌ ieh kys 2007<br />
ivc drj kIqf igaf sI<br />
ikAuNik AunHF Auqy ivdyÈI<br />
sfDnF qoN nvIN idwlI<br />
afDfrq afpxy bwcq<br />
Kfqy ivc ieh rkmF<br />
mMgvfAux df doÈ hY.<br />
AunHF ny brqfnIaf<br />
afDfrq 9 kMpnIaF qy<br />
trwstF qoN ieh rkm<br />
mMgvfeI jo qkrIbn<br />
6[94 kroV rupey bxdI<br />
hY. "sI[bI[afeI[ jFc ivc<br />
pqf lwigaf hY ik mulËm<br />
ny 2002-07 dOrfn<br />
pMjfb ivDfn sBf df mYNbr huMidaF<br />
1479455[48 zflr dI ivdyÈ rkm<br />
svIkfr kIqI jo 69418880[70 pYsy<br />
bxdI hY qy ies leI kyNdrI srkfr qoN<br />
pMjfb leI 11,400 kroV dI Xojnf mnËUr<br />
jnqk adfiraF rfhIN jutfey jfxgy.<br />
ienHF jnqk adfiraF vwloN afpxy ihwsy<br />
dI kuJ pUMjI afpxy sfDnF rfhIN<br />
lgfeI jfvygI aqy KuwlHy bfËfr ivcoN<br />
krËy vI cuwky jfxgy. sUbf srkfr vwloN<br />
pMjfb ivDfn sBf dIaF afm coxF qoN<br />
pihlF afpxI ies afKrI sflfnf<br />
Xojnf ivc ivkfs ƒ muwK<br />
qrjIh idwqI geI hY aqy<br />
rfj srkfr vwloN muwZly<br />
ZFcy dy ivkfs isMjfeI<br />
shUlqF aqy ibjlI vMz<br />
pRxflI dy ivkfs qy ies<br />
ƒ mËbUq bxfAux vwl ivÈyÈ<br />
iDafn dyx qoN ielfvf srhwdI KyqrF<br />
aqy kMZI Kyqr dy ivkfs ƒ vI Kfs<br />
qrjIh idwqI geI hY. sUby ivc ishq syvfvF<br />
ƒ ibhqr bxfAux aqy idhfqI KyqrF dy<br />
ivkfs leI pihlI vfr kfPI Dn jutfAux<br />
df PYslf kIqf igaf hY. sUby dI ÉËfnf<br />
mMqrI vwloN ies Xojnf ƒ sUby dy sflfnf<br />
<strong>bjt</strong> nfl pMjfb ivDfn sBf ivc 14 mfrc<br />
ƒ pyÈ kIqy jfx dI sMBfvnf hY.<br />
jhfË<br />
agvf<br />
krnf<br />
bixaf<br />
aiVwkf<br />
primMdr sYxI<br />
koeI iejfËq nhIN leI geI." AunHF ikhf<br />
ik sRI KMnf ny ies bfry lgfqfr kyNdr<br />
srkfr ƒ hnyry ivc rwiKaf. AunHF dy ipqf<br />
ivipn qy Brf aidiqaf vI ierfk dy aMn<br />
leI qyl Gply bfry ienPorsmYNt<br />
zfierYktoryt dI nËr hyT hn.<br />
AuDr sRI arivMd KMnf ny kyNdrI jFc<br />
ibAUro vwloN AunHF `qy ivdyÈI sfDnF koloN<br />
ihwsf lYx dy lgfey gey doÈF `qy sfÌ kIqf<br />
hY ik asl `c ieh pYsf AunHF dy ipqf<br />
vwloN Byijaf igaf sI ijhVy<br />
aYn[afr[afeI[ hn qy ieh sfrf lYxdyx<br />
pUrI qrHF pfrdrÈqf qihq hoieaf<br />
hY. sRI KMnf ny sfÌ kIqf ik ieh mfmlf<br />
hfly ivcfr aDIn hY, ies krky Auh ies<br />
bfry iËafdf vyrvf nhIN dy skdy.<br />
mfn vwloN cMzIgVH ƒ hor<br />
pfxI dyx df ivroD<br />
cMzIgVH: ÈRomxI akflI dl<br />
(aMimRqsr) ny kyNdrI pRdyÈ qy pMjfb<br />
hirafxf dI rfjDfnI cMzIgVH ƒ pMjfb<br />
`coN pfxI dI<br />
mfqrf vDfAux<br />
df noits ilaf<br />
hY.pfrtI pRDfn<br />
ismrnjIq<br />
isMG mfn ny<br />
ies bfry pMjfb<br />
dy muwK skwqr<br />
suboD cMdr<br />
agrvfl ƒ<br />
pwqr ilK ky pMjfb dy pfxIaF dy kImqI<br />
sfDnF ƒ luwtx dI kIqI jf rhI gYrkfƒnI<br />
qy gYrivDfink kfrvfeI ivruwD pMjfb<br />
srkfr ƒ idRVqf qy iemfndfrI nfl stYNz<br />
lY ky ies ƒ qurMq rokx dI iËMmyvfrI<br />
inBfAux leI ikhf hY.<br />
s[ mfn ny ikhf ik pMjfb srkfr<br />
BfKVf nihr `coN do hor pfeIp lfeInF ivCf<br />
ky cMzIgVH ƒ cfr kroV gYln pfxI dyxf<br />
mMn geI hY jo pMjfb nfl iswDf Dwkf hY.<br />
AunHF ikhf ik ijs smyN cMzIgVH vsfieaf<br />
igaf sI, AudoN ies Èihr dI afbfdI vwD<br />
qoN vwD pMj lwK mMn ky itAUbvYlF rfhIN<br />
pfxI dI splfeI dyx df pRbMD kIqf igaf<br />
sI qy ikhf igaf sI ik BfKVf nihr `coN<br />
kdI pfxI nhIN ilaf jfvygf.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (11)<br />
Bfjpf afgU arun ÈorI vI sI[bI[afeI[ dy aiVwky<br />
nvIN idwlI: 2-jI spYktRm Gutfly ƒ lY ky rOlf pf rhI<br />
ivroDI iDr Bfjpf ƒ vI syk lwgxf<br />
ÈurU ho igaf hY. ies bfry<br />
sI[bI[afeI[ ny sfbkf tYlIkfm<br />
mMqrI arun ÈorI qoN puwC-pVqfl<br />
kIqI ijs dOrfn ies afgU ny doÈ<br />
lfieaf ik Aus dy mgroN ahudf<br />
sMBflx vfly dieafinDI mfrn ny<br />
2005 kuJ aprytrF ƒ lfB dyx leI<br />
trfeI (tI[afr[ey[afeI[) dy idÈfinrdyÈF<br />
nfl CyVCfV kIqI sI.<br />
iqMn GMty cwly puwC-pVqfl<br />
mgroN ÈorI ny ikhf ik AunHF ny jFc<br />
aiDkfrIaF ƒ imsflF dy ky mfrn<br />
dy kfrjkfl `c hoeIaF byinXmIaF<br />
bfry dwisaf. ey[ rfjf ny 2007 `c<br />
mfrn qoN tYlIkfm mMqrI df ahudf<br />
ilaf sI. sRI ÈorI ny ikhf ik mfrn<br />
mMqrI sI. iPr rfjf `qy kfhdy doÈ<br />
lfey jf rhy hn? jdoN srkfr kol<br />
koeI spYktRm nhIN sI, ibnF<br />
spYktRm dy ieh 122 lfiesYNs dy<br />
idwqy qy ieh sfrf kuJ mfrn dy smyN `c hoieaf. jdoN idÈf-<br />
[[[hux Bfrq `c duwD dIaF<br />
ndIaF nhIN vihMdIaF<br />
nvIN idwlI: duwD dIaF ndIaF vihx<br />
dy dfaivaF vfly Bfrq `c hux duwD dI<br />
Gft hY. afriQk srvyK dyÈ `c 'icwTI<br />
kRFqI` afAux dy dfavy ƒ KoKlf sfbq<br />
kr irhf hY. srvyKx anusfr Bfrq `c<br />
duwD df Auqpfdn mMg nfloN Gwt hY qy jy<br />
GrylU pwDr `qy duwD df Auqpfdn nf<br />
vDfieaf igaf qF ies dI kImq hor vD<br />
skdI hY. iewQoN qwk ik mulk ƒ ieh<br />
drfmd vI krnf pY skdf hY.<br />
srvyKx ny duwD dIaF vDdIaF<br />
kImqF `qy iÌkrmMdI Ëfihr kIqI. GrylU<br />
pwDr `qy duwD dI mMg qy Auqpfdn ivc<br />
pfVf vDx kfrn ies dIaF kImqF ivc<br />
vfDf hoieaf hY. bIqy iek sfl dOrfn duwD<br />
nvIN idwlI: hux sMsd mYNbrF ƒ<br />
vI hfËrI hfËrI lfAuxI pvygI. lok sBf<br />
dy mYNbrF ƒ sdn dI kfrvfeI dOrfn roËfnf<br />
hfËrI rijstr `c dsqÉq krn df hukm<br />
jfrI kridaF ikhf igaf hY ik aijhf nf<br />
krn vfly sMsd mYNbrF ƒ roËfnf Bwqy qoN<br />
hwQ Doxf pvygf. lok sBf skwqryq ny<br />
sMsd mYNbrF ƒ ikhf hY ik hfËrI nf lfAux<br />
vfly sMsd mYNbr ƒ roËfnf do hËfr rupey<br />
df Bwqf nhIN imlygf qy nf hI ies dI<br />
BrpfeI leI dfavf krn dy hwkdfr<br />
hoxgy. skwqryq dy sUqrF ny dwisaf ik<br />
ies bfry roËfnf kfrj sUcI rfhIN mYNbrF<br />
ƒ sUcnf dy idwqI geI hY. AunHF disaf ik<br />
rFcI: afpxy do sfQIaF lilq Bnot<br />
qy vI[ky[ vrmf dI igRÌqfrI qoN nfrfË qy<br />
rfÈtrmMzl KyzF dI pRbMDk kmytI dy<br />
brqrÌ cyarmYn suryÈ klmfzI ny ikhf<br />
hY ik KyzF krfAux `c Kyz mMqrflf vI<br />
Èfml sI pr blI df bwkrf kmytI ƒ hI<br />
bxfieaf jf irhf hY.<br />
Bnot pRbMDk kmytI dy sfbkf<br />
skwqr jnrl qy vrmf zfierYktr jnrl<br />
sn. ienHF dovF dI igRÌqfrI dOrfn klmfzI<br />
ny ikhf ik KyzF bfry sfry dsqfvyË jFc<br />
eyjMsIaF kol hn qy ies dy bfvjUd inÈfnf<br />
inrdyÈF ivc iek iPkrf ieh pf idwqf igaf ik srkl `c<br />
aprytrF dI igxqI dI koeI<br />
sImf ËrUrI nhIN hovygI. AunHF<br />
dwisaf ik ieh qbdIlI kyvl<br />
tYlIkfm rYgUlytrI aQfrtI<br />
afP ieMzIaf (trfeI) dIaF<br />
isPfrÈF `qy hI ho skdI sI.<br />
ieh qbdIlI 2005 dy idÈfinrdyÈF<br />
`c af cuwkI sI jdik<br />
trfeI ny 2007 qk ies dI<br />
isPfrÈ nhIN kIqI sI. mfrn<br />
ny iksy mMqr nfl Auh gwl<br />
pihlF hI buwJ leI sI jo do<br />
sfl mgroN hoxI sI.<br />
sRI ÈorI ny ey[ rfjf ƒ<br />
slfh idwqI ik Auh eyjMsI leI<br />
srkfrI gvfh bx jfvy qy<br />
Gutfly `c lfhf lYx vfilaF dy<br />
nF dws dyvy. ÈorI ny dfavf<br />
kIqf ik Aus dy kfrjkfl<br />
`c trfeI dy inXmF dI<br />
iblkul AulMGxf nhIN hoeI<br />
qy kYbint dy sfry PYsly ieMn-ibMn lfgU hoey.<br />
pWqrkfrF nfl gwlbfq krdy hoey arun ÈorI .<br />
dIaF kImqF 20 PIsdI vDIaF. ies kfrn<br />
KurfkI mihMgfeI ƒ do aMkF ivc ilafAux<br />
`c sbËIaF dy nfl ies df vI aihm<br />
Xogdfn irhf.<br />
kyNdr srkfr ny GrylU pwDr `qy ies<br />
dI AuplbDqf vDfAux qy kImqF `qy kfbU<br />
pfAux ihwq bIqy idnIN imlk pfAUzr dI<br />
brfmd `qy pfbMdI lgfeI sI. srvyKx ny<br />
Kulfsf kIqf ik GrylU pwDr `qy duwD dI<br />
mMg ivc hr sfl qkrIbn 60 lwK tn<br />
df vfDf huMdf hY jdoNik ipCly ds sflF qoN<br />
ies dy Auqpfdn ivc sflfnf 35 lwK tn<br />
vfDf ho irhf hY. ieh pfVf imtfAux leI<br />
agly 12 sfl qwk ies dy Auqpfdn ivc<br />
sflfnf 5[5 PIsdI vfDf lfËmI hY.<br />
sMsd mYNbrF ƒ lvfAuxI pvygI hfËrI<br />
ies qrHF dy inXm pihlF qoN hI hn pr<br />
keI vfr sMsd mYNbrF vwloN dsqÉq nf<br />
krn kfrn ieh hukm idwqy gey hn. AunHF<br />
dwisaf ik mYNbrF dI shUlq leI rijstr<br />
ƒ cfr ihwisaF `c vMizaf igaf hY qy ies<br />
ƒ aMdrlI lfbI ivc riKaf igaf hY qy<br />
nfl hI sMsd mYNbrF ƒ ieh vI hukm idwqy<br />
gey hn ik Auh lok sBf skwqryq `c<br />
jmHF krvfey apxy dsqÉq dy nmUny vFg<br />
hI dsqÉq krn. dwsxXog hY ik sMsd<br />
mYNbrF ƒ sYÈn cflU rihx dI hflq ivc<br />
sMsd dI kfrvfeI `c ihwsf lYx leI roËfnf<br />
do hËfr rupey Bwqy dy rUp ivc idwqy jFdy<br />
hn ijhVy ik qnÉfh qoN vKry hn.<br />
sfƒ blI df bwkrf bxfieaf<br />
jf irhY: klmfzI<br />
isrÌ kmytI mYNbrF ƒ bxfieaf jf irhf<br />
hY. AunHF ikhf ik KyzF krfAux bfry Xuvf<br />
qy Kyz mMqrflf hr PYsly ivc Èfml sI<br />
qy mMqrfly vwl koeI dyK nhIN irhf qy<br />
pRbMDk kmytI dy kfrjkfrI borz `c<br />
Bfrq srkfr dy do, idwlI dy do, rfÈtr<br />
mMzl PYzryÈnF dy iqMn qy BfrqI ElMipk<br />
sMG dy mYNbr Èfml sn. kmytI pUrI qrHF<br />
sMqulq sI qy hr PYslf srbsMmqI nfl<br />
ilaf igaf. ies sB dy bfvjUd blI df<br />
bwkrf pRbMDkI kmytI ƒ hI bxfieaf jf<br />
irhf hY.<br />
aOrqF leI hvfeI<br />
sÌr 99 rupey `c<br />
nvIN idwlI: awT mfrc ƒ mihlf<br />
idvs mOky eyar ieMzIaf ny aOrqF ƒ<br />
GrylU Auzfn dI itkt 99 rupey `c<br />
dyx df ÌYslf kIqf hY.<br />
eyar ieMzIaf ny ikhf ik ies idn<br />
aOrqF dy siqkfr `c ieh skIm pyÈ<br />
kIqI geI hY qy mihlf XfqrI iekfnmI<br />
klfs `c kyvl 99 rupey qy tYks dy<br />
ky dyÈ `c ikDry vI Xfqrf kr skdy<br />
hn. jy koeI aOrq XfqrI iesy idn<br />
aYgËYikt klfs `c sPr krnf cfhygI<br />
qF Aus ƒ 1199 rupey adf krny pYxgy.<br />
muMbeI: mflygfEN bMb Dmfkf kys<br />
dI muwK mulËm pRigaf isMG Tfkur ƒ<br />
afr[aYs[aYs[ kfrkun sunIl joÈI dI<br />
hwiqaf dy kys `c mwD pRdyÈ puils ny<br />
ihrfsq ivc lY ilaf hY. joÈI smJOqf<br />
aYkspRYs Dmfkf kys ivc ÈwkI sI qy<br />
dsMbr 2007 ivc Aus dI dyvfs `c<br />
hwiqaf kr idwqI geI sI. ivÈyÈ srkfrI<br />
vkIl roihnI sfilafn ny dwisaf ik mwD<br />
pRdyÈ puils ny ieQy spYÈl mkokf adflq<br />
ivc arËI dfier kIqI sI qy adflq dI<br />
afigaf lYx qoN bfad AunHF sfDvI ƒ<br />
sunIl joÈI hwiqaf dy kys ivc igRÌqfr<br />
kr ilaf hY. pRigaf iewQoN dy jy[jy[<br />
hspqfl ivc Ëyry ielfj hY.<br />
nvIN idwlI: srkfr ny ivroDI iDr<br />
dI gwl mMnidaF 2-jI spYktRm dI jFc<br />
krn leI bxfeI jf rhI jy[pI[sI[ `c<br />
30 mYNbr lYx df PYslf kIqf hY. pihlF<br />
srkfr df 21 mYNbrI pYnl bxfAux df<br />
pRogrfm sI pr aMnf zI[aYm[ky[ vrgIaF<br />
CotIaF pfrtIaF ƒ numfieMdgI dyx leI<br />
hux mYNbrF dI igxqI vDfAux df PYslf<br />
kIqf igaf hY.<br />
aMnf zI[aYm[ky[ dy sMsd mYNbr QFbI<br />
durfeI lok sBf `c ivroDI iDr dI afgU<br />
suÈmf svrfj qy aYn[zI[ey[ dy vrikMg<br />
cyarprsn aYl[ky[ azvfnI ƒ imly sn<br />
qy bynqI kIqI sI ik muwK ivroDI iDr sFJI<br />
pfrlImfnI kmytI dy mYNbrF dI igxqI 30<br />
kIqy jfx leI Ëor pfvy. dovyN afgUaF<br />
suÈmf qy azvfnI ny ieh gwl srkfr<br />
qwk phuMcfeI qy jy[pI[sI[ df afkfr vwzf<br />
rwKx df suJfa idwqf. suÈmf svrfj ny<br />
ikhf ik sMsdI sQfeI kmytIaF ijnHF ƒ<br />
CotIaF jy[pI[sI[ ikhf jFdf hY, dy vI 30<br />
mYNbr huMdy hn. ies qoN ielfvf iBRÈtfcfr<br />
bfry pihlF bxIaF iqMn jy[pI[sIË[ dy vI<br />
30 mYNbr sn. ies qoN bfad CotIaF<br />
nvIN idwlI: BfrqI ivwq mMqrI pRxb<br />
muKrjI ny Brosf idwqf hY ik dyÈ qoN bfhr<br />
pey kfÜy Dn nfl juVy kysF bfry bxdf<br />
kfƒnI aml apxfieaf jfvygf qy tYks<br />
XfsIn milk vwloN BuwK hVqfl<br />
sRIngr: jy[ky[aYl[aYP[ dy muKI<br />
muhMmd XfsIn milk ny ipCly vrHy ihMsf<br />
dOrfn mfry gey lokF ƒ iensfÌ idvfAux<br />
qy nOjvfnF dI irhfeI leI 26<br />
PrvrI ƒ iek idnf BuwK<br />
hVqfl kIqI.<br />
milk dI ies hVqfl df<br />
nrm iKaflI hurIaq kfnPrMs<br />
qy mnuwKI aiDkfrF dy kfrkunF<br />
sxy hor bhuq sfry afgUaF ny<br />
hmfieq kIqI. jy[ky[aYl[aYP[<br />
muKI ny ieh hVqfl lfl cOk dy<br />
mfeIsUmf ielfky ivc kIqI. AunHF mMg kIqI<br />
ik surwiKaf dsqy nOjvfnF dIaF igRÌqfrIaF<br />
krnIaF qurMq bMd krn. ies Drny ivc<br />
ihMsf dOrfn mfry gey nOjvfnF dy sky sbMDIaF<br />
ny vI iÈrkq kIqI.<br />
hux 30 mYNbrI jy[pI[sI[ krygI<br />
spYktRm Gutfly dI jFc<br />
jMmU-kÈmIr leI kyNdr vwloN inXukq<br />
kIqy vfrqfkfrF ny iewQy ikhf hY ik BfvyN<br />
vwKvfdI kÈmIr muwdy bfry afpxy rfie<br />
dyx jF nf dyx Auh afpxI<br />
irport kyNdr srkfr kol pyÈ<br />
kr dyxgy. vfrqfkfr idlIp<br />
pVgfAuNkr ny afpxI pMjvIN<br />
kÈmIr Xfqrf dy aKIr ivc<br />
ikhf ik jykr sfƒ vwKvfdI<br />
koeI rfey nhIN idMdy asIN ies<br />
dy bfvjUd kÈmIr bfry afpxI<br />
irport kyNdr ƒ sONp idaFgy.<br />
vfrqfkfrF ny kÈmIr muwdy `qy afpxI rfie<br />
dyx leI hurIaq dy dovyN DiVaF sxy sfry<br />
vwKvfdI gruwpF ƒ pwqr Byjy sn qF jo Auh<br />
iek ivafpk irport iqafr krky kyNdr<br />
ƒ dy skx.<br />
pRigaf dy vkIl gxyÈ sovfnI<br />
anusfr ieh mihË rsmI igRÌqfrI hY.<br />
Aus ƒ afvfjfeI df pRbMD krn qoN bfad<br />
mwD pRdyÈ iljfieaf jfvygf. smJOqf<br />
pfrtIaF ƒ vI numfieMdgI dyx leI 30<br />
mYNbrI jy[pI[sI[ bxfAux df aYlfn kIqf<br />
igaf hY ikAuNik 21 mYNbrI kmytI `c<br />
sfrIaF iDrF dI numfieMdgI sMBv nhIN<br />
sI. hux jy[pI[sI[ `c 20 mYNbr lok sBf<br />
qoN qy 10 mYNbr rfj sBf qoN hoxgy. hryk<br />
pfrtI dI numfieMdgI dovyN sdnF `c AunHF<br />
dI igxqI anusfr hovygI.<br />
Bfjpf dy lok sBf `coN ies kmytI<br />
`c cfr mYNbr hoxgy ijs `coN iek sIt<br />
ieh iÈv sYnf ƒ dyvygI ijs ƒ koeI<br />
numfieMdgI nhIN iml rhI. Bfjpf dy do<br />
mYNbr Auprly sdn `coN jy[pI[sI[ `c<br />
hoxgy. zI[aYm[ky[ dy do mYNbr qy aMnf<br />
zI[aYm[ky[ df iek mYNbr ies pYnl `c<br />
Èfml hovygf. kFgrs dy sMsd mYNbr<br />
pI[sI[ cfko dy jy[pI[sI[ df cyarmYn bxn<br />
dI sMBfvnf haY. kFgrs dIaF BfeIvfl<br />
aYn[sI[pI[ qy iqRxmUl kFgrs dovF df<br />
iek-iek mYNbr jy[pI[sI[ `c Èfml<br />
hovygf. bspf, jnqf dl (XU[) qy KwbIaF<br />
pfrtIaF dy do-do qy smfjvfdI pfrtI qy<br />
bI[jy[zI[ df iek-iek mYNbr sFJI<br />
pfrlImfnI kmytI `c Èfml hoeygf.<br />
doÈF dy afDfr `qy iksy ƒ Pfhy<br />
nhIN tMg skdy: pRxb<br />
corI krn vfly hsn alI Éfn ƒ dyÈ qoN<br />
bfhr nhIN jfx idwqf jfvygf.<br />
AunHF ikhf ik hsn alI ƒ dyÈ qoN<br />
bfhr jfx dI iejfËq nhIN idwqI geI qy<br />
ies bfry suprIm kort dIaF hdfieqF df<br />
pfÜx kIqf jfvygf. AunHF ikhf ik isrÌ<br />
doÈF dy afDfr `qy Auh iksy ƒ 'Pfhy nhIN<br />
tMg` skdy qy ies bfry kfƒnI aml<br />
apxfieaf jfvygf. KwbIaF pfrtIaF dy<br />
mYNbrF vwloN kfÜf Dn CupfAux vfly lokF dy<br />
nF jwg Ëfhr krn dI mMg `qy sRI muKrjI ny<br />
ikhf ik AunHF dy mMqrfly dy ivBfg (afmdn<br />
kr ivBfg) ny qF sI[pI[aYm[ dI iek afgU dy<br />
Gr Auqy vI Cfpf mfiraf sI pr asIN Aus ƒ<br />
Pfhy qF nhIN tMg skdy. sRI muKrjI ny ikhf<br />
ik srkfr vwloN hsn alI iÉlfÌ mukwdmf<br />
clfAux dI kfrvfeI kIqI jf rhI hY ijs<br />
ƒ ik dyÈ df sB qoN vwzf tYks cor krfr<br />
idwqf jf irhf hY. AunHF ikhf ik Bfrq qy<br />
sivtËrlYNz ny bIqy sfl dohry krF qoN<br />
bcx leI smJOqf shIbMd kIqf sI. AunHF<br />
ikhf ik afgfmI iek aprYl qoN ieh<br />
smJOqf aml ivc afAux ipwCoN Bfrq<br />
sivtËrlYNz qoN Éfs kysF ivc bYNikMg<br />
sUcnf lY skygf.<br />
sunIl joÈI hwiqaf kFz `c sfDvI pRigaf igRÌqfr<br />
aYkspRYWs Dmfkf kys dy ÈwkI sunIl joÈI<br />
dI 29 dsMbr 2007 ƒ mwD pRdyÈ ivc<br />
dyvfs `c hwiqaf kr idwqI geI sI.<br />
dwsxXog hY ik idwlI qy lfhOr ivckfr<br />
cwldI smJOqf aYkspRYWs rylgwzI dy do<br />
zwibaF ivc 18 PrvrI 2007 ƒ hoey<br />
DmfikaF `c 68 ivakqI mfry gey sn.<br />
pRigaf kwtVpMQI ihMdU gruwp aiBnv Bfrq<br />
dI mYNbr dwsI jFdI hY. Aus ny mflygfEN<br />
Dmfky dy kys ivc Aus `qy mkokf dIaF<br />
DfrfvF lfAux dI kfrvfeI ƒ suprIm<br />
kort ivc cuxOqI idwqI hY. nfisk iËlHy dy<br />
mflygfEN Èihr `c 29 sqMbr 2008 ƒ<br />
hoey Dmfky ivc Cy ivakqI mfry gey sn<br />
qy keI ËÉmI ho gey sn.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (12)<br />
pMjfb tfeImjL<br />
sincrvfr, 5 mfrc <strong>2011</strong><br />
suKbIr dI isafsI nfdfngI<br />
pMjfb df Aup muwK mMqrI suKbIr isMG bfdl iek vfr iPr crcf ivc<br />
hY. aYqkIN crcf df kfrn iek nhIN, sgoN anyk hn. ipClI vfr kbwzI<br />
kwp ivc KyzF Gwt aqy isafsq vwD hox krky Aus dI crcf hoeI sI. hux<br />
ho rhIaF sLhId Bgq isMG KyzF ivc vI isafsq hI BfrU hY. Aus nMU BulyKf<br />
hY ik iewdF dy msilaF nfl vI isafsq ivc pYNT bxfeI jf skdI hY pr<br />
mslf ieh hY ik Aus vwloN suwtIaF isafsI gotIaF ny sdf Ault asr hI<br />
idKfey hn. iesy krky isafsI mfihr aksr rfey idMdy hn ik ieqny<br />
sfl isafsq ivc lf ky aqy ieqny Aucy ahuidaF Auqy bYT ky vI Aus nMU<br />
isafsq dI soJI nhIN afeI. bfpU koloN muPLqo-muPLqI imlI isafsI ivrfsq<br />
nMU clfAux leI Aus kol Auh dfa-pyc nhIN jo isafsq dy kusLl iKzfrI<br />
kol huMdy hn. Aus vwloN kIqIaF gLlqIaF nMU TIk krn ihq axigxq vfr<br />
bfpU muwK mMqrI pRkfsL isMG bfdl nMU afp dKLl dyxf ipaf hY.<br />
suKbIr dI isafsI nflfiekI dI sB qoN vwD crcf AudoN hoeI sI jdoN<br />
Aus ny kFgrsI afgU kYptn amirMdr isMG nfl isMg Psf ley sn. Aus<br />
vyly burI qrHF pCfV Kf cuwky kYptn amirMdr isMG nMU jo isafsI Pfiedf<br />
hoieaf sI, Auh suKbIr dI nflfiekI df hI sbUq sI. afKrkfr pRkfsL<br />
isMG bfdl ny puwq nMU shuM pvfeI ik kYptn amirMdr isMG jo mrjLI boly,<br />
Auh (suKbIr) afp kuJ nhIN bolygf. suKbIr vrgI hI isafsI kicafeI<br />
hux Aus dy sfly aqy slfhkfr ibkrm isMG mjITIaf ny idKfeI hY. hor<br />
gwl qorn qoN pihlF dwsxf pvygf ik ibkrm isMG mjITIaf isafsq dI<br />
pOVI suKbIr krky hI ciVHaf hY aqy awjkwlH Auh suKbIr dy Kfs lPLtYxF<br />
ivc sLfml hY. iesy krky sLfied Auh ieMnf BUqiraf hoieaf hY. icrF qoN<br />
Aus nMU XUQ akflI dl dI srpRsqI leI isLMgfiraf jf irhf sI. tIcf<br />
iehI sI ik pMjfb kFgrs dy nvyN Qfpy pRDfn kYptn amirMdr isMG nMU<br />
twkr ikvyN dyxI hY. kYptn amirMdr isMG ny afAuNdy sfr hI bfdlF Auqy<br />
ijs ZMg nfl hwlf boilaf sI, Aus nfl bfdl kYNp ivc qrQwlI mwc geI<br />
sI. AudoN suKbIr ny ibkrm isMG mjITIaf nMU XUQ akflI dl dI srpRsqI<br />
sONp ky isafsI ipV ivc qvfjLn bxfAux df Xqn kIqf sI pr suKbIr<br />
dI koeI vI cfl kYptn amirMdr isMG dI cVHfeI nMU zwk nf skI. hux jdoN<br />
hirafxf dy ipMz hoNd icwlV ivc nvMbr 1984 dOrfn iswKF dy hoey<br />
kqlyafm df mfmlf sfhmxy afieaf qF akflI dl leI qF mfno ‘ibwlI<br />
Bfxy iCwkf tuwitaf’ vflI gwl ho geI. hirafxf ivc vwKrI sLRomxI gurduafrf<br />
pRbMDk kmytI bfry cwl rhy sMGrsL nMU lFBy krn leI vI ieh muwdf bVf<br />
jLordfr sI. jdoN smuwcI akflI iDr ies mfmly `qy kFgrs nMU Gyr rhI sI<br />
aqy kFgrs nMU vI kuJ nhIN sI suwJ irhf ik ies mfmly `qy kIqf kI jfvy<br />
qF ibkrm isMG mjITIaf ny kYptn amirMdr isMG bfry ijhVf ibafn<br />
dfigaf, Aus ny rfqo-rfq pfsy hI plt idwqy aqy isafsI mfhOl hI bdl<br />
ky rwK idwqf. kYptn amirMdr isMG df isr klm krn bfry idwqy ibafn<br />
qoN bfad kFgrsIaF ny puqly PUkxy aqy Drny/mujLfhry sLurU kr idwqy aqy<br />
idnF ivc hI suKbIr aYNz pfrtI bcfa leI hwQ-pYr mfrn lwg leI.<br />
ibkrm isMG mjITIaf ny ipwCoN BfvyN afpxy ies ibafn bfry sPLfeIaF<br />
dyx leI lwK Xqn kIqy pr qIr qF kmfn ivcoN inwkl cuwkf sI. AuNj vI<br />
sPLfeI dyx nfl Kud Aus dI aqy akflI dl dI hor vI hyTI hoeI. suKbIr<br />
vI ies mfmly `qy bws dyKdf hI rih igaf. cqur isafsI iKzfrIaF vFg<br />
Aus kol ies nuksfn dI BrpfeI leI koeI qoV nhIN sI. aYqkIN mfVI<br />
gwl ieh hoeI ik bfpU df shfrf vI nf imilaf ikAuNik Auh amrIkf afey<br />
hoey hn.<br />
drasl ieh gwl vfr-vfr sfhmxy afAuNdI rhI hY ik isafsq<br />
suKbIr isMG bfdl dy vws df rog nhIN. akflI dl dy aMdr cwl rhy<br />
Gmsfx dOrfn kwdfvr afgU kYptn kMvljIq isMG nfl ivhfr df mfmlf<br />
sI jF kYptn amirMdr isMG nfl nijwTx df jF koeI vI hor; suKbIr ny<br />
kdI vI puKLqgI nhIN idKfeI. sInIar akflI afgU BfvyN Aus dy<br />
afphudrypx qoN zfZy aOKy hn, pr isafsI mjbUrIaF kfrn kuskdf koeI<br />
vI nhIN. isafsI mfihr qF suKbIr dy mukfbly, ajy kwlH hI isafsq ivc<br />
afeI Aus dI pqnI hrismrq kOr bfdl nMU vI vwD nMbr idMdy hn. qwQ<br />
ieh vI hn ik jdoN suKbIr sMsd mYNbr aqy kyNdr ivc vfjpfeI srkfr<br />
vyly mMqrI sI, Aus ny sMsd ivc pMjfb jF pMjfb dIaF loVF-QuVF jF mMgF<br />
bfry iek vI sLbd nhIN sI boilaf. ies vyly BfvyN akflI dl aqy<br />
srkfr Auh hI clf irhf hY pr bfpU dI bdOlq Aup muwK mMqrI dI kursI<br />
Auqy puwjx aqy pirvfr dy cfhux dy bfvjUd Auh muwK mMqrI dI kursI hfsl<br />
nhIN kr sikaf. Aus nMU muwK mMqrI bxfAux df sB qoN vD ivroD akflI<br />
dl dI BfeIvfl Bfjpf hI kr rhI hY ijs dy afgUaF nfl isafsI<br />
qflmyl ibTfAux dy mfmly ivc vI Auh PylH hI sfbq hoieaf hY.<br />
Tfh-sotf<br />
-cfcf byilhfjL<br />
sB df ‘dusLmx’ rfjf!<br />
krny vfsqy nvF stMt koeI, bfpU kihx leI Pyr nf-cIijaF nMU.<br />
kIlx vfsqy bIn vjfAux lwg, Poky lfiraF nfl psIijaF nMU.<br />
nfly imwTIaF golIaF dyx qur pey, ruwsy bYiTaF dUijaF-qIijaF nMU.<br />
Dwky DONs dy nfl jo rfj krdy, pYNdf Bugqxf aMq nqIijaF nMU.<br />
lwg jfxgy iks qrHF aMb dwso, hwQIN awk dy bUty bIijaF nMU.<br />
dusLmx ‘rfjf’ hI sfhmxy idsI jFdf, sfly, jIijaF, qfey-BqIijaF nMU.<br />
nvMbr 1984 dy irsdy jLKLm<br />
hirmMdr dI ihwk ƒ ivMnH ky<br />
kfl bIq gey ny.<br />
cOk curfhy rulIaF pwgF<br />
hfl bIq gey ny.<br />
iensfÌ dI koeI vI ikrn<br />
ikqy nf nËrIN pYNdI ey,<br />
sIny Pwt lwgy<br />
26 sfl bIq gey ny.<br />
imlygf iensfÌ kdoN<br />
AujV hoey mfsUmF ƒ?<br />
tuwty sB Brosy<br />
sB iÉafl bIq gey ny.<br />
kwlH kuJ eydF df hI AujiVaf iek<br />
ipMz dyiKaf jo nvMbr 1984 dIaF XfdF<br />
ƒ ajy qwk<br />
afpxy kol<br />
sMBflI bYTf hY;<br />
ijs ivcoN 84 dy<br />
Pwt ajy qwk vI<br />
irsdy ny. EdF hI<br />
suMnI byafbfd<br />
bIafbfn KUnI<br />
sVk. nf bMdf,<br />
ieMj[ mnivMdr isMG igafspur*<br />
nf bMdy dI Ëfq. Èfied afdm Ëfq dy pYrF<br />
ƒ qrsdI hovy. KMzr hoeIaF hvylIaF.<br />
ZhIaF kMDF. rsqy dy dovyN pfsIN AuWigaf<br />
slvfV. hYvfnIaq dy nMgy nfc dIaF XfdF<br />
ƒ smoeI bYTf ieh ipMz. hux pUry ipMz<br />
ivc koeI vI nhIN vwsdf. iblkul AujiVaf<br />
hoieaf. agr asIN sfry hMBlf mfrIey qF<br />
Auh Xfdgfr sMBflI jf skdI hY qF jo<br />
afAux vflIaF pIVHIaF ƒ dws skIey ik<br />
iksy vI qrHF dI nÌrq ikMnI iBafnk huMdI<br />
hY. jo Ëulm hoey ny, AunHF dI dfsqF ƒ<br />
hU-bhU ivKf skIey.<br />
guVgfvF qoN Auqr vwl nYsLnl<br />
hfeIvya-8 ‘qy jYpur vwl ƒ 27<br />
iklomItr dI dUrI ‘qy iblfspur. Aus<br />
qoN 8 iklomItr nvfbF dI ptOdI. ptOdI<br />
qoN cVHdy pfsy vwl qkrIbn 18<br />
iklomItr dI dUrI ‘qy hY ieh ipMz<br />
hoNd icwlV. qihsIl qy iËlHf ryvfVI<br />
dy aDIn afAuNdf hY. hux ipMz dy aMdr<br />
vVdy hI DuaFKIaF, ZhIaF hvylIaF<br />
idsdIaF ny. bws Eny ku hI hwz pey<br />
ny jo cbfey nhIN jf sky. bfkI df mfs<br />
qF kF-kuwqy Kf gey. kihMdy ny, pihlF<br />
ipMz vVdy hI kihMdI-khfAuNdI hvylI<br />
huMdI sI. ieh sVIaF kMDF afpxI<br />
khfxI afp ibafn krdIaF ny. iek<br />
aijhI qbfhI jo dhfikaF qwk<br />
sihkdI rihMdI hY. Èfied sdIaF qwk<br />
vI. aijhI pIV jo kdy vI Éqm nf<br />
hovy. muafviËaF dy do-cfr, ds-vIh lwK<br />
ies dy sfhmxy kuJ vI nhIN hn. kI pYsy<br />
nfl luwtIaF iewËqF, sfVy BYx-Brf vfps<br />
af skdy hn? nhIN, kdI vI nhIN.<br />
QoVHf awgy cwl ky gurduafrf sfihb<br />
hY. gurduafry dy pRvyÈ duafr ‘qy iliKaf<br />
hY ‘jI afieaF ƒ’ QoVHf Aupr iliKaf hY<br />
‘sBnf jIaf kf ieku dfqf so mY ivsru n<br />
jfeI.’ hux gurduafry df koeI vI drvfËf<br />
nhIN. nf hI bfrIaF hn. aMdr iksy<br />
aigafq dI qUVI peI hY. TIk Ausy jgHf<br />
ijQy kdy jgdI joq sfihb sRI gurU gRMQ<br />
sfihb jI suÈoiBq huMdy hoxgy. gurduafry dy<br />
lfgy KUh ajy vI EvyN df EvyN mOjUd hY. bhuq<br />
sfrIaF aijhIaF hvylIaF vI hn jo<br />
bulzoËr nfl pwDr kr idwqIaF geIaF hn.<br />
Auh awj KyqF df rUp Dfrn kr cuwkIaF hn.<br />
vwzf sfrf broty df drwKq awj vI<br />
bwicaF, buwiZaF ƒ afvfËF mfrdf hY. Auh<br />
afdm jfq ƒ dyKx leI, bwicaF dIaF<br />
iklkfrIaF ƒ aqy jvfnF dy mKOlF ƒ<br />
suxn leI qrs irhf hY. kuVIaF dIaF<br />
pINGF, AunHF dy hulfiraF ƒ vyKxf cfh<br />
irhf hY. pUry Bfrq ivc 31 akqUbr qoN 5<br />
nvMbr qwk hËfrF hI iswKF ƒ ijMdf<br />
jlfieaf igaf (ieh qF isrP iek ipMz<br />
dI hI khfxI hY), iewËqF luwtIaF geIaF.<br />
ies kfry ƒ pUry 26 sfl bIq gey ny pr<br />
ajy qwk iksy iek doÈI ƒ vI koeI imsflI<br />
sËf nhIN hoeI. ‘84 vfly GwlUGfry qoN<br />
iBafnk hor koeI vI Gtnf nhIN ho skdI.<br />
iPr vI aijhf ivqkrf ikAuN? iswKF dy<br />
mfmly ivc iksy jwj ƒ jykr supnf vI<br />
af jfvy ik ‘Plfxf iswK doÈI hY’, Ausy ƒ<br />
sUlI ‘qy cfVH idMdy ny. Èfied ieho ienHF<br />
df kfƒn hY.<br />
ipMz icwlV kol CotI ZfxI hoNd 2<br />
nvMbr 1984 qoN pihlF hwsdf vwsdf 25-<br />
30 GrF df ipMz huMdf sI. ieQy sfry hI<br />
iswKF dy Gr sn. ieh sfry pfiksqfn dy<br />
Èihr mIaF vflI qoN 1947 ivc luwt-puwt<br />
ho ky, AujV ky ieDr afpxy dyÈ afey<br />
sn. pfiksqfn ƒ bygfnf krky ienHF Cwz<br />
idwqf sI. afpixaF df mfiraf Puwl vI<br />
ÊYrF idaF pwQrF qoN vwD drd krdf hY.<br />
afpixaF ny qF sfV hI idwqf. bwcy, jvfn,<br />
buwiZaF ƒ, Èfied ienHF dI Buwl sI, afpxf<br />
smJx dI. Buwl qF BugqxI hI pYNdI hY,<br />
ikAuN kIqI Buwl? ienHF ny afpxI qkdIr<br />
afpxy-afp ilKI sI. ieh svKqy AuT<br />
pfT pUjf krdy, ‘dwb ky vfh qy rwj ky<br />
Kfh’ ienHF bfby nfnk qoN iswiKaf sI.<br />
icwlV dy invfsIaF nfl kIqI gwlbfq qoN<br />
pqf lwigaf ik ieh dfn krn ƒ vI hmyÈf<br />
awgy rihMdy sn. iek sfbkf hYz mfstr<br />
nfl gwlbfq qoN pqf lwigaf ik 1978<br />
ivc icwlV ivc DrmÈflf bxnI sI. hoNd<br />
vfsIaF ny Aus leI KuwlH ky dfn idwqf sI.<br />
ipMz hoNd icwlV dI dfsqfn kihMdy KMzr<br />
ipMz hoNd qy icwlV dovF ipMzF dI sFJI<br />
ieko hI pMcfieq huMdI sI. icwlV bhuq<br />
vwzf ipMz hY. eyQy jft, guwjr, ahIr vwsdy<br />
hn. aYny vwzy icwlV ipMz ƒ Cwz ky CotI<br />
ZfxI hoNd dy invfsI s[ srUp isMG puwqr<br />
s[ iqrlok isMG df 1961 qoN pMdrF sfl<br />
qwk srpMc bxy rihxf ienHF dy rsUK aqy<br />
iksy nfl vI ËfqI duÈmxI df nf hoxf<br />
iswD krdf hY. pUry ielfky dy invfsI ienHF<br />
df pUrf siqkfr krdy sn. iPr ienHF nfl<br />
aijhf mfVf vrqfE ikAuN?<br />
2 nvMbr 1984 idn dy qkrIbn<br />
igafrF vjy, nfary lgfAuNdI BIV ny pUry<br />
ipMz ƒ cfry pfisEN afpxy Gyry ivc lY<br />
ilaf. cfry pfisEN Gyr ky ienHF afpxf<br />
qFzv nfc nwcxf ÈurU kr idwqf. ienHF kol<br />
imwtI dy qyl dy kYn, hwQF ivc bldIaF<br />
mÈflF, ikrpfnF, zFgF, brCy qy tkUey<br />
sn. BIV nfary lgf rhI sI ‘mfro srdfr<br />
gwdfroN ko’, ‘ieMdrf ky hiqafroN ko mfro’.<br />
AunHF afAuNidaF hI qUVI dy kuwpF ƒ awg<br />
lgfAuxI ÈurU kr idwqI. qUVI dy kuwpF ƒ<br />
awg ny DUM-DUM krky jlfAuxf ÈurU kr<br />
idwqf. qUVI dy kuwpF ƒ lwgI awg aqy BIV<br />
ƒ dyK bwcy, buwZy, jvfn sB sihm gey.<br />
sfry afpo-afpxy GrF ivc dV vwt gey.<br />
BIV ny afpxf qFzv nfc idKfAuxf<br />
ÈurU kIqf. srbwq df Blf mMgx vfilaF<br />
ƒ afpxI hI BlfeI df iÌkr hox lwgf.<br />
AunHF ƒ ieh 25-30 Gr sB qoN vwzy<br />
duÈmx lwg rhy sn. aMnHy iÈkfrI hwQ<br />
btyr lwg igaf. GrF ivc Cupy lokF ‘qy<br />
ienHF hwlf bol idwqf. GrF dIaF CwqF ‘qy<br />
mGory krky aMdr jldIaF msLflF<br />
suwtxIaF ÈurU kr idwqIaF. jykr koeI<br />
bfhr Bwijaf, Aus ‘qy imwtI df qyl iCVk<br />
ky awg lgf idwqI geI. jldy tfier glF<br />
ivc pfey gey. cfry pfsy cIkF, kurlfhtF,<br />
hfVy hI suxfeI idMdy sn pr ienHF ƒ koeI<br />
qrs nf afieaf. TIk iesy qrHF ienHF<br />
iekwly-iekwly Gr ƒ awg dI Byt kIqf.<br />
qkrIbn pUry ipMz ƒ mfr ky ienHF luwtxf<br />
ÈurU kIqf ijs ƒ jo vI cIË hwQ lwgI, Auh<br />
cuwk ky qurdf bixaf.<br />
ieh Drohr sMBflI jf skdI hY.<br />
afpxIaF afAux vflIaF pIVHIaF ƒ ieh<br />
dwsx leI ik nÌrq dy zMgy iensfn hYvfn<br />
bx ky ikwQoN qwk jf skdy hn. ieh bdI<br />
df kflf ichrf sfzIaF afAux vflIaF<br />
pIVHIaF leI sMBfl ky rwK skdy hF ijvyN<br />
jilHaFvflf bfg ivc aMgryËI rfj df kflf<br />
ichrf ajy qwk sMBfilaf ipaf hY. ienHF<br />
sVIaf hvylIaF, AujVy Gr, slvfV iek<br />
vfrI dyKx nfl sfrI khfxI iÌlm dI<br />
qrHF awKF mUhry GuMm jFdI hY. iksy qoN<br />
puwCx dI vI ËrUrq nhIN pYNdI. sfƒ agr<br />
XU[ aYn[ E[ dI mdd lYx dI ËrUrq hovy<br />
qF lY lYxI cfhIdI hY. ieh ‘ijvyN hY, ijQy<br />
hY, ijwdF hY’ EvyN hI cfr-dIvfrI krky<br />
iekwlI-iekwlI iemfrq ƒ ÈIÈy ivc jV<br />
ky afpxIaF afAux vflIaF pIVHIaF leI<br />
sMBfl lYxf cfhIdf hY. ieho ijhf iBafnk<br />
kfrf iksy vI BfeIcfry nfl vfpr skdf<br />
hY. kudrq kdoN puwTf gyVf dy dyvy pqf nhIN<br />
lwgdf. bcf lvo jy Bfrq ƒ tuwtx qoN<br />
bcfAuxf cfhuMdy ho. nhIN qF hor irafsqF<br />
bxn ƒ iqafr KVHIaF ny.<br />
ies kMm leI bhuq sfDnF qy idRVH<br />
ierfdy dI ËrUrq hY. ieh iksy iekwly<br />
afdmI dy vws dI gwl nhIN. iksy suihrd<br />
sMsQf ƒ awgy af ky ieh kMm sMBflxf<br />
pvygf. nhIN qF kuJ sflF qwk ieh Drohr<br />
imwtI ivc iml jfvygI jF imlf idwqI<br />
jfvygI. bfad ivc asIN sfry hwQ mldy<br />
hI rih jfvFgy.<br />
*ieMjInIar mnivMdr isMG<br />
igafspur Auh sLKLs hY ijs dI<br />
bdOlq ipMz hoNd icwlV df KLUnI sfkf<br />
sfhmxy afieaf hY.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (13)<br />
kuJ vI ikAuN nf kr sky mnmohn isMG?<br />
ey[ aYn[ dr<br />
dunIaF Br ivc ÈkqIÈflI lok<br />
pRyÈfn hn. kI afpxy pRBfv aqy ÈkqI dI<br />
vrqoN df afnMd mfnx dI loV hY jF isrÌ<br />
lMmy smyN qoN klpIaF afpxIaF iewCfvF<br />
ƒ pUrf krnf cfhIdf hY jF afpxy pRBfv<br />
dI ies qrHF vrqoN krnI cfhIdI hY ijs<br />
nfl lokF ivc ies qrHF dI hflq pYdf ho<br />
jfvy ik Auh Aus cIË ƒ PVI rwKx leI<br />
mjbUr ho jfx jo AunHF qoN koeI Koh skdf<br />
hovy. iksy ny afpxIaF pRfpqIaF nfl<br />
asl ivc kI kuJ hfsl kIqf hY, koeI<br />
nhIN kih skdf? isafsqdfnF aqy<br />
AudXogF ivc ieh ruJfn iËafdf hY. kMmkfjI<br />
vrgF dy mfmilaF ivc ieh eynf<br />
ivafpk nhIN hY. koeI iksfn afpxf kMm<br />
krn qoN bfad ies ƒ cMgf idn kihMdf<br />
hY. Auh aksr sÉq kMm qoN CuwtI krky<br />
afpxy pirvfr aqy imwqrF nfl smF<br />
ibqfAuNdf hY qy AunHF df iDafn rwKdf hY<br />
aqy jo Aus ny Êlq kIqf huMdf hY, Aus df<br />
ivÈlyÈx krn leI vI Auh hlkI CuwtI<br />
Bfldf hY aqy afpxI mfnisk hflq<br />
suDfrn qoN bfad Auh iËafdf rOick qy<br />
AupXogI kMm krdf hY.<br />
sMsfr bQyry sflF qoN ies qrHF dIaF<br />
iewCfvF qoN pYdf hox vfly dbfa awgy Jukxf<br />
jfxdf hY. kdy koeI ies ivruD bgfvq<br />
krdf hY ijvyN hfl hI ivc imsr ivc<br />
hoieaf ijQy 30 sflF qoN rfÈtrpqI hosnI<br />
mubfrk swqf ‘qy kfbË sI. qbdIlI df<br />
QoVHf ijhf sMkyq imlx ‘qy lokF ny bgfvq<br />
kr idwqI aqy qihrIr cOk ivc iekwTy ho<br />
ky ieÈiqhfrF aqy borzF rfhIN rfÈtrpqI<br />
ƒ qurMq ahudf Cwzx leI ikhf. lIbIaf<br />
ivc nfgirk Èfsn dI bhflI df aMdoln<br />
ÈurU hox qoN bfad arb dunIaf ivc joÈ<br />
pYdf ho igaf. ies ƒ imsr ivc PYlx<br />
ivc iËafdf smF nhIN lwgf. imsr sflF<br />
qoN cwly af rhy abdl nfsr aqy anvr<br />
sdfq dy qfnfÈfhI rfj qoN bfad bdlfa<br />
leI iqafr ho igaf sI. sdfq ny<br />
iejLrfeIl nfl imwqrqf bxfeI sI jo<br />
kuldIp isMG kfhloN*<br />
ipCly kuJ smyN qoN ijs qrIky nfl<br />
ÌOj aMdr iBRÈtfcfr dy ruJfn sfhmxy<br />
afey, Aus ny ÌOj dy aks ƒ Tys phuMcfeI<br />
hY pr ijs qyËI, inpuMnqf, bgYr pwKpfq<br />
aqy pRBfvÈflI ZMg nfl doÈI sfbq hoey<br />
ÌOjI aPLsrF iÉlfÌ smFbwD qrIky nfl<br />
ÌOj dIaF Auc adflqF vwloN kysF df inbyVf<br />
kIqf jf irhf hY, Aus qoN ieh iswD ho jFdf<br />
hY ik ÌOj aMdr kuqfhI krn vfilaF ƒ<br />
hrigË bKiÈaf nhIN jFdf, BfvyN Auh iksy<br />
vI rYNk dy ikAuN nf hox.<br />
iek mhIny aMdr do lYPtInYNt<br />
jnrlF df kort mfrÈl krnf, dyÈ dy<br />
ieiqhfs ivc ies iksm dI pihlI imsfl<br />
hovygI. lYPtInYNt jnrl pI[ky[ rwQ df<br />
suKnf ËmInI Gply dy doÈ ivc kort<br />
mfrÈl krky do sfl dI sInIafrqf ƒ<br />
Gwt krn dy nfl Aus dI 15 sfl dI syvf<br />
vfly pYnÈn lfB ƒ Éqm krn df hukm<br />
POjI Auc adflq ny suxfieaf hY. iesy<br />
qrIky nfl “rfÈn skYm” ivc iGry<br />
lYPtInYNt jnrl aYs[ ky[ sfhnI, ijs<br />
ƒ 31 julfeI 2010 ƒ imltrI ihrfsq<br />
ivc ilaf igaf sI, dy iÉlfÌ kort<br />
mfrÈl dI kfrvfeI ipCly sfl agsq<br />
ivc afrMBI geI sI. qkrIbn 6 mhIinaF<br />
dI kfƒnI kfrvfeI mgroN 18 PrvrI<br />
<strong>2011</strong> ƒ kort mfrÈl krky ÌOj dI Auc<br />
Èfied Aus dy kql df kfrn bxI aqy<br />
hosnI mubfrk ny nfgirk Èfsn ƒ mfnvI<br />
rUp idwqy ibnF hI sflF qwk Èfsn kIqf.<br />
afpxy Èfsn dy afKrI idn Aus ny ieh<br />
aYlfn krky AumIdF vDfeIaF sn ik Auh<br />
tYlIivËn ‘qy af ky afpxy lokF ƒ sMboDn<br />
krygf. ies nfl dunIaF ivc hlcl pYdf<br />
ho geI aqy aflockF ny aMdfËf lfieaf<br />
ik ho skdf hY ik mubfrk Éud<br />
syvfmukq hoxf cfhuMdy hox pr ieh<br />
nhIN vfpiraf. Aus ny aYlfn kIqf<br />
ik Auh sqMbr qwk jdoN coxF krfAux<br />
df pRogrfm hY, AudoN qwk ahudy ‘qy<br />
rihxgy pr agly idn Auh Juk gey<br />
aqy swqf Cz gey.<br />
ies smyN qwk Bfrq ivc vI vwKvwK<br />
ivcfr AuBry ijQy inXimq qOr<br />
‘qy coxF huMdIaF hn aqy rfjnIqk<br />
dlF df swqf ivc afAuxf-jfxf iek<br />
rfjnIqk aml hY ijs ny Bfrq ivc<br />
lokqMqr ƒ gqIÈIl rwiKaf hY. Bfrq<br />
ivc lokqMqr dy ihq ivc jo cMgI gwl<br />
hY, Auh swqfDfrI pfrtIaF df<br />
afAuxf-jfxf hY. imsr ivcly<br />
bdlfa ny Bfrq ivc vI hlcl pYdf<br />
kIqI hY. Auqr pRdyÈ ivc mulfiem<br />
isMG ny mfieafvqI ivroDI aMdoln<br />
ÈurU kIqf hY qF jo mfieafvqI ƒ swqf<br />
Cwzx leI mjbUr kIqf jf sky. smfjvfdI<br />
pfrtI dy sMmyln ivc Aus ny iBRÈtfcfr<br />
aqy inrMkuÈqf dy muwdy AuTfey. kÈmIr<br />
ivc pIplË zYmokRyitk pfrtI dI muKI<br />
mihbUbf muÌqI ny imsr aqy kÈmIr<br />
ivcly ivroD pRdrÈnF ivckfr smfnqfvF<br />
lwBIaF pr Aus dy muwK ivroDI, muwK mMqrI<br />
Aumr abduwlf ny qfanf idMdy hoey ikhf<br />
ik Auh kÈmIr ivc vI ÌOjI Èfsn cfhuMdI<br />
hY ikAuNik Aus dI pfrtI ivroDI iDr ivc<br />
hY. ies qoN iËafdf kuJ nhIN hoieaf. keI<br />
lok jo kuJ imsr ivc vfpiraf, Auho ijhf<br />
bfkI dyÈF ivc vI cfhuMdy hn pr ieh<br />
iËafdfqr arb DrqI qwk hI sImq hY.<br />
sfry sihmq hn ik qfnfÈfhI df sB qoN<br />
adflq vwloN lY[ jnrl sfhnI ƒ brKLfsq<br />
krky iqMn sfl dI bf-muÈwkq kYd suxfeI<br />
geI. kI Bfrq srkfr/sUbf srkfrF ƒ<br />
ies qoN sbk nhIN iswKxf cfhIdf? dyÈ<br />
dI kfƒn pRxflI ivc soD krky arbF-<br />
KrbF dy GutfilaF ivc Èfml nyqfvF aqy<br />
aPsrÈfhI ƒ kfl-koTVIaF ivc bMd<br />
ikAuN nhIN kIqf jf skdf?<br />
ivcfrn dI gwl qF ieh vI hY ik<br />
ijs rPLqfr nfl iBRÈtfcfr, irÈvqKorI,<br />
byeImfnI, cor bfËfrI, luwt-Ksuwt,<br />
smgilMg, bdlfKorI, kql aqy<br />
blfqkfr vrgy inwq nvyN kukrm dyÈ Br<br />
ivc dyKx-suxn ƒ iml rhy hn, Auh<br />
lokqMqrI pRxflI aMdr iksy Kqry qoN Gwt<br />
nhIN smJy jf skdy. afm qOr ‘qy mihsUs<br />
kIqf jFdf irhf hY ik ies iksm dy kFz<br />
rfjsI nyqfvF, aPsrÈfhI, puils aqy<br />
BU-mfPIey afid dI imlI-Bugq df hI iswtf<br />
hn. aPsos dI gwl qF ieh hY ik dyÈ dy<br />
hfkmF ny hux inaFpfilkf aqy ÌOj ƒ vI<br />
afpxI iBRÈt rfjnIqI ivc BfeIvfl bxf<br />
ilaf hY. sfbkf kyNdrI kfƒn mMqrI ÈFqI<br />
BUÈn dy hlPIaf ibafn muqfibk suprIm<br />
kort dy qkrIbn awDy muwK jwj (cIPL<br />
jsits) iBRÈtfcfrI sn aqy hux ÌOj dy<br />
kuJ aiDkfrI vI keI GpilaF df iÈkfr<br />
huMdy jf rhy hn jo dyÈ leI Gfqk hY.<br />
inrsMdyh, ieMdrf gFDI dy rfj ivc<br />
vDIaf jvfb lokqMqr hY.<br />
ivakqIgq qOr ‘qy bdlfa dI<br />
PVPVfht pYdf krn dy ivcfr ƒ hfl hI<br />
ivc sonIaf gFDI ny nvIN gqI idwqI hY.<br />
nvIN idwlI ivc iek XfdgfrI mIitMg dOrfn<br />
Aus ny ikhf ik lok Dn aqy ahudy nfl<br />
icMbVy rihMdy hn. Aus ny ies bfry ieQoN<br />
qwk vI ikhf idwqf ik swqf aqy KuÈhflI<br />
sfrf kuJ nhIN huMdI. ieh sÉq itwpxIaF<br />
hn. nfl hI Aus ny ieh vI ikhf ik swqf<br />
dy suwK dIaF vI afpxIaF Tos sImfvF<br />
hn, iek ibMdU qoN bfad ieh iBRÈt lflc<br />
ivc bdl jFdf hY aqy dunIaf ies mfieaf<br />
jfl ipwCy Bwj rhI hY. ies qrHF dI gwl iksy<br />
dl dy muKI duafrf afpxy smrQkF ƒ kdy<br />
vI nhIN khI jFdI. ieh Èbd hirafxy dy<br />
iek svrgI nyqf dI Xfd ivc hoey sMmyln<br />
ivc khy gey sn ijnHF vwl Gwt hI iDafn<br />
idwqf igaf pr ieh doÈF aqy GpilaF nfl<br />
iGry dyÈ ivc pRsMigk hn.<br />
ieh aihm Èbd iek ÈkqIÈflI<br />
ÈÉsIaq vwloN boly gey hn. ies ‘qy vI<br />
sonIaf gFDI dI AunHF lokF vwloN inMdf kIqI<br />
iBRÈtfcfr viDaf Puwilaf aqy kFgrs dy<br />
cox PMz leI ivdyÈI kMpnIaF qoN drfmd<br />
sOidaF qihq Dn ilaf jFdf irhf. rfjIv<br />
gFDI dy smyN dOrfn vI boPorË qopF KrIdx<br />
smyN 60 kroV dI irÈvq vflf mfmlf<br />
sfhmxy afieaf. hrÈd mihqf dy Èyar<br />
mfrkIt vfly kFz ny lwKF Gr AujfVy, cfrf<br />
Gutflf, XUrIaf Gplf, 2-jI spYktRm afid<br />
arbF/KrbF rupey dy Gply sfhmxy afey.<br />
rfÈtrmMzl KyzF ivc hoeI GplybfËI ƒ<br />
aMqr-rfÈtrI pwDr qk phuMcf idwqf igaf.<br />
ies iksm dy axigxq Gutfly hr idn<br />
sfhmxy af rhy hn. svfl hY ik kI ienHF<br />
GutfilaF `c Èfml rfjsI nyqfvF qy aÌsrF<br />
iÉlfÌ koeI kfrvfeI hoeI? ienHF ƒ jylH<br />
kOx Byjygf? jdoN afvf hI AUq cuwikaf hovy<br />
qF asr ÌOj ‘qy vI pYxf suBfvk ho jFdf hY.<br />
iPr vI avfm ÌOj qoN aYsI AumId nhIN rwKdf.<br />
ÌOj dy kmFzrF ƒ qF afpxy hyTly<br />
rYNkF vfsqy iek afdrÈ ivakqI vflI<br />
aihm BUimkf inBfAuxI huMdI hY. jy idÈfinrdyÈ<br />
dyx vfl Auc aiDkfrI hI afdrÈ<br />
hfAUisMg susfietI, iPr suKnf ËmInI<br />
vfd-ivvfd jF hux kfndIivlI (muMbeI)<br />
plft vrgy GpilaF df iÈkfr ho jfx<br />
qF ies df pRBfv ispfhI qoN lY ky dyÈ<br />
dIaF srhwdF qk pYxf lfËmI hY. iPr<br />
ieh iBRÈt isafsI nyqf aqy imltrI<br />
lIzr ivc Prk kI irhf? ienHF hflfq<br />
jfeygI ijhVy AunHF df ivroD krnf cfhuMdy<br />
hn. Kfs qOr ‘qy Bfjpf aqy Kwby pwKIaF<br />
ivcoN bhuq sfry lokF ny sonIaf gFDI aqy<br />
pRDfn mMqrI zf: mnmohn isMG ƒ pihlF<br />
rfjF ivc aqy bfad ivc kyNdr ivc hox<br />
vflIaF coxF ƒ muwK rwK ky afpxf inÈfnf<br />
bxfAux df ÌYslf kIqf hoieaf hY. bhuq<br />
sfry rfjF ijvyN qfimlnfzU aqy Auqr<br />
pRdyÈ ivc coxF hox vflIaF hn aqy<br />
bfad ivc kuJ sflF qwk dyÈ ivc<br />
afm coxF hoxgIaF. ies leI ivroDI<br />
pfrtIaF afpxI kFgrs ivroDI<br />
muihMm dI ÈurUafq sonIaf gFDI aqy<br />
mnmohn isMG ƒ inÈfnf bxf ky krnf<br />
cfhuMdIaF hn. AunHF ny ies sbMDI koeI<br />
prdf nhIN rwiKaf. Auh socdy hn ik<br />
aijhI muihMm clfAux leI ieh ZukvF<br />
smF hY.<br />
vfkeI ies sfl iek qoN bfad<br />
iek sfhmxy afey GpilaF ny AunHF<br />
ƒ aijhI muihMm clfAux leI<br />
AuqÈfihq kIqf hY. ienHF GpilaF<br />
ivc vwK-vwK qrHF dIaF pfrtIaF<br />
Èfiml hn pr ienHF nfl kFgrs<br />
ƒ sB qoN vwD nuksfn phuMicaf hY.<br />
Bfjpf ivruD vI iBRÈtfcfr dy doÈ<br />
lwgy hn. Kwby pwKI vI ies sbMDI<br />
rwiKafqimk hflq ivc hn. ieh sfrf<br />
kuJ Aus smyN vfpr irhf hY jdoN dyÈ<br />
afriQk punrbhflI aqy vDyry nOkrIaF<br />
dy mOky pYdf krn leI XqnÈIl hY.<br />
ies aflocnf nfl lfËmI qOr ‘qy<br />
swqfDfrI pfrtI ƒ nuksfn phuMcygf pr<br />
Enf nhIN ijMnf ivroDI iDr cfhuMdI hY. pRDfn<br />
mMqrI zf: mnmohn isMG cMgy aks vfly<br />
bMdy hn. ieQoN qwk ik amrIkf dy<br />
rfÈtrpqI brfk Ebfmf vI ieh kihMdy<br />
hn ik jdoN zf: mnmohn isMG boldy hn<br />
qF pUrf sMsfr suxdf hY. ieh bhuq hI<br />
Aucy pwDr dI pRsMsf hY. iPr vI aflocnf<br />
ieh ho rhI hY ik jykr Auh ieMny ÈrIÌ<br />
aqy iKmHF kr dyx vfly nf huMdy ijvyN Auh<br />
aksr huMdy hn qF ies qrHF dy Gply nf<br />
ivc kI iBRÈt ÌOjI aÌsr afpxI kmFz<br />
df mnobl Aucf kr skxgy? kI ies df<br />
asr lVfeI dy mYdfn jF aMdrUnI<br />
surwiKak cuxOqIaF ƒ nijwTx smyN nhIN<br />
pvygf? dUsrf pihlU ieh vI hY ik keI<br />
vfrI afm ivakqI vI ieh mihsUs krdf<br />
hY ik ÌOjF vfsqy jo rfkt, qopF,<br />
hYlIkptr, px -zuwbIaF, golf bfrUd,<br />
sfËo sfmfn, qfbUq aqy imjLfeIlF afid<br />
hiQafrF dI KrIddfrI dI vwzI iËMmyvfrI<br />
ÌOj dI hI hY pr aijhf nhIN hMudf. ies<br />
KrIdo-ProKq dI iËMmyvfrI kyNdr srkfr<br />
dI huMdI hY. keI vfrI qF PYslf pRDfn<br />
mMqrI pwDr ‘qy vI huMdf hY ijvyN boPorË<br />
qopF KrIdx smyN vfpiraf. iPr vI<br />
aÉiqafr muqfbk iek kmFizMg aÌsr<br />
qoN lY ky sYnf, nyvI qy hvfeI ÌOj dy muKI<br />
dI pwDr qk vI rfÈn pfxI, qyl, vrdIaF<br />
aqy hor anykF vsqUaF KrIdx smyN<br />
GplybfËI vfly ikwsy sfhmxy afAuNdy hn.<br />
sfzy rfjsI nyqfvF ƒ ies gwl df<br />
aihsfs hoxf cfhIdf hY ik iBRÈtfcfr,<br />
aiqvfdIaF, nkslbfVIaF, vwKvfdIaF ƒ<br />
srhwdoN pfr lFGf dyx ivc shfeI huMdf hY<br />
aqy ies dy nfl hI guaFZI mulkF vwloN<br />
smuMdrI qwtF Aupr hmlfvrF ƒ Dkylx<br />
aqy golf-bfrUd phuMcfAux ivc mdd imldI<br />
hY. iBRÈtfcfr, ijwQy mflI ivkfs `c rukfvt<br />
bxdf hY, AuQy ÌOjF dy afDuinkIkrn ivc<br />
dysL drpx<br />
vfprdy. jdoN ies qrHF dI ibafnbfËI ho<br />
rhI sI qF mnmohn isMG ny ieh afiKaf<br />
sI ik Auh afAux vfly smyN ivc Auh afpxy<br />
mMqrI mMzl df punrgTn krngy. jdoN<br />
ieh qbdIlI aml ivc ilaFdI geI qF<br />
ieh PËUl dI kvfied hI sfbq hoeI. mMqrI<br />
mMzl ivc Èfiml mMqrIaF dy nfvF ƒ hI<br />
kuJ hwd qwk Aupr hyTF kr idwqf igaf.<br />
ieh aijhf Pyrbdl nhIN sI ijs ƒ<br />
Pyrbdl afiKaf jFdf. ieh puwiCaf jf<br />
irhf hY ik mMqrI mMzl ivc nOjvfn aqy<br />
pRiqBfÈIl lok ikwQy hn? kuJ lok ies<br />
gwl ‘qy vI hYrfn hn ik ieh Pyrbdl<br />
ikAuN kIqf igaf?<br />
sonIaf gFDI dI aflocnf Gwt ho rhI<br />
hY. Auh swqf qoN dUr rih ky aflocnf qoN<br />
bcx ivc sPl rhI hY ikAuNik ipClIaF<br />
coxF qoN bfad vI Aus ny pRDfn mMqrI df<br />
ahudf lYxf svIkfr nhIN sI kIqf. aijhy<br />
bhuqy isafsqdfn nhIN hn jo ies qrHF<br />
dI kurbfnI kr skdy hox. iPr vI lok<br />
ies gwl dI AuzIk kr rhy hn ik Auh<br />
afpxI pfrtI df kI krygI? hor pfrtIaF<br />
ƒ vI nvyN KUn dI ieMqËfr hY.<br />
jdoN ivroDI iDr vI kuJ nvF socdI<br />
hY qF Aus dI soc atl ibhfrI vfjpfeI<br />
qoN awgy nhIN jFdI ijhVy rfjnIqk qOr<br />
‘qy syvf mukq hox qoN bfad alwg rih<br />
ky afpxf jIvn bqIq kr rhy hn. AunHF<br />
dI vwzI pRfpqI ieh sI ik AunHF ny afpxI<br />
agvfeI vflI gTjoV dI srkfr ƒ ibhqr<br />
ZMg nfl clfieaf. zf[ mnmohn isMG<br />
AunHF qoN Gwt iksmq vfly sfbq hoey hn.<br />
pihlI gwl ieh ik Auh bhuq iËafdf ÈrIÌ<br />
hn. dUjI gwl ieh ik AunHF ƒ bhuq hI<br />
KfihÈF vfly bMidaF Èrd pvfr, kruxfinDI<br />
aqy mmqf bYnrjI afid nfl nijwTxf pY<br />
irhf hY ijhVy afpxIaF pfrtIaF leI<br />
vDyry kuJ hfsl krnf cfhuMdy hn. gTjoV<br />
srkfrF ƒ clfAuxf hmyÈf hI sOKf nhIN<br />
huMdf. aglIaF coxF qoN bfad vI gTjoV<br />
srkfr hI bxn dI sMBfvnf hY pr svfl<br />
ieh puwiCaf jf irhf hY ik aglI gTjoV<br />
srkfr bxfeygf kOx?<br />
ÌOjI adflqF dI qrË ‘qy hox iBRsLt nyqfvF bfry ÌYsly<br />
dyrI df aihm kfrn bxdf hY.<br />
loV hY ik sMsd vloN srbsMmqI nfl<br />
iBRÈtfcfr ivruD ivÈyÈ kfƒn bxf ky iek<br />
suqMqr kimÈn kfiem kIqf jfvy ijs ivc<br />
iemfndfr, inrpwK qy inwzr mYNbr inXukq<br />
kIqy jfx jo smFbwD qrIky nfl iBRÈt<br />
ivakqI dy kysF df inbyVf kr skx.<br />
kuJ sfl pihlF ‘qihlkf kFz’ smyN<br />
irÈvqKorI dy msly ivc ibRgyzIar qk<br />
dy rYNkF vfly aiDkfrIaF df kort mfrÈl<br />
kr idwqf igaf sI. keIaF ƒ qF jylH dI<br />
hvf KfxI peI sI. loV ies gwl dI hY ik<br />
afrmI aYkt vFg dyÈ ivc vwKrf sÉq<br />
kfƒn bxf ky ibnf pwKpfq aprfDI rfjsI<br />
nyqfvF/iBRÈtfcfrIaF ƒ sËf idwqI jfvy.<br />
kuJ smF pihlF pRDfn mMqrI zf[<br />
mnmohn isMG ny GutfilaF dy sMdrB ivc<br />
ikhf sI, “CotIaF mwCIaF qF jfl ivc<br />
kfbU af jFdIaF hn pr vwzIaF mwCIaF<br />
qF PsdIaF hI nhIN.” agr ierfdy nyk<br />
hox qF mgrmwC vI kfbU kIqy jf skdy<br />
hn. sfÌ suQry aks vfly jfxy jFdy zf[<br />
mnmohn isMG qF ÈfierI dy bhuq ÈOkIn<br />
hn. iewQy iek AurdU iÈar ZuwkvF hovygf:<br />
“qUM ieDr-AuDr kI nf bfq kr<br />
iXh bqf ik kfrvF ikAuN lUtf?<br />
hmyN rfhjnoN sy grj nhIN<br />
qyrI rfhbrI kf svfl hY.<br />
*ibRgyzIar (irtf[)
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (14)<br />
pfl isMG qy pflf isMG dy pwly pey pCqfvy?<br />
pMQk lIzriÈp dy avYVy suBfa bfry<br />
ieh kusYlI ijhI ivaMg-itwpxI suxI qF<br />
mYN pihlF vI hoeI sI pr pRo[ ikRpfl isMG<br />
bzUMgr ny mYnUM ikqfb KolHI bYTf dyK ky<br />
ijs nftkI-aMdfË nfl ieh iPr duhrfeI,<br />
myrI ismRqI ivc ieh icwty kfgË ‘qy gUVHy<br />
kfly awKrF vFg AukrI geI. jdoN vI iksy<br />
Blymfxs buwDIjIvI nfl ieh ‘Bfxf’<br />
vfprdf dyKdf hF qF myrIaF awKF awgy<br />
AuhI idRÈ af jFdf hY.<br />
ÈRomxI kmytI dy jnrl iejlfs ivc<br />
Èfml hox leI mYN sRI aMimRqsr phuMicaf<br />
hoieaf sF. rfq df pRÈfdf-pfxI Ckx<br />
AuprMq, gurU hrgoibMd invfs ivc afpxI<br />
irhfieÈ vfly kmry aMdr bYTf koeI<br />
ikqfb pVH irhf sF. lFgrI ny cfh lY ky<br />
afAuxf sI, ies leI kmry df drvfËf<br />
Kuwlf hI rwiKaf hoieaf sI. mYNbrF dI<br />
irhfieÈ afid df bMdobsq krdy iPrdy<br />
pRo[ ikRpfl isMG bzUMgr (jo AunHIN idnIN<br />
ÈRomxI kmytI dy pRDfn sn) keI vfr<br />
iewDr-AuDr nUM lMGy. hwQ ivc iqMn PuwtI<br />
sRI sfihb PVI ‘cfxcwk Auh myry kmry<br />
ivc af vVy. afAuNidaF hI AunHF ny JutkI<br />
mfr ky myry hwQoN ikqfb PV leI.<br />
muskRfAuNidaF ivaMgfqmk lihËy ‘c boly,<br />
”isMGf, ikqfbF pVHn df kMm Cwz dyvyN qF<br />
cMgf rhyNgf. afpxy ‘pMQ’ ivc (Bfv akflI<br />
dl ‘c) pVHn-puVHn vfilaF nUM cMgf nhIN<br />
smiJaf jFdf. ijhVf buwDIjIvI bxn dI<br />
koiÈÈ kry, Aus nUM Jwt bfhr df rsqf<br />
idKf idwqf jFdf hY. …ies krky ieh ‘puwTf<br />
kMm’ nf hI kiraf kr. jy akflI isafsq<br />
ivc cfr idn rihxf aY qF!”<br />
mnoivigafnI dwsdy hn ik mËfk<br />
dI cfÈxI ivc lpyt ky khI geI gwl ivc<br />
drasl aYnf kOVf swc Cuipaf huMdf hY<br />
ik ijs nUM iksy hor ZMg nfl bfhr kwiZaf<br />
hI nhIN jf skdf. aijhI gwl suxn vflf<br />
jykr sih igaf qF sih igaf. agr Auh<br />
agly dy gl pY jfey qF ‘hfsy df mVHfsf’<br />
bx igaf kih idwqf jFdf hY. pRo[ bzUMgr<br />
df Aukq qnËIaf ibafn iesy pirpyK ivc<br />
piVHaf suixaf jfx vflf hY.<br />
iswK isafsq dy ieiqhfs vwl nËr<br />
mfiraF ieh gwl icwty idn vFg spwÈt<br />
idsdI hY ik ies ipV ivc isrP AunHF<br />
buwDIjIvIaF dy hI ‘pYr lwgy’ ijhVy<br />
sQfpqI dI sur ivc sur imlfAuNdy rhy.<br />
ijs iksy ny vI sQfpqI dI bjfey pMQk<br />
ihwqF vwl mUMh kiraf, Aus df jldI hI<br />
ibsqrf gol kr idwqf jFdf irhf. jy iksy<br />
nUM mËbUrIvs dl ivc ‘rwKxf’ vI ipaf<br />
qF Aus nUM Puwt-notF ivc hI QF idwqI geI.<br />
ies Coty ijhy lyK ivc sQfpqI dy Duws-mfr<br />
rvweIey df iÈkfr hox vfilaF df vyrvf<br />
nhIN idwqf jf irhf. isrdfr kpUr isMG, s[<br />
gurqyj isMG afeI[ey[aYs[, zf[ gurbcn<br />
isMG ‘bcn’, s[ hirMdr isMG nfrvy jF<br />
pRoPYsr drÈn isMG horF nfl ikMj bIqI?<br />
iehdy bfry sfiraF nUM hI pqf hY.<br />
ieQy qF Aukq buDIjIvIaF dI lVI<br />
ivc afpxy nfm joVn jf rhy mOjUdf dOr<br />
dy do buDIvfnF df iËkr krn lwgf hF.<br />
pihly df nF hY s[ pfl isMG puryvfl, jo<br />
kYnyzIan iswK hn. s[ puryvfl dy idl<br />
ivc cfa AuiTaf ik mYN afpxI syvfmukqI<br />
kOm dy lyKy lf idaF. ieiqhfs,<br />
imiQhfs, Kgol qy BUgol iviÈaF df<br />
gihr-gMBIr muqfilaf kr cuky s[<br />
puryvfl ny iswK kOm df afpxf kYlMzr<br />
bxfAux df bIVf cuwikaf. virHaF dI imhnq<br />
nfl AunHF nfnkÈfhI kYlMzr iqafr krky<br />
kOm dI JolI pfieaf.<br />
pMQk rvfieqF aqy prMprfvF df<br />
pflx kridaF ies dI Drm-pRcfr<br />
kmytI, ÈRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI,<br />
idwlI iswK gurduafrf pRbMDk kmytI, isMG<br />
sfihbfn aqy iswK ivdvfnF dI igafrF<br />
mYNbrI kmytI vloN gMBIrqf nfl prKpVcol<br />
kIqI geI. rfvF qy suJfa vI mMgy<br />
gey. afKr sMn 2003 ivc pMQk-jugiq<br />
muqfibk ies nUM sRI akfl qÉq sfihb<br />
qoN jfrI kr idwqf igaf. pMjfb aqy kyNdr<br />
dIaF srkfrF vloN vI ies kYlMzr nUM<br />
mfnqf iml geI. iswKF dI icrokxI mMg<br />
BfeI puryvfl ijhy ivdvfn dI Gflxf ny<br />
pUrI kr idwqI.<br />
iswK sPF ivc ies buwDIvfn df ho<br />
irhf mfx siqkfr, AunHF lokF koloN<br />
brdfÈq nf hoieaf, ijhVy iswKI nUM<br />
imlgoBf ijhf rUp dyeI rwKxf cfhuMdy ny.<br />
swqF sflF bfad 2010 ivc af ky AunHF<br />
qfkqF ny sQfpqI nUM afpxy lwKF ÈrDflUaF<br />
dIaF votF df nwko-nwk Biraf Jolf idKf<br />
pfl isMG puryvfl pflf isMG PrFs<br />
ky, kYlMzr dI rUh df hI kql krvf idwqf!<br />
mumikn hY ik ies iGnfAuxI hrkq df<br />
sB qoN vwD duwK BfeI pfl isMG nUM hI hoxf<br />
sI. so Auh kYnyzf qoN Aucycy pMjfb phuMcy<br />
qF ik kYlMzr dIaF kiQq soDF nfl BivwK<br />
ivc pYdf hox vfly rOl-GcOly bfry<br />
ivsQfr sihq jfxkfrI idwqI jf sky pr<br />
AunHF nUM AuzIky ibnf hI ‘gulfmF’ idaF<br />
dfsF’ ny nvyN sfl df BgvF kYlMzr jfrI<br />
kr idwqf!<br />
Xfd rhy, iesy iswK skflr vloN iqafr<br />
kIqf igaf ihËrI kYlMzr ieslfmI jgq<br />
ny KuÈI KuÈI pRvfn kr ilaf hY pr Aus (s[<br />
puryvfl) dI afpxI kOm dy GVMm cODrI,<br />
Auhdy pwly pCqfvy pfAux ‘qy quly pey hn.<br />
kYnyzIan iswK pfl isMG qoN bfad<br />
aglI dfsqF hY iewk PrFsIsI iswK BfeI<br />
pflf isMG dI jo swT sfl dI bËurg Aumry<br />
afpixaF dI srkfr dy Ëulmo-isqm sih<br />
irhf hY. ieMglYNz dy aKMz kIrqnI jQy dy<br />
aMimRqf pRIqm qy sfihr luiDafxvI df ieÈk<br />
KuÈvMq isMG<br />
koeI smF sI jdoN mYN aMimRqf pRIqm<br />
qoN bhuq pRBfivq hoieaf sF. Auh mDry<br />
kwd dI gorI aqy sohxI ËnfnI hox dy<br />
nfl-nfl vrosfeI kivqrI sI pr<br />
khfxIkfr mfVI sI. Auh isrÌ pMjfbI<br />
ivc ilKdI sI ijs krky pMjfb qoN bfhr<br />
Aus ƒ Gwt lok hI jfxdy sn. mYN Aus<br />
dIaF ilKqF df aMgryËI ivc qrjmf krn<br />
dI iËMmyvfrI Et leI qF jo Aus dy pfTkF<br />
df Gyrf aMgryËI bolx vfilaF qwk vsIh<br />
ho sky. sB qoN pihlF mYN Aus dy nfvl<br />
‘ipMjr’ df qrjmf kIqf. ies dIaF keI<br />
ijldF CpIaF. ies qoN bfad mYN Aus dIaF<br />
keI kivqfvF df qrjmf kIqf.<br />
jdoN Aus ƒ pRDfn mMqrI nrismhf<br />
rfE ny igafnpIT purskfr nfl<br />
snmfinq kIqf qF ikqfbcy ivc ieh<br />
kivqfvF vI CfpIaF geIaF. mYN ienHF<br />
ikqfbF dI kmfeI ivcoN ihwsf lYx qoN<br />
ienkfr kr idwqf. ies dy ievË ivc mYN<br />
Aus qoN mMg kIqI ik Auh afpxI ieÈkIaf<br />
iËMdgI bfbq mYƒ swc swc dwsy ikAuNik<br />
Aus nfl keI nfm juVdy rhy sn. Aus ny<br />
myry svflF dy jvfb ivc ieko nfm<br />
dwisaf-sfihr luiDafxvI. ieh jfxkfrI<br />
vI Aus ny KLqo-ikqfbq rfhIN hI idwqI.<br />
AunHF dovF ny afpxy irÈqy ƒ pUrnqf dyx<br />
df ÌYslf kIqf. iesy mksd nfl sfihr<br />
bMbeI qoN idwlI afieaf aqy hotl<br />
klfirËs ivc Tihiraf. aMimRqf afpxfafp<br />
smrpx krn dy ierfdy nfl geI.<br />
Auh kuJ smF iekwTy rhy pr AunHF ivc<br />
ijsmfnI sFJ nhIN hoeI. mYN Aus dI gwl<br />
qoN inrfÈ hoieaf aqy itwpxI kIqI, “jy<br />
sB kuJ ieMnf hI hY qF mYN qyrI ieÈkIaf<br />
iËMdgI bfbq zfk itkt dy ipwCy hI ilK<br />
skdf hF.” Aus ƒ myrf incoV psMd<br />
afieaf. Aus ny afpxI svY jIvnI df<br />
nfm ‘rsIdI itkt’ rwiKaf.<br />
hux anUp sMDU ny sfihr dI jIvnI<br />
ilKI hY ijs ƒ cyqnf pRkfÈn, luiDafxf<br />
ny ‘lfeIPL aYNz lv afPL sfihr<br />
luiDafxvI’ dy isrlyK hyT Cfipaf hY.<br />
ies ikqfb ivc aMimRqf nfl Aus dy ieÈk<br />
df ikwsf vwKry ZMg nfl pyÈ hoieaf hY.<br />
sMDU ny ikqfb Auqy cMgI imhnq kIqI hY<br />
aqy sfihr dI iËMdgI qy kMm df PLYslfkun<br />
ibrqFq iliKaf hY. ikqfb ivc romn<br />
AurdU ivc sfihr dI ÈfierI dy bhuq sfry<br />
hvfly idwqy gey hn. ieh ikqfb 8 mfrc<br />
<strong>2011</strong> ƒ sfihr dy 90vyN jnm idn mOky<br />
irlIË kIqI jfvygI.<br />
sfihr (jfdUgr) luiDafxy dy amIr<br />
jgIrdfr df igafrvIN GrvflI srdfr<br />
bygm qoN ieklOqf puwqr sI. Aus dy mfipaF<br />
df qlfk ho igaf. sfihr ny afpxI mF<br />
nfl rihx df ÌYslf kIqf. mYN rÌIk aqy<br />
Pfiqmf ËkrIaf dy Gr sfihr ƒ pihlI<br />
vfr imilaf. Aus vyly qwk Auh ihMdI<br />
iPlmF df nfmI Èfier bx cuwikaf sI aqy<br />
juhU ivc vwzy bMgly ivc rihMdf sI. mYƒ<br />
mihsUs hoieaf ik Auh quxkimËfj bMdf<br />
hY jo kdy ruwKf vI ho skdf hY. Aus ny<br />
sfƒ afpxy Gr rfq dy Kfxy leI swdf<br />
idwqf. AuQy myrI mulfkfq Aus dI mF aqy<br />
iek hor jvfn aOrq nfl hoeI. mYN aMdfËf<br />
lgfieaf ik dUjI aOrq Aus dI mF dI<br />
BqIjI jF BfxjI sI. Aus dI mF ny mYƒ<br />
ikhf ik mYN sfihr ƒ iËafdf Èrfb pIx<br />
qoN rokF. mYN aijhf krn df ËoÉm nhIN<br />
AuTfieaf. mYƒ lwgdf sI ik sfihr mYƒ<br />
jvfb dyvygf ik mYN afpxy kMm nfl kMm<br />
rwKF. ieh vI ho skdf sI ik Auh mYƒ<br />
GroN bfhr kwZ idMdf.<br />
mYNbrF vloN idwqI geI jfxkfrI anusfr<br />
PrFs dy nfgirk BfeI pflf isMG ny qIhpYNqI<br />
sfl ivdyÈF ivc ikrq-ivrq<br />
kridaF nfloN nfl gurmiq pRcfr dI syvf<br />
kIqI. amrIkf, kYnyzf, XU[ky[, PrFs,<br />
jrmnI, nfrvy aqy ietlI afid pMdrFvIh<br />
mulkF ivc AunHF iswK Drm dy pRcfrpRsfr<br />
leI axQk Gflxf GflI. iswK<br />
XUQ kYNpF rfhIN nOjvfnF nUM iswK ivrsy<br />
nfl joiVaf. Coty bwicaF nUM gurbfxI<br />
kIrqn aqy gqky dI isKlfeI idwqI.<br />
ivdyÈF ivc cldy ryzIE, tI[vI[ styÈnF,<br />
aKbfrF aqy rsfilaF rfhIN iswK ivrsy<br />
bfry cyqMnqf jgfeI.<br />
Aumr dy ies afKrI pVfa ivc<br />
phMuc ky AunHF qoN iewk ‘vwzI glqI’ ieh<br />
ho geI ik PrFs df nfgirk huMidaF, AunHF<br />
afpxI ijLMdgI dIaF afKrI ÈfmF mfdryvqn<br />
pMjfb ivc ibqfAux dI Xojnf bxf<br />
leI. ieh Xojnf bxfAux leI AunHF dy<br />
idlo-idmfg Aupr pMjfb qoN afAuNdIaF<br />
kulihxIaF ÉbrF ny vDyry jor pfieaf.<br />
so, BfeI pflf isMG jf phuMcy afpxy puÈqYnI<br />
ipMz ZMzo vfl (nyVy Èfh kot), ijlHf<br />
jlMDr. ipMz phuMc ky vI AunHF afs-pfs<br />
dy ielfikaF ivc gurmiq pRcfr dI lihr<br />
clf idwqI. gurmiq tRyinMg kYNp, gqkf<br />
mukfbly aqy dsqfr mukfbly ÈurU krvf<br />
ky piqqpuxy nUM TwlH pfeI. loVvMd grIb<br />
bwicaF dIaF PIsF aqy hor skUlI Krcy<br />
vI dyxy ÈurU kr idwqy. gwl kI, QoVy smyN<br />
ivc hI Auh afpxy ielfky ivc ‘syvfdfr<br />
bfbf jI’ vjoN pRiswD ho gey.<br />
jfgdI ËmIr vflf cyqMn iswK hox<br />
nfqy AunHF kOm dIaF kyNdrI sMsQfvF dI<br />
iswK isafsqdfnF hwQoN ho rhI durvrqoN<br />
df noits ilaf. ies mMdBfgy ruJfn nUM<br />
rokx ihwq pRcfr arMiBaf. ieMny nfl Auh<br />
‘sQfpqI’ dIaF awKF ‘c rVkx lwg pey.<br />
afpxy ipMz lfgy AunHF ny kuJ jLmIn KrIdI.<br />
iesy tukVy nUM iewk sQfnk akflI jQydfr<br />
KrIdxf cfhuMdf sI. rihxf diraf ivc<br />
pr mgrmwC nfl vYr? Aus akflI afgU<br />
ny BfeI sfihb vloN kIqI jf rhI inÈkfm<br />
syvf dI pRvfh nf kridaF, AunHF ivruD<br />
ÃÄ siqgur pRsfid]<br />
iblfvl mhlf 5<br />
rfiK lIey siqgur kI srx]<br />
jY jYkfr hoaf jg aMqir pfrbRhm<br />
myro qfrx qrx] rhfAu]<br />
ibsÍMBr pUrn suKdfqf sgl<br />
smgRI poKx Brx]<br />
Qfn QnMqir srb inrMqir bil bil<br />
jfeI hir ky crx]<br />
jIa jugiq vis myry suafmI srb<br />
isiD qum kfrx krx]<br />
afid jugfid pRB rKdf afieaf hir<br />
ismrq nfnk nhI zrx]<br />
sfihb sRI gurU arjn dyv ies<br />
pfvn Èbd aMdr Aus mfilk dI isÌqslfh<br />
krdy hn ik pUry gurU dI imhr qoN<br />
ibnF pRBU pRfpqI asMBv hY. hy BfeI,<br />
ieh sMsfr iek smuMdr dI inafeIN hY<br />
ijs ivcoN pfr Auqrnf bhuq muÈkl hY<br />
pr ijnHF jIvF ‘qy Aus pRBU dI ikRpfidRÈtI<br />
ho jFdI hY, AunHF ƒ pRBU afp hI<br />
pUry gurU dI Èrx ivc lY jFdf hY aqy<br />
gurU dI imhr sdkf jd jIv ismrn<br />
krdf hY qF pRBU Aus ƒ sMsfr smuMdr<br />
ivc zuwbx qoN bcf lYNdy hn. iesy leI<br />
jgq ivc pRBU dI jY-jYkfr vI ho rhI<br />
hY.<br />
ibsÍMBr pUrn suKdfqf sgl<br />
smgRI poKx Brx]<br />
ilKqum<br />
qrlocn isMG dupflpur<br />
JUTy mukwdmy drj krvf idwqy. AunHF ‘qy<br />
ijsmfnI qÈwdd kIqf igaf aqy AunHF nUM<br />
ËlIl krn leI koeI ksr bfkI nf CwzI.<br />
Auh icwtI dfhVI lY ky pMjfb dy TfixaF qy<br />
jylHF ivc rul rhy ny!<br />
dwisaf jFdf hY ik ipMz ZMzo vfl dy<br />
sO qoN vwD gvfh AunHF dy hwk ivc KVHy hn<br />
qy BfeI sfihb nUM inrol Dfrimk pRcfrk<br />
dws rhy hn pr AunHF dI ikqy suxvfeI<br />
nhIN ho rhI. nf iksy ÈRomxI kmytI mYNbr<br />
aqy nf hI iksy sMq bfby ny AunHF dI irhfeI<br />
leI avfË bulMd kIqI. hor qF hor ivdyÈF<br />
ivc afey idn nvyN nvyN ahudydfr Qfpx<br />
vflIaF aYn[afeI[afr[ sBfvF ny vI BfeI<br />
pflf isMG nfl ho rhI Dwky ÈfhI ivruD<br />
koeI cfrfjoeI nhIN kIqI. kI BfeI sfihb<br />
aYn[afr[afeI[ nhIN hn? hF, AunHF dIaF<br />
DIaF ‘qy irÈqydfr pukfrF kr rhy hn.<br />
ivdyÈF dIaF pMjfbI aKbfrF ivc Auh ieh<br />
mslf AuTf rhy hn.<br />
pfl isMG qy pflf isMG dovyN purfqn<br />
isMGF vFg bulMd hONsly vfly hn. Auh kOm<br />
dy BivwK nUM smripq ho ky syvf ivc juty<br />
hoey hn. iesy kfrn kOm dI kyNdrI kmFz<br />
‘qy kfbj iDrF, AunHF nUM hfÈIey ‘qy Dwk<br />
rhIaF hn. ieh dovyN sUrmy, zrn, iJjkx<br />
jF hMBx vfly qF nhIN jfpdy pr afpixaF<br />
hwQoN durgq huMdI dyK ky, kdy nf kdy iksy<br />
GVI Auh socdy jrUr hoxgy ik hy klgI<br />
vfilaf! afpxI kOm dI syvf bdly sfzy<br />
pwly pCqfvy ikAuN pY rhy hn?<br />
rfiK lIey siqgur kI srx[[[<br />
Qfn QnMqir srb inrMqir bil bil<br />
jfeI hir ky crx]<br />
hy BfeI, sfry jgq df pflxhfr<br />
gurbfxI igafn<br />
pRBU srb ivafpk hY aqy suwKF df dfqf<br />
hY. ies sMsfr dI ipRqpflnf krn vfly<br />
sfry pdfrQ vI Ausy dy hwQ ivc hn. Auh<br />
pRmyÈvr pRBU hr QF aqy sBnF jIvF ivc<br />
iek rs vws irhf hY. iesy leI hy BfeI,<br />
Aus sohxy pflxhfr pRBU dy sohxy crnF<br />
qoN bilhfr aqy sdky jfxf cfhIdf hY.<br />
gurU jI df Purmfn hY:<br />
jIa jugiq vis myry suafmI srb<br />
isiD qum kfrx krx]<br />
afid jugfid pRB rKdf afieaf hir<br />
ismrq nfnk nhI zrx]<br />
hy myry pRBU jIAu, ies sMsfr dy<br />
jIvF dI jIvn jugiq vI qyry hI vws ivc<br />
hY. sfrIaF qfkqF vI qyry hI kol hn<br />
aqy qUM hI ies sMsfr ƒ pYdf krn vflf<br />
hY. hy nfnk, Auh srbivafpk pRBU ÈurU<br />
qoN hI afpxI Èrx ipaF dI lfj rwKdf<br />
afieaf hY aqy Aus df nfm jp ky koeI<br />
vI zr nhIN rihMdf! qF qy AuhdI Èrx<br />
ivc hI rihxf cfhIdf hY.<br />
-bIbI surjIq kOr, sYkrfmYNto<br />
Pon:916-687-3536
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (15)
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (16)<br />
poxf ivcfrf sdIaF qoN sfzIaF<br />
rotIaF sFBdf af irhf hY. clo awj ies<br />
dI hI sfr lYNdy hF. QoVf ijhf ghu nfl<br />
ivcfrn ‘qy pqf lgdf hY ik rotIaF nUM<br />
lpytf mfrn vflf kMm qF ies dI vgfr<br />
hY, ies df asl kMm hor hI hY qy Auh hY<br />
lwsI ivcoN pfxI kZxf. poxy ivc lwsI pf<br />
ky, Aupr gwT mfr ky qy idn Br leI<br />
kIlI nfl Pfhy tMg ky ies ivcoN iqRp iqRp<br />
pfxI cuaf ilaf jFdf hY. bfkI bcy Pokt<br />
nUM keI lok bVy hI snmfnXog sLbd nfl<br />
pukfrdy hn-pnIr. ies pnIr ivc muV<br />
pfxI pf ky ies nUM mMiQaf arQfq<br />
irVikaf jFdf hY qF jf ky idn Br dI<br />
AuzIk ipCoN pMjfbIaF dI vwzI inafmq<br />
bxdf hY, Kwtf. sLfied Kwtf AuzIkxf<br />
muhfvrf iesy qoN bixaf hY. AuNj lMgr<br />
ivc Kwty dI bysbrI nfl AuzIk kIqI jFdI<br />
hY, aOrqF qF vYsy hI KwtIaF cIjLF dIaF<br />
ctorIaF huMdIaF hn, jdik mrdF ny<br />
ipClI rfq lfhx[[[!<br />
Kwty leI vI iek snmfnXog sLbd<br />
vriqaf jFdf hY, mTf. Kwty nUM mTf kihx<br />
nfl ieh imwTf nhIN ho jFdf ikAuNik ies<br />
df imwTy nfl koeI sbMD nhIN. mTf sLbd<br />
sMsikRq DfqU mMQ qoN bixaf hY ijs df<br />
mqlb ihlfAuxf, GumfAuxf, rgVnf,<br />
irVkxf afid huMdf hY. mMQn vI iesy DfqU<br />
qoN bixaf hY ijs qoN awgy mMQnI qy iPr<br />
mDfxI sLbd bx igaf. so qQfkiQq pnIr<br />
nUM mMQy jfx krky hI Kwtf, mTf khfieaf.<br />
pr lwsI hI ikAuN, kOx rokdf hY<br />
amlIaF nUM poxy nfl mly hoey zoizaF nUM<br />
puxn qoN? iPr Blvfn sLrdfeI vI iesy<br />
nfl puxdy hn. qlfa dy iknfry iesqrIaF<br />
dy iesLnfn leI bxfey prdydfr sQfn nUM<br />
vI poxf ikhf jFdf hY. prdy ivc Coty Coty<br />
CykF rfhIN pfxI aMdr Jrdf rihMdf hY.<br />
ies qoN hI sfnUM iek hor sLbd df iKafl<br />
afAuNdf hY, cfh-poxI. Pokt cfh pwqI nUM<br />
vwK krky ivcoN pIx vflI cfh kwZ leI<br />
jFdI hY. ies qrHF do poixaF qy iek poxI<br />
dy pRkfrj ivc ijs ikiraf dI sfnUM<br />
smfnqf idKfeI idMdI hY Auh hY, puxnf.<br />
puxn dI ikiraf rfhIN asIN iksy pdfrQ<br />
ivcoN axcfihaf mfdf kZdy hF. pMjfbI<br />
ivc puxnf sLbd afm qOr ‘qy qrl pdfrQ<br />
leI hI vriqaf jFdf hY jd ik Cfnxf<br />
Tos cIjLF leI. lfKixk arQF ivc asIN<br />
pux-Cfx sLbd iksy msly afid dI GoK<br />
afeI[jI[ sMjIv kflVf pMjfb<br />
puils dy AunHF cMd ku puils aÌsrF<br />
ivcoN iek hY jo afpxI izAUtI, afpxf<br />
Drm aqy ÌrË smJ ky lokF dI syvf<br />
krdy hn. pMjfb puils bfry jfxkfrI<br />
rwKx vfly lok ieh gwl cMgI qrHF jfxdy<br />
hn ik sMjIv kflVf afpxI kihxI qy<br />
krnI dy bVy pwky hn. awj jd hr<br />
mihkmy ivc iBRsLtfcfr df bol-bflf<br />
hY, Auc aÌsr huMidaF vI sRI kflVf<br />
Auqy awj qk iek vI pYsf iksy qoN lYx df<br />
ielËfm nhIN lwigaf. ies bfry Auh KuwlH<br />
ky kihMdy hn ik aÌsr vjoN AunHF ƒ jo<br />
qnÉfh imldI hY, Aus nfl AunHF dy jIvn<br />
df guËfrf bhuq cMgI qrHF huMdf hY, qy sB<br />
qoN vwzI gwl qF sbr-sMqoK dI hY.<br />
28 ÌrvrI 1966 ƒ sRI cfnx dfs<br />
aqy sRImqI sudyÈ rfxI dy Gr iÌroËpur<br />
ivc jnmy sRI kflVf df bcpn qoN hI<br />
suÌnf puils aÌsr bxn df sI ijs<br />
leI AunHF ÉUb imhnq kIqI. afpxI<br />
muwZlI ividaf AunHF iÌroËpur qoN pUrI<br />
kIqI aqy Aus qoN bfad pMjfb<br />
ieMjInIairMg kflj, cMzIgVH qoN<br />
ieMjInIairMg dI izgrI 1986 ivc<br />
hfsl kIqI. Aus qoN bfad afeI pI aYs<br />
df iemiqhfn pfs kr ky Auh 1989<br />
Kwty vflf poxf<br />
qy kMipAUtr<br />
krn nUM kih idMdy hF ijs df Bfv vI<br />
AulJx ivcoN swc inqfrnf hI hY. iek hor<br />
arQF ivc vI ieh sLbd vriqaf jFdf<br />
hY, ijvyN jdoN nUMh-sws jF do bIbIaF afps<br />
ivc lV pYx qF Auh vI iek dUjI dy aglyipCly<br />
pux CwzdIaF hn.<br />
BfeI kfhn isMG nfBf dy mhfn kosL<br />
anusfr puxnf sMsikRq puxnf qoN bixaf<br />
hY pr sMsikRq ivc aijhf koeI sLbd<br />
nhIN. ihMdI ivc vI puxnf sLbd nhIN hY.<br />
mhfn kosL ny bhuq sfry sLbdF dy ikafPLy<br />
lf ky AunHF nUM sMsikRq bxf idqf hY. hF,<br />
ieh jLrUr hY ik puxnf sLbd sMsikRq DfqU<br />
‘pU’ qoN ivkisq hoieaf hY ijs dy muZly<br />
arQ sLuD krnf, inrml krnf, sfPL krnf,<br />
Aujlf krnf afid hn. drasl puxn dI<br />
ikiraf rfhIN vI qrl ivcoN asLuDIaF kwZ<br />
ky ies nUM sLuD bxfieaf jFdf hY. sMsikRq<br />
qy awgoN pMjfbI ivc ies DfqU qoN bhuq sfry<br />
sLbd bxy hn. ‘pU’ dy BUqkflI rUp ‘pUq’ df<br />
arQ pivqr hY jo gurU nfnk dyv jI ny<br />
ienHF hI arQF ivc vriqaf hY:<br />
drgh aMdir pfeIaY<br />
qgu n qUtis pUq]<br />
arQfq (rwb dI isPq slfh vflf)<br />
pivqr jnyAU Dfrn kIiqaF prmfqmf dI<br />
drgfh ivc mfx imldf hY aqy ieh kdy<br />
tutdf vI nhIN.<br />
pivqr dy arQF vflf punIq/punIqf<br />
sLbd vI iesy qoN bixaf ijs df sLfbidk<br />
arQ hoieaf pivqr kIqf. gurU arjn<br />
dyv ny afpxI bfxI ivc ies sLbd dI KUb<br />
vrqoN kIqI hY:<br />
suix hir kQf AuqfrI mYlu]<br />
mhf punIq Bey suK sYlu]<br />
arQfq ijnHF ny prmfqmf dI isPq<br />
slfh sux ky (ivkfrF) dI mYl lfh leI<br />
hY, Auh mhF pivqr ho ky suKF dy phfV<br />
pf gey hn. kbIr jI vI ies sLbd df<br />
pRXog krdy hn: pyKq hI puMnIq hoie Bytq<br />
ivc BfrqI puils syvfvF (afeI[pI[aYs[)<br />
leI cuxy gey. afpxI muwZlI puils<br />
afeI[jI[ sMjIv kflVf<br />
tryinMg hYdrfbfd nYÈnl puils akYzmI<br />
ivc krn qoN bfad AunHF dI pihlI positMg<br />
1991 ivc qrnqfrn ey[aYs[pI[ dy qOr<br />
‘qy hoeI. bfad ivc Auh aYs[pI[ PgvfVf<br />
bx gey, qy Aus ipwCoN puils ivBfg dIaF<br />
nIqIaF muqfbk qrwkI krdy pihlF<br />
aYs[aYs[pI[, iPr zI[afeI[jI[ aqy hux<br />
bqOr afeI[jI[ kMm kr rhy hn.<br />
jpIeY nfAu. arQfq sMqF dy drsLnF nfl<br />
hI mn pivqr ho jFdf hY qy kol bYiTaF<br />
nfm ismrIdf hY.<br />
‘pU’ DfqU df iek hor rUp hY ‘pfv’<br />
jF ‘pfAu’ ijs qoN pvn qy iPr pOx (bfxI<br />
ivc pAux) bixaf ikAuNik hvf df vwzf<br />
gux vfqfvrx dIaF asLuDIaF nUM Auzf dyxf<br />
hY. sMsikRq ivc pvn df arQ pfxI vI<br />
hY ikAuNik ieh asLuDIaF nUM Dox vflf hY.<br />
sMsikRq ivc poxI nUM vI pvn afKdy hn.<br />
‘pfvn’ qy ‘pivqr’ sLbd vI iesy DfqU dI<br />
dyx hn ikAuNik pivqr vsqU vI iek qrHF<br />
Dfrimk rIqF nfl sLuD kIqI vsqU hY.<br />
pivqr jF pfvn mUrqI, gRMQ afid Auh<br />
hn ijnHF ivc duinafvI lglpyt dIaF<br />
asLuDIaF nhIN hn qy ieh mnuK mfqr dy<br />
mn ivcoN asLuDIaF dUr krdy hn.<br />
pr sfzy ies inmfxy poxy dI<br />
vizafeI AudoN smJ afAuNdI hY jd dUr<br />
aYs[aYs[pI[ dy qOr ‘qy Auh mogf,<br />
huiÈafrpur, nvF Èihr afid iËilHaF ivc<br />
qfienfq rhy. AunHF df kMm krn df ZMg<br />
vI ivlwKx hY. Auh QfixaF dI cYikMg krn<br />
vyly vwK-vwK qrHF dy Bys Dfrn kr lYNdy<br />
hn. kdy doDI bx ky, kdy sbËI vflf bx<br />
ky aqy kdy koeI ÊrIb ÌirafdI bx ky;<br />
ikAuNik Auh dyKxf cfhuMdy sn ik QfixaF<br />
ivc afm lokF nfl ikho ijhf slUk huMdf<br />
hY. ijs mulfËm ny byruÉI nfl pyÈ<br />
afAuxf, Aus dI Auh qurMq muawqlI kr<br />
idMdy ijs kfrn ijs iËlHy ivc vI Auh<br />
aYs[aYs[pI[ rhy, AuQy dy QfixaF ivc<br />
lokF dI suxvfeI bVy vDIaf ZMg nfl huMdI<br />
ikAuNik mulfËmF aMdr ÉOÌ huMdf sI ik<br />
kflVf sfihb iksy vI Bys ivc af skdy<br />
hn. Aus qoN bfad AunHF dI qrwkI<br />
zI[afeI[jI[ vjoN ho geI aqy Auh pihlF<br />
zI[afeI[jI[ ÌrIdkot aqy zI afeI jI<br />
pRsfsLn rhy, iPr puils dy aYn[afr[<br />
afeI[ mihkmy dy ieMcfrj rhy.<br />
ies qoN bfad AunHF dI qrwkI<br />
afeI[jI[ vjoN ho geI aqy Auh mfrc 2007<br />
ivc afeI[jI[ Ëonl ieMcfrj bxy. jlMDr<br />
aqy luiDafxf dovyN iËlHy AunHF dy kMtrol<br />
hyT sn. Auh ies ahudy Aupr pUry iqMn<br />
sfl cfr mhIny rhy aqy afeI[jI[ dy qOr<br />
dIaF qkVIaF BfsLfvF ivc asIN ies dy<br />
irsLqydfr PYly dyKdy hF. drasl ‘pU’,<br />
iek BfropI mUl vI hY ijs df arQ sLuD<br />
krnf, inrml krnf, pRqwK krnf afid<br />
hY. lfqInI ivc ies qo sLbd bixaf<br />
putus ijs df arQ sfP jF sLuD kIqf<br />
hY. iesy qoN lfqInI putare bixaf ijs<br />
df arQ sLuD krnf aqy CFgxf hY. lfqInI<br />
ivc ies df arQ socxf, smJxf, igxnf<br />
hY. iKafl kro, puxnf-Cfnxf ivc vI<br />
idmfgI hrkq hY. iPr igxqIaF imxqIaF<br />
krn ivc socx dy Bfv smfey hoey hn.<br />
asl ivc aMgryjLI ivc ienHF lfqInI<br />
sLbdF ny hI pRvysL pf ky ikMny sfry sLbdF<br />
df inrmfx kIqf hY. sB qoN pihlF asIN<br />
aMgryjLI pure (sLuD, Kfls) sLbd hI<br />
lYNdy hF jo ipCy dwsy lfqInI sLbd purus<br />
df ivkisq rUp hY. iesy nfl imldfjuldf<br />
sLbd hY purge (ivrycn krnf) jo<br />
purus qoN ivkisq huMdf purfxI lfqInI<br />
`c purigare bixaf qy iPr PrFsIsI<br />
purgier bx ky aMgryjLI df ieh ajokf<br />
rUp Dfr igaf.<br />
pr lfqInI putare dy awgy agyqr<br />
lf ky kuJ sLbdF df inrmfx hoieaf hY<br />
ijnHF ivcoN iek hY dispute (JgVf).<br />
aMgryjLI dis agyqr df arQ huMdf hY<br />
pry, vwK ho ky; so dispute df muZlf<br />
arQ bxdf hY msly nUM pry krky ivcfrnf<br />
arQfq JgVf krnf. aglf sLbd lYNdy<br />
hF repute (sfK, rsUK). eyQy Re agyqr<br />
lwg ky ieh sLbd bixaf hY Bfv hY lok<br />
qhfnUM ikvyN puxdy Cfxdy, smJdy hn.<br />
lfqInI qoN bixaf afKrI sLbd jo asIN<br />
ivcfrnf hY, Auh hY compute ijs qoN<br />
computer bixaf hY. ijvyN asIN ipCly<br />
iek lyK ‘kMplIt brfbr sMpUrn’ ivc<br />
dyK afey hF, compute sLbd ivc com<br />
iek agyqr hY ijs df arQ nfl, sMg,<br />
brfbr afid hY. ies qrHF compute sLbd<br />
df sLfbidk arQ bxygf bhuq sfry aMkVy<br />
iek sfQ lY ky smJxf, ivcfrnf, lyKf<br />
krnf, ihsfb lfAuxf. computer ieh kMm<br />
krn vflI awj dy jLmfny dI awlokfr msLIn<br />
hY jo byEVk aMkVy afpxy sIpIXU ivc pux-<br />
Cfx ky lyKf krdI qy nqIjf sfzy sfhmxy<br />
suwtdI hY. asIN dyK cuwky hF ik aMgryjLI<br />
agyqr com dy tfkry qy pMjfbI `c ies df<br />
sujfqI agyqr hY ‘sm’. ies ihsfb nfl,<br />
ijvyN tYlIivXn leI dUrdrsLn sLbd<br />
‘qy ieMnf lMmf smF rihx vfly Auh pMjfb<br />
dy pihly afeI[jI[ hn.<br />
sRI kflVf rwb df BYa mMnx vfly<br />
iensfn hn ijhVy KuwlH ky kihMdy hn ik<br />
iksy nfl nfjfieË Dwkf nhIN hox dyxf; Êlq<br />
ƒ Êlq aqy shI ƒ shI kihxf hY. AunHF df<br />
kMm krn df ZMg vI bVf pfrdrÈI hY aqy<br />
afpxy nfl kMm krn vfly aÌsrF nfl vI<br />
Auh bVI ilafkq nfl pyÈ afAuNdy hn.<br />
KfVkUvfd dy smyN dOrfn AunHF dy pYr<br />
ivc golI lwg geI sI pr Auh afpxI izAUtI<br />
pRqI hmyÈf inÈTfvfn rhy. AunHF kdy vI iksy<br />
nOjvfn ƒ nfjfieË ihrfsq ivc nhIN ilaf.<br />
nf hI Auh qÈwdd krn ivc XkIn rwKdy<br />
hn. Auh kihMdy hn ik ivakqI ƒ aprfDI<br />
bxn qoN rokx leI Aus dI mnodÈf TIk<br />
kIqI jfxI cfhIdI hY, nf ik kutfpf cfVH ky<br />
Aus ƒ jylH Byj dyxf cfhIdf hY ijQoN aksr<br />
lok aprfDI bx ky hI inkldy hn.<br />
afpxI nOkrI dOrfn AunHF nMU gYlMtrI<br />
aYvfrz aqy pRfkrm mYzlF nfl snmfnq<br />
kIqf igaf. puils aÌsr Aupr pYNdy<br />
isafsI dbfa bfry AunHF ikhf ik ieh<br />
iksy aÌsr Aupr inrBr krdf hY ik<br />
Auh isafsI dbfa ƒ iks qrIky nfl<br />
lYNdf hY. AunHF ikhf ik AunHF Aupr kdy vI<br />
iksy ny isafsI dbfa nhIN pfieaf.<br />
sLbd-JroKf<br />
bljIq bfsI<br />
Pon:734-454-4958<br />
bxfieaf igaf hY, kMipAUtr leI pMjfbI<br />
ivc ‘smpoxk’ sLbd bxfieaf qy vriqaf<br />
jf skdf hY pr mYnUM pqf hY ik ieh myrI<br />
inrI bOiDk ksrq hI hY!<br />
‘pU’ mUl qoN grIk BfsLf ivc sLbd<br />
bixaf hY ‘pyr’ ijs df mqlb fire<br />
arQfq awg huMdf hY qy iesy qoN awgy<br />
aMgryjLI pyre (icqf) bixaf. ieh pyr<br />
aMgryjLI fire df sujfqI sLbd hY. asl<br />
ivc ieh grIk sLbd pihlF jrmn ivc<br />
igaf qF ies dI ‘p’ DunI ‘P’ ivc bdl<br />
geI qy aMgryjLI ivc jf ky vI eyho rhI.<br />
ies ‘pU’ mUl qoN awg dy arQF vfly sLbdF<br />
df inrmfx ies leI hoieaf ikAuNik awg,<br />
hvf qy pfxI dI qrHF iek pRmuK sLuDIkfrk<br />
qwq hY. ies qrHF asIN dyKdy hF ik ieh<br />
mUl isRsLtI dy iqMn qwqF, hvf, pfxI qy<br />
awg dy arQF vfly sLbdF df inrmfqf ho<br />
inbiVaf hY. lfqInI, grIk afid BfsLfvF<br />
dy sLbdF ipCy eynI dUr qwk ieh drsfAux<br />
leI gey hF ik sfzy kol sMsikRq/pMjfbI<br />
ivc vI ies mUl qoN awg df arQfvF sLbd<br />
bixaf imldf hY qy ieh sLbd hY ‘pfvk’.<br />
gurU arjn dyv ny iesy mUl qoN bxy ‘pvn’<br />
qy ‘pfvk’ dovyN sLbd iekwTy vrqy hn:<br />
ijh pRsfid pIvih sIql jlf]<br />
suKdfeI pvn pfvuk amulf]<br />
arQfq ijs pRBU dI ikrpf nfl qUM<br />
TMzf pfxI pINdf hYN aqy suK dyx vflI hvf<br />
qy amolk awg vrqdf hYN[[[.<br />
Bgq kbIr ny vI iek QF dovyN sLbd<br />
iekwTy vrqy hn: afpy pfvku afpy pvnf<br />
jfrY Ksm q rfKY kvnf- pRBU afp hI<br />
awg hY qy afp hI hvf. jy Auh afp hI<br />
sfVn lwgy qF kOx bcf skdf hY?<br />
gLOrqlb hY ik nfm dy pRsMg ivc kbIr<br />
dy bol ‘agin n dhY pvn nhI mgnY’<br />
ivc vrqy gey pvn sLbd df pRo[ sfihb<br />
isMG ny arQ hvf kIqf hY jd ik BfeI<br />
kfhn isMG ny jl. eyQy mYN BfeI kfhn<br />
isMG dy arQF nUM vDyry shI mMndf hF<br />
ikAuNik agly sLbd ‘mgnY’ df arQ<br />
zubxf huMdf hY, Auzxf nhIN qy zuibaf jl<br />
ivc hI jFdf hY.<br />
jFbfË qy iemfndfr aÌsr sMjIv kflVf cldy-iPrdy<br />
mndIp mfn<br />
Pon:661-889-1927<br />
afpxy ivhl dy smyN aqy sLOk bfry puwCy<br />
jfx ‘qy AunHF ikhf ik bfÊbfnI AunHF df<br />
muwK ÈOk hY. ies qoN ielfvf Auh pMjfbI<br />
dy BMgVy dy gIq aqy purfxy ihMdI gfxy,<br />
Éfs qOr ‘qy ikÈor kumfr dy gfey hoey<br />
gfxy, suxnf psMd krdy hn.<br />
awj kwlH sRI kflVf pMjfb dy muwK<br />
mMqrI aqy gvrnr dI sikAurtI dy<br />
ieMcfrj hn aqy afpxI pqnI sRImqI<br />
gIqFjlI kflVf, byty mfnk aqy bytI<br />
gul nfl afpxI ÉbsUrq iËMdgI ijAu<br />
rhy hn. rwb ies rwjI rUh vfly iensfn<br />
ƒ hor bulMdIaF ‘qy lY ky jfvy aqy iesy<br />
qrHF hI Auh lok-syvf ivc lwgy rihx,<br />
qy iËMdgI ivc afAux vflI hr muÈkl<br />
dI GVI ivc cwtfn dI qrHF azol rihx!
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (17)<br />
ÅÆ siqgur pRsfid]<br />
Ç Ç<br />
kbIr syvf kE doey Bly eyk sMq eyk rfm]<br />
rfm jo dfqf mukq kf sMq jpfvY nfm]<br />
sRI sRI nfB nfB kMvl kMvl rfjf rfjf sfihb sfihb jI jI dy<br />
dy<br />
jnm jnm purb purb dI dI smUh smUh sMgqF sMgqF nUM<br />
nUM<br />
lwK lwK lwK lwK vDfeI vDfeI hovy<br />
hovy<br />
inAU Xfrk dIaF sMgqF vloN sRI nfB kMvl rfjf<br />
sfihb jI df jnm idhfVf 4, 5 qy 6 mfrc <strong>2011</strong><br />
nMU gurduafrf iswK sYNtr afP PlwisLMg (38-17 Parson<br />
Blvd, Flushing NY 11354) ivKy mnfieaf jf<br />
irhf hY. ies mOky BfrI dIvfn sjxgy ijnHF ivc<br />
gurU Gr dy mhfn kIrqnIey, kQfvfck aqy ZfzI<br />
jQy gurbfxI sLbd kIrqn, kQf ivafiKaf aqy<br />
gurU js rfhIN sMgqF nMU inhfl krngy. afp smUh<br />
sMgqF nUM ies mOky hfjLrIaF Brn dI bynqI hY jI.<br />
pRogrfm<br />
4 mfrc Èwukrvfr<br />
arMB sRI aKMz pfT<br />
10 vjy svyry<br />
6 mfrc aYqvfr<br />
Bog sRI aKSz pfT<br />
10 vjy svyry<br />
sRI nfB kMvl rfjf sfihb mOj idl drvyÈ, prmfqmf ivc aByd purÈ aYsy bRhmigafnI mhfpurK hoey hn jo afpxI<br />
imsfl afp hn. AunHF df jnm mfqf sfihb dyvI jI dI kuwKoN 7 Pgx 1862 eIsvI nUM AunHF dy nfnky ipMz blovfl (ijlHf nvF<br />
Èihr) hoieaf. afp jI dy ipqf jI df nfm mMgl dfs sI. afp jI df jwdI ipMz mMnxhfxf (ijlHf huiÈafrpur) sI. afp<br />
jI dy mfqf-ipqf sfDU ibrqI dy DfrnI sn. rfjf sfihb bcpn qoN hI afpxy cojF nfl sMgqF nUM vihmF-BrmF aqy aMD<br />
ivÈvfs ivcoN kwZ ky prmfrQ dy rsqy pfAux ivc lwgy rihMdy. ijQy AunHF ny jn kilafx leI anykF qIrQ rcy AuQy Èbd<br />
gurU pRkfÈ leI gurduafiraF dI AusfrI vI krvfeI. gurmiq isDFq muqfibk lMgr df pRbMD kIqf. afp jI dy pivqr<br />
asQfn bwlovfl, mMnxhfxf, rihpf, iJMgVF, guxfcOr, goslF, sujoN aqy mjfrf rfjf sfihb ivKy suMdr gurU GrF dI AusfrI<br />
kIqI geI ijnHF ivc DMn DMn sRI gurU gRMQ sfihb jI df pRkfÈ hY aqy sMgqF nfm bfxI df lfhf lYNdIaf hn. rfjf sfihb dI<br />
Xfd ivc sflfnf joV myilaF ‘qy BfrI dIvfn sjdy hn. AunHF dy jIvn anuBvF dI Aupj ikRq Bgvfn iblfs vI Èbd gurU<br />
dy mhwqv nUM hI drsfANudI hY jo DMn DMn sRI gurU gRMQ sfihb jI nUM smripq hY. rfjf sfihb iewk mOj idl Pwkr PkIr dy rUp<br />
ivc ivcrdy hn. AunHF sMgqF nUM rfijaF dy rfjy prmfqmf nfl joiVaf. kE hir smfin nhIN rfjf nUM jpdy jpdy afp Aus<br />
rfjy dy rUp ho gey. sMgqF ivc rfjf sfihb krky pRclq ho gey. afAu,gurU ipafrI sfD sMgq jI afpF ies pirpUrx afqmf<br />
dy jnm purb ‘qy iewkqr ho ky siqgurF dI pivwqr bfxI dy kIrqn df lfhf leIey aqy afpxf jIvn sPÜ krIey jI.<br />
hor jfxkfrI leI gurduafrf sfihb dy hYz gRMQI igafnI muKiqafr isMG<br />
nfl Pon 718-359-9520 ‘qy sMprk kro jI.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (18)<br />
gwl sLurU krdf Auh kihMdf hY, “myrf<br />
nfm hrdyv isMG hY. pSjfb dy iswK<br />
pirvfr ivc jMimaf. kMkr, TIkrIaF<br />
iekwTIaF krn leI sMsfr GuMimaf. myry<br />
kMmF dIaF numfiesLF lwgIaF, CpIaF,<br />
iPlmF bxIaF, dfd imlI, inKyDI hoeI<br />
qy njLr-aMdfjL hoieaf. mYnUM pRisDI dI<br />
qlfsL nhIN rhI. rcnf krn qoN mhIn qy<br />
ivsLfl anuBv hor koeI nhIN. iesy krky<br />
hux qwk pyNitMg kr irhf hF, ieh mYnUM<br />
cMgI lgdI hY. jdoN mYN gurU jI dI pSkqI<br />
‘myrI syjVIaY afzMbr bixaf. min<br />
andu Bieaf pRBU afvq suixaf.’ pVHI,<br />
mYN hYrfn rih igaf ik ikvyN lkIrF nfl<br />
iek awKr bx jFdf hY, iek ivarQ ijhI<br />
insLfnI huMdI hY awKr. ies ivcoN ikvyN<br />
hrpfl isMG pSnU<br />
acfnk afvfjL pYdf ho jFdI hY qy hor awKr<br />
nfl juVky sLbd bxky, awKr arQ dy idMdy<br />
hn. KUbsUrq sLfierI df pRkfsL ho jFdf<br />
hY. kI ieh krfmfq nhIN? ies pSkqI dy<br />
ds sLbd hn, hryk sLbd afpxy afp<br />
ivc sMpUrn hY, XfnI ik iek Dun hY, sfry<br />
imlky rfg ho jFdy hn. ies pSkqI dy<br />
afDfr `qy mYN ds pyNitMgjL bxfeIaF, hryk<br />
pyNitMg afpxy afp ivc sMpUrn hY pr<br />
sfrIaF df iek dUjI nfl sbMD hY.<br />
mYN gwlF kIqIaF, ivcfr vtFdry<br />
kIqy, KfmosL irhf. bhuq sfry dosq bxy.<br />
myrf krqfrI kfrj qbdIl hox df<br />
iewCuk hY pr ieh iks nvIN idsLf ivc<br />
jfeygf, dwsxo ienkfrI hY. ieh dvMD<br />
hY. mYN aboD Cokrf hF ijhVf idl dy<br />
afKy lwg ky GroN dOV jfey. ieh nhIN<br />
pqf, ikQy jf irhF. eynf pwkf pqf hY,<br />
ijQy jfvFgf AuQy koeI myrf AuzIkvfn<br />
hY. ies nUM ipafr kho, mOq, afrt, swc,<br />
afpy dI pCfx, anMd nfl ieksurqf,<br />
bgfvq, jo mrjLI kho, ieh sfry Ausy dy<br />
nfm hn ijs df koeI nF nhIN. mYnUM afvfjL<br />
suxfeI idMdI hY, mYN pirvfr, rwb, ipSz Cwz<br />
ky ibnF ipwCy dyiKaF Aus afvfjL nfl<br />
tkrfAux vfsqy qur pYNdf hF. jdoN mYN pUry<br />
ivsLvfs nfl kihMdf hF ik mYnUM myrI mMjLl<br />
df pqf nhIN qF ieh myrI inrClqf df<br />
sbUq hY. jo mYN nhIN jfxdf, kI pujfrI,<br />
nIqI-sLfsqrI jF dfrsLink Aus bfry kuJ<br />
jfxdy hn?”<br />
dsvIN ivc pVHidaF Aus nfl iek<br />
Gtnf GtI. sulqfnpur dy nMd lfl hFzf<br />
hYzmfstr, pVHfAux af gey. hrdyv<br />
isMG ny dwisaf, ‘Auh lMmf, sunwKf qy<br />
gory rMg df juafn sI. sfnUM koeI pqf nI<br />
sI hFzy kOx huMdy hn, Auhdf sunihrI<br />
rMg dyK ky asIN aMdfjLf lfieaf ik Auh<br />
suinafrf hovygf. aMgryjLI pVHfAuNdf sI.<br />
Aus ny klfs ivc ikhf ik somvfr nUM<br />
PlfxI ikqfb aqy PlfxI kfpI lY ky<br />
afieE. bhuqy bwcy somvfr nUM ieh ikqfb<br />
kfpI nf ilafey. huisLafrpuroN imlxI sI,<br />
Gr df koeI jIa jfeygf qy ilafeygf qF<br />
bsqy ivc pf lvFgy, nhIN iPr kI cfrf<br />
hY? ijnHF kol kfpIaF ikqfbF nhIN sn,<br />
Auh KVHy kr ley. hwQF ‘qy bYNq vwjx lwgy.<br />
mYnUM ikhf igaf ik hwQ awgy kr. mYN hwQ<br />
awgy krky Aus qoN bYNq Koh ilaf qy ikhf,<br />
‘mfr ky vKf.’ hFzf guwsy ivc qF sI hI,<br />
hux bOKlfht ivc af igaf. zMzf AuQy<br />
Cwz ky ikhf, ‘bfpU nUM bulf ky ilaf.’<br />
bfpU jI nUM sfrI gwl dws idwqI. Auh<br />
hYzmfstr nUM imly. hYzmfstr ny ikhf,<br />
‘quhfzf mMuzf pVHn nUM imhnqI hY, ieh<br />
mYirt ivc afvygf. ies krky irafieq<br />
krdy hF ik jy ieh mfPI mMg lvy qF<br />
TIk, nhIN qF skUloN kwZ idaFgy.’ sfry<br />
mnfAux lgy. iJVkF qy imMnqF dovyN<br />
hiQafr cwly qF mMn igaf.<br />
ikhf svyr dI pRfrQnf sBf vkq<br />
skUl dy sfhmxy hYzmfstr hFzf qoN<br />
muafPI mMg ley qF mfP kr idaFgy.<br />
agly idn svyry hrdyv nUM pysL kIqf<br />
igaf. Auh hFzf dy njLdIk igaf qy AucI<br />
afvfjL ivc ikhf, ‘mYN mfPI nhIN mMgxI<br />
ikAuNik myrI koeI glqI nhIN.’ skUl suMn<br />
ho igaf. iewko ividafrQI mYirt ivc afAux<br />
dy kfbl, Auho kwZxf pY irhf sI. mYnyjmYNt<br />
ny PYslf kIqf ik ies skUl ivc qF iehnUM<br />
rihx nhIN dyxf, lfgly ipSz iesy skUl dI<br />
bRFc hY, AuQy bdl idMdy hF. sfl 1950 ivc<br />
hrdyv isMG afritst dIaF gwlF<br />
AuQoN sLfndfr nMbr lY ky dsvIN kIqI qy<br />
mYirt ivc afieaf.<br />
PfeIn afrts kflj idwlI ivc<br />
dfKl hoieaf ijQoN 1955 ivc nYsLnl<br />
izplomf pRfpq kIqf. iPr sLFqI inkyqn<br />
izgrI krn vfsqy clf igaf. AunHIN idnIN<br />
sLFqI inkyqn klf-pRymIaF df mwkf sI.<br />
AuQy mhfn buwq-qrfsL rfm ikMkr aqy<br />
hrdyAu nUM imilaf. ies nvyN klfkfr nUM<br />
sLFqI-inkyqn psMd nhIN afieaf.<br />
bMgflIaF dIaF gwlF, Kfxf-pIxf, cfl-<br />
Zfl, kuJ vI TIk nf lwgf. hrdyAu ny ikhf,<br />
‘qyrI AudfsI smJ ivc afAuNdI hY juafn,<br />
qyry vfsqy ieQy kuJ nhIN, lfhOr df skUl<br />
afP afrt idwlI af igaf hY, zUMGy ihrdy<br />
vflf klfkfr Dnrfj Bgq AuQy hY, mYN qYnUM<br />
Aus dy nfm icwTI idMdf hF, AuQy qyrf kilafx<br />
hoeygf.’ idwlI af igaf. Dnrfj qoN ielfvf<br />
ijhVy hor klfkfr ieQy aiDafpk sn AunHF<br />
ivc mhFrfsLtr dy idnkr kOsr, bMgfl dy<br />
syloj mukrjI, BfbysL sfinafl qy pSjfb dy<br />
hriksLn lfl sn.<br />
afrt ihstrI df hMgyrIan pRoPYsr<br />
zf[ cfrls PYbrI, jInIas sI. jYpur dy<br />
mhfrfjy ny idwlI siQq afpxf mihl<br />
pSzq jvfhr lfl nihrU nUM dy idwqf qF ik<br />
ies ivc nYsLnl gYlrI afP mfzrn<br />
afrts ivkisq kIqI jfey. mihMdr isMG<br />
rMDfvf AudoN idwlI dy izptI kimsLnr,<br />
Auqm klf pfrKU sn. hrdyv isMG, rMDfvf<br />
sfihb nUM imilaf qy bynqI kIqI, ‘nYsLnl<br />
afrt gYlrI mYN sQfpq krFgf.’ prKidaF<br />
ik ies juafn nUM ivsLv dIaF afrt sLYlIaF<br />
dI cMgI vfkPI hY, ieh ijLMmydfrI sONp idwqI.<br />
mihl ivc irhfiesL krn dI mnfhI sI,<br />
arjL kIqI, ‘ieh guslKfnf ikMnf vwzf hY,<br />
pwKf vI lwgf hoieaf hY, iesy ivc rih<br />
lvFgf’, afigaf iml geI.<br />
ipSzoN imsqrIaF df tolf lY igaf.<br />
dIvfrF dy nfl-nfl iek kMD qoN dUjI qwk,<br />
pfeIp Aupr do-do huwkF nfl ltkfAux<br />
vfly lwkVI dy PwitaF dy Prym bxvfey<br />
ijnHF Aupr pyNitMgjL tMgxIaF sn.<br />
pyNitMgjL tMgx leI ieh portybl qrIkf<br />
bfd ivc keI afrt gYlrIaF ivc<br />
iesqymfl kIqf igaf. sfl 1956 nUM sLurU<br />
krky 1959 ivc afrt gYlrI mukMml<br />
kr idwqI. zf[ rfDf ikRsLnn Aup<br />
rfsLtrpqI sn. AunHF nUM iml ky arjL<br />
kIqI ik gYlrI df AudGftn krn afE.<br />
hrdyv isMG afritst dIaF kuJ klf ikRqF<br />
pRvfngI iml geI, idn insLicq ho igaf.<br />
sLfndfr AudGftnI smfroh hoieaf.<br />
aYjUkysLn mMqrI hmfXUM kbIr afey. afrt<br />
kiritk mulk rfj anMd afey. sfrI<br />
ivAuNqbMdI mihMdr isMG rMDfvf dI<br />
ingrfnI ivc hoeI.<br />
sfl 1959 ivc rom jfx vfsqy<br />
arjLI pfeI, jvfb afieaf, ‘quhfnUM<br />
PYloisLp leI cuixaf igaf hY. hfjLr hovo.’<br />
AudoN afm lok hvfeI jhfjL ivc sPr<br />
nhIN krdy sn. bMby qoN nypljL qwk smMudrI<br />
jhfjL rfhIN sPr krnf sI. sfrf pirvfr<br />
ipSzoN idwlI ivdf krn vfsqy af igaf.<br />
rylvy stysLn ‘qy Kloqy sn. tryn af<br />
lwgI. sfmfn itkfieaf, sB nUM imilaf.<br />
gwzI cwl peI. pSj swq<br />
imMt bfad kI dyiKaf<br />
ik mF iek sIt Aupr<br />
iCpI bYTI sI, AuT ky<br />
hrdyv njLdIk jf bYTI.<br />
hrdyv ny ikhf, ‘ieh qUM<br />
kI kIqf mF? gwzI ivc<br />
ikAuN cVH afeI?’ mF ny<br />
zubzubfeIaF awKF nfl<br />
ikhf, ‘qYnUM Byjx nUM<br />
idl nhIN krdf hrdyv.<br />
cl ieAuN krdy aF, mYN<br />
bMbeI qoN vfps af<br />
jfAUNgI. nfly Auh sIt<br />
dyK lAUNgI ijs ‘qy bYT<br />
ky qUM prdys jfeyNgf.’<br />
tI tI nfl gwl kIqI.<br />
Aus ny ikhf, ‘koeI<br />
gwl nIN. sIt hYgI. mYN<br />
itkt bxf idMnF.’ mF<br />
puwq gwlF krdy bMby puwj<br />
gey. afigaf lY ky ik<br />
mF nUM jhfjL idKfAuxf<br />
hY, dovyN jhfjL aMdr lMG<br />
gey. gwlF krdy rhy. eyny<br />
nUM sItI vwjI. GiVafl KVky. aYlfn hoieaf<br />
ik XfqrUaF nUM Cwzx afey bMdy Auqr jfx,<br />
qurn df vkq ho igaY. mF AuTI, ikhf,<br />
‘hrdyv, ieh qyry kys bVy ipafry ny. duwD<br />
dhIN nfl Do-Do isLMgfrdI sI. ienHF dI byadbI<br />
nf krIN. qUM prdys cwilaYN. pqf nhIN AuQy<br />
ikho ijhI ijLMdgI aY. mjbUrI vs jy kdI<br />
kys ktfAuxy pY jfx, Pyr mYnUM afpxf mMUh<br />
nf idKfeIN.’<br />
ieh afK ky Auh qyjL kdmIN jhfjL<br />
qoN AuqrI qy qur peI. hrdyv ny vfjLF<br />
mfrIaF, iehI kihxf sI ik hF mF, ievyN<br />
hI krUMgf, pr Auh rukI nhIN, ipwCy muV<br />
ky nhIN dyiKaf. ies afKrI vfk qoN<br />
bfad Aus ny nf kuJ suxnf sI, nf<br />
suxfAuxf sI. hrdyv isMG ny mYnUM<br />
dwisaf, ‘jdoN koeI mYnUM puwCdY ik qYN vfl<br />
ikAuN nI ktfey, AuQy sfry eI ktf idMdy<br />
ny. mYN cup kr jfnF. kOx mgjL KpfeI<br />
kry. mYN afritst aF. ieho ijhI sbl<br />
mUrq hor koeI nhIN, mUrq ijhVI hukm<br />
dy ky ipwT kr lvy. mUrq jo afpxy hukm<br />
qoN bfad iksy itwpxI dI jLrUrq nf smJy<br />
aqy clI jfvy. myrI poilsL pqnI mfrIaf,<br />
mF dI ies gwl ‘qy PKr krdI hY.<br />
eysLIan mF anMq ipafr krdI hY, Aus<br />
df iqafg vI anMq hY, Aus df afdrsL<br />
gujrI mF hY.<br />
iek vfr hrdyv isMG rom qoN kfr<br />
rfhIN GuMmdf-GuMmdf Bfrq afieaf.<br />
vfhgf pfr krky atfrI qoN sulqfnpur<br />
loDI huMidaF afpxy ipSz puwjxf sI.<br />
sulqfnpur jf ky iKafl afieaf ik<br />
mfstr hFzf sulqfnpur dy sn. dyKIey<br />
Blf hYx ik nhIN. keIaF nUM puwiCaf,<br />
iek ny dwisaf, Aus ikqfbF kfpIaF vflI<br />
dukfn qoN puwC. dukfndfr ny Gr df rsqf<br />
dws idwqf, ikhf ik lohy df kflf vwzf<br />
gyt hY. gyt ‘qy puwj ky drvfjLf KVkfieaf.<br />
lMmy kwd, sunihrI rMg vflf mfstr ibrD<br />
ho igaf sI. hwQ ivc KUMzI PVI sihjysihjy<br />
drvfjLf KolHx afieaf. jfx ky<br />
hrdyv ny afpxf nfm nhIN dwisaf, kuJ<br />
dyr dyKx qoN bfad kihx lwgf, ‘hrdyv?’<br />
hrdyv isMG ny Aus dy crn CUhy. ClkdIaF<br />
awKF nfl mfstr hFzf ny hrdyv nUM jwPI<br />
ivc lY ky ikhf, ‘mYN keIaF nUM puwCdf irhf<br />
qUM ikQy aYN. pqf lgdf prdysI ho igaYN.<br />
qYnUM iml ky qyry qoN mfPI mMgxI sI mYN.<br />
Blf hoieaf qUM afpy af igaf. mYN ikwQoN<br />
lwB skdf sF qYnUM?’ hrdyv ny ikhf, ‘jI<br />
mfPI qF mYN mMgx afieaF quhfQoN. ies<br />
krky rwb ny ikhf ik smMudr rfhIN nhIN<br />
aYqkI jLmIn rfhIN sPr qYa kr. dunIaF<br />
dyKdf-dyKdf sulqfnpur puwijaF. iKmf<br />
mMgx afieaf hF. mYN gusqfKI kIqI sI<br />
pr iKmf mMgx qoN munkr sF.’ mfstr jI<br />
ny bfr bfr ikhf, ‘awj ieQy rih.’ Kfx<br />
pIx qoN bfad hrdyv isMG ny Gr df rsqf<br />
PiVaf. Gr puwjx qoN iqMn idn ipCoN KLbr<br />
imlI ik mfstr hFzf ies jhfn qoN kUc<br />
kr gey hn.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (19)<br />
mhfsLkqI hox df amrIkI PqUr<br />
jiqMdr pnUM<br />
amrIkf iewk mhfsLkqI hY, ies ‘qy<br />
iksy nMU mwqByd nhIN. kdy do brfbr dIaF<br />
mhfsLkqIaF huMdIaF sn-amrIkf qy<br />
sovIaq XUnIan. iPr sovIaq XUnIan<br />
df Bog pY igaf, jF amrIkI mhfsLkqI<br />
ny afpxy eyjMtF rfhIN pvf idwqf qy bfkI<br />
iewko mhfsLkqI amrIkf rih igaf. DrqI<br />
do isiraF vwloN do vwK-vwK awizaF df<br />
afsrf lYx dI QF iewklOqy bld nMU afpxy<br />
isMgF Auqy itk geI jfpI. awj vI dunIaF<br />
ivc bQyry lok ies soc vfly hn, ijhVy<br />
afKdy hn ik DrqI DOly bld dy isMg Auqy<br />
itkI hoeI hY qy jdoN Auh isMg bdldf hY qF<br />
Aus dy ihwlx kfrn Bucfl afAuNdf hY. Auh<br />
ieh gwl nhIN smJ skdy ik jy isMg bdlx<br />
nfl hI DrqI ihwldI hY qF sfrI DrqI nMU<br />
hlUxf ikAuN nhIN vwjdf, iksy iewko Kyqr<br />
ivc BUcfl af ky qbfhI ikAuN krdf hY?<br />
ijvyN AunHF nMU ieh Brm hY ik DrqI DOly<br />
bld dy isMg Auqy itkI hoeI hY, AuvyN hI<br />
amrIkI hkUmq nMU Brm hY ik DrqI Aus<br />
dI muwTI ivc hY. amrIkf mhfsLkqI hY pr<br />
ies swc nMU pRvfn kr ky vI ieh gwl afKy<br />
ibnF nhIN irhf jf skdf ik hovygf Auh<br />
mhfsLkqI, DrqI iPr vI Aus dI mflkI<br />
nhIN, smuwcI mnuwKqf dI mlkIaq hY.<br />
ikAuNik ieh DrqI aqy ieh sMsfr<br />
smuwcI mnuwKqf dI mlkIaq hY, ies leI<br />
dunIaF Br dy mnuwKF nMU ieh hwk hY ik<br />
iksy dUjy df pYr imwDy ibnF Auh afpo<br />
afpxy ZMg nfl ijAuN skx. AunHF ivcoN<br />
iksy dysL ivc kI pRbMD hovy, ieh AunHF df<br />
aiDkfr hY, iksy dUjy df nhIN. ies dy<br />
bfvjUd mhfsLkqI hox df Kumfr amrIkf<br />
nMU isrP do mulkF dy JgVy vyly hI nhIN,<br />
dUjy dysLF dy aMdrUnI mfmilaF ivc<br />
dKlaMdfjLI vwl vI qor idMdf hY. Aus dI<br />
ies socxI kfrn pihly pey puafVy ajy<br />
nijwTy nhIN jFdy qy Auh nvyN shyVn lwg<br />
jFdf hY qy iPr afpxI ies Kyz nMU shI<br />
sfbq krn leI sbUqF df shfrf nhIN lYNdf,<br />
sbUq vI GVn lwg jFdf hY. ipCly kuJ smyN<br />
ivc Aus ny ijhVIaF KyzF KyzIaF, AunHF ivcoN<br />
kuJ qF bhuq hI koJIaF hn.<br />
dunIaF jfxdI hY ik iewk mOky<br />
sInIar jfrj buwsL dy vkq amrIkf ny<br />
KfVI dysLF ivcly qyl dy BMzfrF Auqy awK<br />
rwK ky pihlF swdfm husYn nMU kuvYq Auqy<br />
hmly leI afp Auksfieaf aqy iPr kuvYq<br />
df rfKf bx ky swdfm nMU kuwtx leI ierfk<br />
Auqy POj cfVH idwqI sI. EdoN hfly sovIaq<br />
XUnIan dy tuwtx dI ikiraf pUrI nhIN sI<br />
hoeI, ies leI sMsfr df rMg hor sI qy<br />
Aus rMg kfrn amrIkf nMU sMsfr rfey dy<br />
dbfa hyT ierfk qoN ipwCy htxf ipaf sI<br />
pr Aus df awDf mksd pUrf ho igaf sI,<br />
ikAuNik ies bhfny Auh KfVI ivc pwkf awzf<br />
jmfAux ivc kfmXfb irhf sI. ijhVI Kyz<br />
bfp buwsL qoN pUrI nf ho skI, Auh Aus dy<br />
puwqr buwsL ny rfsLtrpqI bx ky pUrI kr<br />
idwqI aqy ierfk Auqy jf kbjLf kIqf. ieh<br />
kihxf iewk JUT sI ik ierfk ivc jnqk<br />
qbfhI dy hiQafr bxfey jf rhy sn, asl<br />
soc qF ieh sI ik amrIkI kMpnIaF nMU<br />
munfPy vfly pRfjYkt idvfAuxy sn. jdoN hfly<br />
jMg sLurU nhIN sI hoeI, ieMtrnYt Auqy ieh<br />
crcf EdoN hI cwl peI sI ik jMg muwkx qoN<br />
bfad qbfh hoey ierfk ivc Plfxf pRfjYkt<br />
PlfxI kfrporysLn nMU idwqf jfvygf qy jMg<br />
smytI jfx ipwCoN hoieaf vI ieMj hI sI, bfkI<br />
gwlF qF aYvyN dIaF sn.<br />
hovygf amrIkf bhuq vwzI mhfsLkqI<br />
pr ies mhfsLkqI df dfbf dunIaF ny kI<br />
mMnxf hY, keI iqwKI soc vfly lok inwjI<br />
pwDr Auqy vI ies dIaF awKF ivc Gwty dI<br />
muwT pf jFdy hn. ipCly sflF ivc ies dIaF<br />
dunIaF jfxdI hY ik iewk mOky sInIar jfrj buwsL dy vkq amrIkf ny KfVI dysLF<br />
ivcly qyl dy BMzfrF Auqy awK rwK ky pihlF swdfm husYn nMU kuvYq Auqy hmly leI afp<br />
Auksfieaf aqy iPr kuvYq df rfKf bx ky swdfm nMU kuwtx leI ierfk Auqy POj cfVH<br />
idwqI sI. EdoN hfly sovIaq XUnIan dy tuwtx dI ikiraf pUrI nhIN sI hoeI, ies<br />
leI sMsfr df rMg hor sI qy Aus rMg kfrn amrIkf nMU sMsfr rfey dy dbfa hyT<br />
ierfk qoN ipwCy htxf ipaf sI pr Aus df awDf mksd pUrf ho igaf sI, ikAuNik<br />
ies bhfny Auh KfVI ivc pwkf awzf jmfAux ivc kfmXfb irhf sI.<br />
cusqIaF df ijvyN keI vfrI jlUs inkldf<br />
vyiKaf igaf aqy ies dy aiDkfrIaF nUM<br />
Kud ieh kbUl krnf ipaf hY, Aus dI<br />
dfsqfn koeI Gwt idlcsp nhIN hY.<br />
iewk mfmlf ierfk dI jMg df hI hY.<br />
jdoN Auh jMg lVI jfxI sI, Aus qoN pihlF<br />
ieh ikhf igaf ik swdfm husYn dI agvfeI<br />
hyT ierfk ivc aYtmI aqy rsfiexk<br />
hiQafr bxfey jFdy hn. ies dI crcf<br />
sMsfr dI swQ vjoN jfxI jFdI XU[aYn[E[<br />
dy aKfVy ivc vI jf ky kIqI geI. amrIkf<br />
vfilaF ny eyQoN qwk dfavf kr idwqf ik<br />
ierfk bfry AunHF dIaF sUcnfvF eynIaF<br />
puKqf hn ik Auh swdfm husYn dy POjI<br />
sUt dy hyTF pfey aMdrUnI aMg-vsqrF df<br />
rMg vI dws skdy hn.<br />
jdoN jMg lf ky amrIkf ny sfry mulk<br />
Auqy kbjLf kr ilaf, aMdrUnI aMgvsqrF<br />
df rMg dws skx dy dfavy krn<br />
vfly amrIkf nMU afpxy ieh dfavy sfbq<br />
krny aOKy ho gey ik ierfk ivc jnqk<br />
qbfhI dy hiQafrF df BMzfr sI. iPr ieh<br />
mMnxf pY igaf ik Aus dI ieh sUcnf<br />
glq sI. ieh sUcnf glq ikAuN sI, ies<br />
df Auh afp qF Ehlf rwKdy rhy pr ieh<br />
glq sUcnf dy ky amrIkI hkUmq nUM<br />
ksUqf Psf dyx vfly eyjMtF ny ipCly hPqy<br />
Kud hI ies df Byd KolH idwqf hY.<br />
ipCly hPqy dy lMzn dy gfrzIan<br />
aKbfr ny ieh Kulfsf kr idwqf hY ik<br />
sfrI sUcnf asl ivc rPId aihmd<br />
alvfn al jnfbI nF dy iewk bMdy dI<br />
GfVq sI, ijhVf swdfm husYn dI hkUmq<br />
qoN siqaf hoieaf sI. Auh amrIkI KuPIaf<br />
eyjMsI sI afeI ey leI kMm krdf sI qy<br />
eynf iswkybMd muKbr smiJaf jFdf sI<br />
ik Aus dIaF khIaF gwlF nMU hor vsIilaF<br />
qoN cYk krn dI loV vI nhIN sI smJI<br />
jFdI. gfrzIan ny hux Aus dI ieMtrivAU<br />
CfpI hY, ijs ivc Auh sfP kih irhf hY<br />
ik hiQafr qF EQy koeI hY hI nhIN sn,<br />
AuNj amrIkf ny hmlf nhIN sI krnf,<br />
ies leI ieho ijhI sUcnf asIN Aus nMU<br />
pysL kIqI ik Auh XkIn kr lvy. amrIkf<br />
Aus Auqy eynf XkIn kr bYTf ik sMXukq<br />
rfsLtr dy ajlfs ivc jf ky ihwk Tok ky<br />
ieho dfavf duhrfeI igaf. dunIaF nMU<br />
byvkUP bxfAux ivc afpxy afp nUM mfhr<br />
smJdI amrIkI hkUmq qF ies nfl<br />
byvkUP bxI hI, Aus dy ipwCy lwg ky<br />
brqfnIaf dy tonI blyar hurIN vI afpxy<br />
mulk ivc bolx jogy nf rhy.<br />
iewk hor mfmlf hY aPgfinsqfn dy<br />
bdly hoey hflfq ivc amrIkf dI EQoN<br />
iKskx dI nfkfm koisLsL df. ‘mYN qF kMbl<br />
nMU Cwzdf hF, kMbl mYnUM nhIN Cwzdf’ dy<br />
muhfvry vFg amrIkf vfly EQoN inklxf<br />
cfhuMdy hn pr inklx df rfh nhIN lwBdf.<br />
zyZ sfl pihlF AunHF ny kuJ ipafidaF<br />
rfhIN qfilbfn nfl gwlbfq df rfh kwZx<br />
leI AunHF dI nrm aqy grm qfilbfn<br />
vjoN vMz krnI sLurU kr idwqI.<br />
aPgfinsqfn dy rfsLtrpqI hfimd<br />
krjLeI ny jdoN ieh ros kIqf ik Aus nMU<br />
Psf ky amrIkI afp dOV jfxf cfhuMdy<br />
hn qF Aus nMU piqaf ky ies rfjnIqI nMU<br />
awgy qorn leI mnf ilaf. ‘nrm qfilbfn’<br />
dy iewk grup nfl gwlbfq sLurU kIqI geI.<br />
ies nMU pihlI iTwbI amrIkf dI pwkI<br />
syvfdfr pfiksqfn dI hkUmq ny lf idwqI<br />
ijs ny cuwp-cupIqy muwlf ibrfdr nMU<br />
igRPqfr kr ilaf, ijhVf gwlbfq ivc<br />
srgrm sI qy ikhf ieh ik Aus nMU pqf<br />
nhIN sI. iPr vI gwlbfq awgy cwldI rhI<br />
qy amrIkI hkUmq ies qoN eynI afsvMd<br />
vI ho bYTI ik afpxy dysL dy lokF nMU ieh<br />
kihxf sLurU kr idwqf ik aPgfinsqfn<br />
dy morcy Auqy gey AunHF dy puwqr CyqI hI<br />
GrIN af jfxgy. kuJ icr bfad aslIaq<br />
sfhmxy af geI ik amrIkI hkUmq nfl<br />
qfilbfn dy dUq bx ky ijhVy lok gwlbfq<br />
krdy rhy sn, AunHF df qfilbfn nfl koeI<br />
jfrj zbilXU busL<br />
vfsqf hI nhIN sI, Auh qF ies bhfny kuJ<br />
mfieaf Jptx dI iPrfk ivc iPrdy<br />
qskr grohF dy bMdy sn. ies nfl eynI<br />
nmosLI pwlY pY geI ik amrIkf dI srkfr<br />
ny keI mhIny ies swc dI suMDk hI bfhr<br />
nf inklx idwqI pr jdoN gwl bfhr af<br />
geI qF ieh ikhf ik glqI aPgfinsqfn<br />
dI hkUmq qoN hoeI hY.<br />
ajy Aus Jtky qoN amrIkI hkUmq<br />
bfhr nhIN sI afeI ik ivkIlIks dy<br />
KulfisaF ny Aus dI nINd Auzf idwqI. Auh<br />
qF isrP kihMdy sn ik swdfm husYn dy<br />
kwCy-bunYx dy rMg bfry vI AunHF nMU pqf<br />
hY, ivkIlIks ny amrIkI rfj-kriqaF<br />
aqy dUqF dI afpsI gwlbfq dOrfn AunHF<br />
dy imwqr igxy jFdy sMsfr pwDr dy afgUaF<br />
bfry rwKy hoey puwTy-iswDy nF vI dunIaF dy<br />
lokF nMU dws idwqy. amrIkf dy aMdr dI<br />
koeI gwl lukI hI nhIN sI rhI jfpdI.<br />
afstrylIaf dy iewk sDfrn hYkr<br />
mMny jFdy asFj nF dy bMdy qoN amrIkI<br />
hkUmq eynI Gbrf geI ik Aus df isLkfr<br />
krn dy rfh pY geI. svIzn ivc Aus dy<br />
ivruD iewk aOrq nfl blfqkfr df<br />
mukwdmf bxvf idwqf igaf. ho skdf hY<br />
ik Aus ny ieh gunfh kIqf vI hovy pr<br />
ies mukwdmy dy afDfr Auqy Aus nMU<br />
brqfnIaf ivcoN bfhr kZvfAux dI cfl<br />
cwlx vfly amrIkf ny afp vI ieho ijhy<br />
keI lokF nMU rfjsI sLrx idwqI hoeI hY<br />
ijhVy dUjy dysLF nMU loVINdy hn, AunHF nMU<br />
Auh bfhr kdy nhIN kwZygf. gwl blfqkfr<br />
dy gunfh nfloN vwD Aus dy ies ‘gunfh’ dI<br />
hY ik Aus ny ‘ieklOqI mhfsLkqI’ dy pYrF<br />
hyT jLmIn kMbx lf idwqI sI qy ieh nmosLI<br />
amrIkI hkUmq qoN shfrI nhIN jf rhI.<br />
hux qIjI gwl ieh sfhmxy af geI<br />
hY ik sfrI dunIaF dIaF cfbIaF GuMmfAux<br />
lwgI hoeI amrIkI KuPIaf eyjMsI sI afeI<br />
ey dIaF cfbIaF vI koeI qyjL idmfg vflf<br />
bMdf GuMmf igaf hY. Aus ny sI afeI ey nMU<br />
ieh JFsf idwqf ik al kfiedf nfl<br />
nijwTx leI Aus ny iewk nvF kMipAUtr<br />
sfPtvyar bxfieaf hY. sI afeI ey ies<br />
igwdV-isMgI nMU bocx leI DmkVy ho qurI.<br />
pwkf Brosf jmfAux leI Aus ny ieh vI<br />
kih idwqf ik iewk vfr lMzn qoN AuzfrI<br />
Brn vfly musfPr jhfjL nMU, agvf krn<br />
dI sfijLsL dy sLwk kfrn, vfps muVn df<br />
jfrj buwsL ny jdoN hukm idwqf sI, Aus dI<br />
sUcnf vI jfrj buwsL nUM Esy ny idwqI sI.<br />
KuPIaf eyjMsI ny buwsL nUM nhIN puwiCaf qy<br />
Aus bMdy dy khy Auqy XkIn kr ilaf.<br />
nqIjy vjoN Auh do kroV ds lwK zflr df<br />
cUnf ies eyjMsI nUM lf igaf.<br />
ieh sfrIaF gwlF asIN ies kr ky<br />
ilKIaF hn ik ‘ieklOqI mhfsLkqI’ dy<br />
Brm ivc Psy hoey amrIkI hukmrfn ajy<br />
vI afpxIaF kucflF cwlx qoN bfjL nhIN<br />
af rhy. ipCly mhIny jdoN imsr ivc lok<br />
BVky, Auh AunHF df Aus dysL ivc qIh<br />
sflF qoN qfkq sMBflI bYTy hosnI mubfrk<br />
ivruD jfiejL guwsf sI qy EQoN dI POj vI<br />
AunHF df sfQ dyx lwg peI sI. Auh mfmlf<br />
muwkx dI dyr sI ik lIbIaf dy lok mYdfn<br />
ivc af gey qy iPr bihrIn smyq keI<br />
hornF dysLF aMdr vI mujLfhry sLurU ho gey.<br />
amrIkf pihlF bVy sMkocvyN ZMg nfl prdy<br />
ipwCoN cfbIaF GuMmf ky Kyzdf irhf qy iPr<br />
Aus dI ivdysL mMqrI ihlyrI kilMtn df<br />
iswDf ibafn af igaf ik ienHF dysLF dy<br />
hfkmF nMU lok-rfey dI kdr krnI cfhIdI<br />
hY. ijhVy lok ienHF dysLF dy hfkmF dy<br />
qrPdfr nhIN, Auh vI ieh soc ky hYrfn<br />
hn ik jdoN pfiksqfn ivc lok-rfey nfl<br />
cuxy hoey afgUaF dIaF srkfrF pltIaF<br />
jFdIaF rhIaF, EdoN amrIkf nMU koeI Prk<br />
hI nhIN sI ipaf qy iPr Auh cuxy hoey<br />
lIzr Pfhy lfey jFdy vI amrIkf ny nhIN<br />
sn roky. jLulPkfr alI Buwto lokF df<br />
cuixaf pRqIinD sI qy amrIkf nfl sFJ<br />
qoN vI kdy nhIN sI Bwijaf pr ijs ijLaf<br />
Aul hwk ny Aus nMU PFsI tMg idwqf, Aus<br />
nfl amrIkI hkUmq ny nvIN aqy Bwuto qoN<br />
vwD gUVHI irsLqydfrI gMZ leI sI.<br />
lok-rfey df amrIkf df pYmfnf qF<br />
isafsq df ipV<br />
ieh hY ik ijhVf lIzr Aus dI PrmfbrdfrI<br />
krdf rhy, Auh itikaf rihxf<br />
cfhIdf hY pr ijs ny Aus dI eIn nhIN mMnxI,<br />
Aus nMU plt dyxf cfhIdf hY, BfvyN Auh<br />
lIbIaf df gwdfPI hovy, ierfk df swdfm jF<br />
vYnjLUeylf df cfvyjL jF koeI hor hovy.<br />
kdy PlsqInIaF nMU pfVn leI<br />
amrIkf aqy iesrfeIl ny hmfs nMU afp<br />
iqafr kIqf qy ploisaf sI. awj hmfs<br />
EnI PlsqInIaF leI nhIN, ijMnI ienHF<br />
dovF leI mfrU sfbq hoeI jFdI hY. qfilbfn<br />
vI kdy amrIkf ny iqafr kIqy sn qy<br />
hux Auh amrIkf nMU awgy lfeI iPrdy hn.<br />
ijnHF nMU Auh awj plos rhy hn, kwlH nMU<br />
Auh vI nvIN isrdrd bx skdy hn pr<br />
amrIkf nMU kwlH dI nhIN, awj dI Kyz nfl<br />
mqlb hY. eysy leI Auh hux cIn nMU pYroN<br />
kwZx vflI muihMm nMU vI cfbI dyx qur<br />
ipaf hY. ipCly idnIN jdoN EQy ‘jYslIn<br />
rYvoilAUsLn’ dy nF hyT nvyN mujLfhry hoey qF<br />
ieh gwl lukI nhIN rih skI ik lokF nMU<br />
AuksfAux ivc vwzf hwQ amrIkI rfjdUq<br />
jfn ihMtsmYn df sI. ijvyN imsr ivc<br />
ieMtrnYt dI vrqoN kr ky hosnI mubfrk dy<br />
ivruD muihMm clfeI geI sI, EdF dI muihMm<br />
cIn ivc vI clfeI geI qy jdoN ienHF sunyihaF<br />
dy lYx-dyx ivc amrIkI rfjdUq dI pCfx<br />
jLfhr hox lwg peI, Auh ieMtrnYt Auqy<br />
afAux qoN ht igaf. Kyz ieh lok-rfey dI<br />
nhIN, sgoN afriQk Kyqr ivc awgy vD rhy<br />
cIn nMU iTwbI lfAux aqy Aus dy toty krvfAux<br />
leI EdoN ivwZI geI hY, jdoN ieh Kbr af<br />
geI sI ik Auh pihlI vfrI jpfn nUM pCfV<br />
ky amrIkf qoN bfad dUjy nMbr df afriQk<br />
iKzfrI bx igaf qy dsF sflF qwk amrIkf<br />
nMU pCfV skdf hY. Aus dI ieh agyq amrIkf<br />
qoN jrI nhIN geI qy ‘lokqMqr’ dy nF hyT<br />
rOlf pvfAux qur ipaf hY.<br />
amrIkf iewk mhfsLkqI hY pr<br />
mhfsLkqI df mqlb ieh nhIN huMdf ik<br />
Auh dUjy dysLF dy aMdrUnI mfmilaF ivc<br />
dKl idMdf iPry. TIk cuxn jF glq, iksy<br />
dysL ivc rfj dI kmfn iks dy hwQ sONpxI<br />
hY, ieh Aus dysL dy lokF Auqy rihx dyxf<br />
cfhIdf hY. amrIkf qF ajy qwk pihlF dy<br />
pfey puafiVaF ivcoN nhIN inkl sikaf<br />
aqy afpxy nfgirkF nMU bygfny dysLF ivc<br />
Byj ky mOq dy mUMh pf irhf hY. dUjI sMsfr<br />
jMg qoN bfad dy smyN ivc ijwQy vI jf ky<br />
Aus ny isMg Psfey, iksy QF qoN awj qwk<br />
jyqU ho ky nhIN inkilaf, vIaqnfm dI<br />
jMg qoN lY ky aPgfinsqfn aqy ierfk<br />
qwk hr QF nuksfn hI AuTfieaf hY. ies<br />
dy bfvjUd Aus nMU akl nhIN af rhI.<br />
jy ajy vI Aus dI hkUmq hux qwk vFg<br />
Bsmfsur vrgy ‘isafxy’ hwQF ivc hI<br />
rhI, Aus dIaF KuPIaf eyjMsIaF vI hux<br />
vFg hI cflF cwlx lwgIaF rhIaF qF<br />
lwgdf hY ik sMsfr dI swuK-sFd ienHF<br />
ny nhIN rihx dyxI qy ienHF dy afpxy<br />
Gr ivc suwK-sFd inwq idn mr rhy<br />
POjI jvfnF dy pirvfrF dy kIrny nhIN<br />
rihx dyxgy.<br />
jfiedfd dI KrId-vyc<br />
cMzIgVH, mohflI, pMckUlf aqy afs-pfs<br />
dy ielfikaF ivc jLmIn-jfiedfd dI<br />
KrId-vyc leI sMprk kro<br />
punIaf rIal astyt:94173-34049<br />
asIN jfiedfd dI mYnyjmYNt df kMm vI krdy hF
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (20)<br />
BfeI gurdfs aqy BfrqI drÈn-2<br />
zf[ gurnfm kOr<br />
ipCly lyK ivc ieh dwsx dI koiÈÈ<br />
kIqI geI sI ik BfeI gurdfs ny gurU<br />
nfnk pRkfÈ qoN pihlF Bfrq ivc pRcilq<br />
Dfrimk prMprfvF, AunHF dy Dfrimk aqy<br />
smfijk asrF df iËkr kIqf hY, nfl hI<br />
ieh vI ikhf sI ik asl ivc ilKx dI<br />
akFiKaf ‘pMjfb-irg vyd qoN dsm gRMQ<br />
gurmiq icMMqn<br />
qwk’ nfmI lVIvfr Cpy iewk ivdvfn dy<br />
cfr lyKF qoN pYdf hoeI hY. ies lyKk ny<br />
pihly lyK ivc jo nukqy AuBfry hn AunHF<br />
ivc pihlf hY, “irg vyd dy ds mMzlF<br />
ivcoN bhuqy pMjfb dI DrqI Auqy rcy gey<br />
hn” aqy “irg vyd dy ivsqfr dy rUp<br />
ivc hI sfm vyd, Xjurvyd afid dI rcnf<br />
hoeI hY.” dUsrf nukqf hY, “vydFq, sFK<br />
aqy gIqf ivc hMkfr dI AuqpqI pRikrqI<br />
qoN mMnI geI hY pRMqU isD gosit bfxI ivc<br />
isRÈtI dI AuqpqI sbMDI iek pRÈn dy<br />
Auqr ivc sRI gurU nfnk dyv jI kihMdy<br />
hn, “hAumY ivic jgu AupjY purKf nfim<br />
ivsiraY duKu pfeI]” (sRI gurU gRMQ<br />
sfihb, 946). qIsrf nukqf jo Kfs qOr<br />
`qy iDafn mMgdf hY, Auh hY, “gurbfxI<br />
ivc vydFq, sFK aqy gIqf dy isRÈtI kRm<br />
nUM Aultf ky smiJaf igaf hY.” ies sbMDI<br />
Aus ny sFK drÈn dy purÈ aqy pRikrqI<br />
dy sMklpF dI ivafiKaf krn qoN bfad<br />
gurbfxI ivcoN hvfly idMidaF disaf hY,<br />
“gurbfxI jVH cyqn pdfrQF qoN Aupr iek<br />
prm purK prmfqmf dI klpnf krdI<br />
hY, ‘afpInY afp sfijE (ieQy lyKk ny<br />
‘afpInY’ nhIN iliKaf) ricE nfE]…”<br />
aqy ‘afpn Kylu afip kir dyKY] “asl<br />
ivc lyKk ny sFK anusfr ‘pRikRqI’ aqy<br />
‘purÈ’ dy sMklpF dI vI aDUrI ivafiKaf<br />
kIqI hY ijs dy ivsQfr ivc jfxf ies<br />
lyK df ivÈf nhIN hY. lyK df ivÈf gurbfxI<br />
sbMDI AuTfey nukiqaF qwk sImq hY.<br />
BfeI gurdfs, ijnHF nUM gurbfxI dy<br />
pihly ivafiKafkfr hI nhIN sgoN afDuink<br />
ÈbdfvlI ivc iswK Drm dy pihly<br />
‘iQaflojIan’ kihxf cfhIdf hY, pihlI<br />
vfr dI cOQI pAuVI ivc gurmiq anusfr<br />
jgq dI AuqpqI df kfrn dsdy hn:<br />
EaMkfru afkfru kir eyk kvfAu psfAu<br />
psfrf.<br />
pMj qq prvfxu kir<br />
Git Git aMdir iqRBvxu sfrf.<br />
kfdru ikny n liKaf<br />
kudriq sfij kIaf avqfrf.<br />
iek dU kudriq lK kir<br />
lK ibaMq asMK apfrf.<br />
roim roim ivic riKEin<br />
kir bRhmMz kroiV sumfrf.<br />
iekis iekis bRhmMiz ivc<br />
dis dis kir avqfr Auqfrf.<br />
kyqy byid ibafs kir<br />
keI kqyb muhMmd Xfrf.<br />
kudriq ieku eyqf pfsfrf]4]<br />
BfeI gurdfs anusfr krqf purK<br />
ny afpxy hukm aMdr hI kudriq df pfsfrf<br />
kIqf Bfv afpxy hukm ivc hI aPur<br />
avsQf qoN Pur avsQf ivc afieaf,<br />
afpxI kudrq ivc Auh afp ivafpk hY<br />
aqy pMj qwqF qoN srIr dI rcnf krky hr<br />
srIr aMdr afp vws irhf hY. kudriq nUM<br />
ieQy ‘sfjI’ hoeI ikhf hY. ieh kfdr vwloN<br />
rcI hoeI hY, ies dI hoNd Aus krqy qoN hY,<br />
afpxy afp qoN nhIN aqy Aus dI rcI isRÈtI<br />
byaMq, asIm hY, asMK hY. ies df aMdfËf<br />
lfAuxf muÈikl hY ik prmfqmf ny ikMny<br />
ku bRhmMzF dI rcnf kIqI hY. iewk iewk<br />
bRhmMz ivc ds ds avqfr (BfrqI<br />
prMprf anusfr ivÈnU dy ds avqfr)<br />
bxfey hn.<br />
ieQy avqfrF df iËkr do gwlF vwl<br />
sMkyq hY:pihlI ieh ik avqfr vI Aus<br />
dI rcnf df ihwsf hn, AunHF dI hoNd<br />
prmfqmf krky hY, suqMqr nhIN. ies df<br />
ieh vI arQ bxdf hY ik Auh prmfqmf<br />
vwloN rcy hoey hn, afp prmfqmf nhIN<br />
ikAuNik gurmiq icMqn anusfr krqf<br />
purK ajUnI aqy sYBM hY. Auh jnm mrn<br />
ivc nhIN afAuNdf aqy Aus dI rcnf iksy<br />
hor rfhIN nhIN, Auh afpxy afp qoN hY aqy<br />
Auh krqf purK (rcnhfrf) hY. Aus dI<br />
rcnf byaMq hY, Aus dy rcy anykF bRhmMz<br />
hn ies leI pqf nhIN ikMny ku vyd rcy<br />
gey hn aqy ikMny ku ivafs irÈI hoey<br />
hn. ikAuNik bRhmMz anyk hn ies leI<br />
AunHF dy anusfr hI kqyb vI ikMny hI hoxgy<br />
aqy KlIÌy vI ikMny hoey hoxgy. drasl<br />
ieh sfrIaF igxqIaF-imxqIaF Aus<br />
kfdr dI anMqqf aqy Aus dI rcnf dI<br />
asImqf nUM dwsx leI hn, ijs df inqfrf<br />
afÉrI pMkqI ivc kridaF ikhf hY,<br />
‘kudriq ieku eyqf pfsfrf’ ik Aus dI<br />
iewk kudriq df ieMnf vwzf psfrf hY ik<br />
ies dI Qfh pf skxI muÈikl hY.<br />
jpujI sfihb ivc gurU nfnk dyv ny<br />
Purmfieaf hY, ‘jy ko khY krY vIcfru]<br />
krqy kY krxY nfhI sumfru…kIqf psfAu<br />
eyko kvfAu] iqs qy hoey lK drIafAu]’<br />
krqf purK dI rcnf byaMq aqy asIm hY<br />
ijs df lyKf nhIN kIqf jf skdf. Aus<br />
akfl purK ny afpxy hukm ivc hI ies<br />
sfrI isRÈtI dI rcnf kIqI hY. Aus dy<br />
hukm aMdr hI sB kuwJ dI hoNd hY. ijvyN<br />
lyKk ny vI afsf dI vfr ivcoN Audfhrx<br />
idwqI hY, ‘afpInY afpu sfijE afpInY<br />
ricE nfAu] duXI kudriq sfjIaY kir<br />
afsxu izTo cfAu]’ sRI gurU gRMQ sfihb<br />
ivc sfnUM keI QFvF `qy ieh sMkyq imldf<br />
hY ik akfl purK ny afp hI ies isRÈtI<br />
dI rcnf kIqI hY, Auh afpxI rcnf ivc<br />
ivafpk hY aqy Auh afp hI ies nUM jdoN<br />
cfhy afpxy ivc smyt lYNdf hY. aMq nUM<br />
Aus dI rcI hoeI isRÈtI Aus ivc hI smf<br />
jFdI hY. rfmklI dKxI ivc jo pwtI dI<br />
qrË qy rcI hoeI bfxI hY, gurU nfnk dyv<br />
iehI dws rhy hn ik ieh sfrI AuqpqI<br />
Aus iewk krqf purK qoN hoeI hY aqy ies<br />
sMsfr nUM Aus ny sihj ivc hI pYdf kIqf<br />
hY, ‘EaMkfr bRhmf Auqpiq] …Enm<br />
aKru iqRBvx sfr] ’(pMnf 930)<br />
gurU nfnk dyv ricq mfrU solhy bfxI<br />
ÈurU hI Aus akfl purK aqy Aus dI kIqI<br />
geI rcnf qoN huMdI hY, ‘sfcf scu soeI<br />
avru n koeI] ijin isrjI iqn hI Puin<br />
goeI] aqy sfrI bfxI ivc krqf purK<br />
aqy Aus dI rcnf dy hr qrHF dy pfsfry<br />
bfry bhuq ivsqfr ivc disaf igaf hY.<br />
sRI gurU gRMQ sfihb dy ÈurU ivc mUl mMqr<br />
bfxI ivc hI prm siq df sMklp spÈt<br />
kr idwqf hY. EaMkfr qoN pihlF iewk lf<br />
ky prm siq dI eykqf nUM idRV krvf idwqf<br />
hY. iswK Drm drÈn ivc prm siq dI<br />
eykqf df sMklp ies dy ÈbdFg ÅÆ<br />
ivcoN inkilaf hY jo ik mUl mMqr dy ÈurU<br />
ivc hY. ies Èbd nUM afm qOr `qy iqMn<br />
ihwisaF ivc vMizaf jFdf hY: iewk, Eam,<br />
kfr. Eam pd ‘Èbd bRhm’ df icMnH hY<br />
jo ik prgt sMsfr (afkfr) df afid<br />
(pihlf) kfrn hY aqy mUl mMqr ivc<br />
nMbr ‘ñ’ (iek) aiDafqmk eykqf leI<br />
afieaf hY. ies df Bfv hY ik prm siq<br />
iewk hY ijs qoN sfrI dunIaF df pfsfr<br />
hoieaf hY. ijQoN qwk ‘hAumY’ df svfl hY<br />
ies dI ivafiKaf vI jpujI sfihb dy ÈurU<br />
ivc hI kr idwqI hY jdoN gurU nfnk dyv<br />
ieh pRÈn rwKdy hn, ‘ikv sicafrf hoeIaY<br />
ikv kUVY qutY pfil]’ ieQy gurU nfnk dyv<br />
ny hAumY nUM ‘kUVY pfil’ ikhf hY jo mnuwK<br />
aqy prmfqmf ivc ivwQ bxfeI rwKdI hY.<br />
ies pRÈn df Auqr idMidaF gurU nfnk<br />
ies nUM spÈt kr idMdy hn, ‘hukm rjfeI<br />
clxf nfnk iliKaf nfl]’ ies ‘kUVY<br />
pfil’ nUM qoVn leI Aus dy hukm df<br />
anusfrI ho ky cwlxf hY, jo mnuwK dy aMdr<br />
hI inihq hY. ‘hukm’ igafn df pRqIk hY<br />
jo mnuwK nUM Aus dy afpy dI soJI krfAuNdf<br />
hY aqy hukm ‘nfm’ hY. hAumY aigafn hY<br />
aqy ies df nfm nfl ivroD hY. iesy leI<br />
hAumY mnuwK dy vfr-vfr jnm lYx df<br />
kfrn bxdI hY ikAuNik Auh mnuwK nUM prm<br />
siq nfl iewksur nhIN hox idMdI. ies nUM<br />
afsf dI vfr ivc hor vI spÈt kIqf<br />
igaf hY.<br />
gurU nfnk jdoN ‘isD gosit’ ivc<br />
XogIaF nfl vfrqflfp kridaF ies pRÈn<br />
‘ikqu ikqu ibiD jgu AupjY purKY ikqu ikqu<br />
duiK ibnis jfeI]’ df jvfb idMdy hn.<br />
jgq iks iks ivDI ivc pYdf huMdf hY,<br />
iks qrHF duwK ivc pYNdf hY qy ikvyN nfs ho<br />
jFdf hY qF AuQy vI arQ iehI jfpdf hY ik<br />
mnuwK dy sMsfr ivc bfr bfr jnm lYx<br />
df kfrn, Aus dy prmfqmf qoN ivXog jF<br />
ivCVy rihx df kfrn hAumY hY. ieh ies<br />
dy pRÈn aqy Auqr dohF ivcoN hI spÈt<br />
huMdf jfpdf hY, ‘hAumY ivic jgu AupjY<br />
purKf nfim ivsiraY duKu pfeI]’ purK<br />
jgq hAumY ivc pYdf huMdf hY aqy jy ies<br />
nUM prmfqmf df nfm ivsr jfvy qF ieh<br />
duwK pfAuNdf hY.<br />
ieQy ieh gwl qF mMnxI pvygI ik<br />
nfm df sbMD ijMnf mnuwK nfl hY Aunf<br />
iksy hor jIv nfl nhIN ikAuNik mnuwK nUM<br />
hI prmfqmf ny socx dI ÈkqI idwqI hY.<br />
ieh isD gosit bfxI dIaF hor qukF ivcoN<br />
vI spÈt ho jFdf hY. Audfhrx leI, ‘ieq<br />
Auq iks kAu jfix smfvY] kvn iDafnu<br />
mnu mnih smfvY] (45)] hAu hAu mY mY<br />
ivchu KovY dUjf mYtY eyko hovY]’<br />
XogIaF df pRÈn hY ik ieQy AuQy Bfv<br />
hr QF iks nUM pCfx ky Aus ivc mn lIn<br />
hovy? aqy Auh ikhVf itkfxf hY ijs ivc<br />
mn lwg ky afpxy afp Bfv afqmf ivc<br />
itikaf rhy? qF ies df Auqr idwqf hY ik<br />
ijhVf mnuwK mn ivcoN hAumY dI Bfvnf nUM<br />
dUr kr lYNdf hY, aqy afpxy aMdroN dvYq<br />
Kqm kr lYNdf hY (dvYq hI dUrI df kfrn<br />
bxdI hY), Auh Aus prmfqmf nfl<br />
iewkimwk ho jFdf hY.<br />
hux asIN ivdvfn lyKk dy kQnF<br />
vwl afeIey. Aus df pihlf kQn hY ik<br />
‘irgvyd dy ds mMzlF ivcoN bhuqy pMjfb<br />
dI DrqI Auqy rcy gey.’ ies ivc koeI<br />
hYrfnI vflI gwl nhIN hY ikAuNik pMjfb<br />
muwZ kdIm qoN hI Bfrq ivc afAux vfly<br />
bdyÈIaF leI pRvyÈ duafr irhf hY.<br />
afrIaF ny vI jdoN pMjfb dI DrqI qy pYr<br />
rwiKaf qF ies dy KulHy zulyH kudrqI<br />
vfqfvrx ny AunHF nUM byhwd pRBfivq kIqf.<br />
kudrq nfl iewksurqf dy ivsmfdI plF<br />
ivc AunHF ny kudrqI vrqfiraF nUM vwK<br />
vwK ÈkqIaF dy rUp ivc giRhx kIqf aqy<br />
AunHF dI Ausqiq ivc AunHF nUM KuÈ krn<br />
leI mMqr Aucfry pr ies df ieh arQ<br />
nhIN bxdf ik gurmiq ivcfrDfrf irg<br />
vyd dI inrMqrqf ivc hY. ijQoN qwk sfm<br />
vyd aqy Xjur vyd df qfaluk hY ies dI<br />
crcf ivsqfr mMgdI hY jo kdI Pyr krFgy.<br />
irg vyd ivc bhu-dyvvfd hY jdik<br />
gurmiq ivcfrDfrf iewk akfl purK ivc<br />
ivÈvfs idRV krvfAuNdI hY jo ik ies df<br />
isrjxhfr vI hY, pflx vflf aqy ies<br />
nUM smytx vflf vI. isRÈtI rcnf dy sbMD<br />
ivc vI irg vyd ivc koeI iewk ivcfr<br />
nhIN hY sgoN keI ivcfr idwqy gey hn.<br />
gurmiq df kI ivcfr hY? ieh spÈt hI<br />
ho igaf hY. ijQoN qwk dUsrf kQn hY ik<br />
vydFq, sFK aqy gIqf ivc hMkfr dI<br />
AuqpqI pRikRqI qoN mMnI geI hY pRMqU sRI<br />
gurU nfnk dyv jI kihMdy hn ‘hAumY ivic<br />
jgu AupjY purKf nfim ivsiraY duKu pfeI’.<br />
iesdf ivÈlyÈx asIN Aupr kIqf hY ijs<br />
qoN spÈt hY ik ies df kI arQ hY.<br />
drasl hr Èbd, hr quk df iewk sMdrB<br />
hY. Aus nUM sMdrB nfloN vwK krky dyKx<br />
nfl keI vfr arQF dy anrQ ho jFdy<br />
hn. gurU nfnk dyv dy smyN qwk XogIaF dy<br />
anykF iPrky pRcwlq ho gey sn ijnHF<br />
kol krfmfqI ÈkqIaF dy idKfvy kfrn<br />
hAumY hI hAumY sI. ieh quk Ausy sMdrB<br />
ivc hY.<br />
hux afeIey qIsry kQn ‘qy ik<br />
‘gurbfxI ivc vydFq, sFK aqy gIqf dy<br />
isRÈtI kRm nUM Aultf ky smiJaf igaf<br />
hY’. ies kQn dI lyKk ny koeI ivafiKaf<br />
nhIN kIqI ik ikvyN? pr ieh kQn TIk<br />
nhIN jfpdf. pihlI gwl ieh hY ik sFK<br />
ivclf pRikrqI Èbd gurbfxI ivc ilaf<br />
hI nhIN igaf. gurbfxI ivc Èbd<br />
‘kudriq’ vriqaf igaf hY. dUsry sFK<br />
ivc pRikrqI iewk cyqMn swqHf hY, jo BOiqk<br />
qwqF hI nhIN sgoN mfnisk qwqF dI vI<br />
jnnI hY. ieh jgq df afDfr hY. purÈ<br />
cyqMn qF hY pr Auh sikRa nhIN hY. gurmiq<br />
icMqn ivc kudrq krqf purK vloN pYdf<br />
kIqI hoeI hY aqy rcnf df afDfr nhIN hY.<br />
gurmiq icMqn dy krqf purK df sMklp<br />
afpxf sMklp hY jo krqf vI hY aqy sfrI<br />
isRÈtI df afDfr aqy sRoq vI hY. vydFq<br />
ivc advYq vydFq anusfr ÈMsfr imiQaf<br />
hY, ies dI koeI hoNd nhIN hY isrP mfieaf<br />
kfrn nËr afAuNdf hY. gurbfxI anusfr<br />
isRÈtI rcnf akfl purK df aPur qoN<br />
Pur avsQf ivc afAuxf hY Bfv inrgux<br />
qoN srgux QIxf hY jdik vydFq df inrgux<br />
aqy srgux bRhm df sMklp hI vwKrf<br />
hY. gurU nfnk ies pMjfb dI DrqI qy pYdf<br />
hoey aqy AunHF ny ieQoN dI bolI ivc afpxy<br />
ielhfm nUM pRgt kIqf. boly jfx vfly<br />
Èbd qF AuhI rihxgy, bfhroN nhIN afAuxgy<br />
pr AunHF dI sMklpfqmk ivafiKaf<br />
afpxI hY aqy ivcfr afpxy hn. Bgvq<br />
gIqf ivc qF sRI ikRÈn hr isDFq nUM Auqm<br />
purÈ dy rUp ivc pRgt krdy hn ijvyN<br />
dsvyN aiDafie ivc ikhf hY ik ikvyN Auh<br />
sfrI rcnf df sRoq hn, BOiqk aqy<br />
afqmk sMsfr dohF df. gurbfxI aijhI<br />
ivcfrDfrf nUM muZoN nkfrdI hY.<br />
(cldf)<br />
icwlV ipMz dy vFgU[[[<br />
isafixaF df ikhf<br />
(1) jdoN bMdUk nfl bMdUk iBVdI hY<br />
AudoN sFqI qF iewk Clfvf hI hMudI hY,<br />
iksy iDr dI mOq hMudI hY, kbrsqfn<br />
hMudI hY.<br />
(2) pMjfb nMU bldI dy bUQy suwtx<br />
vfly afp bult prUP kfrF ivc GuMmdy<br />
sn aqy ihMsf df dosL kdy iswK KfVkUaF<br />
isr mVHdy, kdy pfiksqfn isr.<br />
(3) iksy vI iswK KfVkU BgOVy dI<br />
khfxI pVH sux lvo, hr iewk dy rUposL<br />
hox ipwCy lwgBg iewko hI kfrn hY, sYNtr<br />
aqy styt gOrimMt dIaF byiensfPIaF<br />
aqy puils qsLdd.<br />
(4) ijnHF lokF ny pMjfb dy hoxhfr<br />
BivwK nMU rUposL hox leI mjLbUr kIqf<br />
hovy, dysL Bgq ikvyN ho skdy hn?<br />
(5) 1984 qoN bfad iswK KfVkU lihr<br />
dI sB qoN vwzI kmjorI sI hiQafrbMd<br />
PrMt dy nfl nfl mjLbUq rfjsI PrMt<br />
dI AusfrI nf kr skxf. rfjsI PrMt<br />
nf bxn dyx ivc dusLmx aqy sLrIkF<br />
dy nfl nfl zf[ sohx isMG pMQk kmytI<br />
vI brfbr dI ijLMmyvfr hY.<br />
(6) KfVkUpuxf koeI KMG dI dvfeI<br />
nhIN hY ik ijs ny pI leI KfVkU bx<br />
igaf. bMdf KfVkU AudoN bxdf hY jdoN<br />
jIx dy sfry hIly Kqm ho jfx.<br />
(7) ihMdU aiqvfdI bMdUk vfilaF nMU,<br />
pMjfb ivc iswK KfVkU bMdUk vfly hI<br />
tkrngy, iswK sfD bxno qF rhy.<br />
(8) zMzy dy jor psUaF dy vfVy qF<br />
cldy hn pr lokqMqr nhIN.<br />
(9) pihlF jvfnI ncdI sI KMzy dI<br />
Dfr `qy, hux jvfnI nwcdI motr kfr `qy.<br />
(10) aMmf nI aMmf mYN ikhVy vyly<br />
inkMmf.<br />
(11) kOx krygf rfKI iKVdy PuwlF<br />
dI, kOx BrU hrjfnf ivCVy vIrF df.<br />
(12) moh ibnf bYrfg nhIN.<br />
(13) dsmysL dy vfrso, aMimRqDfrI<br />
ho ky jIAu.<br />
(14) ijAuN DrqI nMU rwb ny idwqI PuwlF<br />
dI sugfq, ieAuN siqgur ny bKsLI iswK<br />
nMU kysF dI dfq.<br />
(15) Kbrdfr rihxf jI ikqy DoKf<br />
nf Kf jfxf, hux sMqF ny vI iswK ilaf<br />
isafsI lIzrF vFg rMg bdlfxf.<br />
(16) jd jLbr, sbr nfl Twly nfkoeI<br />
sFqmeI ZMg cwly nf, qF cuk leIey<br />
hiQafr-dusLmx nMU soDx leI hoeIey<br />
pwbF Bfr.<br />
(17) krmF dy Kyq ivc jo bIjyNgf<br />
AuhI vwZyNgf.<br />
(18) CMd cFdI dy iClVF bdly sOdy<br />
hox jLmIrF dy.<br />
pysLkfr-prmjIq isMG dfKf<br />
ies icwlV ipMz dy vFgU hor pqf nhI ikMny sfVy ny<br />
ieh Puwl jo iswKI dy vYrIaF PV PV sUlI cfVy ny<br />
qF vI sfzI awK ivc kdy nhIN afieaf nIr dyK lAu<br />
iswK kOm qy DwkysLfhI dI jwg vfilE ieh qsvIr dyK lAu.<br />
ikhVI kOm dy sI mrd Auh, jo bx ky sI AudoN sLyr afey<br />
sfnUM kdy vI Buwlxy nhIN aYsy jo jKm sIinaF ‘qy lfey<br />
sfzy bwicaf dy vI Bsm kIqy, qusI awg dy ivc srIr dyK lAu.<br />
iswK kOm qy[[[.<br />
sfVn leI ijnHF nUM bMd krky lf idwqy GrF ivc ijMdy sI<br />
afjLfd Bfrq dy rihx vfly Auh vI qF kuJ bfisLMdy sI<br />
pr pYrF ivc gulfmI nf idsx vflI qsvIr dyK lAu.<br />
iswK kOm qy[[[.<br />
kOmF lVdIaF bdlf lYx leI pr lVny df vI ZMg huMdf<br />
ihwk qfx ky nhIN jd igwdVF qoN sLyr awgoN dI lMG huMdf<br />
iPr mfrdy DoKy nfl ikvyN qusIN ipwT dy ivc qIr dyK lAu.<br />
iswK kOm qy[[[.<br />
-dIp mMglI, Pon:917-254-6768
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (21)<br />
nYx-nksL<br />
aYs[ asLok BOrf<br />
lwBU rfm ny zwb ivcoN boql kwZ ky<br />
iZckUM-iZckUM krdy myË ‘qy Tfh dyxI<br />
rwKidaF rHob JfiVaf, “ey prmyÈrIey ikwQy<br />
mr geI qUM? kuskdI nf ivskdI[[[.”<br />
“qyry jxidaF dy isr `c, qy hnUmfn<br />
vFg sMjIvnI bUtI vflf phfV kfhqoN isr<br />
`qy cwikaf hoieaY?”<br />
“BlIeymfxsy jo mYN isr `qy cwikaf<br />
hoieaY, Auh iksy pqMdr qoN cwikaf nHIN<br />
jfxf.”<br />
“bih jf rmfn nfl, qYƒ qF poqiVaF<br />
qoN jfxdI aF. qYN pI-pI ky ikrly vFg DOx<br />
eI akVfeI rwKI aY, sfrI Aumr kIqf eI kI<br />
aY?”<br />
“hr gwl nfl aFhdI aY aKy mYN kIqf<br />
kI aY. awj mYN qYƒ dwsFgf[[[ kIqf kI aY?”<br />
“Zikaf rih, kdy nflI ivc izwg<br />
ipaf, kdy dOx ivc isr Psf ilaf. kdy<br />
bFh quVf leI, kdy gozf. ikqy `mrIkf ƒ<br />
ldyn lwB ky dy`qf? aYvyN lfhOr dI juwqI<br />
vFg `qFh ƒ cVHI jfnYN.”<br />
“golI mfr ldyn ƒ, nfly `mrIkf ƒ.<br />
afpxf mulk jfxI ik pMjfb sfzy isr `qy<br />
cwldY.”<br />
“ikAuN bfdl qy kYptn Bwj gey af!”<br />
“Bwjy qF nHIN, srkfr qF sfzy isr `qy<br />
clfAuNdy af.”<br />
“qyry isr ivcoN zflr izwgdy af?”<br />
“awj bohV Qwly bYiTaF afpxf mfhtr<br />
jgn nfQ kihx lwgf ik lwBU rfmf, aYqkIN<br />
srkfr ny qyrI izAUtI hor sÉq lf`qI[[[.”<br />
“zI[sI[ lf`qf qYƒ srkfr ny biTMzy?”<br />
“asIN aYqkIN srkfr ƒ svf swq sO<br />
kroV kmf ky dyxY.”<br />
“ZfeI sO rupey buwZy lMgUr ƒ srkfrI<br />
pYnÈn lMÕy zMg imldI aY, gIjy `c tkf<br />
nHIN[[[ DI dy ivafh df krËf nHIN Auqiraf.<br />
jlMDr twipaf nHIN, sRIngr dy bdfmF dIaF<br />
gwlF krdY[[[ gUTf tyk[[[sO igx nHIN skdf,<br />
kroVF dIaF gwlF krdY! kI buJfrqF ijhIaF<br />
pfeI jfnY?”<br />
“mfhtr ny hux gwl Éfny pfeI aY,<br />
peI afpxf bcVU[[[.”<br />
“ikhVf bcVU?”<br />
“vwzy bfdl sfihb df muMzf.”<br />
“drvyÈ bMidaf! bfdÈfhF dIaF gwlF<br />
nHIN krI dIaF.”<br />
“sux qF lY. cMgf-Blf sI, ijwdx df<br />
bfdl qoN Coty QF `qy bixaY, suwk ky qIlf ho<br />
igaY. pMjfb dy iÌkrF ny dfVHI icwtI kr`qI[[[<br />
kihMdf ÉËfnf ÉflI ho igaY, qy mYN mfhtr<br />
ƒ ikhf, qUM Auhƒ sunyhf Gwl, icMqf nf kry,<br />
aYqkIN nwko-nwk Br idaFgy.”<br />
gwl bxI ik nhIN<br />
sfrf Ëmfnf sr pr AuTf rwKf hY ies aMgUr kI bytI ny!<br />
nÈweI dI pqnI nf ivDvf huMdI hY, nf suhfgx. niÈaF dy mfmly ivc jo hflq awj pMjfb dI hY, Aus qoN aMdfËf lfAuxf aOKf hY ik mFvF qy<br />
pqnIaF dI mfnisk dÈf kI hovygI? pI[jI[afeI[ dy hflIaf aMkiVaF anusfr AuQy pMjfb qoN afAux vfly mrIËF ivc 50% qoN vwD Auh hn jo<br />
Èrfb pI ky ijLgr Krfb hox aqy hor bImfrIaF qoN pIVq hn. jvfnI afAux qoN pihlF hI ichry murJf rhy hn. sRI afnMdpur sfihb dy mqy muqfbk<br />
Èrfb bMd hoxI cfhIdI sI pr ies mqy dI pRoVHqf krn vfly pMjfb ivc agly ivwqI sfl ivc 3200 kroV rupey dI Èrfb 29 kroV boqlF ËrIey<br />
vycx df tIcf imiQaf igaf hY, ipCly sfl nfloN 728 kroV rupey df vfDU Bfr. Èrfb dI boql Gwto-Gwt ds rupey mihMgI hovygI. AuNj hr pMjfbI<br />
dy ihwsy ds boqlF sfl dIaF afAuNdIaF hn, jy bwicaF qy aOrqF ƒ Cwz leIey qF hr mrd ƒ sflfnf zyZ sO qoN do sO boqlF ÉflI krnIaF<br />
pYxgIaF. Èrfb kirafny qoN sOKI imlx lwg peI hY. ieAuN lgdf hY ik hr Gr dy sfhmxy Tykf KuwlH cuwkf hY. bMdf jMgl-pfxI igaf, boql PV<br />
ilafAuNdf hY. hYrfn hovoNgy ik bury kMm qoN Blf ikvyN hox lwgf hY? hr boql ipwCy pMjfh pYsy KyzF leI vsUly jfxgy, Xfin ‘pihlF pI qy iPr jIa.’<br />
mwQy ‘qy hwQ ikMny vI mfr lvo, pirvfr ƒ qbfh krn dy sfry gyt ijvyN BfKVf ivcoN pfxI Cwzx vFg ieko vyly KolH idwqy gey hn. asl ivc ivcfrf<br />
puMnMU hux blocF dI dfVH hyT burI qrHF afieaf hoieaf hY.<br />
srkfrF nUM aklmMd qy mUrK, dovF qrHF dy lokF dI loV huMdI hY pr ieh lokF nUM afp mUrK bxfAux df kMm ikvyN krdIaF hn, sLfied iksy df<br />
iDafn ies pfsy kdy igaf hI nhIN. sLrfb dI boql Auqy sLrfb pI pI ky ipMjr bxy jF sVkF, rUVIaF Auqy iksy kuwqy qoN mUMh ctfAuNdy sLrfbI dI Poto<br />
lf idwqI jfvy qF sLfied iksy nUM kuJ sLrm afAux lwg pvy pr ienHF boqlF Auqy qF arD ngn husIn muitafrF jF BMgVf pfAuNdy gwBrU dI Poto ies<br />
krky lfeI jf rhI hY ik vwD sLrfb vycx dy tIcy nUM sOiKaF pUrf kIqf jf sky.<br />
“nf ivclI bfq kI aY?”<br />
“lY afpxf af igaf ptvfrI cmn<br />
lfl. ieh qYƒ dwsU, sfrI KolH ky iviQaf.”<br />
“puwq cmn, ieh qyry qfey ƒ kI ho<br />
igaf. awj ieh pqJV ivc bsMq vFg<br />
luwzIaF pfAuNdf iPrdY!”<br />
“qfeI, srkfr ny agly sfl bwqI sO<br />
kroV rupey dI Èrfb vycx df ÌYslf kIqY,<br />
ipCly sfl nfloN 728 kroV rupey vwD dI.”<br />
“hfey Auie rwbf! ienHF srkfrF ƒ sfzy<br />
Gr nHIN dINhdy. Cwq izwgx vflI aY, BVoly<br />
ivc dfxy nHIN. kfhƒ ienHF ÊrIbiVaF dy<br />
isr ilwd cukfeI jFdy aY!”<br />
“qfeI awgy qF sfl bfad svf ku sO<br />
kroV rupey dI vfDU Èrfb vycx dI gwl huMdI<br />
sI, aYqkIN qF pMj guxf cwk`qf kMm.”<br />
“bws iPr ijhVy ipMzF ivc pMj-swq<br />
juafk bcdy aY, lf ley mgr. ieh tuwt<br />
pYxf awgy qF pMj mIl sYkl `qy zwPx jFdf<br />
sI, hux qF ipMzoN moV qoN PV ilafAuNdY.”<br />
“qfeI, aYqkIN qF lwgdY, srkfr Gry<br />
dy jfieaf krU!!”<br />
“puwq cmn, iek hor gwl dws? peI<br />
ipwCy ijhy mfhtrnIaF Gry votF bxfAux<br />
afeIaF qF dwsx peI, `kflI pfrtI `c qy<br />
gurduafry dIaF kmytIaF ivc mYNbr bxn<br />
leI Èrfb pIx dI mnfhI aY qy iPr ieh<br />
Ëihr sfzy ÈrIÌF dy GrF ivc kfhƒ GolI<br />
jFdy af?”<br />
“dws qfieaf?”<br />
“Auh ies anpVH twbr ƒ kI smJfvF!<br />
jy asIN nf pIeIey qF mfhtrF, zfktrF ƒ<br />
qnÉfh ikwQoN imlU! irÈvqF ikvyN cwlx. lfl<br />
bwqIaF vflIaF kfrF ikvyN dOVn? ieh mMqrI<br />
sfzy isr `qy tOhrF mfrdy aY.”<br />
“Zikaf rih, anpVH dwsdf sfƒ! qUM<br />
lYlpur kflj ivc pVHfAunYN!! mYN puwCdI qF<br />
ieh sI ik ienHF leI mFh vfdI aY qy sfzy<br />
leI suafdI.”<br />
“BlIey loky, kmytIaF afly qF clo<br />
nf vI pINdy hox, pr bfkI qF pINdy hoxy aY.<br />
lwgdY mYƒ zflrF aflI pINdy hoxy aY[[[ pYsy<br />
qF ieh vI vtfAuNdy af pr ieh bfhrly<br />
mulkF ƒ vtfAuNdy af. mfhtr dwsdf sI,<br />
ieh pINdy af jYnI vfkr, rIgl-rUgl koeI.<br />
rYl slUt qy hor pqf nHIN pItr-pUtr.”<br />
“qfeI, aYqkIN 29 kroV boqlF<br />
ivkxgIaF qy cfhy koeI bwcf, cfhy aOrq qy<br />
BfvyN mrd[[[ ds boqlF `kwly `kwly pMjfbI<br />
dy ihwsy afAuxgIaF.”<br />
“myly bMd kr idE. ienHF lIzrF ƒ<br />
kho, hux TyikaF mUhry hI BfÈx dy jfieaf<br />
aYs[ asLok BOrf<br />
myly ipwCoN lÌfÌy<br />
lYlf ijhy nYx qy nkÈ kdy vyKy nhIN, dyiKaf kdy koeI XUsÌ dy quwl nf.<br />
bfÊF qy phfVF `c lwKF Puwl iKVdy ny, lwBy nf iQafieaf koeI gulfb ijhf Puwl nf.<br />
ikRÈn qy sudfmf jYsI dosqI nf bxI kdy, rfjy rxjIq ijhI vyKI ikqy kuwl nf.<br />
surF ƒ afvfË nf iQafAuxI sI surIlI kdy, mUMh Auqy bMdy dy jy lwgy huMdy buwlH nf.<br />
ikwQy jfxf mfiraf sI imrËf dlyr jwt, sfihbF ny jy kIqf huMdf hwQIN byVf guwl nf.<br />
bfrF sfl rFJxy ny ikwQy vwg cfrny sI, hIr dy husn Auqy jFdf jy Auh zuwlH nf.<br />
bIqy ‘qy Ìfiedf pCqfAux df kI dws ‘BOry’ myly ipwCoN huMdf koeI lÌfiÌaF df muwl nf.<br />
krn. eydUM vwzf `kwT qF hor ikqy huMdf eI<br />
nHIN. ieh iPr bwicaF qy qIvIaF dy ihwsy dI<br />
mrdF ƒ eI pIxI pYxI aY. Blf ies kulwCxI<br />
ibnF srdf nHIN! AUN mgr qF bMdy ieh votF<br />
afly idnF ivc eI lf lYNdy af.”<br />
“qfeI, qfieaf boldf qF swc eI aY.<br />
jy Èrfb pMjfb ivcoN ivkxI bMd ho jy qF<br />
mhIinaF ivc ibhfr vflf hfl ho jU. qy mYN<br />
cwldF, qUM mfr mwQf qfey nfl.”<br />
“prmyÈrIey, hfly qF qYƒ 29 kroV<br />
boqlF ptvfrI ny kfÊqF ivc dwsIaF.<br />
ijhVIaF TykydfrF ny kYpsUl qy tIky rlf<br />
ky iek dIaF cfr vycxIaF, Auh alwg ny qy<br />
ijhVI rUVI mfrkf[[[ Auhdf qF ihsfb eI<br />
nHIN.”<br />
“qYƒ Èrm nHIN afAuNdI. srkfr qF<br />
quhfzIaF jVHF ivc awk Tokx lwgI peI aY<br />
qy qUM kwCF vjfAuNdf iPrdYN!”<br />
“qy ijhVy pINdy nHIN, ienHF ƒ sfzI mdd<br />
krnI cfhIdI aY. peI Gwto-Gwt ijhVy<br />
srkfrI nOkr aY, sfzy isroN juafk pfldy<br />
aY, Auh qF ikqy pytIaF do pytIaF Gr Cwz<br />
jfieaf krn.”<br />
“qYƒ qF bfGV ibwly ƒ murgy vI qlL<br />
ky dy ky jfxgy!”<br />
“mUMh afly ijwzf bxfAuNdI aY, aKy<br />
murgy qlL ky dy ky jfxgy. mYN qF mfhtr ƒ<br />
ikhf, hux ijwdx cMzIgVH ƒ nfhry-nUhry<br />
lfAux gey, sfƒ vI nfl lY ky jfieE.”<br />
“qyrI blI dyxI aF AuQy mfhtrF ny!”<br />
“Dylf nHIN akl. gwl pUrI sux vI ilaf<br />
kr. asIN ipMz dy qIh-pYNqI jxy aF. roË<br />
boql nHIN qF pOxI boql pINdy hovFgy. asIN<br />
jf ky srkfr dy kMn KolFgy; peI bfdl<br />
sfihb! CwbI-CuwbI jnvrI ƒ jF ikqy hor<br />
cMzIgVH swd ky sfƒ vI koeI `vfrz<br />
(aYvfrz) vUrz jy, mfx-snmfn idE.<br />
pMjfb qF shurI df cwldf sfzy isr `qy aY.”<br />
“jf afeIN cMzIgVH, zFgF Kf ky afeIN,<br />
qyry gl ivc qF kYNTf pfAuxgy?”<br />
“nfly ipMz dy cfr jxy ijhVy KylF-<br />
KUlF krfAux leI pYsy mMgx afAuNdy af,<br />
hux afey qF kih deIN, peI srkfr sfQoN<br />
pihlF eI boql ipwCy pMjfh pYsy lY lYNdI hY,<br />
pUry pMJI kroV dyxy aF asIN sfl ivc. asIN<br />
pYsy jmHF krvf`qy af. zI[sI[ qoN mMgo jf<br />
ky! prmyÈrIey hwd eI hoeI peI aY, srkfr<br />
hr kMm sfzy isroN krn `qy qulI peI af.”<br />
“ikMnIaF gwlF bxfeI jfnYN, pY jfey<br />
qYƒ dgfVf. mr jfeyN ikqy KUh-Éfqy ivc<br />
izwg ky.”<br />
“hwd kr`qI prmyÈrIey qUM vI! jy asIN<br />
mr gey qF iPr ijAuNdf kOx rhU. srkfr dy<br />
qF asq qr jfxy aY! ieh muwK mMqrI sfihb<br />
ijhVy jhfËF `c Auz ky ipMzF ivc gyVy mfrdy<br />
af, ienHF ƒ sfzy pr lwgy hoey af, ieh sfƒ<br />
isafnx jF nf isafnx!”<br />
“jfnI aF mYN vI, Pwqo vfly dy zyry `qy,<br />
vZfAunI aF qyrf Ìfhf. kihMdy ny iek puVI<br />
dyNdY Èrfb `c pf ky pIxy ƒ sfD. bMdf muV<br />
ky mUMh nHIN lfAuNdf.”<br />
“aKy mUMh nHIN lfAuNdf. jf afeIN qUM vI<br />
gorK dy itwly `qy. kr afvIN icwq rfËI. hfa<br />
qF qYƒ dwsxf eI Buwl igaf!”<br />
“kI?”<br />
“ieh zyry qy sfD vI pfltIaF<br />
(pfrtIaF) ƒ notF dy Qwby votF ivc pqf<br />
ikAuN idMdy af, aFhdy af hor pIx lfE.”<br />
“E! rwb df Gr qF Cwz dyh rwb idaf<br />
bMidaf!”<br />
“dyK hr Gr ivc do-cfr mrd Èrfb<br />
pINdy af. iksy dI mF duhfeIaF pfAux lwgI<br />
hoeI aY, iksy dI GrvflI. Auh iPr ienHF dI<br />
Èrfb CuzfAux leI zyiraF vwl BwjIaF<br />
afAuNdIaF ny, muwTI cfpI krn dy nfl nfl<br />
pMj-swq sO df tUxf-tfmx qy cVHfvf vI<br />
cVHfAuNdIaF hoxgIaF qy iPr akl dIey<br />
aMnHIey, smJdI ikAuN nHIN[[[ ieh zyry vI sfzy<br />
isrF `qy cwldy af.”<br />
iËMdgI `c awgy vDx df sMklp<br />
bxf ky rwKxf cfhIdf hY. pCiVaf mnuwK<br />
afpxy afp ƒ hI ieh afvfËF mfr ky<br />
puwCdf rihMdf hY: hor kI hfl-cfl hY?<br />
keIaF dI Aumr Gwt huMdI hY pr srIr<br />
awgy cly igaf huMdY. keI jdoN Aumr dws<br />
rhy huMdy hn qF lwgdY ik srIr ies dI<br />
gvfhI nhIN Brdf. gfiekF<br />
`c gurdfs mfn swTivaF<br />
ƒ lMG ky Aumr dy pRBfv qoN<br />
mukq lwg irhf hY qy krmjIq DUrI 70ivaF<br />
qoN twp ky vI buZfpy dy pRCfivaF ƒ Dwky<br />
mfr irhf hY. gorf inCoh rMg, mihMdI rMgI<br />
dfVHI, BrvF srIr, jvfnI vflI mVHk qy<br />
pUrf jbHf krmjIq kol hI hY.<br />
mYN Aus krmjIq DUrI dI gwl kr<br />
irhf hF ijs ny gIq qF sYNkVy gfey pr<br />
iswky dy do pfisaF vFg do gIq; ‘imwqrF<br />
dI lUx dI zlI, nI qUM imÈrI brobr<br />
jfxI’ qy Dfrimk gIq ‘huMdIaF ÈhId<br />
joVIaF, dfdI vyKdI burj `qy cVH ky’<br />
nfl Auh hfly qIkr pMjfbI lokF dy cyqy<br />
ivcoN iek pl vI nhIN iKsikaf. ‘imwqrF<br />
dI lUx dI zlI’ gIq kuwqf mfarkf kMpnI<br />
aYc[aYm[vI[ ƒ afpxy vyly sB qoN vwD<br />
ibËns dyx vflf gIq sI pr ies dI<br />
irkfrizMg ipClf rhws Èfied bhuq Gwt<br />
lokF ƒ pqf hovy. kMpnI df mYnyjr ËhIr<br />
aihmd afm gfiekF ƒ nyVy nhIN lwgx<br />
idMdf sI. DUrI Auhdy idwlI siQq<br />
dirafgMj nyVly Brq rfm roz vfly<br />
dÌqr igaf qF Auhny zb ivcoN irvflvr<br />
“E myiraf mflkf! hux KuwlHIaF zmfk<br />
dIaF gwTF! sB kursIaF bcfAux df rOlf<br />
aY, niÈaF df CyvF diraf nwko-nwk Biraf<br />
ipaY qfhIEN! ienHF vrjxf qF kI, ieh qF<br />
khI jFdy af, hor pI, hor pI. gurUaF-pIrF<br />
dI DrqI `qy kfÌrF df pihrY!!”<br />
[[[qy duhwQVf mfrdI pRmyÈrI aMdr jf<br />
vVI. qy lwBU rfm “iÌkr nf kr srkfry,<br />
kr idaFgy vfry-inafry” pfeIaf ieko sfhy<br />
sVHfk ky nfary mfrn lwg ipaf.<br />
aMiqkf:<br />
sfrf Ëmfnf sr pr AuTf rwKf hY<br />
ies aMgUr kI bytI ny.<br />
Èukr hY Éudf kf,<br />
ies ky bytf nf Qf.<br />
krmjIq DUrI:JMm lMmI DOx,<br />
muwK gol kÈmIrnF df<br />
kwZ ky myjL `qy rwKidaF ikhf, “jF jwt<br />
ƒ irkfrizMg leI qrIk dy dyh jF<br />
iPr[[[!” ËhIr suMgV ky `kwTf ho igaf.<br />
aFhdf qfrIÉ nhIN, suirMdr kOr ƒ iPr,<br />
awj qYƒ irkfrz krFgy.[[[qy rfqF bMdy<br />
dI iËMdgI ivc bVIaF afAuNdIaF ny pr<br />
jy BuwldI nhIN qF muklfvy vflI rfq nhIN<br />
BuwldI ikAuNik ies ny<br />
dubfrf nhIN afAuxf<br />
huMdf. pr Aukq dohF<br />
gIqF nfl pMjfbIaF dy idlF `qy swcImuwcIN<br />
rfj krn vflf krmjIq DUrI jdoN<br />
vI doafby iksy pRogrfm `qy afAuNdf qF<br />
Aucycf myry kol ipMz BOry af jFdf. mfxk<br />
vFg Auh pYg pIx df ÈOk pUrf krdf.<br />
nvyN gfiekF bfry ivs Goldf: ienHF<br />
CokiraF ny kwK nHIN Cwzxf, nf sfzf nf<br />
sfzI gfiekI df! ieh Poto ijs ivc<br />
gfiek suKivMdr pMCI dy gfey gIq ‘idwlI<br />
dy hvfeI awzy `qy, Xfr XfrF qoN ivCVdy<br />
rihMdy’ df rcYqf gurnyk rfTI julfh<br />
mfjrf vI nËrIN pY irhf hY, bhuqI purfxI<br />
nhIN. bws awK JpkidaF smF lMGx dI<br />
hY pr AudoN Auh swqrF ƒ twp igaf sI<br />
pr Auh lwgdf cflIaF df hI hY. gfiek<br />
imMtU DUrI Auhdf bytf hY ijs df pUrf nF<br />
hfËrI rijstr dy iek Éfny ivc nhIN<br />
afAuNdf. hrpRB ismrnjIq isMG imMtU.<br />
Auh hfly vI kihMdY, “srIr ƒ Éurfk<br />
idAu, hÌygf nhIN ikAuNik ijnHF dIivaF<br />
`c qyl huMdY, Auh hnyrIaF qoN nHIN zrdy.<br />
-aYs[ aÈok BOrf<br />
Duwpy bYTIaF XfdF
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (22)<br />
pMjfb sMkt:buwZf aqy smuMdr<br />
sLmIl<br />
ieiqhfsk GwlUGfry kOmF dy vjUd<br />
ivc aYsy nfsUr bx jFdy hn ijnHF df<br />
mwTf-mwTf drd kdy vI KLqm nhIN huMdf.<br />
pMjfb ivc jo kuJ awsIvyN dy dhfky ‘c<br />
hoieaf, Auh PoVy dy rUp ivc pMjfbI cyqnf<br />
df sdIvI aMg hY. hrikÈn isMG surjIq<br />
dI ijLMdgI nfl ies dhfky df Kfs irÈqf<br />
hY. ‘pMjfb sMkt’ dy nF nfl jfxy jFdy<br />
ies dOr ivc surjIq dI gYr mfmUlI<br />
srgrmI vflI BUimkf ny bhuq sfry nvyN<br />
pRsLMsk qy duÈmx pYdf kIqy. AunHF bfry<br />
koeI vI crcf ies BUimkf ƒ idRÈtIgocr<br />
kIqy bgYr mukMml nhIN ho skdI. pMjfbI<br />
pfTkF leI ieh gwl Kfs mhwqv vflI<br />
hY. pMjfbI smfj Kfs krky iswK smfj<br />
ivc AunHF dI ies BUimkf bfry keI BulyKy<br />
vI pfey jFdy hn. aijhf smF vI irhf hY<br />
jdoN AunHF ƒ bfdl-tOhVy dI qrHF iswK<br />
BfeIcfry ivc burI qrHF nfpsMd kIqf jFdf<br />
sI. muwZly sflF dOrfn pMjfb dIaF jmhUrI<br />
mMgF df kys pyÈ krn ivc qy iPr iPrkU<br />
ihMsf dy iKlfP AunHF DVwlydfr BUimkf<br />
inBfeI. Aus vyly bhuigxqI iswKF dy iewk<br />
Kfs qrHF dy vihx ivc vih jfx kfrn<br />
AunHF dy mn ivc surjIq df aks Ausy<br />
qrHF df bixaf hoieaf sI, ijvyN Bfjpf df<br />
ivroD krn kfrn ÈihrI mDvrgI jmfqF<br />
ivc bixaf hoieaf hY.<br />
pMjfb msly bfry surjIq dI smJ<br />
qy AunHF dy inrMqr stYNz df pUrf vyrvf<br />
drj kIqy bgYr pMjfbI smfj nfl AunHF<br />
dy irÈqy dI pUrI qsvIr pRqwK nhIN ho<br />
skdI. pMjfb dI kimAUinst rfjnIqI ivc<br />
surjIq ƒ bhuq muwZly idnF qoN hI akflI<br />
pwKI jF akflI soc vfly kimAUinst<br />
smiJaf jFdf hY. AunHF df jwt iswK ipCokV<br />
vI ies ipwCy aihm qwq hovygf.<br />
kimAUinst pfrtI dy aMdr hI vwzf vrg<br />
aiqvfd bfry smJ<br />
rwKx vfly lokF df iKafl<br />
hY ik aiqvfd dy pYdf hox<br />
dy kfrn BfvyN rfjnIqk hI<br />
huMdy hn pr jdoN ieh iek<br />
vfr pYdf ho jFdf hY qF ieh<br />
ihMsk klcr ivc plt<br />
jFdf hY, ijsdy srokfr<br />
isrP rfjnIqk nhIN<br />
rihMdy. pMjfb dy aiqvfd<br />
ƒ ijnHF ny KuB ky dyiKaf<br />
hY, AunHF dI ies bfry smJ<br />
isrÌ hvfeI bOiDk ksrq<br />
krn vfly lokF qoN kfPI<br />
iBMn hY.<br />
ies akflI Jukfa kfrn AunHF df aflock<br />
irhf hY. dUjy pfsy pMQk hlky AunHF ƒ<br />
pMjfb ivroDI kih ky BMzdy rhy hn. pMQk<br />
akflI rfjnIqI ivc pMjfb pwKI jF pMjfb<br />
ivroDI hox df pYmfnf kuJ mMgF hn ijnHF<br />
ƒ pMjfb dIaF ‘hwkI mMgF’ ikhf jFdf hY.<br />
ienHF ivc pfxIaF qy pMjfbI boldy<br />
ielfikaF df muwdf qy cMzIgVH df pRÈn<br />
Èfml hY. pMjfb dy msly bfry surjIq dI<br />
smJdfrI kI rhI qy Auh afpxy afp ƒ<br />
ies nfl ikMj irlyt krdy hn, Aus ƒ 4<br />
akqUbr 1981 dy pIplË zYmokrysI ivc<br />
Cpy AunHF dy lyK dIaF ienHF sqrF coN<br />
mihsUisaf jf skdf hY:<br />
“iewk Dfrimk iPrky dy qOr `qy iswKF<br />
dy kuJ swcy qy suihrd iÈkvy hn. aijhy<br />
ivqkry aqy AunHF dy Dfrimk mfmilaF<br />
ivc kyNdr srkfr dI dKlaMdfËI ivruD<br />
ipCly sflF dOrfn smyN smyN ‘qy sfƒ pMjfb dI KfVkU<br />
lihr dy smyN dOrfn swjy-Kwby kimAUinstF aqy muwK nkslI<br />
iDrF vwloN inBfeI BUimkf dy kfrnF bfry kuJ Cfpx leI<br />
pwqr afAuNdy rhy hn. kuJ pwqr lyKk qF pMjfb dy cotI dy<br />
kimAUinst nyqfvF-kfmryz hrikÈn isMG surjIq aqy<br />
kfmryz jgjIq isMG afnMd ƒ kyNdr srkfr dy gurjDfrI<br />
tfAUt kihx qwk vI cly jFdy rhy hn. pfTkF dI mMg ƒ muwK<br />
rwKidaF pwqrkfr-lyKk ÈmIl dI kfmryz surjIq ƒ<br />
isafsq df rusqmy-ihMd kihMidaF ilKI AunHF dI jIvnI<br />
ivcoN “pMjfb sMkt-buwZf qy smuMdr” isrlyK hyTlf Bfg<br />
pRkfÈq kr rhy hF. sfzf ies lyK ivcly ivcfrF nfl<br />
sihmq hoxf jLrUrI nhIN hY aqy ies lyK dy pRqIkrm ivc<br />
afey ivcfrF nUM vI ZukvIN QF idwqI jfvygI. –sMpfdk<br />
AunHF dI lVfeI ivc sfrIaF jmhUrI<br />
ÈkqIaF AunHF dy nfl hn pr jdoN BfeIcfry<br />
dy afgU ienHF suihrd iÈkivaF ƒ qy pMjfb<br />
dy ihMdU qy iswKF dIaF sFJIaF mMgF ƒ<br />
rlgz kr idMdy hn aqy ienHF ƒ iPrkU<br />
rMg dy idMdy hn qF jmhUrI qy agFhvDU<br />
ÈkqIaF qoN alwg-Qlwg ho jFdy hn. Auh<br />
rfj ivc iPrkU duPyVF ƒ vI gihrIaF krdy<br />
hn qy AunHF ieMqhfpsMdF dy hwQF ivc Kyzdy<br />
hn ijhVy iswKF leI vwKry rfj dI mMg<br />
kr rhy hn.”<br />
ienHF sqrF ivcoN surjIq dI pMjfb<br />
msly bfry smJ Aujfgr ho jFdI hY. ijwQoN<br />
qwk pfxIaF, pMjfbI boldy ielfikaF aqy<br />
cMzIgVH dy msly df sbMD hY, ies bfry<br />
surjIq dI smJ bhuq muwZly idnF qoN<br />
spÈwt rhI hY. ieh vI qwQ hY ik ‘Drm<br />
XuwD’ morcy qoN pihlF akflIaF duafrf<br />
nihr dy morcy ivc kimAUnst vI Èfml<br />
sn. 1973 ivc sRI anMdpur sfhb dy<br />
mqy df pihlf KrVf isrdfr kpUr isMG<br />
ny iqafr kIqf sI pr ies mqy dIaF kuJ<br />
ku iPrkU rMg vflIaF mdF aqy Bfrq dI<br />
ivdyÈ nIqI bfry kIqIaF kuJ itpxIaF<br />
kfrn surjIq ies dy sKq aflock sn.<br />
ieh Auh idn sn jdoN akflI afgUaF<br />
nfl AunHF dy kfPI inwGy sbMD sn. Auh<br />
lgfqfr AunHF `qy ieh dbfa pfAuNdy rhy<br />
ik pMjfb dIaF hwkI mMgF ƒ sYkUlr rMg<br />
ivc qy pMjfbIaF dIaF sFJIaF mMgF dy<br />
rUp ivc pyÈ kIqf jfvy. ies gwl nfl nf<br />
isrP smUh pMjfbI iDrF dI hmfieq AunHF<br />
ƒ pRfpq hovygI blik kyNdr srkfr vI<br />
ienHF mMgF ƒ axizwT nhIN kr skygI.<br />
sYkUlr muhfvry ivc pyÈ krn nfl mulk<br />
dIaF dUsrIaF iDrF vI ienHF dI hmfieq<br />
kr skxgIaF. ienHF mMgF ƒ iPrkU rMg<br />
dy ky akflI afpxy pYrIN afp kuhfVf mfr<br />
rhy hn. 1975 ivc rfjIv gFDI ny<br />
anMdpur sfihb dy mqy dIaF ienHF mdF ƒ<br />
hI pUry mulk ivc Cwj ivc pf ky Cwitaf<br />
sI. dwisaf jFdf hY ik surjIq dI pRyrnf<br />
nfl hI akflIaF ny 1978 ivc afpxI<br />
luiDafxf kfnPrMs mOky anMdpur sfihb<br />
dy nvyN mqy ƒ pRvfn kIqf sI. ies ivcoN<br />
Auh sB ieqrfjLXog mdF htf idwqIaF<br />
sn qy mulk ivc sUbfeI KudmuKqfrI qy<br />
aiDkfrF dI vMz dy dsqfvyË vjoN ies<br />
mqy ƒ pyÈ kIqf igaf sI pr akflI<br />
afpxy hI zfvFzol vqIry qy rfjnIqk<br />
BMbblBUsy kfrn ies gwl ƒ sQfpq nhIN<br />
kr sky qy 1973 vfly sRI anMdpur sfihb<br />
dy mqy dIaF kuJ mdF hfly qwk vI BulyKf<br />
pYdf kr rhIaF hn. ieh hI kfrn hY ik<br />
jdoN rfjIv gFDI duafrf sRI anMdpur<br />
sfihb dy mqy ƒ pUry dyÈ ivc BMizaf jf<br />
irhf sI qF koeI vI akflIaF dI hmfieq<br />
`qy nf af sikaf. iewQoN qwk ky surjIq<br />
leI vI ies dI hmfieq krnf sMBv nhIN<br />
sI irhf.<br />
bhuq muZly idnF qoN surjIq dI<br />
inrMqr ieh smJ rhI hY ik pMjfb dy<br />
afriQk ivkfs qy siBafcfrk AusfrI<br />
leI pMjfbIaF dIaF kuJ jfieË qy hwkI<br />
mMgF hn qy GwtigxqI dy rUp ivc iswKF<br />
dy vI kuJ iÈkvy qy iÈkfieqF hn. AunHF<br />
dI Dfrnf rhI hY ik akflI afgU iswKF<br />
dIaF Dfrimk mMgF jF iÈkfieqF ijnHF ivc<br />
afl ieMzIaf gurduafrf aYkt afid Èfml<br />
hY, ƒ AuTfAux pr pMjfb dIaF dUsrIaF<br />
afriQk, rfjnIqk jF siBafcfrk mMgF<br />
ƒ isrÌ iswKF dIaF mMgF dy rUp ivc pyÈ<br />
nf krn. Auh sfry pMjfb dIaF sFJIaF<br />
mMgF hn qy AunHF ƒ smUh pMjfbIaF dIaF<br />
mMgF dy rUp ivc hI pyÈ kIqf jfxf cfhIdf<br />
hY. imsfl dy qOr ‘qy Auh mfstr qfrf<br />
isMG dy ies kfrn sKq aflock rhy ik<br />
Auh pMjfbI sUby dI siBafcfrk qy sYkUlr<br />
mMg ƒ iPrkU muhfvry ivc pyÈ krdy sn.<br />
ies mfmly ivc sMq Piqh isMG dy Ërf<br />
ku sYkUlr muhfvry kfrn hI Auh AunHF dy<br />
pRsLMsk rhy. pMjfbI sUbf aMdoln dOrfn<br />
jdoN mfstr qfrf isMG mrn vrq ‘qy bYTy<br />
sn qF Aus vyly bx rhI gMBIr siQqI dy<br />
mwdy nËr Auh 22 agsq 1961 ƒ sMq<br />
Pqih isMG dy nF ilKI icwTI ivc ilKdy<br />
hn: “awj mfstr jI dy mrn vrq ƒ<br />
swq idn ho cuwky hn. zfktrF dI irport<br />
kuJ icMqf pYdf krdI hY. awj hr dyÈBgq<br />
pMjfbI icMqfqur hY. ies ivc koeI Èwk<br />
nhIN, mOjUdf hkUmq ny sUby dI hdbMdI qoN<br />
ienkfr krky msly ƒ vDyry AulJf idwqf<br />
hY. sfzI pfrtI muwZ qoN hI Ëubfn dy aDfr<br />
‘qy sUibaF dI hdbMdI dI hfmI rhI hY.<br />
akflI dl ny sPF ivc Klo ky byaMq<br />
kurbfnIaF kIqIaF hn pr ies sB dI<br />
hmfieq krdy hoey vI asIN ies msly<br />
Auqy akflI dl dI pflsI dI bVI<br />
nukqfcInI krdy rhy hF ikAuNik asIN<br />
smJdy hF ik ieh iekwly iswKF df svfl<br />
nhIN, sfry pMjfbIaF df svfl hY qy iesdy<br />
hwl ivc sfry pMjfbIaF df hI Blf hY.<br />
ihMdU iswK eyky ƒ afpxI ijLMdgI qoN ipafrf<br />
smJxf cfhIdf hY. sfzf XkIn hY ik qusIN<br />
ies Auqy cMgI qrHF pihrf idEgy.”<br />
jy pMjfb msly dy smyN 1981 qoN<br />
1991 qk AunHF duafrf ilKy lyKF qy vwKvwK<br />
pRDfn mMqrIaF qy akflI afgUaF ƒ<br />
ilKy KqF df ghu nfl aiDaYn kIqf jfvy<br />
qF surjIq dI icMqf qy bycYnI lgfqfr pRgt<br />
huMdI dyKI jf skdI hY. ienHF dsqfvyËF<br />
ivcoN guËridaF AunHF dI jo qsvIr AuBrdI<br />
hY, Auh hYimMgvy dy Aus buwZy vrgI hY<br />
ijhVf KMUKfr smuMdrI mgrmwCF nfl<br />
ijsm qoV dyx vflI axQwk lVfeI lVdf<br />
hY. ‘pMjfbI itRibAUn’ dy qqkflI sMpfdk<br />
gurbcn isMG Buwlr ny iewk vwKry pRsMg<br />
ivc ilKy afpxy aYqvfrI sMpfdkI ivc<br />
surjIq dI qulnf hYimMgvy dy nfvl ‘buuwZf<br />
qy smuMdr’ dy ies XfdgfrI pfqr nfl<br />
kIqI. ieh buwZf mnuwKI jdojihd dI<br />
alOikk khfxI hY.<br />
iek pfsy Auh akflIaF ƒ apIlF<br />
krdy nËr afAuNdy hn ik Auh pMjfb dIaF<br />
hwkI mMgF ƒ iPrkU rMg nf dyx qy ies<br />
qrHF vwKvfdI qy iPrkU ÈkqIaF ƒ mjLbUq<br />
nf hox dyx qy dUjy pfsy Auh vkqI pRDfn<br />
mMqrIaF ƒ vfr vfr ieh apIlF krdy<br />
hn ik pMjfb dIaF vfjb jmhUrI mMgF<br />
mMn ky akflIaF dy Audfr ihwsy dy hwQ<br />
mjLbUq kIqy jfx qy ihMsk iPrkU qwqF dy<br />
hwQ ivc sfrI Kyz ƒ jfx dyx qoN roikaf<br />
jfvy. 4 agsq 1982 ƒ AunHF sMq hrcMd<br />
isMG lONgovfl dy nF icwTI ilKI, “ijs<br />
iksy ƒ vI pMjfb dy BivwK dI icMqf hY,<br />
Auh awj bycYn hY. jdoN qusIN Drm XuwD<br />
morcy df aYlfn kIqf sI, qusIN 45 mMgF<br />
pyÈ kIqIaF. qusIN ienHF sfrIaF mMgF ƒ<br />
hI ies aMdfË ivc pyÈ kIqf hY ijvyN ienHF<br />
df sbMD isrP iswKF nfl hovy. kuJ mMgF<br />
df sbMD isrP iswKF nfl hY ijvyN iswKF dy<br />
Dfrimk mfmilaF ivc kFgrs srkfr<br />
dI dKlaMdfËI, ijvyN idwlI gurduafrf coxF<br />
ivc hoieaf, afl ieMzIaf gurduafrf aYkt<br />
bxfAux qoN ienkfr, pfiksqfn ƒ XfqrU<br />
Byjx df mfmlf afid. asIN hmyÈF ienHF<br />
mMgF dI hmfieq kIqI qy ijMnf ho sikaf,<br />
Auny Ëor nfl srkfr dI muKLflPLq kIqI<br />
pr qusIN dwso ik rfvI ibafs dy pfxIaF<br />
df ivvfd iswKF nfl ivqkry df pRÈn ikMj<br />
hY? kI abohr qy PfiËlkf dy ihMdU iksfnF<br />
dy ihq ies nfl nhIN juVy hoey? kI ihMdU<br />
KyqI kfimaF jF vpfrIaF dI ies ivc<br />
koeI idlcspI nhIN? kI qusIN hirafxf<br />
qy rfjsQfn dy iswKF ƒ vI ies svfl qy<br />
afpxy ipwCy lf skdy ho? qusIN ies ƒ<br />
iswKF nfl ivqkry df svfl ikvyN bxf<br />
skdy ho, jdoN vwK-vwK rfjF dy iswK hI<br />
ies `qy vMzy hoey hn? qusIN aijhy muwidaF<br />
ƒ iswKF nfl ivqkry df svfl bxf ky<br />
pMjfb dy sFJy kfË ƒ nuksfn phuMcf rhy<br />
ho. ies nfl mulk dIaF jmhUrI ÈkqIaF<br />
dI hmdrdI qy hmfieq gvf lYNdy ho ijnHF<br />
dy sihXog bgYr ieh mMgF pUrIaF nhIN ho<br />
skdIaF.”<br />
hrikÈn isMG surjIq<br />
aihm msly<br />
kfmryz surjIq lgfqfr ies koiÈÈ<br />
ivc rhy ik akflI pMjfb dIaF ienHF mMgF<br />
ƒ aijhy muhfvry ivc pyÈ krn ijs nfl<br />
sfry mulk dIaF KyqrI iDrF qy jmhUrI<br />
ÈkqIaF AunHF dI mdd kr skx pr<br />
akflI vfr-vfr iPrkU muhfvry ivc Psdy<br />
rhy qy gwl AunHF dy hwQoN inkldI rhI.<br />
Auh pMjfb ivc Krfb ho rhI hflq ƒ lY<br />
ky inrMqr Ctptfht ivc nËr afAuNdy<br />
hn. Auh kyNdr srkfr qy icwTIaF,<br />
ibafnF, mulfkfqF qy rfj sBf ivc<br />
afpxIaF qkrIrF duafrf dbfa pf rhy<br />
sn ik akflIaF nfl pMjfb dIaF jmhUrI<br />
mMgF bfry gwl kIqI jfvy qy ienHF df inbyVf<br />
krky pMjfb ivc grm dlI iPrkU rfjnIqI<br />
krn vfilaF ƒ isr cuwkx qoN roikaf<br />
jfvy. pMjfb ivc rfÈtrpqI rfj df aYlfn<br />
hox bfad rfj sBf ivc bolidaF AunHF<br />
kyNdr dI kFgrs srkfr dI ies gwloN<br />
sÉq nukqfcInI kIqI ik Auh pMjfb msly<br />
dy inbyVy leI isrÌ pRÈfskI kdmF ‘qy<br />
inrBr kr rhI hY. Auh vfr-vfr ies<br />
gwl ‘qy Ëor dy rhy sn ik pMjfb df mslf<br />
rfjnIqk hY qy ies df inbyVf vI rfjnIqk<br />
sqr ‘qy hI hoxf cfhIdf hY. Auh inrMqr<br />
ieh gwl AuBfrdy rhy ik kFgrs srkfr<br />
afpxIaF rfjnIqk igxqIaF imxqIaF<br />
‘coN akflIaF ƒ rfjnIqk qOr ‘qy kmËor<br />
krn dy rfh peI hoeI hY ikAuNik AusdI<br />
Dfrnf hY ik jy akflIaF nfl gwlbfq<br />
krky pMjfb msly df koeI jmhUrI hwl<br />
lwiBaf jFdf hY qF ies nfl akflI pMjfb<br />
dy hwkF dy cYNpIan bxdy hn qy rfjsI<br />
qOr ‘qy qkVy ho ky inkldy hn. ies df<br />
hvflf idMidaF Auh 28 akqUbr 1983<br />
vfly idn ‘ihMdusqfn tfeImË’ ivc CpI<br />
afpxI gwlbfq ivc afKdy hn ik jdoN<br />
kyNdr srkfr ny akflIaF dIaF kuJ<br />
Dfrimk mMgF afpxy qOr ‘qy hI mMnx df<br />
aYlfn kIqf qy pMjfb puls dy muKI vjoN<br />
pI[ aYs[ iBMzr ƒ Byijaf sI qF Ausdf<br />
mksd sMq iBMzrFvfly nfl gwlbfq<br />
clfAuxf hI sI. AunHF iliKaf ik sMq<br />
iBMzrFvfly nfl gwlbfq inbyV ky srkfr<br />
akflIaF ƒ Kuwzy lfeIn lfAuxf cfhuMdI<br />
(bfkI agly sPy `qy)
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (23)<br />
sI. iBMzr ƒ Byjx df ieh iewk nukfqI<br />
pRogrfm sI pr ieh skIm isry nhIN cVHI<br />
ikAuNik hux sMq iBMzrFvflf kFgrs dy<br />
hwQoN inkl cuwkf sI. pRYs Kfs krky ivdyÈI<br />
pRYs ny Aus ƒ ijvyN cuwikaf sI, Ausny<br />
Ausƒ ieh lwgx lf idwqf ik Auh Kud hux<br />
bhuq vwzf afdmI bx cuwkf hY qy kFgrs<br />
dI koeI pRvfh krn dI hux Aus ƒ koeI<br />
loV nhIN hY.<br />
kFgrs srkfrF dI ies nIqI df<br />
Kulfsf kridaF Auh afpxy lyKF, sMsd<br />
ivc kIqIaF qkrIrF qy afpxy ibafnF<br />
ivc vfr-vfr afKdy rhy ik Auh ies gwl<br />
dy gvfh hn ik akflI hmyÈF gwlbfq<br />
leI iqafr rhy hn pr srkfr hI vfrvfr<br />
gwlbfq ƒ ivcfly qoVdI rhI qy jF<br />
afpxy vfaidaF qoN BwjdI rhI. msly df<br />
koeI shI qy inaFiek inbyVf krn dI bjfey<br />
srkfr ies Xojnf ‘qy cldI rhI ik<br />
akflIaF ƒ kmËor ikvyN krnf hY.<br />
surjIq muqfbk 2 nvMbr 1982 ƒ<br />
ivdyÈ mMqrI svrn isMG qy AunHF dy AudmF<br />
nfl gwlbfq isry cVH geI sI qy kfPI<br />
gwlF ‘qy sihmqI ho geI pr 3 nvMbr ƒ<br />
gRih mMqrI ny sMsd ivc jo ibafn idwqf,<br />
Auh Aus gwlbfq qoN vwKrf sI. so akflIaF<br />
ny 4 nvMbr ƒ nvF pRogrfm dyx df aYlfn<br />
kr idwqf. akflIaF ƒ iPr mnfieaf<br />
igaf qy Auh 19 nvMbr qwk nvyN aMdoln<br />
ƒ tflxf mMn gey pr srkfr ny 17<br />
nvMbr qwk iPr kuJ nf kIqf. akflIaF<br />
nfl sMprk kIqf igaf qy 18 nvMbr dI<br />
Èfm qwk iPr iek smJOqf isry cVH igaf.<br />
srkfrI bulfiraF qy aiDkfrIaF ƒ idwlI<br />
qoN aMimRqsr iljfx leI jhfjL KVHf sI<br />
qF jo AuQoN smJOqy df aYlfn kIqf jfvy<br />
pr aYn mOky ‘qy jf ky srkfr iPr muwkr<br />
geI. srkfr lgfqfr hI ies nIqI ‘qy<br />
cldI rhI qy ienHF nIqIaF df iswtf hI<br />
afKr blU stfr apryÈn ivc inkilaf<br />
ijs ny pMjfb ivc iPrkU qy ihMsk rfjnIqI<br />
ƒ mjLbUq kIqf qy akflIaF dI Audfr<br />
jmhUrI Dfrf df Bog pf idwqf.<br />
surjIq akflIaF dy ies gwloN<br />
aflock rhy ik AunHF pMjfb dIaF jmhUrI<br />
mMgF ƒ iPrkU rMg idwqf qy iPr sMq<br />
iBMzrFvfly ƒ sRI drbfr sfihb ivc<br />
hiQafr jmHF krn qoN rokx df hONslf<br />
nhIN kr sky. AunHF lgfqfr hI gYr<br />
ijLMmyvfrI qy kfierqf df sbUq idwqf. ies<br />
nfl AunHF nf isrP pMjfb df nuksfn kIqf<br />
blik afpxy pYrIN vI afp hI kuhfVf<br />
mfiraf. Auh smF vI af igaf, jdoN sfrI<br />
dI sfrI rvfieqI akflI lIzriÈp iswK<br />
avfm qoN pUrI qrHF alwg-Qlwg ho geI.<br />
AunHF df kihxf sI ik akflI afpxI<br />
rfjnIqk nflfiekI qy gYr ijLMmyvfr vqIry<br />
kfrn afpxy hI ivCfey jfl ivc Psdy<br />
rhy. AunHF vloN AuBfry iPrkU nfairaF ny<br />
sMq iBMzrFvfly dy KVHf hox leI jLmIn<br />
iqafr kIqI qy smuwcI akflI lIzriÈp<br />
ivc aYnI vI ihMmq nhIN sI ik Aus ƒ sRI<br />
drbfr sfihb ivc hiQafr jmHF krn qoN<br />
rok skdI. kfmryz surjIq anusfr<br />
akflI aKIr Ausy sMq iBMzrFvfly dy ipwCy<br />
lwg qury ijs ƒ kFgrs ny KVHf kIqf sI<br />
qy ijs ny afpxI BVkfAU rfjnIqI nfl<br />
pMjfb ivcoN akflIaF dy pYr AuKfV idwqy.<br />
surjIq df kihxf hY ik 1980 dIaF lok<br />
sBf coxF vyly sMq iBMzrFvfly ny Aus vyly<br />
dy kFgrs sUbf pRDfn rGUnMdn lfl<br />
BftIaf qy lok sBf dy sfbkf spIkr<br />
guridafl isMG iZwloN dy hlikaF ivc AunHF<br />
dy hwk ivc pRcfr kIqf sI. 1981 ivc<br />
Auh 10 idn idwlI ivc afpxy sO smrQkF<br />
smyq zyrf lf ky bYTf irhf. ieQy Auh<br />
kFgrs smrQk idwlI gurduafrf pRbMDk<br />
kmytI df mihmfn sI qy Aus dy smrQkF<br />
kol gYrkfƒnI hiQafr sn. ivroDI<br />
pfrtIaF dI mMg dy bfvjUd Aus koloN<br />
njfiejL hiQafr vI nf ley gey.<br />
ies qrHF akflIaF nfl ies sfry<br />
dOr ivc AunHF df ivÈyÈ irÈqf irhf hY.<br />
Auh vfr-vfr akflIaF ‘qy ies gwl leI<br />
dbfa pfAuNdy rhy ik pMjfb dIaF jmhUrI<br />
mMgF ƒ Aus muhfvry ivc pyÈ kro, ijhVf<br />
rfÈtrI rfjnIqI dy klcr ivc pRvfn ho<br />
sky qy ijs nfl hor iDrF dI hmfieq vI<br />
jutfeI jf sky. Auh rfÈtrI rfjnIqI dIaF<br />
mjbUrIaF qy kFgrs dIaF cflF ƒ vI<br />
ikAuNik pMjfb ivc bYTy akflIaF nfloN<br />
vD jfxdy sn, ies krky Auh lgfqfr<br />
hI ies gwl ƒ lY ky bycYn nËr afAuNdy<br />
hn ik akflI vfr-vfr smJfAux dy<br />
bfvjUd Aus rsqy cVHI jf rhy hn, ijhVf<br />
nf isrP pMjfb leI Gfqk sfbq hovygf,<br />
blik akflIaF leI vI afqmGfqI hoxf<br />
hY.<br />
pMjfb bfry AunHF dy pYNqiVaF, ibafnF<br />
qy lyKF df jy qrqIb ivc aiDaYn kIqf<br />
jfvy qF asIN dyKdy hF ik akflIaF nfl<br />
AunHF dI nfrfËgI lgfqfr vDdI jFdI hY.<br />
ies nfrfjLgI ƒ ies pihlU qoN smiJaf<br />
jf skdf hY ik rfjDfnI ivc Auh hI sn,<br />
ijhVy pUry Ëor nfl pMjfb df kys pyÈ kr<br />
rhy sn pr akflI afpxy zfvFzol<br />
pYNqiVaF qy iPrkU nfairaF nfl AunHF dy<br />
kys ƒ kmËor krdy jFdy sn. Auh lgfqfr<br />
akflIaF aMdroN aijhy sYkÈn dI qlfÈ<br />
ivc nËr afAuNdy sn ijhVf pMjfb dIaF<br />
mMgF ƒ jmhUrI, sYkUlr qy rfÈtrvfdI<br />
nukqfnËr qoN pyÈ kr sky. bhuq dyr qwk<br />
Auh ies leI vfh lfAuNdy rhy ik rfjIvlONgovfl<br />
smJOqf lfgU kIqf jfvy qF jo<br />
pMjfb ‘c akflIaF dI jmhUrI qy Audfr<br />
awj dunIaF ivc jy<br />
pMjfb dI pMjfbIaF koeI QF<br />
bxfAuxI hY qF afriQkqf,<br />
sfieMs, tYknflojI, klf<br />
qy siBafcfr dy Kyqr ivc<br />
afpxIaF pRfpqIaF kfrn<br />
bxfAuxI hY. awj dI dunIaF<br />
dy pRsMg ivc pMjfbIaF ny<br />
jF Kfs krky iswKF ny ieh<br />
socxf hY ik AunHF ny afpxy<br />
nfl hoey DwikaF jF<br />
byiensfPIaF df bdlf<br />
ikMj lYxf hY.<br />
Dfrf df koeI nf koeI vwkfr bixaf rhy qy<br />
ijhVI iPrkU qy ihMsk rfjnIqI ƒ twkr<br />
dy sky pr gwl AunHF dy hwQ ‘coN inkldI<br />
rhI.<br />
pMjfb bfry AunHF dy stYNz ivc Aus<br />
vyly vwzf pirvrqn afAuNdf hY jdoN akflI<br />
lgBg pUrI qrHF AuKV cuwky sn qy pMjfb<br />
hr pwKoN ihMsk grohF dy kbËy hyT afieaf<br />
hoieaf sI. ienHF grohF ny pMjfb msly ƒ<br />
rfjnIqk msly qoN amn-kfƒn dy msly<br />
ivc bdl idwqf. pMjfb dIaF mMgF ƒ<br />
jmhUrI qrIky nfl AuTfAux vflIaF<br />
qfkqF lokF qoN pUrI qrHF alwg-Qlwg ho<br />
geIaF sn qy iek ihsfb nfl apRsMgk<br />
ho geIaF sn. AunHF nfl gwlbfq krn<br />
df hux koeI arQ nhIN sI rih igaf.<br />
aiqvfdI groh ijs qrIky nfl ihMsf qy<br />
kql kr rhy sn, Aus dy koeI rfjnIqk<br />
mfany nËr nhIN sn afAuNdy qy Aus ny<br />
afm jurm dI Èkl Dfr leI sI. AuNj vI<br />
AunHF dI koeI sFJI lIzriÈp nhIN sI.<br />
ies siQqI ivc pMjfb ivc lfa aYNz<br />
afrzr df svfl rfjnIqk svfl qoN awgy<br />
af igaf. kFgrs srkfr dy ihq vI iesy<br />
ivc sn.<br />
ieh Auh siQqI sI jdoN pMjfb dy hr<br />
vfsI qy pMjfb dI hr jmhUrI iDr leI<br />
sB qoN vwzf qy pihlf pRÈn ieh sI ik<br />
ijvyN vI hovy, sB qoN pihlF pMjfb ivc<br />
amn kfƒn bhfl hovy, gYr mnuwKI ihMsf<br />
surjIq dI inrMqr ieh smJ rhI hY ik pMjfb dy<br />
afriQk ivkfs qy siBafcfrk AusfrI leI pMjfbIaF<br />
dIaF kuJ jfieË qy hwkI mMgF hn qy GwtigxqI dy rUp ivc<br />
iswKF dy vI kuJ iÈkvy qy iÈkfieqF hn. akflI afgU iswKF<br />
dIaF Dfrimk mMgF jF iÈkfieqF ijnHF ivc afl ieMzIaf<br />
gurduafrf aYkt afid Èfml hY, ƒ jLrUr AuTfAux pr<br />
pMjfb dIaF dUsrIaF afriQk, rfjnIqk jF siBafcfrk<br />
mMgF ƒ isrÌ iswKF dIaF mMgF dy rUp ivc pyÈ nf krn. Auh<br />
sfry pMjfb dIaF sFJIaF mMgF hn qy AunHF ƒ smUh pMjfbIaF<br />
dIaF mMgF dy rUp ivc hI pyÈ kIqf jfxf cfhIdf hY.<br />
qy iPrkU nÌrq df pRcfr bMd hovy. pMjfb<br />
dIaF sfrIaF jmhUrI rfjnIqk iDrF<br />
aiqvfdI ihMsf dy Kqry hyT sn. bcy-Kucy<br />
akflI BfvyN pUrI qrHF ihMsk grohF dy<br />
ipClwg bx cuwky sn, iPr vI Auh AunHF dy<br />
Kqry qoN mukq nhIN sn. ieh aijhI siQqI<br />
sI ijs ivc pMjfb msly df rfjnIqk<br />
pihlU qkrIbn sfrIaF iDrF leI hI ipwCy<br />
pY igaf sI. sB leI kyNdrI svfl ieh<br />
bx igaf sI ik sB qoN pihlF pMjfb ivcoN<br />
gYr mnuwKI kqlogfrq bMd hovy.<br />
pMjfb dI hkIkI siQqI aijhI sI<br />
ik Aus hflq ivc jy srkfr rfjIvlONgovfl<br />
smJOqf jF koeI hor rfjnIqk<br />
pYkyj lfgU vI kr idMdI, qd vI ihMsf qy<br />
kqlogfrq ƒ rokxf jF aiqvfdI grohF<br />
ƒ smJOqy leI iqafr krnf sMBv nhIN<br />
sI. Kfs krky pMjfb ivc ijho ijhI<br />
arfjk iksm dI ihMsf sI, Aus sfhmxy<br />
qF rfjnIqk pYkyjF df arQ hI nhIN sI<br />
rih igaf. pMjfb df ieh aiqvfd afpxy<br />
aKIrly sflF ivc rfjnIqk ihMsf qoN<br />
aprfDI klcr ivc ivkisq ho igaf sI.<br />
aiqvfd bfry smJ rwKx vfly lokF df<br />
iKafl hY ik aiqvfd dy pYdf hox dy kfrn<br />
BfvyN rfjnIqk hI huMdy hn pr jdoN ieh<br />
iek vfr pYdf ho jFdf hY qF ieh ihMsk<br />
klcr ivc plt jFdf hY, ijsdy srokfr<br />
isrP rfjnIqk nhIN rihMdy.<br />
pMjfb dy aiqvfd ƒ ijnHF ny KuB ky<br />
dyiKaf hY, AunHF dI ies bfry smJ isrÌ<br />
hvfeI bOiDk ksrq krn vfly lokF qoN<br />
kfPI iBMn hY. afpxy rfjnIqk AudyÈ vl<br />
syDq bhuq hI sMgTq iksm dI ihMsf krn<br />
vfly aiqvfdI sMgTnF nfl nijwTxf iPr<br />
vI mukfblqn afsfn huMdf hovygf pr<br />
pMjfb df aiqvfd iblkul hI inrflf sI.<br />
pMjfb dy aiqvfdI sMgTn, rfjnIqk<br />
sMgTn Gwt qy aprfDI groh ijLafdf<br />
lwgdy sn. AunHF dI rfjnIqk srgrmI<br />
isrP qy isrP ihMsf qy Kfs krky kql<br />
krnf sI. AunHF dy kul aYkÈnF df jy<br />
ihsfb lfieaf jfvy qF Aus ivc srkfrI<br />
sMpqI jF sMsQfnF ƒ nuksfn phuMcfAux<br />
vfly jF rfjsI arQ AupjfAux vfly kql<br />
bhuq QoVHy sn. srkfrI afgUaF qy<br />
aiDkfrIaF dy kql iËafdfqr bdlflAU<br />
kql sn. AunHF dy iËafdfqr aYkÈn<br />
aijhy sn ijnHF ivc afm lokF dy kql,<br />
luwtF KohF qy afm lokF ƒ DmkIaF afid<br />
Èfml sn. aKIrly sflF ivc qF pMjfb<br />
dy aiqvfdI grohF df iDafn afpxy<br />
rfjnIqk AudyÈ vl Gwt qy afm lokF dI<br />
iËMdgI dy vwK-vwK KyqrF ivc byloVI<br />
dKlaMdfjLI krn vwl iËafdf rih igaf<br />
sI. iesy gwl ny lokF ƒ pRyÈfn kIqf qy<br />
pMjfb dIaF sB iDrF BfvyN AuproN-AuproN<br />
jo mrËI kihx, aMdroN iehI cfhuMdIaF sn<br />
ik ijvyN vI hoey, iewk vfr amn amfn<br />
hovy. ipMzF ivc lokF dy kfrobfr Twp ho<br />
gey sn.<br />
Kfilsqfn aqy pMQ dy nF ‘qy qur<br />
iPr rhy grohF duafrf kIqI jf rhI ihMsf<br />
qoN lok aYny qMg af cuwky sn ik AunHF ƒ<br />
pMjfb dIaF jmhUrI mMgF dI gwl qoN vI<br />
icV hox lwg peI. jy pMjfb ivc amn<br />
amfn ho jfx qy afpxI srkfr bxn qoN<br />
bfad vI akflI hfly qwk vI ienHF mMgF<br />
dI gwl krn df hONslf nhIN kr skdy qF<br />
ies df iek kfrn ieh vI hY ik lok hux<br />
AunHF gwlF qy nfairaF ƒ suxn leI iqafr<br />
nhIN, ijnHF ny AunHF nUM aYnI iBafnk siQqI<br />
ivc Dwk idwqf sI. lokF dI hflq cfh dy<br />
sfVy vloN lwsI nUM PUkF mfrn vrgI hoeI<br />
hY. pMjfb dI ies aiqvfdI ihMsf nfl jo<br />
jfnI, mflI qy mfnisk nuksfn hoieaf<br />
hY, Auh qF hoieaf hI hY, Aus qoN ielfvf<br />
ies ny ieh rfjnIqk nuksfn kIqf hY ik<br />
pMjfb dIaF jmhUrI mMgF iblkul hI rul<br />
geIaF. lokF nUM ienHF nfl hI icVH ho geI<br />
hY. ies nfl sB qoN vD kyNdr srkfr dI<br />
muÈkl hwl ho geI hY. iehI kfrn hY ik<br />
lok ieh mq rwKdy hn ik pMjfb ivc<br />
aiqvfd kyNdr srkfr dIaF eyjMsIaF dI<br />
hI pYdfvfr sI. ieh Dfrnf qwQfqmk qOr<br />
‘qy ikMnI ku shI hY, ies bfry inÈicq<br />
qOr ‘qy kuJ vI kihxf sMBv nhIN pr ijwQoN<br />
qwk rfjnIqk pRBfv dI gwl hY, Aus pwKoN<br />
ies ny akflIaF df nuksfn qy kyNdr<br />
srkfr df Pfiedf kIqf.<br />
Gor ihMsf dy isKrly dOr dOrfn<br />
kfmryz hrikÈn isMG surjIq dI bycYnI<br />
aYnI vD geI sI ik Auh vkqI pRDfn<br />
mMqrIaF ƒ mhIny ‘c iqMn iqMn icwTIaF<br />
ilKdy rhy sn. hr icwTI ivc iehI vydnf<br />
sI ik pMjfb ƒ bcfieaf jfvy. sB qoN vD<br />
bycYn Auh 1990-91 ivc cMdr ÈyKr<br />
srkfr dy do iqMn mhIinaF dOrfn afAuNdy<br />
hn, jdoN pMjfb ivc pRÈfsn iblkul hI<br />
lVKVf igaf sI. ies smyN ivc bfkI<br />
pMjfbIaF dI qrHF AunHF leI vI pRfQimk<br />
eyjMzf ihMsf dI smfpqI qy afm smfijk<br />
jIvn dI bhflI hI rih igaf sI. aijhI<br />
hflq ivc vI Auh AunHF cMd ku ivakqIaF<br />
ivcoN sn, ijhVy ieh gwl bVy Ëor nfl<br />
AuBfrdy rhy ik BfvyN mOjUdf siQqI ivc<br />
asIN lfa aYNz afrzr bhfl krn vflIaF<br />
eyjMsIaF ‘qy hI inrBr kr rhy hF pr<br />
nfl dI nfl pMjfbIaF dy AunHF jmhUrI<br />
iÈkivaF df vI inbyVf hoxf cfhIdf hY,<br />
ijnHF ny pMjfb ƒ aijhI siQqI vl<br />
Dkyilaf. 7 julfeI 1991 ƒ pRDfn mMqrI<br />
nrismhf rfE ƒ ilKI icwTI ivc Auh ijhVy<br />
suJfa idMdy hn, AunHF ivc amn kfƒn<br />
dI bhflI leI pRÈfskI kdmF dy nflnfl<br />
rfjIv-lONgovfl smJOqy dIaF mdF<br />
ƒ lfgU krnf vI Èfml hY.<br />
ies dOr ivc surjIq dI BUimkf bfry<br />
keI ikqfbI ienklfbI ieh itpxI krdy<br />
hn ik Auh puils dy vkIl bx gey sn pr<br />
ijhVy lok pMjfb dI Aus siQqI ƒ ivhfrk<br />
nËrIey nfl dyKdy hn, AunHF dI ieh soc hY<br />
ik iksy vI qrHF dIaF isDFqk mfnqfvF<br />
rwKxIaF afsfn hn pr Aus hflq ivc<br />
isvfey lfa aYNz afrzr bhfl krn vflI<br />
mÈInrI dI srgrmI dy pMjfb dy msly dy<br />
hwl leI hor bhuq QoVHy rsqy bcy sn.<br />
awj mnuwKI aiDkfrF dI gwl krnI<br />
afsfn vI hY qy cMgI vI lwgdI hY pr Aus<br />
vkq bymuhfrI ihMsf ny ijho ijhI arfjkqf<br />
qy BYa dI hflq pYdf kr idwqI sI, Aus<br />
ivc iksy qoN vI bhuq afdrÈk vrqfE<br />
dI AumId rwKxI sMBv nhIN sI. iesy krky<br />
qF Aus siQqI ƒ aYnI iBafnk ikhf jFdf<br />
hY. aiqvfd dI siQqI iesy krky Kqrnfk<br />
huMdI hY ik ies nfl nijwTx leI srkfrI<br />
mÈInrI ƒ ijho ijhy aiDkfr dyxy pYNdy<br />
hn, Auh iksy jmhUrI ZFcy jF klcr leI<br />
lMby smyN vfsqy nuksfndyh sfbq huMdy<br />
hn.<br />
ieh sB kuJ bIq jfx qoN bfad awj<br />
vI kuJ socvfn pMjfbIaF dy mnF ivc ieh<br />
svfl AuTdf hY ik pMjfb dIaF AunHF<br />
jmhUrI mMgF df kI bixaf ijnHF Auqy ieh<br />
ieiqhfsk zrfmf Ausiraf hY? drasl<br />
BfrqI qy ivÈv rfjnIqI, afriQk qy<br />
smfijk ZFcy dy Auh sfry pRsMg hI bdl<br />
gey hn ijnHF ivc pMjfb dIaF mMgF dy<br />
Auh purfqn cfrtr iqafr hoey sn. pMjfb<br />
dIaF sfrIaF iDrF ny jy Auh mMgF hux<br />
Cwz idwqIaF hn qF ies krky nhIN ik<br />
Auh glq sn, blik ies krky ik hux<br />
Auh apRsMgk ho geIaF hn. pMjfb dIaF<br />
qrjIhF bdl geIaF hn. pMjfb dIaF<br />
mOjUdf smwisafvF qy ies dI BivwKI AusfrI<br />
leI ijnHF cIjLF dI loV hY, Auh nf cMzIgVH<br />
qy pMjfb srkfr dy kMtrol nfl hwl hox<br />
vflIaF hn qy nf pMjfbI boldy kuJ pCVy<br />
phfVI jF hirafxvI ipMz pMjfb ƒ imlx<br />
nfl. nf hI dirafeI pfxIaF dI muV vMz<br />
nfl pMjfb df afrQk sMkt hwl hox vflf<br />
hY. jy bhuq aMdoln qy nuksfn qoN bfad<br />
pMjfbI ieh mMgF mMnvf vI lYx, qd vI<br />
sfzIaF Auh smisafvF AuQy dIaF AuQy<br />
KloqIaF rihxgIaF jo asl ivc sfzIaF<br />
awj dIaF smisafvF hn. jd ik asl<br />
ivc Auh Aus KfndfnI jfiedfd dy tukVy<br />
bgYr vI bQyrI qrwkI kr skdf sI. ieh<br />
vwKrI swcfeI hY ik Aus vMz vyly Aus nfl<br />
byiensfPI hoeI. mulk dy rfjnIqk hflfq<br />
bdlx nfl jF jy hirafxf hI ies qy<br />
afpxf dfavf Cwz dyvy qF ho skdf hY ik<br />
iksy styj ‘qy jf ky cMzIgVH pMjfb dy<br />
aiDkfr Kyqr ivc af jfvy pr ies vfsqy<br />
aMdoln krn ivc awj iksy dI idlcspI<br />
nhIN hY.<br />
AuNj, jy Blf pMjfb aËfd mulk vI<br />
bx jfvy, qd kI aijhy lok Ausƒ clf<br />
lYxgy? cMdrbfbU nfiezU ny aFDrf pRdyÈ<br />
leI vD rfjnIqk aiDkfr pRfpq nhIN<br />
kIqy pr Aus ny aiq kMgfl pRFq ƒ qrwkI<br />
dy pQ qy pf ilaf. ies df ieh mqlb<br />
nhIN ik pMjfb nMU vD rfjnIqk aiDkfr<br />
nhIN cfhIdy; mqlb hY ik mOjUdf siQqI<br />
dy mwdynËr sfƒ afpxIaF qrjIhF shI<br />
qrIky nfl imQxIaF cfhIdIaF hn.<br />
awj dunIaF ivc jy pMjfb dI pMjfbIaF<br />
ny koeI QF bxfAuxI hY qF afriQkqf,<br />
sfieMs, tYknflojI, klf qy siBafcfr dy<br />
Kyqr ivc afpxIaF pRfpqIaF kfrn<br />
bxfAuxI hY. ienHF pRfpqIaF vfsqy sfrf<br />
kuJ Cwz Czf ky cMzIgVH jF kuJ ielfikaF<br />
dI mlkIaq leI lV mrn dI loV nhIN.<br />
vD aiDkfrF nfloN vI vD ies gwl dI<br />
jLrUrq hY ik mOjUdf aiDkfrF dI suXog<br />
vrqoN dI klf qy qrwkI df ivËn<br />
(idBidRsLtI) sfzy kol hovy. aijhI<br />
ivhfrk soc hI hY, ijs ny pMjfb dIaF<br />
jmhUrI mMgF dy pRÈn ƒ ipwCy pf idwqf hY.<br />
hflfq afpxy afp hI sfzIaF qrjIhF<br />
bdlI jf rhy hn. kOmF dy klcr df pwDr<br />
ies gwl qoN inrDfrq huMdf hY ik Auh<br />
afpxy nfl huMdIaF byiensfPIaF df bdlf<br />
ikMj lYNdIaF hn. iek qrIkf AUDm isMG<br />
vflf hY qy iek afeInstfeIn vflf.<br />
afeInstfeIn ƒ mnuwKqf df ies sdI<br />
ivc hoieaf sB qoN vwzf idmfg smiJaf<br />
jFdf hY. Aus ny pUrI dunIaF dI iËMdgI ‘qy<br />
asr pfieaf. Auh Kud byhwd duiKafrI<br />
XhUdI kOm dI aOlfd sI. Ausny afpxI<br />
Aus kOm ƒ nvIN pCfx idwqI ijs ƒ<br />
iblkul Kqm krn dIaF gwlF ho rhIaF<br />
sn. awj dI dunIaF dy pRsMg ivc pMjfbIaF<br />
ny jF Kfs krky iswKF ny ieh socxf hY ik<br />
AunHF ny afpxy nfl hoey DwikaF jF<br />
byiensfPIaF df bdlf ikMj lYxf hY?
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (24)<br />
nfnk, nfm, aiBafs aqy gurduafrf Kflsf pMQ<br />
avqfr isMG (pRo[)*<br />
nfnk nfm df qwq sfr AuhI hY, ijs<br />
nUM asIN afm bol cfl jF ilKq pVHq<br />
ivc iswKI, gurmiq, iswK ÌlsÌf jF<br />
ivcfrDfrf kih lYNdy hF. ardfs dI<br />
smfpqI nfnk nfm dI cVHdI klf dI<br />
kfmnf nfl huMdI hY. pRo[ pUrn isMG ny ‘dI<br />
siprt bOrn pIpl’ ivc iliKaf hY, asIN<br />
qF gurU nfnk nfnk kihMidaF hI pfr ho<br />
jfxf hY, “Guru Nanak, Guru Nanak,<br />
we say and we pass on.” Auh ilKdy<br />
hn: “Guru Nanak is the Name”<br />
ies dy sfhmxy Auh BivK bfxI Xfd<br />
afAuNdI hY, jo BivÈ purfx ivc gurU nfnk<br />
sfihb dI afmd bfbq kIqI geI hY, “qdvY<br />
lok rkÈfrQm mlyCfnu nfÈhyqvy,<br />
pfÈcmyÈu sUbhy dysy vydI vMsy cf nfnkh.”<br />
arQfq qdoN srbq dy Bly leI, pfpIaF<br />
dy nfs ihq, Bfrq dy pwCmI BUKMz ivKy,<br />
vydI vMs ivc, nfnk pRgt hovygf. do ÈbdF<br />
df inwkf ijhf vfkMÈ ‘nfnk nfm’ iswK<br />
ismrqI df iek aimt aMg hY. iswK mnF<br />
aMdr, ieh vfkMÈ, asIm afsQf aqy<br />
aQfh ÈrDf df lKfiek vI hY.<br />
gurU gRMQ sfihb ivc lgBg koeI vI<br />
Èbd aijhf nhIN hY, ijs ivc ‘nfnk nfm’<br />
nf afieaf hovy. qkrIbn ZfeI sO qoN<br />
vDIk pMgqIaF aijhIaF hn, jo ‘nfnk<br />
nfm’ nfÜ arMB huMdIaF hn. koeI hor do<br />
Èbd iekwTy ies qrHF aqy ieqnI vyr nhIN<br />
vrqy gey. ies vfkMÈ `c do Èbd hn-nfnk<br />
aqy nfm. bhuqy ivafiKafkfr nfnk Èbd<br />
nUM bfxI krqf dI isrÌ mohr Cfp hI mMndy<br />
hn pr nfnk Èbd afpxy afp ivc bVy hI<br />
rhwsmeI qy zUMGy arQF df sUck hY.<br />
cUVfmxI ieiqhfskfr, mhF kvI,<br />
BfeI sMqoK isMG ny nfnk pRkfÈ dy ÈurU<br />
ivc aijhf ieÈfrf kIqf hY ik jdoN gurU<br />
sfihb dy nfm sMskfr smyN pMzq ny “iss<br />
ko nfnk nfm DrIjY” dI slfh idwqI qF<br />
ipqf kflU jI ny ies nfm dI ajIb iksm<br />
bfbq ÈMkf kIqf: “rliml nfm su qurk<br />
n ihMdU.” AunHF afiKaf ik KwqrI kul rIqI<br />
anusfr “avr nfm ko soD DrIjY.” qF<br />
anuBvI pMzq ny spÈt kIqf ik “rfm<br />
ikÈn avqfr jo hr kf. pUjih ihMdU n<br />
mfnih qurkf.” iPr gurU sfihb dI<br />
alOikk afBf aqy nUrfnI ichn cwkr<br />
qwkidaF pMzq ny ieh vI afiKaf ik<br />
“ieh iss ko mfnihMgy doAU. ihMdU qurk<br />
iswK huie siB koAU.”<br />
ivÈv df ruhfnI anuBv do DfrfvFafrIafeI<br />
aqy sfmI dy rUp ivc dyiKaf jFdf<br />
hY. ivÈv dy smwucy aiDafqmk sÌr dI<br />
sFJIvflqf aqy sMpMnqf dy proK ieÈfry<br />
nfnk nfm ivc smoey hoey hn. ieh iek<br />
aijhf nfm hY ijs `c kul kfienfq dy sFJy<br />
Drm vwl ÉUbsUrq ieÈfrf inihq hY.<br />
BfeI sfihb DrmfnMq isMG ny df<br />
‘pRiÌAUmz ryzIaYNs aOÌ gurU nfnk’ ivc<br />
nfnk Èbd dy pihly ‘n’ nUM nFhvfck aqy<br />
‘ank’ dy arQ anyk krky, ‘Not Many’<br />
iliKaf hY. ienHF ivcfrF dI rOÈnI ivc nfnk<br />
Èbd gurmiq dI afDfriÈlf, mUÜ mMqr dy<br />
arMBk eyky df pirafey hY. eykf ivÈv dI<br />
sFJIvflqf df pRqIk aqy sUck hY.<br />
jdoN ardfs ivc “nfnk nfm cVHdI<br />
klf” afiKaf jFdf hY qF ies df Bfv vI<br />
iehI huMdf hY ik Aus iek jF vfhd nfm<br />
dI cVHdI klf hox nfÜ hI srbq dy Bly<br />
dI AumId rwKI jf skdI hY. ieh jfxnf<br />
ËrUrI hY ik ieh ‘nfm’ kI ÈY hY, ijs nUM<br />
gurU nfnk sfihb ny iek afiKaf hY.<br />
ruzOlÌ aOto ny afpxI pusqk<br />
‘afeIzIaf aOÌ holI’ ivc ‘nOimns<br />
aYkspIrIaYNs’ df iËkr kIqf hY. ieh<br />
Auh ruhfnI anuBv hY ijs muqfbk mnuKI<br />
mn aMdr iek vYrfgmeI lriËÈ AupjdI<br />
hY. iPr iek Éfs iksm dI ibhblqf aqy<br />
ksIs AuqpMn huMdI hY. AuprMq mnuKI mn<br />
aMdr smrpx dI Bfvnf pxp pYNdI hY aqy<br />
rwb ivc XkIn bwJdf hY. Aus ny ies anuBv<br />
nUM ‘ierrYÈnl’ nhIN ‘nOnrYÈnl’ ikhf hY.<br />
kFq ny afpxIaF ilKqF ivc<br />
‘iPnOimnn’ nUM ieMidRafvI swc mMinaf hY<br />
pr ‘nOimnn’ nUM prf-ieMidRafvI aqy<br />
aidK swc qslIm kIqf hY. lYitn ivc<br />
‘nOimn’ dy arQ ‘prYËYNs aOÌ zivntI’<br />
jF rwbI ËhUr kIqy hn. iesy qrHF<br />
‘nOimns’ Èbd df arQ ‘izvfeIn<br />
mjYstI’ jF ielfhI hukm imÜdf hY.<br />
isrdfr kpUr isMG ny afpxI pusqk<br />
‘iswKieËm POr mOzrn mYn’ ivc nfm dI<br />
ivafiKaf kridaF ies nUM sMsikRq dy<br />
‘nfmh’ nfÜ joiVaf hY qy iPr lYitn dy<br />
‘nOimnn’ aqy ‘nOimns’ dy hvfly nfÜ<br />
ies dI ivafiKaf kIqI hYY. AunHF muqfbk<br />
nfm Auh prm swq hY, jo ieMdRIaF dI phuMc<br />
qoN pry hY. ihMdU idRÈtI anusfr jgq df<br />
idKdf rUp swq nhIN hY. ieh ies krky<br />
swq nhIN hY, ikAuNik ieh smyN qy sQfn<br />
muqfbk bdlxhfr hY. pr jgq df aidK<br />
jF sUKm rUp atwl swc hY, ikAuNjo ieh smyN<br />
qy sQfnI pRBfvF qoN inrlyp hY. iesy krky<br />
ies aidK jF sUKm rUp nUM ‘snfqn’ afiKaf<br />
igaf hY. ‘snfqn’ df arQ kyvl purfqn<br />
nhIN Eternal aqy Universal vI hY.<br />
gurU nfnk df Drm iek hor Drm<br />
nhIN hY. ieh DrmF dI bhulqf nUM smfpq<br />
krn vfÜf iek Eternal aqy Universal<br />
Drm hY. iesy krky bfxI ivc gurU<br />
nfnk sfihb nUM jgq gurU afiKaf igaf<br />
hY. nfm nUM vI ivÈv dy kilafx dI<br />
lgfqfrqf nfl joiVaf igaf hY: “isRsit<br />
sgl AuDrI nfim ly qirE inrMqir.”<br />
gurU nfnk dy Drm mfrg ‘qy cwlx<br />
vfilaF nUM dsvyN nfnk gurU goibMd isMG<br />
ny pMQ dy lkb nfÜ invfiËaf. iesy pMQ<br />
bfbq guriblfs pfqÈfhI dsvIN ivc<br />
afiKaf igaf hY, “ieh afid aMq eykY<br />
supMQ, gur ricXo jgq kO dYn sMQ.” pMQ<br />
ny jgq nUM ijhVI sMiQaf dyxI hY, ieh<br />
AuhI nfm hY, ijs df pRcln gurU nfnk<br />
sfihb ny kIqf hY. ieh nfm gurU gRMQ<br />
sfihb df kyNdrI Durf hY. jpujI sfihb dI<br />
smfpqI AuprMq, slok dy aÉIr ivc,<br />
iesy nfm df iËkr hY: “ijnI nfmu<br />
iDafieaf gey mskiq Gfil.” muMdfvxI<br />
ivc vI gurU gRMQ sfihb nUM QfÜ dy pRqIk<br />
ivc pyÈ krky, ies ivc ruhfnI Bojn<br />
vjoN pRosIaF geIaF iqMn vsqUaF qoN ielfvf<br />
aDfrBUq vsqU nfm df hI iËkr hY:<br />
“aMimRq nfmu Tfkur kf pieE ijs kf<br />
sBsu aDfro.” ies dI aihmIaq aqy<br />
ËrUrq ievyN drsfeI geI hY: “eyh vsqu<br />
qjI nh jfeI inq inq rKu Auir Dfro.”<br />
gurU gRMQ sfihb dI smfpqI vI nfm dI<br />
mihmf nfÜ hoeI hY: “nfnk nfmu imlY qF<br />
jIvF qnu mnu QIvY hiraf.” iswK ardfs<br />
vI nfnk nfm dI cVHdI klf dI mMgÜmeI<br />
ÈwuB ieCf nfÜ smfpq huMdI hY. iswKI dy iqMn<br />
nukfqI sUqr ivc vI nfm Èfiml hY: “nfm<br />
jpo, ikrq kro, vMz Cko” aqy “nfm dfn<br />
ieÈnfn.” ies qo vwD spsLt AukqI kI ho<br />
skdI hY: “nfnk kY Gir kyvl nfmu.”<br />
iswKI ivc isDFq nfloN aiBafs nUM<br />
vDyry mhwqqf idqI geI hY. mn dy hwT<br />
kfrn buDI ivc iBMnqf AupjdI hY, ijs<br />
kfrn vyd bfbq ikMny hI ivcfr pYdf ho<br />
gey hn. ies gwl nUM smJx leI kIrqn<br />
soihly ivc afeI pMgqI dI shfieqf leI<br />
jf skdI hY: “iCa Gr iCa gur iCa<br />
Aupdys. guru guru eyko vys anyk.” ies<br />
ivc BfrqI Kt Èfsqr bfbq ikhf igaf<br />
hY ik drÈn dy Cy skUl hn, Cy hI AunHF<br />
dy sMsQfpk hn aqy Cy hI AunHF dy AupdyÈ<br />
hn pr asl `c ienHF sMsQfpkF dy<br />
igafn df koeI iek hI sFJf somf hY,<br />
ijQoN ienHF dy ivcfrF ny anyk rUp<br />
aÉiqafr kr ley hn. gurbfxI ivc mn<br />
nUM rfjf qy sulqfn vI ikhf igaf hY. mn<br />
dy hT kfrx buDI keI rUp Dfr lYNdI hY,<br />
ijs kfrn ividaf qy ivafiKafvF ivc<br />
anykqf af jFdI hY: “mnhT buDI kyqIaf<br />
kyqy byd bIcfr.” dsm pfqÈfh ny vI<br />
Purmfieaf hY: “jyqy bdn isRsit sB DfrY.<br />
afpu afpnI bUJ AucfrY” aqy “afpu afpnI<br />
buD hY jyqI. brnq iBMn iBMn quih qyqI.”<br />
ivcfrF ivc aMqr jF anykqf buDI<br />
df hI ivsqfr hY. iesy krky gurmiq ivc<br />
ivcfr nfÜoN krm nUM pRmuKqf hfsl hY.<br />
bfxI ivc afAuNdf hY: “schu ErY sBu ko<br />
Aupir scu afcfru.”<br />
gurU gRMQ sfihb `c nfm aiBafs<br />
dIaF bVIaF hI mnmohk AudfhrxF<br />
idqIaF geIaF hn. ijvyN hmjolIaF nfÜ<br />
gwlF ‘c ruiJaf bwcf afpxf iDafn pqMg<br />
ivc brkrfr rKdf hY, ijvyN GrF nUM pfxI<br />
leI afAuNdIaF sKIaF afpo ivc mCryvyN<br />
krdIaF vI afpxf iDafn isr ‘qy rwKy<br />
GiVaF ivc itkfeI rKdIaF hn, ijvyN<br />
Gr dy kMm kfj ivc ruJI hoeI suafxI<br />
afpxf iDafn suwqy pey bfl qoN iCx Br<br />
leI vI ieDr AuDr nhIN hox idMdI, ijvyN<br />
DrU aqy pRihlfd ny ibpqf smyN vI afpxf<br />
iDafn Es prm ipqf ivc itkfeI rwiKaf.<br />
pRfcIn simaF dOrfn jp sfDnf dy<br />
nfÜ qp sfDnf ‘qy Ëor idqf jFdf sI. jp<br />
iek aijhI sfDnf hY, jo muK ‘qoN ÈurU ho<br />
ky ihrdy rfhIN rUh qk pujdI hY. qp df<br />
Bfv hY srIr nUM qpfAuxf jF kÈt dyxf.<br />
kMizaF dy ibsqr ‘qy sOxf, nMgy pYrIN<br />
rihxf, inrvsqr rihxf, Bojn nf krnf,<br />
nf sOxf, bFh KVHI krI rKxf, ibrKF ‘qy<br />
cVHy rihxf, afpxy afp nUM ËmIn ivc<br />
dwb lYxf afid qp dIaF AudfhrxF hn.<br />
pRfcIn Bfrq ivc vI afqmGfq nUM mukqI<br />
df sfDn mMinaf jFdf irhf hY. pwCm ivc<br />
vI jIvn dy duK qoN mukq hox leI<br />
afqmGfq dy ieÈfry imÜdy hn. pr<br />
gurbfxI ivc hr pRkfr dy afmGfq nUM<br />
apRvfn kIqf igaf hY. spÈt Ìurmfn<br />
hY: “afqm GfqI hY jgq ksfeI.”<br />
gurmiq ivc qF dyhI dI sucwjy ZMg nfÜ<br />
sFB sMBfÜ leI ikhf igaf hY: “nfnk<br />
so pRBu ismrIaY iqsu dyhI kAu pfil.”<br />
mnuKf dyhI nUM hIry qul byÈ kImqI mMn ky<br />
ies nUM kOzIaF dy Bf nf roVHn df Ìurmfn<br />
hY. ijs dyhI nUM pRfpq krn leI dyh ivhUxy<br />
dyvqy vI qrs rhy hn, Aus dI sdvrqoN nf<br />
krky, ajfeIN guafxf gurmiq nhIN hY. jy<br />
koeI “srb rog kf aAuKdu nfmu” dI brkq<br />
nfÜ dyhI nUM svwC aqy arog nhIN rKdf,<br />
Aus bfbq bfxI ivc afieaf hY: “nfm n<br />
jpih qy afqm GfqI.”<br />
ies dy ivprIq, ijs dy ihrdy ivc<br />
nfm visaf hY, bfxI ivc Aus nUM qmfm<br />
brkqF df mflk dwisaf igaf hY: “ijsu<br />
nfmu irdY iqin nAu iniD pfeI.” Auh kdI<br />
Gfty ivc nhIN rihMdf: “ijsu nfmu irdY<br />
iqsu sd hI lfhf.” Auh byÈumfr Dn<br />
dOlqF df mflk bxdf hY: “ijsu nfmu irdY<br />
iqin koit Dn pfey.” hr vsIlf Aus dy<br />
vws huMdf hY: “ijsu nfmu irdY iqsu sB hI<br />
jugqf.” ies krky Aus df hr kfrj isry<br />
cVHdf hY: “ijsu nfmu irdY iqsu pUry kfjf.”<br />
byÈwk Auh sIql suBf df mflk huMdf hY:<br />
“ijsu nfmu irdY so sIqlu hUaf.” pr<br />
smsq sÈsqr ÈkqIaF Aus dy hukm ivc<br />
rihMdIaF hn: “ijsu nfmu irdY iqsu kot<br />
keI sYnf.” ienHF sB guxF krky Auh sdf<br />
bypRvfh rihMdf hY: “ijsu nfmu irdY so<br />
vyprvfhf.” iesy leI qF Auh rfijaF df<br />
mhfrfjf huMdf hY: “ijsu nfmu irdY soeI vz<br />
rfjf.” pr gurmiq ivc jp pRvfn kIqf<br />
igaf hY, qp nhIN. bfxI df Purmfn hY:<br />
“inmK inmK kir srIru ktfvY, qAu BI<br />
hAumY mYlu n jfvY” aqy ies qoN ielfvf<br />
“qnu n qpfie qnUr ijAu bflx hz n<br />
bfil”[[[ “jMglu jMglu ikaf Bvih” jF<br />
“kfhy ry bn Kojn jfeI.” gurmiq ivc<br />
qp dI QF syvf nUM pRDfnqf hfsl hY. BfeI<br />
gurdfs jI ilKdy hn, “ivx syvf iDRg<br />
hQ pYr hor inhÌÜ krxI.” bfxI ivc<br />
anyk pMkqIaF syvf dI aihmIaq<br />
drsfAuNdIaF hn: “pKf PyrI pfxI Zovf<br />
hir jn kY pIsxu pIis kmfvf”… “sIsu<br />
vZy kir bYsxu dIjY ivxu isr syv krIjY.”<br />
gurU df iswK murdf murId jF jIvn mukq<br />
ho ky vI syvf ‘c ivasq rihMdf hY.<br />
qp aDIn AuTfey kÈt df lfB kyvl<br />
Ausy ÈÉs qwk sImq huMdf hY pr syvf<br />
ivc dyhI dy aiBafs df suK dUsiraF qwk<br />
vI pujdf hY. gurmiq ivc mukqI, injI nf ho<br />
ky, sMgq rUp ivc pRvfn kIqI geI hY. gurU<br />
kf iswK ijvyN ijvyN inrlypqf jf mukqI vwl<br />
vDdf hY, Auh syvf ivc lIn huMdf hY, “afip<br />
jpY avrh nfmu jpfvY vz smrQ qfrn<br />
qrn” hY. gurmiq ivc jIvn df prm<br />
mnorQ ismrx aqy syvf hY. ieh ‘kfr syvf’<br />
jF ‘kfir svfb’ hY. gurmiq ivc syvf ismrn<br />
dI aihmIaq asF jfx leI hY.<br />
dsm pfqÈfh jI dI mnohr bfxI<br />
ivc isRÈtI rcnf bfbq iek ieÈfrf hY:<br />
“jb AudkrK krf krqfrf, pRjf Drq<br />
qb dyh apfrf. jb akrK krq ho kbhUM,<br />
qum mY imlq dyh Dr sBhUM.” isRÈtI rcnf<br />
bfry ivigafnIaF vloN iqMn isDFq ibg bYNg,<br />
stRYzI stYt aqy aOsIlyitMg pyÈ kIqy gey<br />
hn. ienHF ivcoN ibg bYNg aqy aOsIlyitMg<br />
imÜ ky dsm pfqÈfh dy Aukq sUqr dI<br />
pRoVHqf hI krdy hn. gurU nfnk pfqÈfh ny<br />
vI mfrU sohilaF ivc aijhf hI ieÈfrf<br />
kIqf hY: “arbd nrbd DuMDUkfrf.”<br />
prmfqmf ny hvf, pfxI, agnI qy<br />
spys drimafn DrqI sfjI hY: “DrqI<br />
Qfip rKI Drm sfl.” ies DrqI ‘qy<br />
anMq jIvF ivcoN mnuK pRmuwK hY: “avr<br />
join qyrI pinhfrI. iesu DrqI mih qyrI<br />
iswKdfrI.” jy DrqI Drmsfl hY qF mnuK<br />
ies DrqI ‘qy Drm df pRsfrk hY. Drm<br />
qoN ibnf ieh isRÈtI inrI Ëihr hY: “PrIdf<br />
ey ivsu gMdlf DrIaF KMzu ilvfiV.” pr<br />
Drm dy sdky ieh ËihrI isRÈtI hrI dy<br />
rUp vjoN ids afAuNdI hY: “eyhu ivsu sMsfru<br />
qum dyKdy eyhu hir kf rUpu hY hir rUpu<br />
ndrI afieaf.”<br />
Dmpd ivc afAuNdf hY: “ko ievm<br />
pwQivm ivjwsiq. ko Dwmpdm sudyisqm.”<br />
arQfq sMsfr dy mfrg nUM kOx Ìiqh<br />
krygf? Drm df ÈuD pMQ kOx lwBygf?<br />
awgy ies df jvfb vI idqf igaf hY: “syKo<br />
pwQivm ivjwsiq. syKo Dmpdm<br />
sudyisqm.” arQfq iswK hI sMsfr dy<br />
mfrg nUM Ìiqh krygf. iswK hI ÈuwD Drm<br />
nUM anuBv ivc ilafvygf. jwg nUM ijqxf<br />
mn nUM ijqxf hY qy mn nUM ijqxf hI mhF<br />
Drm anuBv hY: “ijn gur prsfdI mnu<br />
jIiqaf jgu iqnih ijqfnf.” gurmiq ivc<br />
Drm mfrg ‘qy clidaF jIvn dI<br />
kfmXfbI hfsl krnf iswK df isrÌ injI<br />
mslf nhIN, sgoN sFJf pRXojn aqy pRXqn<br />
hY: “afip qrih sMgiq kul qfrih iqn<br />
sPl jnmu jig afieaf…afip qrY kul<br />
sgly qfry gurmuiK jnmu svfrixaf.”<br />
syvf aqy ismrn sÌl jIvn df<br />
sfDn qF hY, pr ies df sQfn ikhVf hY?<br />
gurU nfnk pfqÈfh ny cfr AudfsIaF dOrfn<br />
BfeI gurdfs dy hvfly anusfr, “bfby<br />
qfry cfir cik nAu KMiz ipRQvI scf Zoaf.”<br />
AunHF dy mubfrk kdmF dI Cfp Drm<br />
asQfn ivc qbdIl ho jFdI sI: “ijQy<br />
bfbf pYru Dry pUjf afsxu Qfpix soaf.”<br />
ihMdusqfn ivc ivsfKI dI sMkRFqI vnspqI<br />
dy jobn jF ÌslF dy pwk jfx dI sUck hY<br />
aqy ÉuÈIaF KyiVaF, mOj msqIaF qy<br />
myilaF df iqAuhfr hY. gurU nfnk pfqÈfh<br />
dI afmd ny kfienfq aMdr Drm dI Ìsl<br />
PlI BUq aqy pwk jfx dI sUcnf idqI qy<br />
jgq nUM ivsmfdI vsoey dy anuBv nfÜ<br />
srÈfr kIqf: “Gir Gir aMdir Drmsfl<br />
hovY kIrqnu sdf ivsoaf.” aÉIr ivc<br />
AunHF krqfrpur vsfieaf. iesy qrHF dUjy<br />
pfqÈfh ny KzUr sfihb, qIjy ny goieMdvfl<br />
sfihb, cOQy ny sRI aMimRqsr sfihb, pMjvyN<br />
ny qrnqfrn sfihb ngr vsfey.<br />
hrgoibMdpurf, kIrqpur sfihb qy<br />
anMdpur sfihb vsfey gey. ieh Èihr<br />
lokF dy rihx df sfDn mfqr hI nhIN sn<br />
sgoN Drm kyNdrF vjoN sQfpq kIqy gey<br />
sn. ÈihrF drimafn Drm pRcfr dy<br />
sQfn nUM ÈrDf pwKoN pRmuwKqf idqI geI.<br />
gurU sfihbfn ijQy vI ibrfjdy jF ivsrfm<br />
ÌurmfAuNdy sn, AuQy juVI sMgq ivcoN iksy<br />
aiBafsI dI dyK-ryK jF syvf sMBfÜ hyT<br />
Drmsfl dI sQfpnf kr idMdy sn. cOQy<br />
pfqÈfh qwk iswKI dy Drm kyNdrF nUM Drmsfl<br />
ikhf jFdf sI. pMjvyN pfqÈfh ny aMimRqsr<br />
ivc iswKI dy Drm kyNdr nUM hirmMdr df nF<br />
idqf. iPr kfhn isMG nfBf muqfbk CyvyN<br />
pfqÈfh smyN iswKI dy Drm kyNdrF df nF<br />
gurduafrf pRclq hoieaf.<br />
ieh gurduafry nfm dfn aqy syvf<br />
ismrn dy kyNdr sn. smyN smyN juVdI sMgq<br />
dI syvf sMBfÜ, pwky qOr pr inXukq<br />
syvfdfr dy Érc aqy iemfrq dy rwK rKfAu<br />
leI iswKF ivc dsvMD dI iprq pfeI geI.<br />
gurU awgy drÈxI Bytf arpx krn leI<br />
golk df ieMqËfm kIqf igaf. gurduafry<br />
ividafrQIaF leI skUl, jigafsUaF leI<br />
AupdyÈ acfrIaf, rogIaF leI ÈÌfÉfny,<br />
aOrqF dI ieËq afbrU leI durgfrUp aqy<br />
qIrQ XfqrIaF leI ivsrfmGr jF musfÌr<br />
Éfny sfbq hoxy ÈurU ho gey.<br />
jd qoN mYkfilÌ ijhy ivdvfnF vloN,<br />
kolonIal idRÈtI qoN, iswKI dI ivafiKaf<br />
hoxI ÈurU hoeI hY, AudoN qoN iswK Drm afpxy<br />
afid jugfid jF snfqnI mUÜ nfÜoN tuwt<br />
ky, sFJIvflqf dy asUl nUM ivsfr ky,<br />
afpxy inafrypx nUM vKryvyN dI sur ivc<br />
ZfÜ ky, ruhfnIaq dy srsbËbfÊ nUM buDI<br />
dy hvfly krky, pwCmI qriË iËMdgI nUM<br />
qrwkI dI jfmn anumfn ky, gurbfxI dI<br />
mMqr prMprf nUM kyvl arQ dy aDIn<br />
krky, prmysr qoN Bulx vfÜIaF mfrU<br />
alfmqF df iÈkfr hoeI jf irhf hY. nYÈnl<br />
pRoPYsr aOÌ iswKieËm isrdfr kpUr<br />
isMG aqy ividaf mfrqMz BfeI sfihb<br />
DrmfnMq isMG ny ies qrHF dy spÈt<br />
ieÈfry kIqy hn.<br />
iswK smfj ivc iqMn pRkfr dy gurU<br />
Gr hn: ieiqhfsk gurduafry, isMG sBf<br />
gurduafry aqy zyry. pr hux, Aukq<br />
mnoibrqI aDIn gurduafry syvf ismrn<br />
dy kyNdrF nfÜoN afmdn dy vsIly aqy sYr<br />
spfty dy kyNdr bxdy jf rhy hn. hux<br />
koeI ivrlf hI Gr hovygf ijs nUM Drmsfl<br />
afiKaf jf sky. ÈRomxI kmytI aDIn<br />
ieiqhfsk gurduafry hux srkfrI dÌqr<br />
vDyry jfpdy hn. isMG sBf gurduafry pMcFsrpMcF<br />
qy cODrIaF dI hAumY dy aKfVy bx<br />
gey hn. zyiraF bfry cuwp hI BlI hY.<br />
pwCmI munwKvfd nUM mfnvvfd dy<br />
BulyKy ivc iswKI df sgoqI jF pirafie<br />
smiJaf jf irhf hY, ijs dI pfh nfÜ<br />
iek mhIn iksm dI nfsiqkqf aDIn<br />
iswKI dI ivafiKaf df ruJfn pnp irhf hY<br />
ijs dy PlsrUp syvf ismrn dI aihmIaq<br />
aqy Bfvnf GtdI jf rhI hY. rwb kyNdRq<br />
(bfkI sPf 27 `qy)
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (25)<br />
abdul smd Kfn vloN iswKF df Kurf-<br />
Koj imtfAux dy kIqy jf rhy XqnF aqy<br />
asih qy akih ËulmF dy bfvjUd iswK-<br />
ÈkqI Gtx df nF nhIN sI lY rhI ijs nMU<br />
Aus dI asPÜqf mMnidaF Aus nMU mulqfn<br />
bdl ky, Aus dI QF Aus dy nOjvfn aqy<br />
joÈIly puqr ËkrIaf Kfn nMU lfhOr df<br />
sUbf Qfp idqf igaf. jLkrIaf Kfn nMU<br />
iswKF df nfmo-inÈfn imtf dyx dI kyvl<br />
hdfieq hI nhIN idqI geI, sgoN Aus nMU<br />
iesdy leI hr qrIkf vrqx dy aiDkfr<br />
vI idqy gey. ies dy nfl hI Aus nMU ieh<br />
jsvMq isMG ‘ajIq’<br />
Pon:91-98689-17739<br />
Brosf vI idwqf igaf ik Aus nMU idwlI qoN<br />
ijs iksm shfieqf dI vI loV hovygI<br />
ibnf sMkoc idqI jfeygI.<br />
lfhOr dy sUby vjoN afpxIaF iËMmydfrIaF<br />
sMBflidaF hI ËkrIaf Kfn ny afpxf<br />
dbdbf kfiem krn leI iswKF ‘qy abdul<br />
smd Kfn nfloN ikqy vwD Ëulm Zfhuxy ÈurU<br />
kr idqy. iswKF df iÈkfr krn leI pMjfb<br />
dy kony-kony ivc POjI tukVIaF qYnfq kr<br />
idqIaF geIaF. ÈihrF, ipMzF aqy jMglF<br />
ivcoN iswKF nMU PV-PV ky lfhOr ilaFdf jFdf<br />
aqy AunHF nMU vwK-vwK qrIikaF nfl qsIhy<br />
dy ky ÈhId kr idqf jFdf.<br />
ies siQqI df vrxn ipRM[ qyjf isMG<br />
aqy zf[ gMzf isMG ny ‘iswK ieiqhfs’ ivc<br />
ienHF ÈbdF ivc kIqf hY, ‘…AunHF (iswKF)<br />
nMU vwK-vwK qrIikaF nfl qsIhy idqy jFdy<br />
aqy lfhOr dy idwlI gyt qoN bfhr nKfs dy<br />
asQfn qy lokF sfhmxy AunHF dIaF DOxF<br />
kwt idqIaF jFdIaF. bfkI idaF nMU BY-<br />
BIq krn leI kql hoey iswKF dy isrF nMU<br />
iekiTaF kr ky mInfr bxfey jFdy, ijnHF<br />
nMU iswK ‘ÈhId gMj’ kihMdy hn….’<br />
ËkrIaf Kfn vloN iswKF dy iÈkfr dI<br />
ÈurU kIqI geI ies muihMm kfrn iswKF nMU<br />
muV jMglF ivc jf zyry lfAux ‘qy mjbUr<br />
hoxf ipaf. iswKF df muwK zyrf lwKI jMgl<br />
ivKy sI. AuQoN dy iswKI jIvn df vrxn<br />
‘pRfcIn pMQ pRkfÈ’ ivc ies qrHF afAuNdf<br />
hY, ‘…koeI isMGn cfpI krY, koAU cOr<br />
Jlfie, koeI pfxI ilafvih dUr qy, bYT<br />
ieÈnfn krfie. koeI isMG KVu dfqn<br />
krfie. koeI isMG KVu kC bnHfih. iksy<br />
srIkY krY koAU nfih, dOV dOV thlih<br />
kmfih.’<br />
(arQfq ies sMkt dy smyN iswKF<br />
ivc iek-dUjy pRqI aijhI sFJ qy<br />
hmdrdI dI Bfvnf pYdf ho geI ik AunHF<br />
afpxy-afp nMU iek-dUjy dI syvf pRqI<br />
smrpq kr idqf. ijs nfl lwKI jMgl<br />
ivc aijhf vfqfvrx bx igaf ik isMGF<br />
ivcoN koeI dUjy dI muwTI-cfpI krdf, koeI<br />
pwKf JulFdf, koeI dUroN pfxI ilaf ieÈnfn<br />
krvfAuNdf, koeI kol KVo dfqn krvfAuNdf<br />
aqy koeI kC bMnx ivc dUjy dI mdd<br />
krdf. koeI iksy nfl ÈrIkf nhIN sI<br />
krdf, hr koeI dOV-dOV syvf krn ivc<br />
KuÈI mihsUs krdf sI.)<br />
dUjy pfsy srkfrI ËulmF df iÈkfr<br />
huMdy iswKF nMU vyK ky, afm lokIN AunHF pRqI<br />
hmdrdI rwKx lwg pey. ienHF afm lokF<br />
ivc ihMdU vI sn aqy muslmfn vI.<br />
aihmd Èfh btflvI ‘iËkr-ie-gurUaF’<br />
ivc ies smyN df iËkr krdf hY, ‘…lokI,<br />
AunHF nMU Kfx-pIx dI smgrI phuMcf ky,<br />
do-do jF iqMn-iqMn dIaF tolIaF ivc AunHF<br />
nMU afpxy GrF ivc rwK ky, AunHF dI mdd<br />
krdy sn. iswKF Aupr kIqIaF jf rhIaF<br />
sKqIaF ny dUijaF df hONslf qoVn dI<br />
bjfey, AunHF dy idl ivc kÈt sih rhy<br />
iswKF pRqI hmdrdI pYdf kr idqI.’<br />
duwKF-qklIPF df iÈkfr huMidaF aqy<br />
jMglF-byilaF ivc Cup ky jfnF bcfeI<br />
iPridaF vI AunHF dy afcrx ivc koeI<br />
kmËorI nhIN sI afeI. Auh pihlF vFg<br />
hI jfnF hQylI qy rwKI Ëulm dy ivruD<br />
jUJidaF afpxI pUrI ÈkqI Jok idMdy.<br />
aijhy hflfq ivc vI AunHF kdI iksy<br />
bygunfh ‘qy Ëulm nhIN kIqf aqy nf hI<br />
iksy nMU sqfieaf. AunHF df inÈfnf sdf<br />
hI Ëflm srkfr, Aus df ÉËfnf aqy Aus<br />
dy sfQI hI huMdy. iswKF dy ies vqIry nMU<br />
mfxk bnfm cmkIlf bfry pRqIkrm<br />
sMpdk dI zfk<br />
siqkfrXog sMpfdk jIE,<br />
aYs asLok BOrf dy lyK (mfxk<br />
bnfm cmkIlf) bfry hrjIq isMG, inAU<br />
Xfrk df guwsy BrpUr pRqIkrm piVHaf.<br />
mYnUM lgdf hY ik BOrf sfihb nUM svfl<br />
krn dI bjfey sfnUM afpxy afp nUM puwCxf<br />
cfhIdf hY ik iksy nUM ies qrHF ilKx dI<br />
ËrUrq ikAuN peI? myry muqfibk ies sB<br />
leI asIN sB doÈI hF jo Drm nUM ies<br />
qrIky nfl clf rhy hF ky lokF df nËrIaf<br />
ies kdr bdl irhf hY. hrjIq isMG<br />
Kud socx ik iswK Drm df ikhVf bfbf,<br />
sMq jF pfTI hY ijs df aKbfrF ivc rOlf<br />
nhIN ipaf. kQf qy kIrqn dy nF ‘qy lokF<br />
dI mfniskqf nfl Kyizaf jf irhf hY qy<br />
asIN sfry cuwp cfp dyK rhy hF. bfxI<br />
dIaF rOlF lfAux ipwCy lVfeIaF ho rhIaF<br />
hn. ngr kIrqn ‘qy gurU dy iswK ies<br />
qrIky nfl lVdy hn ijvyN muglF nfl<br />
jMg df mYdfn Piqh kr rhy hox. gwl<br />
gwl qy gurU drbfr ivc iswKI dI Èfn<br />
pgVI pYrF ivc rolx qoN vI asIN kdy<br />
guryË nhIN kIqf. gurU Gr dy syvk<br />
kichrIaF ‘c jf ky lV rhy hn. iewk<br />
dUjy qy dUÈxbfËI dIaF hwdF bMny twp ky<br />
jyqU prcm lihrfAux leI Ëor ajLmfeI<br />
ho rhI hY. amrIkf dy lgBg hr iewk<br />
gUru Gr df rOlf cwl irhf hY. sB gwdI<br />
qy mfieaf nUM hI gurU smJ rhy hn. iswK<br />
Drm vwloN isKfieaf siqkfr aqy adb<br />
df gurmMqr asIN bVy icrF qoN Buwl Bulf<br />
hm qo lr mrhY Xih Tfie<br />
cuwky hF. gurU GrF dI ajokI siQqI qy<br />
iksy kvI dI klm ies qrHF vrHdI hY:<br />
isrF ‘qoN lfh ky asIN<br />
pYrF ivc rolI Kud<br />
pihlF vflI pgVI dI<br />
Èfn ikwQoN Bfldf.<br />
TyikaF dy mflkF ny<br />
gurU Gr bxf ley<br />
Kflsy dy JUldy<br />
inÈfn ikwQoN Bfldf|<br />
bfkI kQf kIrqn krn vfly ijhVy<br />
lokF dI gwl Auh kr rhy hn, Aus bfry<br />
qF ilKx nUM idl nhIN krdf. ijs qrHF<br />
ieh sMq mhFpurÈ swc ‘qy prdf pf ky<br />
apxIaF mnafeIaF qy mnmqIaF kr rhy<br />
hn Aus nUM dyK sux ky qF lgdf nhIN ky<br />
BOrf sfihb ny koeI jwgoN qyrvIN ilK idwqI<br />
hY. hF, jo swc AunHF iliKaf hY, Auh kOVf<br />
ËrUr hY pr zrf Dmkf ky iksy dI Ëubfn<br />
jF klm nUM swc kihx qoN nhIN roikaf jf<br />
skdf. ijs qrHF df DmkI pwqr hrjIq<br />
isMG huxF iliKaf hY, Auh bfby nfnk aqy<br />
iswK Drm dIaF iswiKafvF qoN kohF dUr<br />
hY. pr ijvyN ik AunHF ny iliKaf hY ik<br />
keI vfr sfnUM pqf nhIN lgdf ik asIN<br />
ikMnf glq ilK rhy hF, Ausy qrHF sLfied<br />
Kud AunHF nUM vI aihsfs nhIN hoieaf ik<br />
ijs Drm leI Auh afvfË AuTf rhy hn,<br />
Ausy dIaF iswiKafvF nUM nËr aMdfË kr<br />
rhy hn. asIN isrP kIrqn krn-suxn,<br />
gurU Gr jf ky mwQf tyk lYx, lMgr Ck<br />
lYx, gfqry pf lYx nUM hI iswKI afK ky<br />
‘luwt-Ksut df nF dy ky AunHF nMU bdnfm<br />
krn df jqn kIqf igaf. ipRM[ qyjf isMG<br />
aqy zf[ gMzf isMG ‘iswK ieiqhfs’ ivc<br />
ies siQqI df iËkr ienHF ÈbdF ivc krdy<br />
hn, ‘XuwD ivc aijhIaF gwlF qoN bicaf<br />
nhIN jf skdf, ivÈyÈ krky aijhI lVfeI<br />
ivc ijQy iek iDr nMU iensfnI hwkF qoN<br />
vMicq riKaf igaf hovy. iswK ieiqhfskfr<br />
AunHF hflfq df vyrvf idMdy hn, ijnHF ivc<br />
iswKF nMU afpxI hoNd dI rwiKaf leI sMGrÈ<br />
krnf pY irhf sI.’ iesy qrHF igafnI<br />
igafn isMG ‘pMQ pRkfÈ’ ivc ilKdy hn,<br />
‘afm qOr ‘qy ihMdUaF aqy muslmfnF nMU<br />
nhIN sI CyiVaf jFdf. jy ÊlqI nfl iksy<br />
aijhy ivakqI df mfl cuk ilaf jFdf<br />
qF pqf lwgx qy Auh mfl pUry df pUrf<br />
moV idqf jFdf.’<br />
ipRM[ siqbIr isMG ny ies sbMD ivc<br />
‘sfzf ieiqhfs’ ivc iek Audfhrx idqI<br />
hY. ijs anusfr isaflkot dy syT pRqfp<br />
cMd df tFgf hirgoibMd pur Auqiraf sI.<br />
isMGF df suxnf sI ik jf kbËf kIqf.<br />
jdoN AunHF nMU disaf igaf ik ieh qF vpfrI<br />
sI. ies nfl srkfr df koeI sbMD nhIN<br />
qF AunHF ieMn-ibMn jf ky vfps moV idqf.<br />
ies sMktpUrx smyN ivc aMimRqsr<br />
iËly ivcly ‘vF’ ipMz df qfrf isMG iswKF dI<br />
bVI inzrqf nfl mdd kr irhf sI. Aus ny<br />
bMdf isMG bhfdr nfl keI muihMmF ivc ihwsf<br />
ilaf sI. Auh bVf dlyr aqy Dfrmk ivcfrF<br />
vflf ivakqI sI. iswKF ivc hI nhIN, sgoN<br />
Aus nMU ielfky dy ihMdUaF aqy muslmfnF<br />
ivc vI bVf mfx pRfpq sI.<br />
nuÈihry dy sfihb rfey ny pwtI dy<br />
POjdfr ËPr byÊ pfs iÈkfieq kIqI ik<br />
ipMz ‘vF’ df qfrf isMG iswKF dI mdd<br />
krdf hY. sfihb rfey dIaF gwlF ivc af<br />
ky ËPr byÊ ny qfrf isMG ivruD POj cVHf<br />
idqI ijs nMU rsqy ivc hI bGyl isMG<br />
iZloN aqy Aus dy sfQIaF ny Gyr ilaf<br />
aqy aijhI mfr mfrI ik Aus Bjdy ny<br />
ipCy vl nMU muV ky vI nhIN dyiKaf. ies<br />
pRcfr rhy hF aqy afpxy afp nUM gurU dy<br />
aslI vfirs smJx dI Buwl kr bYTdy hF<br />
qy smJx lwg pYNdy hF ky iswKI hux sfzI<br />
jgIr bx geI hY. aijhIaF DfrnfvF kr<br />
ky hI sfnUM BOrf sfihb df iliKaf swc cYn<br />
nfl bYTx nhIN dy irhf. awj kwl dy Xuwg<br />
bfry bfbf nfnk kI mihsUs krdy hn, iewk<br />
kvI dy sLbd gOr krn Xog hn:<br />
gurU nfnk nUM mYN puiCafsfzy<br />
gurU Gr jfxY<br />
qF bfby ikhf, AuQy kI hY?<br />
mYN hYrfn pRyÈfn,<br />
bfbf jI qusIN gurU Gr nhIN jFdy?<br />
dunIaF DVf DV jFdI<br />
misaf sMgrFd mnFdI<br />
imwsf lMgr CkdI qy CkFdI<br />
ZolkIaF CYixaF dy qfl nfl<br />
isr ihlf ihlf AucI AucI gFdI<br />
gurU gRMQ sfihb nUM<br />
Auh rwb krky mMndy qy<br />
Aus nUM srdI ivc<br />
muT-ByV ivc ËfPr byÊ df BqIjf mfiraf<br />
igaf. ËPr byÊ ny afpxI POj dI jdoN<br />
ieh hflq dyKI qF Aus ny lfhOr dy sUby<br />
ËkrIaf Kfn pfsoN mdd dI mMg kIqI ijs<br />
ny afpxy nfieb momn Kfn dI agvfeI<br />
ivc 2200 GoV svfr, 40 bMdUkcI , 5<br />
hfQI aqy 4 rihkly qfrf isMG ivruD Byjy.<br />
AuDr qfrf isMG kol kyvl 22 isMG<br />
sn. ielfky dy ihMdUaF-muslmfnF nMU jd<br />
ËkrIaf Kfn vloN POj cVHfey jfx df pqf<br />
lwgf qF AunHF qfrf isMG nMU slfh idqI<br />
ik Auh vylf tpfAux leI ieDr-AuDr ho<br />
jfx. jdoN POj hfr-hut muV jfeygI qF<br />
Auh vfps af jfx pRMqU qfrf isMG ny ieh<br />
slfh svIkfr nf kIqI. ‘pMQ pRkfÈ’ dy<br />
krqf ny ies smyN df iËkr ieAuN kIqf hY,<br />
‘muwK qfrf isMG lflI afeI, hm afp choN<br />
qurkn isr lfeI. hm qo lr mrhYN Xih<br />
Tfie, nih nT ky ikq horih jfie.’ ies<br />
asmfnqf dI lVfeI ivc bfeI dy bfeI<br />
isMG afpxIaF jfnF hUl ky lVy aqy<br />
ÈhIdI jfm pI gey.<br />
qfrf isMG aqy dUjy isMGF dI ÈhIdI<br />
dI Kbr jdoN vwK-vwK QFvF ‘qy isr CupfeI<br />
bYTy isMGF pfs pujI qF Auh roh ivc af<br />
gey. afpxIaF jfnF dI prvfh kIqy ibnF,<br />
Auh duÈmx dy kfPilaF aqy KËfinaF<br />
pur tuwt pey. jdoN vI AunHF nMU pqf lgdf<br />
ik iksy QF qoN mflIaf Augrfh ky lfhOr<br />
iljfieaf jf irhf hY, Auh rsqy ivc hI<br />
Aus nMU luwt lYNdy. POjIaF dI vwzI igxqI<br />
vI AunHF dy hONsly nMU Zfh nf lf skdI.<br />
Auh acfnk Cfpf mfrdy qy srkfrI KËfnf<br />
luwt, pl Br ivc hI awKF qoN Ehly ho<br />
jFdy. ies qrHF keI vrHy AunHF mflIaf<br />
lfhOr KËfny ivc nf pujx idqf aqy nf<br />
hI Auh afp ÈfhI POj dy hwQ afey.<br />
ipRM[ siqbIr isMG ies siQqI df<br />
iËkr kridaF ilKdy hn ik jy koiÈÈ<br />
kr ky ÈfhI POjF iswKF dy itkfixaF qy<br />
puj vI jFdIaF qF Auh JfVF ivc Cupy iswKF<br />
qk pujx leI JfVF ivc Auqrn qoN<br />
grm kMblF nfl Zwkdy<br />
(mqy mhfrfj nUM TMZ nf lwg jfvy)<br />
qy grmIaf ivc<br />
kUlrF dI TMZI hvf dy buwly<br />
qF ik mhfrfj afrfm kr skx<br />
lMgr df Bog lvFdI<br />
qy isr Aupr cuk ky sYr vI krFdI<br />
bVf vwzf asQfn,<br />
vwzy vwzy lok af ky Jukdy<br />
qy AuQy sMq-bfby rwb aKvFdy<br />
qy sfKIaF krfmfqF joV joV<br />
kQf krdy<br />
icwty icwty kwpiVaF ivc<br />
inry pury avqfrI purÈ lgdy<br />
bVI cVHfeI sMqF dI<br />
hr koeI jFdY<br />
qusIN nhIN jfxf?<br />
bfbf jI TMZf hOkf Biraf<br />
qy ikhf,<br />
nhIN mYN nhIN jfxf<br />
mYN krqfrpur hI cMgf.<br />
Buwl dI soD<br />
sMpfdk jI, pMjfb tfeImjL dy pMinaF Auqy ‘Bfrq ivc kOmI svfl’ bfry aqy<br />
‘iekIvIN sdI ivc iswK styt’ lyK Cfpx leI quhfzf ÈukrIaf. ‘iswK styt’ vflI<br />
lyK lVI-2 (5 PrvrI <strong>2011</strong>) ivc tfeIp dI glqI krky pRIqm isMG iBMzr dI<br />
mulfkfq dy hvfly nfl CpI lfeIn ivc PrvrI 1984 dI bjfey PrvrI 1982 Cp<br />
igaf sI. ies nUM PrvrI 1984 piVHaf jfvy. iesy qrHF lyK lVI-3 (26 PrvrI<br />
<strong>2011</strong>) dy afKrI kflm ivc gurU arjn dyv dI QF glqI nfl BfeI gurdfs ilK ho<br />
igaf. ies nUM BfeI gurdfs dI QF gurU arjn dyv piVHaf jfvy ikAuNik ‘‘pIAU dfdy kf<br />
Koil izTf Kjfnf’’ AunHF dy Aucfry hoey Èlok dI quk hY, jo afid grMQ dy pMnf-186<br />
Auqy susLoiBq hY. ‘pMjfb tfeImË’ dy aiq sUJvfn pfTkF vloN ieh glqIaF iDafn<br />
ivc ilafAux leI DMnvfdI hF. afs hY, BivwK ivc vI iesy qrHF AunHF df sihXog<br />
imldf rhygf. iKmf df jfck<br />
-krm brst<br />
iswK sMGrÈ-4<br />
kqrfAuNdIaF. AuDr iswK JfVF ivc KVy-<br />
KVy hI sfrI rfq guËfr idMdy. iesy siQqI<br />
df iËkr pMQ pRkfÈ ivc ienHF ÈbdF rfhIN<br />
kIqf igaf hY, isMGn pY gV nih huqy,<br />
ijq kI Et lVih. AuT nT rohI mD<br />
iCpih, kY KUhn KMzn mfih. isMG afQx<br />
ins idn KVfih.<br />
ies siQqI ivc hfV-hut ky ËkrIaf<br />
Kfn vloN iswKF nMU Gyrn aqy Gyr-Gyr ky<br />
AunHF nMU mfrn leI POjI tukVIaF chuM pfsy<br />
ByjIaF geIaF. iswK Aus smyN rfvI dy<br />
kMZy vflI iek hvylI ivc sn. AuQoN Auh<br />
iksy qrHF krqfrpur dy ipMz puj luk gey.<br />
ËkrIaf Kfn dIaF ByjIaF POjI tukVIaF<br />
ny AunHF dy Cupx itkfixaF qy puj AunHF nMU<br />
Gyry ivc lY ilaf. aMdr Kfx-pIx df<br />
sfmfn Kqm ho igaf. iswK iksy qrHF AuQoN<br />
inkl jfxf cfhuMdy sn pr bfhr POjI Gyrf<br />
hox kfrn AunHF df inklnf sMBv nhIN<br />
sI. ijAuN hI Auh bfhr inkldy duÈmx<br />
dIaF qopF goly vrsfAuxy ÈurU kr idMdIaF.<br />
afKr kudrq AunHF dI mdd ‘qy afeI.<br />
bfrÈ hox lwg peI. ieqnI bfrÈ hoeI ik<br />
duÈmx dIaF qopF nkfrf ho geIaF. iswKF<br />
ny mOky df lfB AuTfieaf qy rfq dy hnyry<br />
ivc kt-vZ krdy inkl gey. svyry jdoN<br />
bfrÈ rukx qy POjF ny AuQy iksy iswK nMU<br />
nf vyiKaf qF AunHF smiJaf ik AunHF rfq<br />
hoeI JVp ivc iswKF nMU mfr-mukfieaf<br />
hY. ies KuÈI ivc vfps muV AunHF rsqy ivc<br />
BIlvfl ivKy itkfxf kr KuÈIaF mnfAuxIaF<br />
ÈurU kr idqIaF. ijAuN hI muÊl POj dy rMgrlIaF<br />
mnfey jfx dIaF KbrF iswKF qk<br />
pujIaF, Auh acfnk hI rMg-rlIaF<br />
mnfAuNdy muÊl POjIaF Aupr tuwt pey aqy<br />
keIaF nMU qlvfr dI ByNt cVHfAuNidaF lutmfr<br />
krdy Êfieb ho gey. iswKF dy ies<br />
acfnk hmly ivc murqËf Kfn qy muÊl<br />
POj dy hor keI muKI mfry gey.<br />
ies Gtnf ny ËkrIaf Kfn nMU aihsfs<br />
krvf idqf ik Ëor-Ëbr aqy Ëulm nfl<br />
iswKF nMU mfr mukfAuxf sMBv nhIN.<br />
sMpfdk dI zfk<br />
awj iswK Drm dy DfrnI smfijk,<br />
Dfrimk, rfjnIqk aqy siBafcfrk pwK<br />
qoN afpxy Drm nfl iensfP nhIN kr<br />
rhy. dUsiraF isr BFzf BMnx dI QF sfnUM<br />
Kud ‘c suDfr ilafAuxf cfhIdf hY qF jo<br />
asIN gurU nfl kIqy vfady inBf skIey.<br />
mMinaf ky cmkIly ny pMjfb dI<br />
siBafcfrk hvf nUM gMdlf kIqf pr<br />
aKOqI Dfrimk afgU-Drm pRcfrk aqy<br />
pMQk lok ijs qrIky nfl iswK Drm nUM<br />
gMdlf kr rhy hn Auh iËafdf<br />
ivcfrnXog hY. afpxy Drm df ijMnf<br />
nuksfn asIN Kud kIqf hY AunF Èfied iksy<br />
bfhrly ny nhIN kIqf. awj gurduafiraF nUM<br />
afmdnI df sfDn smJ ky syvf df mOkf<br />
ilaf jf irhf hY. afpxy DIaF puwqF dy irÈqy<br />
qYa krn smyN jdoN nvF irÈqydfr amrIkf<br />
ivclI jfiedfd bfry puwCdf hY qF dwsx<br />
vflf kuJ ies qrHF ibafn krdf hY, “dyKo<br />
jI muMzy dy bfp dy do gYs styÈn qy do<br />
ilwkr stor hn aqy suwK nfl Auh<br />
gurduafry df pRDfn hY.”<br />
jdoN Èrfb/ qMbfkU dI KwtI Kfx vflf<br />
afdmI gurUGr df pRDfn Qfipaf jFdf hY<br />
aqy gurduafry nUM vzI zonysLn idMdf hY<br />
qF sfzIaF ËubfnF nUM ijMdry vwj jFdy hn<br />
qy klmF nUM lkvf mfr jFdf hY. ieh<br />
vrqfrf iksy nUM vI nfËfiej nhIN jfpdf,<br />
ikAuNik pYsy vfly df swqIN vIhIN sO. jykr<br />
ieh vrqfrf awj dy iswK smfj leI shI<br />
hY qF BOry dIaF ilKIaF kuJ sqrF qF<br />
smuMdr ivc bUMd brfbr hI hn.<br />
-zf[ hnI Èyrigwl, sYkrfmYNto.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (26)<br />
dunIaF ivc hor anuBv sB nUM ho<br />
skdy hn pr mOq df iksy nUM nhIN huMdf.<br />
ijhVy mOq dy mUMh ivc cly jFdy hn Auh<br />
afpxy anuBv dwsx leI vfps nhIN<br />
muVdy. soco, iksy ny sfnUM bhuq AucI<br />
iemfrq qoN ptk idqf hovy qy asIN hvf<br />
ivc lotdy hyT af rhy hoeIey. aijhy ivc<br />
mOq dy mUMhoN koeI ivrlf hI bc ky inkldf<br />
hY. bcx vfly qF avfk rihMdy hI hn pr<br />
ijhVy ies qrHF df kOqk vyK lYNdy hn<br />
Auh vI afpxy anuBv dy ibRqFq leI sfrI<br />
Aumr Èbd ZUMzdy rihMdy hn.<br />
ies khfxI ivc iek aijhI hI swcI<br />
Gtnf df iËkr kr irhF ijs nUM Xfd kr<br />
ky rUh kMb jFdI hY qy ies sMsfr dy ÌfnI<br />
hox dI ÉOÌnfk hkIkq nyVy qoN idKfeI<br />
dyx lgdI hY. ijAuN-ijAuN ieh Gtnf purfxI<br />
huMdI jFdI hY iqAuN-iqAuN ies dIaF<br />
zf[ goibMdr isMG smrfE<br />
Pon:408-634-2310<br />
rwhsmeI gMZF hor vI pIzIaF huMdIaF<br />
jFdIaF hn. ies Gtnf dy Cwzy ieÈfiraF<br />
nUM mYN awj qk smJ nhIN pfieaf qy nf hI<br />
mYnUM ajy qIkr smJ afeI hY ik kuJ<br />
ÈkqIaF sfzy leI AuqoN hI ikvyN kMm krI<br />
jFdIaF hn!<br />
jUn 2002 dI gwl hY. sYn hoËy styt<br />
XunIvristI df smYstr Éqm kr ky mYN<br />
ieMzIaf jfx dI slfh bxfeI. mOky ‘qy<br />
afx ky myrI pqnI ny vI AuQy rihMdy sfzy<br />
Coty lVky nUM imlx jfx df mn bxf ilaf.<br />
asIN iewkiTaF hI 25 jUn dIaF eyÈIafnf<br />
dIaF itktF lY leIaF. sfzy ieQy rihMdy<br />
bwcy CuwtIaF mnfAux leI krUË ‘qy gey<br />
hoey sn, ies leI sfrI iqafrI sfnUM afp<br />
hI krnI peI. rfq dI Auzfn sI qy Èfm<br />
nUM asIN tYksI rfhIN eyarport phuMc gey.<br />
clx qoN pihlF Aus idn asIN svyr<br />
qoN hI jfx dIaF iqafrIaF ivc juty rhy.<br />
iek iek vwzf atycI ipwCy buwk krfAux<br />
leI pYk kr ky iek iek hYNz bYg jhfË<br />
ivc nfl iljfx leI iqafr kr ilaf.<br />
myrI pqnI df hYNz bYg hlkf Pulkf sI,<br />
ies leI vIh pONz dy Bfr ivc Aus ny<br />
afpxy sfmfn nfl keI vfDU sUt vI Br<br />
ley. myry KflI bYg df hI Bfr 9 pONz sI<br />
qy ies ivc 8 pONz df 2000 mfzl sonI<br />
lYptfp pY ky sqfrF pONz bx gey. do iqMn<br />
pONz dIaF qfrF qy cfrjr pf ky hor kuJ<br />
pfAux dI guMjfieÈ hI nf rhI. kYmrf,<br />
zfierI, itkt, ikqfbF, sYl Pon afid qF<br />
mYN prs-numf moZy vfly bYg ivc pf ley<br />
pr myrf cfr pONz df hoimEpYiQk dvfeIaF<br />
df zwbf, jo mYN hr sÌr ‘qy nfl rKdf<br />
sI, pfAux leI ikqyy koeI QF nf bcI.<br />
mYN apxI pqnI nUM ikhf ik kuJ kpVy<br />
kwZ ky ieh zwbf afpxy hYNz bYg ivc pf<br />
lvy. Aus ny ies df jordfr ivroD kIqf.<br />
mYnUM smJfAuNdI bolI, “jI! ieQy ies Gr<br />
ivc ieMnIaF dvfeIaF hn qy AuQy Auh Gr<br />
dvfeIaF nfl Biraf hoieaf hY. sÌr ivc<br />
vI zwbf nfl cuk lYNdy ho. kdy loV peI aY<br />
ies dI? ijs dvfeI dI loV hY ieQoN Kf ky<br />
clo qy bfkI AuQy jf ky Kf lYxf. rsqy<br />
leI plsfitlf mYN prs ivc pf leI aY.<br />
zwbf nfl jrUrI cukxf aY?”<br />
qrk nfl gwl GVn ivc Auh<br />
qrkÈIl sosfietI vfilaF nUM vI mfq pf<br />
skdI hYy. mYnUM ligaf Auh TIk kihMdI<br />
hY. mYN zwbf rwKx Aupr clf igaf. pr<br />
rfh ivc mYN klpnf kIqI ik jy ikqy rsqy<br />
ivc TMz lg geI jF grm-srd ho gey<br />
jF mUMh ivc Cfly pY gey jF nksIr Put<br />
geI jF Kfx pIx dI KrfbI ho geI qF<br />
kIhdI mF nUM mF khFgy? kuJ dvfeIaF qF<br />
nfl lY hI cldy hF. ies leI mYN pMj swq<br />
muwK dvfeIaF iek ilPfPy ivc KVIaF kr<br />
leIaF. awDy qoN ijafdf ilPfPf KflI vyK<br />
ky kuJ hor dvfeIaF pf leIaF qy iPr<br />
kuJ hor. ilPfPf Br igaf pr bMd krn<br />
myrI ‘PwkI’ qoN zrn PirÈqy<br />
vyly Aupr iek AuNgl QF KflI idKfeI<br />
idqI. zwby ivc AuqoN hyTlI lfeIn qIkr<br />
nËr duVf ky mYN cfr pMj hor ÈIÈIaF<br />
kwZIaF qy ilPfPy ivclIaF ÈIÈIaF Auqy<br />
iltf kyy ies nUM typ nfl bMd kr idqf.<br />
pqnI qoN corI ieh ilPfPf mYN afpxy hYNz<br />
bYg dI jyb ivc rK iÜaf.<br />
eyarport phuMc ky dyiKaf myrI<br />
pqnI df ichrf Audfs sI. pihlIaF vqn<br />
PyrIaF vyly Auh afpxyy lVky nUM imlx dy<br />
cfa nfl pUry KyVy ivc hoieaf krdI sI<br />
pr awj Aus nUM ipwCy Cwzy iqMn sfl dy poqy<br />
dI Xfd sqf rhI sI. dohF ivc bypnfh<br />
lgfE hY qy moh-vs dovyN iek dUjy qoN pl<br />
Br vI vwK nhIN huMdy. vykyÈn ‘qy jfx vyly<br />
vI Aus dy mfipaF ny Aus nMU “gRYmf” dIaF<br />
bfhF ivcoN roNdy nUM DUh ky hI vYn ivc suitaf<br />
sI. Aus idRÈ nUM Xfd kr ky Aus df idl<br />
zoby KfeI jFdf sI. GVI muVI iehI suxfeI<br />
jf rhI sI ik jdoN “mUMzf” af ky vyKygf<br />
“gRYmf” nhIN hY qF Aus dy mn ‘qy kI<br />
bIqygI. mYN Aus nUM smJfieaf ik bwcy df<br />
cyqf iCMn-BMgr hI huMdf hY, hux qIkr qF<br />
Auh sB kuJ Buwl vI igaf hoxf aY. pr<br />
iPr Auh ies gwl df Êm Kfx lwgI ik<br />
vfps afAux ‘qy Auh Aus nUM pihcfxygf<br />
nhIN. asIN poqy nfl gwl krn leI Pon<br />
imlfAuNdy rhy pr dUr sfgr ivc sfzf<br />
Pon nf ligaf.<br />
aÉIr rfqIN iek vjy asIN jhfË cVH<br />
geyy. AunHF idnF ivc eyÈIafnf vfly afpxy<br />
musfPrF nUM Auzfx AuprMq iznr<br />
idaf krdy sn. idn dy Qwky qy<br />
aiq dy AunINdry asIN Bojn Ckx sfr sON<br />
gey. mYN kuJ vDyry hI gUVHI nINd ivc sON<br />
igaf ikAuNik mYN nfl do bIarF vI lf<br />
lfeIaF sn. iqMn sItF vflI kqfr ivc<br />
mYN ivckfr vflI sIt ‘qy sF qy myrI pqnI<br />
myry Kwby afiel pfsy dI sIt ‘qy.<br />
sfnUM suiqaF ajy GMtf vI nhIN sI<br />
hoieaf ik mYnUM ligaf ijvyN iksy ny myrf<br />
pwlf iKwicaf hovy. ieh iKwc eynI polI sI<br />
ik ies df mYnUM ÌOrI qOr ‘qy koeI pqf nf<br />
cilaf. jdoN kuJ ku iCnF bfd ies df<br />
aihsfs idmfÊ nUM hoieaf qF myrI jfg<br />
KulI. pihlF qF rfq dy QkyvyN aqy bIar<br />
dI Gumyr kfrn mYnUM pqf hI nf lwgf ik<br />
mYN ikwQy hF. surq prqx qy hOlI hOlI<br />
aihsfs hoieaf ik jhfË dy sÌr ivc<br />
hF. iPr supny vFg Xfd afieaf ik iksy<br />
ny myrI kmIË iKwcI sI. jdoN mYN AunINdry<br />
ijhy ivc awKF KolHIaF qF dyiKaf ik myrI<br />
pqnI afpxI sIt AuqoN dI Kwby pfsy vl<br />
luVHkI peI sI. Aus df swjf hwQ hux vI<br />
myrf pwlf pkVIN ipaf sI. Éwby hwQ nfl<br />
Aus ny prs PiVaf hoieaf sI ijhdI iËwp<br />
KulHI peI sI.<br />
ieh sB dyK ky mYN hOl igaf aqy<br />
DuMdlf ijhf ihsfb lfieaf ik koeI ies<br />
df prs Kohx afieaf hoxf aY jo ies ny<br />
idwqf nhIN. mdd leI ies ny myrf pwlf<br />
iKwicaf hoxf aY qy iKwc-DUh ivc prs<br />
KolH ky Auh ies df mfl lY ky Bwj igaf<br />
hoxf aY. mYN soicaF lutyrf jfx lwgf ies<br />
dy koeI swt mfr igaf hoxf aY jF kuJ<br />
suMGf igaf hoxf aY, qdy ies dI ieh hflq<br />
hoeI hY. mYnUM lwgf ik ieh kfrf kr ky<br />
Auh bhuqI dUr nhIN igaf hoxf ies leI<br />
Aus nUM huxy dboicaf jfvy. aMdroN AuTI<br />
llkfr nfl mYN KVHf ho igaf.<br />
duafly nËr mfrI pr kuJ nf<br />
idiKaf. jhfË dIaF lfeItF bMd sn qy<br />
lok suqy pey sn. sMnftf Cfieaf hoieaf<br />
sI. mYN soicaf Èfied mYnUM BulyKf lwgf<br />
hY. ieh vI bfkI svfrIaF vFgUM sON hI<br />
rhI hY. pr KuwlHy prs dI smJ nf afeI.<br />
mYN Aus nUM jgf ky pwuCxf cfihaf. moZf<br />
Qwp-Qpfieaf, afvfË mfrI qy bFh qoN<br />
iKwicaf pr iksy qrHF vI Auh tws qoN mws<br />
nf hoeI. Aus dI swjI bFh iGsr ky hyTF<br />
ltk geI qy ÉwbI ivcoN prs vI inkl ky<br />
hyT izg ipaf. mYnUM lwgf, jrUr koeI vwzf<br />
Bfxf vrq igaf hY.<br />
mYN awgy Juk ky Aus nUM cuwikaf qy<br />
sIt ivc iswDf pfieaf. iPr JMjoV ky Aus<br />
dy nF dIaF AucIaF afvfËF lfeIaF. jvfb<br />
ivc Aus ny jor lf ky ieMnf hI ikhf, “jI<br />
mYN geI.” myry bhuq jqnF dy bfvjUd vI<br />
Auh awgy kuJ nf bolI. mYN lfeIt jlf ky<br />
vyiKaf. Aus dy ichry qy ipwlqx CfeI hoeI<br />
sI. mYN nbË tohx dI koiÈs kIqI pr ikqy<br />
koeI hrkq nf imlI. bFh ieMnI TMzI qy igwlI<br />
ijvyN Ìirj `coN kwZI bUMdF nfl iBwjI pfxI dI<br />
boql. mwQy `qy hwQ lfieaf<br />
Auh vI brÌ vFg<br />
TMzf qy psIny nfl<br />
qr. myrI<br />
pqnI nUM idl df dOrf pY cuikaf sI. myrIaF<br />
awKF awgy hnyrf Cf igaf.<br />
ieh soc ky ik qurMq dvfeI ibnF<br />
ieh dOrf Gfqk ho skdf hY, mYN dvfeIaF<br />
df zwbf kwZx dI socI pr iek dm iKafl<br />
aieaf ik zwbf qF ilaFdf hI nhIN. mYN<br />
mwQy ‘qy hwQ mfiraf ik ijs dI awj loV<br />
sI AuhI kol nhIN. mYN smJ igaf ik myrI<br />
pqnI mOq dy mUMh ivc clI geI hY. hux<br />
Aus nUM AuQoN koeI nhIN kwZ skdf. Aus dI<br />
nbË jf cuwkI hY. KUn df dOrf lgBg Éqm<br />
ho cuwkf hY. ieMny TMzy qy iBwjy ÈrIr nUM<br />
grmfAux leI hËfrF kYlorIË dI POrI loV<br />
hY. ikQoN afvygI ieMnI grmI? nf dvf nf<br />
dfrU. ieh soc ky myry aMdr BYa dI<br />
Jrnfht iPr geI.<br />
mYN shfieqf leI eyar hostYs swdx<br />
leI btn dbfieaf. bycYnI nfl ieMqËfr<br />
kridaF myry leI pl pl BfrI ho irhf<br />
sI. jy kuJ ho skdf sI huxy ho skdf sI.<br />
Gbrfht nfl mYnUM qfE af rhy sn.<br />
afAux vflI hoxI dI qsvIr sfhmxy iPr<br />
rhI sI. soc irhf sF ik ijs nUM nfl lY<br />
ky cilaf sI hux Aus dI lfÈ lY ky jfxI<br />
pvygI. afpxy puwqr nUM jf ky ikvyN dsFgf<br />
ik qyrI mMmI nhIN, Aus dI imRqk dyh lY<br />
ky afieaf hF. kI bIqygI Aus dy mn ‘qy<br />
jdoN Aus df cfa hMJU bx nucVygf? ipCy<br />
vfly bwicaF nUM ikvyN Ébr krFgf ijnHF<br />
kol hfly Pon vI nhIN jFdf? jdoN pqf lgygf<br />
AunHF ‘qy ibpqf tuwt pvygI. ies df poqrf<br />
hux ies nUM imlx leI hmyÈf hI ivlkdf<br />
rhygf. qy ies dI DI dI qF sux ky jfn hI<br />
inkl jfvygI. aijhy keI svfl myry agoN<br />
dI inkl gey. mYN nhIN sI ikafisaf ik<br />
acncyq myry nfl iedF hovygf. mYnUM ies<br />
hoxI qoN Bwjx df koeI rfh nhIN sI iml<br />
irhf. mn ichfV ky kih irhf sI, “kfÈ!<br />
ieh iek supnf hI hovy!”<br />
mYN eyar hostYs leI iek vfr iPr<br />
btn dbfieaf. Aus ny af ky syvf puwCI.<br />
mYN ikhf, “myrI pqnI mr rhI hY. ies nUM<br />
hfrt atYk ho igaf hY. ies df ÈrIr<br />
brÌ bx igaf hY. jldI zfktr swdo<br />
plIË.” Aus ny Juk ky bImfr vl qikaf<br />
qy ikhf, “jhfj ivc qF koeI zfktr nhIN<br />
hY. hF, mYN anfAuNsmYNt kr idMdI hF. jy<br />
svfrIaF ivc koeI zfktr hoieaf Auh BfvyN<br />
ies dI shfieqf kr dyvy.” ieMnf kih ky<br />
Auh pfxI df iglfs dy ky clI geI. mYN<br />
soicaf ajIb Psy. koeI zfktr hoieaf vI<br />
qF dvfeI bUtI qoN ibnf Auh vI kI krygf.<br />
hvf ivc ltky hoey hF. hyTF aQfh sfgr<br />
hY. ipwCy muVnf asMBv hY. awgy ds GMty df<br />
sÌr hY. jy hflF ieh ijAuNdI hoeI vI qF kuJ<br />
imMtF qoN vwD smF nhIN kwZygI. byvsI nfl<br />
myrf ÈrIr pQrf igaf.<br />
pl dI pl myry gmgIn mn qy iek<br />
purfxI Xfd AuBr afeI. iek vfr Aus ny<br />
mYnUM mËfk ivc ikhf sI, “bYTy ibTfieaF<br />
nUM ds-ds vfr cfh idMnI aF. jUTf kwp<br />
cukdI aF. ijs idn mr geI qF kI<br />
krogy?” mYN Auqr idqf sI, “mYN qYnUM mrn<br />
hI nhIN idaFgf.” Auh bolI sI, “mOq dy<br />
PirÈqy agy kI tMg aVfEgy? Aus ny<br />
iljfx lwigaF quhfnUM puwCxf vI nhIN.”<br />
mY afpxy ielm qy mfx kridaF<br />
ikhf sI, “mYN Aus ‘qy aijhf<br />
bfx clfvFgf ik idny qfry<br />
idKf idaFgf. Auh zr nfl qYnMU Cwz ky<br />
Bwj jfvygf.” mYN TMzf sfh lY ky soicaf,<br />
“awj mOq dy ÌirÈqy ny myry nfl kpt<br />
Kyizaf hY. mYnUM inhwQf kr kyy DoKy nfl<br />
myrI pqnI ‘qy vfr kIqf hY. kfÈ! myrI<br />
pqnI ny myrf qrkÈ jMz ‘qy tMg ky Éud<br />
hI afpxy afp nUM mOq dy mUMh ivc nf<br />
pfieaf huMdf!”<br />
socF ivc zuwby ny mYN iek vfr iPr<br />
Aus dI hflq qy nËr mfrI. Aus dI hflq<br />
inwGrdI jf rhI sI. psInf qy ipwlqx<br />
vD rhy sn. ichry dy nkÈ zrfvxy ho<br />
gey sn. Aus dy ÈrIr dy iksy ihwsy ivc<br />
jfn dy afsfr nhINy sn. asIN hoimEpYQ<br />
bImfr dIaF alfmqF dyK ky hI dvfeI<br />
pCfx lYNdy hF bImfrI dy nF ipwCy nhIN<br />
Bjdy. acncyq byhoÈI, TMzf psInf, Êfieb<br />
nbË, Ërd Bfa, bdly nkÈ afid sB<br />
ÌOrI inGfr (Sudden Collapse) dIaF<br />
inÈfnIaF sn. ienHF nUM prÉ ky mYN qwkVIvwt<br />
vhIx bfxIeyN vFg soicaf, “jy awj<br />
myrf zwbf myry kol huMdf qF mYN huxy ies<br />
nUM “v” awKr nfl ÈurU hox vflI ieh<br />
dvfeI dy ky bcf lYxf sI.” ies pCqfvy<br />
dI iqwKI hUk ny myry idmfg df iek bMd<br />
ikvfV KolH idqf. mYnUM ilÌfPy ivc pf ky<br />
ilaFdIaF dvfeIaF df cyqf afieaf.<br />
“Èfied ieh dvfeI nfl pf ilafieaf<br />
hovF.” ieh soc ky mYN Jwt Aupr pey bYg<br />
vl lpikaf qy ies dI jyb ivcoN ilÌfPf<br />
kwiZaf. dvfeI lwBx ivc mYnUM dyr nf<br />
lgI. “v” awKr nfl ÈurU hox krky ieh<br />
sB qoN aKIrlI dvfeI sI qy sB qoN Auqy<br />
lytvIN kqfr ivc hI peI iml geI.<br />
apfr ÉuÈI nfl mYnUM ligaf ijvyN<br />
sPr ijLMdgI df<br />
myrf qrkÈ mYnUM iml igaf hovy. mYN<br />
soicaf ik jy myrI pqnI hfly ijAuNdI hoeI<br />
qF hux mrn nhIN idaFgf. mYN qurMq ÈIÈI<br />
ivcoN dvfeI dI iek Éurfk kwZI qy Aus df<br />
hyTlf bulH iKwc ky aMdr JfV idqI. AuqoN<br />
pMj sq buMdF pfxI dIaF pf idqIaF qF jo<br />
ieh mUMh ivc PYl ky sB pfsy lg jfvy.<br />
hMgfmI hflq ivc hoimEpYQI dI Éurfk<br />
pMj-pMj imMtF bfd vI idqI jf skdI hY.<br />
ies leI pMjF imMtF bfd mYN Aus nUM iek<br />
hor Éurfk AuvyN dy idqI. ieMny ivc eyar<br />
hostYs afeI qy Aus ny disaf ik jhfË<br />
ivcoN iksy dy zfktr hox df koeI huMgfrf<br />
nhIN afieaf. Aus ny suJf idqf ik mrIË<br />
nUM sIt qoN lfh ky hyTF pf idqf jfvy.<br />
ilhfËf asIN dohF ny cuwk ky Aus nUM<br />
aYmrjYNsI gyt agy peI KflI QF qy iltf<br />
idqf qy jhfj vflf kMbl Auqy pf idqf.<br />
“BUMieM lfhux” vrgI ikiraf dyK ky myrf<br />
gwc Br afieaf.<br />
hostYs lVkI qy mYN Aus dy kol hI<br />
bYT gey. Auh Aus dy pYr mldI rhI. mYN<br />
jyb ‘coN kwZ ky dvfeI dI qIjI Éurfk Aus<br />
dy bulH aMdr pf idqI. myrI AumId kwcy<br />
Dfgy ‘qy ltk rhI sI. hwQ ‘qy hwQ DrI<br />
bYTy dy myry mn ivc keI Auqfr cVfa af<br />
rhy sn. mn nfl kOl kr irhf sF ik<br />
iek vfr jIvq ho jfvy shI, ies dI hr<br />
rIJ pUrI krFgf. ijMdgI dy Aus pVfa qy<br />
KVy nMU jIvn dy sB qkrfr aqy hAumYgRsq<br />
ivvhfr inrfrQk jfp rhy sn.<br />
ijMdgI dI quwCqf qy ies dI mOq nfl gUhVI<br />
nyVqf sfP nËr af rhI sI. iKzOxy vFg<br />
tuwt jfx vfly ies sMsfr Auqy pwkI tyk<br />
lfAux dI mUrÉqf ‘qy aÌsos ho irhf sI.<br />
iek nvF anuBv iksy pUrv-igafn dI<br />
pRoVqf kr irhf sI.<br />
ivcfrF dIaF ZfhF-BMnF ivc pqf nf<br />
cilaf kdNo ds imMt inkl gey. mYN qRBk<br />
ky AuiTaf qy sihm nfl Aus dy mwQy qy<br />
hwQ Pyiraf. mwQf ÉuÈk sI pr grm nhIN<br />
sI. mYN soicaf jF qF pUrI ho cukI hY qy jF<br />
bc geI hY. Auqsukqf nfl nbË tohx<br />
leI mYN Aus dI klfeI PVI. bFh vI suwkI<br />
sI pr nbË ikqy idKfeI nhIN sI dy rhI.<br />
mYN jor lgf ky AuNglF ieDr-AuDr<br />
KuBoeIaF. kfPI koiÈÈ bfd mYnUM bVI<br />
zUMGfeI qoN iek mwDm ijhI tws mihsUs<br />
hoeI jo nfl dI nfl Êfieb ho geI. kMbdyy<br />
hwQIN kMbl lfh ky cyhrf vyiKaf. ichrf<br />
pIly dI QF GsmYlf ijhf ho igaf sI.<br />
kol ho ky mYN Aus nUM Aus dy nF nfl<br />
bulfieaf. dubfrf jor nfl bulfieaf.<br />
jvfb ivc Aus dy bulH PrPrfey. iPr<br />
bulfieaf. Aus ny hvf dI rumk vFg Auqr<br />
idqf “hF jI”.<br />
myry mn ny afkfÈ ijMnI AucI Cfl<br />
mfrI, ijvyN kih irhf hovy “huryryryry[[[[.”<br />
mYN swc muc mOq df PirÈqf hrf ky Bjf<br />
idqf sI qy Aus koloN afpxI pqnI Cuzf<br />
leI sI. mYN Aus nUM mOq dy mUMh ‘coN kwZ ky<br />
afpxf bcn pUrf kr ilaf sI. mYN hostYs<br />
lVkI nUM disaf, “hux ieh E ky hY.” Auh<br />
vI ÉuÈI nfl muskurfeI. myry gm dy bwdl<br />
Auz gey. cVHdI klf ivc myrI ÉuÈI duhrIcOhrI<br />
ho geI. BivK bfry mY iPr hF-pwKI<br />
rONa ivc socx lwgf. kuJ dyr bfd hostYs<br />
ny ikhf ik jy ieh TIk hY qF sIt ‘qy ibTf<br />
dyeIey. asIN shfrf dy ky Aus nUM KVf kIqf<br />
qy vfps sIt ‘qy lY gey.<br />
kudrq ny iek GMty ivc hI kI kI rMg<br />
ivKf idqy sn. ies alOikk avsQf ivc<br />
mYnUM mukyÈ dy gfey bol ieAuN Xfd af geyy,<br />
“ho gey do roË myN brbfd BI afbfd BI.”<br />
hostYs ny myrI pqnI nUM duwD vflI<br />
grm cfh ilaf ky iplfeI. jdoN Auh kMzy<br />
qy ho geI qF mYN Aus nUM puiCwaf ik qYnUM kI<br />
(bfkI agly sPy `qy)
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (27)<br />
cfhy asIN afp ‘awDy-CVy’ hI hF pr<br />
rwb dI ikrpf sdkf asIN hux qwk keI<br />
Gr ‘vsf’ cuwky hF, afpxy nhIN, lokF dy!<br />
arQfq ‘ivcoly’ bx cuwky hF. ivcoly df<br />
mqlb huMdY, “ivc Ehlf!” mYN ieh nhIN<br />
kihMdf ik myry Gry pqnI nhIN. myrI vI<br />
iek awD-pcwD ijhI pqnI hY. pr Auh<br />
afeI myry Gry ‘Dwky’ nfl hI hY. qusIN<br />
hYrfn hovoNgy ik Auh ikvyN? afm qOr ‘qy<br />
muMzy kuVIaF nfl Dwky nfl ivafh<br />
krvfAuNdy hn. pr asIN aYny ‘sfAU’ aqy<br />
‘sLrIPL’ inkly ik sfzI ‘pqnI’ ny sfzy<br />
nfl PLoto ‘qy hI ivafh kr ilaf aqy<br />
asIN Aus nUM bfpU aqy dfdf jI dy ‘iCwqrF’<br />
qoN zridaF ny ‘DMn aYN-DMn aYN’ afK ky<br />
svIkfr kr ilaf. nf brfq geI, nf<br />
afnMd kfrj hoey. Auh kdy-kdy sfzy kMn<br />
‘c iek gIq gfAuNdI huMdI aY, “aYvyN nf<br />
liVaf kr Zolf-vy mYN Dwky dy nfl afeI<br />
hoeI aF!” asIN hux vI Aus dy pUry<br />
‘afigafkfr’ hF. pr hux asIN iksy nUM<br />
afpxI PLoto nhIN Byjdy! kfrn? ikqy hux<br />
koeI hor nf sfzy nfl PLoto ‘qy ivafh kr<br />
lvy! awg dI sfVI ttihxy qoN vI zrdI<br />
aY! gDI izwg peI sI BwTy ivc qy dIvy<br />
vfly Gry nhIN sI vVdI! sfQoN qF iek nHIN<br />
lot afAuNdI, dUjI nUM ikvyN sMBflFgy? dwuD<br />
df sfiVaf lwsI nUM vI PLUkF mfr-mfr ky<br />
pINdY! pr hux sfnUM iek gwl dI smJ<br />
hOlI-hOlI afAux lwg peI hY ik XfrI<br />
hfQIaF vfilaF nfl qy bfr rwKxy BIVHy<br />
df arQ kI huMdY!<br />
asIN pihlI vfr ivcoly bxy qF sfzI<br />
bVI syvf aqy ‘KLfiqr’ hoeI, donF iDrF ny<br />
syvf dy kVwl kwZ idwqy. jdoN jfxf, duwD,<br />
prONTy aqy miTafeI nfl syvf hoxI. kdy<br />
kdy rotI nfl bwkrf vI imaFk pYNdf jF<br />
kuwkV vI bFg dy idMdf! asIN afpxy afp<br />
nUM lfhnq pfeI ik aijhy kMm pihlF ikAuN<br />
nf ivwZ ley? ibwly dy mUMh nUM lhU lwigaf<br />
mfVf hI mfVf! KLYr, kuVI vfilaF df sunyhf<br />
muMzy vfilaF dy Gr aqy muMzy vfilaF df<br />
ruwkf kuVI vfilaF dy Gr. kMm qF mYnUM<br />
ieh ‘krmUM bfhmx’ vflf hI jfipaf. pr<br />
jdoN asIN donoN iDrF vwloN imldy ipafrsiqkfr<br />
‘qy JfqI mfrI qF sfry igLly jFdy<br />
lwgy. ivafh ho igaf. sfzy ihwsy<br />
ivcoligrI dI muMdrI vI af geI. cfhy<br />
awDy qoly dI hI sI, pr sI qF muMdrI!<br />
cfhy hOlI hI sI, sI qF sony dI! puMn dI<br />
gF dy dMd iksy ny igxy aYN?<br />
do ku mhIny bIqy. asIN aqy muMzy df<br />
ipAu Jonf lY ky sLihr afVHqIaF dy cly<br />
gey ikAuNik ieko ipMz dy hI sF. jdoN asIN<br />
Jonf lfh ky ZyrIaF lf idwqIaF qF AuQy<br />
sfnUM acfnk kuVI df ipAu twkr igaf.<br />
bVf iswD-pwDrf bMdf. KLfls jwt! muMzy dy<br />
ipAu ny bVy adb nfl ‘PiLqh’ bulfeI.<br />
swuK-sFd qoN bfad kuVI dy ipAu ny puwiCaf,<br />
“hor kuVmf inwko df kI hfl aY?” qF<br />
muMzy df ipAu bVI inmrqf nfl dwsx<br />
lwigaf, “bfby dI ikrpf nfl cVHdI klf<br />
‘c aY-inwko afpxI df pYr BfrY.”<br />
Aus dy afKx dI dyr sI ik kuVI dy<br />
ipAu ny zFg DUh leI, “sfzy Gry inwko<br />
bIh-bfeI vrHy rhI aY-AudoN qF Auhdf pYr<br />
Bfrf hoieaf nf-hux ikmyN ho igaf?” qy<br />
Pyr Auh afpxI qop df mUMh sfzy vwl nUM<br />
iswDf krky KVH igaf, “ikAuN Auey kMjr<br />
idaf ivcoilaf! qUM vI sfzI inwko df iKafl<br />
nHIN rwiKaf? kI kIqY ienHF kMjrF ny inwko<br />
nUM? kuwitaf mfiraY jF koeI hor Giqwq<br />
kIqI aY?” asIN smJfAux dI koisLsL<br />
krn hI lwgy sI ik Auh iPr BVk ipaf,<br />
“mYN Qozy donF ‘qy eI Tfxy rpt ilKfAUNdonF<br />
nUM eI aMdr krvfAUN-donF nUM eI! qusIN<br />
sfnUM smJ kI ilaf? inwko iksy kwZy vwZy<br />
Gr dI aY?” jdoN rOlf sux ky AuQy dunIaF<br />
iekwTI hox lwg peI qF sfnUM afpxy koml<br />
srIr df iPLkr pY igaf. ‘kwT ivc bMdf<br />
iek-iek muwkI mfry qF ‘rfm nfm swq’<br />
ho jFdI hY. asIN kuVI dy ipAu nUM iek pfsy<br />
iljfx ivc sPLl ho gey. pr Auh sMsd<br />
ivc BUqry mMqrIaF vFg pYrF hyToN imwtI<br />
kwZxoN nf hty. Aus nUM iek pfsy iljf ky<br />
smJfieaf, “JgVf isaF ‘pYr-Bfrf’ hox<br />
df mqlb sfzy pqf kI aY?”<br />
“kI mqbl aY?” Aus dIaF dunflI<br />
bMdUk vrgIaF nfsF sfnUM zrfAux af<br />
rhIaF sn.<br />
“pYr Bfrf hox df mqlb aY beI<br />
afpxI inwko nUM bwcf-bwcI hox aflY.”<br />
JgVf isMG dI bolqI bMd ho geI.<br />
Aus ny hwQ vflI zFg prHy vgfh mfrI qF<br />
asIN suK df sfh ilaf ik blfa tl<br />
geI.<br />
“afeI smJ ik nhIN?” asIN dubfrf<br />
tohx leI puwiCaf. sMqusLtI krnI cfhI.<br />
“awCf-awCf! bwcf bwcI hox aflY?<br />
Auho, Auey Brfvo myrf eI zmfk Krfb aY!<br />
mYnUM Qozy ‘lfky dI bfq df kI pqf? afE<br />
myrI ‘PwkI’ qoN zrn PirÈqy<br />
hoieaf sI. Aus ny disaf ik nINd ivc<br />
pihlF Aus df jIa kwcf hoieaf. ieh soc<br />
ky ik Kfx pIx dI KrfbI hoxI aY, Aus ny<br />
plsfitlf dvfeI kwZx leI prs KoilHaf.<br />
ÈIÈI lwB qF leI pr cuwkI nf geI. iek<br />
dm Bfr ijhf pY ky idl Gt igaf qy<br />
qfkq clI geI. Aus ny mYnUM jgfAuxf<br />
cfihaf pr Aus dI kmËor afvfË myry<br />
qIkr nf phuMc skI. iPr Aus ny hwQ nfl<br />
iKwc ky AuTfAuux dI koiÈÈ kIqI jo<br />
nfkfmXfb rhI. ies qoN bfd Aus nUM kuJ<br />
pqf nf irhf. myry vfr-vfr puwCx ‘qy vI<br />
Auh mYnUM afpxy gvfcy plF bfry kuJ nf<br />
dws skI. mYN Aus nUM Zfrs dyNidaF ikhf,<br />
“koeI gwl nhIN. qUM mYNnUM TIk smyN qy jgf<br />
idqf sI qy mYN qYnUM ijdF ikdF sMBfl ilaf<br />
sI. hux qUM iblkul TIk hYN. iPkr nf<br />
kr, mYN qyry nfl hF.” iPr mYN Aus nUM<br />
sfrI khfxI suxfeI. pUrI gwl sux ky myrI<br />
pqnI ny Èukrfny vjoN myrf hwQ Gut ilaf.<br />
Aus ny plsfitlf dI ÈIÈI kwZ ky mYnUM dy<br />
idqI qy “v” awKr vflI dvfeI mYQoN lY ky<br />
afpxy prs ivc rwK leI. ieh hfly qIkr<br />
AuQy hI peI hY.<br />
pitafly phuMc ky sB bwicaF dy<br />
“afpxI inwko df pYr BfrY!”<br />
kihx qy asIN rfijMdrf hspqfl ivc<br />
cYkap krvfieaf. sfrI gwl sux ky<br />
zfktr ny disaf ik ieh myjr hfrt<br />
atYk sI. nINd ivc afvy qF bMdf suwqf hI<br />
rih jFdf hY. sux ky myrI pqnI Gbrf<br />
geI ik ikqy iPr nf af jfvy. Gr jf ky<br />
Aus ny joqÈI dI slfh lYx dI ijwd PV<br />
leI. asIN Aus dI jnm-pwqrI lY ky myry<br />
purfxy sihkrmI pRo[ aYn ky iqRpfTI, jo<br />
mihMdrf kflj dy sMsikRq dy irtfierz<br />
pRoPYsr sn qy joiqÈ ielm dy DnI sn,<br />
kol cly gey. bhuq hI Gt bolx vfly<br />
iqRpfTI sihb nUM kuMzlI vyK ky acMBf<br />
hoieaf ik jfqk “jIivq” hY. puwCx qy<br />
AunHF ikhf, “ienHF ‘qy dsMbr ivc ÈnI dI<br />
mhf dÈf ivc rfhU dI aMqrdÈf sI. Ausy<br />
vyly gocr df ÈnI Kud mMgl nfl awTvyN<br />
‘coN gujr irhf sI. kuMzlI ivc awTvF Gr<br />
pihÜF hI mMgl dI cOQI idRÈtI ivc sI.<br />
kÈt Gfqk sI. “myrI pqnI dy hor puwCx<br />
qy AunHF disaf ik rfhU qoN DoKf, GuspYT<br />
qy acncyqI hmlf; mMgl qoN rkq-dbfv,<br />
KUn-sMcfr qy idl df dOrf aqy ÈnI qoN<br />
loh-Dfq, hnyrf, pRdyyÈ qy sPr dy icMn<br />
spÈt huMdy hn. ienHF qwqF anusfr ivdyÈ<br />
boql lY ky iek iek pyk lfeIey qy kfljf<br />
qwqf krIey-TMz aY.” Auh sfnUM DUh ky<br />
Tyky vwl nUM lY quiraf. asIN mn ivc hI<br />
kwCF vjfeIaF. bfGI pfeI. sLukr mnfieaf<br />
beI sLukr aY rwbf qyrf. nhIN ies rwb dy<br />
jIa ny afp qF sfzy GrUty mfrny hI sI,<br />
iekwTI hoeI jnqf ny vI hwQ syk lYxy sn.<br />
sLukr hY hux kfljf qwqf krn leI sulfh<br />
mfrn lwg ipaY. awgy qoN asIN afpxy kMnIN<br />
hwQ lfey ik jy iksy nUM aijhI Byd BrI<br />
gwl dwsxI hovy qF iswDI hI agly dy mwQy<br />
ivaMg<br />
isLvcrn jwgI kuwsf<br />
jaggikussa65@gmail.com<br />
mfiraf krFgy, BfeI QozI nUMh-DI nUM<br />
juafk-jwlf hox aflY!<br />
asIN dubfrf ivcoly bxn leI idl<br />
kwiZaf. afpxy KMB prKy ik Bfr qolx<br />
jogy hn vI ik nhIN? pihlI ivcoligrI<br />
dI Cfp ny sfnUM lflcI bxf idwqf sI.<br />
lflc krky qF sLyr kVwky ivc jf PLsdY,<br />
asIN ivcfry kIhdy pfxIhfr? dUjI vfr<br />
ivcolf bxn df prpwk inhcf kr ilaf.<br />
sfzI mfVI iksmq, muMzf awgoN kfmryz!<br />
pihlF qF ivafh nUM lwq eI nf lfvy, aKy<br />
QozI soc ipCFh-iKwcU aY. GridaF ny jfBF<br />
df ByVH kIqf, qF jf ky ikqy qokV mwJ<br />
vFg ikwly ‘qy KiVHaf. Pyr hor gwl df<br />
ryVkf pf ky bYT igaf, mYnUM kuVI Aucy<br />
dy sÌr dOrfn rfq dy hnyry ivc, jF gUhVI<br />
nINd ivc iksy ÌrybI cfl nfl golI jF<br />
Cury df Gfqk vfr jF acncyq ÉUnI sVk<br />
durGtnf jF acfnk idl df dOrf jF bRynhYmryË<br />
afid dy sMkyq sn. AunHF ikhf,<br />
“pr hux sB kuJ tl cwukf hY.” joiqÈ dy<br />
pKMz hox bfry myrI pwkI Dfrnf kwc vFg<br />
iqVk geI.<br />
kÈt dy bwdl qF ijvyN ikvyN ibKr<br />
gey pr ieh Gtnf myry leI keI sdIvI<br />
aVfAuxIaF pf geI. hux mYN vfr-vfr<br />
socdf hF ik ieh kI ivzMbnf hY ik iek<br />
pfsy qF kudrq ny myrI pqnI nUM mfrn<br />
leI dvfeIaF df zwbf Gry rKvf ky sB<br />
shUlqF qoN vFJI hvfeI jhfË vrgI aphuMc<br />
QF cuxI qy dUjy pfsy loVINdIaF dvfeIaF<br />
nfl cuwk lYx dI jugq dy ky Aus nUM smyN<br />
isr bcf vI ilaf? myrI smJ ivc nhIN<br />
afAuNdf ik kI kudrq qoN Auqy vI koeI hor<br />
kudrq hY jo ies kudrq dIaF ivAUNqF<br />
ivc rwdo-bdl krn dI smrQf rKdI hY?<br />
jy kudrq iek hI hY qF iPr kI ieh vI<br />
afm iensfnF vFg afpxy PYsilaF ivc<br />
Pyr-bdl krdI rihMdI hY? aqy kI dvfdfrU<br />
rfhIN vI atwl smJIaF jfx vflIaF<br />
kudrqI hoxIaF nUM tfilaf skdf hY? ienHF<br />
pRsnF dy aMDivÈvfs-rihq Auqr mYN hfly<br />
qIkr Bfl irhf hF.<br />
iKaflF dI, AusfrU-ivcfrF vflI cfhIdI<br />
aY. kfmryz df bfpU iKJ igaf, “qYnUM cIn<br />
afly mMqrI dI kuVI nf ilaf dIey?”<br />
muMzf hws ipaf aqy sfnUM awDI<br />
sihmqI iml geI. shury vI rfjI aqy<br />
pyky vI bfgobfg pr asIN inrfsL! kfmryz<br />
df ivafh kfhdf? nf jMn geI, nf afnMd<br />
kfrj! nf koeI dfrU-dwpf, nf pfrtI!<br />
pqMdr ‘kwlf eI sfeIkl ‘qy kuVI lwd ky<br />
Gry lY afieaf. aKy PLoky Krcy asIN nHI<br />
krny. aKy dunIaF PLokIaF sLohrqF krky<br />
krjLfeI hoeI jf rhI aY. lotU-tolf QonUM<br />
luwt irhY. iPwty mUMh! ieh vI koeI ivafh<br />
aY? jdoN kfmryz ny hI kuC nhIN ilaf sI,<br />
qF sfnUM ivcoligrI dI Cfp ZwTy-KUh ‘coN<br />
imlxI sI? nMgF dy nMg pRfhuxy! kMnF nUM<br />
hwQ lfey, kwitaF df vpfr krnf mnjLUr<br />
pr iksy kfmryz df ivcolf nHIN bxnf!<br />
ijhVy ivcoly nUM Cfp nHIN pf skdy, ieh<br />
kfmryzI suafh dI aY? asIN muMdrI dy<br />
lflc nUM vfDU igwty kZvfAuNdy rih gey.<br />
sfzI qF kfmryz bfq nHIN puwCdf, afpxI<br />
GrvflI nUM ‘jIqI-jIqI’ krdy df mUMh<br />
suwkdY! ikMny nfsLukry bMdy aY!<br />
dUjI ivcolgI df kOVf qjLrbf<br />
hoieaf. soicaf ijhVf ieh Gftf ipaY,<br />
agly Gr qoN pUrf krFgy! kuVI vfilaF<br />
qoN vI Cfp, muMzy afilaF koloN vI Cfp!<br />
Gfty-vfDy brfbr! Gfty vfDy vpfr ‘c<br />
huMdy hI rihMdy aY! hux sfzy Aupr ‘ivcoly’<br />
df lybl lwg igaf sI. ijvyN iksy nUM<br />
zfktr, ieMjInIar jF pRoPLYsr dI AupfDI<br />
iml jFdI aY, sfnUM ivcoly vflI ‘AupfDI’<br />
iml geI sI. sfzI rwb ny Pyr sux leI.<br />
suxI kI? lihrF bihrF kr idwqIaF!<br />
iek ‘muMzf’ kYnyzf qoN afieaf sI.<br />
Aumr 50 sfl. ivafh krvfAux nUM<br />
qFGdf sI. nfly 50 sfl kI Aumr huMdI<br />
aY? vfl kfly, dfhVHI GrVHI hoeI, Auh<br />
qF lwgdf hI pwcIaF ku df aY! nfly mrd<br />
qy GoVf vI kdy buwZy hoey aY? KLurfkF imlI<br />
jfx shI! sfnUM ‘kfmryz aYNz jIqI kMpnI’<br />
‘coN ipaf Gftf iewDroN pUrf huMdf lwgdf<br />
sI. asIN kYnyzIan ‘lfVy’ nUM Aucyc krky<br />
jf imly. Auh ‘muMzf-KuMzf’ idsx leI<br />
grIs ijhy nfl afpxy vfl copVI bYTf<br />
sI. AuT ky bVy AuqsLfh nfl imilaf,<br />
mVk Borf vI nf! ivcoly vflf ‘lybl’<br />
sfnUM rfs afieaf, Aus ny jfnI-vfkr dI<br />
boql swp vFg kwZ ky sfzy mUhry rwK<br />
idwqI. bVf idl diraf bMdf. sUm kfmryz<br />
nfloN lwK drjy cMgf. jy asIN kdy Buwl-<br />
BuwlyKy kfmryz dy Gry cly jfxf qF Aus<br />
ny afpxI GrvflI nUM mlvIN ijhI jIB<br />
nfl afKxf, “jIqI! sfQI awDf ku kwp<br />
cfh bxf lvo!” beI puwCxf hovy, pUrf kwp<br />
bxfAuNdI jIqI dy Kurk pYNdI aY? nIq dy<br />
inry nMg! ijho jI nMdo bfhmxIN, Auho ijaf<br />
GuwdU jyT. ijho ijhf mwKI cUs kfmryz,<br />
Aus qoN vwD itwzIaF busLkrn vflI Aus<br />
dI KlpfV ijhI jIqI! ‘AusfrU-ivcfrF’<br />
vflI!<br />
KLYr! sfzI jwdojihd rMg ilafeI.<br />
kYnyzIan ‘lfVy’ df pwk-Twk krvf idwqf.<br />
kI ho igaf ik kuVI dI Aumr kYnyzIan<br />
lfVy qoN qIh sfl CotI sI? muMzf qF<br />
kYnyzIan sI nf! nfly 25-30 sflF df<br />
vI koeI PLrk huMdY? kuVI dy mF-ipAu qF<br />
sfzy pYr Do-Do ky pIx nUM iqafr sI, sfzI<br />
kuVI nUM ‘bfhrlf’ muMzf lwB ky idwqY!<br />
kYnyzIan lfVf sfzI hr roj ivskI aqy<br />
kuwkV-btyry nfl syvf krdf, jwPLIaF<br />
pfAuNdf. jdoN asIN kYnyzIan df mukfblf<br />
kfmryz nfl krky dyKxf qF sfQoN kfmryz<br />
nUM sO-sO gflH inklxI! kYnyzIan df<br />
ivafh ho igaf. lokF ny do cfr idn dMdkQf<br />
kIqI. cuwp kr gey. pqf nHI lokF nUM<br />
kI burI bfx aYN? iksy dI kuVI iksy df<br />
muMzf, lokF dy kI sUl huMdY? sfzy ihwsy<br />
iek nhIN, do CfpF af geIaF. Gfty pUry<br />
ho gey! do-iqMn mhIny kuVI nUM GuMmf-iPrf<br />
ky kYnyzIan ‘muMzf’ kuVI nUM jldI hI<br />
mMgvf lYx df vfadf krky kYnyzf nUM jhfj<br />
cVH igaf. jfx qoN pihlF cMzIgVH, msUrI,<br />
isLmly qy hor pqf nhIN ikwQy-ikwQy kuVI<br />
nUM GumfAuNdf irhf. kfmryz qF afpdI jIqI<br />
nUM mogy iPLlm nhIN idKf sikaf. ikMnf<br />
mwKI-cUs aY sflf kwuiqaF df!<br />
hux iqMn muMdrIaF sfzy hwQF ivc<br />
kfly nfgL dI awK vFgUM dgLdIaF rihMdIaF.<br />
sfzI sLfmq qF AudoN afeI jdoN kYnyzIan<br />
lfVy ny jf ky kuVI nUM koeI kfgjL-pwqr<br />
nf Byijaf. pihlF jf ky qF PLon-PLfn<br />
krdf irhf pr iPr iek dm cuwp ijhf<br />
kr igaf. kuVI vfilaF ny sfzI jfn KfxI<br />
sLurU kr idwqI. asIN ikhVf kYnyzf dy muwK<br />
mMqrI sI? sfnUM qF ieh vI nhIN pqf sI<br />
ik muMzf kYnyzf rihMdf vI hY ik nhIN?<br />
kuVI nUM vI kMjr dy ny koeI pqf-suqf nhIN<br />
idwqf sI. kuVI vI shurI BolI, kYnyzIan<br />
dI buwkl ‘c vV, lorIaF lYNdI, sfrf kuC<br />
Buwl geI.<br />
jdoN kuVI vfilaF ny sfzy bnyry burI<br />
qrHF rMdxy sLurU kr idwqy qF asIN afpxf<br />
Buwgf kuwty jfx qoN pihlF hI hwQ pYr mfrny<br />
sLurU kr idwqy. zridaF ny aMimRqsr<br />
hvfeI awzy ‘qy zyrf lf ilaf. jdoN koeI<br />
kYnyzf qoN jhfj afieaf kry, asIN kYnyzf<br />
qoN afAux vfilaF nUM ‘lfVy’ df hulIaf<br />
aqy ipMz dws ky jfxkfrI hfsl krn dI<br />
koisLsL kiraf krIey.<br />
afKr sfzy isr ivc iek hor BVHfkf<br />
PLt igaf. Aus dy iksy nyVly jfxkfr ny<br />
dwisaf ik lfVf jI qF suwK nfl 25 sfl<br />
pihlF dy ivafhy-vry hn aqy AunHF ny<br />
kYnyzf ivc huxy ijhy afpxI 23 sflf<br />
lVkI dI sLfdI kIqI sI. sfnUM qF jI idl<br />
df dOrf pYx vflf ho igaf! rwb awgy hwQ<br />
joVy, bcf rwbf, qyry axjfx bwcy hF! Gry<br />
ikvyN jfeIey? kuVI vfly sfnUM iCwlx leI<br />
rYNgVy cuwkI iPrdy sn. afKr kfmryz dy<br />
Gry hI jf zyry lfey.<br />
kdy-kdy Kotf iswkf vI kMm af jFdY.<br />
kfmryz nUM sfrI gwl dwsI. Aus ny<br />
kYnyzIan dIaF sfrIaF guwQIaF PLrolx<br />
dI ijLMmyvfrI leI. kihMdf kYnyzf ivc sfzy<br />
bVy sfQI vsdy ny, buwZy lfVy nUM inrvsqr<br />
krFgy qy kuVI nUM iensfPL duafvFgy! sfnUM<br />
vI qwqIaF-TMZIaF suxf igaf, aKy qusIN<br />
lok aMnHy ho, kuC krn lwgy awgf ipwCf<br />
nHI dyKdy. jIqI jI vI afpxy guwsy df<br />
rygmfr sfzy PLuwl vrgy srIr ‘qy Pyr<br />
geI, aKy kuVI dI ijLMdgI brbfd krn dy<br />
srfsr qusIN ijLMmyvfr ho! koeI puwCy, beI<br />
shurIey KurcxIeyN jIey, kI koeI iksy dy<br />
aMdr viVaf huMdY? kyrF eI jwj bx ky<br />
KVHgI? pr asIN ies glqI qoN iek sbk<br />
jLrUr iswiKaY, iksy ‘bfhrly’ dy ivcoly nhIN<br />
bxnf. kMnF nUM vfr-vfr hwQ lfey, ajy qF<br />
asIN afpxy hwz bcfAux ‘qy lwgy hoey hF!<br />
nfnk, nfm, aiBafs<br />
aqy gurduafrf<br />
(sPf 24 dI bfkI)<br />
iswK smfj mnuK kyNdRq bxdf jf<br />
irhf hY. ijvyN ijvyN gurduafry sFJIvflqf<br />
aqy srbwq dy Bly dy mnorQ qoN dUr huMdy<br />
jf rhy hn, AuvyN AuvyN gurU GrF pRqI ÈrDf,<br />
siqkfr aqy afsQf df aBfv hoeI jf<br />
irhf hY aqy gurU GrF dy numfieMidaF pRqI<br />
ivÈvfs KIx ho irhf hY. aksr suixaF<br />
jFdf hY ik gurduafry pwky hoeI jf rhy<br />
hn aqy iswKI kwcI huMdI jf rhI hY. muhMmd<br />
iekbfl sfihb dI kivqf Ìurmfin Éudf<br />
dIaF ieh sqrF vI iehI kihMdIaF<br />
jfpdIaF hn:<br />
mYN nfÉuÈo byËfr hUM mrmr kI isloN sy,<br />
myry lIey imwtI kf hrm aOr bnf do.<br />
*Email:avtar61@gmail.com
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (28)<br />
smrwQ ÈYlIkfr zf[ hrpfl isMG pMnU<br />
pMjfbI ivc ilKx vfly myry smkflI<br />
lyKkF ivcoN zf[ hrpfl isMG pMnU ny<br />
smrwQ ÈYlIkfr vjoN afpxf iswkf afpxy<br />
smkflI lyKkF aqy pfTkF qoN mMnvf<br />
ilaf hY. ijs iksm dI qfËgI aqy<br />
rvfngI df sihj vhfa Aus dIaF ilKqF<br />
ivc hY, Auh imhnq nfloN ikqy vwD mYnUM<br />
bKiÈÈ lgdf hY. gurU bcn hn ik akfl<br />
purK jdoN KohMdf hY qF sfK jF cMigafeI<br />
Koh lYNdf hY aqy jdoN bKÈdf hY qF vI sfK<br />
jF cMigafeI bKÈ idMdf hY. ieh bKiÈÈ<br />
hY ik pMnU koloN ieko gwl hËfr vfr suxI<br />
jf skdI hY. Aus dI adfiegI ivclI<br />
spÈtqf aqy vcnbwDqf Aus dI ÈkqI<br />
blkfr isMG (pRoPYsr), pitaflf<br />
Pon:91-93163-01328<br />
hY. gwl kridaF nf Auh hAumY nUM nyVy<br />
lwgx idMdf hY aqy nf hI hlImI nUM dUr<br />
jfx idMdf hY. khI jf rhI gwl df pRQm<br />
sroqf Auh afp hI huMdf hY. gwl ivclIaF<br />
mhIn prqF df anMd lY irhf lyKk,<br />
sfKÈfq KyVy ivc iKiVHaf hoieaf vkqf<br />
lgdf hY. pMnU vkqf aqy sroqf ivckfrly<br />
prdy nUM ieMnI sihj nfl iKskf idMdf hY<br />
ik pqf nhIN lgx idMdf. Auh ibnf iksy<br />
mdd dy pfxI vFg afpxf rfh afp bxf<br />
lYNdf hY. afpxI gwl kihx vfsqy jy jgHf<br />
hovy qF Aus nUM Auh vrqxf jfxdf hY. jy<br />
jgHf nf vI hovy qF vI Auh pYdf krky<br />
vrqxI jfxdf hY. ieh pMnU df krqfrI<br />
gux hY aqy mlkVy dKlaMdfË hox vfly<br />
iksy iksm dy hwsd aqy rÈk dIaF<br />
sImf-ryKfvF qoN mukq rihMdf hY. ieho ijhy<br />
pRBfv aDIn Aus dI pusqk df rIvIAU<br />
myry leI cyqMn pwDr qy iemiqhfn ivcoN<br />
lMGx vrgf kfrj hY.<br />
ies pusqk dy klfvy ivc sUKm<br />
icMqn dIaF mhIn prqF dy aijhy idgMbrF<br />
dIaF gwlF kIqIaF geIaF hn, ijnHF nUM<br />
iksy iksm dy vfd jF isDFq ivc jkVn<br />
dI koiÈÈ, iblkul nhIN kIqI. pMnU dI ieh<br />
koiÈÈ vizaF sMg qurdy jfx vFg vI hY<br />
aqy vizafeI dI vizafeI nUM loVvMdF qk<br />
lY ky jfx dy imÈnrI kfrj vFg vI hY.<br />
ieh koiÈÈ smuMdr ivcoN moqI lBx vrgI<br />
hY. lwB ley nUM sjfAuxf qy sMBflxf pMnU<br />
nUM afAuNdf hY. gwlF kridaF kridaF pMnU<br />
ies qrHF df aihsfs pYdf kr idMdf hY ik<br />
sfgr vrgIaF zUMGIaF vzIaF rUhF df<br />
Byd pfAux dI QF, jo kuJ imldf hY jF<br />
pwly pYNdf hY, Ausy nUM siq bcn kih ky<br />
pRvfn kr lYxf cfhIdf hY. ijnHF lokF kol<br />
goizaF prny ho ky gRihx krn dI<br />
jigafsf nhIN huMdI, AunHF nUM smJ hAumY<br />
vFg qMg krdI rihMdI hY. ieh siQqI gurU<br />
amrdfs dy ÈbdF ivc “myrI myrI kir<br />
gey plY ikCu nf pfie” dI hY aqy ies df<br />
nqIjf “aMiq gey pCuqfie” ivc inkldf<br />
hY. lyKk afp ies aihsfs nfl juiVaf<br />
hoieaf hY aqy pfTk nUM Auh ies nfloN<br />
tuwtx df mOkf hI nhIN idMdf. eysy leI<br />
ijQoN vI sFBxXog imldf hY, lY ky sMBflx<br />
dI koiÈÈ krdf hY. ies pusqk ivc<br />
aiDafqmk rMg ivc rMgy hoey iqMn vzy<br />
sUPIaF-hfiPË ÈIrfËI, mOlfnf rUmI aqy<br />
bfbf PrId dy bMdgI qoN bMDn-mukqI qk<br />
dy sPr nUM ilaf igaf hY. PrFË kfPkf<br />
aqy imlynf rfhIN afDuink aMqridRÈtIaF<br />
dy mrhm dI sOKI smJ dIaF sMBfvnfvF<br />
nfl pircq krvfieaf igaf hY. smkflI<br />
bËurg BfeI lKÈbIr isMG aqy hrdyv<br />
isMG afritst rfhIN iswK icMqn dIaF<br />
sUKm prqF dy rUbrU kIqf igaf hY. ienHF<br />
iqMnF prqF ivc rivMdr nfQ tYgor rfhIN<br />
anuBvI icMqn ivc ieh vfDf kr idqf<br />
igaf hY ik bKiÈÈ dI AuNglI PVH ky qurn<br />
ies pusqk dy klfvy ivc sUKm icMqn dIaF mhIn prqF dy aijhy idgMbrF dIaF<br />
gwlF kIqIaF geIaF hn, ijnHF nUM iksy iksm dy vfd jF isDFq ivc jkVn dI koiÈÈ,<br />
iblkul nhIN kIqI geI. pMnU dI ieh koiÈÈ vizaF sMg qurdy jfx vFg vI hY aqy<br />
vizafeI dI vizafeI nUM loVvMdF qk lY ky jfx dy imÈnrI kfrj vFg vI hY.<br />
vflI anuBvI-smrQf kI kr skdI hY<br />
aqy ikho ijhIaF pYVF Cwz skdI hY? ies<br />
rMg ivc rMgy jfx leI ikqfb dI iswDI<br />
pVHq hI shfieqf kr skdI hY.<br />
ikqfb ivcly vzy bMidaF bfry pRfpq<br />
jfxkfrI ivc kI vfDf hoieaf, ies bfry<br />
crcf kIqy jfx dI ieQy loV nhIN hY. gwl<br />
qF ieh krnI hY ik sfzy afs pfs pRfpq<br />
jfxkfrI nUM pMnU ny iks klfkfrI nfl<br />
sfzy qwk phuMcf idqf hY. lyKk gwl kr<br />
irhf hY, PrFË kfPkf dI ik Auh “prspr<br />
pwky ivroDI ivcfrF nUM dohF hwQF ivc PV<br />
ky Kyzdf qy lhU-luhfx huMdf.” (pMnf 143)<br />
pr nfl hI Auh jnmsfKI df hvflf<br />
joV ky siq nUM smJx dIaF bhupfsfrIsMBfvnfvF<br />
df drvfjLf KolH idMdf hY. hvflf<br />
awKr dI qfkq df hY, ijs nUM jnmsfKI<br />
ivc hiQafr vFg vriqaf igaf hY.<br />
mrdfny nUM bfby nfnk dI Ausqq hI rwb<br />
dI Ausqq lgdI hY. bfbf jI dy mnHF krn<br />
`qy mrdfnf kihMdf hY “bfbf, isRÈtI dI<br />
rcnf dubfrf hox lwgI hY. bRihmMz df pyVf<br />
hwQF ivc lY ky gunHx lwgf hYN. gurU jI ny<br />
Purmfieaf- “bs BfeI bs. eydUM agY<br />
nhIN clfvxf hor awKr koeI.” ijs nUM<br />
ies pRsMg df nhIN pqf Aus nUM vI pMnU<br />
afpxy nfl qor lYNdf hY, ieh dwsx leI<br />
ik ilKq jy “pRfrQnf hovy” qF awKr dI<br />
pusqk: afrt qoN bMdgI qwk<br />
lyKk: hrpfl isMG pMnU<br />
pRkfÈk: isMG bRdrË,<br />
bfËfr mfeI syvF, aMimRqsr<br />
pihlI vfr jnvrI <strong>2011</strong><br />
kImq:200[ kul pMny:232<br />
Aus ÈkqI dy dIdfry ho skdy hn ijs dy<br />
afsry PrFË kfPkf ny pihlF pwCm qoN<br />
aqy iPr sfrI dunIaF qoN afpxf iswkf<br />
mMnvf ilaf sI. pMnU dfdI-siBafcfr dy<br />
vfrs vFg bfl-buwD pfTk nUM vI akyvyN<br />
df iÈkfr nhIN hox idMdf, BfvyN Aus dIaF<br />
rcnfvF asl ivc ivdvfnF nUM hI muKfiqb<br />
hn. Aus dIaF ilKqF ieh dfavf kr<br />
skdIaF hn ik aOKIaF qy BydBrIaF gwlF<br />
vI sOKy ZMg nfl khIaF jf skdIaF hn.<br />
ieh sQfpq swcfeI hY ik ijs mfqrf ivc<br />
lyKk spÈt aqy sihj hovygf, Aus mfqrf<br />
ivc ilKq sOiKaF smJ afAux vflI ho<br />
jfvygI. kfPkf dIaF aMqridRÈtIaF aqy<br />
Aus dI BYVI ishq aqy afriQk qMgIaF<br />
nUM pMnU hI ieMny sihj-sMKyp ivc ibafn<br />
kr skdf hY ik “Auh do sMsfrF df<br />
nfgirk sI. iek qF mwDvrgI XhUdI bMdf,<br />
smfijk ihMsf df iÈkfr, dUjf iqafgI<br />
jogI, sB kfsy qoN inrlyp.” (145)<br />
pMnU iksy vihx ivc nhIN vihMdf aqy<br />
afpxI pVHq aqy smJ nUM iksy bMDn df<br />
iÈkfr vI nhIN hox idMdf. Aus ny kfPkf<br />
dIaF bOiDk AuzfrIaF df sihj-sQfpn<br />
krn dI koiÈÈ kIqI hY aqy ies ivc sPl<br />
vI hY pr Aus nUM koeI BulyKf nhIN hY ik<br />
swc dy muqlfÈIaF dI gwl bOiDkqf qoN nhIN,<br />
aiDafqmkqf qoN ÈurU huMdI vI hY aqy kIqI<br />
vI jf skdI hY. pMnU dy mn ivc bixaf<br />
PrFË kfPkf df sMpUrn pRBfv ieh hY,<br />
“jdoN qfkqvr koeI mnuwK swc nUM afhmxy<br />
sfhmxy dyKdf hY qF Aus df nfm gurU<br />
nfnk dyv ho jFdf hY qy sfrI Aumr dunIaF<br />
nUM dsdf iPrdf hY ik ieh ikMnf suhxf,<br />
ikMnf ascrj aqy anMq hY. jy ikqy<br />
kmËor bMdy sfhmxy ieho anMq swc pRgt<br />
ho jfvy qF pfgl ho jfvygf, CupfAux df<br />
Xqn krygf, Kud nUM vI, swc nUM vI. Auh<br />
(kfPkf) iehI krdf irhf. Aumr Br<br />
kfPkf ibmfr irhf qy 40 sfl dI Aumr<br />
ivc mr igaf.” (pMnf 135)<br />
kih skdy hF ik pMnU nUM koeI vzwpx<br />
ivcilq vI nhIN krdf aqy afqMkq vI<br />
nhIN krdf. hflFik pMnU nUM pqf hY ik<br />
aiDafqmkqf ivc pfglpn dy arQ<br />
kyvl mfqr pfglpn hI nhIN huMdy. hfiPË<br />
ÈIrfËI aqy gyty ivckfr pMj sdIaF df<br />
Prk hox dy bfvjUd dohF nMU “jOVy Brf”<br />
ikhf hY. gyty dy hvfly nfl lyKk ny<br />
iliKaf hY, “jy koeI myry qoN puwCy ik hfiPË<br />
df pIr kOx hY qF mYN khFgf-pfglpn.<br />
Aus vrgf ÈudfeI kOx hoeygf?” kfPkf<br />
dI rUh qk phuMcy lyKk dy ÈbdF nfl<br />
kfPkf bfry gwl nUM smytxf sOKf nhIN<br />
lgdf pr lyKk ny iehI kr ivKfieaf<br />
hY, “qusIN mYnUM bolxf qy ilKxf ikAuN<br />
isKfieaf? jy glqI kr bYTy ho qF Pyr<br />
myry hwQ ikAuN nIN vwZdy? Ëbfn ikAuN nIN<br />
kwtdy? Kud ËKmI ho cwukf hF, dunIaF ËKmI<br />
hoeygI. [[[afeInstfeIn qoN bfd ivigafn<br />
bdl igaf qy kfPkf bfd koml<br />
klfvF[[[iek mrIË (kfPkf) sfP dyK<br />
irhY mOq nUM sfhmxy pr Aus dI rUh<br />
lrËdI nhIN. Auh vwKrf sI sB qoN.” (pMnf<br />
136)<br />
kfPkf bfry pUrf swc kihx df<br />
dfavf iksy ny nhIN kIqf aqy nf hI pMnU<br />
kr irhf hY pr kfPkf dy swc nfl pircq<br />
krvfAux vl Auh pfTk nUM qor ËrUr idMdf<br />
hY. ijvyN ik “myrIaF ikqfbF bImfrF aqy<br />
kmËorF nUM smJ afAuxgIaF[[[buËidlF,<br />
ibmfrF aqy kmËorF df pYgMbr hY PrFË<br />
kfPkf[[[mr imt cuwkI purfxI iksy Xfd<br />
ivc jy dubfrf jfn pY jfvy Pyr Auh mr<br />
jfxI soeygI nhIN kdI.” (pMnf 137)<br />
pMnU ny afpxI ies pusqk ivc<br />
vrqxXog tUkF dI lihr bihr kr idqI<br />
hY. bhuqI-smJ df ivKfvf krx vfilaF<br />
vfsqy ies pusqk nUM quhPf smJxf<br />
cfhIdf hY.<br />
ies pusqk dy nfm “afrt qoN bMdgI<br />
qk” nUM mYN pMnU dI ilKq dI kuMjI vFg<br />
vriqaf hY. pMnU bMdgI aqy afrt dy<br />
mhF-mfnvF dy nf hI mgr Bwjdf hY aqy<br />
nf hI Aus dy brfbr Auzx dI koiÈÈ<br />
krdf hY. sUPIaF nUM ieslfm dI rUh jF<br />
ieslfm dy rhwsvfdIaF vjoN jfixaf<br />
jFdf hY. sUPIaF ny agm ingm dy guhj<br />
nUM afm smJ ivc ikvyN qy ikMnf ku<br />
Auqfiraf, pMnU Ausy dI gwl krdf hY.<br />
ieslfm ivc sMgIq ivvrjq hY pr<br />
sUPIaF ivc ivvrjq nhIN, ies dy ivsQfr<br />
ivc jfey ibnf pMnU rUmI dy hvfly nfl<br />
ieh swc afm smJ ivc Auqfr idMdf hY,<br />
“ienHF KqF qoN pqf lwgdf hY ik pihlF<br />
kIrqn qoN ijMnf prhyË krdy sn, qbryË<br />
nfl imlfp qoN bfd ivÈvfs ho igaf ik<br />
kIrqn rfhIN hI dIn dIaF AucIaF mMËlF<br />
qk puwijaf jf skdf hY. ikhf krdy sn,<br />
“aMjIr hryk pMCI dI Kurfk nhIN hY.”<br />
(pMnf 209)<br />
klf dI dunIaF df aflm inrflf hY<br />
aqy klf df muwl iesy pRsMg ivc hI<br />
pfieaf jf skdf hY. ies df pRsMgk<br />
ivsQfr qF hrdyv isMG afritst bfry<br />
piVHaF hI pqf lg skdf hY ikAuNik Aus<br />
dy ÈbdF ivc “klfkfr AunHF jogIaF vFg<br />
hn jo ivckfrlf rsqf nhIN cuxdy. pMCIaF<br />
nUM zfrivn vFg vyKx dI QF Auh sMq<br />
PrFiss, ÈyK PrId aqy gurU nfnk dyv<br />
dI idRÈtI qoN dyKdy hn.” (pMnf 43) ijnHF<br />
iqMn sUPIaF nUM ies pusqk ivc ilaf<br />
igaf hY, AunHF bfry bhuq kuJ iliKaf jf<br />
cukf hY pr ienHF iqMnF dy kyNdrI srokfr<br />
nUM pMnU ny bfKUbI ibafn kr idqf hY. vDyry<br />
jfxkfrI dy muqlfÈIaF nUM pusqk qwk<br />
iswiDaF puwjx df mÈvrf hY.<br />
ies pusqk ivc lyKk ny 8 icMqkF<br />
bfry gwlF kIqIaF hn. AunHF dI sQfpqI<br />
aqy pRfpqI bfry mYirt ilst iqafr krnI<br />
hovy qF BfeI lkÈvIr isMG aqy hrdyv<br />
isMG afritst sB nfloN ipCoN afAuxgy<br />
pr pusqk ivc ieh dovyN pihly aqy dUjy<br />
nMbr `qy hn. iek kfrn ieh ho skdf hY<br />
ik ieh dovyN pMnU dI iswK-mfniskqf dy<br />
bfkI CyaF nfloN vDyry nyVy hn pr Aupr<br />
idqy jf cuky vyrvy qoN ieh spÈt ho jFdf<br />
hY ik lyKk nUM aijhf koeI bMDn nhIN hY.<br />
iehI kfrn hY ik pVHn vfly nUM mYirt<br />
ilsitMg dI loV mihsUs nhIN huMdI. iehI<br />
pMnU dy sPl ÈYlIkfr hox df sbUq hY. ienHF<br />
dohF iswK-klfkfrF (hflFik ienHF dohF nUM<br />
ies lybl dI loV nhIN hY) nUM sfhmxy<br />
ilafAux dI ieho ijhI koiÈÈ pihlI vfr<br />
hoeI hY pr lgdf ieho hY ik bfkI CyaF vFg<br />
ieh dovyN vI sQfpq icMqk-klfkfr pihlF<br />
hI sQfpq hn. ies gwl nUM hrdyv isMG dI<br />
BfÈf ivc smJx leI Aus dy ÈbdF vl<br />
pusqk rIvIAU<br />
muVdy hF, “rcnf krn qoN mhIn qy ivÈfl<br />
anuBv hor koeI nhIN.” (pMnf 11)<br />
pMnU ilKdf hY qF rcnf ho jFdI hY.<br />
eysy nUM lhU ivc klm zubo ky ilKxf suxdy<br />
afey hF. iehI hY jo mYN sFJf krn dI koiÈÈ<br />
kr irhf hF. ivwQ qoN vyKIey qF klfkfr<br />
sfzy vrgf hI huMdf hY ikAuNik Aus dy srIr<br />
ny Aus aMdrly klfkfr nUM Zk riKaf<br />
huMdf hY. pMnU, klfkfrF dI bFh PVH ky<br />
pfTk qwk pihlF phuMcdf hY aqy iPr<br />
klfkfr dI klfkfrI nUM srIr dy Ehly<br />
ivcoN bfhr ies qrHF kwZ ilafAuNdf hY ik<br />
zf[ hrpfl isMG pMnU<br />
kmËor ingfh vfly nUM vI kfPI kuJ idwsx<br />
lwg jFdf hY. imsfl dy qOr ‘qy pwQr ivc<br />
pey hoey buwq nUM kyvl klfkfr dIaF<br />
ingfhF hI vyK skdIaF hn aqy pRgt<br />
kr skdIaF hn. klfkfr dI gYrhfËrI<br />
ivc pwQr qF kyvl pwQr hI huMdf hY aqy<br />
rihMdf hY.<br />
hrdyv isMG bfry ilKidaF pMnU ny<br />
klfkfr dy hvfly nfl hI bhuq sfrIaF<br />
BfeIcfrk kmËorIaF nUM vI byprd kr<br />
idqf hY. ieh AuhI kmËorIaF hn ijhVIaF<br />
sfzy sfiraF dy sfhmxy, pMjfbI<br />
mfniskqf ivc inihq peIaF hn. ies<br />
nUM kihx df hIaf hrdyv isMG ny ieh<br />
kih ky kr idqf hY ik “dunIaF dy<br />
afritst vwK-vwK dyÈF ivc afpxIaF<br />
afrt gYlrIaF idKfAuNdy iPrdy hn. pMjfb<br />
dIaF cfr vwzIaF XUnIvristIaF afps<br />
ivc qflmyl krky vI afpxIaF gYlrIaF<br />
rotyt nhIN krdIaF.” (pMnf 20) hrdyv<br />
isMG dIaF pNyitMgË nUM smJx vfsqy klf<br />
nUM prKx vflI pfrKU-idRÈtI cfhIdI hY,<br />
ijhVI bhuiqaF ivc nhIN huMdI. pMnU ny<br />
ieh gwl svIkfr krky vI, iek pqy df<br />
nqIjf kwZ idqf hY ik “smJxf qy<br />
smJfAuxf AusqfdF df kMm hY, sroqy anMd<br />
lYx. qysy nfl phfV kwtxf Prhfd df<br />
kMm hY, lok kwty phfV ivcoN vgy cÈmy df<br />
imwTf pfxI pIx.” (pMnf 12)<br />
pMnU keI vfr afpxy koloN kuJ vI<br />
nhIN kihMdf. iPr vI dUijaF dy hvfilaF<br />
dy pRkfÈ ivc, afpxy nukqy nUM prpwk<br />
krI quiraf jFdf hY. mYN Aus nUM ikhf ik<br />
qyrI Xfd-ÈkqI bVI kmfl dI hY. jvfb<br />
sI, mYN bhuq imhnq krdf hF, vrqxXog<br />
gwlF nUM sMBflx vfsqy. mYnUM pRoPYsr<br />
gulvMq isMG dI AunHF dI kmfl dI Xfd-<br />
ÈkqI bfry kIqI itpxI Xfd af geI.<br />
kihMdy cor hnyry ivc vI Auh cIË lwB<br />
lYNdf hY, ijhVI GridaF nUM afpy rwK ky<br />
vI nhIN lwBdI. asl, Xfd-ÈkqI nhIN,<br />
asl hY loV, iewCf muqfibk imhnq aqy<br />
lgn. hrdyv isMG ny afpxI mF dI gwl<br />
suxfeI aqy pMnU ny Aus nUM ies qrHF<br />
vriqaf ik iswK-Xfd qfËf ho geI, “qurn<br />
df vkq ho igaY. mF AuTI. ikhf, hrdyv,<br />
ieh qyry kys bVy ipafry ny. duwD dhIN<br />
(bfkI agly sPy `qy)
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (29)<br />
mwkI dy Pulky bxfAux vflI byby<br />
gurbcn isMG Buwlr<br />
mwkI dy afty df Pulkf nhIN bxdf,<br />
rotI pwkdI hY. jdoN kdI gurcrn mwkI dI<br />
rotI pkfAuNdI, afKdI, “mwkI dI rotI iksy<br />
qoN nhIN PuldI, jlfldIvfl vflI byby jI<br />
qvI `qy mwkI dIaF pqlIaF-pqlIaF<br />
rotIaF lfhuMdI qF kxk vFgUM Puwl jFdIaF.”<br />
Aus df Bfv gdrI bfby duwlf isMG<br />
jlfldIvfl dI nUMh, byby bcn kOr qoN huMdf.<br />
sfzy ivafh qoN pihlF 1961 ivc<br />
gurcrn jlfldIvfl dy pMcfieqI skUl<br />
ivc aiDafpkf rhI sI aqy Aus dy rihx<br />
df iËMmf bfbf jI dy pirvfr ny ilaf sI.<br />
bfbf jI Aus smyN jIvq sn. gurcrn bfbf<br />
jI dy puwqr kfmryz hrnfm isMG nUM bfpU<br />
jI aqy nUMh bcn kOr nUM byby jI afKdI.<br />
sfrf pirvfr Aus nUM Gr dy bwicaF ivwcoN<br />
iek smJdf.<br />
bfbf jI aksr hI gurcrn nUM kol<br />
ibTf ky gdr lihr dIaF gwlF suxfAuNdy.<br />
ieh pr iek iblkul hI arfjnIqk<br />
pirvfr ivcoN sI. ies nUM AunHF vzmuwlIaF<br />
gwlF df kuJ vI pwly nf pYNdf. bws ieh<br />
motI-motI gwl eynI ku smJdI ik bfbf<br />
jI dys-prdys iPr ky afpxf sB kuJ<br />
gvf ky aMgryËF ivruD lVdy rhy. mgroN<br />
jdoN myry nfl vfh sdkf Aus nUM rfjnIqk<br />
soJI afeI, Auh muV-muV JUrdI, “mYN eynI<br />
mhfn hsqI dy Gr rihMdI rhI, AunHF df<br />
snyh mfxdI rhI, pr myrI aigafnqf<br />
ik mYnUM ies df pqf qk nhIN sI. jy<br />
rfjnIqk smJ huMdI, myrf Auh smF ikMnf<br />
vzmuwlf hoxf sI.”<br />
bfbf jI sfzy ivafh qoN CyqI hI mgroN<br />
1966 ivc clfxf kr gey. idwlI dy ruJyivaF<br />
ivc AulJy asIN bfkI pirvfr nUM imlx dIaF<br />
ivAuNqF bxfAuNdy rhy ik bhuqy jIa hOlIhOlI<br />
amrIkf aqy kYnyzf jf itky.<br />
afpxI amrIkf dI PyrI smyN jdoN<br />
AuQy vsy afpixaF nUM cyqf kIqf qF bfbf<br />
jI dy pirvfr nUM imlx dI qFG suBfivk<br />
sI. afs bJdI ik Auh ikqy nf ikqy<br />
kYlIPornIaf ivc hI hoxgy jo pMjfbI<br />
smrwQ ÈYlIkfr zf[<br />
hrpfl isMG pMnU<br />
nfl Do Do iÈMgfrdI sI. ienHF dI byadbI<br />
nf krIN. qUM prdys cwilaYN. pqf nhI AuQy<br />
ikho ijhI iËMdgI aY. mjbUrI vws jy kdI<br />
kys ktfAuxy pY jfx, Pyr mYnUM afpxf<br />
mUMh nf idKfeIN.” (pMnf 15) mYnUM sohx<br />
isMG sIql dI “duKIey mF puwq” Xfd af<br />
geI. aMnHI ho cuwkI mhfrfxI ijMdF ny<br />
klkwqy ivclI imlxI dOrfn puwq mhfrfjf<br />
dlIp isMG df isr plosidaF kuJ vI<br />
nhIN sI afiKaf pr mF dy anzulHy awQrUaF<br />
df Auqr iek iswK mF nUM piqq puwqr df<br />
ieh sI ik mYN afpxy ipAu dI slqnq qF<br />
vfps nhIN ilaf skdf pr dsm-ipqf<br />
vloN bKÈI iswK-pCfx, kys ËrUr vfps<br />
ilafvFgf. dlIp isMG sfkys ho igaf<br />
sI. hrdyv isMG knyzIan hY aqy sfkys<br />
hY. ieh hY KUbsUrqI pMnU dI ÈYlI dI ik<br />
Auh iekihrIaF swcfeIaF nUM ivrfsqI-<br />
XfdF nfl joVdf quiraf jFdf hY.<br />
afritst, afritst hI huMdf hY.<br />
hrdyv isMG ny iek iswK-zfkUmYNtrI<br />
bxfeI “d iswKs.” Aus df iek zfielfg<br />
hY, “vzy bMdy dI mOq vkq dyÈ afpxy JMzy<br />
Jukf lYNdy hn, dwisaf ik inÈfn sfihb<br />
nhIN Jukdf, gurU sfihbfn ny mfqm krn<br />
Aupr sQfeI pfbMdI lgfeI hoeI hY.” (pMnf<br />
20) iswKF kol afritst hn. ies dy<br />
bfvjUd hrdyv isMG dI rfey hY ik “iswKF<br />
ivc afrt ivkisq hoieaf hI nhIN” aqy<br />
prvfsIaF leI suBfivk itkfxf hY.<br />
iek Èfm kvI-gfiek imwqr pÈOrf<br />
isMG iZwloN dy Gr bYiTaF gdrI bfibaF<br />
dIaF kurbfnIaF aqy AuQy AunHF dIaF<br />
XfdgfrF dI gwl cwl peI. sfnUM Jwt bfbf<br />
duwlf isMG jlfldIvfl dy prvfsI pirvfr<br />
“pMjfb afrt qoN vMicq ho igaf, ijs dy<br />
Tos kfrn vI hn.” (pMnf 35) ieh dwsx<br />
vfsqy pMnU ny 36 sPy ilKy hn. asl qwk<br />
qF pVH ky hI phuMicaf jf skdf hY ikAuNik<br />
aflm ieh hY ik iek sQfpq sMq ny hrdyv<br />
isMG nUM puwiCaf, “qusIN kI krdy huMny E.”<br />
mYN dwisaf, afritst hF, icwqrkfrI kiraf<br />
krdF. sMq ny ikhf, “pMQ leI vI kuJ kro.”<br />
Aus dy iKafl ivc myry vflf kMm koeI kMm<br />
nhIN hY. (pMnf 22)<br />
mYN ivafiKaf dI ivafiKaf df<br />
ielËfm afpxy isr nhIN lYxf cfhuMdf.<br />
hrdyv isMG bfry gwl Aus dI pqnI<br />
(pMjfbx nhIN aqy pMjfb nUM pqI rfhIN hI<br />
jfxdI hY) dI itpxI nfl sMkocdf hF.<br />
ieh itpxI Aus ny KuÈvMq isMG dI afm<br />
duhrfeI jFdI itpxI ik iswK 50 sfl<br />
ivc Kqm ho jfxgy, Auqy kIqI sI. mfrIaf<br />
ny jo lyK iliKaf Aus dI afKrI pMkqI<br />
ieh sI, “kwËfk pVHdy nhIN. ienHF df<br />
Èfndfr ieiqhfs iswKF vrgf hY. anpVH<br />
hox krky kwËfk hux Kqm ho rhy hn,<br />
ienHF nUM mridaF dyK ky iswKF nUM bcx df<br />
Xqn krnf cfhIdf hY.” (pMnf 25)<br />
BfeI lkÈvIr isMG bfry pMnU df lyK<br />
pVHn qoN pihlF mYN iehI smJdf sI ik<br />
pRo[ ÊulvMq isMG PfrsI dy afKrI iswK<br />
ivdvfn sn ikAuNik AunHF iekwilaF nUM<br />
rfÈtrpqI purskfr nfl snmfinq kIqf<br />
igaf sI. hux myrf ieh ivÈvfs hY ik<br />
ieho ijhy snmfn dy BfeI sfihb vI hwkdfr<br />
sn. pMnU AunHF nUM sfhmxy nf ilafAuNdf<br />
qF ies aihsfs ny pYdf hI nhIN sI hoxf.<br />
df iÉafl af igaf. AunHF nfl sfzI sFJ<br />
df ipCokV sux ky pÈOrf isMG boly, “Auh<br />
qF iewQy hI rihMdy ny, afpxy nyVy, kuC<br />
mIlF dI ivwQ Auqy.”<br />
“aYQy!” sfnUM dovF nUM KuÈI hoeI.<br />
“hrnfm isMG hn, bfbf jI dy poq-<br />
AunHF dI ilKq bfry mfihrfnf rfey ieh<br />
hY, “ies ikqfb dI nËm, eIrfn dI PfrsI<br />
Ëbfn ivc ilKI hY. ies nUM asIN eIrfnI<br />
ryÈm (mKmlI PfrsI) kihMdy hF.<br />
ihMdusqfnI PfrsI sIËnz sfgvfn hY, ijs<br />
ivcoN hMZxsfr suhxf PrnIcr bxdf hY.<br />
eIrfnI PfrsI ivc bwicaF dy mfsUm bolF<br />
vrgI komlqf hY, vylF aqy PuwlF ijhI<br />
nËfkq. Èfier df iKafl aqy ihkmq<br />
dMg krdI hY. ieh CpxI cfhIdI hY.” (pMnf<br />
49) sfrf klfm iek ijld ivc<br />
XunIvristI ny Cfp idwqf hY. BfeI jI,<br />
BfeI vIr isMG qoN bhuq pRBfivq sn. ‘Cupy<br />
rihx dI cfh’ dy pwky mwudeI sn. sihj<br />
df ieh aflm ik kihMdy sn, “qusIN kdI<br />
dyiKaY beI ihrn Gfh iekwTf krdy<br />
iPrn? qF vI BuwK-mrI nfl nhIN mrdy.”<br />
(pMnf 50) iKaflF dI prpwkqf aqy<br />
spÈtqf ieho ijhI ik kihMdy sn, “E<br />
BfeI lPËF dI kqfr nUM Ëbfn nhIN kihMdy.<br />
pihlF iehnUM iKafl idAu. Pyr eys ivc<br />
rMg Bro, Pyr sugMD Bro, Pyr sMgIq Bro.<br />
eynF kuJ rcfAuxf pYNdf hY lPËF ivc qF<br />
jf ky koeI dfnÈvr PkIr hfiPË ÈIrfËI<br />
aKvfAuNdf hY.” (pMnf 54) ieh smJ, sfDnf<br />
aqy isdk nfl afAuNdI hY. pfrdrÈI smJ<br />
hI ieho ijhI itpxI kr skdI hY, “AunHF<br />
ikhf-quhfzy vflI pIhVI PfstPUz pIhVI<br />
hY. qtPwt. asIN hfry ivc DrI kfVHxI vFg<br />
hF, sihj.” (pMnf 54)<br />
vrqmfn ivc BrUx-hwiqaf df bhuq<br />
iËkr cldf hY. BfeI jI irafsqI mfhOl<br />
ivc ply hoey jgIrdfr sn. iswKI dy rMg<br />
juafeI ik dohq juafeI,” pÈOrf isMG ny<br />
dwisaf.<br />
“pr hrnfm isMG qF bfbf jI dy<br />
spuwqr sn qy AunHF dy clfxy bfry mYN koeI<br />
ds-bfrF sfl pihlF aÉbfrF ivc piVHaf<br />
sI,” mYN nFvF dI dUhr nUM sfÌ krnf<br />
cfihaf.<br />
“ienHF df nF vI hrnfm isMG hI<br />
hY,” pÈOrf isMG ny spÈt kIqf aqy<br />
iekrfr kIqf ik Auh CyqI hI sfrf Qhupqf<br />
lY dyxgy. agly idn AunHF df Ìon<br />
afieaf, “hrnfm isMG bfbf jI dy poqjuafeI<br />
hn. huxy Auh quhfnUM Pon krngy<br />
qy Pyr afpxI sRImqI dI gwl BYx jI nfl<br />
vI krvfAuxgy.”<br />
mYN gurcrn nUM dwisaf qF Auh bolI,<br />
“vwzI bytI df nF qF igafno sI, dUjIaF<br />
dy hux mYnUM Xfd nhIN. ieh pqf nhIN AunHF<br />
ivwcoN ikhVI hY.”<br />
sfnUM Pon dI bhuqI AuzIk nf krnI<br />
peI. afvfË pr iksy iesqrI dI sI.<br />
sMkocvyN ijhy bol sn, “siq sRI akfl<br />
jI, gurbcn isMG Buwlr jI boldy ny?”<br />
Èfied Pon hrnfm isMG dy pirvfr<br />
df nf hovy, iksy lyKk jF pfTk df hovy.<br />
mYN vI Auqr sMkocvF hI idwqf, “siq sRI<br />
akfl jI, hF mYN Buwlr hI boldf hF.”<br />
Auh bolI, “mYN gurcrn kOr nfl<br />
gwl kr skdI hF?” mYN iek dm sur<br />
bdlI, “gwl ËrUr kr skdI hYN, pr isrÌ<br />
jy qUM igafno hYN!”<br />
Aus dI sur vI Jwt bdl geI, “hF<br />
jI, hF jI mYN igafno hI hF.”<br />
iek Èfm AunHF dy Gr gey qF dovF<br />
jIaF nUM cfa cVH igaf. hrnfm isMG ny<br />
afpxI lfiebryrI idKfeI. Dfrimk qy<br />
smfijk pMjfbI pusqkF sËf ky rwKIaF<br />
hoeIaF dyK sfihqkfr dy nfqy myrf mn<br />
KuÈ ho igaf. pusqkF dy nyVy hI sfrMgI<br />
vI peI sI qy Zwz vI. mYN puwiCaf, “ieh<br />
ÈOk vI rwKdy ho?” qy bynqI kIqI, “CyVo<br />
koeI qfn.”<br />
AunHF ny adb nfl mwQy nUM lf ky<br />
ivc vI rwqy hoey sn. DIaF bfry AunHF dI<br />
rfey ikMnI BivKmuKI, ishqmMd aqy<br />
sMqulq hY. kihMdy hn, “lhU, duwD ivc<br />
qbdIl ho jFdf hY pr lMmf arsf lgdf<br />
hY ies nUM. DI jMmdI hY, KyzdI KyzdI jvfn<br />
huMdI hY, iPr vr lwBdy hF, iPr sMqfn<br />
pYdf huMdI hY. ieMnf arsf lhU AuzIkdf<br />
rihMdf hY ik mYN kdI duwD bxF. QoVHf ijhf<br />
krmFvflf ihwsf duwD bxdf hY, sfrf nhIN.<br />
smF lgdf hY. ho jFdI hY krfmfq,<br />
muswlsl bMdgI sdkf.” (pMnf 54) iswKI<br />
dy rMg ivc aijhI rwqI hoeI rUh sI BfeI<br />
lkÈvIr isMG ik gurU dI hr gwl ivcoN<br />
bulMdI ZUMZ lYNdy sn. gurU nfnk dyv jI dy<br />
modIKfny vflI sfKI bfry itpxI inrI<br />
Èfierfnf prvfË hY. kihMdy hn- “quhfzy<br />
iKafl ivc sulqfnpur dy modIKfny ivc<br />
gurU bfbf jI nUM qyrF qoN agy igxqI Buwl<br />
geI sI? BfeIE, Auh byihsfb sI nf<br />
ijhVf, Aus ny ihsfbF qoN KihVf CuzfAuxf<br />
sI, Cuzf ilaf. ijhVf lwK afkfÈ qy lwK<br />
pfqfl df mflk hovy, Aus nUM kOx bMnHygf<br />
igxqIaF imxqIaF ivc.” (pMnf 55)<br />
pMnU ny klfkfrI df aYsf nYryitv<br />
bMinHaf hY ik afpxI ilKq qoN mukq ho ky<br />
gwl krn dI lflsf hI pYdf nhIN hox<br />
idMdf. gwl mukfx vfsqy kyvl iek hor<br />
gwl BfeI sfihb bfry dwsxI hY ik ijs<br />
bfry BfeI vIr isMG dI ieh rfey hY ik<br />
“muhfsny suKn ky ilhfË sy Xy nËm KUbIEN<br />
sy BrpUr hY. qkrfir alPfË, husnyisdk,<br />
muhfvrf, sPfeI bXfn, sfdgIie-kudriq<br />
mËmUn, KUbIey-qrkIb,<br />
XfdF dy JroKy<br />
sfrMgI cuwkI aqy sUq kr ky gË Pyiraf.<br />
mYnUM ajy afnMd afAux hI lwigaf sI ik<br />
Auh acfnk qfrF qoN gË cuwk ky boly,<br />
“ieAuN nhIN mYN suxfAuNdf. sfzy Gr rho<br />
kuC idn. bYiTaf krFgy mOj-msqI ivc!”<br />
hor lok Gr idKfAuNidaF afm krky<br />
iek kmrf “gYst rUm” vjoN idKfAuNdy<br />
hn, hrnfm isMG ny sjfey-sMvfry do kmry<br />
idKfey, “ieh do kmry swjxF-ipafiraF<br />
leI hn pr dUr prdysIN koeI afAuNdf hI<br />
nhIN.” Auh vfr-vfr Ëor pfAux lwgy,<br />
“qusIN rho sfzy kol.”<br />
byby jI bfry pqf lwigaf ik Auh<br />
kYnyzf vsdIaF do bytIaF kol rih rhI<br />
sI. sO qoN pMj-Cy sfl Gwt sI pr qurniPrn,<br />
Kfx-pIx Aumr anusfr vDIaf<br />
sI. bws gwlF Buwlx lwg peI sI. afpxy<br />
qoN awgy Aus ny cfr pIVHIaF hor dyK leIaF<br />
sn.<br />
jdoN PirËno dIaF cfr sfihqksiBafcfrk<br />
sBfvF ny iml ky myrf<br />
snmfn kIqf, mYnUM KuÈI hoeI. mYQoN mgroN<br />
pr gurcrn nUM Èfl Byt krn leI jdoN<br />
AunHF ny afpxy nfl bfbf duwlf isMG dI<br />
poqI aqy byby bcn kOr dI puwqrI igafn<br />
kOr nUM mMc Auqy bulf ilaf, lwigaf ik<br />
Aus df snmfn mYQoN vwD ho igaf.<br />
afpxI amrIkf PyrI bfry pusqk,<br />
‘iek amrIkf ieh vI` ivc mYN ienHF gwlF<br />
df vI iËkr kIqf. ies 29 jnvrI nUM<br />
iek Pon afieaf, “Buwlr jI, mwkI dy<br />
Pulky bxfAux vflI byby 98 sfl pUry<br />
kr ky awj rfq pUrI ho geI! mYN<br />
jlfldIvfl qoN bfbf duwlf isMG jI df poqf<br />
suirMdr boldf hF.” mYN prdysF ivc keI<br />
QFeIN iKlry hoey pirvfr df iËkr kIqf<br />
qF Aus ny dwisaf ik sbwb nfl bhuqy<br />
jIa afpo-afpxy kfrnF krky pihlF hI<br />
ieDr afey hoey hn. byby vI do-iqMn sfl<br />
pihlF imlx leI hI afeI sI pr dyÈ dI<br />
imwtI ivc smfAux dy ierfdy nfl pwkI<br />
nfgirkqf dy bfvjUd Aus ny prdys prqxoN<br />
ienkfr kr idwqf sI.<br />
Pon : 011-65736868<br />
husin-iesiqafrf, luqiP-qÈbIh,<br />
vfikXf-guËfrI, jËbf-ingfrI,<br />
mfimlfbMdI, bulMdIey-jËbfq,<br />
muqfibkiq-alPfËo-mjmUn, soËogudfË<br />
aOr shil-mumiqnf jYsI isPfq sy<br />
aÈafr muËeIan hY. keI jgHf Êm myN<br />
zUby hUey aÈafr aYsy vfikafq sunfqy hYN<br />
ik byieKiqafr aFKoN myN aFsU Aumz afqy<br />
hYN.” (pMnf 70)<br />
dUjy pfsy Èfier lkÈvIr isMG dy<br />
afpxy alPfË hn, “aYvyN nhIN af geI<br />
ÈIrIN Ëbfn PfrsI mYnUM. dsvIN jmfq qwk<br />
klgI qoN lY ky mhfrfj dy joiVaF qwk mYN<br />
PfrsI dy ksIdy ilK ilK sjfey. ksIdf<br />
ilKdf. mhfrfj awgy arËoeI krdf bfbf<br />
jI QoVI ku PfrsI dI nËm dy idAu. eynIN qF<br />
mYN nhIN mMgdf ijMnI qusIN BfeI nMd lfl nUM<br />
idwqI sI. QoVHI ku qF idAu. quhfzy sfhmxy<br />
pRoPYsro, ijhVf ieh buwZf bYTf hY, iehnUM<br />
bcpn ivc pqf lwg igaf sI vizaF qoN<br />
ikvyN mMgIdY. mhfrfj eyny imhrbfn ho gey<br />
ik PfrsI dI nËm qF idwqI hI, arbI ruMgy<br />
‘c myry vwl suwt idwqI. iksy Kfs imhnq dI<br />
loV nhIN peI.” (pMnf 55)<br />
igafn vI klf df hI ihwsf hY aqy<br />
tYgor ny TIk hI afiKaf sI ik mYN hYrfn<br />
hF ik igafn dI sImf kI hovygI? pusqk<br />
“afrt qy bMdgI” ivc igafn dy<br />
muqlfÈIaF nfl do pYr qurn df avsr<br />
muhweIaf ho igaf hY. ies avsr df lfB<br />
AuTfAux dI cox pfTkF dy hwQ ivc hY.<br />
ies pfsy qurogy qF ies pusqk dy lyKk<br />
zf[ hrpfl isMG pMnU dy ÈukrguËfr hoey<br />
ibnf nhIN rih skogy.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (30)<br />
‘buwZy ruwK dI mOq’ qoN bfad ÈurU hoeI iËMdgI mUMh<br />
ZuwzI ky (mogf) ipMz nfl myrf bcpn<br />
qoN hI bhuq ipafr hY. ipqf jI dI vwzI<br />
BUaf jI ies ipMz ivc ivafhI hox krky<br />
sfzf afAuxf-jfxf Éfs nhIN, afm hI<br />
irhf. awj BUaf jI df bfÊ-pirvfr ivdyÈF<br />
ivc visaf hoieaf hY. hux qF BUaf jI dy<br />
pV-poqry vI ivafhux vfly ho gey hn.<br />
dyKx ƒ ieh skIrI lMmI lwgdI hY pr<br />
sfzf afAuxf-jfxf nfnnikaF-dfdikaF<br />
vflf bixaf hoieaf hY. awj vI Gr ivc<br />
huMdy sfry smfgmF ivc ZuwzI ky pirvfr<br />
df iekwT hI cfr cMn lfAuNdf hY. ijMnf<br />
icr ieh pirvfr trflI Br ky sfzy Gr<br />
nhIN phuMcdf, Enf icr mMjy ÉflI hI pey<br />
rihMdy hn. awj jy mYN amrIkf dI DrqI<br />
‘qy rih irhf hF qF ies ZuwzI ky pirvfr<br />
dI hI imhrbfnI hY.<br />
dyÈ dI afËfdI leI ÈhId hox vfly<br />
lflf lfjpq rfey iesy ngr dy jMmpl<br />
sn. sfzy pUjnIk qfieaf jI mlkIq isMG<br />
mwl (jo myry dfdf jI dy vwzy Bfxjy sn)<br />
mogf golIkFz (ieh kFz aprYl 1984<br />
ivc hoieaf sI) ivc ihwk qfx ky ÈhId<br />
hox vfly vI ies ngr dy hI jMmpl sn.<br />
pRiswD nfvlkfr jsvMq isMG kMvl vI<br />
ieQoN dy hI jMmpl hn.<br />
mYN jdoN vI ZuwzI ky jFdf qF myry aMdr<br />
iek vwKrf ijhf cfa aMgVfeI lYNdf. idl<br />
ivc rIJ ijhI rihMdI ik kMvl jI ƒ<br />
imilaf jfvy. keI vfr pUry cfa nfl jfxf<br />
ik aYqkIN kMvl jI dy drÈn krny hn<br />
pr rIJF idl ivc hI rih jFdIaF, jdoN<br />
mflUm huMdf ik kMvl jI ikqy bfhr gey<br />
ny. iPr jdoN mYN kMvl jI df nfvl<br />
‘pUrnmfÈI’ piVHaf qF pwkI Dfr leI ik<br />
hux ËrUr imlxf hY; cfhy mYƒ ZuwzI ky<br />
pMj-swq idn rihxf nf pY jfvy. rwb ny<br />
sbwb bxf idwqf. sfƒ ZuwzI ky ivafh af<br />
igaf. myrf cfa nf cuwikaf jfvy. bfkI<br />
sfiraF ƒ nvyN kwpVy isvfAux df cfa<br />
sI. mYƒ kMvl jI ƒ imlx df. mYN dsvIN<br />
ivc hI nfvl iliKaf sI ‘buwZy ruwK dI<br />
mOq’. ieh nfvl vI mYN kMvl jI ƒ<br />
idKfAuxf cfhuMdf sF.<br />
ivafh vflf idn af igaf.<br />
trYktr-trflI joV ky sfzf sfrf pirvfr<br />
prdIp kOr imsLIgn<br />
kihMdy ny swc kihxf qy suxnf bhuq<br />
aOKf huMdf hY pr swc sux ky jrnf/sihxf<br />
sB qoN aOKf hMdf hY. ieh mnuwKI suBfa dI<br />
iÌqrq hY ik Auh afpxIaF ÊlqIaF ƒ<br />
ptfrI pf ky Zkx leI keI-keI pfpV<br />
vyldf hY qy afpxI qfrIÌ jF ÈoBf sux ky<br />
Puwilaf nhIN smfAuNdf. myry iÉafl<br />
muqfbk Auh iensfn dyvqf-numf huMdf hY<br />
jo afpxy jF afpxy kfrj Kyqr nfl<br />
sbMDq iksy vwloN vI hoeIaF ÊlqIaF ƒ<br />
mMn ky, AunHF qoN koeI sbk iswK ky afAux<br />
vfly smyN leI iksy AusfrU Xojnf dI<br />
ivAuNqbMdI krdf hY.<br />
kuJ mhIinaF qoN pMjfb dI rfjnIqI<br />
ivc afey BUcfl ijhy bdlfa ny hr pMjfbI<br />
ƒ socx leI mjbUr kr idwqf hY. kihMdy<br />
ny lVkI ivafh qoN bfad BfvyN shuiraF<br />
dy mhwlnumf Gr ivc clI jfvy pr Auh<br />
Aus kuwlI dI hmyÈf suwK mMgdI hY ijQy<br />
Auh jMm-pl ky jvfn hoeI huMdI hY. iblkul<br />
Ausy qrHF hr pMjfbI, BfvyN Auh dunIaF dy<br />
iksy vI kony ivc bYTf hY, Aus ƒ afpxy<br />
pMjfb df hmyÈf iÌkr rihMdf hY qy Aus<br />
pMjfb dI ÉuÈhflI dI hmyÈf duaf krdf<br />
hY. jy Ausy pMjfb ivc koeI axsuKfvIN<br />
Gtnf vfpr jfvy qF pMjfbI dI aMqrafqmf<br />
kurlf AuTdI hY.<br />
awj kwlH hr iekwT ivc pMjfb dI<br />
KuMz crcf afm cwldI hY, Éfs krky pMjfb<br />
dI afriQk mMdhflI bfry. pMjfb dI<br />
bYT igaf. pirvfr dy 14-15 jIa. trflI<br />
ivc vfhvf rOxk sI pr myrf cfa ajy<br />
lop sI. jgrfAuN phuMc ky bIbI hurF ny<br />
afpxf inwk-suwk lYx leI trflI rukvf<br />
leI. bIbI hurF dI ho rhI dyrI mYƒ Ëihr<br />
pIx brfbr lwgdI. qOlIey ivc lpyt ky<br />
kwC ivc idwqy hoey nfvl ƒ kdy-kdy ipafr<br />
nfl plos lYNdf, ijvyN bfËI vfly kbUqr<br />
ƒ plosdy ny. nfnksr (klyrF) dy awgy<br />
dI lMGx smyN mYN isr Jukf ky nmskfr<br />
kIqI aqy mn ivc ardfs bynqI kIqI,<br />
“DMn DMn bfbf nMd isMG jI, awj kMvl<br />
jI Gr iml pYx qy myrf nfvl vyK lYx!”<br />
Gr phuMc ky cfh-pfxI pIx qoN bfad mYN<br />
afpxy iksy jfxUM ƒ nfl lY ky kMvl jI dy<br />
Gr ƒ qur ipaf. ZuwzI ky pirvfr nfl<br />
kMvl jI dy bVy cMgy sbMD hn. idl ivc<br />
socdf, ‘qfieaf jI df nF lY ky dwsFgf.’<br />
Gr awgy jf ky bUhf KVkfieaf, gyt KuwlHx<br />
sfr hI kMvl jI kursI `qy bYTy idKfeI<br />
idwqy. mYƒ dyK ky cfa cVH igaf.<br />
asIN jFidaF Ìqih bulfeI. kol peIaF<br />
ÉflI kursIaF ‘qy bYT gey. QoVHf icr cuwp<br />
rihx qoN bfad kMvl jI ny puwiCaf, “suxfE<br />
jvfno! ikvyN afAuxf hoieaf?”<br />
mYN jvfb dyx leI Èbd iekwTy kr<br />
irhf sI ik myry nfl dy ny Jwt kih idwqf,<br />
“qfieaf jI, quhfƒ imlx afieaf hY.”<br />
“suxf jvfnf, ikhVy ipMz qoN afieaf<br />
ey, ikvyN afAuxy hoey!” kMvl jI ny aÉbfr<br />
dI qih kridaF mYƒ puwiCaf.<br />
mYN afpxy ipMz df nF dwsidaF, hwQ<br />
ivc PiVaf nfvl vI awgy kr idwqf aqy<br />
bolx qoN GbrfAux lwigaf.<br />
“jvfnf[[[kuJ iliKaf lwgdf[[[“<br />
nfvl dy vrky ProlidaF kMvl jI ny<br />
puwiCaf, “ilKx df eI ÈOk hY ik pVHn df<br />
vI?” myry ichry qoN kuJ pVHidaF kMvl<br />
jI ny puwiCaf.<br />
“[[[mYN jI ieh nfvl ‘buwZy ruwK dI<br />
mOq’ quhfzy nfvl ‘pUrnmfÈI’ qoN pRBfvq<br />
ho ky iliKaY. mYƒ ‘pUrnmfÈI’ byhwd psMd<br />
afieaf. iesy nfvl ny hI quhfƒ imlx<br />
df ËrIaf bxfieaf,” mYN ieko sfhy sB<br />
kuJ kih igaf.<br />
“qyN pVH ilaf ‘pUrnmfÈI’! afp<br />
ikhVI jmfq ivc pVHdf hY?” kMvl jI ny<br />
aYnk awKF qoN AuqfridaF puwiCaf.<br />
“mYN dsvIN jmfq dy pypr dyxy hn.<br />
pVHn-ilKx df ÈOk bcpn qoN hI hY. awgy<br />
vI kuJ cMgf qy vDIaf ilKxf cfhuMdf hF,”<br />
mYN QoVHf ijhf vizafeI ivc afAuNidaF<br />
boilaf.<br />
“ilKxf-pVHnf sB bfad<br />
ivc[[[pihlF dwb ky pVHfeI kr. kuJ bx.<br />
rotI df sfDn bxf ky iPr ÈOk nfl ilKIN<br />
qy pVHIN,” kMvl jI ny cfh df sunyhf<br />
idMidaF mYƒ smJfieaf.<br />
“jI, asIN cfh pI ky afey hF. qusIN<br />
QoVHf-bhuqf nfvl pVH ky dyK lvo, ikvyN<br />
iliKaf hY,” cfh pIx nfloN mYƒ nfvl bfry<br />
jfxn dI iËafdf loV mihsUs ho rhI sI.<br />
“nfvl df nF qF bhuq iKwcdf hY. jy<br />
ivc vI kuJ iKwcx vflf hovy!” kMvl jI<br />
ny ijvyN nF huxy hI piVHaf hovy.<br />
“mYN koiÈÈ qF bhuq kIqI hY vDIaf<br />
ilKx dI. bfkI quhfƒ psMd afAux dI<br />
gwl hY,” mYN nfvl qoN isvfey hor gwl<br />
vwl iDafn nhIN sI dyxf cfhuMdf.<br />
“buwZf ruwK kI hY? ies dI mOq df kI<br />
rfË hY? Ërf KolH ky suxf mYƒ!” kMvl jI<br />
ny nfvl pVHn nfloN suxnf ibhqr<br />
smiJaf.<br />
“sfzy cfr-pMj GrF df sFJf KUh<br />
sI. KUh dy qOV leI sfiraF sFJI ËmIn<br />
CwzI hoeI sI. sfry Gr afpxI vfrI<br />
muqfbk pYlI isMj lYNdy sI. KUh Auqy bohV<br />
df bhuq purfxf drÉq KVHf sI. ies qOV<br />
dI ËmIn ƒ lY ky sfry GrF ivc lVfeI<br />
ÈurU ho geI sI. Qfxy qoN bfad kortkcihrIaF<br />
ivc kys cwly. ‘jwtF dI iËwd’<br />
burI huMdI hY. sfry GrF ny ËmIn nfloN ds<br />
guxf vwD pYsy kysF Aupr lf idwqy pr koeI<br />
hfr mMnx ƒ iqafr nf hoieaf. aMq ivc<br />
ÌYslf brfbrI `qy muwikaf. qOV vflI<br />
ËmIn dI kwt-vwZ ho geI. rih igaf bohV<br />
jo sfiraF GrF ny vZf ky vyc idwqf. pYsy<br />
sfiraF ny afps ivc vMz ley. iPr<br />
sfiraF GrF df iek-iek gwBrU puwq<br />
jhfnoN qur igaf. ieh sI ‘buwZy ruwK dI<br />
mOq’. ies nfvl ƒ rumFitk bxfAux leI<br />
mYN iek pRym khfxI (jo suDfr kflj dI<br />
zuwbdI ikÈqI ƒ cwpU<br />
kOx nhIN jfxdf ik sRI mnpRIq isMG bfdl ÈurU qoN hI ienHF ƒ<br />
pMjfbIaF dI rotI-pfxI dI Xfd krfAuNidaF ÉËfny vwl sMkyq<br />
krdf irhf hY pr aÉIr jdoN Aus dI vfh-pyÈ nhIN geI qF lokF<br />
dy sfhmxy rwKy swc ƒ akflI lIzr hI sihx nf kr sky aqy<br />
mnpRIq bfdl ƒ ÉËfnf mMqrI dI kursI qoN hwQ Doxy pey.<br />
krËfeI hflq ny kihMdy-khfAuNdy pMjfb<br />
dI awK nIvIN kr idwqI hY. ieMnf krËf<br />
pMjfb dy isr ciVHaf ikvyN? srkfr<br />
akflI dl dI afeI jF kFgrs dI, smF<br />
huMidaF ies ƒ iksy ny vI sMBflx dI<br />
koiÈÈ nf kIqI. gurU sfihb vI kihMdy hn:<br />
“aklI kIcY dfn.” ÉËfny ivc BfvyN kuJ<br />
hY sI jF nhIN; bws aMnHyvfh sbiszIaF,<br />
Ègn skImF qy ÌËUl dI tOhr vfly aijhy<br />
ibMzy vjfey ik awj nyqf lok Éud hI boly<br />
ho gey hn. aijhIaF mfrU skImF nfl<br />
lokF ƒ QoV-icrf sbË-bfÊ idKf ky<br />
afpxf AuWlU iswDf krn leI pMjfb ƒ<br />
kMgfl kr ky rwK idwqf igaf hY. kMgflI<br />
dI aijhI hflq ivc vI isafsqdfn<br />
isvfey iek-dUjy dI inMdf aqy icwkV suwtx<br />
qoN koeI AusfrU kMm krnf Èfied afpxI<br />
hwqk smJdy hn. akflI afpxy smyN<br />
dOrfn hoey ivkfs dI zONzI ipwt rhy hn.<br />
kOx nhIN jfxdf ik sRI mnpRIq isMG bfdl<br />
ÈurU qoN hI ienHF ƒ pMjfbIaF dI rotI-pfxI<br />
dI Xfd krfAuNidaF ÉËfny vwl sMkyq krdf<br />
irhf hY pr aÉIr jdoN Aus dI vfh-pyÈ<br />
nhIN geI qF lokF dy sfhmxy rwKy swc ƒ<br />
akflI lIzr hI sihx nf kr sky aqy<br />
mnpRIq bfdl ƒ ÉËfnf mMqrI dI kursI<br />
qoN hwQ Doxy pey.<br />
iesy swc ƒ kFgrsI ivDfiek<br />
suKpfl isMG Kihrf ny vI mMinaf aqy<br />
ikhf ik pMjfb dy krËy leI kFgrs aqy<br />
akflI srkfrF, dovyN hI iËMmyvfr ny. s[<br />
Kihrf ny Aup muwK mMqrI suKbIr isMG<br />
bfdl ƒ ivkfs dy muwdy ‘qy KuwlHI bihs<br />
krn leI llkfiraF qF Aus swc ƒ suxn<br />
leI suKbIr isMG bfdl Èfied iqafr<br />
nhIN sn aqy suKpfl isMG Kihrf aONsIaF<br />
pfAuNdy rhy, pr ‘Auh nf afey’. iPr styjF<br />
qoN boilaf BfÈx ikMnf ku swcf hovygf!<br />
ieh kih ky AunHF afpxy aMdr dy hMkfr<br />
ƒ hor vI lokF sfhmxy rwK idwqf ik<br />
swcI pRym khfxI hY) ƒ vI nfl-nfl iliKaf<br />
hY. ieh myry nfvl df ivÈf hY[[[ “ mYN afpxI<br />
gwl mukf ky glfs pfxI df pI igaf. ijvyN<br />
iksy iemIgRyyÈn jwj awgy ieMtrivAU dy ky<br />
msF KihVf Cuzfieaf huMdf.<br />
“bhuq vDIaf, beI jvfnf[[[ qyrf<br />
nfvl[[[ kmfl kr’qI!!” kMvl jI ny<br />
myrf moZf QfpiVaf.<br />
“mYN ies ƒ hux ikwQoN CpvfvF qy<br />
awgy kI krF?” mYN nfvl ƒ mfrkIt ivc<br />
ivkdf vyKxf cfhuMdf sI.<br />
“pihlF dsvIN dy pypr dy ky aqy<br />
cMgy nMbr lY ky kflj phuMc. bI[ey[ kr<br />
ky iPr afeIN. iPr afpF ies ƒ Cpvf<br />
dyvFgy,” lwgdf sI kMvl jI pihlF myrf<br />
BivwK bxfAuxf cfhuMdy sI.<br />
cfh bx ky af geI. mYN nfvl bfry<br />
kuJ hor puwCxf cfhuMdf sI. ieMny icr ƒ<br />
pulIs nfl BrI ijpsI kMvl jI dy gyt<br />
awgy af ky rukI. ispfhI qy Qfxydfr aMdr<br />
af gey. Qfxydfr ny dUroN hI hwQ joV ko<br />
kMvl jI ƒ Ìqih bulfeI. pMj-Cy<br />
ispfhIaF ny sfzy afly-duafly puËIÈnF<br />
lY leIaF. mYN zr igaf ik AuqoN hflfq vI<br />
mfVy hn. ieh pulIs kI krn afeI hY?<br />
asIN kursIaF qoN AuT KVHy hoey pr Qfxydfr<br />
kihMdf, “jvfnoN, bYTy rho.” afp Qfxydfr<br />
lfgy ÉflI peI kursI `qy bYT igaf.<br />
“hor suxfE kMvl sHfb! kI hfl hY<br />
quhfzf!!” Qfxydfr ny bVy adb nfl hfl<br />
puwiCaf.<br />
“pfTkF qy aflockF dy shfry idn<br />
kwtI jf rhy hF,” kMvl jI ny muskrf ky<br />
AuWqr idwqf.<br />
“mYN mogy ivc huxy hI afieaf hF.<br />
bVy icr qoN idlI qmMnf sI ik quhfzy drÈn<br />
kIqy jfx. awgy mwDo ky jfxf sI. soicaf<br />
pihlF quhfƒ iml jfeIey,” Qfxydfr ny<br />
afpxy ivcfr rwKy.<br />
“cMgf kIqf, kI pIENgy. pihlF pfxI,<br />
iPr cfh[[[,” kMvl jI ny puwiCaf.<br />
“pfxI df glfs iplf dyvo, CyqI jfxf<br />
hY. bws imlx dI qmMnf sI,” Qfxydfr ny<br />
tyZI awK nfl mYƒ dyKidaF AuWqr idwqf.<br />
mYN quhfzy sfry nfvl vIh-vIh vfr<br />
pVHy ny. qusIN kmfl df ilKdy ho. rwb quhfzI<br />
suKpfl isMG Kihrf myrI aOkfq df bMdf<br />
hI nhIN, ‘lMbI’ dy srpMc nfl gwl kry.<br />
Èfied Auh Buwl gey ik ijs akflI dl<br />
ƒ pMQ dI syvfdfr kihMdy ny, Aus dl dy<br />
nyqf pMQ dy dfs rih ky syvf krdy rhy<br />
ny, nvfb bx ky GoiVaF dy qbyly sfÌ<br />
krdy rhy ny. vwzy GwlUGfry dI Xfd ivc<br />
mylf qF krvf idwqf pr ieh nhIN soicaf<br />
ik s[ jwsf isMG afhlUvflIaf ny<br />
“hYlIkfptr qy hËfrF ispfhIaF ƒ vÉq<br />
nhIN sI pfieaf sgoN Éud ikrpfn<br />
clfAuNidaF pMQ dI syvf kIqI sI.”<br />
ieDr mfqf suirMdr kOr ƒ do-cfr<br />
GMitaF dI syvf bdly mfqf KIvI df iÉqfb<br />
iml igaf. ies sB kuJ nfl aÉbfrF<br />
aqy tI[vI[ ‘qy ies iÉqfb bfry crcf hoeI.<br />
mYN qF kihMnI hF ik Auh bIbIaF jo hfVH<br />
dI aiq grmI aqy mfG dI TMZ ivc syvf<br />
krdIaF ny, bhuqIaF inÈkfm, AunHF ƒ<br />
iPr ikhVf iÉqfb? kihMdy hn aMnHf vMzy<br />
sLIrnI, muV-muV afpixaF ƒ. ivkfs<br />
bhuq hoieaf hY. nÈy df, sLrfb dy TyikaF<br />
df, byruËgfrI df, byiensfÌI df, corIaFzfikaF<br />
df, irÈvqÉorI df, iswKI ƒ Kory<br />
df. nÈy Éqm krnf srkfr dI iek imMt<br />
dI Kyz hY. hr ipMz ivc iek nhIN do-do Tyky<br />
KuwlH gey ny pr izspYNsrI nhIN. bfdl<br />
pirvfr df iek irsLqydfr aqy XUQ akflI<br />
dl df cODrI rOlI pf irhf hY ik pMjfb dI<br />
afbkfrI qoN afmdn ipCly sfl 800 kroV<br />
vD geI hY Xfin iswDy iswDy arQF ivc ieMnI<br />
afeI<br />
bfq<br />
myjr kulfr bopfrfeyklF<br />
Pon:916-273-2856<br />
www.boparaikalan.com<br />
Aumr lMmI kry!” Qfxydfr dy mUMhoN iksy leI<br />
inklI duaf pihlI vfr suxI sI.<br />
hux Qfxydfr dI pUrI ingHf myry ‘qy<br />
itk geI. Qfxydfr mYƒ kuJ puwCdf ik kMvl<br />
jI pihlF hI bol pey, “afh prny vflf<br />
jvfn qF ieQoN df hI hY. dUjf nIlI pwg vflf<br />
afpxf pfTk hY. qy Éud ilK vI lYNdf hY.<br />
nfvl ilK ky ilafieaf hY,” kMvl jI ny<br />
nfvl Qfxydfr ƒ PVfAuNidaF ikhf.<br />
Qfxydfr ny iek hwQ pfxI df glfs<br />
PiVaf hoieaf sI, dUjy hwQ nfl nfvl dy<br />
vrky plt irhf sI.<br />
“buwZy ruwK dI mOq! ieh nF lwgdY mYN<br />
pihlF vI piVHaf hY! kMvl jI, ieh nfvl<br />
mYN lY jFdf hF. pVH ky vfps kr dyvFgf.<br />
vyKdy hF, jvfn ny kI iliKaf hY!!” Qfxydfr<br />
ny nfvl ispfhI ƒ PVfAuNidaF ikhf.<br />
kMvl jI myry vwl vyKx lwgy. mYN<br />
zridaF hI kih idwqf, “sHfb jI, koeI<br />
gwl nhIN.”<br />
ijpsI jf cuwkI sI. ÉflI qOlIey df<br />
Bfr mYƒ mx pwkf lwg irhf sI. kMvl jI<br />
qoN afigaf lY ky bfhr inkl afey. sfrf<br />
cfa ijvyN KMB lf ky Auz igaf hovy. ijvyN<br />
myry nfvl df pulIs mukfblf ho jfvygf!<br />
ieh socF idmfÊ ivc GuMmdIaF.<br />
iPr do ku mhIinaF bfad myry nF df<br />
pfrsl afieaf ijs ivc myrf nfvl ‘buwZy<br />
ruwK dI mOq’ aqy do sO rupey ienfm df<br />
Byijaf hoieaf sI. keI sfl ieh do sO rupey<br />
sFB ky rwKy pr eyjMtF ny iek vfr idwlI<br />
ieh do sO rupey vI Koh ley. mYƒ pihlI vfr<br />
lwigaf ik pulIs vfilaF nfloN eyjMtF df<br />
zMg iËafdf Éqrnfk hY ijs nfl bMdf pfxI<br />
vI nhIN mMgdf. kMvl jI dy QfpVy ny pVHfeI<br />
vI pUrI krvf idwqI aqy ilKx df ÈOk vI<br />
pUrf brfbr kr irhf hF.<br />
duKdI rg<br />
sLrfb hor lokF dy gly Qwly Auqfr idwqI<br />
geI hY. jo hnyrgrdI pihlF bMdUkF ny pfeI<br />
sI, awj boqlF ny pfeI hoeI hY. iqMny ‘bwby’<br />
Kf gey pMjfb dI jvfnI ƒ.<br />
pwg df muwdf lY ky zf[ mnmohn isMG<br />
ƒ kosxf jF bfhrlIaF srkfrF awgy CfqI<br />
ipwtxf ikMnf ku jfieË hY, jy pMjfb ivc<br />
hI muMzy pwgF vfly vI nhIN lBdy? kI Drm<br />
df pRcfr aqy pRsfr akflI dl jF ÈRomxI<br />
kmytI dy aDIn nhIN afAuNdf? jy afAuNdf<br />
hY qF iPr jvfbdyh kOx hY? pMjfbI BfÈf<br />
dy ivkfs dI gwl krIey qF hflq ieh hY<br />
ik akflI dl df muKI hovy jF ÈRomxI<br />
kmytI df pRDfn, Auh pMjfbI ivc puwCy jf<br />
rhy svflF dy jvfb ihMdI ivc dy rhy huMdy<br />
hn. ieMj lwgdf huMdf hY ik ivcfry ÉËfny<br />
vFg Èfied pMjfbI ƒ sFB ky rwKxf cfhuMdy<br />
hn. KYr! ieh lIzrF dI soc ho skdI hY<br />
pr pMjfb dI aDogqI leI asIN iswDy jF<br />
aiswDy qOr ‘qy sfry hI iËMmyvfr hF. kuvylf<br />
nf ho jfvy, gUVHI nINd qoN AuTIey. afpxIaF<br />
ÊlqIaF qoN afÉr kuJ iswKIey. afvfm<br />
cfhy qF sfrI dunIaF bdl skdI hY. imsr<br />
dI Audfhrx sfzy sfhmxy hY. sfzy kol<br />
cMgy nOjvfn hn jo pMjfb df drd smJdy<br />
hn qy nvIN soc nfl pMjfb dI zuwbdI byVI<br />
nMU bcf skdy hn[[[myrf Bfv mnpRIq isMG<br />
bfdl aqy suKpfl isMG Kihrf qoN hY.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (31)<br />
iPlmF `c nhIN sI afAuxf cfhuMdI pUnm<br />
ijs adfkfrf ƒ rfj kpUr vrgI hsqI ny mDUbflf qoN bfad<br />
iÌlm jgq ‘c afeI sB qoN suMdr adfkfrf aYlfinaf hovy, Auh<br />
iÌlmF ‘c kMm krnf hI nhIN cfhuMdI sI qy Auh adfkfrf hY pUnm<br />
iZwloN. pMjfbI jwt pirvfr ‘c jnmI pUnm iZwloN BfvyN afpxy Ëmfny<br />
dI ihwt adfkfrf rih cuwkI hovy, swc qF ieh hY ik ÈurUafqI dOr ‘c<br />
Auh iÌlmF ‘c iblkul vI kMm nhIN krnf cfhuMdI sI. ieQoN qk ik<br />
iÌlmF ‘c kdm rwKx qy keI ihwt iPlmF dyx dy bfvjUd Aus ny<br />
afpxI byruÉI kfrn AunHF sPlqfvF df pUrf mËf<br />
nhIN ilaf.<br />
ijQoN qk pUnm iZwloN dy iÌlmI kYrIar dI<br />
ÈurUafq dI gwl hY qF ieh sPr Aus ny suMdrqf<br />
mukfbly ‘ims ieMzIaf` df iKqfb ijwqx dy nfl<br />
hI ÈurU kIqf sI ikAuNik Aus vyly pUnm dI Aumr<br />
isrP 16 sfl sI, ies leI XÈ copVf vrgy<br />
pfrKU iÌlmkfr ny afpxI iÌlm ‘iqRÈUl` `c Aus<br />
ƒ iek romFitk rol leI sfeIn kr ilaf. BfvyNik<br />
Aus vyly vI pUnm iÌlmF `c kMm krn dI cfhvfn<br />
nhIN sI pr jdoN dosqF qy pirvfr vfilaF ny ikhf<br />
ik ieh XÈrfj dI iÌlm hY qy nfl hI ies `c<br />
sMjIv kumfr, aimqfB bwcn vrgy isqfiraF nfl<br />
kMm krn df mOkf iml irhf hY, aijhy `c ieh<br />
iÌlm Cwzxf shI nhIN hovygf qF pUnm ny ies `c kMm<br />
krnf mnËUr kr ilaf sI. ies iÌlm `c pUnm dy<br />
afpoiËt sI sicn.<br />
ies iÌlm ‘c pUnm qy sicn ‘qy iÌlmfieaf<br />
igaf gIq ‘gpUcI-gpUcI gm gm‘ qF suprihwt<br />
iswD hoieaf sI. pUnm df kihxY ik XÈ jI ny mYƒ ikhf sI ik iÌlm<br />
dI ÈUitMg idwlI ‘c hovygI. ies leI mYƒ muMbeI afAux dI loV nhIN<br />
peygI ikAuNik mYN cMzIgVH dI rihx vflI sI qy idwlI myry leI dUr<br />
nhIN. ies leI mYN iÌlm sfeIn kr leI.<br />
‘iqRÈUl` dI sPlqf ipwCoN hI pUnm kol iÌlmF dI BIV lwgx<br />
lwgI qy Aus ipwCoN Aus ny iek qoN vD ky iek ihwt iÌlmF `c kMm<br />
kIqf. BfvyNik ‘iqRÈUl` dy suprihwt hox ipwCoN vI pUnm koeI iÌlm<br />
nhIN krnf cfhuMdI sI pr XÈ copVf ny hI Aus ipwCoN Aus ƒ ‘nUrI`<br />
`c muwK ikrdfr krn dI pyÈkÈ idwqI. ies `qy pUnm ny XÈrfj ƒ<br />
ikhf ik Auh iÌlmF nhIN krnf cfhuMdI pr XÈ copVf ny iPr ikhf<br />
ik ieh hIroien pRDfn iÌlm hY qy qyrf ichrf kÈmIrI kuVI dy rol<br />
leI iblkul iPwt hY, aijhy `c pUnm ƒ ienkfr krn df mOkf hI<br />
kfmyzI df nvF Dmfkf<br />
qIn Qy BfeI<br />
rMg dy bsMqI‘, ‘idwlI-6‘, ‘aks‘<br />
vrgIaF cricq iPlmF dy inrmfqf<br />
rfkyÈ Em pRkfÈ mihrf hux kfmyzI<br />
iPlm lY ky mYdfn ivc<br />
afey hn. ies<br />
msflydfr iPlm dI<br />
ÈUitMg ipCly idnIN<br />
kÈmIr ivc gulmrg<br />
dIaF brPfnI vfdIaF<br />
ivc mukMml hoeI. ‘qIn<br />
Qy BfeI‘ isrlyK vflI<br />
kfmyzI iPlm df<br />
inrmfx rfkyÈ Em<br />
pRkfÈ mihrf ipkcrË<br />
pRfeIvyt ilmitz qy<br />
pI[vI[afr[ ipkcr df<br />
sFJf Audm hY. kfmyzI<br />
df nvF qohPf lY ky<br />
ies iPlm ivc mÈhUr<br />
klfkfr Em purI,<br />
ÈRyas qlpVy, dIpk<br />
zobirafl qy rfignI<br />
KMnf smyq kuJ ivdyÈI<br />
klfkfr vI nËr<br />
afAuxgy.<br />
imRgdIp lFbf<br />
vloN inrdyÈq ieh<br />
iPlm pihlI aprYl ƒ<br />
pUry dyÈ ivc irlIË hox<br />
jf rhI hY. Em purI df<br />
kihxf hY ik ieh inrol kfmyzI iPlm<br />
iqMn BrfvF duafly GuMmdI hY. iqMnoN Brf<br />
iek dUjy dI Èkl vI dyKxI psMd nhIN<br />
nhIN imilaf. iPlm ‘nUrI` vI suprihwt hoeI qy ies dy leI Aus ƒ<br />
iÌlm Pyar aYvfrz leI nfmËd vI kIqf igaf.<br />
Aus ipwCoN qF mMno ijvyN pUnm leI iÌlmF df rsqf hI KuwlH igaf.<br />
pUnm ny Aus ipwCoN afr[ky[ bYnr dI iÌlm ‘bIvI E bIvI` sfeIn<br />
kIqI ijs `c Aus nfl rxDIr kpUr qy sMjIv kumfr dy muwK ikrdfr<br />
sn. iÌlm dI ÈUitMg dOrfn Kud rfj kpUr ny pUnm dI qulnf mDUbflf<br />
nfl kridaF Aus dI kfPI isPq kIqI sI. pUnm ny sfl 1988 ‘c<br />
iÌlm inrmfqf aÈok TfkrIaf nfl ivafh kr<br />
ilaf sI pr Aus dI ivafhuqf iËMdgI bhuqI lMbI<br />
pUnm iZwloN ƒ ‘nUrI` `c muwK<br />
nhIN cwlI qy aKIr sfl 1997 `c dovyN vwK ho<br />
ikrdfr krn dI pyÈkÈ idwqI. gey. pUnm dy do bwcy hn. Aus dy byty df nF anmol<br />
ies `qy pUnm ny XÈrfj ƒ ikhf hY jdik bytI df nF hY pflomf.<br />
ik Auh iÌlmF nhIN krnf cfhuMdI pUnm iZwloN awjklH iÌlmF ‘c bhuqI srgrm<br />
nhIN hY. 1997 ‘c pRdriÈq iÌlm ‘mhfnqf‘ qy<br />
pr XÈ copVf ny iPr ikhf ik ‘judfeI‘ ipwCoN pUnm ny iÌlmF ƒ alivdf afK<br />
ieh hIroien pRDfn iÌlm hY qy idwqf. hF, Auh tI[vI[ aqy rMgmMc ‘qy kdy-kdfeIN<br />
qyrf ichrf kÈmIrI kuVI dy rol ËrUr nËr af jFdI hY.<br />
kuJ smF pihlF Auh iraYiltI Èoa ‘ibwg<br />
leI iblkul iPwt hY, aijhy `c<br />
bOs` `c nËr afeI sI. Aus ipwCoN XÈrfj<br />
pUnm ƒ ienkfr krn df mOkf dI hI iÌlm ‘idl boly hiVwpf` qoN<br />
hI nhIN imilaf. iPlm ‘nUrI` ielfvf iÌlm ‘13 bI` `c vI nËr<br />
vI suprihwt hoeI qy ies dy leI afeI. iÌlm ‘idl boly hiVwpf` `c<br />
BfvyN pUnm ny Èfihd kpUr dI mF<br />
Aus ƒ iÌlm Pyar aYvfrz leI df ikrdfr inBfieaf hovy pr<br />
nfmËd vI kIqf igaf.<br />
anIs bËmI dI afAux vflI iÌlm<br />
‘rYzI` `c Aus ny slmfn Kfn dI mF<br />
df rol krn qoN mnHF kr idwqf. Aus ny dlIl idwqI ik<br />
Aus dI Aumr ieMnI nhIN hoeI ik Auh slmfn dI mF df<br />
ikrdfr inBfa sky.<br />
adfkfrI ‘c vDyry srgrmI nf idKfAux<br />
dy bfvjUd pUnm Kud ƒ iÌlmF qoN vwK nhIN<br />
krnf cfhuMdI qF hI Auh hux inrdyÈn ‘c<br />
hwQ aËmfAuxf cfhuMdI hY. Aus ny iek sikRpt<br />
ilKI hY ijs dy leI Auh inrmfqf dI Bfl<br />
kr rhI hY. pUnm iZwloN dI KfsIaq ieh hY<br />
ik Auh hr iÌlmI pfrtI ‘c nËr afAux<br />
‘c XkIn rwKdI hY qy Kud vI pfrtIaF dyx<br />
‘c awgy rihMdI hY.<br />
krdy. AunHF dwisaf ik ies iPlm ivc<br />
myrf ikrdfr ipksI df hY qy mYN iqMnf<br />
BrfvF qoN vwzf qy ÈfdIÈudf hF. ÈRyas<br />
qlpVy kuafrf hY qy Aus df mksd<br />
afpxI iËMdgI ivc iPlm adfkfr bxn<br />
df hY. iqMnF BrfvF ƒ afps ivc rfbqf<br />
kfiem krn leI AunHF dy dfdf jI Xojnf<br />
bxfAuNdy hn ijs df pqf AunHF dI mOq<br />
qoN bfad AunHF dI aMqm iewCf qoN lgdf<br />
hY. iqMnF BrfvF dI mflI hflq cMgI nhIN<br />
hY pr AunHF dy dfdf jI kÈmIr vfdI<br />
ivc irafsq dy mflk hn. AunHF df iek<br />
vwzf bMglf vI hY. dfdf jI ny<br />
Èrq rwKI sI ik jy iqMnoN Brf<br />
iqMn sfl AunHF dI irafsq dy<br />
bMgly ivc guËfrdy hn qF hI<br />
AunHF ƒ jfiedfd ivcoN ihwsf<br />
imlygf. ies mjbUrI kfrn<br />
iqMnoN Brf bMgly ivc rihxf<br />
ÈurU kr idMdy hn. iqMnoN Brf<br />
afps ivc lVdy-JgVdy<br />
rihMdy hn. ies lVfeI dOrfn<br />
iÌlm keI rOck pRsMgF ivcoN<br />
lMGdI hoeI awgy vDdI hY.<br />
Em purI ny dwisaf ik<br />
kÈmIr ivc gulmrg vrgI<br />
QF ‘qy sKq TMZ ivc ÈUitMg<br />
krnI vwzI cuxOqI sI pr<br />
iPlm dI mnorMjk ipwTBUmI<br />
kr ky qy klfkfrF dy iËMdfidl<br />
jËby ny ies kMm ƒ sOKf kr<br />
idwqf. iPlm leI sMgIq<br />
suKivMdr isMG qy rMjIq bfrot<br />
ny idwqf hY. iÌlm ivc cfr<br />
gfxy hn. gIq gulËfr ny ilKy<br />
hn. iÌlm dy do gIq suKivMdr<br />
ny qy iek-iek gfxf dlyr<br />
mihMdI qy moihq cOhfn ny<br />
gfieaf hY.<br />
PrIdf ny afpxy dm<br />
`qy mfiraf morcf<br />
sDfrn ijhy vIzIE krn vflI PrIdf ipMto ny kdy vI nhIN sI soicaf ik iek<br />
idn aMqrrfÈtrI klfkfr bx jfvygI. 18 akqUbr 1984 ƒ muMbeI ‘c kYQoilk<br />
pirvfr ‘c jnmI PrIdf dy ipqf<br />
bYNk afÌ bVOdf ‘c bYNk mYnyjr<br />
hn, vwzI BYx Èron<br />
aYn[zI[tI[vI[ ‘c shfiek<br />
inrmfqf hY.<br />
1994 ‘c bxI ims<br />
XUnIvrs suÈimqf syn qoN<br />
pRBfivq ho ky PrIdf ny gorygfEN<br />
dy iek PotogRfÌr koloN Poto<br />
sYÈn krvf ky keI pRozkÈn<br />
hfAUs vfilaF ƒ PotoaF vMzIaF<br />
pr kMm imilaf kuJ ku aYz<br />
iÌlmF ‘c, nhIN qF bhuqy<br />
inrmfqf inrdyÈk ieho hI<br />
kihMdy rhy hn ik qUM pqlI bhuq<br />
eyN. PrIdf ipMto df kdy-kdy mn<br />
Audfs ho jFdf pr Aus ny hOslf<br />
kdy nhIN hfiraf.<br />
kflj smyN ‘c styj ‘qy<br />
kIqf aiBnY Aus dy kMm<br />
afieaf. ËI ieMtrnYÈnl eyÈIaf, pYsIiPk qy keI aYz iÌlmF qoN pRogrfm imly.<br />
PrIdf ipMto dI aslI iËMdgI ‘slwmzfg imlInyar` iÌlm dy nfl ÈurU hoeI<br />
ijs dI Auh nfiekf bxI. ies qoN pihlF jfn byrI qoN aiBnY iswK cuwkI sI, jo Aus<br />
ƒ ‘slwmzfg imlInyar` dy skrIn tYst mOky kMm afieaf. ‘slwmzfg imlInyar`<br />
leI kuwl cfr sO lVkIaF df skrIn tYst ilaf igaf, ijnHF `coN PrIdf hI<br />
islYkt hoeI. dyv ptyl nfl nfiekf bxI qy ies iÌlm ƒ keI ienfm imly.<br />
PrIdf dI iksmq ies iÌlm ny bdl idwqI. ies vyly PrIdf mihMgI mfzl hY ijs<br />
kol keI aMqrrfÈtrI iÌlmF imrfl, XU[ ivl mIt ey tfl zfrk stryNjr hn, jo<br />
kynË iÌlm smfroh `c idKfeIaF geIaF. ivdyÈI rsfilaF `c isrÌ Poto CpvfAux<br />
df PrIdf ipMto lwKF rupey vsUldI hY.
<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Vol 12, Issue 10, March 5, <strong>2011</strong> pMjfb tfeImjL sfl 12, aMk 10, 5 mfrc <strong>2011</strong> (32)<br />
pMjfb tfeImjL dI 11vIN vrHygMZ mOky<br />
pMjfb tfeImjL nfeIt-<strong>2011</strong><br />
bIbI nvdIp kOr (zf[)<br />
sRI sMnI DUV (imsLIgn)<br />
poR joigMdr isMG rmdyv<br />
s[ svrnjIq isMG iZloN<br />
s[ amolk isMG gfKl<br />
8 aprYl, <strong>2011</strong><br />
(sLuwkrvfr sLfm 6:30 vjy)<br />
ieMzIaf hfAUs, sLfmbrg<br />
1521 W. Schaumburg Rd., Schaumburg, IL 60194, Ph:847-895-5501<br />
hor jfxkfrI leI 847-359-0746<br />
www.punjabtimesusa.com<br />
e-mail:punjabtimes1@sbcglobal.net<br />
pMjfb tfeImjL df afnryrI slfhkfr borz<br />
s[ hridafl isMG idEl<br />
zf[ guridafl isMG bsrfn<br />
s[ blivMdr isMG sMDU<br />
s[ hrjIq isMG sfhI<br />
sfzy kflmnvIs<br />
sRI srvx isMG itvfxf<br />
s[ jYdyv isMG BwTl<br />
s[ sLmsLyr isMG bopfrfey<br />
s[ jgdIsLr isMG klyr (imlvfkI)<br />
muuwK mihmfn: drsLn isMG gryvfl<br />
(isMG kMstrksLnjL, imsLIgn)<br />
qrlocn isMG dupflpur aYs asLok BOrf zf[ gurnfm kOr bljIq bfsI mfn mndIp kulvMq isMG romfxf myjr isMG kulfr<br />
svrn isMG tihxf<br />
Poto qy vIzIE: rfijMdr isMG isafn (isafn vIzIE)<br />
jsvMq sLfd surjIq kOr sYkrfmYNto<br />
s[ drsLn isMG drV<br />
s[ rfijMdr isMG bYNs<br />
s[ mndIp isMG BUrf<br />
sRI guirMdr isMG igwl<br />
sRI hYpI hIr<br />
iekbfl jwbovflIaf<br />
sihXogI sMsQfvF: pMjfbI hYrItyj afrgynfeIjysLn-isLkfgo, pMjfbI klcrl susfietI-isLkfgo, pMjfbI<br />
amYirkn afrgynfeIjysLn-isLkfgo, sLyry pMjfb sports aYNz klcrl klwb-isLkfgo, pMjfb sports klwbisLkfgo,<br />
lfienjL afP pMjfb-isLkfgo, XUnfeIitz sInIarjL istIjLn aYsosIeysLn-isLkfgo,amYirkn sInIar<br />
iswK aYsosIeysLn (afsf), pMjfb sports aYNz klcrl klwb-isnisnYtI, pMjfbI amYirkn XUQ klwbieMzIafnf,<br />
pMjfbI klcrl susfietI imsLIgn-grYNz rYipzjL, pMjfbI klcrl susfietI sfAUQ imsLIgnkYlmjLU,<br />
pMjfb sports aYNz klcrl aYsosIeysLn-imsLIgn, pMjfbI klcrl susfietI afP imzvYst, pMjfb<br />
sports klwb kYlmjLU-bYtl krIk, sMq bfbf pRym isMG iswK klcrl susfietI-ieMzIafnf, gurU lfDo ry syvf<br />
susfietI-imlvfkI, sLhId AUDm isMG susfietI-inAU Xfrk, XUnfeItz sports klwb, kYlIPornIaf,<br />
pMjfbI klcrl susfietI-lYnisMg (imsLIgn), pMjfbI XUQ aYsosIeysLn-isLkfgo<br />
bylfg, bybfk aqy inDVk pwqrkfrI df muwdeI