10.01.2013 Views

gujrfq zYlI pMjfb puils df mlysLIaf `c KfVkUaF dy ... - Punjab Times

gujrfq zYlI pMjfb puils df mlysLIaf `c KfVkUaF dy ... - Punjab Times

gujrfq zYlI pMjfb puils df mlysLIaf `c KfVkUaF dy ... - Punjab Times

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Easy Travel Inc.<br />

Cosolidator of major airlines<br />

ssqIaF hvfeI itktF<br />

Amritsar Special<br />

JFK-Amritsar fare is $1090<br />

JFK-Delhi fare is $975<br />

Fare is round trip including all taxe<br />

Tel:734-451-9526, Toll Free 866-51-INDIA<br />

Eleventh Year in Publication inAU Xfrk aYzIsLn Price 50¢<br />

isLkfgo, sYn PrFissko aqy inAU Xfrk qoN ieko smyN pRkfisLq hPqfvfr<br />

Email:punjabtimes1@sbcglobal.net<br />

www.punjabtimesusa.com<br />

<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong>, Vol 11, Issue 32, August 7, 2010 20451 N Plum Grove Rd. Palatine, IL 60074 Ph:847-359-0746, Fax:847-705-9388<br />

ksLmIr vfdI iPr<br />

ihMsf dI pkV ‘c<br />

ibMdr bsrf<br />

kyNdr qy sUbf srkfr dIaF pihlkdmIaF <strong>dy</strong><br />

bfvjUd jMmU-kÈmIr ivc ihMsf <strong>df</strong> dOr rukx <strong>df</strong> nF<br />

nhIN lY irhf. iesy lVI qihq ijwQy 3 agsq nUM<br />

hoeIaF JVpF dOrfn vwK-vwK QfeIN golIbfrI dOrfn<br />

5 ivakqIaF dI mOq aqy drjnF ËÉmI ho gey, AuQy<br />

pRÈfsn ny sRIngr ivc kriÌAU <strong>df</strong> AulMGx krn<br />

vfilaF ƒ vyKidaF hI golI mfrn <strong>df</strong> hukm <strong>dy</strong> idwqf.<br />

keI idnF dI sLFqI ipwCoN ksLmIr vfdI ‘c muV<br />

PuwtI ihMsf kfrn hflfq hor ivgV gey hn. ihMsk<br />

mujfhrfkfrIaF aqy surwiKaf jvfnF ivcfly hoeIaF<br />

qfjLf JVpF ipwCoN pUrI vfdI qxfE dI lpyt ivc hY.<br />

siQqI nfl nijwTx leI sUbf srkfr hI nhIN, kyNdr<br />

vI pihl <strong>dy</strong> afDfr qy XqnsLIl hY. kYbint dI<br />

surwiKaf sbMDI kmytI dI ksLmIr vfdI dI qfjLf<br />

siQqI nUM kfbU hyT ilafAux leI iek mhIny ivc<br />

dUjI vfr hoeI mIiMtg ies gwl <strong>df</strong> sMkyq hY ik hflfq<br />

(bfkI sPf 6`qy)<br />

<strong>pMjfb</strong>I vIrF dI mnpsMd<br />

swqy idn 24 GMty Kuwlx vflI<br />

<strong>gujrfq</strong> <strong>zYlI</strong><br />

946 Columbus Ave., Manhatan, NY<br />

Ph: 212-866-2937<br />

pqIly dI qfjLf cfh aqy<br />

qfjLf rotIaF hr vyly<br />

iqafr. tYksI vfly BrfvF<br />

leI vYsLnUM aqy gYr vYsLnUM<br />

Kfxy aqy hr shUlq <strong>df</strong><br />

Kfs pRbMD hY.<br />

mhfn sLfier isLv btflvI dI 75vyN jnm idn mOky <strong>pMjfb</strong> srkfr vloN btflf ivc krvfey<br />

gey smfgm dOrfn s[ suKbIr isMG bfdl mrhUm sLfier dI DrmpqnI sRImqI aruxf isLv<br />

btflvI nfl ivcfr vtFdrf kr<strong>dy</strong> hoey (irport aMdr sPf 2 `qy)<br />

<strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> <strong>df</strong> <strong>mlysLIaf</strong> <strong>`c</strong> <strong>KfVkUaF</strong> <strong>dy</strong> awzy hox <strong>df</strong> <strong>df</strong>avf<br />

kMvrjIq isMG<br />

<strong>mlysLIaf</strong> ivc itkfxf bxf ky iswK <strong>KfVkUaF</strong><br />

vloN afpxIaF gqIivDIaF clfAux <strong>dy</strong> <strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong><br />

<strong>dy</strong> dosLF <strong>dy</strong> jvfb ivc <strong>mlysLIaf</strong> vloN pRqIkrm pRgt<br />

krn bfad ies mfmly ‘c <strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> <strong>dy</strong><br />

aiDkfrIaF aqy <strong>mlysLIaf</strong> srkfr ivcfly bihs cl<br />

peI hY. <strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> ny KfilsqfnI <strong>KfVkUaF</strong> nUM<br />

icqfvnI idwqI hY ik Auh Bfrq ‘qy hmly krn jF<br />

nvIN idwlI ivc hox vflIaF rfÈtr mMzl KyzF mOky<br />

gVbV PYlfAux leI mlyÈIaf dI iek awzy <strong>dy</strong> qOr<br />

<strong>mlysLIaf</strong> vloN aijhI iksy<br />

vI sMBfvnf qoN ienkfr<br />

‘qy vrqoN nf krn.<br />

kuJ idn pihlF mlyÈIaf <strong>dy</strong> iek aKbfr ‘inAU<br />

stRyt tfeImË’ ny pitaflf <strong>dy</strong> aYs[aYs[pI[ rxbIr<br />

isMG KtVf <strong>df</strong> ieh ibafn Cfipaf sI ijs ivc AunHF<br />

ikhf sI, “Auh (KfVkU) mlyÈIaf qoN rImot kMtrol<br />

nfl jMg nhIN clf sk<strong>dy</strong>. asIN AunHF bfry lgfqfr<br />

Ad Space Available<br />

Call:847-359-0746<br />

Fax:847-705-9388<br />

jfxkfrI iekwqr kr rhy hF. asINˆN lgfqfr cOksI<br />

rwKI hoeI hY aqy koeI iZwl nhIN vrqI jf rhI.”<br />

sRI KwtVf ny ikhf sI, “asIN Gwto-Gwt cfr<br />

ÈwkI KfilsqfnI aiqvfdIaF nUM ihrfsq ivc lYx<br />

leI afpxy kUtnIqk cYnlF dI vrqoN krFgy. asIN<br />

mlyÈIaf srkfr <strong>df</strong> DMnvfd kr<strong>dy</strong> hF. mlyÈIaf <strong>df</strong><br />

iek suqMqr rfj <strong>dy</strong> qOr ‘qy siqkfr kr<strong>dy</strong> hF aqy<br />

afpxy mMqrfly (iv<strong>dy</strong>È mMqrfly) rfhIN jFc agFh<br />

qornf cfhFgy. sfnUM AumId hY ik mlyÈIaf srkfr<br />

(bfkI sPf 6 `qy)<br />

supr stfr Drm Bf jI aqy <strong>pMjfb</strong>I<br />

pirvfrF dI pihlI psMd amntYl<br />

AMANTEL.COM<br />

$100 <strong>`c</strong> 120 GMty (7200 imMt)<br />

Talk One Minute, Pay For One Minute<br />

Gr, stor, gYs stysLn, trwk kMpnI aqy kYbF vfly<br />

vIr tOl PrI nMbr ‘qy kfl kro<br />

1-800-717-1510, 732-982-4332/4333<br />

XU aYs ey, kYnyzf qy XU ky ‘c 1[8 sYNt pRqI imMt kfl kro<br />

Dhillon Truck Stop<br />

Dhillon Road Service<br />

Interstate 40, exit 356, San Jon, NM<br />

Gill Manj Gurdaspur Wale<br />

gurduafrf gurjoiq pRkfsL<br />

nUM lY ky isLkfgo dI iswK<br />

sMgq ‘c ksLmksL<br />

isLkfgo: akflI dl (aMimRqsr) nfl sbMDq<br />

grmiKaflI smJy jF<strong>dy</strong> kuJ ivakqIaF aqy<br />

gurduafrf pYlftfeIn dI pMQk slyt <strong>dy</strong> iek ihwsy dI<br />

agvfeI hyT iek DVy vloN gurduafrf gurjoiq pRkfsL<br />

<strong>df</strong> pRbMD afpxy hwQF ivc lYx dI koisLsL ipCoN<br />

gurduafrf gurjoiq pRkfsL nUM lY ky isLkfgo <strong>dy</strong> iswK<br />

hlikaF ivc iek ajIb iksm dI ksLmksL bxI<br />

hoeI hY. hor vI idlcsp gwl ieh hY ik gurduafrf<br />

pYlftfeIn <strong>df</strong> pRbMD<br />

clfAuNdI iswK<br />

irlIjIas susfietI,<br />

isLkfgo dIaF aprYl<br />

mhIny hoeIaF coxF ivc<br />

ijwqI pMQk slyt ivc vI<br />

ies mfmly nUM lY ky<br />

ivvfd iCV igaf hY aqy<br />

pMQk slyt ivc Put pYx<br />

<strong>dy</strong> afsfr bx gey hn.<br />

bfbf dljIq isMG<br />

(bfkI sPf 3 `qy)<br />

gurduafrf pYlftfeIn<br />

nfl bhuq lMby smyN qoN<br />

juVy bhuqy afgUaF ny Auprokq kfrvfeI nMU glq<br />

krfr idMidaF ikhf hY ik bfbf dljIq isMG kuJ vI<br />

hovy, ies qrHF iksy gurUGr Auqy jbrI kbjLf krn<br />

dI koisLsL nUM jfiejL nhIN Tihrfieaf jf sk<strong>df</strong>. iek<br />

afgU ny qF ies nUM guMzf-grdI nfl qulnf idqI hY.<br />

lMGI 27 julfeI nUM Auprokq grmiKaflI DVy<br />

dI agvfeI hyT 100 ku iswKF <strong>df</strong> iek jQf gurduafrf<br />

gurjoiq pRkfsL phuMicaf aqy iek mIitMg ivc cox<br />

kr ky ies gurUGr <strong>df</strong> pRbMD clfAuN<strong>dy</strong> gurU nfnk<br />

iswK imsLn afP amYirkf <strong>dy</strong> nvyN ahu<strong>dy</strong><strong>df</strong>rF dI cox<br />

<strong>df</strong> aYlfn kr idqf, ijs anusfr jgdIsL isMG sMDU<br />

nUM pRDfn aqy kulivMdr isMG sMDU, mwKx isMG klyr,<br />

zIjLl aqy<br />

roz srivs<br />

New &<br />

Used Tires<br />

Oil Change<br />

inAU mYksIko dI skyl Auqy vI srivs idM<strong>dy</strong> hF<br />

Ph:575-576-4111, 317-918-6776


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (2)<br />

pihlf iÈv XfdgfrI aYvfrz aruxf btflvI nUM imilaf<br />

btflf:iÈv kumfr btflvI <strong>dy</strong> 75vyN<br />

jnm idn mOky Èihr ‘c krvfey jf rhy<br />

iÈv kumfr btflvI<br />

myly <strong>dy</strong> dUsry idn bIqI 30 julfeI nUM Aup<br />

muwK mMqrI suKbIr isMG bfdl ny iÈv<br />

afzItorIam dI aiq Ksqf hflq vyK ky<br />

ijwQy ies nUM mukMml krn <strong>df</strong> sMklp<br />

lYNidaF, ies mukwds sQfn nUM <strong>pMjfb</strong> Br<br />

dIaF sfihqk srgrmIaF <strong>df</strong> mwkf<br />

bxfAux <strong>df</strong> aYlfn kIqf, AuQy nfl hI AunHF<br />

ny <strong>pMjfb</strong>I kvIaF, ilKfrIaF aqy gfiekF<br />

nUM <strong>pMjfb</strong>I Ëubfn aqy sfihq <strong>df</strong> anmol<br />

KËfnf dsidaF aqIq aqy vrqmfn <strong>dy</strong><br />

guafc rhy <strong>pMjfb</strong>I sfihq nUM bcfAux ‘qy<br />

vI Ëor idwqf.<br />

pihlI vfr lok sMprk ivBfg vloN<br />

rfj pwDr ‘qy mnfey gey iÈv kumfr<br />

btflvI <strong>dy</strong> jnm idvs mOky phuMcy Aup<br />

muwK mMqrI suKbIr isMG bfdl ny <strong>pMjfb</strong><br />

srkfr vloN pihlf iÈv XfdgfrI aYvfrz<br />

sRImqI aruxf btflvI nUM <strong>dy</strong>x AuprMq<br />

sMboDn kridaF ikhf ik AunHF <strong>df</strong> iÈv<br />

afzItorIam dI nfËuk hflq vyK ky awj<br />

mn bhuq duKI hoieaf hY. AunHF <strong>df</strong> supnf<br />

hY, Auh iÈv dI Xfdgfr nUM zyZ sfl <strong>dy</strong><br />

aMdr-aMdr mukMml kr <strong>dy</strong>x. ieh jldI<br />

mukMml vI hovygf aqy sfihqk<br />

srgrmIaF <strong>df</strong> mwkf vI bxygf.<br />

ies mOky AunHF ny iÈv kumfr btflvI<br />

<strong>dy</strong> puwqr imhrbfn jo <strong>pMjfb</strong>I XUnIvristI<br />

pitaflf ivc afpxIaF syvfvF inBfa<br />

rhy hn, nUM vfeIs cFslr zf[ jspfl<br />

isMG dI mOjUdgI ivc pRoPYsr bxfAux <strong>df</strong><br />

aYlfn kIqf. zf[ jspfl isMG ny iÈv<br />

btflvI nUM sMvydnÈIl aqy Auc kotI <strong>df</strong><br />

Èfier dsidaF ikhf ik iÈv btflvI nUM<br />

drd aqy ivCoVy vfly <strong>df</strong>iery ‘c rwKxf<br />

ies isKr <strong>dy</strong> Èfier nfl DRoh hovygf.<br />

ies qoN pihlF ies pRogrfm <strong>dy</strong> muwK<br />

koafrzInytr lok sMprk mMqrI syvf<br />

isMG syKvF ny sMboDn kridaF iÈv<br />

afzItorIam aqy AunHF <strong>dy</strong> pirvfr dI ho<br />

rhI ax<strong>dy</strong>KI <strong>df</strong> iËkr kIqf. Aup muwK<br />

mMqrI kol iÈv afzItorIam nUM mukMml<br />

krn dI Bfvuk aqy Ëor<strong>df</strong>r ZMg nfl mMg<br />

AuTfeI qy iek kroV rupey qoN vI iËaf<strong>df</strong><br />

rfÈI lwgx vflf aYstImyt Aup muwK mMqrI<br />

nUM sONipaf. <strong>pMjfb</strong> ivDfn sBf <strong>dy</strong> spIkr<br />

sRI inrml isMG kfhloN, kYbint mMqrI<br />

jQy<strong>df</strong>r suwcf isMG lMgfh aqy Bfjpf<br />

ivDfiek jgdIÈ rfj sfhnI ny vI ies<br />

aDUry pey afzItorIam nUM mukMml<br />

krvfAux leI KuwlHy mn nfl PMz idwqy<br />

jfx sbMDI Ëor pfieaf.<br />

ies mOky zfk ivBfg vloN iqafr<br />

kIqy gey ilPfiPaF ijnHF ‘qy iÈv btflvI<br />

dI qsvIr aMikq hY, vI ivBfg <strong>dy</strong> Auc<br />

aiDkfrI avqfr isMG ahUjf dI mOjUdgI<br />

‘c Aup muwK mMqrI ny jfrI kIqI. hMs rfj<br />

hMs ny iÈv kumfr btflvI dIaF ilKqF<br />

gfAux qoN pihlF Kud nUM iÈv <strong>df</strong> AupfsLk<br />

dsidaF jldI qoN jldI AunHF dI Xfd ‘c<br />

s[ bfdl btflf ivc isLv dI Xfdgfr <strong>df</strong> AudGftn krn ipCoN<br />

bx rhy afzItorIam nUM mukMml krvfAux<br />

dI bynqI kIqI.<br />

ies mOky ivDfiek kYptn blbIr<br />

isMG bfT, ivDfiek lKbIr isMG<br />

loDInMgl, ivDfiek gurbcn isMG<br />

bwbyhflI qoN ielfvf iËlHf pRÈfsn <strong>dy</strong> Auc<br />

aiDkfrI qy iÈv kumfr btflvI<br />

siBafcfrk kyNdr <strong>dy</strong> smuwcy mYNbr aqy<br />

pRbMDk hfËr sn. afey hoey mihmfnF nUM<br />

iÈv btflvI dIaF qsvIrF aqy ikqfbF<br />

Byt krky snmfnq kIqf igaf.<br />

ies qoN pihlF bIqI 29 julfeI nUM<br />

rfj srkfr vloN srkfrI pwDr ‘qy mnfey<br />

gey myly <strong>dy</strong> pihly idn ijwQy iÈv kfiv<br />

bfry sYmInfr ‘c ivdvfnF ny prcy pVHy,<br />

AuQy kvI drbfr ivc vI <strong>pMjfb</strong>I <strong>dy</strong> mhfn<br />

Èfier surjIq pfqr smyq hor Auc kotI<br />

<strong>dy</strong> kvIaF ny hfËrI BrI. aDUry pey iÈv<br />

afzItorIam ‘c iÈv kumfr btflvI dI<br />

qsvIr ‘qy Puwl Byt krn AuprMq lok<br />

sMprk mMqrI aqy phuMcIaF muwK ÈKsIaqF<br />

vloN iÈv kfiv bfry ivcfr-crcf ÈurU kIqI<br />

geI. ies sYmInfr <strong>dy</strong> pRDfngI mMzl ivc<br />

zf[ ieMdrjIq isMG, rijstrfr, gurU nfnk<br />

<strong>dy</strong>v XUnIvristI, aMimRqsr, zf[ joigMdr<br />

kYroN, sqnfm mfxk, zf[ anUp isMG, zf[<br />

gurmIq isMG, gurU nfnk <strong>dy</strong>v<br />

XUnIvristI, aMimRqsr Èfml sn. sRI<br />

sqnfm mfxk ny ikhf ik jykr asIN<br />

cfhuM<strong>dy</strong> hF ik iÈv vrgy ÈfierF dIaF<br />

ilKqF aqy rcnfvF afAux vflIaF<br />

pIVHIaF qwk puwjx qF sfnUM <strong>pMjfb</strong>I BfÈf<br />

nUM pRPuwlq krn vfsqy srkfrI aqy gYrsrkfrI<br />

pwDr ‘qy sfrQk Auprfly krny<br />

cfhI<strong>dy</strong> hn aqy hryk ivakqI nUM <strong>pMjfb</strong>I<br />

ilKx, pVHm aqy bolx qy mfx mihsUs<br />

sRI suKbIr bfdl isLv btflvI dI Xfd ivc kfiem kIqy gey avfrz <strong>df</strong> cYk isLv dI DrmpqnI nUM idM<strong>dy</strong> hoey<br />

hoxf cfhI<strong>df</strong> hY. sRI mfxk ny iÈv btflvI<br />

nUM ies sdI <strong>df</strong> mhfn Èfier krfr idMidaF<br />

ikhf ik aijhy mfx-mwqy ÈfierF dIaF<br />

XfdF nUM sFBxf ijwQy smyN dI muwK loV hY,<br />

AuQy afAux vflIaF pIVHIaF nUM <strong>pMjfb</strong>I<br />

Ëubfn nfl joVn leI swiBafcfrk<br />

sMsQfvF <strong>dy</strong> nfl-nfl srkfrF nUM hor<br />

sMjIdgI <strong>dy</strong> nfl awgy afAuxf cfhI<strong>df</strong> hY.<br />

lok sMprk mMqrI syvf isMG syKvF<br />

ny ies mOky sMboDn kridaF ikhf ik iÈv<br />

kumfr btflvI dI Xfd ivc hux hr sfl<br />

ieh joq jgdI rhygI. s[ syKvF aqy zf[<br />

ieMdrjIq isMG ny joq jgfeI. btflf Èihr<br />

dIaF lVkIaF nmrqf, krmjIq joqI,<br />

dlyr kOr vloN iÈv dIaF kivqfvF aqy<br />

ÊËl gfien kIqf igaf. lyKk zf[ anUp<br />

isMG ny iÈv kfiv bfry ivcfr-crcf<br />

kridaF iÈv dI Xfd hor vI sucwjy ZMg<br />

nfl mnfAux dI slfh idwqI. kvI drbfr<br />

‘c surjIq pfqr ny ikhf ik aijhy mhfn<br />

Èfier k<strong>dy</strong>-k<strong>dy</strong> DrqI ‘qy Auqr<strong>dy</strong> hn. sRI<br />

pfqr ny ies mOky iÈv dIaF rcnfvF ‘qy<br />

KuwlH ky crcf krn <strong>dy</strong> nfl-nfl afpxIaF<br />

keI pRclq rcnfvF pyÈ kIqIaF.<br />

primMdrjIq, zf[ drÈn isMG, primMdr<br />

soZI, suKivMdr aMimRq, ariqMdr sMDU,<br />

blivMdr bflm, drÈn buwtr afid kvIaF<br />

ny ijwQy iÈv nUM mhfn kvI dwisaf, AuQy<br />

afpo-afpxy klfm vI pyÈ kIqy.<br />

koihnUr vfps krn qoN kYmrUn ienkfrI<br />

nvIN idwlI:brqfnIaf <strong>dy</strong> pRDfn mMqrI zyivz kYmrUn ny koihnUr hIrf Bfrq nUM<br />

vfps krn dI iksy sMBfvnf nUM pUrI qrHF Kfrj kr idwqf. AunHF <strong>df</strong> kihxf sI ik jy ies<br />

qrHF dIaF mMgF svIkfr kIqIaF geIaF qF brqfnIaf <strong>dy</strong> ajfieb Gr KLflI ho jfxgy.<br />

kYmrUn ny iek tYlIivjLn cYnl nfl gwlbfq kridaF ikhf, ‘‘mYN jfx<strong>df</strong> hF ik<br />

koihnUr <strong>dy</strong> mUl sQfn bfry vwzf qrk idwqf jF<strong>df</strong> hY pr mYN kihxf cfhuM<strong>df</strong> hF ik ieh<br />

sfzy kol hI rhygf. ho sk<strong>df</strong> hY ik ies nfl ieQoN <strong>dy</strong> lokF nUM inrfsLf hovy.’’ dsxXog<br />

hY ik kYmrUn dI Bfrq Xfqrf sLurU hox qoN aYn pihlF BfrqI mUl <strong>dy</strong> brqfnvIN sMsd<br />

mYNbr kIQ vfjL ny koihnUr <strong>df</strong> muw<strong>df</strong> AuTfieaf sI. vfjL ny ibafn ivc ikhf sI ik pRDfn<br />

mMqrI <strong>dy</strong> dOry dOrfn koihnUr bfry crcf hoxI cfhIdI hY.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (3)<br />

gurduafrf gurjoiq pRkfsL nUM lY ky isLkfgo dI iswK sMgq ‘c ksLmksL<br />

bIbI rfjivMdr kOr aqy hrjIq isMG igwl nUM trst<br />

<strong>dy</strong> mYNbr aYlfinaf igaf. ies gurUGr ‘qy kfbjL<br />

hox leI XqnsLIl DVy <strong>dy</strong> mohrIaF ivc BrpUr isMG,<br />

mwKx isMG klyr, jws rMDfvf, suKivMdr isMG aqy<br />

ENkfr isMG iZwloN smJy jF<strong>dy</strong> hn.<br />

dUjy pfsy gurU nfnk iswK imsLn<br />

<strong>dy</strong> ipCly 14 sfl qoN cly af rhy muKI<br />

bfbf dljIq isMG ny ies kfrvfeI nUM<br />

inhfieq DwkysLfhI krfr idMidaF ikhf<br />

hY ik ies mfmly ivc hr bxdI<br />

kfnUMnI kfrvfeI kIqI jfeygI. dohF<br />

iDrF vloN afpo-afpxy pwK dsidaF<br />

sQfnk afeIlYNz lyk <strong>puils</strong> qk vI<br />

phuMc kIqI geI pr <strong>puils</strong> ny ies nUM<br />

Dfrmk mfmlf krfr idMidaF koeI vI<br />

kfrvfeI krn qoN ienkfr kr idqf<br />

aqy dohF iDrF nUM a<strong>df</strong>lq <strong>df</strong> drvfjLf<br />

KVkfAux dI slfh idqI. kfbjL hoey<br />

DVy ny sLuwkrvfr nUM aKMz pfT arMB<br />

kr ky afpxy kbjLy <strong>df</strong> pRgtfvf kIqf.<br />

lMGy aYqvfr Bog AuprMq ies DVy <strong>dy</strong> afgUaF ny<br />

grmf-grm Bfsx kridaF ies gurUGr nUM iek<br />

zyry<strong>df</strong>r qoN mukq krvfAux <strong>df</strong> <strong>df</strong>avf kIqf. iek<br />

smyN dohF iDrF ivcfly iksy tkrfE <strong>dy</strong> KdsyL vI jfhr<br />

kIqy gey sn pr ies gwl qoN bcfa hI irhf. AuDr<br />

bfbf dljIq isMG ny ieh dosL lfieaf hY ik kfbjL DVy<br />

ny gurUGr <strong>dy</strong> qfly qoV ky <strong>df</strong>n vflI sMdUkVI ivcoN iek<br />

hjfr zflr <strong>dy</strong> krIb mfieaf kwZ leI aqy ieh vI<br />

ikhf ik ies DVy vloN gurUGr dIaF sfrIaF shUlqF<br />

vrqIaF jf rhIaF hn pr mfieaf golk ivc pfAux<br />

dI QF qy cfdr ivCf ky afpxy nfl iljfeI jf rhI hY.<br />

swq sMsd mYNbrF dI hfjLrI<br />

rhI sO PIsdI<br />

nvIN idwlI:sMsd dI kfrvfeI <strong>dy</strong> pRqI sMsd<br />

mYNbrF dI byruKI iek irport ivc iPr Aujfgr hoeI<br />

hY. ies muqfbk 2009-10 <strong>dy</strong> dOrfn 545 mYNbrF<br />

vflI lok sBf ivc isrP 7 sMsd mYNbrF dI hfjLrI<br />

100 PIsdI rhI. ‘mfs Pfr avyarnYws’ sMgTn dI<br />

irport <strong>dy</strong> anusfr 100 hor mYNbrF dI hfjLrI 90<br />

PIsdI rhI.<br />

imzvYst <strong>dy</strong> sB qoN vzy aqy sB qoN purfxy<br />

gurUGr gurduafrf pYlftfeIn <strong>dy</strong> pRbMD ivc sLfml<br />

purfxy pRbMDkF <strong>dy</strong> dohF hI DiVaF vloN gurduafrf<br />

gurjoiq pRkfsL <strong>dy</strong> pRbMD Auqy kfbjL hox leI XqnsLIl<br />

DVy dI KulHI hmfieq krn jF siQqI Auqy KuwlHI itpxI<br />

gurduafrf gurjoiq pRkfsL<br />

krn qoN sMkoc kIqf jf irhf sI pr mMglvfr nUM Jwj<br />

DVf KulH ky ies kfrvfeI <strong>dy</strong> ivruD af igaf. Jwj<br />

DVy <strong>dy</strong> nyVly sUqrF anusfr ies gurUGr <strong>dy</strong> pRbMD nUM<br />

lY ky cl rhI a<strong>df</strong>lqI lVfeI <strong>dy</strong> PYsly dI AuzIk<br />

kIqI jfxI cfhIdI sI aqy jo kIqf igaf hY AusnUM<br />

iksy vI qrHF nfl jfiejL nhIN Tihrfieaf jf sk<strong>df</strong>.<br />

ies DVy <strong>df</strong> ieh vI kihxf hY ik ies kfrvfeI nfl<br />

purfxIaF ikVF kwZx dI koisLsL kIqI jf rhI hY.<br />

AuNj dohF hI iDrF vloN ieh vI ikhf jf irhf hY ik<br />

ies kfrvfeI <strong>dy</strong> ivroD <strong>df</strong> mqlb ieh nhIN ik Auh<br />

bfbf dljIq isMG dI hmfieq kr rhy hn.<br />

dUjy pfsy iswK irlIjIas susfietI dIaF<br />

hflIaf coxF ivc hfrn vflI iDr afjLfd iswK sMgq<br />

<strong>dy</strong> nyVly sUqrF <strong>df</strong> kihxf hY ik ieh kfrvfeI iksy<br />

vI qrHF nfl shI nhIN hY. bfbf dljIq isMG nfl<br />

ivroD iksy vI qrHF <strong>df</strong> hovy pr hY qF ieh gurU Gr<br />

hI. ies qrHF qF kwlH nUM koeI vI iksy vI gurU Gr<br />

ivc ies qrHF dI kfrvfeI krn lwgygf. afjLfd iswK<br />

slyt <strong>dy</strong> iek afgU ny ikhf ik ies gurU Gr qoN bfbf<br />

dljIq isMG aqy nvyN kfbjL DVy-dohF nUM hI lFBy<br />

rihxf cfhI<strong>df</strong> hY aqy ies <strong>df</strong> pRbMD sQfnk iswK<br />

BfeIcfry <strong>dy</strong> spurd kIqf jfxf cfhI<strong>df</strong> hY.<br />

BfrqIaF <strong>dy</strong> kfql ny kYmrUn <strong>dy</strong> vwzy vzyry<br />

lMzn:ieMglYNz <strong>dy</strong> pRDfn mMqrI zyivz kYmrUn<br />

<strong>dy</strong> vwzy vzyry AunHF lokF ivc sLfml sn ijnHF ny<br />

Bfrq <strong>dy</strong> 1857 <strong>dy</strong> sMgrfm nUM kuclx ivc mdd<br />

kIqI sI. kYmrUn <strong>dy</strong> pVpVnfnf Aus smyN ibRtsL sYnf<br />

ivc iek GoV svfr lVfkU sYink sn. iek mIzIaf<br />

irport anusfr ibRitsL pRDfn mMqrI <strong>dy</strong> purKy ivlIam<br />

lo ny hwQ ilKq dsqfvyjLF ivc dwisaf hY ik iks<br />

qrHF AunHF ny BfrqI ivdrohIaF nUM mfiraf. iks qrHF<br />

AunHF nUM smUihk rUp ivc PFsI ‘qy ltkfieaf aqy<br />

kqlyafm kIqf. tYlIgRfP aKbfr ny iliKaf hY ik<br />

jy kYmrUn <strong>dy</strong> puriKaf <strong>dy</strong> ies irkfrz <strong>df</strong> Kulfsf<br />

AunHF dI hfl dI hI Bfrq PyrI qoN pihlF ho jF<strong>df</strong> qF<br />

jLrUr hI kuJ kUtnIqk pRysLfnIaF pY<strong>df</strong> ho skdIaF<br />

sn. hflFik ibRitsL pRDfn mMqrI <strong>dy</strong> srkfrI dPqr<br />

zfAUinMg strIt ny ienHF irportF ‘qy koeI itwpxI<br />

krn qoN ienkfr kr idwqf hY. jdik kYmrUn pihlF<br />

kih cuwky hn ik AunHF <strong>dy</strong> puriKaf ny Bfrq ivc<br />

sfmrfj <strong>dy</strong> ivsQfr leI kMm kIqf.<br />

ibRitsL lfiebyrI ivc pey ivlIam lo <strong>dy</strong> KqF<br />

nUM sMzy tfeImjL ny Koijaf hY. ivlIam loa ny afpxy<br />

KqF ivc Kulfsf kIqf hY ik AunHF ny BfrqI ivdrohIaF<br />

dI byrihmI nfl hwiqafvF kIqIaF. ies lVfkU sYink<br />

ny afpxy ipqf jnrl sr jfn lo nUM iliKaf hY,<br />

“ivdrohI BfrqI byshfrf sn. asIN AunHF ‘qy golIaF<br />

<strong>df</strong> mINh vrsfieaf. bfad ivc pqf lwigaf ik mY<strong>df</strong>n<br />

ivc sO lfsLF peIaF sn. asIN nON sYinkF nUM guaf<br />

idwqf sI. swq sYink jLKmI ho gey sn. asIN bfkI<br />

bcy sfry idvrohIaF nUM PFsI ‘qy ltkf idwqf.”<br />

ieQy ijLkrXog hY ik bfbf dljIq isMG <strong>dy</strong> k<strong>dy</strong><br />

bhuq hI krIb rhy Kihrf pirvfr dI bfbf dljIq<br />

isMG nfl iqMn ku sfl pihlF anbx hox qoN bfad<br />

hI mOjU<strong>df</strong> hflfq pY<strong>df</strong> hoey hn. iek vylf sI jdoN gurU<br />

nfnk iswK imsLn afP amYirkf aqy gurduafrf<br />

gurjoiq pRkfsL ivc ies pirvfr dI<br />

cMm dI cldI sI. sMn 2007 qk<br />

imsLn <strong>dy</strong> trwstI rhy s[ hrimMdr<br />

isMG Kihrf ny jnvrI 2009 ivc imsLn<br />

ivruD mkYnrI dI iek a<strong>df</strong>lq ivc kys<br />

kr idqf aqy mMg kIqI ik AusnUM<br />

trwstI vjoN bhfl kIqf jfvy, imsLn<br />

dIaF coxF nvyN isirEN krvfeIaF jfx<br />

aqy imsLn <strong>dy</strong> ihsfb-ikqfb dI pVqfl<br />

krvfeI jfvy.<br />

bfbf dljIq isMG ny s[ Kihrf<br />

nUM trwst ivcoN kwZy jfx <strong>df</strong> kfrn<br />

Aus vloN sLrfb <strong>df</strong> syvn krnf<br />

dwsidaF ikhf ik trwst <strong>dy</strong><br />

bfeIlfajL ivc drjL hY ik sLrfb <strong>df</strong><br />

syvn krn vflf ivakqI trwst <strong>df</strong> mYNbr nhIN ho<br />

sk<strong>df</strong>. bfbf dljIq isMG vloN ieh mfmlf sRI akfl<br />

qKq Auqy vI iljfieaf igaf. AuNj isLkfgo <strong>dy</strong> iswK<br />

hlikaF ivc afm pRBfv ieh hY ik sfrI lVfeI pYsy<br />

<strong>dy</strong> lYx-<strong>dy</strong>x dI hY.<br />

pMQk slyt <strong>dy</strong> ies grm DVy dI kfrvfeI kr<br />

ky iswK irlIjIas susfietI <strong>dy</strong> borz ivc vI Put pY<br />

jfx <strong>dy</strong> afsfr bx gey hn. pMQk slyt <strong>df</strong> Jwj DVf<br />

ies gwloN vI KPLf hY ik ies grm DVy vloN ‘pMQk<br />

slyt’ aqy ‘pMQk suportrjL’ nF cup-cupIqy afpxy<br />

bMidaF <strong>dy</strong> nF rijstr krvf ley gey hn. ijLkrXog<br />

hY ik 1998 qoN 2008 qk krIb 10 sfl iswK<br />

irlIjIas susfietI <strong>dy</strong> pRbMD Auqy kfbjL rhy DVy<br />

ivruD 2006, 2008 aqy 2010 ivc coxF pMQk slyt<br />

aqy pMQk suportrjL <strong>dy</strong> nF qy lV ky hI mOjU<strong>df</strong> pRbMDk<br />

pRbMD ivc afey sn. pYlftfeIn gurU Gr <strong>dy</strong> pRbMDkF<br />

vloN ies gwl <strong>df</strong> vI burf mnfieaf igaf hY ik kbjLf<br />

krn dI ies kfrvfeI dOrfn gurduafrf pYlftfeIn<br />

dIaF shUlqF <strong>df</strong> iesqymfl kIqf igaf.<br />

KusLKbrI! KusLKbrI!! KusLKbrI!!!<br />

kI <strong>pMjfb</strong> <strong>`c</strong> quhfzI koeI jLmIn jfie<strong>df</strong>d hY?<br />

quhfnUM ies dI icMqf sqfAuNdI hY?<br />

myry ipafry vIro qy BYxo,<br />

jo myry vIr, BYx-Brf aqy bjLurg lMmy smyN qoN iv<strong>dy</strong>sL rihM<strong>dy</strong> hn aqy AunHF nUM<br />

ipCy <strong>pMjfb</strong> jF Bfrq <strong>dy</strong> hornF ihwisaF ivc afpxI jLmIn-jfie<strong>df</strong>d <strong>df</strong> iPkr hY.<br />

Aus dI <strong>dy</strong>K-Bfl nhIN kr sk<strong>dy</strong>, vyc nhIN sk<strong>dy</strong> jF afpxy nF qbdIl nhIN krvf<br />

sk<strong>dy</strong> asIN AunHF nUM pr<strong>dy</strong>s ivc bYiTaF hI jLmIn jfie<strong>df</strong>d sbMDI hr qrHF <strong>dy</strong><br />

kfgjLfq ijvyN PrdF aqy gvfcIaF hoeIaF rijstrIaF dIaF nklF, ieMqkflF<br />

afid <strong>df</strong> pRbMD krky phuMcf sk<strong>dy</strong> hF. asIN AunHF dI jLmIn-jfie<strong>df</strong>d awgoN vycx<br />

ivc vI mdd kr sk<strong>dy</strong> hF.<br />

<strong>pMjfb</strong>, cMzIgVH jF hirafxf ivc iksy vI qrHF dI jLmIn jfie<strong>df</strong>d ijvyN<br />

mkfn, dukfn, koTI, plft, PlYt jF vfhIXog jLmIn KrIdxI hovy jF vycxI,<br />

sfnUM syvf <strong>df</strong> mOkf idE. asIN pUrI iemfn<strong>df</strong>rI nfl kfnUMnI qOr ‘qy kfgjLfq<br />

iqafr krky sO<strong>dy</strong> krvfAuN<strong>dy</strong> hF. iksy vI dlfl nUM ivc nhIN pfAuN<strong>dy</strong> aqy pfrtI<br />

nfl iswDI gwl krfAuN<strong>dy</strong> hF. sfzf dPqr <strong>pMjfb</strong> ivc aqy ieMglYNz ivc dohIN<br />

QFeIN hY. qusIN sfzy nfl Pon ‘qy sMprk kr sk<strong>dy</strong> ho jF sfzy Pon ‘qy afpxf nF,<br />

pqf, Pon aqy sunyhf Cwz sk<strong>dy</strong> ho. asIN Kud quhfzy nfl sMprk krFgy. asIN hr<br />

kMm pUrI iemfn<strong>df</strong>rI nfl kr<strong>dy</strong> hF. iek vfr jLrUr syvf <strong>df</strong> mOkf idE.<br />

iemfn<strong>df</strong>rI pRfprtI aYzvfeIjLr<br />

Address: Imandari, P.O.Box 695, Hayes, Middlesex UB3 9PD, UK<br />

Tel/Fax:0044-2087970259, Mobile:0044-7403071308<br />

Tarsem: 91-94643-31245, Fax:91-182-4220156<br />

e-mail: imandari@hotmail.co.uk<br />

<strong>pMjfb</strong> ivc lVky-lVkIafˆ<br />

<strong>dy</strong> anupfq <strong>`c</strong> suDfr<br />

cMzIgVH: <strong>pMjfb</strong> dI ishq mMqrI lkÈmI kfˆqf<br />

cfvlf ny <strong>df</strong>avf kIqf hY ik sUby ivc lVky aqy<br />

lVkIafˆ <strong>dy</strong> anupfq ivc suDfr hox lwgf hY. bIqI<br />

31 julfeI nUM ieQy iek ibafn rfhIN AunHfˆ ikhf ik<br />

ies smyˆ 1000 lVikafˆ <strong>dy</strong> mukfbly 896 lVkIafˆ<br />

hn. sfl 2001 dI jngxnf dOrfn ieh anupfq<br />

1000:798 <strong>df</strong> sI.<br />

mMqrI ny iewQy ishq ivBfg <strong>dy</strong> aiDkfrIafˆ nfl<br />

mIitMg dOrfn dwisaf ik BrUx hwiqaf iÉlfÌ muihMm<br />

ivc qyËI ilafAux leI pI[sI[ aqy pI[aYn[zI[tI[<br />

aYkt dI AulMGxf hox kfrn julfeI mhIny dOrfn<br />

iËlHf muhflI <strong>dy</strong> kuJ altrfsfAUˆz sYˆtr sIl kIqy<br />

gey, iËlHf gur<strong>df</strong>spur <strong>dy</strong> 2 sYˆtrfˆ nUM kfrn dwso<br />

noits, ÈhId Bgq isMG ngr <strong>dy</strong> 2 sYˆtr mulqvI,<br />

pitaflf <strong>dy</strong> 2 sYˆtrfˆ nUM noits, qrnqfrn <strong>df</strong> iek<br />

sYˆtr sIl aqy jlMDr <strong>dy</strong> 2 sYˆtrfˆ nUM mulqvI kIqf<br />

igaf aqy iek nUM noits idwqf igaf. ies smyˆ <strong>pMjfb</strong><br />

ivc kuwl 1327 altrfsfAUˆz sYˆtr rijstrz hn.<br />

pI[aYn[zI[tI[ aYkt dI AulMGxf hox kfrn hux qk<br />

401 sYˆtrfˆ dI rijstryÈn mulqvI kIqI geI aqy<br />

22 sYˆtr rwd kIqy gey hn.<br />

aiDkfrIaF nUM qurMq<br />

brÉfsq krn <strong>df</strong> hukm<br />

nvIN idwlI:rfÈtrmMzl KyzF dIaF iqafrIaF<br />

ivc iBRÈtfcfr dIaF irportF Aupr icMqf pRgt<br />

kridaF Kyz mMqrfly ny pRbMDkI kmytI <strong>dy</strong> cyarmYn<br />

suryÈ klmfzI nUM ikhf hY ik AulMipk kmytI <strong>dy</strong><br />

sMXukq muKI tI[aYs[ drbfrI qy Aup muwKI sMjy<br />

moihMdrU nUM qurMq brKfsq kIqf jfvy.<br />

ieh dovyN aiDkfrI klmfzI <strong>dy</strong> byhwd nËdIkI<br />

smJy jF<strong>dy</strong> hn. iesy dOrfn suryÈ klmfdI ny XU[ky[<br />

dI kMpnI ey[aYm[ iPlmË nUM kIqy Bugqfn <strong>dy</strong> mfmly<br />

dI jFc leI iek 3 mYNbrI kmytI <strong>df</strong> gTn kIqf hY. ies<br />

kmytI ivc AulMipk kmytI <strong>dy</strong> muwK aiDkfrI jrnYl<br />

isMG qoN ielfvf ivÈyÈ muKI ivwq jI[sI cqrvydI qy muwK<br />

ivjIlYNs aiDkfrI gurjoq kOr Èfml hn.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (4)<br />

amYirkn eyarlfeInË<br />

vloN nvIN idwlI <strong>dy</strong><br />

trmInl-3 qoN syvfvF ÈurU<br />

isLkfgo: amYirkn eyarlfeInË ny afpxy<br />

gfhkF nUM ibhqr shUlqF muhweIaf krn <strong>dy</strong> Auprfly<br />

qihq nvIN idwlI ivc nvyN bxy trmInl-3 qoN<br />

afpxIaF syvfvF ÈurU kr idwqIaF hn.<br />

XU[aYs[-ieMzIaf sylË mYnyËr rfj iswDU ny<br />

dwisaf ik asIN afpxy gfhkF dI Xfqrf nUM hor<br />

suKfvF bxfAux <strong>df</strong> Xqn kIqf hY. AunHF dwisaf ik<br />

hux XfqrIaF nUM ivÈyÈ qrIky nfl iqafr amrIkI<br />

izpfrcr gyt ‘qy Kfs shUlq imlygI ijQy surwiKaf<br />

nfl sbMiDq kfrvfeI bVy hI afrfm<strong>df</strong>iek qy ZukvyN<br />

ZMg nfl pUrI hoieaf krygI. AunHF <strong>df</strong>avf kIqf ik<br />

27 agsq qwk ies trmInl qoN GrylU AuzfxF ÈurU<br />

ho jfxgIaF ijnHF <strong>df</strong> gfhkF nUM byhwd lfB hovygf.<br />

‘vn vrlz alfieMs‘ <strong>dy</strong> moZI mYNbr amYirkn<br />

eyarlfeInË <strong>dy</strong> ibËns klfs, eymrlz qy spfier<br />

tIar XfqrI agsq <strong>dy</strong> awD ‘c vn vrlz <strong>dy</strong> mYNbr<br />

ikMgiPÈr eyarlfeInË <strong>dy</strong> lfAUNj dIaF shUlqF <strong>df</strong><br />

vI lfhf lY skxgy. ies lfAUNj ‘c nhfAux-Dox,<br />

cfh-kfPI qy lËIË KfixaF sxy afrfm krn dI<br />

shUlq hY. ieh lfAUNj ieMmIgRyÈn qy sikAUrtI eyrIey<br />

qoN bfhr hY ijwQy XfqrI rvfngI qoN pihlF afpxf<br />

ivhlf smF ibqf skxgy. XfqrIaF <strong>dy</strong> afrfm leI<br />

ieQy siQq rfh<strong>df</strong>rI hotl ‘c 60 kmry idn vyly<br />

muhweIaf rihxgy. eyarport aYkspRYs mYtro lfeIn<br />

nUM sqMbr ‘c KoilHaf jf irhf hY ijs nfl XfqrI kuJ<br />

hI smyN ‘c iswDf idwlI Èihr qwk puwj skxgy. amYirkn<br />

eyarlfeInË 40 <strong>dy</strong>ÈF <strong>dy</strong> 250 ÈihrF qoN afpxIaF roËfnf<br />

3400 AuzfxF nfl XfqrIaF nUM shUlqF muhweIaf krvf<br />

irhf hY qy ies <strong>dy</strong> koeI 900 jhfË hn.<br />

mF ny afpxy dovyN hkly bwcy hwQIN mfry<br />

zYls, tYkss: iek pfiksqfnI aOrq vloN<br />

afpxy do aqy pMj sfl <strong>dy</strong> do bwicaF nUM ies krky<br />

gl Guwt ky mfr <strong>dy</strong>x dI drdnfk Kbr imlI hY ik<br />

bwcy aftIjLm nF dI ibmfrI <strong>df</strong> isLkfr hox krky<br />

hklfAuN<strong>dy</strong> sn aqy idmfgI qOr ‘qy kmjLor sn.<br />

ipCly hPqy somvfr <strong>dy</strong> idn<br />

tuwtI PuwtI aMgryjLI bolidaF<br />

sfiekf aKqr ny 911 aprytr<br />

nUM Pon krky dwisaf ik Aus ny<br />

afpxy dohF bwicaF nUM gl Guwt<br />

ky mfr idwqf hY ikAuNik Auh<br />

hklfAuN<strong>dy</strong> sn aqy mYN nhIN sI<br />

cfhuMdI ik myry bwcy hkly hox.<br />

aprytr ny sfiekf nUM<br />

krIb 10 imMt gwlIN lfeI rwiKaf<br />

jdoN qwk ik <strong>puils</strong> ierivMg ivc<br />

AunHF <strong>dy</strong> apfrtmYNt ivc nhIN<br />

phuMc geI. ieh puwCy jfx Auqy<br />

ik afpxy bwicaF nUM mfr ky Auh<br />

ikvyN mihsUs krdI hY, Aus<br />

ikhf, “kuJ vI nhIN.” Aus ieh<br />

vI ikhf ik drasl Aus ny<br />

afpxy pMj sfl dI lVkI jLYn aqy do sfl <strong>dy</strong> lVky<br />

Pirafl nUM bfQrUm klInr ipaf ky mfrn dI koisLsL<br />

kIqI pr AunHF pIqf hI nhIN. so, mYN AuQy peI iek<br />

qfr lY ky gl duafly lpytI aqy gl Guwt idwqf.<br />

bs Auh Kqm.<br />

jdoN ierivMg <strong>puils</strong> mOky ‘qy phuMcI qF dovyN<br />

bwcy byhosLI dI hflq ivc pirvfr <strong>dy</strong> dUjI mMijLl<br />

Auqy siQq apfrtmYNt ivc iek bYz Auqy pey sn.<br />

<strong>puils</strong> ny aYntIny dI Auh qfr vI brfmd kr leI<br />

ijs nfl kiQq qOr ‘qy bwicaF <strong>df</strong> gl Guwitaf igaf<br />

sI. dovF bwicaF nUM hspqfl phuMcfieaf igaf pr<br />

AunHF nUM bcfieaf nf jf sikaf. jLYn dI mOq Ausy<br />

idn hI ho geI jdoNik lfeIP<br />

suport Auqy rwiKaf igaf Pirafl<br />

agly idn mOq <strong>dy</strong> mUMh jf ipaf.<br />

sfiekf aKqr jylH ivc hY<br />

aqy Aus Aupr kql <strong>df</strong> mukwdmf<br />

clfey jfx dI sMBfvnf hY.<br />

sfiekf <strong>dy</strong> iek irsLqy<strong>df</strong>r vsIm<br />

Aul hwk ny dwisaf ik sfiekf<br />

ipCly kuJ hPiqaF qoN inrfsLf <strong>dy</strong><br />

aflm ivc sI. Auh iksy mfnisk<br />

ibmfrI <strong>df</strong> isLkfr jfpdI hY. ies<br />

Gtnf Auqy pRqIkRm jfhr<br />

kridaF nYsLnl aftIjLm<br />

aYsosIeysLn, nfrQ tYkss dI<br />

pRDfn nglf mUsf ny afiKaf ik<br />

ies drdnfk sfky <strong>df</strong> pqf lwgx<br />

‘qy myrf idl qF ijvyN bs zuwb hI<br />

igaf sI. Aus ikhf, lok ieh nhIN smJ<strong>dy</strong> ik<br />

aftIjLm iek ielfjXog ibmfrI hY. afs dI ikrn<br />

muwkI nhIN. AuNj mUsf ny ikhf ik duwK dI gwl hY ik<br />

aijhy bwicaF <strong>dy</strong> mF-ipE aksr iekwly rih jF<strong>dy</strong><br />

hn aqy AunHF nUM BfeIcfry dI bhuqI mdd nhIN imldI.<br />

mUsf ny ieh vI ikhf ik myrf iKafl hY ik iksy ny vI<br />

ies aOrq dI musLikl nUM smiJaf nhIN aqy mYN smJdI<br />

sfiekf aKqr<br />

pfl isMG smyq pMj bwbr igRÌqfr,hiQafr PVy<br />

aMimRqsr :<strong>pMjfb</strong> pulIs <strong>dy</strong> ÉuÌIaf ivMg styt<br />

spYÈl EpryÈn sYl (aYs[aYs[E[) ny bIqI 28 julfeI<br />

nUM ieQy KfVkU jQybMdI bwbr Kflsf nfl sbMDq pMj<br />

ivakqIafˆ nUM igRÌqfr kIqf hY, ijnHfˆ ivc Prfˆs vfsI<br />

pfl isMG vI Èfml hY. ienHfˆ koloˆ pulIs ny do ey[ky[ 47<br />

rfeIPlfˆ, pMj mYgËIn aqy 420 rOˆd brfmd kIqy hn.<br />

ienHfˆ ivc 200 rOˆd (afrmz iprisMg kfrtirË) bult<br />

prUP vfhnfˆ nUM nuksfn phuMcfAux vfly hn.<br />

ieQy sw<strong>dy</strong> pwqrkfr sMmyln dOrfn kfAUˆtr<br />

ieMtYlIjYˆs ivMg <strong>dy</strong> aYs[pI[ mndIp isMG ny jfxkfrI<br />

idwqI ik kfbU kIqy gey ivakqIafˆ dI ÈnfKq pfl<br />

isMG vfsI ipMz ZMzovfl (Èfhkot), kulvMq isMG<br />

vfsI vrpfl, gurmuK isMG vfsI pMzorI mihmf,<br />

jgqfr isMG vfsI ipMz Qobf aqy drÈn isMG ZfzI<br />

vfsI ipMz DfrIvfl iËlHf jlMDr Èfml hn. ienHfˆ<br />

iKlfÌ ieQy aslf aYkt aqy ÊYr-kfnUMnI gqIivDIafˆ<br />

qihq prcf drj kIqf igaf hY. ienHfˆ ivcoˆ pfl<br />

isMG Prfˆs rihM<strong>df</strong> hY.<br />

AunHfˆ dwisaf ik ieh kfbU kIqy gey sfry ivakqI<br />

15 jUn nUM igRÌqfr kIqy gey suK<strong>dy</strong>v isMG AurÌ<br />

icVf kys nfl sbMDq hn, ijsny ieQy srkt hfAUs<br />

nyVy iek mfrUqI kfr ivc ivsPotk p<strong>df</strong>rQ<br />

afr[zI[aYks[ rwiKaf sI. ies koloˆ kIqI geI<br />

puwCigwC <strong>dy</strong> afDfr ‘qy hI pulIs nUM ieh jfxkfrI<br />

imlI sI ik pfiksqfn qoˆ hiQafrfˆ dI iek vwzI Kyp<br />

ieQy puwjI hY, ijs<strong>df</strong> kuJ ihwsf pulIs ny brfmd kr<br />

KfVkU Blvfn inaFiek<br />

ihrfsq <strong>`c</strong><br />

nfBf:nfBf gYs plFt aqy hlvfrf hvfeI awzy<br />

‘qy bMb iPt krn <strong>dy</strong> kys ivc muljLm KfVkU pRgt<br />

isG Blvfn nUM bIqI 30 julfeI nUM Qfxf sdr <strong>puils</strong><br />

vloN jwj mnijMdr isMG dI a<strong>df</strong>lq ivc pysL kIqf<br />

igaf. ijQoN Aus nUM 11 agsq qwk inaFiek ihrfsq<br />

‘qy jylH Byj idwqf igaf hY. ies qoN pihlF Auh hux<br />

qwk <strong>puils</strong> irmFz `qy sI.<br />

<strong>puils</strong> sUqrF muqfbk <strong>puils</strong> irmFz dOrfn ies<br />

kys <strong>dy</strong> muwK muljLm bKsLIsL isMG AurP bfbf ny<br />

afpxy sfQI aiqvfdI pRgt isMG Blvfn nUM pfiksqfn<br />

qy <strong>mlysLIaf</strong> smyq hor vI <strong>dy</strong>sLF <strong>df</strong> dOrf krvfieaf,<br />

ijwQy Aus ny hiQafr clfAux qy bMb bxfAux dI isKlfeI<br />

pRfpq kIqI. Aus ny pSjfb ivc vwK-vwK GtnfvF nUM<br />

aMjLfm <strong>dy</strong>x ivc aihm BUimkf inBfeI hY.<br />

ilaf hY aqy kuJ ihwsf ajy vI vwK-vwK ivakqIafˆ<br />

kol hY. iesy sUcnf <strong>dy</strong> afDfr ‘qy kfrvfeI kridafˆ<br />

pulIs <strong>dy</strong> ies ivMg vloˆ jfˆc kIqI jf rhI sI. ies<br />

jfˆc dOrfn pulIs ny 25 julfeI nUM gurmuK isMG aqy<br />

kulvMq isMG nfˆ <strong>dy</strong> ivakqIafˆ nUM blYro kfr sihq<br />

kfbU kIqf sI, ijs ivcoˆ 2 ey[ky[ 47 rfeIPlfˆ brfmd<br />

hoeIafˆ sn. AunHfˆ koloˆ kIqI geI puwC-pVqfl mgroˆ<br />

drÈn isMG ZfzI aqy jgqfr isMG nUM kfbU kIqf<br />

igaf aqy hux pfl isMG nUM kfbU kIqf igaf hY. AunHfˆ<br />

dwisaf ik ies sfry mfmly ivc muK sfijÈ-GfVy<br />

vjoˆ akfl PYzryÈn <strong>df</strong> muKI nrfiex isMG cOVf Èfml<br />

hY. ies dI igRÌqfrI leI pulIs vloˆ sUcnf <strong>dy</strong>x vfly<br />

nUM pMj lwK rupey <strong>df</strong> ienfm <strong>dy</strong>x <strong>df</strong> aYlfn kIqf igaf<br />

hY. ies <strong>dy</strong> iKlfÌ pihlfˆ vI drjn qoˆ vDyry kys<br />

drj hn, ijnHfˆ ivcoˆ iek buVYl jylH ivcoˆ jgqfr<br />

isMG qfrf, hvfrf aqy prmjIq isMG iBAUrf nUM<br />

BjfAux <strong>df</strong> mfmlf Èfml hY. ies kys ivc ieh Kud<br />

vI jylH ivc rih cuwkf hY aqy ieh mfmlf a<strong>df</strong>lq <strong>dy</strong><br />

ivcfr aDIn hY.<br />

AunHfˆ dwisaf ik pfl isMG aqy nrfiex isMG<br />

dI 2007 qoˆ afps ivc jfx-pCfx hY. pfl isMG<br />

ies vyly Prfˆs <strong>df</strong> nfgirk hY aqy AusnUM KfVkU<br />

jQybMdI ivc nvIˆ BrqI <strong>df</strong> kMm sOˆipaf hoieaf sI.<br />

Prfˆs ivc rihx smyˆ Auh iqMn vfr 1989, 1998<br />

aqy 2002 ivc pfiksqfn vI ho ky afieaf hY. Auh<br />

iswK ÈrDflUafˆ <strong>dy</strong> jQy ivc Èfml ho ky pfiksqfn<br />

igaf sI. AunHfˆ doÈ lfieaf ik nrYx isMG aqy pfl<br />

isMG dovyˆ <strong>pMjfb</strong> ivc KfVkUvfd nUM surjIq krn leI<br />

Xqn kr rhy hn. AunHfˆ ieh vI dwisaf ik pfl isMG<br />

<strong>df</strong> koeI KfVkU ipCokV nhIˆ hY. hiQafrfˆ dI ieh Kyp<br />

nrfiex isMG vloˆ pfiksqfn qoˆ mMgvfeI geI sI<br />

aqy Aus vloˆ hI afr[zI[aYks[ qy hor hiQafr<br />

suK<strong>dy</strong>v isMG icVf nUM idwqy gey sn. kulvMq isMG ny<br />

jfxkfrI idwqI hY ik pfl isMG 2009 ivc rfjsQfn<br />

siQq icqOVgVH igaf sI qfˆ jo AuQoˆ ivsPotk p<strong>df</strong>rQ<br />

pRfpq kIqf jf sky.<br />

kilMtn dI bytI cylsIaf <strong>df</strong> mfrk nfl ivafh<br />

vfiÈMgtn:amrIkf <strong>dy</strong> sfbkf rfÈtrpqI ibwl kilMtn qy iv<strong>dy</strong>È mMqrI ihlyrI kilMtn dI ieklOqI<br />

bytI cylsIaf afpxy dosq mfrk myjivMskI nfl ivafh bMDn ‘c bwJ geI hY.<br />

inAU Xfrk ‘c hzsn ndI <strong>dy</strong> nyVy ieqhfisk Bvn ‘c cylsIaf <strong>df</strong> ivafh hoieaf. ibwl kilMtn qy<br />

ihlyrI kilMtn ny jfrI ibafn ‘c ikhf ik cylsIaf qy mfrk nUM Èfn<strong>df</strong>r smfroh ‘c mihmfnF qy imwqrF dI<br />

mOjUdgI ‘c ivafh<br />

bMDn ‘c bwJ gey hn.<br />

iËkrXog hY ik keI<br />

idnF qoN gupq qOr ‘qy<br />

cwl rhIaF iqafrIaF<br />

dOrfn inAU Xfrk qoN do<br />

GMty dI dUrI ‘qy siQq<br />

rfeInbyk nF <strong>dy</strong> Coty ipMz<br />

‘c cylsIaf qy mfrk<br />

<strong>df</strong> ivafh smfroh<br />

smfpq hoieaf. ies<br />

ivafh ‘c qkrIbn<br />

400 mihmfnF ny<br />

ÈmUlIaq kIqI. ies<br />

smfroh ‘qy 30 qoN 50<br />

lwK zflr Krc hox <strong>df</strong><br />

anumfn hY. irportF anusfr mihmfnF dI sUcI ‘c BfrqI mUl <strong>dy</strong> amrIkI hotl vpfrI sMq Cqvfl, sfbkf<br />

iv<strong>dy</strong>È mMqrI mYziln albRfeIt, aiBnyqf tyz zyNsn qy mYrI stInbgrn, iÌlm inrmfqf stIvn ibMg qy<br />

ÌYÈn izËfeInr vyrf bYNg Èfml sn.<br />

hF ik jo Aus ny kIqf Auh mfP kr <strong>dy</strong>x Xog hY.<br />

aftIjLm iek qrHF dI idmfgI ibmfrI hY ijs ivc<br />

bwcy TIk qrHF bol nhIN sk<strong>dy</strong>, hklf ky bol<strong>dy</strong> hn<br />

aqy AunHF <strong>df</strong> idmfgI pwDr vI bhuqf Aucf nhIN huM<strong>df</strong>.<br />

pRfpq aMkiVaF anusfr ies smyN iek hjLfr ipCy<br />

do qoN iqMn bwcy ies rog <strong>df</strong> isLkfr hn. bhuqy<br />

mfmilaF ivc vkq nfl bwcy kfPI hwd qwk TIk ho<br />

jF<strong>dy</strong> hn pr ies rog <strong>df</strong> koeI pwkf ielfj nhIN hY.<br />

sfiekf aKqr <strong>df</strong> pqI kMipAUtr tYknIsLIan<br />

hY jdoNik sfiekf GrylU suafxI. pRfpq vyrivaF<br />

anusfr jdoN sfiekf ny 911 nUM kfl kIqI qF Aus<br />

ikhf, ‘mYN afpxy dovyN bwcy mfr idwqy hn. mYN dovyN<br />

bwcy mfr idwqy hn.’ sLurU ivc aprytr Aus dI mfVI<br />

aMgryjLI kfrn Aus dI gwl nf smJI aqy Aus iPr<br />

puwiCaf ik qUM kI kih rhI hYN aqy Aus duhrfieaf,<br />

‘mYN afpxy dovyN bwcy mfr idwqy hn. Auh Kqm ho gey<br />

hn.’ aprytr ny pwuiCaf qUM afpxy bwcy mfr idwqy.<br />

Aus <strong>df</strong> jvfb sI, ‘hF hF mYN afpxy dovyN bwcy mfr<br />

idwqy.’ ieh pwuCy jfx Auqy ik Aus ny bwicaF nUM<br />

mfiraf ikvyN? Aus ikhf, ‘pihlF mYN AunHF <strong>dy</strong> mUMh<br />

ivc bfQrUm klInr pfieaf pr Auh pIN<strong>dy</strong> nhIN<br />

sn, iPr mYN AunHF <strong>df</strong> iek qfr nfl gl Guwt idqf.<br />

hux Auh dovyN bYz Auqy pey hn, AunHF <strong>df</strong> rMg nIlf pY<br />

cuwkf hY, AunHF <strong>df</strong> sfh bMd hY, AunHF <strong>dy</strong> idl nhIN<br />

DVk rhy.’ ieh puwCy jfx `qy ik Aus ny AunHF nUM<br />

ikAuN mfiraf? qF Aus ikhf ik ieh bwcy afm bwcy<br />

nhIN sn. AunHF nUM aftIjLm dI ibmfrI sI. mYN awk<br />

geI sF. mYN nhIN cfhuMdI myry bwcy hkly hox. mYN<br />

AunHF nUM Kqm kr idwqf.<br />

bIbI jsvMq kOr <strong>df</strong> <strong>dy</strong>hfˆq<br />

cMzIgVH: mrhUm muwK mMqrI byaMq isMG<br />

dI pqnI bIbI jsvMq kOr nUM bIqI 2 agsq nUM<br />

svyry ipaf idl <strong>df</strong> dOrf<br />

jfnlyvf sfbq hoieaf.<br />

Auh 86 sflfˆ <strong>dy</strong> sn. sRI<br />

byaMq isMG KfVkUafˆ hwQoˆ<br />

iesy hI mhIny 31 agsq<br />

1995 nUM mfry gey sn.<br />

<strong>pMjfb</strong> srkfr ny AunHfˆ<br />

nUM jIvn Br leI kYbint<br />

mMqrI <strong>dy</strong> brfbr dIafˆ<br />

shUlqfˆ idwqIafˆ hoeIafˆ sn. AunHfˆ <strong>df</strong> kfˆgrs<br />

pfrtI aqy <strong>pMjfb</strong> <strong>dy</strong> lokfˆ dIafˆ nËrfˆ ivc bVf<br />

siqkfr sI. AunHfˆ ny luiDafxf ivc lok sBf<br />

AumIdvfr vjoˆ cox vI lVI sI. AunHfˆ <strong>dy</strong> pirvfr<br />

ivc ies vyly sRI qyj pRkfÈ isMG ivDfn sBf <strong>dy</strong><br />

mYˆbr hn. AunHfˆ dI bytI gurkMvl kOr mMqrI mMzl<br />

<strong>dy</strong> mYˆbr rhy hn. AunHfˆ <strong>dy</strong> poqry rvnIq isMG ibwtU<br />

lok sBf <strong>dy</strong> mYˆbr aqy XUQ kfˆgrs <strong>dy</strong> pRDfn hn.<br />

AunHfˆ <strong>dy</strong> poqry gurkIrq isMG ny vI rfjsI Kyqr<br />

‘c afpxf nfˆ bxfieaf hY. bIbI jsvMq kOr <strong>dy</strong><br />

akfl clfxy ‘qy <strong>pMjfb</strong> ivDfn sBf <strong>dy</strong> spIkr<br />

sRI inrml isMG kfhloˆ, muwK mMqrI pRkfÈ isMG<br />

bfdl, izptI muwK mMqrI suKbIr isMG bfdl afid<br />

ny zUMGy duwK <strong>df</strong> pRgtfvf kIqf hY.<br />

<strong>dy</strong>sLBgq kpUr isMG nhIN rhy<br />

kUMm klfˆ: aËfd ihMd POj <strong>dy</strong> ispfhI rhy<br />

aËfdI GulftIey kpUr isMG ipRQIpur (90) <strong>df</strong> bIqI<br />

29 julfeI nUM <strong>dy</strong>hfˆq ho igaf.<br />

kpUr isMG ny nyqf jI<br />

suBfÈ cMdr bos vloˆ bxfeI<br />

geI pihlI afËfd ihMd POj<br />

ivc BrqI ho ky aMgryËfˆ<br />

iKlfÌ lVfeI lVI. <strong>dy</strong>È dI<br />

aËfdI qoˆ bfad Bfrqpfiksqfn<br />

dI vMz AuprMq<br />

Auh mfCIvfVf nyVy ipMz<br />

ipRQIpur <strong>`c</strong> KyqIbfVI rfhIˆ<br />

affpxy pirvfr <strong>df</strong> pflx<br />

poÈx kr rhy sn. 90 sfl qoˆ vD Aumr hox <strong>dy</strong><br />

bfvjUd kpUr isMG ishq pwKoˆ iblkul TIk rhy<br />

aqy acfnk idl <strong>df</strong> dOrf pYx ‘qy AunHfˆ <strong>df</strong> <strong>dy</strong>hfˆq ho<br />

igaf. kpUr isMG <strong>dy</strong> iqMn puwqrfˆ ivcoˆ iek dI mOq<br />

ho cuwkI hY qy do amrIkf ivKy pwky rihM<strong>dy</strong> hn.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (5)<br />

Èfrjfh dI a<strong>df</strong>lq ny 3 <strong>pMjfb</strong>Iafˆ dI jfn bÉÈI<br />

cMzIgVH : Èfrjfh dI iek a<strong>df</strong>lq<br />

ny bIqy 1 agsq nUM afpxy iek aihm<br />

PYsly ivc kql <strong>dy</strong> doÈ ivc iqMn <strong>pMjfb</strong>I<br />

nOjvfnfˆ dI jfn bKÈ idwqI hY. pRdIp<br />

kumfr, kÈmIrI lfl qy qrlocn isMG<br />

Aupr 2008 ivc afpxy iek sfQI<br />

ibkrmjIq isMG <strong>df</strong> kql krn <strong>df</strong> doÈ<br />

sI. sQfnk kfnUMn ivc jfn <strong>dy</strong> bdly jfn<br />

lYx dI ivvsQf hox kfrn iqMn leI PfˆsI<br />

dI sËf qYa sI, pr ienHfˆ nOjvfnfˆ qy pIVq<br />

<strong>dy</strong> pirvfrfˆ ivcfly smJOqf hox kfrn<br />

ÈrIaf a<strong>df</strong>lq ny iqMnfˆ dI iËMdgI bÉÈ<br />

idwqI. ies <strong>dy</strong> bfvjUd ieh nOjvfn hfly<br />

brI nhIˆ hoxgy, ikAuˆik ienHfˆ iÉlfÌ kuJ<br />

hor mfVy moty jurm <strong>dy</strong> mfmly hn. hux<br />

23 agsq nUM a<strong>df</strong>lq vloˆ ienHfˆ nOjvfnfˆ<br />

iÉlfÌ mfVy-moty jurmfˆ <strong>dy</strong> mfmilafˆ dI<br />

suxvfeI kIqI jfvygI qy PYslf suxfieaf<br />

cMzIgVH :Bfrq srkfr vloˆ nyVly<br />

BivwK ivc <strong>dy</strong>È <strong>dy</strong> 30 pfsport dPqrfˆ <strong>dy</strong><br />

brfbr pfsport syvf kyˆdr (pI[aYs[ky[)<br />

KolHx <strong>dy</strong> pRfjYkt nUM aMiqm rUp <strong>dy</strong> idwqf<br />

igaf hY. iv<strong>dy</strong>È ivBfg vloˆ ienHfˆ nvyˆ KolHy<br />

jf rhy pI[aYs[ky[ leI ijwQy 320<br />

pfsport grfˆitMg aPsrfˆ (pI[jI[E[)<br />

dIafˆ nvIafˆ asfmIafˆ Brn <strong>df</strong> aihm<br />

PYslf ilaf hY, AuQy suprzYˆtfˆ dIafˆ vI<br />

107 nvIafˆ asfmIafˆ mnËUr kIqIafˆ hn.<br />

ivBfgI qrwkI kmytI (zI[pI[sI[) dI<br />

mIitMg krky <strong>dy</strong>È Br <strong>dy</strong> pfsport dPqrfˆ<br />

<strong>dy</strong> mulfËmfˆ dIafˆ pRmoÈnfˆ krn <strong>df</strong> PYslf<br />

vI lY ilaf hY.<br />

Xfd rhy ik iv<strong>dy</strong>È ivBfg vloˆ<br />

pfsport Pfrm hfsl krn afid <strong>df</strong><br />

kfrj tftf kMsltYˆsI srivisË<br />

(tI[sI[aYs[) nUM Tyky ‘qy sOˆipaf sI, ijs<br />

qihq tI[sI[aYs[ vloˆ <strong>dy</strong>È Br <strong>dy</strong> muwK<br />

Èihrfˆ ivc pI[aYs[ky[ KolHy jfxy hn pr<br />

qurkI srhwd qy golI<br />

nfl nOjvfn dI mOq<br />

BulwQ:ieQoN nyVly ipSz rfeypur pIr<br />

bKsL <strong>dy</strong> vfsI 23 sflf nOjvfn dI XUnfn<br />

jF<strong>dy</strong> smyN qurkI srhwd ‘qy POj dIaF<br />

golIaF lwgx nfl mOq ho geI. imlI<br />

jfxkfrI anusfr ipSz rfeypur pIr bKsL<br />

vflf invfsI suKivMdr isMG puwqr sv:<br />

amrIk isMG nUM Aus dI bjLurg mfqf<br />

jsvIr kOr ny afpxI jLmIn-jfie<strong>df</strong>d vyc<br />

ky afpxy lVky nUM XUnfn Byjx vfsqy ipSz<br />

<strong>dy</strong> trYvl eyjMtF nUM 6 lwK 50 hjLfr rupey<br />

idqy. kiQq eyjMtF ny suKivMdr isMG qy<br />

Aus<strong>dy</strong> hornF kuJ sfQIaF dI aMimRqsr qoN<br />

qurkI dI Plfiet krvf idwqI, AuQy mOjUd<br />

eyjMtF <strong>dy</strong> afdmIaF ny tYksI rfhIN XUnfnqurkI<br />

dI srhwd pfr krvfAuxf cfihaf,<br />

pr srhwd ‘qy qfienfq POj ny golI clf<br />

idwqI. ijs nfl suKivMdr isMG dI mOky<br />

‘qy mOq ho geI qy Aus <strong>dy</strong> nfl Byjy kuJ<br />

hor nOjvfnF nUM igRPLqfr krky qurkI dI<br />

jylH ivc bMd kr idwqf, ijnHF <strong>dy</strong> jLrIey<br />

suKivMdr isMG dI mOq bfry pqf cwilaf.<br />

dubeI dI a<strong>df</strong>lq vloN pMj<br />

jixaF dI jLmfnq<br />

jfvygf. ienHfˆ <strong>dy</strong> 2008 qoˆ jylH ‘c hox<br />

kfrn ieh Aus idn dI suxvfeI dOrfn<br />

brI ho sk<strong>dy</strong> hn. aijhf nf hox ‘qy<br />

aglIafˆ kuJ hor suxvfeIafˆ dOrfn<br />

pRdIp, kÈmIrI qy qrlocn KuwlHI hvf ‘c<br />

sfh lY skxgy.<br />

ienHfˆ dI jfn dI slfmqI ivc dubeI<br />

<strong>dy</strong> AuGy vpfrI qy dubeI <strong>pMjfb</strong>I susfietI<br />

<strong>dy</strong> pRDfn aYs[pI[ isMG Ebrfey ny aihm<br />

BUimkf inBfeI hY. vrnxXog hY ik Èrfb<br />

<strong>dy</strong> nfjfieË kfrobfr ivc pYsy <strong>dy</strong> lYx-<strong>dy</strong>x<br />

‘qy pRdIp, kÈmIrI qy qrlocn ny<br />

gur<strong>df</strong>spur <strong>dy</strong> idaflbfg vfsI 22 sflf<br />

ibkrmjIq isMG <strong>df</strong> kql kr idwqf sI.<br />

sRI Ebrfey ny tYlIPon rfhIˆ dwisaf, “iqMnfˆ<br />

<strong>dy</strong> pirvfrfˆ dI rfq dI nINd qy idn <strong>df</strong> cYn<br />

Auz igaf sI. AunHfˆ <strong>dy</strong> isr ‘qy kriËafˆ<br />

dI pMz kfPI BfrI hY qy afmdn QoVHI. Auh<br />

qfˆ isrP afp ijAuN<strong>dy</strong> rihx leI sMGrÈ<br />

kr rhy hn. AuDr imRqk <strong>dy</strong> pirvfr dI<br />

hflfq vI bhuq vDIaf nhIN, ijs krky<br />

pYsy <strong>dy</strong> ky jfn bKÈvfAux dI gwl swc qoˆ<br />

prHy sI, pr afpsI smJOqf hI ieko-iek<br />

rfh sI.<br />

ies dOrfn iek hor mfmly ivc dubeI<br />

dI iek a<strong>df</strong>lq ny kql <strong>dy</strong> iek mukwdmy<br />

ivc iek <strong>pMjfb</strong>I nOjvfn nUM brI kr idwqf<br />

jdoˆik pMj horfˆ nUM Ëmfnq Auqy irhfa<br />

kr idwqf. ieh sfry iek <strong>pMjfb</strong>I nOjvfn<br />

aÈok kumfr puwqr kysr <strong>df</strong>s, kpUrQlf<br />

<strong>dy</strong> kql <strong>dy</strong> doÈ hyT bIqy iek sfl qoˆ jylH<br />

ivc bMd sn. ies kys ivc brI hoey<br />

pfsport syvf kyˆdr KolHx nUM aMiqm rUp<br />

sYks sLosLx <strong>dy</strong> dosL qoN<br />

mukq hoey al gor<br />

inAUXfrk: sfbkf amrIkIy Aup<br />

rfsLtrpqI al gor nUM iek msfj<br />

QYryipst <strong>df</strong> sYks sLosLx krn <strong>dy</strong> dosL qoN<br />

mukq kr idwqf igaf hY. gor ‘qy dosL sI<br />

ik AunHF 2006 ivc portlYNz <strong>dy</strong> iek hotl<br />

<strong>dy</strong> kmry ivc iek msfj QYryipst <strong>df</strong><br />

kiQq qOr ‘qy sYks sosLx kIqf sI. iek<br />

mhIny qwk jFc qoN bfad mltnomf kfAUNtI<br />

<strong>dy</strong> ijLlHf atfrnI mfeIkl sLrMk ny ikhf<br />

ik AunHF ‘qy dosL <strong>df</strong> koeI afDfr nhIN hY.<br />

pfsport dPqrfˆ <strong>dy</strong> aiDkfrIafˆ qy<br />

mulfËmfˆ <strong>dy</strong> sMGrÈ kfrn ieh pRfjYkt<br />

nypry nhIˆ cVH irhf. cMzIgVH KoilHaf jfx<br />

vflf pI[aYs[ky[ Cy mhIinafˆ qoˆ awD<br />

ivcfly atikaf ipaf hY.<br />

iv<strong>dy</strong>È ivBfg ny nyV BivwK ivc <strong>dy</strong>È<br />

<strong>dy</strong> pRmuwK Èihrfˆ ivc pI[aYs[ky[ KolHx <strong>df</strong><br />

mn bxfieaf hY. ies pRfjYkt ivc aiVwkf<br />

bx rhIafˆ afl ieMzIaf pfsport<br />

ieMplfeIË aYsosIeyÈn aqy afl ieMzIaf<br />

pfsport afPIsrË aYsosIeyÈn nUM Èfˆq<br />

krn leI Bfrq srkfr ny ivÈyÈ pYkyj<br />

iqafr kIqf hY. iv<strong>dy</strong>È ivBfg ivc Auc<br />

pwDr ‘qy hoey PYsly nUM cIP pfsport<br />

aPsr (juafieMt skwqr) idwlI vloˆ 31<br />

julfeI nUM aMiqm rUp <strong>dy</strong> ky ies pYkyj nUM<br />

lfgU krn dI pRikiraf ÈurU kr idwqI hY.<br />

ies qihq <strong>dy</strong>È Br ivc KolHy jfx vfly<br />

pI[aYs[ky[ ivc qfienfq krn leI 320<br />

pfsport grfˆitMg aPsrfˆ dI inXukqI<br />

krn <strong>df</strong> PYslf kIqf hY. ies nfl<br />

pfsport dPqr <strong>dy</strong> mOjU<strong>df</strong> mulfËmfˆ dIafˆ<br />

iek vfiZEˆ qrwkIafˆ hox dIafˆ sMBfvnfvfˆ<br />

bx geIafˆ hn.<br />

iv<strong>dy</strong>È ivBfg ny ies pYkyj <strong>dy</strong> nfl<br />

ieh vI sfP kr idwqf hY ik jy mulfËm qy<br />

aiDkfrI pI[aYs[ky[ KolHx ivc afpxy<br />

sMGrÈ rfhIˆ aiVwkf bxy rhy qfˆ ieh pYkyj<br />

rwd kIqf jf sk<strong>df</strong> hY. iv<strong>dy</strong>È ivBfg <strong>df</strong>avf<br />

kr irhf hY ik ieh pI[aYs[ky[ KuwlHx<br />

nfl qqkfl pfsport Ausy idn aqy nfnqqkfl<br />

pfsport pulIs vYrIiPkyÈn hox<br />

qoˆ iqMn idnfˆ bfad jfrI kIqy jfxgy.<br />

jlMDr: <strong>dy</strong>sL Bgq Xfdgfr kmytI<br />

ny pRDfn mMqrI s[ mnmohn isMG nUM iek<br />

pwqr ilK ky mMg kIqI hY ik <strong>dy</strong>sL dI ajLfdI<br />

<strong>dy</strong> sMgrfm ivc lf-imsfl kurbfnIaF<br />

krn vflI gLdr pfrtI <strong>dy</strong> amrIkf <strong>dy</strong><br />

sLihr sfnPrFissko ivc siQq hYzkuaftr<br />

‘XugFqr afsLrm’ nUM afm jnqf<br />

<strong>dy</strong> vyKx leI lgfqfr KoilHaf jfvy. ies<br />

sbMDI jlMDr qoN pfrlImYNt mYNbr sRI<br />

mihMdr isMG ky[pI[ nfl <strong>dy</strong>sL Bgq<br />

Xfdgfr kmytI <strong>dy</strong> jnrl skwqr kfmryz<br />

nOinhfl isMG, KjLfncI sRI rGbIr isMG<br />

CInf, trwstI kfmryz rfjysLvr isMG,<br />

kfmryz mMgq rfm pfslf, kfmryz<br />

gurmIq ny mulfkfq krky mMg kIqI ik<br />

Auh Aukq mfmlf pfrlImYNt ivc AuTfAux<br />

aqy ies sbMDI pRDfn mMqrI nfl vI<br />

nOjvfn jiqMdr puwqr mdn lfl smyq<br />

13 <strong>pMjfb</strong>I, do pfiksqfnI qy iek<br />

bMglf<strong>dy</strong>ÈI Psy hoey hn.<br />

a<strong>df</strong>lq ny ies mfmly ivc ijnHfˆ pMj<br />

nOjvfnfˆ nUM Ëmfnq Auqy irhfa kIqf hY,<br />

AunHfˆ ivc crnjIq isMG puwqr surjIq<br />

rfm, hrpfl isMG, amrjIq puwqr pUrn<br />

cMd, lKivMdr isMG puwqr guridafl isMG<br />

aqy bUtf isMG puwqr dOlq rfm Èfml<br />

hn. ies mfmly ivc hfly vI jylH ivc<br />

bMd <strong>pMjfb</strong>Iafˆ ivc suK<strong>dy</strong>v pfl isMG puwqr<br />

suirMdr pfl isMG, hnI puwqr hrjfp<br />

isMG, sunIl msIh puwqr jymË msIh,<br />

ivjY kumfr puwqr ajIq kumfr, BuipMdr<br />

isMG puwqr sUbf isMG, rfm jI puwqr<br />

qrsym lfl aqy mwKx lfl puwqr srUp<br />

isMG Èfml hn.<br />

iesy dOrfn ey[afeI[aYs[aYs[ aYP[<br />

<strong>dy</strong> pRDfn krnYl isMG pIr muhMmd ny<br />

<strong>df</strong>avf kIqf hY ik imRqk aÈok kumfr dI<br />

mfqf afigafvqI ny a<strong>df</strong>lq ivc iek<br />

hlÌnfmf <strong>df</strong>ier krky sfry mulËmfˆ nUM<br />

afm muafÌI <strong>dy</strong>x dI mMg kIqI hY. AunHfˆ<br />

dwisaf, “ies hlÌnfmy dI hfly jfˆc cl<br />

rhI hY aqy AumId hY ik sfrIafˆ<br />

kfrvfeIafˆ pUrIafˆ ho jfx ipwCoˆ ies kys<br />

ivc mukwdmy <strong>df</strong> sfhmxf kr rhy bfkIaF<br />

nUM vI afm muafÌI iml jfvygI.”<br />

XugFqr afsLrm nUM KolHx dI mMg<br />

sMprk krky loVINdI kfrvfeI krvfAux.<br />

sRI mihMdr isMG ky[pI[ ny afp <strong>dy</strong>sL<br />

Bgq Xfdgfr hfl af ky kmytI vloN pRDfn<br />

mMqrI nUM ilKy pwqr dI kfpI lY ky XkIn<br />

duafieaf ik Auh pfrlImYNt <strong>dy</strong> iesy<br />

iejlfs ivc ieh mfmlf AuTfAuxgy aqy<br />

pRDfn mMqrI nfl vI mulfkfq krky ies<br />

sbMDI loVINdI kfrvfeI krvfAuxgy.<br />

pYRs nUM ieh jfxkfrI idM<strong>dy</strong> hoey<br />

kfmryz nOinhfl isMG ny dwisaf ik <strong>dy</strong>sL<br />

dI ajLfdI qoN bfad XugFqr afsLrm Aus<br />

vyly dI gLdr pfrtI dI kmytI ny ies<br />

afs nfl ihMdusqfn dI srkfr <strong>dy</strong> hvfly<br />

kIqf sI qy nfl 10,000 zflr <strong>df</strong> PMz vI<br />

idwqf sI ik srkfr vloN ies hYz<br />

kuafrtr nUM iek klcrl sYNtr vjoN<br />

sMBfilaf jfvygf.<br />

Matrimonials<br />

Companionship Sought<br />

76 years old widower <strong>Punjab</strong>i<br />

healthy, handsome, retired doctor<br />

seeks companionship with a<br />

widow la<strong>dy</strong> with attraction at or<br />

near 70. Even paying guest<br />

accommodation is welcome. Call<br />

Sharma at 315-383-2008<br />

Handsome & educated Jatt Sikh<br />

match, preferably from California<br />

for Jatt Sikh beautiful girl, 24,<br />

5’4", MBA. Call at 408-794-5382.<br />

Send Bio-data with pictures to<br />

Jatt_Sikh2010@yahoo.com<br />

jwt iswK ivrk, 26, inAU Xfrk ivc<br />

afpxf ibjns kr<strong>dy</strong>, ipCoN ijLlf krnfl<br />

<strong>dy</strong> lVky leI grIn kfrz holzr jF<br />

ivjLtr vIjLy ‘qy afeI lVkI dI loV hY.<br />

jfq <strong>df</strong> koeI bMDn nhIN. sMprk<br />

kro:718-600-2325, 917-519-<br />

9453, sonu_virk48@yahoo.com<br />

jwt iswK, suMdr, aYm kfm, 22,<br />

5’5”, sLihrI qy pyNzU sMpqI dI mflk,<br />

lVkI leI amrIkf, kYnyzf jF ieMglYNz<br />

rihM<strong>dy</strong> jwt iswK lVky dI loV hY. sMprk<br />

kro: gurdevsidhu77@yahoo.com<br />

Wanted suitable boy US<br />

Citizen/Green Card/HIB Holder for<br />

jatt sikh girl 5'7", 27.5, M Tech.<br />

Comp. sci, pursuing Masters in<br />

Analytics, contact 704-930-1734<br />

sandhu3200@gmail.com<br />

To Advertise with us<br />

Call: 847-359-0746<br />

Fax:847-705-9388<br />

e-mial:<br />

punjabtimes1@sbcglobal.net<br />

Visit us on the web:<br />

punjabtimesusa.com


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (6)<br />

<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong><br />

Established in 2000<br />

11th Year in Publication<br />

Published every Saturday<br />

by A B Publication Inc.<br />

20451 N Plum Grove Rd.<br />

Palatine, IL 60074-2018<br />

Ph:847-359-0746<br />

Fax:847-705-9388<br />

Editor:<br />

Amolak Singh Jammu<br />

Astt. Editor:<br />

Jaspreet Kaur<br />

Kuljeet Singh<br />

Graphics:<br />

Mandeep Singh<br />

Our Columnists<br />

Ashok Bhaura<br />

Tarlochan Singh Dupalpur<br />

Baljit Basi<br />

Prof. Kulwant S. Romana<br />

California Bureau:<br />

Mandeep Mann<br />

661-889-1927<br />

Shiara Dhindsa<br />

Photographer<br />

661-703-6664<br />

New York<br />

Iqbal S. Jabowalia<br />

917-375-6395<br />

Circulation<br />

Harbhajan Singh<br />

917-856-5229<br />

Jalandhar Bureau:<br />

Jasvir Singh Sheeri<br />

181-325-1889<br />

181-279-1422<br />

Distributed in:<br />

California, Illinois, Indiana, Michigan,<br />

Wisconsin, Ohio, Iowa,<br />

Missisipi, Arkansas, Texas, Nevada,<br />

Virginia, Oregon, Arizona, Georgia,<br />

Florida, Massachusettes, Washington,<br />

Kansas, Minnesota, New York<br />

fwk fwk rwhIN rwhIN prcw prcw mMgvwaux mMgvwaux leI<br />

leI<br />

swlwnw swlwnw cMdw: cMdw: 80 80 80 fwlr,<br />

fwlr,<br />

pMj pMj swl swl leI: leI: 375 375 fwlr<br />

fwlr<br />

not: not: pMjwb pMjwb tweImz tweImz tweImz ivc ivc Cpy<br />

Cpy<br />

lyKW lyKW ivcly ivcly ivcwrW ivcwrW nwl nwl Adwrw<br />

Adwrw<br />

pMjwb pMjwb pMjwb tweImz tweImz dw dw sihmq sihmq hoxw<br />

hoxw<br />

jrUrI jrUrI nhIN nhIN hY[<br />

hY[<br />

pMjwb pMjwb tweImz tweImz ivc ivc Cpy<br />

Cpy<br />

ieSiqhwrW ieSiqhwrW ivc ivc kIqy kIqy gey gey gey dwAivAW<br />

dwAivAW<br />

dI dI jrUrI jrUrI nhIN nhIN ik ik Adwrw Adwrw pMjwb<br />

pMjwb<br />

tweImz tweImz qweId qweId krdw krdw krdw hovy[ hovy[<br />

hovy[<br />

Disclaimer<br />

The views expressed in the<br />

articles published in the columns<br />

of <strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> are that of<br />

their writers, and it is not<br />

implied that <strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong><br />

endorses them.<br />

Sameway <strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong><br />

does not necessarily endorses<br />

the claims made in the<br />

advertisements published in<br />

<strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong>.<br />

All disputes subject to<br />

Chicago jurisdiction.<br />

ksLmIr vfdI iPr ihMsf dI pkV ‘c<br />

bd qoN bdqr huM<strong>dy</strong> jf rhy hn. ies mfmly<br />

nUM isafsI pwDr ‘qy nijwTx leI kyNdrI<br />

gRih mMqrI pI[ icdMbrm nUM ksLmIr<br />

aMdrlIaF sfrIaF iDrF nfl gwlbfq leI<br />

kyNdr vloN hrI JMzI idwqI geI hY.<br />

ijLkrXog hY ik pRDfn mMqrI zf[ mnmohn<br />

isMG aijhI pysLksL pihlF hI kr cuwky<br />

hn, pr ies <strong>dy</strong> koeI sfriQk iswty sfhmxy<br />

nhIN afey. ies qoN ielfvf kyNdr ny nOjvfnF<br />

nUM nOkrIaF muhweIaf krvfAux, afqm<br />

smrpx dI nIqI aqy muafvjLf <strong>dy</strong>x <strong>dy</strong><br />

AupfvF ‘qy vI aml <strong>df</strong> aYlfn kIqf hY.<br />

AuDr muwK mMqrI Aumr abduwlf ny lokF<br />

nUM amn brkrfr rwKx aqy ihMsf nUM sLih<br />

<strong>dy</strong>x vfilaF nUM ijwqx nf <strong>dy</strong>x <strong>df</strong> sMklp<br />

lYx dI apIl kIqI hY.<br />

ihMsf <strong>dy</strong> ies islisly dI sLurUafq<br />

surwiKaf jvfnF vloN kIqI geI golIbfrI<br />

nfl iek ivakqI dI mOq hox nfl hoeI<br />

mMnI jFdI hY. ieh islislf lMGI 11 jUn<br />

nUM sLurU hoieaf sI qy hux qwk 23 mOqF ho<br />

cuwkIaF hn. ijLkrXog hY ik lMGI 9 julfeI<br />

nUM musilm BfeIcfry <strong>dy</strong> iqAuhfr <strong>dy</strong> mw<strong>dy</strong>njLr<br />

sRIngr qy ksLmIr <strong>dy</strong> keI ihwisaF ivcoN<br />

kriPAU htfey jfx <strong>df</strong> Pfie<strong>df</strong> lYNidaF muV<br />

vwzI igxqI ‘c mujfhrfkfrI sVkF ‘qy Auqr<br />

afey sn. mujfhrfkfrIaF dI <strong>puils</strong> nfl<br />

hoeI JVp ipwCoN ielfky ivcoN htfieaf kriPAU<br />

muV lgf idwqf igaf sI.<br />

lMGI 30 julfeI qoN sLurU hoeI qfjLf<br />

ihMsf ipwCy vI mujfhrfkfrIaF dI pQrfE<br />

sfzy nfl dihÈqvfd iÉlfÌ lVfeI ivc<br />

sihXog <strong>dy</strong>vygI.”<br />

ies dOrfn mlyÈIafeI aiDkfrIaF<br />

ny ikhf ik Auh mlyÈIaf ivc kiQq qOr<br />

‘qy Cupy kuJ KfilsqfnI aiqvfdIaF nUM<br />

dbocx leI BfrqI aiDkfrIaF dI rsmI<br />

bynqI dI AuzIk kr rhy hn. <strong>mlysLIaf</strong><br />

<strong>puils</strong> <strong>dy</strong> ieMspYktr jnrl mUsf Éfn ny<br />

BfrqI aiDkfrIaF nfl sihXog krn <strong>df</strong><br />

Brosf idMidaF ikhf, “AunHF (<strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong>)<br />

nUM bfkfie<strong>df</strong> bynqI ByjxI cfhIdI hY qF<br />

ik kfnUMn muqfbk kfrvfeI kIqI jf sky.”<br />

sRI KtVf ny mIzIaf irportF ‘qy<br />

pRqIkrm pRgt kridaF ikhf ik<br />

mlyÈIaf srkfr ny keI KfilsqfnI<br />

bIbI nvdIp kOr (zf[)<br />

sRI sMnI DUV (imsLIgn)<br />

poR joigMdr isMG rm<strong>dy</strong>v<br />

s[ svrnjIq isMG iZloN<br />

s[ amolk isMG gfKl<br />

s[ hridafl isMG idEl<br />

zf[ guridafl isMG bsrfn<br />

hI mMinaf jf irhf hY. jQybMdI hurIaq<br />

(jI) vloN ‘mihsUmf clo’ mfrc <strong>df</strong> sw<strong>df</strong><br />

idwqf igaf sI, ijs ‘c lokF dIaF<br />

srgrmIaF ‘qy rok lgf idwqI geI sI<br />

pr mujfhrfkfrIaF vloN surwiKaf blF<br />

‘qy kIqy gey pQrfE <strong>dy</strong> jvfb ‘c hoeI<br />

golIbfrI ipwCoN do lok mfry gey. mIzIaf<br />

irportF anusfr AuWqrI ksLmIr <strong>dy</strong><br />

bfrfmUlf ijLlHy <strong>dy</strong> sopor ielfky <strong>dy</strong> ipSz<br />

arfmporf ‘c dupihr vyly BIV ‘qy<br />

surwiKaf blF dI kiQq golfbfrI ‘c sLOkq<br />

aihmd copn aqy muhMmd aihsfn gfneI<br />

dI mOq ho geI aqy 7 hor jLKmI ho gey.<br />

irportF anusfr sLuwkrvfr dI nmfjL ipwCoN<br />

lok sVkF ‘qy inkl afey aqy sopor vl<br />

vDx lwgy. AunHF nUM rokx ‘qy hoey pQrfE<br />

ipwCoN surwiKaf blF nUM golI clfAuxI peI<br />

ijs <strong>dy</strong> iswty vjoN ivgVI hflq nUM kfbU<br />

hyT rwKx leI pRsLfsn nUM anMqnfg,<br />

pulvfmf, sLopIaf, bfrfmUlf, sopor,<br />

kupvfVf, hMdvfVf aqy bFdIpur ‘c kriPAU<br />

lfAuxf ipaf.<br />

lMGy aYqvfr nUM hflfq hor ivgV<br />

gey jdoN ihMsk hjUm ny sRIngr <strong>dy</strong><br />

bfhrvfr KirAU Qfxy dI iemfrq nUM awg<br />

lgf idqI, ijs kfrn iemfrq <strong>dy</strong> mfl<br />

Kfny ivc peI ivsPotk smwgrI Pt geI.<br />

ies jLor<strong>df</strong>r Dmfky ivc 4 ivakqI mfry<br />

gey aqy 35 hor jLKmI ho gey. ies qrHF<br />

pFpor ivc mujLfhrfkfrIaF ny pYNQf cOk<br />

ivc bYrIkyz lf ky kOmI rfj mfrg-1 ey<br />

aiqvfdIaF dI AuQy mOjUdgI <strong>df</strong> iekbfl<br />

kIqf hY aqy ienHF <strong>dy</strong> Kfilsqfn ilbryÈn<br />

Pors nfl sbMD hox <strong>df</strong> Èwk hY. AunHF<br />

KuPIaf irportF <strong>dy</strong> afDfr ‘qy Kulfsf kIqf<br />

ik aiqvfdI hrimMdr isMG (45), dljIq<br />

isMG aqy hrpRIq isMG (dovyN vIhivaF<br />

‘c) mlyÈIaf ivc Cupy ho sk<strong>dy</strong> hn. ieh<br />

sfry jxy <strong>pMjfb</strong> <strong>dy</strong> vsnIk hn. cOQy ÈwkI<br />

bfry koeI vyrvy nhIN imly.<br />

ijLkrXog hY ik ies qoN pihlF bIqI<br />

29 julfeI nUM mlyÈIaf <strong>dy</strong> aiqvfd ivroDI<br />

ivÈyÈ dsqy bfry ivBfg <strong>dy</strong> zfierYktr<br />

kimÈnr muhMmd PUËI hfrUn ny ikhf sI,<br />

“mYN ies gwl dI puÈtI kr<strong>df</strong> hF ik iewQy<br />

ky[aYl[ aYP[ <strong>df</strong> koeI awzf nhIN.” AunHF<br />

<strong>pMjfb</strong> tfeImjL <strong>df</strong> afnryrI slfhkfr borz<br />

s[ blivMdr isMG sMDU<br />

s[ hrjIq isMG sfhI<br />

s[ jY<strong>dy</strong>v isMG BwTl<br />

s[ sLmsLyr isMG bopfrfey<br />

s[ jgdIsLr isMG klyr (imlvfkI)<br />

Auqy afvfjfeI bMd kr idwqI aqy iek<br />

qihsIl<strong>df</strong>r <strong>dy</strong> dPqr qy irhfiesL nUM awg<br />

lf idwqI.<br />

smiJaf jf irhf hY ik vfdI <strong>dy</strong> hflfq<br />

ies leI vD ivgVy, ikAuNik <strong>puils</strong> aqy<br />

surwiKaf blF dI kfrvfeI ‘c keI afm<br />

lok mfry gey. mujfhrfkfrIaF ny jfxbuwJ<br />

ky aijhIaF siQqIaF pY<strong>df</strong> kIqIaF ijs<br />

nfl sVkF ‘qy hor ijLaf<strong>df</strong> arfjkqf PYly.<br />

AunHF ny mfry jfx vfly afm lokF <strong>dy</strong> duwK ‘c<br />

sLrIk hox <strong>dy</strong> bhfny AunHF nUM hor BVkfieaf.<br />

aijhy hflfq nfl nijwTidaF hoeI afm lokF<br />

dI mOq nUM surwiKaf blF dI koqfhI <strong>dy</strong> rUp<br />

ivc vyKx <strong>dy</strong> nfl-nfl mnuwKI hwkF dI<br />

AulMGxf vjoN vI vyiKaf jF<strong>df</strong> hY.<br />

isvlIan dI mOq qoN bfad iek vfr<br />

iPr sVkF ‘qy ihMsk ros ivKfvf huM<strong>df</strong> hY<br />

ijs ‘qy kfbU pfAux <strong>dy</strong> aml vjoN nvyN ros<br />

ivKfvy leI afDfr kfiem ho jF<strong>df</strong> hY. vfdI<br />

ivclI amn-kfnUMn dI ivgVI hoeI mOjU<strong>df</strong><br />

hflq leI mCIl <strong>dy</strong> JUTy mukfbly dI khfxI<br />

<strong>dy</strong> pr<strong>df</strong>PfsL hox nUM mMinaf jf irhf hY.<br />

ies sbMD ivc iek krnl koloN kmFz<br />

vfps lY lYx aqy myjr nUM muawql kr<br />

<strong>dy</strong>x nfl POj vloN PrjLI mukfbilaF vflf<br />

dosL kbUl lYx ipCoN afm lokF dI<br />

mujfhrfkfrIaF nfl hmdrdI vD geI<br />

njLr afeI hY. pRDfn mMqrI vloN vI vfdI<br />

‘c mnuwKI aiDkfrF dI AulMGxf sihx nf<br />

krn <strong>dy</strong> aYlfn ipwCoN POj koloN ivsLysL<br />

aiDkfr vfps lY jfx dI mMg krn<br />

ikhf ik aiqvfdIaF dIaF srgrmIaF<br />

‘qy nËr rwKx leI mlyÈIaf dI <strong>puils</strong> ny<br />

hor mulkF dI <strong>puils</strong> nfl pUrf qflmyl<br />

ibTfieaf hoieaf hY.<br />

<strong>mlysLIaf</strong> vloN ieh pRqIkrm kuJ<br />

aKLbfrF ivc <strong>mlysLIaf</strong> ivc ky aYl aYP<br />

<strong>df</strong> awzf hox dIaF KbrF afAux ‘qy<br />

afieaf sI. KLbrF ivc ikhf igaf sI,<br />

“<strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> muqfbk kuaflflMpur ivc<br />

KLfilsqfn ilbrysLn Pors <strong>dy</strong> Gwto-Gwt<br />

cfr mYNbr luky hoey hn. ieh jfxkfrI<br />

pitaflf ijLlHy ivcoN igRPqfr Kfilsqfn<br />

ilbrysLn Pors <strong>dy</strong> iek KfVkU qoN puCigwC <strong>dy</strong><br />

afDfr ‘qy hfsl hoeI dwsI jFdI hY. KuPIaf<br />

irportF muqfbk igRPqfr kIqf igaf<br />

nOjvfn <strong>pMjfb</strong> ivc keI QfvF ‘qy bMb rwKx<br />

dIaF GtnfvF qoN bfad <strong>mlysLIaf</strong> clf igaf<br />

sI aqy AuQy iek sfl qwk irhf.”<br />

pr <strong>mlysLIaf</strong> dI <strong>puils</strong> ny <strong>pMjfb</strong><br />

<strong>puils</strong> <strong>dy</strong> Aus <strong>df</strong>avy nUM Kfrj kr idwqf<br />

sI ik Kfilsqfn ilbrysLn Pors<br />

kuaflflMpr nUM afDfr bxf ky afpxIaF<br />

gqIivDIaF clfAuNdI hY. <strong>mlysLIaf</strong> <strong>puils</strong><br />

<strong>dy</strong> iek Auc aiDkfrI ny ikhf sI ik <strong>pMjfb</strong><br />

<strong>puils</strong> <strong>dy</strong> <strong>df</strong>avy ivc rwqI Br vI scfeI<br />

nhIN aqy nf hI <strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> ny afpxy<br />

<strong>df</strong>avy <strong>dy</strong> smrQn ivc koeI sbUq idwqf<br />

hY. ies dOrfn hI bIqI 30 julfeI nUM<br />

<strong>mlysLIaf</strong> <strong>dy</strong> gRih mSqrI ny vI ikhf ik<br />

jLrUrI nhIN KLfilsqfn ilbrysLn PLors <strong>dy</strong><br />

KfVkU AunHF <strong>dy</strong> <strong>dy</strong>sL ‘c hox. gRih mMqrI<br />

ihsLmUdIn husYnI ny ikhf sI, ‘‘asIN<br />

vfilaF <strong>dy</strong> hONsly bulMd hoey, ijs <strong>dy</strong> iswty<br />

vjoN ihMsk GtnfvF <strong>df</strong> islislf rukruk<br />

ky cl<strong>df</strong> af irhf hY.<br />

jMmU-ksLmIr <strong>dy</strong> muwK mMqrI Aumr<br />

abduwlf vloN ipCly idnIN bulfeI srb<br />

pfrtI mIitMg <strong>df</strong> pIpljL zYmokryitk<br />

pfrtI dI agvfeI krn vflI mihbUbf<br />

muPqI vloN kIqf bfeIkft vfdI ‘c amn<br />

leI koeI sMkyq nhIN mMinaf jf irhf. qfjLf<br />

ihMsf ipwCoN Aumr abduwlf ny iswDf lokF<br />

nUM sihXog <strong>dy</strong>x <strong>df</strong> sw<strong>df</strong> idwqf hY. AunHF<br />

ikhf ik Auh amn dI Kfqr ‘iek kdm<br />

puwtx’ aqy Auh ‘ds kdm’ qurn leI<br />

iqafr hn. muwK mMqrI ny idRVfieaf ik<br />

vfdI ivc jo lok mOqF-kqlF <strong>df</strong> islislf<br />

rukx nhIN <strong>dy</strong>xf cfhuM<strong>dy</strong>, mYN AunHF nUM ijwqx<br />

nhIN <strong>dy</strong>xf cfhuM<strong>df</strong>. ienHF ansrF nUM BFj<br />

<strong>dy</strong>x leI AunHF ny lokF qoN sihXog mMigaf<br />

hY. AunHF ieh vI icqfvnI idwqI ik jy<br />

ksLmIr dI pUrI vfdI ‘c iehI siQqI jfrI<br />

rhI qF sfzy bwcy pwCV jfxgy aqy nOjvfnF<br />

<strong>df</strong> BivwK DuMdlf bx jfvygf.<br />

AuDr ksLmIr vfdI ‘c ihMsf ivc afey<br />

Aubfl leI kuJ rfjsI itwpxIkfr kyNdr aqy<br />

rfj srkfr dohF nUM ijLMmyvfr Tihrf rhy<br />

hn. AunHF <strong>df</strong> mMnxf hY ik ksLmIr ‘c ihMsf<br />

BVkfAux <strong>df</strong> kMm srhwdoN pfr <strong>dy</strong> sMgTnF<br />

vloN huM<strong>df</strong> hY. ieh gwl vI iDafn <strong>dy</strong>x vflI<br />

hY ik kuJ sflF qoN amrnfQ Xfqrf smyN hI<br />

ksLmIr ‘c gVbVI pY<strong>df</strong> krn dI koisLsL<br />

kIqI jFdI hY.<br />

<strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> <strong>df</strong> <strong>mlysLIaf</strong> <strong>`c</strong> <strong>KfVkUaF</strong> <strong>dy</strong> awzy hox <strong>df</strong> <strong>df</strong>avf<br />

mlyÈIaf vloN BfrqIaF leI<br />

‘phuMc vIËf pRxflI` rwd<br />

kuaflflMpr: mlyÈIaf ivc 40<br />

hËfr BfrqIaF <strong>dy</strong> lfpqf hox aqy AunHF<br />

‘qy mlyÈIafeI vIËy dI durvrqoN krn <strong>df</strong><br />

doÈ lgfAuNidaF bIqI 3 agsq nUM iewQoN<br />

dI srkfr ny phuMc vIËf pRxflI (vIEeyvIËf<br />

afn arfeIvl) rwd kr idwqI hY.<br />

mlyÈIaf srkfr dI ies kfrvfeI nfl<br />

Bfrq ƒ vwzf Jtkf lwigaf hY. dwsxf<br />

bx<strong>df</strong> hY ik mlyÈIaf vloN 8 dwKxI<br />

eyÈIafeI <strong>dy</strong>ÈF qy cIn <strong>dy</strong> lokF ƒ phuMc<br />

vIËf pRxflI dI shUlq idwqI geI sI.<br />

iËkrXog hY ik mlyÈIaf srkfr<br />

vloN pR<strong>df</strong>n kIqI geI ies shUlq qihq<br />

ibnF vIËy qoN mlyÈIaf phuMcy ivakqI ƒ<br />

AuQy hI vIËf idwqf jf sk<strong>df</strong> hY. ies PYsly<br />

sbMDI jfxkfrI idMidaF mlyÈIaf <strong>dy</strong> izptI<br />

pRDfn mMqrI muhfeIdIn XfÈIn ny ikhf<br />

ik srkfr vloN idwqI geI shUlq dI<br />

BfrqIaF vloN byhwd durvrqoN kIqI jf rhI<br />

hY qy iesy kfrn asIN PYslf ilaf hY ik<br />

iÌlhfl ieh shUlq Bfrq ƒ <strong>dy</strong>xI bMd<br />

kr idwqI jfvy.<br />

<strong>mlysLIaf</strong> ivc sfrIaF aiqvfdI jQybMdIaF<br />

‘qy njLr rwK<strong>dy</strong> hF. ies bfry asINN BfrqI<br />

aiDkfrIaF aqy ieStrpol qoN jLrUrI<br />

jfxkfrI dI AuzIk kr rhy hF.’’ AuunHF<br />

ikhf, ‘‘<strong>mlysLIaf</strong> afvfjfeI <strong>df</strong> rfh ho<br />

sk<strong>df</strong> hY aqy sMBfivq qOr ‘qy mSijLl vI,<br />

pr mYN ies smyN koeI vyrvf <strong>dy</strong>x dI siQqI<br />

ivc nhIN hF.’’<br />

ies <strong>dy</strong> nfl hI <strong>mlysLIaf</strong> dI<br />

gurdvfrf kONsl <strong>dy</strong> pRDfn hrcrn isSG<br />

ny ikhf sI ik <strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> <strong>mlysLIaf</strong> ivc<br />

<strong>KfVkUaF</strong> dI mOjUdgI bfry sbUq pysL kry<br />

ikAuNik AunHF nUM aijhf lg<strong>df</strong> hY ik Aus<br />

<strong>dy</strong> <strong>df</strong>avy nfl iswKF aqy <strong>dy</strong>sL <strong>dy</strong> aks nUM<br />

nuksfn phuMc sk<strong>df</strong> hY. AunHF ikhf ik<br />

kONsl nUM ies gwl <strong>df</strong> Brosf hY ik koeI<br />

jQybMdI ieQoN gqIivDIaF nhIN clf rhI.<br />

pfiksqfn <strong>dy</strong> isMD sUby<br />

‘c ihMsf, 46 mOqF<br />

krfcI:pfiksqfn <strong>dy</strong> isMD sUby ivc<br />

swqfDfrI pfrtI muqfih<strong>df</strong> kOmI mUvmYNt<br />

(aYm ikAU aYm) <strong>dy</strong> iek ivDfiek dI<br />

hwiqaf qoN bfad somvfr rfq krfcI qy<br />

nyVly ielfikaF ‘c BVky dMigaF dOrfn<br />

46 ivakqIaF dI mOq ho geI aqy 123<br />

ËÉmI ho gey. aiDkfrIaF ny dwisaf ik<br />

<strong>dy</strong>r rfq motrsfeIkl svfr kuJ<br />

axpCfqy bMdUkDfrIaF ny aYmikAUaYm <strong>dy</strong><br />

sInIar afgU qy ivDfiek seIad rËf<br />

hYdr qy AunHF <strong>dy</strong> surwiKaf gfrz aqy iek<br />

pfrtI vrkr dI hwiqaf kr idwqI.<br />

s[ drsLn isMG drV<br />

s[ rfijMdr isMG bYNs<br />

s[ mndIp isMG BUrf<br />

sRI guirMdr isMG igwl<br />

s[ gurmIq isMG Kflsf (kYlyPornIaf)


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (7)<br />

iqrCI njLr<br />

jsvMq isMG sLfd, stfktn<br />

Pon:209-992-7185<br />

*idwlI ivc mMgiqaF dI iek<br />

idn dI kmfeI iek kroV 36<br />

lwK rupey<br />

-ieh qF pRfeIvyt mMgiqaF <strong>df</strong><br />

lyKf-joKf aY BfeI, srkfrI mMgiqaF<br />

dI kmfeI ies qoN alwg aY.<br />

*<strong>pMjfb</strong> ivc grIbF dI igxqI<br />

sB nfloN Gwt<br />

-prvfsI <strong>pMjfb</strong>IaF dI imhr<br />

sdkf.<br />

*sfnUM mihMgf ipaf amrIkfiek<br />

lyK<br />

-Bfrq jfxf vI ikhVf ssqf.<br />

pfsport qy vIijLaF <strong>dy</strong> ryt vI<br />

asmfn CUhx zhy aY.<br />

*<strong>pMjfb</strong> dI DrqI, pfxI qy hvf<br />

hoey plIq. srkfr kuJ nhIN<br />

kr rhI.<br />

-srkfr ivkfs kfrjF ‘c ibjLI<br />

hY jI.<br />

*iek mr rhI siBaqf hY<br />

<strong>pMjfb</strong>-iek Koj<br />

-pr gfiek <strong>pMjfb</strong>IaF dI PokI bwly<br />

bwly krvf ky lwKF rupey hfly vI<br />

btorI jF<strong>dy</strong> aY.<br />

*isLkMjf swjx kumfr ‘qy,<br />

qklIP srnf nUM ikAuN hoeI-<br />

PUlkf<br />

- iswDI jhI gwl aY, stfP mYNbr<br />

ju hoey.<br />

*skOc kmytI ny inXmF nUM<br />

axgOlf krky kIqI skOtlYNz<br />

dI sYr<br />

-CutqI nhIN hY jLfilm Xy mUMh sy<br />

lgI hUeI.<br />

www.punjabtimesusa.com<br />

mihMgfeI <strong>dy</strong> muw<strong>dy</strong> ‘qy sMsd <strong>`c</strong> ivroDI iDr <strong>dy</strong> srkfr ‘qy iqwKy hmly<br />

nvIN idwlI : ipCly hÌqy mihMgfeI<br />

‘qy voitMg vfly inXm qihq bihs<br />

krvfAux dI mMg krn vflI ivroDI iDr<br />

ny bIqy idnIN ies sbMDI hoey smJOqy vfly<br />

PfrmUly qihq bIqI 3 agsq nUM ies<br />

muw<strong>dy</strong> ‘qy bihs ÈurU kIqI. bihs dOrfn<br />

ivroDI iDr ny ijwQy srkfr ƒ afm jnqf<br />

pRqI sMvydnhIx krfr idwqf, AuQy ikhf<br />

ik ‘kuMBkrnI nINd’ sON rhI srkfr ƒ<br />

jfg ky jnqf dIaF vDdIaF pRyÈfnIaF dUr<br />

krn dI idÈf ivc qurMq kdm cuwkxf<br />

cfhI<strong>df</strong> hY. mihMgfeI bfry bihs dI<br />

ÈurUafq kridaF Bfjpf afgU suÈmf<br />

svrfj ny ikhf ik afm afdmI <strong>df</strong> nF lY<br />

ky swqf ivc afeI kFgrs rfj hwQ ivc<br />

afAuNidaF hI afm afdmI ƒ Buwl geI qy<br />

Aus ‘qy mihMgfeI <strong>df</strong> kihr vrfAuxf ÈurU<br />

kr idwqf. AunHF ikhf ik ieh kyNdr srkfr<br />

<strong>df</strong> afm afdmI nfl kIqf igaf sB qoN<br />

vwzf ivÈvfsGfq sI.<br />

nvIN idwlI: smfj <strong>`c</strong> hmysLF qoN<br />

hI dosqF nUM ijLMdgI ‘c aihm jgHf idwqI<br />

geI hY. hux amrIkf ‘c hoeI Koj qoN ieh<br />

gwl sfhmxy afeI hY jy qusIN dosqF aqy<br />

cMgy guaFZIaF kol rihM<strong>dy</strong> ho qF ijAUx <strong>dy</strong><br />

afsfr 50 PIsdI vD jF<strong>dy</strong> hn.<br />

nqIijaF muqfbk Gwt dosq hoxf<br />

ishq leI Enf hI nuksfn<strong>df</strong>iek hY, ijMnf<br />

ik sLrfbI hoxf jF idn ‘c 15 isgrtF<br />

pIxf. Koj bfry mMnIey qF dUsiraF <strong>df</strong><br />

iKafl rwKxf asl ‘c sfnUM afpxf vI<br />

vDIaf qrIky nfl iDafn rwKxf isKfAuN<strong>df</strong><br />

hY. birghYm XMg XUnIvristI tIm ny 150<br />

vwK-vwK aiDaYnF rfhIN aMkVf kwiZaf<br />

aqy ies nqIjy ‘qy phuMcI. ieh aiDaYn<br />

sRImqI svrfj ny ikhf ik ies qoN<br />

pihlF vI keI vfr srkfr mihMgfeI<br />

GtfAux <strong>dy</strong> <strong>df</strong>avy kr cuwkI hY, pr ajy<br />

qwk ies <strong>df</strong> koeI Tos nqIjf nhIN<br />

ishqmMd rihx leI cMgy dosqF dI igxqI vDy<br />

sosLl nYwtvrkF aqy lokF <strong>dy</strong> ijAuN<strong>dy</strong> rihx<br />

<strong>dy</strong> afDfr nfl juiVaf hoieaf sI. Kojkrqf<br />

jUlIan <strong>df</strong> kihxf hY ik dosq,<br />

sih-krmcfrI (kulIg) aqy pirvfr keI<br />

qrIikaF nfl sfzI ishq aqy ijLMdgI ‘qy<br />

cMgf pRBfv pfAuN<strong>dy</strong> hn. jdoN asIN dUsry<br />

lokF nfl juVy huM<strong>dy</strong> hF aqy AunHF pRqI<br />

ijLMmyvfrI mihsUs kr<strong>dy</strong> hF qF iehI Bfvnf<br />

sfnUM afpxf iKafl rwKx leI vI pRyirq<br />

krdI hY aqy asIN ijLMdgI ‘c Gwt Kqrf<br />

muwl lYN<strong>dy</strong> hF. Koj qihq 7 sflF dOrfn<br />

keI tfpUaF ‘c vwK-vwK ipwTBUmI aqy<br />

Aumr <strong>dy</strong> iqMn lwK lokF <strong>df</strong> aiDaYn kIqf<br />

igaf, ijnHF lokF <strong>df</strong> smfijk qfxf-bfxf<br />

ijLaf<strong>df</strong> mjLbUq sI, AunHF dI ishq cMgI<br />

inkilaf. AunHF ikhf ik kyNdr srkfr<br />

rMgfrfjn kmytI, cqrvydI kmytI qy hux<br />

pfrs kmytI ibTf ky ienHF kmytIaF <strong>dy</strong><br />

mwkV jfl ivc Ps geI hY qy ieh<br />

aqy lMmI Aumr <strong>df</strong> pqf lwgf. iekwly rihx<br />

vfly lokF <strong>dy</strong> mukfbly aijhy lokF <strong>dy</strong> ijAuN<strong>dy</strong><br />

rihx dI sMBfvnf zyZ guxf ijLaf<strong>df</strong> hY.<br />

Koj krqf itmQI anusfr afDuink qknIk<br />

kfrn kuJ lok ieh mMnx lwgy hn ik<br />

afhmxy-sfhmxy iml bYT ky sMprk<br />

krnf hux jLrUrI nhIN hY.<br />

soD tIm <strong>df</strong> kihxf hY ik smfijk<br />

afDfr guMm ho jfx nfl sfzy ijAuN<strong>df</strong> rihx<br />

<strong>dy</strong> afsfr Gwt ho jF<strong>dy</strong> hn. TIk Ausy qrHF<br />

ijvyN motfpy nfl Aumr Gwt ho skdI hY jF<br />

k<strong>dy</strong>-k<strong>dy</strong> iesqoN vI mfVf asr pYN<strong>df</strong> hY. Koj<br />

‘c cOks kIqf igaf hY ik awj dI afDuink<br />

ijLMdgI ‘c smfjk qfxf-bfxf Krfb huM<strong>df</strong><br />

jf irhf hY. lokF nUM afpxy kYrIar, pirvfr<br />

aqy kMm ‘c qflmyl musLkl ho irhf hY.<br />

iejLhfr aflm hux akflI afgU bixaf<br />

mfnsf:sLRomxI akflI dl <strong>dy</strong> kuJ pihlI kqfr<br />

<strong>dy</strong> nyqfvF vloN 1984 qoN 1995 qk <strong>dy</strong> smyN dOrfn<br />

pSjfb ivc iswKF dI nslkusLI krn ‘c mohrI BUimkf<br />

inBfAux vfly sfbkf afeI[pI[aYs[ aPsrF nUM<br />

rfjnIqI ‘c sQfpq krn <strong>dy</strong> jo Xqn kIqy jfx lwgy<br />

hn, AunHF <strong>df</strong> muw<strong>df</strong> grmfAux lwgf hY.<br />

ies sbMDI sLRomxI akflI dl (aMimRqsr) <strong>dy</strong><br />

jnrl skwqr gursyvk isMG jvfhrky ny dwisaf<br />

ik 1985 qoN bfad pSjfb <strong>dy</strong> iswK nOjvfnF <strong>df</strong><br />

kqlyafm krn leI iek <strong>puils</strong> aPsr vloN kfiem<br />

kIqI geI aKOqI aflm sYnf (kflIaf ibwlIaF) ny<br />

lwKF byksUr nOjvfnF nUM kql kr ky Kpf idwqf. ies<br />

sYnf <strong>dy</strong> muKI rih cuwky iek sfbkf afeI[pI[aYs[<br />

aPsr iejLhfr aflm nUM hux ijLlHf sMgrUr <strong>dy</strong><br />

mlyrkotlf hlky qoN iek pihlI kqfr <strong>dy</strong> akflI<br />

afgU vjoN hlkf ieMcfrj inXukq krvf idwqf igaf<br />

<strong>pMjfb</strong>x dI rsoeI<br />

iKwcy ies dI KusLboeI<br />

kmytIaF afm ivakqIaF dIaF<br />

smwisafvF ivc vfDf krn vflIaF<br />

isPfrÈF hI kr rhIaF hn. suÈmf ny doÈ<br />

lgfieaf ik kyNdrI ivwq mMqrI ny pYtrolzIËl<br />

dIaF kImqF vDf ky qyl kMpnIaF<br />

<strong>df</strong> nhIN, sgoN srkfr <strong>df</strong> ivwqI Gftf pUrn<br />

<strong>df</strong> Xqn kIqf hY, ikAuNik kMpnIaF qF<br />

pihlF hI arbF rupey <strong>df</strong> lfB kmf rhIaF<br />

hn. suÈmf ny dlIl idwqI ik iek pfsy<br />

qF go<strong>df</strong>mF ivc lwKF tn anfj sV irhf,<br />

dUjy pfsy sUibaF ƒ pYsy a<strong>df</strong> krky vI<br />

ieh anfj nhIN idwqf jf irhf. AunHF ikhf<br />

ik mihMgfeI awj isrÌ ivroDI iDr dI<br />

nhIN, sgoN srkfr dI vI vwzI smwisaf<br />

bxI hoeI hY. ieh gwl dUjI hY ik quhfzy<br />

hmfieqI ajy KuwlH ky nhIN bol rhy.<br />

bihs dOrfn spf afgU mulfiem<br />

isMG Xfdv, jnqf dl (XU) <strong>dy</strong> Èrd Xfdv<br />

qy rfÈtrI jnqf dl <strong>dy</strong> afgU lflU pRsfd<br />

Xfdv ny vI srkfr ƒ cMgy rgVy lfey.<br />

mulfiem isMG ny ikhf ik pRDfn mMqrI qy<br />

AunHF <strong>dy</strong> kYbint sihXogIaF vloN mihMgfeI<br />

vDx bfry idwqy jf rhy ibafn byhwd<br />

mMdBfgy hn. AunHF iËkr kIqf ik ipCly<br />

smyN qoN ienHF ahu<strong>dy</strong><strong>df</strong>rF vloN mihMgfeI<br />

rokx leI iek vI ibafn nhIN idwqf igaf.<br />

AunHF ikhf ik ieh mihMgfeI isrÌ kuJ<br />

lokF ƒ lfB <strong>dy</strong>x leI hY. bihs dOrfn<br />

mËfkIaf aM<strong>df</strong>Ë ivc AunHF ieh vI ikhf ik<br />

asIN quhfƒ kdoN qwk bcfvFgy. iesy qrHF<br />

bihs ivc ihwsf lYNidaF Èrd Xfdv ny ikhf<br />

ik <strong>dy</strong>È <strong>dy</strong> lok mihMgfeI dI mfr hyT afey<br />

hoey hn, pr srkfr keI hËfr kroV<br />

rupieaf rfÈtrmMzl KyzF ‘qy Krc rhI hY.<br />

bspf vloN hMgfmf::::: anusUicq<br />

jfqI-jnjfqI dI BlfeI leI rwKy 750<br />

kroV rupey dI rfÈI kiQq rfÈtrmMzl<br />

KyzF ‘c vrqx <strong>dy</strong> muw<strong>dy</strong> ƒ lY ky bspf <strong>dy</strong><br />

sMsd mYNbrF ny bIqI 3 agsq nUM lok<br />

sBf qy rfj sBf ‘c kfÌI hMgfmf kIqf.<br />

hY. ieh iswK kOm <strong>dy</strong> jLKmF ‘qy lUx iCVkx vflI gwl<br />

hY. AunHF ikhf ik Auh ies mfmly nUM akfl qKq<br />

sfihb <strong>dy</strong> ‘jQy<strong>df</strong>r’ kol lY ky jfxgy qF ik iswKF dI<br />

nuslkusLI krn vfly aPsr dI mdd krn vfly<br />

akflI afgUaF ivruD kfrvfeI ho sky.<br />

jvfhrky ny ikhf ik awj sfry sMgrUr ijLlHy <strong>dy</strong><br />

AunHF iswK pirvfrF nUM afpxy Coty-Coty inwjI kMm<br />

krvfAux leI AunHF aPsrF awgy pysL hoxf pY irhf<br />

hY ijnHF ny 15 sfl pihlF AunHF <strong>dy</strong> GrF ivcoN pirvfrk<br />

mYNbrF nUM cuwk ky ibnF iksy kfrn idn-idhfVy kql<br />

kr ky qy axpCfqy kih ky sLmsLfnGftF ivc sfV<br />

idwqf.<br />

jvfhrky ny iswK jQybMdIaF nUM apIl kIqI ik<br />

Auh mlyrtoklf hlky ivc bfdl dl vloN inXukq<br />

kIqy gey sfbkf afeI[pI[aYs[ aPsr <strong>df</strong> ivroD krn<br />

leI akfl qKq sfihb qwk phuMc krn.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (8)<br />

zyrf rfDf svfmI ibafs muKI dI hwiqaf dI koisLsL asPl<br />

jlMDr : zyrf rfDf svfmI ibafs <strong>dy</strong> muKI bfbf guirMdr isMG<br />

dI hwiqaf dI koisLsL bIqI 28 julfeI nUM ivafnf<br />

(afstrIaf) <strong>puils</strong> vloN asPl bxf idwqI geI aqy<br />

ivsPotk smwgrI lY ky phuMcy 4 sLwkI ivakqIaF nUM<br />

igRPqfr kr ilaf igaf.<br />

ivafnf qoN imlI jfxkfrI anusfr bfbf guirMdr<br />

isMG ivafnf ivc iek siqsMg hfl ivc pRvcn krn<br />

jf rhy sn. ivafnf <strong>puils</strong> nUM sLwkI lokF <strong>dy</strong> phuMcx dI<br />

pihlF qoN hI sUcnf iml geI sI ijs kfrn <strong>puils</strong> ny<br />

cfroN pfsy afpxf jfl ivCf idwqf. Xfd rhy ivafnf<br />

ivc ies qoN pihlF zyrf swcKMz bwlF <strong>dy</strong> sMq rfmfnMd<br />

‘qy hmlf krky AunHF dI hwiqaf kr idwqI geI sI jd<br />

ik sMq inrjMn <strong>df</strong>s hmly ivc jLKmI ho gey sn.<br />

Aus hfdsy qoN bfad ivafnf <strong>puils</strong> siqsMg pRogrfmF<br />

nUM lY ky alrt ho geI hY.<br />

ivafnf <strong>puils</strong> ny siqsMg hfl <strong>dy</strong> afly-duafly<br />

surwiKaf pRbMDF nUM mjLbUq kr<strong>dy</strong> hoey AuQy <strong>puils</strong> mulfjLmF dI izAUtI<br />

lgf idwqI sI. pfrikMg vflI QF ‘qy <strong>puils</strong> ny sLwkI ivakqIaF nUM<br />

bYTy vyiKaf. <strong>puils</strong> nUM AunHF ‘qy sLwk hoieaf qF <strong>puils</strong> ny AunHF nUM<br />

puwCigwC leI ihrfsq ‘c lY ilaf. dwisaf jF<strong>df</strong> hY ik ivafnf<br />

<strong>puils</strong> vloN kIqI geI puwCigwC ‘qy Aukq sLwkI ivakqIaF ny dwisaf<br />

ik AunHF <strong>dy</strong> 2 sfQI siqsMg hfl <strong>dy</strong> aMdr vI bYTy hoey hn. <strong>puils</strong> ny<br />

qurMq Pon ‘qy dUjI tIm nUM ies dI sUcnf idwqI aqy tIm <strong>dy</strong> mYNbrF ny<br />

siqsMg hfl ‘c jf ky AuQy bYTy 2 hor ivakqIaF nUM vI ihrfsq ‘c<br />

lY ilaf.<br />

jdik bIqI 31 julfeI nUM igRPqfr kIqy gey ienHF 4 muljLmF<br />

‘coN 2 nUM a<strong>df</strong>lq vloN jLmfnq ‘qy irhfa kIqf igaf pr irhfa<br />

huM<strong>dy</strong> hI AunHF nUM a<strong>df</strong>lq <strong>dy</strong> bfhr iPr qoN igRPqfr kr ilaf igaf.<br />

ivafnf <strong>puils</strong> vloN igRPqfr kIqy gey 4 muljLmF ‘coN iek<br />

jrmnI, iek spyn aqy 2 afstrIaf <strong>dy</strong> rihx vfly hn. ivafnf<br />

dIaF aKbfrF ivc Cipaf hY ik ivafnf <strong>puils</strong> ny 2 muljLmF dI<br />

jLmfnq dI arjLI jwj vloN pRvfn krn qoN bfad qurMq iek nvIN<br />

arjLI jwj nUM idwqI. ijs ‘c ikhf igaf ik Aukq dovyN ivakqI<br />

afstrIaf Cwz ky dOV gey qF AunHF nUM ikQoN lwiBaf jfvygf. aKbfrF<br />

ny ieh vI iliKaf hY ik ies vyly cfroN muljLm <strong>puils</strong> dI pkV ‘c<br />

hn aqy ivafnf <strong>puils</strong> AunHF qoN rfDf svfmI muKI dI hwiqaf dI<br />

sfijLs rcx <strong>dy</strong> sMbMD ivc hor puwCigwC kr rhI hY. Aukq dohF<br />

muljLmF ny afstrIaf ivc ipCly kuJ smyN qoN pnfh leI hoeI<br />

hY. igRPqfr cfroN muljLm Kfilsqfn ijLMdbfd Pors<br />

nfl sMbMD rwK<strong>dy</strong> hn, ijs dI pusLtI ivafnf <strong>puils</strong><br />

pihlF hI kr cuwkI hY.<br />

dUjy pfsy bIqI 30 julfeI nUM rfDf suafmI<br />

siqsMg ibafs zyry ny afpxy ibafn ivc zyrf<br />

muKI bfbf guirMdr isMG `qy ivafnf ivc iksy qrHF<br />

<strong>dy</strong> hmly jF hmly dI Xojnf dI koeI jfxkfrI zyry<br />

kol nf hox dI gwl khI geI hY. ieh ibafn zyry<br />

<strong>dy</strong> kfrjkfrI skwqr s: jI[aYs[ syKoN aqy zyry dI<br />

surwiKaf <strong>dy</strong> muKI sRI afr[ky[ bydI ny idwqf. s:<br />

jI[aYs[ syKoN aqy sRI bydI ny dwisaf ik AunHF kol<br />

vI AuhI jfxkfrI hY, jo mIzIaf kol hY aqy AunHF<br />

kol afstrIaf qoN imlI koeI vfDU jfxkfrI nhIN<br />

hY. AunHF ikhf ik zyrf muKI TIk Tfk hn aqy iksy<br />

qrHF dI koeI smwisaf nhIN hY. zyry ivc bfbf<br />

guirMdr isMG iZwloN dI aqy zyry dI surwiKaf bfry puwiCaF sRI<br />

bydI ny dwisaf ik bfbf guirMdr isMG iZwloN nUM srkfr vloN<br />

‘jLYz’ sLRyxI dI surwiKaf imlI hoeI hY aqy ies qoN ielfvf AunHF<br />

dI surwiKaf leI zyry dI afpxI ivvsQf vI hY ijs ivc zyry <strong>dy</strong><br />

vlMtIar sLfiml huM<strong>dy</strong> hn. pqf lwgf hY ik zyrf muKI afpxf<br />

iv<strong>dy</strong>sL dOrf jfrI rwKxgy aqy AunHF <strong>dy</strong> sqMbr ivc vfps muVn<br />

dI Xojnf hY.<br />

AuDr ies Gtnf qoN bfad pSjfb <strong>puils</strong> <strong>dy</strong> zI[jI[pI[,<br />

pI[aYs[ igwl ny sUby <strong>dy</strong> ieMtYlIjYNs ivMg aqy <strong>puils</strong> aiDkfrIaF<br />

nUM cOks kr idwqf hY. Auc <strong>puils</strong> aiDkfrIaF qoN pqf lwgf hY<br />

ik igwl ny ies sbMD ‘c <strong>puils</strong> aiDkfrIaF nfl msLvry vI<br />

kIqy hn. zyrf ibafs <strong>dy</strong> afly-duafly surwiKaf Gyrf mjLbUq<br />

kIqf jf irhf hY. dwisaf jF<strong>df</strong> hY ik ieMtYlIjYNs eyjMsIaF ny vI<br />

ivafnf ‘c afpxy sMprk sUqrF rfhIN Aukq Gtnf bfry jfxkfrI<br />

jutf leI hY. ivafnf <strong>dy</strong> soimaF ny ivMg <strong>dy</strong> aiDkfrIaF kol<br />

Aukq Gtnf dI pusLtI kr idwqI hY. pSjfb <strong>puils</strong> Aukq kFz nUM<br />

lY ky iksy vI iksm dI koqfhI nhIN vrqxf cfhuMdI. vwK-vwK<br />

ijLilHaF ‘c zyrf ibafs <strong>dy</strong> siqsMg GrF dI surwiKaf vl vI<br />

iDafn <strong>dy</strong>x leI ijLlHf <strong>puils</strong> muKIaF nUM ikhf igaf hY ikAuNik<br />

koeI vI sLrfrqI ansr Aukq Gtnf dI afV ‘c sLrfrq kr<br />

sk<strong>df</strong> hY.<br />

amrIkf dOry bfdl <strong>dy</strong>, pr boJ <strong>pMjfb</strong> KjLfny `qy<br />

cMzIgVH:<strong>pMjfb</strong> <strong>dy</strong> muwK mMqrI pRkfÈ<br />

isMG bfdl <strong>dy</strong><br />

hflIaf amrIkf<br />

dOirafˆ dOrfn<br />

iv<strong>dy</strong>ÈI srkfr vloˆ<br />

surwiKaf CqrI nf<br />

<strong>dy</strong>x kfrn rfj<br />

srkfr nUM iv<strong>dy</strong>ÈI<br />

mulk ivc afpxy<br />

Krc ‘qy surwiKaf<br />

<strong>dy</strong> ieMqËfm krny pey. muwK mMqrI dI jfn<br />

nUM aiqvfdIafˆ qoˆ Éqrf hox kfrn Bfrq<br />

ivc ‘ËYz plws’ surwiKaf CqrI imly hox<br />

krky iv<strong>dy</strong>ÈI DrqI ‘qy AunHfˆ <strong>df</strong> ibnfˆ<br />

surwiKaf qoˆ ivcrnf rfj dI pulIs aqy<br />

KuPIaf eyjMsIafˆ leI icMqf <strong>df</strong> ivÈf bixaf<br />

irhf hY. muwK mMqrI pRkfÈ isMG bfdl<br />

cflU mflI sfl dOrfn amrIkf <strong>dy</strong> dOry ‘qy<br />

iqMn vfrI jf cuwky hn. amrIkf ivc AunHfˆ<br />

dI pqnI sRImqI suirMdr kOr bfdl ielfj<br />

aDIn sn. ienHfˆ iqMnfˆ dOirafˆ dOrfn sRI<br />

bfdl 45 idn <strong>dy</strong> krIb iv<strong>dy</strong>È rhy hn.<br />

rfj srkfr <strong>df</strong> mMnxf hY ik <strong>pMjfb</strong><br />

qoˆ surwiKaf gfrd <strong>df</strong> Byjxf iksy qrHfˆ<br />

sMBv nhI huM<strong>df</strong>, iesy krky muwK mMqrI dI<br />

surwiKaf leI amrIkf siQq BfrqI<br />

sPfrqKfny <strong>dy</strong> aiDkfrIafˆ rfhIˆ iliKaf<br />

igaf sI. rfj dIafˆ KuPIaf eyjMsIafˆ dI<br />

ieh vI dlIl sI ik <strong>pMjfb</strong> ivwc dihÈq<br />

<strong>df</strong> mfhOl bxfeI rwKx vflIafˆ keI<br />

aiqvfdI jQybMdIafˆ <strong>dy</strong> kfrkuMn jfˆ afgU<br />

XUrpI mulkfˆ ijnHfˆ ivc amrIkf vI Èfml<br />

hY, srgrm hn.<br />

ies leI surwiKaf pwK qoˆ pRkfÈ isMG<br />

bfdl nUM srkfr vloˆ surwiKaf pRbMD kIqy<br />

jfxy ËrUrI hn. Auc sUqrfˆ <strong>df</strong> dwsxf hY<br />

ik amrIkf srkfr Bfrq <strong>dy</strong> rfÈtrpqI,<br />

Aup rfÈtrpqI, pRDfn mMqrI afid kuJ<br />

itwpf kql kys <strong>`c</strong> imMkl bjfj igRÌqfr<br />

cMzIgVH:<strong>puils</strong> ny bIqI 28 julfeI<br />

nUM mukqsr <strong>dy</strong> XUQ akflI dl <strong>dy</strong> nyqf<br />

iqRpqdIp isMG syKoˆ AurÌ itwpf <strong>dy</strong> kql<br />

kys <strong>dy</strong> muwK mulËm aqy mukqsr <strong>dy</strong> hI<br />

XUQ afgU blivMdr isMG AurÌ imMkl<br />

bjfj (28) nUM igRPqfr kr ilaf hY.<br />

zI[aYs[pI[ (kyˆdrI) jgbIr isMG ny<br />

<strong>df</strong>avf kIqf ik imMkl <strong>dy</strong> cMzIgVH ‘c<br />

agfAUˆ Ëmfnq krvfAux leI afAux dI<br />

sUcnf imlI sI. <strong>puils</strong> ny Aus nUM <strong>pMjfb</strong><br />

ieMjInIairMg kflj nyiVEN igRPLqfr kIqf.<br />

<strong>puils</strong> ny <strong>df</strong>avf kIqf ik imMkl koloˆ kql<br />

leI vriqaf 32 bor <strong>df</strong> ipsqOl aqy 4<br />

kfrqUs vI brfmd kIqy gey hn.<br />

ijLkrXog hY ik bIqI 13 julfeI dI<br />

Èfm smyN itwpf syKoN nUM cMzIgVH ivc golI<br />

mfr ky jLKmI kr idwqf igaf sI. iksy ny<br />

itwpy nUM sVk Aupr qVP<strong>dy</strong> <strong>dy</strong>K ky <strong>puils</strong><br />

nUM ieqlfh idwqI sI qy bfad ivc Aus dI<br />

Ausy idn ÈfmIˆ pI[jI[afeI[ ‘c mOq ho<br />

geI sI. Audoˆ itwpy dI BYx ikrn hrpRIq<br />

kOr cImf ny <strong>puils</strong> nUM iÈkfieq idwqI sI<br />

ik Aus <strong>dy</strong> Brf ny mrn qoˆ pihlfˆ dwisaf<br />

sI ik Aus nUM golI imMkl qy Aus <strong>dy</strong><br />

sfQIafˆ ny mfrI hY. zI[aYs[pI[ ny dwisaf<br />

ik muwZlI pVqfl qoˆ bfad pqf lwgf hY<br />

ik imMkl 13 julfeI nUM itwpy <strong>df</strong> kql<br />

krn qoˆ bfad idwlI Bwj igaf sI. Aus qoˆ<br />

bfad Auh gMgfngr aqy mhfrfÈtr ivKy<br />

Cuipaf irhf sI.<br />

coxvIafˆ ÈKsIaqfˆ nUM hI surwiKaf idMdI<br />

hY. amrIkf <strong>dy</strong> sbMDq ivBfg ny <strong>pMjfb</strong><br />

srkfr dIafˆ dlIlfˆ nUM rwd kr idwqf qfˆ<br />

aKIr rfj srkfr nUM muwK mMqrI dI<br />

surwiKaf leI inwjI surwiKaf eyjMsI dIafˆ<br />

syvfvfˆ lYxIafˆ peIafˆ. sUqrfˆ muqfbk rfj<br />

srkfr ny muwK mMqrI leI ‘globl<br />

sikAuirtI srivs EktfAun inAUXfrk’<br />

dIafˆ syvfvfˆ leIafˆ sn. muwK mMqrI dI<br />

hflIaf plyTI PyrI dOrfn ies inwjI<br />

surwiKaf eyjMsI nUM srkfrI ÉËfny ivcoˆ<br />

17 lwK 80 hËfr rupey dI a<strong>df</strong>iegI kIqI<br />

geI sI. ies qoˆ bfad 14 lwK rupey dI<br />

a<strong>df</strong>iegI leI gRih ivBfg vloˆ ivwq ivBfg<br />

nUM iliKaf igaf hY. kuJ hor a<strong>df</strong>iegIafˆ<br />

nfrfiex isMG cOVf `qy<br />

5 lwK <strong>df</strong> ienfm<br />

aMimRqsr:<strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> ny buVYl<br />

jylH qoVn <strong>dy</strong> muwK sfijLsLI nfrfiex isMG<br />

cOVf ‘qy 29 julfeI nUM 5 lwK rupey <strong>dy</strong><br />

ienfm <strong>df</strong> aYlfn kr idwqf hY. cOVf `qy<br />

nOjvfnF nUM aiqvfdI jQybMdIaF <strong>df</strong> ihwsf<br />

bxf ky AunHF <strong>dy</strong> hwQF ‘c ivsPotk smwgrI<br />

aqy golI iswkf <strong>dy</strong>x, afjLfdI idhfVy aqy<br />

kfmnvYlQ gymF ‘c iksy vwzI vfr<strong>df</strong>q nUM<br />

aMjfm <strong>dy</strong>x <strong>dy</strong> mnsUby GVn <strong>df</strong> dosL hY.<br />

ipCly zyZ mhIny ivc igRPqfr kIqy<br />

gey 12 <strong>KfVkUaF</strong> qoN brfmd afr[zI[ aYks[<br />

aqy golI iswkf iesy Kyp <strong>df</strong> ihwsf sI. jdoN<br />

qoN KuPIaf eyjMsIaF nUM pSjfb ‘c aiqvfdI<br />

sMgTnF <strong>dy</strong> iekjut hox dI jfxkfrI imlI<br />

hY, AudoN qoN hI pSjfb <strong>puils</strong> nUM iksy vwzI<br />

qbfhI <strong>df</strong> zr sqf irhf hY. <strong>puils</strong> igRPqfr<br />

kIqy gey PRFsIsI nfgirk pfl isMG nUM<br />

jLrIaf bxf ky bwbr Kflsf jQybMdI <strong>dy</strong><br />

aiqvfdI cOVf qk phuMcx ‘c ruwJ geI hY.<br />

sfiËÈ byprd hox mgroN <strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong><br />

vlô nvIafˆ pyÈbMdIafˆ<br />

cMzIgVH : <strong>pMjfb</strong> ivcly kuJ zyrf muKIafˆ nUM sUbf <strong>puils</strong> aqy KuPIaf eyjMsIafˆ<br />

ny iv<strong>dy</strong>È dOry sMBl ky krn aqy cOksI vrqx dI slfh idwqI hY. sI[afeI[zI[<br />

aqy rfj <strong>puils</strong> vloˆ kyˆdrI KuPIaf eyjMsIafˆ aqy iv<strong>dy</strong>È mMqrfly rfhIˆ ivafnf<br />

ivclI Gtnf bfry ivsQfr ivc jfxkfrI mMgI jf rhI hY. sUqrfˆ <strong>df</strong> dwsxf hY ik<br />

ivafnf ivc ijs qrHfˆ hfl hI ‘c zyrf ibafs <strong>dy</strong> muKI Aupr kiQq hmly dI koiÈÈ<br />

dIafˆ Ébrfˆ af rhIafˆ hn, Aus nUM <strong>dy</strong>Kidafˆ aiqvfdIafˆ dI ihwt ilst ‘qy smJy<br />

jfˆ<strong>dy</strong> bfibafˆ leI iv<strong>dy</strong>ÈI dOrf Éqry qoˆ KflI nhIˆ. <strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> ny afÈUqoÈ nUrmihl,<br />

ipafrf isMG Binafrf, zyrf ibafs <strong>dy</strong> muKI guirMdr isMG iZwloˆ, zyrf bwlfˆ <strong>dy</strong> muKI<br />

inrMjn <strong>df</strong>s smyq drjn <strong>dy</strong> krIb bfibafˆ nUM surwiKaf CqrI idwqI hoeI hY.<br />

iËaf<strong>df</strong> Éqrf Bfvyˆ zyrf isrsf <strong>dy</strong> muKI gurmIq rfm rhIm isMG nUM mMinaf jfˆ<strong>df</strong><br />

hY, pr Aus <strong>df</strong> itkfxf sUby qoˆ bfhr hox kfrn <strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> nUM vwzI rfhq imlI<br />

hoeI hY. ivafnf dI qfËf Gtnf qoˆ bfad KuPIaf eyjMsIafˆ ny ‘bfibafˆ’ nUM ikhf hY<br />

ik iv<strong>dy</strong>ÈI dOry smyˆ Kfs sfvDfnI vrqI jfvy jykr sMBv hovy qfˆ iv<strong>dy</strong>È ivc vI<br />

pyÈyvfrnf surwiKaf <strong>df</strong> bMdobsq kIqf jfvy. <strong>pMjfb</strong> ivcly bfby aksr hI XUrpIn<br />

mulkfˆ <strong>dy</strong> dOry ‘qy Dfrimk smfgm krn jfˆ<strong>dy</strong> hn. eyjMsIafˆ <strong>df</strong> <strong>df</strong>avf hY ik <strong>pMjfb</strong><br />

ivc srgrm aiqvfdI jQybMdIafˆ ny iv<strong>dy</strong>Èfˆ ivc ieMny pYr jmf ley hn ik iv<strong>dy</strong>Èfˆ<br />

qoˆ supfrI <strong>dy</strong> ky vI kql krfey jf rhy hn. ijs dI imsfl rfÈtrI iswK sMgq dI<br />

<strong>pMjfb</strong> iekfeI <strong>dy</strong> muKI rul<strong>df</strong> isMG <strong>dy</strong> kql qoˆ imldI hY.<br />

iv<strong>dy</strong>Èfˆ ivc rfjnIqk jfˆ Dfrimk ÈKsIaq nUM surwiKaf CqrI nhIˆ imldI.<br />

ies dI qfËf imsfl <strong>pMjfb</strong> <strong>dy</strong> muwK mMqrI pRkfÈ isMG bfdl dIafˆ amrIkf PyrIafˆ<br />

dOrfn AuQoˆ dI srkfr vloˆ surwiKaf pR<strong>df</strong>n krn qoˆ idwqy jvfb qoˆ imldI hY qy rfj<br />

srkfr nUM muwK mMqrI leI vI afpxy Krcy ‘qy surwiKaf lYxI peI.<br />

pihlfˆ afÈUqoÈ, Binafrf aqy inrMjn <strong>df</strong>s hI ihwt ilst ‘qy mMny jfˆ<strong>dy</strong> sn,<br />

pr ivafnf ivclI Gtnf ny KuPIaf eyjMsIafˆ nUM socx leI mjbUr kr idwqf hY.<br />

ivafnf kfˆz qoˆ bfad sfry zyirafˆ dI surwiKaf vDf idwqI geI hY. sI[afeI[zI[ <strong>dy</strong><br />

iek sInIar aiDkfrI ny ikhf “asIˆ kyˆdrI eyjMsIafˆ rfhIˆ ivafnf dIafˆ Gtnfvfˆ<br />

‘qy nËr rwK rhy hfˆ qy AuQoˆ jfxkfrI vI mMgvf rhy hfˆ. iPlhfl pUrI qsvIr sfP<br />

nhIˆ hoeI.”<br />

iËkrXog hY ik zyrf ibafs <strong>dy</strong> muKI guirMdr isMG iZwloˆ <strong>dy</strong> ivafnf smfgm<br />

dOrfn 28 julfeI nUM afstrIaf <strong>puils</strong> ny kuJ mÈkUk ivakqI ihrfsq ivc ley<br />

sn. sfl 2009 dOrfn vIafnf ivc zyrf bwlfˆ <strong>dy</strong> Aup muKI sMq rfmf nMd dI do<br />

nOjvfnfˆ ny golI mfr ky hwiqaf kr idwqI sI qy zyry <strong>dy</strong> muKI nUM ËÉmI kr idwqf sI.<br />

ies Gtnf qoˆ bfad <strong>pMjfb</strong> ivc keI idn ivafpk ihMsf hoeI.<br />

bkfieaf dwsIafˆ geIafˆ hn. muwK mMqrI<br />

dI surwiKaf leI iv<strong>dy</strong>ÈI DrqI ‘qy roËfnf<br />

qkrIbn iek lwK rupey Krc afieaf<br />

dwisaf igaf hY.<br />

AuDr sUqrfˆ <strong>df</strong> ieh vI dwsxf hY ik<br />

aihm ivakqIafˆ Kfs kr muwK mMqrIafˆ<br />

<strong>dy</strong> srkfrI iv<strong>dy</strong>È dOirafˆ dOrfn iv<strong>dy</strong>ÈI<br />

srkfrfˆ vloˆ surwiKaf <strong>dy</strong> pRbMD kIqy jfˆ<strong>dy</strong><br />

hn. aihm ivakqIafˆ <strong>dy</strong> inwjI dOirafˆ<br />

dOrfn kyˆdr srkfr <strong>dy</strong> dÉl qoˆ bfad hI<br />

iv<strong>dy</strong>È ivc surwiKaf idwqI jfˆdI hY. ienHfˆ<br />

sUqrfˆ muqfbk muwK mMqrIafˆ jfˆ mMqrIafˆ<br />

vlô kyˆdr srkfr <strong>df</strong> dÉl ies krky ËrUrI<br />

nhIˆ smiJaf jfˆ<strong>df</strong> ikAuîk kyˆdrI KuPIaf<br />

eyjMsIafˆ sbMDq aihm ivakqIafˆ dI pYV<br />

nwpxI ÈurU kr idMdIafˆ hn.<br />

aMimRqsr : sLurUafq qoN buikMg Puwl<br />

rihx <strong>dy</strong> bfvjUd boieMg-777 (eyar<br />

ieMzIaf-187) aMimRqsr-lMdn-torFto <strong>dy</strong><br />

leI 30 akqUbr nUM gurU kI ngrI qoN<br />

afKrI Auzfn BrygI. 31 akqUbr qoN eyar<br />

ieMzIaf dIaF aMimRqsr-lMzn-torFto<br />

PlfietF vfieaf idwlI jfxgIaF. hux<br />

lMzn qy torFto dIaF svfrIaF nUM pihlF<br />

Coty jhfjL rfhIN aMimRqsr qoN idwlI<br />

iljfieaf jfvygf aqy AuQoN lMzn aqy<br />

torFto leI vwK-vwK PlfietF rvfnf<br />

hoxgIaF. aMimRqsr qoN gey lMzn <strong>dy</strong><br />

XfqrIaF nUM idwlI qoN nvIN sLurU hox vflI<br />

PlfeIt ey afeI-115 <strong>dy</strong> jLrIey Byijaf<br />

jfvygf jdik torFto dIaF svfrIaF nUM ey<br />

afeI-187 <strong>dy</strong> rfhIN hI Byijaf jfvygf.<br />

sUqrF anusfr ieh sfrI adlf<br />

bdlI BivwK ivc inwjI hvfeI syvf<br />

bIbI suirMdr kOr bfdl<br />

qMdrusq ho ky prqI<br />

cMzIgVH:<strong>pMjfb</strong> <strong>dy</strong> muwK mMqrI pRkfÈ<br />

isMG bfdl dI<br />

pqnI bIbI<br />

suirMdr kOr bfdl<br />

amrIkf qoˆ ielfj<br />

krvf ky bIqI 28<br />

julfeI nUM cMzIgVH<br />

puwj gey hn. Auh<br />

qkrIbn iqMn<br />

mhIny ielfj<br />

krvfAux qoˆ bfad qMdrusq ho ky prqy<br />

hn. Auh idwlI qoˆ muwK mMqrI sRI bfdl <strong>dy</strong><br />

nfl cMzIgVH puwjy.<br />

idwlI hvfeI awzy ‘qy AunHfˆ nUM lYx<br />

vfilafˆ ivc izptI muwK mMqrI suKbIr<br />

bfdl , keI hor sInIar akflI nyqf<br />

aqy pirvfr <strong>dy</strong> mYˆbr vI Èfml sn.<br />

aMimRqsroN nhIN AuzygI torFto leI Auzfn<br />

kMpnIaF nUM iswDf Pfie<strong>df</strong> phuMcfAux leI<br />

kIqI jf rhI hY. ieh PlfeItF rfjfsFsI<br />

hvfeI awzy dIaF pRmuwK kOmFqrI AuzfnF<br />

sn. ijLkrXog hY ik aMimRqsr qoN<br />

brimMGm-torFto PlfeIt nUM 15 meI<br />

2005 qoN eyar ieMzIaf ny sLurU kIqf sI<br />

ies nUM 2008 ivc vfieaf lMzn kr idwqf<br />

igaf. hux nvIN smF sfrxI anusfr 31<br />

akqUbr qoN hr rojL aMimRqsr qoN lMzn<br />

aqy torFto do PlfeItF vfieaf idwlI sLurU<br />

hoxgIaF. ies qrHF bI-777 vrgy vwzy<br />

hvfeI jhfjL nUM ieQoN htf ky idwlI iljfx<br />

<strong>dy</strong> PYsly nfl rfjfsFsI hvfeI awzy dI<br />

sLfK Aupr vI asr pvygf. eyar ieMzIaf<br />

<strong>dy</strong> Auc aiDkfrI cMdr kumfr <strong>df</strong> kihxf hY<br />

ik ies PlfeIt nUM vfieaf idwlI krn <strong>dy</strong><br />

ipwCy ivBfgI nIqI hY. idwlI nUM nvF hvfeI<br />

hwb bxfAux leI ies qrHF kIqf jf irhf hY.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (9)<br />

kÈmIr <strong>dy</strong> iswKfˆ vlô sLRomxI kmytI nUM surwiKaf leI apIl<br />

aMimRqsr: kÈmIr vfdI <strong>dy</strong> iËlHf pulvfmf <strong>dy</strong><br />

do ipMzfˆ gwzpurf aqy jIvr ivc do iswK nOjvfnfˆ <strong>dy</strong><br />

kys kql krky AunHfˆ nUM Drm pirvrqn krn leI<br />

mjbUr krn ‘qy ieQoˆ <strong>dy</strong> iswK BfeIcfry ivc ros PYl<br />

igaf hY. vfdI ivc vs<strong>dy</strong> iswK BfeIcfry ny iswK<br />

jQybMdIafˆ ÈRomxI kmytI, ÈRomxI akflI dl aqy<br />

idwlI kmytI smyq hornfˆ nUM apIl kIqI ik ies<br />

mfmly ivc afpxf asr rsUK vrq ky AuQy rih<br />

rhy iswKfˆ dI jfn-mfl aqy bhU-bytIafˆ dI surwiKaf<br />

nUM XkInI bxfieaf jfvy. ies dOrfn ÈRomxI kmytI<br />

<strong>dy</strong> pRDfn jQy<strong>df</strong>r avqfr isMG mwkV ny vfdI <strong>dy</strong><br />

iswKfˆ nUM afiKaf ik loV pYx ‘qy Auh afpxy bwcy<br />

aqy pirvfr kuJ smyˆ leI ieQy Byj sk<strong>dy</strong> hn. ies<br />

sbMDI loVIˆ<strong>dy</strong> pRbMD ÈRomxI kmytI vloˆ kIqy<br />

jfxgy.ies dOrfn sLRomxI kmytI vloN jfiejLf lYx<br />

leI iek tIm vI jMmU ksLmIr ivc ByjI geI hY.<br />

iËlHf pulvfmf <strong>dy</strong> ipMz mogfmf ivc bIqI 30<br />

julfeI dI Èfm iswK BfeIcfry dI hoeI iekwqrqf<br />

bfry jfxkfrI idMidafˆ iswK afgU kulvMq isMG qrflI<br />

ny dwisaf ik 13 julfeI qoˆN bfad ieQy bhu-igxqI<br />

iPrky vloˆ iswK bwicafˆ aqy nOjvfnfˆ nUM byloVf pRyÈfn<br />

kIqf jf irhf hY. iesy qihq hI 28 julfeI nUM ipMz<br />

jIvr <strong>dy</strong> iswK nOjvfn imQn isMG jo nOkrI qoˆ prq<br />

irhf sI, dI mfr-kutfeI kIqI geI. AunHfˆ doÈ<br />

lfieaf ik bhu-igxqI iPrky <strong>dy</strong> lokfˆ ny iswK nOjvfn<br />

nUM kÈmIr dI afËfdI leI nfary lfAux vfsqy<br />

mjLbUr kIqf. ies qoˆ bfad AusnUM klmf pVHn<br />

leI vI mjLbUr kIqf igaf. Aus vloˆ nfˆh krn ‘qy<br />

AusdI mfr-kutfeI kridafˆ kys kql kr idwqy<br />

aqy awD-miraf krky Cwz gey. bfad ivc Auh<br />

sI[afr[pI[aYP[ <strong>dy</strong> kYˆp ivc phuMicaf. Pors <strong>dy</strong><br />

aiDkfrIaF ny AusnUM gurduafrf avMqIpur ivKy<br />

phuMcfieaf. iesy qrHfˆ dI Gtnf ipMz gwzpurf qrfl<br />

<strong>dy</strong> 13 sflf ÈwgU isMG nfl vfprI. AunHfˆ dwisaf ik<br />

ienHfˆ Gtnfvfˆ qoˆ bfad bIqy idnIN iswK BfeIcfry<br />

vlô gurduafrf avMqIpur ivKy ros pRgtfvf kIqf igaf<br />

sI aqy srkfr qoN inafˆ dI mMg kIqI geI sI. ies<br />

ros pRgtfvy qoˆ bfad bhu-igxqI iPrky vloˆ muV<br />

BVkfht vflI kfrvfeI kIqI geI hY, ijs kfrn AuQy<br />

rihM<strong>dy</strong> iswK BfeIcfry ivc zr vflf mfhOl hY.<br />

AunHfˆ dwisaf ik ies vyly kÈmIr vfdI <strong>dy</strong> 6<br />

iËilHafˆ ivc 70 qoˆ 80 hËfr dI igxqI ivc iswK<br />

vsoˆN hY. awj-kwlH AuQy hVqfl aqy kriPAU vflI<br />

siQqI kfrn iswK BfeIcfry <strong>df</strong> iekwTy hoxf vI muÈkl<br />

hY. AunHfˆ ny srkfr koloˆ mMg kIqI ik vfdI ivc<br />

vs<strong>dy</strong> iswK BfeIcfry dI jfn-mfl dI surwiKaf nUM<br />

XkInI bxfieaf jfvy.<br />

ies dOrfn sRI mwkV ny dwisaf ik jMmU aqy<br />

kÈmIr sUby <strong>dy</strong> muwK mMqrI nUM ies sbMDI ilKy pwqr<br />

<strong>df</strong> Auwqr afieaf hY, ijs ivc muwK mMqrI ny iswKfˆ dI<br />

jfn-mfl dI surwiKaf <strong>df</strong> Brosf idwqf aqy jldI hI<br />

ies sbMDI gwlbfq leI smfˆ inrDfrq krn leI<br />

ikhf. AunHfˆ dwisaf ik ies sbMDI <strong>pMjfb</strong> <strong>dy</strong> muwK mMqrI<br />

pRkfÈ isMG bfdl nfl vI gwlbfq kIqI hY aqy sRI<br />

bfdl vloˆ vI Xog pRbMD krn <strong>df</strong> Brosf idwqf igaf<br />

hY. sRI mwkV ny AuQoˆ <strong>dy</strong> bhu-igxqI musilm BfeIcfry<br />

nUM vI apIl kIqI ik iswK BfeIcfry vloˆ kÈmIr dI<br />

qrwkI leI pfey Xog<strong>df</strong>n nUM iDafn ivc rwKidafˆ AuQy<br />

ÈfˆqI kfiem rwKI jfvy.<br />

ÈRomxI kmytI <strong>dy</strong> skwqr dlmyG isMG ny dwisaf<br />

ik jMmU-kÈmIr <strong>dy</strong> muwK mMqrI Aumr abduwlf <strong>dy</strong><br />

af<strong>dy</strong>Èfˆ anusfr, AunHfˆ <strong>dy</strong> isafsI slfhkfr divMdr<br />

isMG rfxf vloˆ ies sbMDI pwqr Byj ky ÈRomxI kmytI<br />

nUM AuQy rihM<strong>dy</strong> iswK BfeIcfry dI surwiKaf <strong>df</strong> XkIn<br />

duafieaf hY. ies dOrfn ÈRomxI gurduafrf pRbMDk<br />

kmytI (aYs jI pI sI) <strong>dy</strong> pRDfn jQy<strong>df</strong>r avqfr<br />

isMG mwkV ny iqMn mYNbrI kmytI <strong>df</strong> gTn krky kmytI<br />

mYNbrF ƒ pRBfvq ielfky ‘c Byj idwqf hY.<br />

ies pVqflIaf kmytI ivc Èfml ÈRomxI kmytI<br />

<strong>dy</strong> skwqr dlmyG isMG, vDIk skwqr rUp isMG<br />

aqy sqbIr isMG ny dwisaf ik asIN jMmU-kÈmIr<br />

<strong>dy</strong> pRBfvq ielfikaF <strong>df</strong> dOrf krky vfprI Gtnf dI<br />

scfeI jfnx dI koiÈÈ krFgy. iek svfl <strong>dy</strong> jvfb<br />

ivc AunHF ikhf ik asIN lokl <strong>puils</strong> qy pRBfvq<br />

iswKF ƒ imlx qoN ielfvf musilm BfeIcfry <strong>dy</strong> kuJ<br />

numfieMidaF ƒ iml ky tuwt rhI iswK-muslmfn eykqf<br />

ƒ brkrfr rwKx dI apIl krFgy.<br />

cyqy rhy ik jQy<strong>df</strong>r mwkV ny jMmU-kÈmIr <strong>dy</strong><br />

iswK ivKfvfkfrIaF vloN jMmU-pTfnkot sVk Twp<br />

jMmU:dwKxI ksLmIr <strong>dy</strong> pulvfmf ijLlHy ivc bIqy hPqy iek iswK nOjvfn nfl mfVf vrqfE krn vfilaF<br />

dI igRPqfrI dI mMg kridaF iswK BfeIcfry <strong>dy</strong> lokF ny bIqI 2 agsq somvfr nUM BfrI ivKfvf kIqf aqy<br />

kTUaf ijLlHy ivc jMmU-pTfnkot jrnYlI sVk ‘qy afvfjfeI Twp kr idwqI. ipCly buwDvfr nUM mfVy kMmF ivc<br />

lwgy hoey lokF ivrD kfrvfeI krn ivc nfkfm rihx <strong>df</strong> jMmU-ksLmIr dI Aumr abduwlf srkfr ‘qy dosL<br />

lfAuNidaF iswK BfeIcfry <strong>dy</strong> 300 qoN vD mYNbrF ny jMmU qoN 75 iklomItr dUr rfjbfg ivKy sVkI afvfjfeI<br />

Twp kIqI sI. ivKfvfkfrIaF ny sVk ‘qy tfier sfVy aqy puls qy srkfr ivroDI nfary lgfey. ies jfm<br />

kfrn iek hjLfr qoN vD motr-gwzIaF dovyN pfsy ruk geIaF. muwK mMqrI Aumr abdulf ny iswK BfeIcfry nUM<br />

Brosf idwqf hY ik Aukq Gtnf leI ijLMmyvfr ivakqIaF nUM jldI hI igRPqfr kIqf jfvygf.<br />

ihMsf rokx leI Aumr ny mMigaf isafsI pYkyj<br />

nvIˆ idwlI:vfdI ivc cl rhy ihMsf <strong>dy</strong> dOr<br />

nfl iswJ rhy jMmU-kÈmIr <strong>dy</strong> muwK mMqrI Aumr<br />

abduwlf ny bIqI 2 agsq nUM ikhf ik siQqI nUM<br />

sfˆBx leI sUby nUM iek isafsI pihlkdmI dI loV<br />

hY pr AunHfˆ spÈt kIqf ik aijhf hox leI hflfq<br />

afm vrgy hoxy ËrUrI hn.<br />

pRDfn mMqrI nfl mulfkfq qoˆ bfad iek pRYs<br />

kfnPrMs nUM sMboDn kridafˆ sRI Aumr ny ikhf ik<br />

kriPAUU dI sKqI nfl pflxf krvfeI jfvygI aqy<br />

AunHfˆ ivKfvfkfrIafˆ nfl iswJx leI hor nIm POjI<br />

dsqy Kfs krky rYipz aYkÈn Pors Byjx dI mMg<br />

kIqI. AunHfˆ ikhf, “jMmU-kÈmIr dI iek isafsI<br />

siQqI hY. ies nUM isafsI qOr ‘qy iswJx dI loV hY.<br />

ies nUM afriQk pYkyj nfloˆ isafsI pYkyj dI vD<br />

loV hY. muwK mMqrI ny ies <strong>df</strong> Kulfsf kridafˆ ikhf<br />

ik hiQafrbMd dsiqafˆ dIafˆ ivÈyÈ qfkqfˆ, surwiKaf<br />

dsiqafˆ dI nÌrI, kMtrol ryKf pfr krn vfly<br />

nOjvfnfˆ <strong>dy</strong> muV vsyby aqy cwl rhI gVbV <strong>dy</strong> pIVqfˆ<br />

leI muafvËy ijhy muw<strong>dy</strong> hwl krn dI loV hY. AunHfˆ<br />

ikhf ik gRih mMqrI pI[icdMbrm ny AunHfˆ nUM vfDU<br />

dsqy Byjx <strong>df</strong> Brosf duafieaf hY pr Auh (muwK<br />

mMqrI) cfhuM<strong>dy</strong> hn ik amn-kfnUMn dI siQqI nfl<br />

iswJidafˆ jfnI nuksfn Gwt qoˆ Gwt hovy. hfl hI<br />

AunHfˆ afiKaf ik dovfˆ iDrfˆ nUM qhwml rwKx dI<br />

loV hY aqy ieh iekpfsV nhIˆ ho sk<strong>df</strong>. vfdI<br />

ivc ho rhI ihMsf bfry puwCy iek suafl <strong>dy</strong> juafb<br />

ivc AunHfˆ ikhf ik koeI iek gruwp jfˆ ivakqI<br />

ies qrHfˆ <strong>dy</strong> muËfhirafˆ nUM Èfied clfAux dI<br />

smrwQf nhIˆ rwK<strong>df</strong>.<br />

sUqrfˆ ny dwisaf ik kyˆdr vfdI ivc isafsI<br />

kdmfˆ dI lVI ÈurU krn leI iqafr hY pr ies leI<br />

ÈfˆqI dI loV hY.<br />

ies dOrfn kÈmIr vfdI ivc srkfrI iemfrqfˆ<br />

nUM nuksfn phuMcf rhI aqy pwQrbfËI kr rhIafˆ<br />

BIVfˆ ‘qy kIqI pulIs PfieirMg ivc bIqI 2 agsq<br />

nUM 7 jxy mfry gey aqy 250 ËÉmI ho gey.<br />

dwKxI kÈmIr ivc vwK-vwK QfeIˆ lokfˆ ny kriPAU<br />

qoV ky ros muËfhry kIqy aqy keI pulIs styÈnfˆ<br />

aqy surwiKaf dsiqafˆ <strong>dy</strong> kYˆpfˆ Auqy hmly kIqy.<br />

Èuwkrvfr qoˆ iPr ÈurU hoeI ihMsf ivc hux qwk 22<br />

ivakqI mfry jf cuwky hn. kulgfm iËlHy ivc<br />

ivKfvfkfrIafˆ vloˆ iek pulIs styÈn nUM awg lfAux<br />

dI koiÈÈ kIqI aqy pulIs PfieirMg ivc iek<br />

muËfhfrfkfrI mfiraf igaf. pulIs ny dwisaf ik<br />

anMqnfg iËlHy ivc sMgm ivKy iek ivakqI Audoˆ<br />

hlfk ho igaf, jdoˆ sI[afr[pI[aYP[ krmIafˆ ny<br />

afr[aYs[ aYs[ icMqk ‘ihMdU<br />

awqvfd’ sLbd qoN icMqq<br />

nfgpur: afr[aYws[aYs[ <strong>dy</strong> icMqk aYm[ jI<br />

vyidaf AurP bfbU rfey vYidaf ny hfl hI ivc ‘ihMdU<br />

awqvfd’ sLbd dI vrqoN hox ‘qy icMqf jLfhr kIqI hY<br />

aqy ihMdU afgUaF nUM apIl kIqI hY ik Auh ies<br />

qohmq nUM htfAux.<br />

vYidaf ny sQfnk mrfTI aKbfr ivc 1 agsq<br />

nUM Cpy afpxy lyK ivc iliKaf hY ik ihMdU awqvfd<br />

sLbd ny mIzIaf ivc jgHf bxf leI hY aqy koeI nhIN<br />

jfx<strong>df</strong> ik ies nUM iksny iejfd kIqf. kuJ lok ies<br />

<strong>df</strong> ishrf rfkFpf pRDfn sLrd pvfr nUM idM<strong>dy</strong> hn<br />

jdik hor lok kihM<strong>dy</strong> hn ik ies Dfrnf nUM kFgrs<br />

jnrl skwqr idgivjy isMG ny AuCfilaf. AunHF ikhf<br />

ik srkfr ny aiBnv Bfrq qy snfqn sMsQf ‘qy<br />

ihMsf ivc sLfml hox <strong>df</strong> dosL lgfieaf hY aqy ies<br />

sMbMD ivc kuJ lokF nUM igRPqfr vI kIqf igaf pr<br />

hux qk a<strong>df</strong>lqF ny iksy vI muljLm nUM dosLI krfr<br />

nhIN idwqf.<br />

afpxy kYˆp ‘qy hoey pQrfa <strong>dy</strong> jvfb ivc golI clfeI.<br />

iek ivakqI dI BIV ivc BfjV pYx kfrn mOq ho<br />

geI. kupvfVf iËlHy <strong>dy</strong> krflpurf ivc vI iek ivakqI<br />

Audoˆ mfiraf igaf jdoˆ pulIs ny iek cOkI ‘coˆ hiQafr<br />

luwtx dI koiÈÈ kr rhy ivKfvfkfrIafˆ ‘qy PfieirMg<br />

kIqI. ivKfvfkfrI cfr rfeIPlfˆ lY gey. pulIs<br />

mihkmy ny iek ibafn ivc ikhf ik BIV ny kfkfpurf,<br />

pulvfmf, bzgfm, anMqnfg, kulgfm, kupvfVf ivc<br />

kriPAU rokfˆ qoV ky pulIs aqy srkfrI sMpqI dI<br />

BMn-qoV kIqI.<br />

ies qoN ielfvf kÈmIr ivc cl rhI bdamnI<br />

dI gUMj lok sBf ivc vI suxfeI idwqI ijQy mYˆbrfˆ ny<br />

ies bfry icMqf pRgt kIqI aqy srkfr ny mMinaf ik<br />

siQqI ny iek nfËuk moV lY ilaf hY. srokfr Ëfihr<br />

krn vfilafˆ ivc Bfjpf sMsdI pfrtI <strong>dy</strong> cyarmYn<br />

aYl[ky[ azvfnI, jnqf dl (XU) <strong>dy</strong> muKI Èrd Xfdv,<br />

smfjvfdI pfrtI <strong>dy</strong> muKI mulfiem isMG Xfdv aqy<br />

sI[pI[afeI[(aYm) <strong>dy</strong> afgU bfsU<strong>dy</strong>b acfrIaf Èfml<br />

sn aqy ienHfˆ ny srkfr nUM qyËI nfl kfrvfeI krn<br />

dI apIl kIqI. gRih mMqrI pI[icdMbrm ny<br />

ikhf,“jMmU-kÈmIr iek bhuq hI nfËuk sUbf hY aqy<br />

smwisafvfˆ bfry sB cMgI qrHfˆ jfx<strong>dy</strong> hn. 10 julfeI<br />

qoˆ bfad ÈfˆqI ho geI sI pr 30 julfeI qoˆ bfad<br />

siQqI Pyr nfËuk moV ‘qy puwj geI.”<br />

pihlfˆ sRI azvfnI ny sdn ivc isPr kfl<br />

dOrfn ieh muw<strong>df</strong> AuTfieaf aqy AunHfˆ srkfr qoˆ puwiCaf<br />

ik Auh siQqI nUM sMBflx leI kI kdm AuTf rhI hY.<br />

aYn[zI[ey[ <strong>dy</strong> knvInr Èrd Xfdv ny ikhf ik vfdI<br />

<strong>dy</strong> hflfq nUM lY ky smuwcf <strong>dy</strong>È icMqq hY aqy srkfr<br />

nUM ies bfry ivroDI iDr nUM Brosy ivc lYxf cfhI<strong>df</strong><br />

hY. sI[pI[afeI[(aYm) <strong>dy</strong> bfsU<strong>dy</strong>b acfrIaf ny ikhf<br />

ik kÈmIr dI siQqI byhwd gMBIr hY aqy ies <strong>df</strong><br />

kfrn ieh hY ik vfdI <strong>dy</strong> lok iblkul bymuÉ ho gey<br />

hn.<br />

muwK mMqrI jnfb Aumr abduwlf nfl mulfkfq krn<br />

<strong>df</strong> smF mMigaf sI, pr srkfr vloN POrI qOr ‘qy<br />

smF nf idwqy jfx qy pRBfvq iswKF vloN kIqy jf rhy<br />

ros pRdrÈnF <strong>dy</strong> mw<strong>dy</strong>nËr ÈRomxI kmytI ny ieh<br />

tIm Byjxf munfisb smiJaf.<br />

ÈRomxI kmytI <strong>dy</strong> pRDfn jQy<strong>df</strong>r avqfr isMG<br />

mwkV ny pwqrkfrF nfl gwlbfq kridaF ikhf ik<br />

iqMn mYNbrI kmytI vloN ies sbMDI irport idwqy jfx<br />

qoN bfad muwK mMqrI Aumr abduwlf nfl mulfkfq<br />

krky iswKF dI surwiKaf bfry nukqy AuTfey jfxgy.<br />

dUjy pfsy ÈRomxI akflI dl aMimRqsr (pMc<br />

pRDfnI) <strong>dy</strong> kOmI ivÈyÈ skwqr BfeI bl<strong>dy</strong>v isMG<br />

isrsf ny ies mfmly ‘c dÉlaM<strong>df</strong>ËI nf krn ‘qy<br />

muwK mMqrI qy Aup muwK mMqrI <strong>pMjfb</strong> dI inKyDI kIqI<br />

hY. AunHF ikhf ik ijs akflI dl <strong>dy</strong> pRDfn kol<br />

iswKF dI sfr lYx <strong>df</strong> smF nhIN hY, Auh akflI dl<br />

dI pRDfngI <strong>dy</strong> Xog nhIN hY.<br />

pRDfn mMqrI dKl <strong>dy</strong>x- bzUMgr<br />

PqihgVH sfihb: jMmU ksLmIr <strong>dy</strong> iswKF `qy<br />

Zfhy jf rhy qsLdwd `qy gihrI icMqF <strong>df</strong> pRgtfvf<br />

kridaF sLoRmxI gurduafrf pRbMDk <strong>dy</strong> sfbkf pRDfn<br />

pRo[ ikRpfl isMG bzUMgr ny ikhf ik jMmU ksLmIr<br />

srkfr AuQy vs rhy iswKF dI surwiKaf XkInI<br />

bxfAux ivc burI qrHF nfkfm rhI hY . pRo[ bzUMgr<br />

ny Bfrq <strong>dy</strong> pRDfn zf[ mnmohn isMG qoN purjLor mMg<br />

kIqI ik Auh inwjI dKLl <strong>dy</strong> ky jMmU ksLmIr ivc<br />

iswK Gwt igxqI dI jfnI qy mflI surwiKaf XkInI<br />

bnfAux. pRo[ bzUMgr ny dosL lgfAuNidaF ikhf ik<br />

15 agsq 1947 nUM <strong>dy</strong>sL dI vMz smyN aqy 1965<br />

qoN 1971 dIaF pfik-Bfrq jMgF dorfn qqkflIn<br />

rfsLtrI lIzrisLp vloN inBfieaf igaf iGnOxf<br />

rol hI jMmU ksLmIr aqy pfik Bfrq smwisaf <strong>df</strong><br />

mUl kfrn hY.<br />

pRo[ bzUMgr ny dosL lgfieaf ik kFgrs<br />

srkfr ny ienHF smwisafvF nUM suihrdqf nfl hwl<br />

krn dI bjfey ienHF duK<strong>df</strong>iek muwidaF Auqy rfjnIqI<br />

jLrUr kIqI hY. AunHF sLoRmxI kmytI <strong>dy</strong> pRDfn nUM<br />

apIl kIqI ik Auh pRDfn mMqrI nUMU iml ky ies<br />

gMBIr smwisaf <strong>df</strong> muw<strong>df</strong> AuTfAux.<br />

afstrylIaf <strong>`c</strong> nslI nPrq<br />

ivroDI kfnUMn vrqx <strong>df</strong> svfgq<br />

mYlbrn: ivktorIaf <strong>dy</strong> pRDfn mMqrI jOhn<br />

brMbI ny afstrylIaf ivc BfrqI BfeIcfry <strong>dy</strong> afgUafˆ<br />

vloˆ pihlI vfr nslI nPrq sbMDI kfnUMn dI vrqoˆ<br />

kIqy jfx <strong>df</strong> svfgq kIqf hY. ivktorIaf pulIs ny<br />

do ivakqIafˆ ‘qy bws ‘c iek BfrqI ividafrQI dI<br />

ÈrfbI hflq ‘c 45 imMt nslI nPrq qihq kuwtmfr<br />

krn <strong>dy</strong> doÈ lfey hn.<br />

PYzryÈn afP ieMzIaf aYsosIeyÈn afP<br />

ivktorIaf <strong>dy</strong> pRDfn vfsn sRI invfsn ny ikhf ik<br />

Bfvyˆ ieh doÈ hfly iswD hoxy bfkI hn pr ies sdkf<br />

ieh Ëor<strong>df</strong>r sunyhf hr iek nUM jfeygf ik nsl,<br />

Drm jfˆ rMg <strong>dy</strong> afDfr ‘qy kIqy gey aprfD iksy vI<br />

qrHfˆ br<strong>df</strong>Èq nhIˆ kIqy jfxgy. vfsn ny ikhf hY ik<br />

ieh bVI Au<strong>df</strong>sI vflI gwl hY ik iek BfeIcfry nUM<br />

ieh isKfAuxf pY irhf hY ik kI krnf hY qy kI nhIN<br />

krnf. ieh icMnfqmk hI nhIˆ hY blik Au<strong>df</strong>sI Biraf<br />

vI hY ik iksy BfeIcfry nUM kuJ isKfAux leI ies<br />

hwd qwk jfxf pY irhf hY.<br />

gRfiPks <strong>dy</strong> ividafrQI rfjn kumfr kQm ny<br />

doÈ lfey sn ik Auh Cy PrvrI dupihr mgroˆ<br />

PrYˆkstn qoˆ rfie nUM bws rfhIN prq irhf sI qfˆ iqMn<br />

ÈrfbI nOjvfnfˆ ny 45 imMt AuhdI kuwtmfr kIqI.<br />

Auh<strong>dy</strong> GsuMn qy Tuwzy mfry aqy nslI ivaMg kwsy.<br />

kQm ny dwisaf ik Aus idn buwDvfr <strong>df</strong> idn sI qy<br />

ieh Gtnf BIV BrI bws ‘c hoeI sI. kumfr ny doÈ<br />

lfieaf ik AuhdI ipwT, isr ‘qy lwqfˆ muwky mfrn<br />

vfly AunHfˆ ÈrfbIafˆ ny AuhdI cmVI <strong>dy</strong> rMg bfry<br />

itwpxIafˆ kIqIafˆ qy ikhf ik kfly rMg <strong>dy</strong> lokfˆ nUM<br />

gulfmfˆ ijhy vrqfE dI loV huMdI hY. hmlfvrF ‘coˆ<br />

iek boql cuwkI Auh<strong>dy</strong> vl afieaf qy ikhf, “qusIˆ<br />

lok nslvfdI ho, asIˆN nslvfdI nhIˆ hfˆ.” 20ivafˆ<br />

dI Aumr <strong>dy</strong> do mÈkUkfˆ nUM ies sbMD ‘c sMmn Byj ky<br />

pihlI sqMbr nUM PrYˆkstn mYijstrytfˆ dI a<strong>df</strong>lq<br />

‘c pyÈ hox leI ikhf igaf hY.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (10)<br />

mihMgfeI dI afV ivc iksfnI qbfh krn dI iqafrI?<br />

-blbIr isMG rfjyvfl<br />

mihMgfeI! mihMgfeI! mihMgfeI!! hr<br />

pfsy mihMgfeI <strong>df</strong> sLor pY irhf hY. isafsI<br />

afgUaF <strong>dy</strong> ibafn af rhy hn, hfey<br />

mihMgfeI. QF-QF Drny mujLfhry ho rhy hn.<br />

mihMgfeI swcmuwc bhuq burI cIjL hY. pr<br />

ies dI icMqf jF qF rfjnyqfvF nUM hY qF jo<br />

Auh ies qoN isafsI lfhf lYx qoN ipwCy nf<br />

rih jfx jF iPr sLihrF ivc vs<strong>dy</strong> aijhy<br />

lokF nUM, ijnHF kol pYsf bhuq hY. grIb,<br />

ijs dI jyb ivc kuJ nhIN, Aus kol qF<br />

mihMgfeI ivruD sLor mcfAux dI ivhl hI<br />

nhIN. Auh qF isafsI pfrtIaF vloN<br />

mihMgfeI ivroDI jlUsF ivc vI idhfVI lY<br />

ky AunHF <strong>dy</strong> iekwTF dI rOxk vDfAux jF<strong>dy</strong><br />

hn. awj dI ies mihMgfeI ivroDI muihMm<br />

ivc mihMgfeI ikwQoN qwk sImq hY? kyvl<br />

kxk, cfvl, sbjLIaF, PlF, cInI aqy<br />

hr Aus cIjL qwk jo iksfn afpxy aqy<br />

afpxy bwicaF <strong>dy</strong> pflx-posLx leI afpxy<br />

Kyq ivc pY<strong>df</strong> kr<strong>df</strong> hY, nqIjy vjoN<br />

mihMgfeI ivroDIaF dI kfvFrOlI kfrn<br />

srkfr mihMgfeI nUM nwQ pfAux leI kuhfVf<br />

iksfn Auqy clf idMdI hY. Aus dIaF ieh<br />

ijxsF ssqIaF rwKx leI ienHF <strong>dy</strong> Bfa<br />

KricaF nfloN ikqy Gwt imQ idwqy jF<strong>dy</strong><br />

hn. ieMj pYN<strong>dy</strong> Gfty kfrn iksfn krjLy <strong>dy</strong><br />

jfl ivc Ps ky KudkusLIaF krn lwgy<br />

hn.<br />

mYnUM myry puwqr dI iek gwl hr smyN<br />

pRysLfn krdI hY, jo hY iblkul swc. Aus<br />

<strong>df</strong> kihxf hY ik jo lok pwKy hyT bYT ky<br />

kMm kr<strong>dy</strong> hn, pYsy AunHF dI jyb vl hI<br />

jF<strong>dy</strong> hn. jo lok eyarkMzIsLn kmiraF<br />

ivc bYT ky kMm kr<strong>dy</strong> hn, mfieaf Dwky<br />

nfl AunHF dIaF iqjOrIaF vl BwjI jFdI<br />

hY. iksfn aqy Kyq mjLdUr ivcfry kVkdI<br />

Duwp aqy aMqF <strong>dy</strong> kwkr ivc sfrf idn hwz<br />

quVf ky rfq nUM msF mMjy Auqy izwg<strong>dy</strong> hn.<br />

AudoN qwk KjLfnf qF pwKy aqy ey[sI[ ivc<br />

kMm krn vfly luwt ky lY jF<strong>dy</strong> hn. qroqfjLf<br />

vI rihM<strong>dy</strong> hn aqy mihMgfeI dI<br />

kfvFrOlI pf ky srkfrI nIqIaF nUM vI<br />

afpxy vl moVf <strong>dy</strong> jF<strong>dy</strong> hn.<br />

ieh aslIaq hY ik awj kwwlH pYsf<br />

srkfrI msLInrI, rfjnyqfvF aqy KyqI jF<br />

mjLdUrI qoN ibnF hr qrHF <strong>dy</strong> vpfr jF<br />

snaq ivc lwgy lokF kol hY. ienHF lokF<br />

<strong>dy</strong> GrIN jfE qF hr qrHF dIaF suwKshUlqF<br />

<strong>dy</strong>Kx nUM imlxgIaF. lyajL kMpnI<br />

<strong>df</strong> 70 gRfm <strong>df</strong> aflU <strong>dy</strong> icps <strong>df</strong> pYkt<br />

20 rupey ivc KrId<strong>dy</strong> smyN ienHF nUM koeI<br />

mihMgfeI njLr nhIN afAuNdI. pr jdoN<br />

iksfn nUM aflUaF <strong>df</strong> Bfa 5 rupey pRqI<br />

iklogRfm imlx lg<strong>df</strong> hY qF asmfn isr<br />

‘qy cuwk ilaf. hux iksfn <strong>df</strong> aflU rulx<br />

lwgf hY pr iksy nUM ies dI icMqf nhIN.<br />

srkfr ny iksfn leI kxk <strong>dy</strong> Bfa ivc<br />

kyvl 20 rupey kuieMtl <strong>df</strong> vfDf krky<br />

ies <strong>df</strong> Bfa 1100 rupey pRqI kuieMtl<br />

imQ idwqf. hfey rwbf, mihMgfeI ho geI.<br />

pr ienHF lokF <strong>dy</strong> Gr 35 rupey qoN 50<br />

rupey qwk <strong>dy</strong> 400 gRfm <strong>dy</strong> ibskutF <strong>dy</strong><br />

pYktF dI koeI kmI nhIN jo 80 rupey qoN<br />

150 rupey iklo ivk<strong>dy</strong> hn. 390 grfm<br />

dI bRYz 15 rupey arQfq 3800 rupey<br />

kuieMtl qF koeI mihMgI nhIN, iksfn nUM<br />

kuieMtl kxk 1100 rupey <strong>dy</strong>vy qF bhuq<br />

mihMgI hY. ienHF ‘BlymfxsF’ dI snaq<br />

sfzy pfxI nUM dUisLq BfvyN krI jfvy aqy<br />

iksfn kYNsr dI mfr hyT af jfx pr<br />

ienHF nUM 15 rupey dI ibslyrI <strong>dy</strong> pfxI dI<br />

boql KrIdx ivc koeI mihMgfeI njLr<br />

nhIN afAuNdI. pYsy vfly ienHF lokF <strong>dy</strong> GrF<br />

ivc jfE qF mfjLf, syb jF lIcI <strong>df</strong> jUs<br />

afm mihmfn invfjLI leI vriqaf jF<strong>df</strong><br />

hY jo 50 qoN 80 rupey iltr ivk<strong>df</strong> hY.<br />

hflF ik ies ivc jUs vI 25 PIsdI qoN<br />

vD nhIN huM<strong>df</strong>.<br />

mihMgfeI nhIN hoxI cfhIdI, aijhf<br />

ikhf jF<strong>df</strong> hY. pr sfnUM sfrI siQqI nUM<br />

smJxf peygf ik aslIaq kI hY. cInI<br />

mihMgI ikAuN hoeI? pSj ku sfl pihlF<br />

pSjfb ivc gMny dI Psl hyT 2 lwK 40<br />

hjLfr hYktyar rkbf sI. iek pfsy gMny<br />

<strong>df</strong> Bfa GftyvM<strong>df</strong>, dUjy pfsy KMz imwlF dI<br />

aMnHI luwt ny iksfnF <strong>df</strong> gMny vloN mMUh moV<br />

idwqf. iksfnF ny gMnf puwt idwqf aqy ipCly<br />

sfl ies <strong>df</strong> rkbf Gt ky kyvl 40 hjLfr<br />

hYktyar rih igaf. ies sfl pUry jLor<br />

nfl muihMm clf ky srkfr ny gMnf<br />

ibjfieaf hY jo 60 ku hjLfr hYktyar<br />

ivc hI lwgf hY. ieho hfl <strong>dy</strong>sL <strong>dy</strong> bfkI<br />

rfjF <strong>df</strong> hoieaf. jy gMnf hI nhIN qF cInI<br />

ikwQoN afvygI? sbjLIaF dI KyqI bhuq<br />

mihMgI aqy sKq imhnq vflI huMdI hY.<br />

2007-08 qoN iksfn nUM ienHF <strong>df</strong> Bfa<br />

Gwt imlx kfrn sbjLIaF hyT vI rkbf<br />

Gtx lwgf hY. ieh 2008-09 ivc ds<br />

hjLfr hYktyar Gitaf aqy ies vyly vI<br />

iksfnF <strong>df</strong> sbjLIaF qoN moh BMg hoieaf<br />

ipaf hY. nrygf Xojnf kfrn mjLdUrI <strong>dy</strong><br />

ryt duwgxy-iqwgxy ho gey hn. sbjLIaF<br />

dI mihMgfeI <strong>dy</strong> rfmrOly kfrn iksfn<br />

ieDroN mMUh moV rhy hn. Krcy lgfqfr<br />

vD rhy hn. KfdF, kIVymfr dvfeIaF,<br />

zIjLl, msLInrI aqy mjLdUrI vI lgfqfr<br />

vDI jf rhI hY.<br />

KyqI iek vpfrk ikwqf bx igaf<br />

hY, ijs nUM hux bhuqI <strong>dy</strong>r Gfty ivc nhIN<br />

clfieaf jf sk<strong>df</strong>. jy kuJ Kfxf hY qF<br />

Kfx vflIaF vsqF <strong>df</strong> vfjb muwl <strong>dy</strong>xf hI<br />

pvygf. srkfr ssqf anfj <strong>dy</strong>x leI iek<br />

lwK kroV qoN vD dI sbiszI <strong>dy</strong> rhI hY.<br />

pr iksfnF nUM KfdF Auqy imldI sbiszI<br />

iblkul bMd krky kyNdr srkfr ny ies<br />

Kfqy ivc afpxf iek lwK sqfrF hjLfr<br />

kroV bcf ilaf hY. iksfnF nUM KfdF afid<br />

KrIdx leI Kfd snaq <strong>dy</strong> rihm Auqy<br />

Cwz idwqf igaf hY. mhInf pihlF zI[ey[pI[<br />

Kfd 60 rupey aqy XUrIaf 53 rupey pRqI<br />

kuieMtl mihMgI ho geI hY aqy ies dIaF<br />

kImqF hor vI vDx dI afs hY. ipCly<br />

sfl iqMn vfr srkfr ny zIjLl <strong>dy</strong> ryt<br />

vDfey aqy hux iPr vDfAux dI iqafrI<br />

‘c hY. mobl afiel 15 idn pihlF 12<br />

rupey iltr mihMgf ho igaf hY. Jonf<br />

lfAux dI mjLdUrI jo ipCly sfl 700<br />

rupey pRqI eykV sI, ies sfl vD ky<br />

1500 rupey qoN 2500 rupey qwk ho geI<br />

hY. kyNdr srkfr ny Jony <strong>df</strong> Bfa jo ipCly<br />

sfl smyq bons idwqf igaf sI, ‘mihMgfeI<br />

ivroDIaF’ qoN zr ky ies sfl vI Auho<br />

Bfa imQ idwqf. ikMnI <strong>dy</strong>r iksfnF koloN<br />

AunHF dIaF ijxsF luwtogy?<br />

hr koeI jfx<strong>df</strong> hY ik ies sfl vFg<br />

ipCly sfl vI bhuq grmI peI sI qy<br />

mINh Gwt ipaf sI. pSjfb ivc srkfr<br />

Jony dI Psl pflx leI pSj jF Cy GMty qoN<br />

vD iblkul ibjlI nf <strong>dy</strong> skI. iksfnF ny<br />

Jony nUM bcfAux leI kuwl 1800 kroV<br />

rupey <strong>df</strong> vfDU zIjLl PUikaf, vfDU mjLdUrI<br />

sMsd <strong>`c</strong> iKwcoqfx Éqm krn leI kFgrs srgrm<br />

nvIˆ idwlI:mihMgfeI <strong>dy</strong> muw<strong>dy</strong> ‘qy<br />

ipCly iek hPqy qoˆ bixaf aiVwkf AudoˆN<br />

Kqm ho igaf jdoˆ ivroDI iDr ny Dfrf<br />

184 qihq bihs krfAux dI afpxI mMg<br />

Cwz idwqI. lok sBf ivc sdn <strong>dy</strong> nyqf<br />

pRxb muKrjI vloˆ nfÈqy ‘qy bulfeI srb<br />

pfrtI mIitMg ivc bxI sihmqI muqfbk<br />

bIqy mMglvfr ies muw<strong>dy</strong> ‘qy hyTly sdn<br />

ivc ies muw<strong>dy</strong> ‘qy bihs krfeI geI.<br />

lok sBf ivc ivroDI iDr dI nyqf<br />

suÈmf svrfj ny dwisaf, “Auh Èbd afm<br />

afdmI dI vrqoˆ nhIˆ kr rhy. ies leI<br />

asIˆ ieqrfË kIqf. hux mqy ivc ‘afm<br />

afdmI ‘qy iswky <strong>dy</strong> psfr <strong>df</strong> Ault asr’<br />

vfk drj kIqf igaf hY.“ Auˆj, srkfr<br />

ny mqy ivc ‘mihMgfeI ivc vfDy’ bfry<br />

ivroDI iDr dI mMg ieh dlIl <strong>dy</strong> ky rwd<br />

kr idwqI ik ieh muw<strong>df</strong> iek inrMqr<br />

vrqfrf hY ijs nUM roikaf nhIN jf sk<strong>df</strong><br />

pr ‘iswky <strong>dy</strong> psfr <strong>df</strong> dbfa’ Èbd<br />

vriqaf jf sk<strong>df</strong> hY.<br />

ivroDI iDr aqy srkfr vloˆ bihs<br />

leI sihmq hox nfl sMsd <strong>dy</strong> dovyˆ sdnfˆ<br />

ivc sucfrU ZMg nfl kMm-kfj hox dI<br />

sMBfvnf vD geI hY. ipCly hPqy qoˆ sYÈn<br />

ÈurU hox mgroˆ ivroDI iDr <strong>dy</strong> hMgfimafˆ<br />

kfrn sMsd dI kfrvfeI Twp rhI hY.<br />

sI[pI[afeI[ <strong>dy</strong> nyqf gurU<strong>df</strong>s<br />

<strong>df</strong>sgupqf ny ikhf, “ieh ivroDI pfrtIafˆ<br />

pRxb dI<br />

nfÈqf<br />

rfjnIqI<br />

ny ivroDI<br />

iDr Èfˆq<br />

kIqI<br />

vloˆ afrMBI ros ivKfivafˆ dI mfnqf hY.”<br />

mIitMg ivc Èfml hox vfly afgUafˆ ivc<br />

suÈmf svrfj, rfj sBf ivc ivroDI iDr<br />

<strong>dy</strong> afgU arux jyqlI, jnqf dl-XU <strong>dy</strong><br />

pRDfn Èrd Xfdv, smfjvfdI pfrtI <strong>dy</strong><br />

muKI mulfiem isMG Xfdv qy rfm gopfl<br />

Xfdv, bspf nyqf aYs[sI[ imÈrf, aMnf<br />

zI[aYm[ky[ <strong>dy</strong> afgU QMbIdureI, sI[pI[afeI[<br />

aYm <strong>dy</strong> sIqf rfm XycurI aqy sI[pI[afeI[<br />

<strong>dy</strong> gurU<strong>df</strong>s <strong>df</strong>sgupqf qoˆ ielfvf XU[pI[ey[<br />

dI qrPoN gRih mMqrI pI[ icdMbrm,<br />

aYn[sI[pI[ muKI Èrd pvfr, zI[aYm[ky[<br />

afgU tI[afr[ bflU, sMsdI mfmly mMqrI<br />

pvn kumfr bfˆsl, ipRQvI rfj cvfn aqy<br />

vI[ nfrfiex svfmI Èfml sn.<br />

ies qoN pihlF mfnsUn sYÈn <strong>df</strong><br />

pihlf hÌqf mihMgfeI dI Byt cVHn qoN<br />

bfad icMqf ivc zuwbI kFgrs ny ies msly<br />

nfl nijwTx leI srgrmIaF qyË kr<br />

idwqIaF sn. mihMgfeI <strong>dy</strong> msly ‘qy Bfjpf<br />

vloN bIqy somvfr ƒ vI hMgfmf kIqy jfx<br />

<strong>dy</strong> aYlfn <strong>dy</strong> mw<strong>dy</strong>nËr kyNdrI ivwq mMqrI<br />

qy sdn ivc srkfr <strong>dy</strong> afgU pRxb muKrjI<br />

ny sfrIaF isafsI pfrtIaF <strong>dy</strong> afgUaF ƒ<br />

bIqy somvfr svyry cfh ‘qy swidaf sI.<br />

dwsxf bx<strong>df</strong> hY ik bIqI 26 julfeI<br />

ƒ ÈurU hoey mfnsUn sYÈn ‘c ivroDI iDr<br />

Kfs krky Bfjpf ny mihMgfeI ‘qy voitMg<br />

vfly inXm qihq crcf krvfAux dI mMg<br />

kIqI sI qy agly idn kIqI geI ies mMg<br />

‘qy smUh afgU bIqy hPqy Èuwkrvfr qwk<br />

iewkjut rhy. bIqy hPqy <strong>dy</strong> Èuwkrvfr ƒ<br />

sMsd <strong>df</strong> mfnsUn sYÈn ies hPqy <strong>dy</strong><br />

somvfr qwk mulqvI kr idwqf igaf sI<br />

qy iesy idn Bfjpf afgUaF ny aYlfn kIqf<br />

sI ik Auh somvfr ƒ vI iesy inXm qihq<br />

crcf krvfAux dI mMg krngy. ies qoN<br />

ielfvf hor ivroDI pfrtIaF qy srkfr ƒ<br />

bfhroN hmfieq <strong>dy</strong> rhIaF kuJ pfrtIaF vI<br />

ies msly ‘qy bihs ƒ lY ky iewkjut sn.<br />

Xfd rhy kOmI jmhUrI gwTjoV qoˆ<br />

bgYr ivroDI pfrtIafˆ ny bIqy hPqy vIrvfr<br />

nUM sMsd Bvn ivc pRdrÈn krky mihMgfeI<br />

<strong>df</strong> Krcf Jwilaf aqy <strong>dy</strong>sL <strong>dy</strong> aMn BMzfr<br />

ivc pSjfb <strong>df</strong> ihwsf Gtx dI bjfey vDf<br />

idwqf. pSjfb srkfr dI mfrkIt PIs,<br />

pyNzU ivkfs PMz aqy KrId tYks ivc arbF<br />

rupey afmdn vDI. iksfnF ny ies vfDU<br />

Krcy leI kyNdr srkfr qoN ivsLysL pYkyj<br />

dI mMg rwKI. hux kyNdr ny qF 800 kroV<br />

rupey mnjLUr krky pSjfb srkfr nUM a<strong>df</strong><br />

vI kr idwqy pr pSjfb srkfr iksfnF dI<br />

hwkI imhnq <strong>df</strong> ieh pYsf iksfnF ivc<br />

vMzx leI iqafr nhIN jo ipCly sfl dI<br />

Jony dI Psl Auqy 57 rupey pRqI kuieMtl<br />

bx<strong>df</strong> hY. sfzy kol ies <strong>dy</strong> sbUq mOjUd<br />

hn. ikDr jfey iksfn, ijs nUM hr koeI<br />

mMUh mfrnf cfhuM<strong>df</strong> hY.<br />

awj <strong>dy</strong>sL dI ivkfs dr 7[8 PIsdI<br />

hY, jd ik snaq aqy syvfvF <strong>dy</strong> Kyqr<br />

ivc ieh 10 PIsdI qoN vD geI hY jd ik<br />

KyqI dI ivkfs dr kyvl 0[2 PIsdI hI<br />

hY. KyqI ivcoN sfzI kuwl afbfdI <strong>df</strong> 70<br />

PIsdI qoN vD ihwsf rotI-rojLI kmfAuN<strong>df</strong><br />

hY. ies vyly muwTI Br rfjnyqf,<br />

aPsrsLfhI, snaqkfr aqy amIr lokF<br />

vl syDq nIqIaF hI GVIaF jf rhIaF<br />

hn. amIr hor amIr aqy grIb hor<br />

grIb ho irhf hY. <strong>dy</strong>sL dI afbfdI <strong>df</strong> 90<br />

PIsdI Bfg, jo awj vI gurbq nfl lV<br />

irhf hY, srkfr <strong>df</strong> Aus vl koeI iDafn<br />

nhIN. ijvyN DnfZ lok hr ikwqy Auqy kfbjL<br />

ho rhy hn aqy afm afdmI mfXUs hY,<br />

ies qrHF dI siQqI bhuqI <strong>dy</strong>r nhIN cwlxI.<br />

mihMgfeI nhIN hoxI cfhIdI.<br />

pr mihMgfeI ivroDIaF nUM smJxf<br />

peygf ik jykr srkfr dIaF nIqIaF lokpwKI<br />

nf rhIaF, jo awj nhIN hn, qF <strong>dy</strong>sL<br />

<strong>df</strong> ivkfs nhIN ivnfsL hI hovygf. kImqF<br />

<strong>df</strong> BFzf kyvl iksfnF isr nf BMno.<br />

ivigafnk soc apxfE. <strong>dy</strong>sL qrwkI qF<br />

hI krygf, jykr <strong>dy</strong>sL dI vwzI igxqI<br />

afbfdI, iksfn aqy mjLdUr rwj ky rotI<br />

Kfxgy. ies mihMgfeI leI srkfrI<br />

nIqIaF ijLMmyvfr hn. pr ies rfmrOly<br />

dI sjLf, Gwt Bfa imQ ky mihMgfeI Auqy<br />

kfbU pfAux leI, iksfnF nUM idwqI jf rhI<br />

hY. aijhI siQqI ivc iksfnI nUM bcfAuxf<br />

aqI jLrUrI hY.<br />

<strong>dy</strong> muw<strong>dy</strong> ‘qy Dfrf 184 qih bihs krfAux<br />

dI mMg kIqI sI. ies pRdrÈn ivc<br />

sI[pI[afeI[aYm[, sI[pI[afeI[, rfÈtrI<br />

jnqf dl, jnqf dl-sYkulr,<br />

ey[afeI[ey[zI[aYm[ky[ aqy qylgU <strong>dy</strong>sm<br />

pfrtI <strong>dy</strong> mYˆbr Èfml hoey sn. ies <strong>dy</strong><br />

nfl hI smfjvfdI pfrtI ny afpxy nyqf<br />

mulfiem isMG Xfdv dI agvfeI hyT<br />

sMsd Bvn <strong>dy</strong> muwK gyt ‘qy vwKry qOr ‘qy<br />

pRdrÈn kIqf sI. ieMj BfrqI pfrlImYNt <strong>df</strong><br />

ipClf lgpg zyV hPqf isrP mihMgfeI <strong>dy</strong><br />

muw<strong>dy</strong> ny hI ingl ilaf hY. srkfr <strong>dy</strong> eyjMzy<br />

ivc ies sYsLn ivc nijwTx leI hor bhuq<br />

sfry mu<strong>dy</strong> hn pr ivroDI iDr ny srkfr dI<br />

pysL nhIN jfx idwqI.<br />

byvPfeI kIqI qF <strong>dy</strong>xy<br />

pYxgy 57 kroV rupey<br />

vfisLMgtn:cylsI kilMtn dI 31<br />

julfeI nUM inAUXfrk ivc imzsn ndI<br />

<strong>dy</strong> iknfry hoeI sLfn<strong>df</strong>r sLfdI dunIaf<br />

sflF qwk Xfd rwKygI. ieh ivafh ies<br />

qrHF hoieaf ijvyN iksy sLihjLfdI <strong>df</strong> hovy.<br />

ies ivafh dI Kfs gwl ieh hY ik jykr<br />

Aus <strong>df</strong> pqI mfrk byvPf inkl<strong>df</strong> hY qF<br />

Auh cylsI nUM lgBg 57 kroV rupey<br />

<strong>dy</strong>vygf. ieh dovF dI rjLfmMdI <strong>dy</strong> nfl<br />

qYa hoieaf hY.<br />

ivafh dIaF iqafrIaF ivc pYsf pfxI<br />

dI qrHF vhfieaf igaf. cylsI dI mMgxI<br />

dI muMdrI hI lgBg 4 kroV dI hY.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (11)<br />

<strong>pMjfb</strong> <strong>puils</strong> <strong>dy</strong> ikr<strong>df</strong>r dI kOVI swcfeI aqy amn-kfnUMn<br />

-jiqMdr pnUM<br />

‘pSjfb <strong>df</strong> amn-kfnUMn KLqry ivc<br />

hY.’ ieh gwl <strong>puils</strong> <strong>dy</strong> kuJ ijLlHf jF jLon<br />

pwDr qwk <strong>dy</strong> vwzy aPsr afK<strong>dy</strong> hn. ‘pSjfb<br />

<strong>dy</strong> amn nUM koeI KLqrf hI nhIN.’ ieh gwl<br />

cMzIgVH qoN afKI jf rhI hY qy afKx vflf<br />

ivakqI pSjfb <strong>dy</strong> gRih ivBfg <strong>df</strong> ieMcfrj<br />

izptI muwK mMqrI hY. nf ijLilHaF vfilaF<br />

kol sUcnfvF dI Gft hY qy nf cMzIgVH<br />

vfilaF kol. ies <strong>dy</strong> bfvjUd do iksm dI<br />

bolI bolx <strong>df</strong> aml ho irhf hY qy ies <strong>dy</strong><br />

vwKo-vwKry arQ ley jf rhy hn. kuJ lok<br />

ieh kihM<strong>dy</strong> hn ik Kqrf qF hY, pr rfj dI<br />

rfjnIqk lIzrisLp ies dI hkIkq nUM pRvfn<br />

nhIN krnf cfhuMdI. dUjy pfsy kuJ lokF <strong>df</strong><br />

ieh iKafl hY ik Kqrf hI koeI Kfs nhIN,<br />

isrP <strong>puils</strong> <strong>dy</strong> kuJ aPLsr hAUaf KVf kr<br />

ky afpxI cODr kfiem rwKxf cfhuM<strong>dy</strong> hn.<br />

afm lokF sfhmxy ieh BMblBUsf hY ik Auh<br />

iek jF dUjI ivcoN iks iDr nUM swc mMnx,<br />

jd ik scfeI <strong>df</strong> aMsL ienHF sfry pwKF ivc<br />

hI QoVHf-bhuq sLfml hY.<br />

rfjsI lIzrisLp ies nUM bfhlf ikAuN<br />

nhIN AuBfrnf cfhuMdI, ies <strong>df</strong> kfrn Aus<br />

nUM pqf hovygf, pr swc ieho hY ik Auh<br />

sfrf kuJ kfbU hyT hox <strong>df</strong> pRBfv <strong>dy</strong>xf<br />

cfhuMdI hY. kuJ purfxy kwtVpSQIey hux ies<br />

rfjsI lIzrisLp <strong>dy</strong> eyny brKur<strong>df</strong>r bx<br />

cuwky hn ik pihlF kihM<strong>dy</strong> huM<strong>dy</strong> sn ik<br />

iksy bfby <strong>dy</strong> pYr vI nhIN CUhxy, hux afpxy<br />

qoN CoitaF <strong>dy</strong> vI CUMh<strong>dy</strong> iPr<strong>dy</strong> hn. AunHF <strong>dy</strong><br />

kuJ BfeIbMd srkfrI qy KfilsqfnI dovIN<br />

pfsIN Kyz<strong>dy</strong> hn. nqIjy vjoN rfjsI<br />

lIzrisLp Enf Brosf mihkmfnf irportF<br />

Auqy nhIN krdI jfpdI, ijMnf ieqbfr Aus<br />

nUM ienHF ‘inwjI’ sroqF Auqy jfp<strong>df</strong> hY.<br />

hflfq <strong>df</strong> dUjf pwK ieh hY ik ipCly<br />

idnF ivc puls ny muV-muV ky ieho ijhf<br />

sfmfn brfmd kIqf hY, ijhVf awj qoN<br />

vIh ku sfl pihlF pSjfb ivc QF-QF<br />

kihr vrqfAux <strong>dy</strong> kMm afAuN<strong>df</strong> huM<strong>df</strong> sI.<br />

kuJ lokF <strong>df</strong> iKafl hY ik EdoN <strong>df</strong> dwibaf<br />

ipaf mfl hI sUcnfvF <strong>dy</strong> afDfr Auqy lwB<br />

ky hux ivKflf pfieaf jf irhf hY, pr<br />

ieh ivcfr mMnx Xog nhIN, ikAuNik ies<br />

ivc kuJ ‘sMd’ ieho ijhy hn, ijhVy EdoN<br />

k<strong>dy</strong> vI pSjfb ivc nhIN vrqy gey sn.<br />

Auh sfrf kuJ EdoN vflf nhIN ho sk<strong>df</strong> qy<br />

ijhVIaF jQybMdIaF <strong>dy</strong> nF ley jf rhy hn,<br />

AunHF ivc vI keI Aus dOr qoN bfad jMmIaF<br />

qy inMmIaF hn. pSjfb ivc AunHF <strong>df</strong> nF<br />

ilaF kuJ lokF nUM Eprf lwg sk<strong>df</strong> hY,<br />

pr iv<strong>dy</strong>sLF <strong>dy</strong> iek Kfs soc <strong>dy</strong> pSjfbI<br />

aKLbfrF ivc AunHF jQybMdIaF <strong>df</strong> ijLkr<br />

icrF <strong>df</strong> huM<strong>df</strong> af irhf hY.<br />

AuNj vI purfxI KfilsqfnI lihr jdoN<br />

pSjfb ivc mwTI pY geI sI, Aus qoN ipwCoN<br />

vI Auh iv<strong>dy</strong>sLF ivc lgfqfr srgrm rhI<br />

sI. nvyN iv<strong>dy</strong>sL gey ijhVy pSjfbIaF <strong>dy</strong><br />

hor iksy qrHF pYr nhIN sn lwg rhy, AunHF<br />

nUM rfjsI sLrn mMgxI peI qy ies kMm<br />

ivc AunHF jQybMdIaF dI mdd AunHF nUM iml<br />

jFdI rhI sI. qrIkf sOKf sI ik EQy gey<br />

bM<strong>dy</strong> bfry Bfrq ivc pSjfbI <strong>dy</strong> iksy aKbfr<br />

ivc iek zwbI Cpvf ky Aus <strong>dy</strong> mF-bfp<br />

vloN ieh ibafn idwqf jF<strong>df</strong> sI ik mMuzf<br />

‘iswK sMGrsL <strong>dy</strong> rfh pY igaf hY, sfzf<br />

Aus nfl koeI sMbMD nhIN, asIN Aus<br />

nUM bydKLl kr idwqf hY, ies leI<br />

<strong>puils</strong> sfnUM qMg nf kry.’ ieh zwbI<br />

EQy pysL kr idwqI jFdI sI ik<br />

ies nUM pSjfb dI <strong>puils</strong> lwBdI<br />

iPrdI hY, jy lwB igaf qF<br />

mfr <strong>dy</strong>vygI, ies kr ky ies<br />

nUM rfjsI sLrn <strong>dy</strong> idwqI jfvy. EdoN qF Auh<br />

mMuzy KusL huM<strong>dy</strong> sn, pr kuJ icr ipwCoN pqf<br />

lg<strong>df</strong> sI ik Auh zwbI CpvfAux nfl Auh<br />

pSjfb <strong>puils</strong> <strong>dy</strong> kfgjLF ivc vI scmuwc<br />

cVH gey sn. ieh ipwCoN AunHF nUM zrf ky<br />

vrqx dI Auh Kyz sLurU huMdI sI, ijs ivc<br />

nypfl rfhIN pSjfb Byj ky vfr<strong>df</strong>q krvf<br />

lYxf vI sLfml huM<strong>df</strong> sI.<br />

ipCly sfl afr aYs aYs nfl<br />

sMbMiDq rfsLtrI iswK sMgq <strong>dy</strong> muKI rul<strong>df</strong><br />

isMG <strong>df</strong> kql ho igaf sI. kys dI jFc ny<br />

kfqlF dI pYV brqfnIaf qwk jf kwZI.<br />

EQy ByjI geI irport <strong>dy</strong> afDfr Auqy<br />

brqfnIaf dI <strong>puils</strong> ny kuJ mMuzy PV ley<br />

qy a<strong>df</strong>lq ivc pysL kr idwqy. brqfnIaf<br />

dI <strong>puils</strong> nUM pSjfb vflI vFg ieh dosL<br />

nhIN idwqf jf sk<strong>df</strong> ik Auh vI JUTy sbUq<br />

GV ky ienHF nUM PVn qur peI sI. aYn<br />

eysy kys vrgf qflmyl hux pSjfb dI<br />

<strong>puils</strong> aqy kyNdr srkfr dIaF kuJ<br />

eyjMsIaF kuJ hornF <strong>dy</strong>sLF dI puls nfl<br />

vI kr rhIaF suxIdIaF hn. nvyN nF<br />

<strong>mlysLIaf</strong> aqy QfeIlYNz <strong>dy</strong> qF aKLbfrF ivc<br />

af hI cuwky hn, qMd kuJ hornF <strong>dy</strong>sLF qwk<br />

vI juV skdI hY.<br />

hflfq <strong>df</strong> qIjf pwK hY pSjfb dI <strong>puils</strong><br />

<strong>df</strong>, ijs ny vIh ku sfl pihlF eyQoN ihMsk<br />

dOr <strong>df</strong> Kfqmf krn <strong>df</strong> ishrf ilaf qy<br />

hux qwk Esy <strong>dy</strong> bhfny afpxI ipwT QfpVdI<br />

iPrdI hY. nf hflfq hux Auh hn qy nf hI<br />

<strong>puils</strong> EdoN vflI hY. sfrf kuJ bdl cuwkf<br />

hY. ijMny sflF <strong>df</strong> smF gujLr cuwkf hY, eyny<br />

icr ivc pihlI pIVHI mY<strong>df</strong>n qoN pfsy ho ky<br />

nvIN pIVHI awgy af jFdI hY, ijs <strong>df</strong> socx<br />

<strong>df</strong> ZMg hI vwKrf huM<strong>df</strong> hY. Aus dOr ivc do<br />

vfrI golI Kf ky msF ijLM<strong>df</strong> bcx aqy<br />

bhfdrI <strong>dy</strong> <strong>puils</strong> mYzl lYx vflf iek<br />

ieMspYktr Aus qoN cfr-pSj sfl bfad<br />

iek nvyN afey afeI pI aYs<br />

aPsr awgy pysL hoieaf<br />

sI. Pirafd Aus ny ieh<br />

kIqI ik EdoN lwgIaF<br />

golIaF <strong>df</strong> ielfj ajy<br />

qwk cwl<strong>df</strong> hY, zfktrI<br />

ibwl pfs ho ky vI pYsy <strong>dy</strong>x<br />

lwgy dPqr vfly irsLvq mMg<strong>dy</strong><br />

hn, myry vloN <strong>dy</strong>sL dI syvf<br />

kIqI <strong>df</strong> kuJ qF<br />

iKafl rwKxf cfhI<strong>df</strong> hY. nvyN afey Aus<br />

qoN awDI Aumr <strong>dy</strong> aPsr ny awgoN ieh ikhf<br />

sI, ‘ijs syvf kI bfq qum krqy ho, Aus<br />

vkq mYN kflj myN pVqf Qf. muJy nhIN<br />

pqf, qum ny ikaf syvf kI hY, afj kI bfq<br />

kro.’ Aus ivcfry nUM purfxy dOr <strong>dy</strong> iek afeI<br />

jI <strong>dy</strong> pYr cMzIgVH jf ky PVny pey sn qy Pyr<br />

ielfj jogy pYsy imly sn. hux Auh bfad<br />

ivc afey aPsr zI afeI jI aqy kuJ qF<br />

ieMspYktr jnrl vI bx cuwky hn, purfxy<br />

hflfq bfry Auh soc vI nhIN sk<strong>dy</strong>.<br />

isrP ieho nhIN, Aus dOr ivc <strong>puils</strong><br />

dI ijs kfmXfbI <strong>df</strong> ishrf hux dI <strong>puils</strong><br />

lYNdI hY, Aus ipwCy do vwzy kfrn sn.<br />

pihlf ieh ik byaMq isMG muwK mMqrI <strong>dy</strong><br />

smyN rfjsI lIzrisLp ny jdoN <strong>puils</strong> <strong>dy</strong><br />

kMm ivc dKLl bMd kIqf, iswty EdoN inkl<br />

sky sn qy dUjf ieh ik <strong>puils</strong> EdoN hux<br />

ijMnI pftk <strong>df</strong> isLkfr nhIN sI, ky pI aYs<br />

igwl vrgy iewko muKI dI jkV ivc KMB<br />

PVkfey ibnF kMm krdI sI. hux ieh dovyN<br />

gwlF Aus qoN AultIaF hn. rfjnIqk dKl<br />

Dur Aupr qoN lY ky cOk ivc KVy ispfhI nUM<br />

mobfeIl Pon Auqy dbkf mfrn qwk phuMc<br />

irhf hY qy <strong>puils</strong> ivc Eny ijLlHy nhIN, ijMny<br />

DVy bxy iPr<strong>dy</strong> hn. aYzIsLnl zI jI pI<br />

pwDr <strong>dy</strong> iqMn aPsr afpo ivc iek dUjy<br />

ivruD hfeI kort qwk mukwdmybfjLI kr cuwky<br />

hn, zI afeI jI pwDr <strong>dy</strong> do aPLsrF ny iek<br />

dUjy ivruD jfn qoN KLqry <strong>dy</strong> dosL lf ky<br />

isLkfieqF kIqIaF hoeIaF hn. ijhVy dosL<br />

iek dUjy ivruD lfey gey hn, Auh iksy qIjy<br />

pSjfb <strong>dy</strong> Kwby pwKI dlF dI hoNd KLqry ivc peI<br />

jlMDr: ikrqIaF dI agvfeI krn<br />

<strong>df</strong> <strong>df</strong>avf krn vfly KwbypwKI dl ies<br />

smyN Kud lIh ‘qoN lwQy hoey hn. aksr<br />

vwzy iekwT krn vfly kfmryz coxF vyly<br />

burI qrHF pwCV jF<strong>dy</strong> hn, ijs kfrn ienHF<br />

dlF leI swqf pRfpqI k<strong>dy</strong> nf pUrf hox<br />

vflf supnf bx ky kih geI hY qy pfrtI<br />

lIzrisLp vI gUVHI nINd suwqI hoeI hY.<br />

ienHF dlF vloN lok muwidaF ‘qy k<strong>dy</strong>k<strong>df</strong>eIN<br />

kIqy jF<strong>dy</strong> iekwT vI hoNd nUM bxfeI<br />

rwKx <strong>df</strong> Auprflf mfqr hI hn, jdik<br />

ienHF muwidaF ‘qy jnqk lfmbMdI krn<br />

qy hF pwKI nqIjy hfsl krn ivc ieh<br />

dl ajy sPl huM<strong>dy</strong> idKfeI nhIN idM<strong>dy</strong>.<br />

pfrtI aMdrly qF iewQoN qwk kihM<strong>dy</strong><br />

hn ik sfl ‘c iek awD vfr kIqy jF<strong>dy</strong><br />

iekwT vI swqfDfrIaF kol afpxf ‘ihwsf’<br />

pwkf krn leI hI kIqy jF<strong>dy</strong> hn qy AunHF<br />

<strong>df</strong> afm lokF dIaF smwisafvF nfl koeI<br />

srokfr nhIN. ies qoN ielfvf lok muwidaF<br />

‘qy lokF nfl KVn qy srkfr dIaF lok<br />

mfrU nIqIaF <strong>df</strong> ivroD krn dI bjfie<br />

kfmryz awj kwlH QfixaF ‘c lokF <strong>dy</strong><br />

rfjLInfmy krvfAux ‘c ijLaf<strong>df</strong> msLrUP hn.<br />

Kwby pwKI dlF ny akflI-Bfjpf qy<br />

kFgrs <strong>df</strong> bdl qF kI bxnf hY, sgoN<br />

coxF smyN ieh Kud hI kFgrs <strong>dy</strong> hwQ ‘c<br />

<strong>df</strong>qI-hQOVf qy <strong>df</strong>qI-bwlI PVHf ky surKrU<br />

ho jF<strong>dy</strong> hn, ijs kfrn afm lok ienHF<br />

dlF qoN iknfrf kr lYN<strong>dy</strong> hn. ies<strong>df</strong> sbUq<br />

ipClIaF do iv<strong>df</strong>n sBf coxF hI hn.<br />

2002 dIaF coxF mOky kFgrs nfl rlky<br />

cox lVn smyN pfrtI <strong>dy</strong> bxy do ivDfiek<br />

vI kFgrs ‘c sLfiml ho gey sn qy 2007<br />

‘c iekwilaF cox lVky pfrtI Kfqf vI<br />

KolH nhIN skI sI. rfjnIqk ivsLlysLkF<br />

<strong>df</strong> ieh kihxf hY, ik ienHF dlF vloN<br />

afpxy ieiqhfs, swiBafcfr, mF-bolI,<br />

afriQk qy smfijk srokfrF qoN iknfrf<br />

kIqy jfx kfrn vI lokF ienHF dlF qoN<br />

pfsf vwitaf hY. ies qoN ielfvf pfrtI<br />

lIzrisLp nvIN pIVHI nUM vI kfmryz<br />

ivDfrDfrf nfl joVn ivc kfmXfb huMdI<br />

nhIN idsdI.<br />

dUjy pfsy BivwK bfry afsvMd idK<br />

rhy (sI[pI[aYm[ pfslf) <strong>dy</strong> skwqr sRI<br />

mMgq rfm pfslf ny ikhf hY ik KwbypwKI<br />

rfj ilafAux ‘c ajy smF qF lwgygf<br />

pr grIbF qy imhnqksLF lokF dI ijwq<br />

XkInI hY. AunHF mMinaf ik kfljF ‘c<br />

ijs qrHF dI lihr clfeI jfxI cfhIdI<br />

sI Auh nhIN cwl rhI, pr sLhId Bgq<br />

isMG nOjvfn sBf vrgIaF jQybMdIaF<br />

nOjvfn pIVHI dI qrjLmfnI krdIaF hn.<br />

sI[pI[afeI[ pSjfb <strong>dy</strong> skwqr sRI BuipSdr<br />

sFbr ny mMinaf ik BfvyN coxF vyly AunHF<br />

nUM votF Gwt pYNdIaF hn pr iPr vI Auh<br />

iek idn swqf hfsl krn ‘c jLrUr<br />

kfmXfb hoxgy. AunHF <strong>df</strong>avf kIqf ik<br />

nOjvfn vrg AunHF dI pfrtI nfl juV<br />

irhf hY. sI[pI[aYm[ pSjfb <strong>dy</strong> skwqr<br />

sRI crn isMG ivrdI ny coxF vyly mfVy<br />

pRdrsLn dI gwl kbUlidaF ikhf ik iksy<br />

ny swqf pros ky nhIN <strong>dy</strong>xI ies leI<br />

kfmryzF nUM kmIaF dUr krnIaF pYxIaF<br />

hn.<br />

ny lfey huM<strong>dy</strong> qF <strong>puils</strong> Pors nUM bdnfm krn<br />

dI sfijLsL <strong>df</strong> ihwsf krfr idwqy jfxy sn,<br />

pr hux AunHF ny afpo ivc hI poqVy Polx<br />

ivc ksr nhIN CwzI hoeI.<br />

iesy <strong>puils</strong> ivc kuJ aPsr Auh vI<br />

hn, ijhVy Aus dOr ivc nOkrI nfloN vwD<br />

inwjI dusLmxIaF kwZx <strong>df</strong> kMm kr<strong>dy</strong> huM<strong>dy</strong><br />

sn, pr AuprilaF dI njLr ivc<br />

bVy ‘lVfkU’ hox <strong>df</strong> aks<br />

bxfeI rwK<strong>dy</strong> sn. AunHF<br />

ivcoN kuJ ny pYsy Kfqr<br />

JUTy <strong>puils</strong> mukfbly bxf<br />

ky nfjLfiejL bM<strong>dy</strong> vI mfry<br />

dwsy jF<strong>dy</strong> hn, pr kuJ<br />

bM<strong>dy</strong> PV ky pYsy lY ky Cwzy<br />

vI hoey sn. iek bM<strong>dy</strong> nUM<br />

bVf Kqrnfk kih ky<br />

mfr idwqf igaf, Aus <strong>dy</strong><br />

pirvfr ny aMqm sskfr<br />

kr ky aKMz pfT <strong>df</strong> Bog<br />

vI pf idwqf qy Cy mhIny<br />

mgroN Auh Pyr <strong>puils</strong> mukfbly ivc mfiraf<br />

igaf. ies vfrI iPr Bog pf idwqf qy do<br />

sfl bfad AuhnUM iPr <strong>puils</strong> ny ‘mukfbly<br />

ivc mfiraf igaf’ afK idwqf. hYrfnI vflI<br />

gwl ieh ik iqMn vfrI mfiraf igaf ieh<br />

bM<strong>df</strong> Aus ipwCoN rfjsQfn puls <strong>dy</strong> kfbU af<br />

igaf qy EQoN dI jylH ivc keI sfl<br />

gujLfrn ipwCoN hux mfJy <strong>dy</strong> ipSzF ivc quiraf<br />

iPr<strong>df</strong> hY. kuJ lok Auus nUM pYsy <strong>dy</strong> ky bc<br />

igaf afK<strong>dy</strong> hn qy kuJ ‘<strong>puils</strong> <strong>df</strong> kYt’<br />

vI khI jF<strong>dy</strong> hn. ieho ijhy awDI drjn <strong>dy</strong><br />

krIb bM<strong>dy</strong> EdoN <strong>puils</strong> mukfbly ivc mfry<br />

jfx ipwCoN awj vI ijM<strong>df</strong> hn qy ijhVy <strong>puils</strong><br />

aPsrF ny ieh mukfbly isry cVHf ky AunHF<br />

<strong>dy</strong> isr Auqy rwiKaf ienfm aqy mYzl pRfpq<br />

kIqy sn, AunHF <strong>dy</strong> moiZaF <strong>dy</strong> qfry hux qwk<br />

vDI jF<strong>dy</strong> hn.<br />

hr dOr ivc kuJ jI-hjLUrIey hfkm<br />

iDr <strong>dy</strong> nyVy huM<strong>dy</strong> hn qy Aus <strong>dy</strong> khy Auqy<br />

iksy vI hwd qwk jfx nUM iqafr rihM<strong>dy</strong><br />

hn. ieho ijhy swjx hux vI rfj drbfr<br />

<strong>dy</strong> gilafiraF ivc twp<strong>dy</strong> iPr<strong>dy</strong> hn.<br />

ipCly kYptn amirMdr isMG vfly rfj<br />

dOrfn Auh bM<strong>dy</strong> bfdl pirvfr <strong>dy</strong> Pfrm<br />

hfAUsF qy koTIaF dI igxqI kr<strong>dy</strong> qy kMDF<br />

dIaF iewtF AuKfV ky vyK<strong>dy</strong> huM<strong>dy</strong> sn. jdoN<br />

rfj bdilaf qF Auh rfqo-rfq bfdl<br />

pirvfr <strong>dy</strong> vwzy iKdmqgfr bx ky pitafly<br />

vfly mihl Auqy goly <strong>df</strong>gx leI iqafrI<br />

krn lwg pey sn. kflU jwlfd dI hr<br />

srkfr nUM loV huMdI hY. rfj vfjpfeI <strong>df</strong><br />

hovy jF mnmohn isMG <strong>df</strong>, jdoN iksy nUM<br />

PFsI tMgxf hovy qF pRDfn mMqrI ny ieh<br />

jlMDr : kFgrs pRDfn sRImqI<br />

sonIaf gFDI <strong>dy</strong> iv<strong>dy</strong>sL jfx krky pSjfb<br />

pR<strong>dy</strong>sL kFgrs <strong>dy</strong> pRDfn dI cox kuJ hor<br />

smyN leI ltk skdI hY. kFgrs pRDfn<br />

dI mF sKq ibmfr hY, ijs krky Auh afpxy<br />

sfry pRogrfm rwd krky bfhr clI geI hY.<br />

pfrtI sUqrF muqfbk AunHF nUM kuJ idn AuQy<br />

hor lwg sk<strong>dy</strong> hn. sonIaf gFDI <strong>dy</strong> jfx<br />

krky pSjfb pR<strong>dy</strong>sL kFgrs dI pRDfngI leI<br />

pwbF-Bfr hoey kFgrsI afgUaF dIaF<br />

srgrmIaF kuJ mwTIaF pY geIaF hn.<br />

sUqrF anusfr pSjfb <strong>dy</strong> sfbkf muwK<br />

mMqrI kYptn amirMdr isMG, pSjfb pR<strong>dy</strong>sL<br />

kFgrs <strong>dy</strong> pRDfn mihMdr isMG ky[pI[,<br />

pSjfb ivDfn sBf ‘c ivroDI iDr dI nyqf<br />

bIbI rfijMdr kOr BwTl aqy sfbkf<br />

aYwm[pI[ jgmIq isMG brfV <strong>dy</strong> DVy afpoafpxy<br />

<strong>zYlI</strong>gyt bxfAux ‘c lwgy hoey hn.<br />

kFgrsI <strong>zYlI</strong>gyt BfvyN ipCly idnIN nfmjLd<br />

kr idwqy gey sn, pr keI kFgrsI afgU<br />

ajy vI afpxy <strong>zYlI</strong>gytF nUM bdlfAux ‘c<br />

lwgy hoey hn aqy afpxy Kfsm-Kfs nUM<br />

kMm nhIN krnf huM<strong>df</strong>, jwlfd hI ieh<br />

ijLMmyvfrI inBfAuN<strong>dy</strong> hn. pSjfb dI <strong>puils</strong><br />

ivc vI kuJ bM<strong>dy</strong> ‘kflU jlfd’ igxy jF<strong>dy</strong><br />

hn. ijhVy mOky <strong>dy</strong> muwK mMqrI <strong>df</strong> iesLfrf<br />

iml<strong>dy</strong> sfr ivroDIaF <strong>dy</strong> gl rwsf pfAux<br />

qur pYN<strong>dy</strong> hn. Auh iksy <strong>dy</strong> vI vPLf<strong>df</strong>r nhIN<br />

huM<strong>dy</strong>, pr sfry ‘isafxy’ AunHF nUM ‘afpxf<br />

bM<strong>df</strong>’ smJ lYN<strong>dy</strong> hn.<br />

rfj kYptn amirMdr isMG <strong>df</strong> sI qy<br />

cfrjsLIt bfdlF <strong>dy</strong> ivruD bxfeI geI sI.<br />

ijs idn <strong>df</strong>ier kIqI jfxI sI, Aus qoN do<br />

idn pihlF sfrI PfeIl dI Poto kfpI<br />

sr<strong>df</strong>r pRkfsL isMG bfdl kol phuMc geI<br />

qy AunHF ny pRYs kfnPrMs lf ky pwqrkfrF<br />

mUhry rwK idwqI sI. Auh PLfeIl bfdl<br />

sfihb Kud Poto-stYt krvfAux nhIN sI<br />

gey, kuJ <strong>puils</strong> vfilaF ny krvf ky idwqI<br />

sI, pr Aus qoN pihlF AunHF <strong>dy</strong> afpxy vyly<br />

vI eydF <strong>df</strong> kuJ ho cuwkf sI. afpxI ipClI<br />

vfrI <strong>dy</strong> rfj <strong>dy</strong> afKrI mhIinaF ivc bfdl<br />

sfihb iqlk ky izwg pey sn qy cUlf tuwt<br />

igaf sI. jdoN rfj bdl igaf, EdoN pihly<br />

asYNblI iejlfs ivc hI AunHF ny amirMdr<br />

isMG muwK mMqrI nUM ikhf sI, ‘mYnUM qF<br />

aPLsrsLfhI ny DoKf idwqf hY. ijs idn myrf<br />

cUlLf tuwtf, myrI surwiKaf <strong>dy</strong> ieMcfrj aPLsr<br />

ny zfktr nUM Pon ipCoN kIqf sI qy quhfnUM<br />

kpqfn sfihb, pihlF kr idwqf sI.’ jy<br />

<strong>puils</strong> <strong>dy</strong> aPsr amirMdr isMG <strong>dy</strong> vkq<br />

cfrjsLIt dI kfpI bfdl sfihb nUM pucfAuN<strong>dy</strong><br />

rhy hn qy bfdl sfihb <strong>dy</strong> EdoN ipCly rfj<br />

ivc sMprk kYptn amirMdr isMG nfl rwK<strong>dy</strong><br />

rhy hn qF hux ieh ikvyN nf huM<strong>df</strong> hovygf?<br />

awj dI pSjfb dI <strong>puils</strong> <strong>dy</strong> smuwcy ikr<strong>df</strong>r<br />

dI kOVI swcfeI hI ieho hY.<br />

hux afeIey Aus muw<strong>dy</strong> vwl, ijwQoN gwl<br />

sLurU kIqI geI sI. pSjfb ivc ijhVI<br />

hiQafrF aqy hiQafrbfjLF dI PVoPVI ho<br />

rhI hY, Auh sfrI dI sfrI gLlq nhIN, pr<br />

pSjfb dI <strong>puils</strong> <strong>df</strong> ijwdF <strong>df</strong> aks bx<br />

cuwkf hY, Aus ivc bhuq sfry lokF dI ieh<br />

rfey hY ik kuJ <strong>puils</strong> aPsr nihly qy<br />

dihlf mfrn dI Kyz vI Kyz<strong>dy</strong> ho sk<strong>dy</strong><br />

hn. AunHF nUM pSjfb <strong>dy</strong> amn-kfnUMn dI<br />

EnI icMqf nhIN, ijMnI ies gwl dI hY ik<br />

Plfxf myry nfloN vwD nMbr nf bxf jF<strong>df</strong><br />

hovy. ieh hux rfj krn vfilaF dI<br />

ijLMmyvfrI hY ik siQqI nUM spwsLt krn<br />

ik ies ivc swc kI hY? pY cuwky BMblBUsy<br />

nUM jy ievyN hI vD<strong>df</strong> jfx idwqf igaf qF<br />

ieh nf rfj <strong>dy</strong> ihwqF ivc cMgf sfbq hovygf,<br />

nf rfj krn vfilaF <strong>dy</strong>. gwl awj dI nhIN,<br />

kuJ awgoN dI vI socxI cfhIdI hY, pr kI<br />

Auh kr skxgy eydF?<br />

pSjfb kFgrs dI pRDfngI cox ltkI<br />

<strong>zYlI</strong>gyt bxvf rhy hn. kFgrs sUqrF<br />

anusfr bxfey gey <strong>zYlI</strong>gytF ‘c vI pwlVf<br />

sfbkf muwK mMqrI kYptn amirMdr isMG<br />

<strong>dy</strong> DVy <strong>df</strong> hI BfrI rihx dI afs hY,<br />

ikAuNik kFgrs pfrtI <strong>dy</strong> 44 ivDfiekF<br />

‘coN lgBg iqMn drjn ivDfiek kYptn<br />

Kymy ‘c afey hoey hn. sfbkf kFgrsI<br />

ivDfiekF ‘coN vI lgBg 45 kYptn DVy<br />

nfl sMbMiDq hn. ieh sfry hI afgU <strong>zYlI</strong>gyt<br />

bxy hoey hn. kFgrs dI pRDfngI hiQafAux<br />

leI BfvyN ipCly lgBg zyZ sfl qoN kFgrsI<br />

afgU qrlomwCI ho rhy hn, pr pRDfngI ‘c<br />

ajy kuJ hor <strong>dy</strong>rI ho geI hY.<br />

afl ieMzIaf kFgrs dI pRDfn<br />

sRImqI sonIaf gFDI dI pRDfngI dI cox<br />

ijhVI agsq <strong>dy</strong> pihly hPqy hoxI sI, <strong>dy</strong><br />

hux agsq <strong>dy</strong> ipCly hPqy hox dI sMBfvnf<br />

hY. sonIaf gFDI dI pRDfngI dI cox qoN<br />

mgroN hI iksy afgU <strong>df</strong> pSjfb dI pRDfngI<br />

leI guxf pvygf. sUqrF muqfbk pSjfb<br />

kFgrs dI pRDfngI cox sqMbr <strong>dy</strong> pihly<br />

hPqy hox dI sMBfvnf bxdI jf rhI hY.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (12)<br />

<strong>pMjfb</strong> tfeImjL<br />

sincrvfr, 7 agsq 2010<br />

ipafr <strong>df</strong> sB qoN suihrd pRgtfvf Kurfk hY. -jfrj brnfrz sLfh<br />

anfj dI brbfdI <strong>df</strong> ikwsf<br />

ipCly idnIN iek jn ihq ptIsLn Aupr hukm jfrI kridaF suprIm<br />

kort ny ies qwQ Aupr aPsos jLfhr kIqf ik ijs vkq Bfrq ivc kroVF<br />

lok BuwK nfl mr rhy hn qF anfj go<strong>df</strong>mF ivc sV irhf hY. suprIm kort<br />

ny ies mfmly ivc kyNdr srkfr qoN jvfb vI qlb kIqf hY. suprIm kort<br />

dI ies kfrvfeI nfl anfj <strong>dy</strong> sVn <strong>df</strong> muw<strong>df</strong> aKLbfrI mIzIey <strong>dy</strong> kyNdr<br />

ivc af igaf hY. ipCly idnF ivc ijhVIaF irportF sfhmxy afeIaF<br />

hn, AunHF anusfr srkfrI go<strong>df</strong>mF ivc vI kxk stor krn dI QF sLrfb<br />

stor kIqI jf rhI hY. isrP iBRsLtfcfr <strong>df</strong> pYsf hVwp krn leI KuwlHy<br />

afsmfn hyT anfj stor kIqf jf irhf hY, ijs <strong>df</strong> iswtf ieh inkl irhf<br />

hY ik ipCly iqMn sflF ivc isrP <strong>pMjfb</strong> ivc hI 48,315 mIitRk tn<br />

kxk Krfb ho geI hY. suprIm kort ivc ieh vI dwisaf igaf hY ik <strong>dy</strong>sL<br />

ivc 140 imlIan tn anfj <strong>df</strong> BMzfrn krn <strong>dy</strong> Xog pRbMD nf hox kfrn<br />

ieh anfj sfry <strong>dy</strong>sL ivc hI sV irhf hY. ijs iksm dIaF irportF<br />

sfhmxy afeIaF hn, AunHF qoN pqf lwg<strong>df</strong> hY ik KuwlHy afsmfn hyT anfj<br />

stor krn nUM ies leI qrjIh idwqI jf rhI hY qF ik ies sMbMDI KrI<strong>dy</strong><br />

jfx vfly sfjLo-sfmfn ivcoN pYsf hVwp kIqf jf sky. msln anfj dIaF<br />

borIaF, borIaF itkfAux leI lwkV <strong>dy</strong> KVvMjy aqy Aupr idwqIaF jfx<br />

vflIaF qrpflF dI KrIdo-ProKq ivcoN vwzf iBRsLtfcfr hox dIaF sMBfvnfvF<br />

mOjUd rihMdIaF hn. ies qoN ielfvf anfj <strong>dy</strong> bcfa leI dvfeIaF vI<br />

KrIdxIaF pYNdIaF hn. ies leI srkfr qoN alwg rUp ivc pYsf ilaf<br />

jF<strong>df</strong> hY aqy ies pYsy nUM Xog rUp ivc vrqx dI QF vwzI pwDr ‘qy hVwp kr<br />

ilaf jF<strong>df</strong> hY. jdoN qoN anfj <strong>dy</strong> vwzI pwDr ‘qy sVn <strong>df</strong> mfmlf sfhmxy<br />

afieaf hY, <strong>pMjfb</strong> dI anfj KrId eyjMsIaF ny kyNdr Aupr dosL lfey hn<br />

aqy kyNdrI eyjMsI aYP[ sI[ afeI[ ny anfj dI sFB-sMBfl dI ijLMmyvfrI<br />

<strong>pMjfb</strong> srkfr ‘qy suwt idwqI hY. ieMj anfj nUM sFBx dI ijLMmyvfrI iek-dUjy<br />

Aupr suwt ky kyNdrI aqy rfj eyjMsIaF surKrU hox <strong>dy</strong> afhr ivc hn.<br />

<strong>pMjfb</strong> srkfr ny vI afK idwqf hY ik rfj <strong>df</strong> kMm anfj pY<strong>df</strong> krnf hY pr<br />

ies nUM sFBxf kyNdr srkfr dI ijLMmyvfrI hY.<br />

suprIm kort ny kyNdr srkfr dI jvfb qlbI kridaF puwiCaf hY ik<br />

jdoN <strong>dy</strong>sL ivc lok BuwK nfl mr rhy hn qF ieMj ikAuN nhIN kIqf jf sk<strong>df</strong><br />

ik jy anfj sFiBaf nhIN jf sk<strong>df</strong> qF Krfb hox nfloN ies nUM loVvMd<br />

lokF ivc vMz idwqf jfvy. suprIm kort vloN ieh svfl bfmOkf AuTfieaf<br />

igaf hY ikAuNik ipCly kuJ hI idnF qoN bfrsL nfl anfj <strong>dy</strong> Krfb hox<br />

dIaF KLbrF vwzy pwDr ‘qy af rhIaF hn. srkfr ny hfly kxk vI cMgI<br />

qrHF sFBI nhIN hY ik sfAuxI dI Psl BrvIN hox <strong>dy</strong> afsfr bx gey hn.<br />

ieMj afAux vfly idnF ivc Jony dI Psl sFBx <strong>df</strong> svfl vI AuTxf hY aqy<br />

ies dI Xog surwiKaf <strong>df</strong> mslf vI.<br />

asl ivc sfzf <strong>dy</strong>sL iksy vI smwisaf jF kMm dI agfAUN XojnfbMdI<br />

krn <strong>dy</strong> mfmly ivc pUrI qrHF asPl hY. msln bfrsLF qoN pihlF ndIaFnfilaF<br />

aqy sfeIPnF dI sPfeI cMgI qrHF nfl nf krn <strong>df</strong> iswtf ieh<br />

inkl irhf hY ik QoVHI ijhI bfrsL nfl vI afm lokF nUM hVHF dI mfr JwlxI<br />

pYNdI hY. ipCly idnF ivc Gwgr diraf <strong>dy</strong> afsy-pfsy afey hVH vI aijhI<br />

axgihlI <strong>df</strong> hI kfrn sn. iesy qrHF lMGI grmI ivc <strong>pMjfb</strong> aqy<br />

hirafxf srkfr nUM ijMnI qwdI nfl ndIaF-nfilaF dI sPfeI aqy ienHF<br />

AuproN nfjfiejL kbjLy htfAux <strong>dy</strong> Auprfly krny cfhI<strong>dy</strong> sn, Auh kIqy nhIN<br />

gey. ‘bUhy afeI jMÖ, ivMnoN kuVI <strong>dy</strong> kMn’ vflI khfvq anusfr jdoN hVH af<br />

gey qF suKbIr bfdl ny ieh ibafn <strong>dy</strong> idwqf ik 30 idnF <strong>dy</strong> aMdr-aMdr<br />

ndIaF-nfilaF qoN nfjfiejL kbjLy cukvfey jfx. anfj dI sFB-sMBfl <strong>dy</strong><br />

mfmly ivc vI srkfrF <strong>dy</strong> hfl qkrIbn iesy iksm <strong>dy</strong> rihM<strong>dy</strong> hn. jdoN<br />

pihlI Psl hfly go<strong>df</strong>mF ivcoN cuwkI vI nhIN geI huMdI, dUjI isr Aupr af<br />

jFdI hY. nqIjy vjoN storyj dI smwisaf KVHI ho jFdI hY. AuNj vI ijs pwDr<br />

‘qy <strong>dy</strong>sL ivc PslF hox lwgIaF hn, Aus pwDr ‘qy storyj dIaF shUlqF<br />

mOjUd nhIN hn. sfDnF dI kmI qoN ielfvf anfj dI brbfdI <strong>df</strong> ijhVf<br />

sB qoN vwzf kfrn hY, Auh aiDkfrIaF, pRsLfsn aqy isafsI amly ivc<br />

ivafpk pwDr ‘qy PYilaf iBRsLtfcfr hY. asl ivc ies <strong>dy</strong>sL dI mUl<br />

smwisaf iBRsLtfcfr hI hY. iBRsLtfcfr nfl pYsf kmfAux leI aiDkfrI<br />

lokF nUM BuwKy qk mfr sk<strong>dy</strong> hn, ieh vrqfrf afm lokF dI nslkusLI krn<br />

qoN Gwt nhIN hY. <strong>dy</strong>sL <strong>dy</strong> sfry mihkmy isrP iBRsLtfcfr ny PylH krky rwK idwqy<br />

hn. ipCly idnIN <strong>pMjfb</strong> pfilAUsLn kMtrol borz <strong>dy</strong> mfmly ivc vI ieh<br />

svfl sfhmxy afieaf sI ik <strong>pMjfb</strong> ivc PYilaf sfrf pRdUsLx isrP<br />

borz <strong>dy</strong> iBRsLtfcfr <strong>df</strong> iswtf hY. iBRsLtfcfr awj ies <strong>dy</strong>sL leI kYNsr dI<br />

bImfrI bx igaf hY.<br />

Tfh-sotf<br />

-cfcf byilhfjL<br />

kMq, sMq, mhMq?<br />

Gr <strong>dy</strong> muKI dI kdr nf kry Borf, buwDIvfn Auh hoieaf jI-jMq kfh<strong>df</strong>?<br />

suixaF lor nf afvy jy ihridaF nUM, qukbMdI qF hoAU, Auh CMd kfh<strong>df</strong>?<br />

piVHaF asr nf kry bd-rUh Auqy, ClIey mFdrI <strong>df</strong> hoieaf mMq kfh<strong>df</strong>?<br />

ivsfhGfq jo pqnI <strong>dy</strong> nfl kr<strong>df</strong>, kptI, Twg, PrybI Auh kMq kfh<strong>df</strong>?<br />

guwsf cVHy qy lokF nUM burf boly, hoieaf kRoDI iPr dwso Auh sMq kfh<strong>df</strong>?<br />

jwjF, pulsIaF awgy jo ‘pysL’ hoey, dunIaF<strong>df</strong>r Auh hoieaf, mhMq kfh<strong>df</strong>?<br />

mfrksI pfrtI <strong>`c</strong> ho rhI cwk-Qwl <strong>df</strong> vrqfrf<br />

ivjy kumfr<br />

ipCly iqMn dhfikaF qoN pwCmI bMgfl<br />

‘c swqfDfrI mfrksvfdI kimAUinst<br />

pfrtI qy Aus <strong>dy</strong> sihXogIaF nUM 2009<br />

dIaF lok sBf coxF ‘c jo Jtkf lwgf,<br />

Aus nfl pfrtI <strong>dy</strong> aMdrUnI klysL hux<br />

KulH ky sfhmxy afAux lwgy hn.<br />

ijQy pwCmI bMgfl ivc sI[ pI[ aYm[<br />

ny coxF ‘c hfr leI pfrtI <strong>dy</strong> jnrl<br />

skwqr pRkfsL kfrq dIaF nIqIaF<br />

nUM dosLI Tihrfieaf, AuQy hI ipCly<br />

idnIN ngr ingm qy lokl bfzIjL<br />

coxF ‘c mmqf dI pfrtI iqRxmUl<br />

kFgrs hwQoN Kwby pwKI morcy nUM<br />

imlI krfrI hfr leI sI[ pI[ aYm[<br />

poilt ibAUro muwK mMqrI buwD<strong>dy</strong>v<br />

BwtfcfrIaf qy AunHF dI srkfr nUM<br />

dosLI Tihrf rhI hY.<br />

pfrtI hfeIkmfn ‘c pY<strong>df</strong> hoey<br />

mqByd ipCly idnIN AudoN spwsLt qOr<br />

‘qy sfhmxy afey, jdoN mrhUm joqI<br />

bfsU dI Xfd ‘c afXoijq lYkcr ivc<br />

pwCmI bMgfl ivDfn sBf <strong>dy</strong> spIkr ny<br />

pfrtI ‘coN kwZy gey lok sBf <strong>dy</strong> sfbkf<br />

spIkr sRI somnfQ cYtrjI nUM muwK bulfry<br />

vjoN swidaf sI. ies ivc muwK mMqrI<br />

buwD<strong>dy</strong>v BwtfcfrIaf aqy sUby <strong>dy</strong> keI pRmuwK<br />

mfrksI nyqf sLfml hoey pr ies ‘c<br />

kfrq nUM nhIN swidaf igaf sI. ieQoN qk<br />

ik buwD<strong>dy</strong>v BwtfcfrIaf pfrtI poilt ibAUro<br />

dIaF bYTkF ‘c vI nhIN gey.<br />

lok sBf <strong>dy</strong> sfbkf spIkr sRI<br />

somnfQ cYtrjI ny afpxI ikqfb ‘kIipSg<br />

id PyQ:mYmfierjL afP ey pfrlImYNtyrIan’<br />

ivc pRkfsL kfrq ‘qy hwlf bolidaF<br />

iliKaf hY ik ‘‘mOjU<strong>df</strong> lIzrisLp dIaF<br />

rfhoN BtkIaF kfrvfeIaF aqy ivnfsLkfrI<br />

nIqIaF kfrn hI mfrksvfdI pfrtI dI<br />

2009 dIaF coxF ‘c hfr hoeI sI.<br />

lIzrisLp dIaF nIqIaF kfrn awj <strong>dy</strong>sL<br />

‘c KwbypwKI aMdoln aZukvF bx igaf hY.’’<br />

sRI cYtrjI dI ies itwpxI qoN BVky<br />

sI[ pI[ aYm[ poilt ibAUro ny kfrq ‘qy<br />

lgfey gey dosLF bfry ikhf, ‘‘ieh dosL<br />

byquky aqy JUTy hn. ieh itwpxIaF pfrtI<br />

nfloN awz ho cuwky afdmI dIaF dlIlF qy<br />

BVfs mfqr hn. sRI cYtrjI 2008 ‘c<br />

XU[pI[ey[ srkfr <strong>dy</strong> ivruD byBrosgI mqf<br />

ilaF<strong>dy</strong> jfx qoN pihlF lok sBf spIkr<br />

<strong>df</strong> ahu<strong>df</strong> Cwzx leI rfjLI ho gey sn pr<br />

blbIr puMj<br />

ipCly idnIN kyrlf <strong>dy</strong> iek ikRsLcIan<br />

kflj <strong>dy</strong> pRoPYsr <strong>df</strong> jhfdI kwtVpSQIaF<br />

ny hwQ kwt idwqf. pRo[ josyP ‘qy hoey ies<br />

hmly qoN 5 idnF bfad nIlFbur ivc<br />

pYsMjr tRyn dIaF vwK-vwK tUtIaF nUM joVn<br />

vfly 20 hOj pfeIp kwt idwqy gey sn.<br />

dohF hI GtnfvF leI jhfdI qwqF nUM<br />

ijLMmyvfr dwisaf jf irhf hY. ipCly kuJ<br />

hPiqaF ivc <strong>puils</strong> ny vwK-vwK jgHf Cfpy<br />

mfr ky BfrI mfqrf ivc golf-bfrUd qy<br />

Gfqk hiQafr brfmd kIqy hn. <strong>puils</strong><br />

vloN kIqI geI CfpymfrI qoN ieh Kulfsf<br />

hoieaf hY ik jhfdI qwqF <strong>df</strong> ierf<strong>df</strong> pUry<br />

sUby ivc qbfhI mcfAuxf hY.<br />

jhfdI ansrF vloN pfpulr PrMt aqy<br />

sosLilst zYmokRyitk pfrtI afP ieMzIaf<br />

vrgy kwtVpSQI sMgTnF nUM KVyH krn <strong>df</strong><br />

tIcf srkfr nUM gwdIEN lfh ky swqf hfisl<br />

krnf hY. CfpymfrI ‘c <strong>puils</strong> ny ienHF<br />

kiQq isafsI sMgTnF <strong>dy</strong> vwK-vwK dPqrF<br />

‘coN jo smfn brfmd kIqf hY, Aus qoN ienHF<br />

jhfdI sMgTnF <strong>dy</strong> aslI Au<strong>dy</strong>sLF <strong>df</strong> Kulfsf<br />

huM<strong>df</strong> hY. mflfbfr aqy iqRcUr <strong>dy</strong> qwtI<br />

ielfikaF ‘c jhfdI ansrF vloN bxfey<br />

gey Gfqk hiQafrF qy golf-brUd <strong>dy</strong><br />

bfad ‘c pfrtI nfl kIqy gey vfaidaF<br />

qoN muwkr gey sn.’’<br />

ijLkrXog hY ik 2008 ‘c amrIkf<br />

nfl pRmfxU smJOqy nUM lY ky srkfr ivruD<br />

ilaF<strong>dy</strong> gey byBrosgI mqy <strong>dy</strong> mOky ‘qy sI[<br />

pI[ aYm[ lIzrisLp ny sRI cYtrjI nUM lok<br />

sBf spIkr <strong>dy</strong> ahu<strong>dy</strong> qoN asqIPf <strong>dy</strong>x<br />

leI ikhf sI pr sRI cYtrjI ny ieh<br />

kihMidaF asqIPf <strong>dy</strong>x qoN ienkfr kr<br />

idwqf sI ik lok sBf spIkr pfrtIbfjLI<br />

vflI isafsq qoN Aupr huM<strong>df</strong> hY. ies ‘qy<br />

AunHF nUM pfrtI ‘coN kwZ idwqf igaf sI.<br />

dUjy pfsy kyrlf <strong>dy</strong> muwK mMqrI<br />

bI[aYs[ aCUqfnMdn vI ipCly hPqy idwlI<br />

ivc idwqy gey afpxy ies ibafn kfrn<br />

ivvfdF <strong>dy</strong> Gyry ‘c af gey hn ik kyrlf<br />

‘c ‘musilm pfpulr PrMt afP ieMzIaf’<br />

kyrlf nUM musilm bhulqf vflf sUbf<br />

bxfAux leI ieQy nOjvfnF nUM Dn <strong>dy</strong> ky<br />

AunHF nUM ihMdU aqy eIsfeI kuVIaF nfl<br />

ivafh krvfAux leI AuqsLfihq krky<br />

AunHF <strong>df</strong> Drm pirvrqn krvf irhf hY.<br />

ieh sMgTn nOjvfnF nUM afpxy vl<br />

afkrisLq krn leI Dn qy hiQafr <strong>dy</strong><br />

irhf hY.’’ dUjy pfsy kFgrs ny aCUqfnMdn<br />

‘qy dosL lfieaf hY ik Auh aglIaF coxF<br />

nUM vyK<strong>dy</strong> hoey sUby dI bhuigxqI jnqf nUM<br />

irJfAux leI ihMdU kfrz Kyz rhy hn, jo<br />

iek Kqrnfk ruJfn hY.<br />

hYrfnI dI gwl ieh hY ik muwK mMqrI<br />

sRI aCUqfnMdn <strong>dy</strong> Auprokq ibafn ‘qy AunHF<br />

dI afpxI pfrtI vloN AunHF <strong>df</strong> koeI smrQn<br />

nhIN kIqf jf irhf qy nf hI kFgrs vloN<br />

kIqI geI aflocnf ‘qy koeI pRqIikiraf<br />

pRgtfeI jf rhI hY. aCUqfnMdn aqy pfrtI<br />

<strong>dy</strong> sUbfeI jnrl skwqr pyinafr<br />

drimafn pihlF hI dUrIaF bxIaF hoeIaF<br />

hn qy dohF <strong>dy</strong> mqByd poilt ibAUro qwk vI<br />

phuMcy hoey hn.<br />

asl ‘c lMmy smyN qwk pwCmI bMgfl<br />

ivc swqf ‘c itky rihx qoN bfad<br />

mfrksvfdI pfrtI aqy KwbypwKI pfrtIaF<br />

‘c vI Auh burfeIaF af cwukIaF hn, jo<br />

hornF swqfDfrI isafsI pfrtIaF ivc<br />

bhuq pihlF af geIaF sn. pfrtI ‘c<br />

af geIaF kmjLorIaF aqy Aus <strong>dy</strong> kfrnF<br />

‘qy sI[ pI[ aYm[ dI kyNdrI kmytI ny kuJ<br />

idn pihlF KuwlH ky ivcfr-vtFdrf<br />

kIqf aqy mMinaf sI, ‘‘pfrtI <strong>df</strong><br />

mjLdUrF, KyqIhr mjLdUrF qy iksfnF<br />

nfloN sMprk tuwt irhf hY qy Aus<br />

<strong>df</strong> jn-afDfr Gt irhf hY.<br />

pfrtI ‘c sOVIaF<br />

burjUafvfdI BfvnfvF kfrn nyqfvF<br />

dI jIvn sLYlI ‘c amIrF vrgI<br />

qbdIlI af geI hY. Auh vwzy<br />

mkfnF ‘c rihx <strong>dy</strong> afdI ho gey<br />

hn qy afpxy bwicaF <strong>dy</strong> ivafhF<br />

‘qy BfrI Krc kr<strong>dy</strong> hn. pfrtI<br />

kfmryzF vloN afmdn qoN ijLaf<strong>df</strong> jfie<strong>df</strong>d<br />

iekwTI kIqI geI hY. pfrtI isafsI<br />

mOkfpRsqI <strong>df</strong> isLkfr ho cuwkI hY aqy coxF<br />

‘c AudXoigk qy vpfrk GrfixaF qoN Dn<br />

ilaf jfx lwgf hY.’’<br />

ieh shI hY ik mfrksvfdI pfrtI<br />

qy hor Kwby pwKI pfrtIaF afpxIaF<br />

kmjLorIaF qy glqIaF nUM spwsLt qOr ‘qy<br />

mMndIaF hn aqy AunHF ‘c suDfr <strong>dy</strong> Xqn<br />

vI krdIaF hn pr ies smyN pfrtI ‘c<br />

ijs qrHF mqByd qy aMdrUnI klysL sfhmxy<br />

af rhy hn, Auh pfrtI dI inrfsLf nUM hI<br />

drsfAuN<strong>dy</strong> hn. pwCmI bMgfl ‘c lok sBf<br />

qy lokl bfzIjL coxF ‘c hoeI hfr qy<br />

kyrlf ‘c pfrtI ivc pY<strong>df</strong> hoey mqBydF<br />

aqy pRsLfsn <strong>dy</strong> iZwlypx kfrn Kwby pwKI<br />

pfrtIaF nUM aglIaF ivDfn sBf coxF<br />

ivc swqf afpxy hwQoN jFdI lwg rhI hY.<br />

ieh qRfsdI hI hY ik ijwQy pRkfsL<br />

kfrq aqy AunHF <strong>dy</strong> idwlI ‘c bYTy sfQI<br />

aVIal rvweIaf apnfeI bYTy hn, AuQy<br />

hI dUjy pfsy pwCmI bMgfl <strong>dy</strong> mfrksvfdI<br />

mrhUm joqI bfsU dI mOq nfl pY<strong>df</strong> hoey<br />

lIzrisLp <strong>dy</strong> Klfa nUM Brn leI sRI<br />

somnfQ cYtrjI nUM pfrtI ‘c vfps<br />

ilafAuxf cfhuM<strong>dy</strong> hn. pqf nhIN pfrtI ‘c<br />

mqBydF <strong>df</strong> ieh pfVf imt vI skygf jF<br />

nhIN pr ienHF kfrn pfrtI nUM BfrI nuksfn<br />

AuTfAuxf pY irhf hY.<br />

kyrlf ivc kwtVpMQI aiqvfdI PV rhy hn jor<br />

jLKIiraf <strong>df</strong> Kulfsf hoxf rfj srkfr dI<br />

kfrj sLYlI dI pol KolH<strong>df</strong> hY.<br />

sUby <strong>dy</strong> gRih mMqrI koizafrI<br />

bflfikRsLnn <strong>df</strong> <strong>df</strong>avf hY ik Auh kyrlf<br />

dI DrqI ‘qy iek hor ‘qfilbfn’ nUM jnm<br />

nhIN lYx <strong>dy</strong>xgy pr AunHF nUM jnqf <strong>dy</strong> ies<br />

svfl <strong>df</strong> vI jvfb <strong>dy</strong>xf cfhI<strong>df</strong> hY ik<br />

jhfdI qwq lMmy smyN qoN iks qrHF afpxIaF<br />

srgrmIaF clf rhy hn aqy iks qrHF<br />

Gfqk hiQafrF <strong>df</strong> ieMnf vwzf jLKIrf jmHF<br />

huM<strong>df</strong> igaf? ienHF qwtI ielfikaF ‘c<br />

<strong>puils</strong> qy pRsLfsn qMqr nkfrf iswD ikAuN<br />

hoieaf? kI koJIkoz aqy mrfz vrgy<br />

KUn-Krfby qoN pRsLfsn ny koeI sbk nhIN<br />

iswiKaf? asl ivc ies ax<strong>dy</strong>KI dI vjHf<br />

swqf a<strong>df</strong>iraF aqy kwtVpSQI qwqF dI keI<br />

dhfky purfxI XfrI hY. ipClIaF ivDfn<br />

sBf coxF qoN pihlF kFgrs qy sI[ pI[<br />

aYm[ koieMbtUr bMb DmfikaF <strong>dy</strong> dosLI<br />

abdul nfisr mdnI nUM CuzvfAux leI iekwTy<br />

ho gey sn. ies qoN pihlF holI dI CuwtI<br />

vfly idn sdn <strong>df</strong> ivsLysL sYsLn swd ky mdnI<br />

nUM pYrol ‘qy irhf krn leI srbsMmqI<br />

nfl mqf vI pfs kIqf igaf sI.<br />

kyrlf ‘c vwzy pwDr ‘qy ieh KdsLf<br />

pRgtfieaf jf irhf hY ik jhfdI ansrF<br />

nUM isafsI pfrtIaF dI sLih iml rhI hY,<br />

ies leI AunHF ‘qy kfbU pf skxf musLikl<br />

ho irhf hY. kyNdrI KuPIaf eyjMsIaF ny ies<br />

gwl <strong>df</strong> Kulfsf kIqf hY ik sUby ivc cl<br />

rhIaF jhfdI srgrmIaF aqy awqvfdI<br />

isKlfeI kYNpF pRqI sUby dI <strong>puils</strong><br />

lfprvfh rhI hY. bMglOr ivc hoey<br />

lVIvfr bMb DmfikaF <strong>df</strong> muwK dosLI tI[<br />

nfisr kyrlf <strong>puils</strong> dI igRPLq ‘coN Bwj<br />

igaf sI qy dUjy sUibaF dIaF KuPIaF<br />

eyjMsIaF ny Aus <strong>dy</strong> bMglf<strong>dy</strong>sL ivc luky<br />

hox <strong>df</strong> pqf lgfieaf sI.<br />

hux sUby ivc jhfdI qwqF dIaF<br />

srgrmIaF dI jFc iksy kOmI KuPIaf<br />

eyjMsI qoN krvfey jfx dI mMg jLor PVn<br />

lwgI hY. huxy-huxy iek afeI[jI[ rYNk <strong>dy</strong><br />

aiDkfrI dI KfVI <strong>dy</strong>sLF dI Xfqrf aqy AuQy<br />

BgOVy jhfdI nyqfvF nfl Aus dI mulfkfq<br />

<strong>df</strong> Kulfsf aKbfrF ivc hoieaf hY.<br />

Auprokq <strong>puils</strong> aiDkfrI sI[ pI[ aYm[<br />

<strong>dy</strong> sUbf pDfn ivjXn <strong>df</strong> njLdIkI hY. jhfdI<br />

ansrF nfl ies aiDkfrI dI gMZ-quwp <strong>dy</strong><br />

Kulfsy qoN bfad ivjXn <strong>dy</strong> smrQk gRih<br />

mMqrI bflfikRsLnn nUM afKr muwK mMqrI<br />

aCUqfnMd <strong>dy</strong> dbfa kfrn kfrvfeI krn<br />

leI mjbUr hoxf ipaf.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (13)<br />

Bfrq-pfiksqfn afpsI ivsLvfs bhflI leI rfh lwBx<br />

-iemiqafjL aflm<br />

ijs kwc-GrV qrIky nfl Bfrq-pfik iv<strong>dy</strong>sL<br />

mMqrIaF dI kuMjIvq mIitMg nfl nijwiTaf igaf hY,<br />

Aus bfry hryk nUM hYrfnI huMdI hY. ies mIitMg <strong>dy</strong><br />

sLurU ivc hI gYr-vfjb itwpxIaF kr idwqIaF geIaF<br />

sn. pihlF Bfrq <strong>dy</strong> gRih-skwqr jI ky ipwly ny<br />

sLurUafq kIqI aqy KLqm ieh islislf hoieaf<br />

pfiksqfn <strong>dy</strong> iv<strong>dy</strong>sL mMqrI sLfh mihmUd kurysLI vloN<br />

Bfrq <strong>dy</strong> iv<strong>dy</strong>sL mMqrI aYs[aYm[ ikRsLnf ivruD<br />

BVkfht Bry ibafn nfl. ijhVI gwl bhuq vDIaf<br />

afrMB hoxI sI, Auh iek jnqk dUsLxbfjLI ho inwbVI.<br />

dovF sQfpqIaF ny Aus sUJ Bry rfh ivc rukfvtF<br />

KVIaF kIqIaF, ijhVf AunHF <strong>dy</strong> iv<strong>dy</strong>sL mMqrIaF ny<br />

aiVwkf qoVn leI apxfieaf sI. ies mnsLy nfl<br />

ieh iek aiVwkf hI sI ik Bfrq-pfiksqfn gwlbfq<br />

<strong>df</strong> koeI dOr cwly hI nf. Blf vfrqflfpF <strong>df</strong> ieh dOr<br />

cwly hI ikAuN ? Aus mIitMg <strong>dy</strong> bfvjUd, ijhVI do<br />

iv<strong>dy</strong>sL skwqrF slmfn bsLIr aqy inrUpmf rfE <strong>dy</strong><br />

drimafn 24 jUn nUM ieslfmfbfd ivc hoeI sI qy<br />

ijs ny iv<strong>dy</strong>sL mMqrIaF dI gwlbfq leI iqafrI krnI<br />

sI, iv<strong>dy</strong>sL mMqrIaF dIaF vfrqflfpF ny pfVy nUM Kqm<br />

krn ivc koeI shfieqf nhIN kIqI. iv<strong>dy</strong>sL skwqr<br />

eyjMzy Auwpr sihmq ho gey sn aqy afs ieh sI ik<br />

sMBfvq nqIjf TIk hI inklygf. jy hfly vI surwiKaf<br />

srokfrF bfry koeI alMG pfVy sn qF dovF iDrF nUM<br />

afpsI iKwcoqfx vDfAux dI QF hor smF lgf ky<br />

pr<strong>dy</strong> ipwCy ienHF nUM hwl kr lYxf cfhI<strong>df</strong> sI. jy 26<br />

jUn vfly idn afpxI ieslfmfbfd dI PyrI vyly gRih<br />

mMqrI pI[ icdMbrm ny bVy vyrvy sihq nvIN jfxkfrI<br />

<strong>dy</strong> dsqfvyjL idwqy sn, ijnHF ivc zyivz kolmYn hYzlI<br />

ny ieh iekbfl kIqf sI ik afeI aYws afeI aqy<br />

kuJ POjI aPsrF aqy lsLkry qfiebf <strong>dy</strong> dUjy<br />

awiqafcfrIaF ny pUrI sfijLsL rcI sI, qF iPr sRI<br />

ipwly ny Blf iv<strong>dy</strong>sL mMqrIaF <strong>dy</strong> vfrqflfpF dI BUimkf<br />

ikAuN bMnHI aqy Auh vI ies Gtnf qoN iek idn pihlF?<br />

jfp<strong>df</strong> ieMj hY ik BfrqI gRih mMqrfly ny iksy pfsy<br />

vI hox vflI iksy pRgqI nUM vIto kr idwqf sI, isvfey<br />

pfiksqfn dI gRih vjLfrq vloN AunHF sB ivruD<br />

kfrvfeI krn <strong>dy</strong>, ijhVy aKOqI qOr `qy mMubeI vfly<br />

dihsLqI hmly ivc sLfml sn.<br />

sRI ikRsLnf ny Kud sRI kurYsLI nfl afpxI sFJI<br />

pRYws kfnPrMs ivc ikhf sI ik Auh eyQy afey hI ieh<br />

vyKx sn ik hux qwk pfiksqfn ny hYzlI <strong>dy</strong><br />

iekbflIaF ibafn bfry kI kfrvfeI kIqI hY. jy gwl<br />

ieh sI, ijs ny sRI ikRsLnf <strong>dy</strong> pfiksqfnI hmpwlf nUM<br />

sB qoN vD pRysLfn kIqf sI aqy AunHF dI mIitMg nUM<br />

iek duK<strong>df</strong>eI aMq Auqy ilaf KVf kIqf sI, qF iPr<br />

dovF <strong>dy</strong>sLF <strong>dy</strong> sMbMiDq surwiKaf aiDkfrIaF nUM afpxy<br />

mMqrIaF nUM iek aOKI siQqI ivc PsfAux dI QF<br />

-sLyKr gupqf<br />

kuJ mhIny pihlF hI mYN afpxy<br />

kflm ivc iliKaf sI ik pfiksqfn<br />

swqfqMqr smyN-smyN ‘qy gPlq ivc af<br />

jF<strong>df</strong> hY. AunHF <strong>dy</strong> AuQy kuJ aijhy hflfq<br />

bx jF<strong>dy</strong> hn ik sihjy hI Auh afpxI<br />

‘ijwq’ nUM lY ky afsvMd ho jF<strong>dy</strong> hn. pr<br />

AuqsLfh ivc Auh afpxy afp qoN ieh<br />

puwCxf Buwl jF<strong>dy</strong> hn ik AunHF dI ies<br />

ijwq <strong>dy</strong> arQ kI hn aqy ieh siQqI<br />

kdoN qwk bxI rhygI. iPlhfl pfiksqfn<br />

aijhy hI dOr ivcoN gujLr irhf hY. Aus<br />

nUM lg<strong>df</strong> hY ik dunIaF Br <strong>dy</strong> amn cYn<br />

dI cfbI Ausy <strong>dy</strong> hwQF ivc hY aqy Aubfmf<br />

qy zyivz kYmrUn <strong>df</strong> rfjnIqk BivwK vI<br />

Aus ny hI qYa krnf hY. ieh iek aijhy<br />

mulk <strong>dy</strong> leI bdly hoey hflfq hn ijs<br />

nUM hux qwk bdhfl mMinaf jf irhf sI.<br />

pr ies vfr nvIN gwl ieh hY ik pihlF<br />

Aus nUM hmysLf lg<strong>df</strong> sI ik Aus ny ieh<br />

ijwq Bfrq ivruD hfsl kIqI hY, jdik<br />

ies vfr Aus nUM lg<strong>df</strong> hY ik Aus ny<br />

pUrI dunIaF nUM hrf idwqf hY.<br />

Aubfmf dI kmjLorI <strong>dy</strong> cl<strong>dy</strong> hI<br />

pfiksqfn awj Kud nUM sB qoN qfkqvr<br />

mihsUs kr<strong>df</strong> hY. pr aijhIaF hI<br />

siQqIaF ivc pfiksqfn gMBIr BuwlF vI<br />

kr<strong>df</strong> hY. bIqy idnIN ieslfmfbfd ivc<br />

jo hoieaf. Aus iesy <strong>df</strong> hI nqIjf sI.<br />

pihlF iml ky mMubeI nfl sMbMiDq Gcoly nUM sfPL<br />

kr lYxf cfhI<strong>df</strong> sI. ijvyN ikafs hI sI, BfrqI<br />

vPd afpxI gRih vjLfrq <strong>dy</strong> buinafdI srokfr Auwqy<br />

zitaf irhf ik mMubeI hmly <strong>dy</strong><br />

dosLIaF ivruD kfrvfeI nhIN hoeI,<br />

ies leI Auh hor iksy vI gwl<br />

leI sihmq nhIN hoieaf. jnfb kurysLI dI imwTbolI<br />

srfiekI ivc kIqI gwlbfq aqy muV srbpwKI<br />

vfrqflfp leI AunHF dI iewCf ies gwl <strong>df</strong> bdl<br />

sfbq nf ho skI ik pfiksqfn dI vjLfrq-ie-<strong>df</strong>KLlf<br />

ny hYzlI <strong>dy</strong> pRgtfivaF bfry koeI kfrvfeI ikAuN nhIN<br />

kIqI? sB qoN vwzI Brosf pY<strong>df</strong> krn vflI gwl, ijsdI<br />

sRI ikRsLnf nUM Jfk sI, ieh sI ik ijnHF nUM hYzlI ny<br />

mujrm Tihrfieaf<br />

sI, AunHF ivruD bxdI<br />

kfrvfeI ikAuN nhIN<br />

kIqI geI? Auh cfhuM<strong>dy</strong><br />

sn ik jnfb kurYsLI<br />

dIaF qrjLIhF Auwqy<br />

ivcfr Aus qoN bfad<br />

hI kIqf jfvy, ikAuNik<br />

ies bfry qF dovF ivc<br />

sihmqI sI. sB qoN<br />

vD duwK<strong>df</strong>iek Kyqr<br />

bfry vfrqflfp nf<br />

krn dI ivarQqf nUM<br />

<strong>dy</strong>KidaF hoieaF aqy ies <strong>dy</strong> leI amrIkf vloN dbfa<br />

pfey jfx kfrn dovF pRDfn mMqrIaF ny afhmo-sfhmxy<br />

bYT ky iQMpU ivc ieh PYslf kIqf sI ik gwlbfq dI<br />

iek hor koisLsL kIqI jfvy qF ju amn <strong>df</strong> koeI rfh<br />

kwiZaf jf sky, ijhVf ik mMubeI <strong>dy</strong> 2008 <strong>dy</strong> hmly<br />

qoN bfad lIhoN lwQ igaf sI. sLrm-al-sLyK ivc<br />

zf[ mnmohn isMG aqy pRDfn mMqrI XUsP rjLf iglfnI<br />

<strong>df</strong> pihlf Xqn BfrqI pRDfn mMqrI nUM Aultf ipaf<br />

sI, ijs Auwqy ieljLfm lwgf sI ik Auh pfiksqfn<br />

pRqI nrm rvweIaf apxf irhf hY. dovF hI XqnF dI<br />

asPlqf ieh jLfihr krdI hY ik sMbMiDq surwiKaf<br />

qMqr vloN sKq pYNqVf mwlx kfrn aqy AunHF vloN<br />

buinafdI srokfrF bfry iek-dUjy pRqI lY-<strong>dy</strong> krn<br />

bfry gYr-rjLfmMd kUtnIqI ieh afigaf nhIN <strong>dy</strong> rhI<br />

ik Auh afpsI ivroDIaF dIaF tkrfAuNdIaF mMgF<br />

bfry koeI rfh kwZ sky.<br />

Bfrq aqy pfiksqfn Es QF af KVy hoey hn,<br />

ijQy 2001 dI afgrf isKr vfrqf asPl hoeI sI.<br />

kyvl Auh XkIn-dhfnIaF imlx qoN bfad hI,<br />

ijhVIaF BfrqI lIzrisLp ny aKOqI dihsLqvfd<br />

ivruD mMgIaF sn ( ijhVf ik pfiksqfn <strong>dy</strong> inXMqrx<br />

hyTly ielfikaF ivcoN pY<strong>df</strong> huM<strong>df</strong> hY) aqy jnrl pRvyjL<br />

musLwrP ny <strong>dy</strong> idwqIaF sn, Bfrq 6 jnvrI 2004 <strong>dy</strong><br />

Kfs qOr ‘qy aYs[aYm[ ikRsLnf <strong>dy</strong> nfl<br />

sFJI pRYs kfnPrMs ivc sLfh mihmUd<br />

kurYsLI <strong>df</strong> dMB Biraf rvweIaf. bYTk qoN<br />

pihlF jI[ky[ ipwly ny jo ibafn idwqf sI<br />

Aus nfl iksy <strong>df</strong> Blf nhIN hoieaf. kurYsLI<br />

ny qF ipwly dI qulnf aMqrrfsLtrI pRiswDI<br />

pRfpq awqvfdI hfPjL seIad nfl hI kr<br />

idwqI. pr aijhf kih ky kurYsLI ny afpxf<br />

hI nuksfn kIqf. ies dMB <strong>dy</strong> kfrn hI<br />

pfiksqfn dIaF idwkqF ivc vfDf huM<strong>df</strong><br />

hY. pfiksqfn nfl gwlbfq <strong>dy</strong> 63 sflF<br />

<strong>df</strong> ieiqhfs ies <strong>df</strong> gvfh hY.<br />

Bfrq qy pfiksqfn <strong>dy</strong> vfrqfkfrF <strong>dy</strong><br />

ivcfly smfijk aqy swiBafcfrk toey hI<br />

nhIN hn, AunHF ivc pIVHIaF <strong>df</strong> Pfslf vI<br />

hY. ikRsLnf 78 sfl <strong>dy</strong> ho cwly hn. AunHF<br />

dI afvfjL lVKVfAuNdI hY. pr Auh BfrqI<br />

rfjnIqIvfnF <strong>dy</strong> jfxy pihcfxy bwJvyN lihjLy<br />

ivc bol<strong>dy</strong> hn, kurYsLI AunHF qoN 24 sfl<br />

Coty hn. AunHF ny pVHfeI kYbirjL qoN kIqI<br />

hY aqy AunHF dI kwd-kfTI sLfn<strong>df</strong>r hY.<br />

mjLy dI gwl qF ieh hY ik ikRsLnf sLuwD<br />

sLihrI hn pr AunHF dI rfjnIqk qfkq<br />

pyNzU iksfnF ivc hY. aMgryjLI<strong>df</strong>n njLr<br />

afAux vfly kurYsLI asl ivc mulqfn dI<br />

afpxI pusLqYnI drgfh bhfAUdIn<br />

jLkfrIaf <strong>dy</strong> sjf<strong>df</strong>-nsLIn hn. ies qoN<br />

bymyl joVI dUjI nhIN ho skdI sI.<br />

60 <strong>dy</strong> dhfky ivc jdoN ksLmIr <strong>dy</strong><br />

iek pfiksqfnI<br />

pwqrkfr <strong>df</strong> njLrIaf<br />

Bfrq-pfik vfrqf<br />

<strong>df</strong> 63 sflf ieiqhfs<br />

msly ‘qy s[ svrn isMG dIaF Buwto nfl<br />

lMmIaF crcfvF <strong>df</strong> dOr sLurU hoieaf qF<br />

Auh iek bymyl joVI sI. iek Auwc vrgI<br />

aMgryjLI<strong>df</strong>n qF dUjf DrqI nfl juiVaf<br />

hoieaf pSjfbI rfjnyqf. iek sLfied Aup<br />

mhFdIp <strong>df</strong> sB qoN amIr jgIr<strong>df</strong>r qF<br />

dUjf jLmInI rfjnIqI dI pY<strong>df</strong>vfr. ieh iek<br />

aijhf hor dOr sI jdoN pfiksqfn Kud nUM<br />

jyqU anBuv kr irhf sI. cIn XuwD qoN<br />

bfad Bfrq izwgdI arQivvsQf <strong>dy</strong> sMkt<br />

nfl jUJ irhf sI. Buwto ieh isLkfieq kr<strong>dy</strong><br />

rihM<strong>dy</strong> sn ik Auh svrn isMG qoN qMg af<br />

gey hn aqy ies <strong>df</strong> kfrn nf isrP isMG<br />

dIaF susq rxnIqIaF sn blik AunHF<br />

<strong>df</strong> aMgryjLI bolx <strong>df</strong> lihjLf vI sI. hr<br />

vfr jd Buwto (jo vDIaf vkIl vI sn) nUM<br />

lg<strong>df</strong> ik AunHF ny ksLmIr msly <strong>df</strong> hwl<br />

Koj ilaf hY qF pSjfbI lihjLy vflI aMgryjLI<br />

ivc svrn isMG dI TMZI pRqIikiraf<br />

afAuNdI, ‘‘qF kI kIqf jfey, Bfrq iek<br />

sYkUlr mulk hY’’. jF ieh ik ‘‘mslf<br />

hux surwiKaf pRIsLd <strong>dy</strong> hvfly hY”. Buwto<br />

aqy AunHF <strong>dy</strong> sfQI BfvyN ik svrn isMG dI<br />

ipwT ipwCy Aus dI iKwlI AuzfAuN<strong>dy</strong> hox pr<br />

hkIkq ieh hY ik svrn isMG iek vDIaf<br />

aYlfnnfmy Auwqy ieslfmfbfd ivc dsqKq krn nUM<br />

iqafr hoieaf sI.<br />

bfad ivc srhwd pfroN ho rhI GuspYT nUM rokx<br />

leI puwty gey kuJ kdmF ny<br />

byimsfl drjy dI agFh vDx dI<br />

pRikiraf leI rfh pwDrf kr<br />

idwqf sI, ijs nfl iek smuwcI vfrqflfpF dI pRikiraf<br />

awgy vDI sI. cfr-sflf vfrqflfpF dI pRikiraf dI<br />

kfmXfbI <strong>df</strong> Tos afDfr ieh sI ik pfiksqfnI<br />

sQfpqI <strong>dy</strong> sfry hI ihwsy iekwTy sn aqy Bfrq ivc<br />

vI do-iDrI afm sihmqI sI, ijs <strong>dy</strong> afDfr Auwqy<br />

BfrqI jnqf pfrtI vloN kIqI geI pihlkdmI nUM<br />

kFgrs ny vI awgy vDfieaf sI. hux dovyN hI qwQ<br />

mOjUd nhIN hn. awj<br />

Bfrq ivc do-iDrI<br />

afm sihmqI mOjUd<br />

nhIN hY aqy<br />

rihnumfeI dI eykqf,<br />

ijhVI ik jnrl<br />

pRvyjL musLwrP vyly<br />

iek ivsysLqf sI,<br />

awj pfiksqfn ivc<br />

njLr nhIN af rhI.<br />

jnrl pRvyjL<br />

musLwrP ny ksLmIr<br />

bfry vI ies<br />

pRikiraf nUM awgy vDfieaf sI, pRMqU Bfrq ny ies nUM<br />

EdoN qwk ltkfeI rwiKaf, jdoN qwk POjI qfnfsLfh<br />

swqf qoN bfhr nhIN sI ho igaf. pfiksqfn <strong>dy</strong> mfmly<br />

ivc jLr<strong>df</strong>rI srkfr ny kuJ kdm cuwkx <strong>df</strong> hOslf<br />

jLrUr ivKfieaf sI, pRMqU ies <strong>dy</strong> rsqy ivc mMubeI <strong>dy</strong><br />

pRqIkrm ny roVf atkf idwqf sI. nvIN idwlI vloN<br />

koeI huMgfrf nf imlx kfrn aqy pRcfr-pRsfr sfDnF<br />

aqy inaF pfilkf vloN pfey gey dbfa kfrn jmhUrI<br />

srkfr ny ies ivc hI Blf smiJaf ik surwiKaf<br />

sQfpqI Bfrq vl afpxI byruKI nUM kfiem rwKy. dUjy<br />

pfsy pfiksqfnI sQfpqI ny zf[ mnmohn isMG nUM<br />

koeI rfh hI nhIN sI idwqf, ijhVy ik iek hkIkI<br />

amn-psMd hn aqy Auh mMubeI hmly <strong>dy</strong> avfmI<br />

pRqIkrm hyTF hI drVy gey. dr-hkIkq pfiksqfnI<br />

sQfpqI qF iGsy-ipty XuwD-cflk rfhF ivc bVI<br />

KuwBI hoeI hY, ijnHF bfry byBrosgI dI hwd ho geI hY<br />

aqy ijnHF ivcoN bhuiqaF ny afpxIaF qopF <strong>dy</strong> mMUh<br />

rfvlipSzI vl rwKy hn.<br />

jnfb kurYsLI <strong>dy</strong> afpxy hmpwlf nUM iek ksUqI<br />

siQqI ivc PsfAux <strong>dy</strong> XqnF <strong>dy</strong> bfvjUd (jo ik sLfied<br />

ies kfrn kIqf igaf hY ik BfrqI ieh kihM<strong>dy</strong> af<br />

rhy hn peI pfiksqfn ivcoN gwl kIh<strong>dy</strong> nfl kIqI<br />

jfvy) dovyN hI iv<strong>dy</strong>sL mMqrI PYsly lYx bfry Kud-<br />

vfrqfkfr sn. Auh cMgI qrHF jfx<strong>dy</strong> sn<br />

ik kI kihxf hY aqy Bfrq <strong>dy</strong> musLkl dOr<br />

ivc hox <strong>dy</strong> bfvjUd AunHF ny kuJ vI hwQoN<br />

nhIN jfx idwqf.<br />

jy ieMdrf gFDI aqy jLulPkfr alI<br />

Buwto ivckfr hoeI isLmlf vfrqf,<br />

ieslfmfbfd ivc rfjIv gFDI aqy bynjLIr<br />

Buwto ivc hoeI vfrqf aqy 1989 ivc<br />

gujrfl-sfihbjLf<strong>df</strong> XfkUb Kfn vfrqf nUM<br />

Cwz <strong>dy</strong>eIey qF gwlbfq <strong>df</strong> ieh bymylpn<br />

hmysLf brkrfr irhf hY. msLwrP afgrf<br />

afey qF AunHF nUM h<strong>df</strong>ieq idwqI geI sI ik<br />

vfjpfeI socx ivc kfPI smF lYN<strong>dy</strong> hn,<br />

ilhfjLf AunHF nUM vI DIrj rwKxf hovygf.<br />

AudoN vI pfiksqfn <strong>dy</strong> aMgryjLI<strong>df</strong>n smfijk<br />

vrg <strong>df</strong> nPrq Biraf lihjLf jLfhr<br />

hoieaf sI. kuJ sfl bfad jd vfjpfeI<br />

pRDfn mMqrI nhIN rhy qF AunHF ny iek<br />

gwlbfq ivc dwisaf ik musLwrP <strong>dy</strong> dMB<br />

Bry vfhXfq lihjLy qoN Auh ikMny pRysLfn<br />

irhf kr<strong>dy</strong> sn. AunHF ny dwisaf ‘‘musLwrP<br />

afpxI jyb ivcoN iksy sFJy aYlfnnfmy <strong>df</strong><br />

nvF KrVf kwZ<strong>dy</strong>, gwlbfq <strong>dy</strong> dOrfn hI<br />

Aus ivc kuJ bdlf kr<strong>dy</strong> aqy kihM<strong>dy</strong>, E<br />

ky, sfnUM mnjLUr hY. clo dsqKq kr idM<strong>dy</strong><br />

hF.” ieh iek hor aijhf dOr sI jdoN<br />

pfiksqfn nUM lwigaf sI ik Auh ijwq irhf<br />

hY.<br />

Bfrq qy pfiksqfn dovF nUM hI afpxy<br />

muKqfr nhIN hn. pRMqU afpxy hmpwlf nUM pRysfLn kr<br />

ky jnfb kurYsLI ny afpxI af rhI idwlI dI Xfqrf<br />

leI iek mfVI imsfl kfiem kIqI hY, ijs bfry<br />

ikhf nhIN jf sk<strong>df</strong> ik Auh huMdI vI hY ik nhIN. sLwk<br />

pY<strong>df</strong> huM<strong>df</strong> hY ik AunHF dIaF itwpxIaF ny AunHF nUM iek<br />

aijhI siQqI ivc Psf idwqf hY, ijwQy nrm suBfa<br />

vfly sLfh mihmUd kurYsLI k<strong>dy</strong> vI Psxf psMd nf<br />

kr<strong>dy</strong>. Bfrq-pfik vfrqflfpF afrMB hI amrIkIaF<br />

<strong>dy</strong> kuJ XqnF nfl hoeIaF sn, ijhVy pfiksqfn nUM<br />

do muhfjLF Auwpr vMizaf hoieaf nhIN vyKxf cfhuM<strong>dy</strong>.<br />

amrIkIaF dI dwKxI aPgfinsqfn ivc Xlgfr <strong>dy</strong><br />

<strong>df</strong>a Auwqy lwgy hox kfrn aqy amrIkf dI XuwD cflk<br />

qOr Auwqy pfiksqfn Auwqy inrBrqf kfrn ieslfmfbfd<br />

Bfrq dIaF pUrv-sLrqF mMnx leI iksy kfhl ivc<br />

nhIN hY.<br />

pfiksqfnI sQfpqI aPgfn mfmilaF ivc<br />

afpxf hwQ Auwpr kr skdI hY, ikAuNik amrIkf<br />

AuwQy-iQVikaf hoieaf hY, pRMqU Auh Bfrq <strong>dy</strong> ivruD<br />

nhIN hY. akqUbr 2010 ivc nvIN idwlI ivKy ho<br />

rhIaF kfmnvYwlQ KyzF dOrfn surwiKaf nUM XkInI<br />

bxfAux dI loV bfry sucyq huMidaF hoieaF mnmohn<br />

isMG srkfr <strong>df</strong>a-pyck qOr Auwqy vfrqflfpF leI<br />

sihmq ho geI aqy ies <strong>dy</strong> nfl hI pfiksqfn Aupr<br />

mMubeI bfry dbfa pfAuNidaF hoieaF jhfdIaF nUM<br />

inXMqrx ryKf nUM pfr krn qoN rokx dI iewCf vI Aus<br />

ny pRgt kIqI. ies XuwD cflk gYr-XkInI sMquln<br />

<strong>dy</strong> bxy rihx dI sMBfvnf hY. Bfrq Auwqy iek hor<br />

dihsLqI hmly <strong>dy</strong> aidwK aqy nfkfbly br<strong>df</strong>sLq iswty<br />

inkl sk<strong>dy</strong> hn. iek sImq jMg vI ho skdI hY,<br />

ijs <strong>dy</strong> hwQoN inkl jfx dI sMBfvnf vI hY aqy ies<br />

nfl smuwcf XuwD cflk vfqfvrx vI bdl sk<strong>df</strong> hY<br />

aqy dihsLq ivruD jMg <strong>df</strong> nksLf vI.<br />

ieh hY Auh sMBfvq nksLf, ijs kfrn ies<br />

Kyqr aqy smuwcy sMsfr ivc hryk nUM sucyq ho jfxf<br />

cfhI<strong>df</strong> hY. dovF iDrF nUM hI afqm-DoKy dIaF XuwD<br />

cflk GuxqrF <strong>dy</strong> kYdI nhIN bx jfxf cfhI<strong>df</strong>.<br />

pfiksqfn aqy aPgfinsqfn ivc dihsLq ivruD<br />

jMg iek nfjLuk siQqI ivc phuMc cuwkI hY, ijs ivc<br />

ies Kyqr dI aqy sMsfr dI koeI vI sLkqI hfrnf<br />

nhIN cfhuMdI. dohF hI iDrF nUM koeI rsqf lwBxf cfhI<strong>df</strong><br />

hY.<br />

mujrmF Auwqy mukwdmy clfAuxy cfhI<strong>dy</strong> hn. 6<br />

jnvrI, 2006 <strong>dy</strong> aYlfnnfmy dI Bfvnf vl prqxf<br />

cfhI<strong>df</strong> hY aqy qMd AuwQoN PVnI cfhIdI hY, ijwQy 2007<br />

ivc CwzI geI sI aqy phIey nUM puwTf gyVf nhIN <strong>dy</strong>xf<br />

cfhI<strong>df</strong>. Bfrq qy pfiksqfn leI ieho ibhqr hovygf<br />

ik Auh afpsI ivsLvfs vDfAux leI koeI aijhf<br />

rfh lwBx, ijs nfl dohF <strong>df</strong> mfx-snmfn vI kfiem<br />

rih sky qy gwlbfq vI mMqkI iswty vl vD sky.<br />

afpxy sbk iswKxy hoxgy. Bfrq <strong>dy</strong><br />

kUtnIqk aqy GrylU surwiKaf qMqrF nUM<br />

iekwTy ho ky kMm krnf iswKxf hovygf<br />

pfiksqfn nfl juVy msly ‘qy hux qwk<br />

iv<strong>dy</strong>sL mMqrfly <strong>dy</strong> bfad rwiKaf mMqrfly<br />

nUM hI aihm rwiKaf jF<strong>df</strong> sI pr hux<br />

gRih mMqrflf muwK BUimkf ivc af igaf<br />

hY. ijwQoN qwk pfiksqfn <strong>df</strong> svfl hY qF<br />

Aus nUM afpxy purfxy sbk hI duhrfAuxy<br />

hoxgy.<br />

pfiksqfn dI sB qoN vwzI qrfsdI<br />

ieh hY ik Aus dIaF rxnIqIaF aksr<br />

vDIaf rxnIqIkfrF vloN bxfeIaF<br />

jFdIaF hn, ilhfjLf Auh CotIaF-motIaF<br />

lVfeIaF qF ijwq lYN<strong>df</strong> hY pr vwzI jMg<br />

hfr jF<strong>df</strong> hY. vlYq ivc pVHy-ilKy afpxy<br />

isafsq<strong>df</strong>nF-kUtnIqIvfnF dI<br />

huisLafrI aqy POj <strong>dy</strong> cOkMnypx <strong>dy</strong><br />

bfvjUd Auh qkrIbn afpxI awDI<br />

afbfdI aqy awDy ielfky nUM guaf cuwkf<br />

hY. 1948 dI jMg bMdI <strong>dy</strong> smyN Aus <strong>dy</strong><br />

kol ksLmIr <strong>df</strong> ijMnf ihwsf sI, awj<br />

Aus qoN vI Gwt hY. gOrvsLflI ieslfmI<br />

gxqMqr hux dunIaF Br <strong>dy</strong> leI<br />

isrdrd dI qrHF <strong>dy</strong>iKaf jf irhf hY.<br />

ikAuNik lg<strong>df</strong> nhIN ik pfik sqf qMqr<br />

<strong>dy</strong> mUl suBfa ivc CyqI hI koeI bdlfa<br />

hovygf, ilhfjLf kurYsLI <strong>dy</strong> awq nftkI<br />

tI[vI[ ibafnF nUM qvwjLoN nf idwqI jfvy.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (14)<br />

mINh <strong>dy</strong> iqlHky <strong>df</strong> qy bfpU <strong>dy</strong><br />

iJVky <strong>df</strong>, guwsf nHIN krI<strong>df</strong>!<br />

afpxI mF-bolI dI amIrI <strong>dy</strong>Ko jLrf.<br />

mMUh QfxIN KfDIaF jfx vflIaF vwK-vwK<br />

vsqF <strong>dy</strong> syvn krn <strong>dy</strong> ZMg-qrIikaF <strong>dy</strong><br />

nF vI alwg alwg hn. moty qOr ‘qy BfvyN<br />

‘Kfxf’ jF ‘pIxf’ ikhf jF<strong>df</strong> hY, pr ienHF<br />

dohF lPjLF qoN ielfvf hor vMngIaF <strong>dy</strong>KoaMb<br />

jF gMny nUM cUpxf khIdY. Buwjy hoey<br />

<strong>df</strong>ixaF nUM cwbxf, iksy qrl-p<strong>df</strong>rQ nUM<br />

hOlI hOlI pIxf hovy qF GuwtF-vwtI pIxf,<br />

lgfqfr pIxf hovy qF JIk lf ky pIxf<br />

afiKaf jFdY. sUp vrgy gfVHy qrlp<strong>df</strong>rQ<br />

nUM pIx nUM sVUpy Brnf aqy keI<br />

cIjLF nUM ‘iQaflI ‘qy rwK ky cwtxf afKIdY.<br />

dvfeI dIaF golIaF nUM sbUqf inglxf<br />

ikhf jFdY. mlwTI jF icAuieMg gm nUM<br />

icwQxf jF cgolLxf ikhf jFdY. jy koeI pIx<br />

vflI cIjL nUM bhuqI mfqrf ivc pI lvy,<br />

qF ivaMg nfl Aus nUM ‘zIk igaf’ jF<br />

‘zkfr igaf’ <strong>df</strong> nF idwqf jF<strong>df</strong> hY. BuwjI<br />

hoeI CwlI nUM afm krky cwbxf kihM<strong>dy</strong> ny,<br />

pr jy CwlI doDf hovy qF Aus nUM ‘crUMzxf’<br />

afiKaf jF<strong>df</strong> hY. keI brIk vsqF <strong>dy</strong> Kfx<br />

leI ‘Pwkf mfrnf’ khI<strong>df</strong> hY aqy jy koeI<br />

pytU ivakqI vfDU rotIaF Kf lvy qF guwsy<br />

aqy ivaMg <strong>dy</strong> rlvyN-imlvyN arQF ‘c ‘quMn<br />

leIaF’ jF ‘icx leIaF’ vI kih idwqf<br />

jF<strong>df</strong> hY. do lPjL hor bVy ‘ipafry’ ny jo<br />

aksr sLrfb pIx vfilaF leI vrqy jF<strong>dy</strong><br />

ny-pUrI boql ‘cVHf igaf’ jF ‘zwP igaf’!<br />

Ckx-CkfAux dIaF ikRafvF <strong>dy</strong> ieh<br />

sfry nfm qF hoey so hoey. pRMqU hYrfnI qF<br />

AudoN huMdI hY jdoN sfzI bolI ivc ‘kuwt’ jF<br />

‘mfr’ ijhy lPjLF nfl vI ‘Kfxf’ jF ‘KfDI’<br />

<strong>df</strong> pRXog <strong>dy</strong>KI<strong>df</strong> hY! ijvyN Plfxy ny ‘kuwt<br />

KfDI’ jF ‘mfr KfDI’-jdik kuwt jF mfr<br />

koeI pIjLf-brgr QoVHI hn? iesy qrHF<br />

afpxf mn-BfAuN<strong>df</strong> iek hor sLbd hY-<br />

Plfxy ny mYQoN juwqIaF KfDIaF jF iZmky<br />

ny myry pfsoN iCwqr KfDy jF gflF KfDIaF!<br />

socx vflI gwl hY ik juwqIaF jF iCwqrF<br />

ijhI niKwD cIjL, ijs nUM hryk DrmasQfn<br />

ivc vVn qoN pihlF, pYrF ‘coN<br />

Auqfrnf jLrUrI huM<strong>df</strong> hY, <strong>dy</strong> nfm nfl ‘Kfxy’<br />

jF ‘KfDy’ lPjL ikvyN juV gey hoxgy?<br />

KwtIaF, imwTIaF aqy slUxy svfd vflIaF<br />

hjLfrF inafmqF leI vriqaf jF<strong>df</strong> sLbd<br />

Kfxf jF KfDf, juwqIaF-iCwqrF leI vI ikvyN<br />

vriqaf jfx lwgf hovygf? [[[ clo, afpF<br />

ies Kojf-KfjI ivc kfhnUM Psxf hY. aKfx<br />

hY nf-ijs kf kfm AusI ko sfjy, aOr<br />

kry qoN TINgf bfjy! sLbdF <strong>dy</strong> pyikaFshuiraF<br />

bfry koeI ‘ilMguiesitk’ jF koeI<br />

BfsLf-ivigafnI hI inrnf kr sk<strong>df</strong> hY.<br />

afpF ies ibKVy kMm nUM hwQ pfvFgy qF<br />

‘TINgf’ KfvFgy! afE afpF iCwqrF <strong>dy</strong><br />

pRkrx dI crcf kr<strong>dy</strong> hF.<br />

pihlF qF myrI afpxI Auh vfrqf<br />

pRymjIq isMG nYxyvflIaf<br />

awj Pyr supnf afieaf. mYN Aus smyN ivc sI,<br />

jdoN pSjfb, ieMglYNz sxy keI aMgryjLI <strong>dy</strong>sLF ‘qy<br />

rfj kr irhf sI qy aMgryjLI vFgUM dunIaF dI BfsLf<br />

pSjfbI bx cuwkI sI. kYNbirjL qy hfrvrz vFgU<br />

‘XUnIvristI afPL nYxyvflf’ dI pUrI cVHfeI sI qy<br />

ies ivc <strong>df</strong>Klf lYx leI aMgryjLF <strong>dy</strong> inafxy afpxy<br />

Pfrm hfAUs vyc-vyc ky ieQy <strong>df</strong>KLlf lYx af rhy<br />

sn. mYN ies XUnIvristI ivc pSjfbI BfsLf <strong>df</strong> Auc<br />

kotI <strong>df</strong> pRoPYsr sI qy nwko-nwk BrI jmfq <strong>df</strong> lYkcr<br />

lf irhf sI, ijs ivc ieQoN <strong>dy</strong> jMmpl ‘jorI kf<br />

gogI’ qy ‘ibMdr ky kfly’ dI Pul tOhr sI. iek<br />

aMgryjLx myry qoN svfl puCdI hY, ‘‘sr ieh<strong>df</strong> kI<br />

mqlb hoieaf, “bwly Auey jvfn qyry[[[.” mYN ikhf,<br />

‘‘ies <strong>df</strong> mqlb hY vYl zn’’ pr mYnUM jicaf nf.<br />

sux lE, jd mYN qy iCwqr afhmo-sfhmxy<br />

hoey. ieh vI dws<strong>df</strong> jfvF ik iCwqr nfl<br />

myrf ieh pihlf ‘rU-brU’ sI. sfnUM<br />

pSjfbIaF nUM ieh qF hosL sMBflidaF hI<br />

smJf idwqf jF<strong>df</strong> hY ik mINh <strong>dy</strong> iqlHky <strong>df</strong><br />

aqy srkfr jF <strong>puils</strong> <strong>dy</strong> iJVky <strong>df</strong> guwsf<br />

nhIN krI<strong>df</strong>! mINh pYN<strong>dy</strong> ivc iqlkx nfl<br />

jLrUrI nhIN ik swt-Pyt lwg jfey, pr<br />

<strong>puils</strong> dI, Kfs krky pSjfb <strong>puils</strong> dI<br />

‘iJVk’, afpxy aiVwky afey bM<strong>dy</strong> <strong>dy</strong> jLrUr<br />

hwzIN rfD pf idMdI hY. hux sfieMs dI ikRpf<br />

nfl aih ijhVf ‘nfrko tYstF’ <strong>df</strong> isstm<br />

cwilaf hY, mYnUM nhIN AumId ik ieh pSjfb<br />

<strong>puils</strong> dI ‘iJVk’ arQfq ‘ptf isstm’,<br />

nUM mfq pf sky! vYsy myrI ies iviQaf <strong>df</strong><br />

<strong>puils</strong> vflI ‘iCqrOl’ nfl koeI sbMD nhIN<br />

hY. ikhf jfvy qF ies<strong>df</strong> qfaluk ‘rMbf qy<br />

muMzf cMzy hoey hI TIk rihM<strong>dy</strong> ny’ vfly aKfx<br />

nfl jf juV<strong>df</strong> hY.<br />

ivafh-sLfdIaF mOky brfqF do doiqMn<br />

iqMn idn rwKx <strong>df</strong> irvfjL, AunHF idnF<br />

ivc afKrI sfhF ‘qy hI hovygf, ijnHF idnF<br />

dI mYN gwl suxfAux jf irhf hF. sfzy ipSz<br />

<strong>dy</strong> ivckfr ijhy siQq gurduafry <strong>dy</strong> kol<br />

iek KuwlHI hvylI ivc brfqIaF <strong>df</strong> TihrfE<br />

sI. brfq afeI nUM dUjf idn ciVHaf.<br />

dupihroN bfad brfqIaF ivc afey hoey<br />

iek bMdUk vfly swjx ny do mor mfr ky<br />

ilaF<strong>dy</strong>. ivhVy ivc iewtF <strong>df</strong> cuwlHf bxf ky<br />

vwzy pqIly ivc mIt iqafr kIqf igaf.<br />

idn Zl<strong>dy</strong> qwk mIt <strong>dy</strong> nfl nfl sLrfb<br />

dIaF boqlF vI KVkx lwg peIaF. sLfm<br />

pYNidaF hI ipSz ivc nfeI ny GuMm iPr ky<br />

munfdI kr idwqI ik hvylI ivc nklF<br />

sLurU hox lwgIaF hn. nfmf rfm itwzI<br />

muwCf, isMbl mjfry vflf afpxy sfQIaF<br />

nfl phuMicaf hoieaf hY. nklF <strong>dy</strong>Kx <strong>dy</strong><br />

XUnIvristI afPL nYxyvfl<br />

mYN Pyr ikhf, ‘‘mqlb vYrI vYl zn, mqlb bhuq<br />

awCy’’ qy mYnUM aMgryjLI dI izksLnrI ‘coN eyho ijhf<br />

hOslf aPjLfAU sLbd nhIN iml irhf sI. aMgryjLF <strong>dy</strong><br />

inafixaF ny afpxy nF stIv qoN sqivMdr isMG rwK<br />

ley sn. pUry jLorF ‘qy PYsLn <strong>dy</strong> dOr ivc pSj pycF<br />

vflI pwg bMnHx lwg pey sn. jo XUnIvristI ivc<br />

hux Porz ‘qy afAuN<strong>df</strong> sI Aus dI tOhr ilmoijLn qoN vI<br />

ijLaf<strong>df</strong> huMdI sI. hr aMgryjL nUM cMzIgVH hvfeI awzy<br />

‘qy AUVy-afVy <strong>df</strong> iek kfie<strong>df</strong> idwqf jF<strong>df</strong> sI, ijs nUM<br />

Auh hr vyly nYxyvfl <strong>dy</strong> nksLy vFgU afpxy nfl rK<strong>dy</strong><br />

sn. nYxyvflIey pRoPYsr dI Pwul cVHfeI sI. ijDr vI<br />

cfhvfn rotI-pfxI Ck ky jldI jldI<br />

hvylI phuMc jfx!<br />

afpxy sMgI-sfQIaF nfl gurduafry<br />

<strong>dy</strong> KuwlHy ivhVy ivc guwlI-zMzf Kyzxf ivcy<br />

Cwz ky, mYN vI nklF <strong>dy</strong>Kx vfly drsLkF<br />

ivc jf sLfml hoieaf. jMgflI ijhy vflF<br />

vflf iek klfkfr hfrmonIam vjfAux<br />

lwg ipaf. kwdU vrgy gMjy isr vflf iek<br />

iZwzl ijhf bM<strong>df</strong>, ijs ny hry rMg dI kuwqf-<br />

JwgI ijhI pfeI hoeI sI, qblf vjfAux<br />

lwg ipaf. mMUh Aupr pfAUzr Buwk ky aqy<br />

gwlHF Aupr lwp lwp lflI cfVH ky iek<br />

‘jnfnI’ AunHF <strong>dy</strong> mohry nwcx lwg peI.<br />

sfnUM mgroN pqf lwgf ik afpxy igwitaF<br />

nfl Qwbf Qwbf GuMgrU bMnH ky nwcx vflI<br />

ieh jnfnI nhIN, sgoN iek mrd ny<br />

jLnfnIaF vfly kwpVy pihny hoey ny!<br />

hfrmonIam ‘qy ‘myrf mn zoly myrf qn<br />

zoly’ dI qrjL vjfeI jf rhI sI. qbly<br />

vfly ny vI afpxy iek guwt Aupr GuMgrU<br />

bMnHy hoey sn. ijvyN jogIaF dI vwjdI bIn<br />

vwl, Pn PYlfeI bYTf swp, iek-twk <strong>dy</strong>K<strong>df</strong><br />

rihM<strong>df</strong> hY. iqvyN hI asIN AuQy pUrI qrHF<br />

msq hoey bYTy sF.<br />

ieMny nUM iksy ny myrf moZf hlUixaF.<br />

mYN ipwCy nUM mMUh BMvf ky <strong>dy</strong>iKaf. ieh mYQoN<br />

vwzI BYx sI jo mYnUM Gry cwlx leI kih<br />

rhI sI. AusdI gwl nUM mYN ax-suixaf<br />

kr Cwizaf. pSj-swq imMt bfad Ausny<br />

Pyr myrf moZf jLor nfl hlUxidaF afiKaf-<br />

“BfeIaf jI kihM<strong>dy</strong> aY ik asIN nhIN nklF<br />

<strong>dy</strong>KxIaF qUM Gr nUM qur pY iswDf ho ky!’’<br />

pr mYN Xfr-bylIaF nfl qbly-GuMgrUaF<br />

dI ‘juglbMdI’ ivc KuwiBaf bYTf sF.<br />

‘‘awCf, afieaf’’ kih ky mYN msq ho ky<br />

bYTf irhf. kuJ icr mgroN mYN cor-awKI<br />

ipwCy nUM muV ky <strong>dy</strong>iKaf. myrI BYx jf cwukI<br />

sI. mYN insLicMq huMidaF sfhmxy awKF gwz<br />

ky bih igaf.<br />

iewDr ipV ivc hux ncfr <strong>dy</strong> nfl<br />

nfl ‘itwzI-muwCf’ vI af igaf. ijs ny<br />

bVf hI hsfAuxf sFg bxfieaf hoieaf<br />

sI. pUrIaF bfhF vflI lfl rMg dI kmIjL<br />

<strong>dy</strong> AuproN Aus<strong>dy</strong> awDIaF bfhF vflI icwtI<br />

bunYx pihnI hoeI <strong>dy</strong>K ky asIN hws-hws<br />

lot-pot ho rhy sF. AudoN sfnUM kI pqf sI<br />

ik qIh-cflI sflF bfad, itwzI-muwCy <strong>dy</strong><br />

ies mUrKfnf-pihrfvy nUM amrIkf <strong>dy</strong> mMuzykuVIaF<br />

ny iek PYsLn vjoN apnf lYxf hY!<br />

ieh vI nhIN sI pqf ik AudoN sfnUM ies<br />

bdrMg qy kucwjy pihrfvy vl <strong>dy</strong>K ky hfsf<br />

iblkul nhIN afAuxf! KYr, itwzI-muwCf<br />

puwTIaF-iswDIaF hrkqF kr<strong>df</strong> hoieaf,<br />

ncfr <strong>dy</strong> QF-kuQF hwQ mfrn lwg ipaf.<br />

asIN inafxy ienHF ‘gMdIaF gwlF ’ nUM <strong>dy</strong>K<br />

<strong>dy</strong>K musLkVIey hws<strong>dy</strong> rhy.<br />

acfnk sfzy ipwiCAuN awgy nUM afAux<br />

leI rfh bxfAuN<strong>df</strong> myrf Brf mYnUM idisaf.<br />

Aus ny afpxy doey hwQ ipwCy nUM kIqy hoey<br />

sn, ijvyN ikqy puwTI hwQkVI mfrI huMdI<br />

hY. <strong>dy</strong>KidaF-<strong>dy</strong>KidaF Auh myry mohry af<br />

KVHf hoieaf. ijvyN Aus nUM h<strong>df</strong>ieq idwqI<br />

geI hovygI, Ausny Ausy qrHF kIqf. iek<br />

dm Ausny, iek hwQ ivc PVI hoeI cmVy<br />

dI juwqI (iewko pYr) sLIsLf idKfx vFg,<br />

myrIaF awKF mohry kIqI aqy ibnF kuJ<br />

boilaF, vfps ipwCy nUM muV ipaf. mYN POrn<br />

pCfx leI. ieh juwqI BfeIaf jI dI sI!<br />

myry hosL AuV gey-iPr nf mYnUM ncfr<br />

idwisaf nf itwzI-muwCy dIaF hsfAuxIaF<br />

hrkqF! AuT ky Gr nUM qur ipaf. juwqI<br />

hwQ ‘c PV ky myrf Brf mohry mohry<br />

ctKLfry lfAuN<strong>df</strong> jf irhf sI. iZwlf ijhf<br />

mMUh bxf ky mYN ieAuN quiraf hoieaf sF<br />

ijvyN koeI virHaF <strong>df</strong> BgOVf mujLirm Tfxy<br />

pysL hox jf irhf hovy! ieDroN mYN Gr <strong>dy</strong><br />

ivhVy ‘c viVaf hI sF, AuDroN ‘trntrn’<br />

sfeIkl dI GMtI KVk peI! DmfeI<br />

ipSz qoN myrf mfmf af igaf! afpxI mF<br />

nfloN vI vD ky mfmy <strong>dy</strong> afAux dI ‘KusLI’<br />

mYnUM hoeI Aus vyly!<br />

ies mOky <strong>dy</strong> hor idlcsp vyrvy<br />

suxfAux dI QF ieMnf hI dws idM<strong>df</strong> hF ik<br />

mfmy vloN duwD pI ky KflI kIqf CMnf jd<br />

mYN stUl AuqoN cuwkx igaf qF kol bYTy<br />

BfeIaf jI ny mYnUM kMnoN PV ilaf. myrf<br />

‘ilhfj’ kridaF AunHF ‘pRym nfl’ myrf<br />

kMn mroVidaF iehI nsIhq idwqI,<br />

‘‘shuiraf, jo mYN qYnUM bxfAuxf cfhuMdF<br />

Auh qUM afh nklF-zrfmy <strong>dy</strong>K ky nhIN bx<br />

skxF![[[ bM<strong>df</strong> bxjf, jy mYN qYnUM muVky<br />

nklF-nuklF <strong>dy</strong>Kx igaf PV ilaf, Py<br />

afpxf suwJ<strong>df</strong> ivcfr leIN, awCf?’’<br />

BfvyN myry bfp dI juwqI ‘ds nMbr’<br />

jF<strong>df</strong> sI, ieko afvfjL pYNdI sI, ‘‘vy! AuT KV Cy vj<br />

gy BUaf <strong>dy</strong> ipSz jf af’’ mfqf dI afvfjL myry kMnIN<br />

peI qy myrI awK KulH geI.<br />

mYN mwCr<strong>df</strong>nI qy ibsqrf vlyt ky kwC ivc<br />

idwqf qy koTy qoN Qwly lfh ilaF<strong>df</strong>. BUaf <strong>df</strong> mMuzf<br />

dsvIN pfs kr ky qIjI vfrI afeIlYts ‘qoN sfZy pSj<br />

aMk lYx ivc sPLl ho igaf sI qy kuikMg ivc <strong>df</strong>Klf<br />

lY ilaf sI. Aus dI PIs vfsqy PuwPV ny do ikilaF<br />

dI rijstrI krfAuxI sI, ijs krky mYN vI nfl<br />

cilaf sI. Porz srkfrI skUl nYxyvflf <strong>dy</strong> awgoN<br />

DUVF pwt<strong>df</strong> iPrnI pY igaf. rfh ivc jorI ky gogI ny<br />

ilKqum<br />

qrlocn isMG dupflpur<br />

dI nhIN, sgoN nON nMbr dI sI. pr vfihgurU<br />

jfx<strong>df</strong>, mYN muV ky nklF <strong>dy</strong>Kx nhIN igaf<br />

k<strong>dy</strong>! hor anykF gLlqIaF qF hoeIaF<br />

hoxgIaF. ikAuN jI? ieh jLrUrI qF nhIN<br />

ik ‘juwqIaF Kf ky’ hI akl afAuNdI hY.<br />

ijnHF nUM nhIN afAuxI, AunHF nUM iCwqr-pryz<br />

vI bdl nhIN skdI! lE lg<strong>dy</strong> hwQ iCwqrF<br />

sbMDI iek hor vicwqr-gfQf vI sux lE.<br />

sfzy ipSz <strong>df</strong> BgqU, ijs nUM asIN<br />

cfcf kih ky bulfAuN<strong>dy</strong> huM<strong>dy</strong> sF, k<strong>dy</strong> k<strong>dy</strong><br />

sfzI Aumr <strong>dy</strong> mMuizaF dI ZfxI ivc bih<br />

ky bVIaF hfsy-msLkUly dIaF gwlF<br />

suxfAuN<strong>df</strong> rihM<strong>df</strong> sI. iswD-pDry ijhy<br />

suBfa vflI aqy icwtI anpVH Aus<strong>dy</strong> Gr<br />

vflI kMZI ielfky <strong>dy</strong> iksy ipSzoN sI. bhuqf<br />

krky cfcf BgqU afpxI pqnI dI<br />

anpVHqf <strong>dy</strong> ikwsy ivaMgmeI aM<strong>df</strong>jL ivc<br />

suxfAuN<strong>df</strong> huM<strong>df</strong> sI. isaflF dI ruwqy gMny<br />

cUpidaF jF DUxI sykidaF hoieaF kol<br />

afAuNidaF Aus ny sfnUM afKxf:<br />

‘‘Auey pfiVHE, bVy ho ky pVHIaFilKIaF<br />

kuVIaF nfl ivafh krvfieE!<br />

aYvyN nf afpxI cfcI (AusdI pqnI) vrgI<br />

koeI ‘npYQr’ glL pf ilAu?’’ iek vfr<br />

Aus ny afpxy shury Gr hoeI bIqI Gtnf<br />

suxfeI, “myrf ivafh hoey nUM AudoN zUVH ku<br />

sfl hoieaf sI. iek idn quhfzI cfcI<br />

kihMdI ik myrf pyikaF nUM jfx leI idl<br />

krdY. mYN bVI tOhr nfl KVkvF cfdrf<br />

bMinHaf, sLmlHy vflI pwg bMnHI, nfeI koloN<br />

Kq kZfieaf aqy nvIN gurgfbI pYrIN pf<br />

ky shuiraF nUM qur ipaf. quhfzI cfcI ny<br />

vI rMglI <strong>df</strong>qx ml ky nvF sUt pf ilaf.<br />

do ku GMitaF ivc sfeIkl ‘qy asIN AuQy<br />

jf phuMcy.<br />

Gry jf ky hfly asIN cfh vfly iglfs<br />

KflI krky rwKy sn, ik quhfzI cfcI lwg<br />

peI myrIaF isLkfieqF lfAux afpxy BrfvF<br />

kol. ‘[[ieh myrI bxI hoeI <strong>df</strong>l-sbjLI<br />

‘c nuks dws ky myry cpyVF mfr idMdY[[[<br />

k<strong>dy</strong> kihM<strong>df</strong> mYnUM ‘qUM-qUM’ nf kiraf kr<br />

‘qusIN ikhf kr[[[ lIVy jLrf nf inwKry hox<br />

qF mYnUM kuwt idM<strong>df</strong>[[[iehnUM iswDf kro jLrf,<br />

vIrf!’ mYN sLrimM<strong>df</strong> ijhf huMidaF ieDr-<br />

AuDr nUM Jfkx lwg ipaf. Auh myrf gozf<br />

hlUxidaF bolI- “hux aYDr-AuDr nUM<br />

ikaf JfkdYN?[[[ hux Kfh iCwqr iswDf ho<br />

ky myry BrfvF <strong>dy</strong>!’’<br />

mYnUM hwQ KVHf kiraf. Auh skUl dI vrdI ivc sI,<br />

bFh ivc borI <strong>df</strong> Jolf sI qy hwQ ivc mwJF <strong>dy</strong> sMgl.<br />

Aus <strong>df</strong> psLUaF vflf vfVf skUl <strong>dy</strong> rfh ‘c sI. ijQy<br />

Auh toBy Auqy psLU nvHf ky skUl jF<strong>df</strong> jF<strong>df</strong> bMnH<br />

jF<strong>df</strong> sI.<br />

BUaf <strong>dy</strong> ipSz vVidaF eI rUh KusL ho jFdI.<br />

BfvyN myrf hPqy ivc qIjf gyVf huM<strong>df</strong>. BUaf ny cuwlHf<br />

cONkf Cz ky BwjI afAuxf. af igaf myrf puq qy<br />

PuPV ny vI KUMzf sfry jLor nfl DrqI ‘qy mfr ky<br />

llkfrf mfrnf, ‘‘E! af Auey myry sfly idaf[[[“<br />

qy myry rb vrgy BfeI (BUaf <strong>dy</strong> mMuzy) ny jd kihxf,<br />

“pqMdrf bfhly icr bfad gyVf mfiraf[[[.” mYnUM<br />

lg<strong>df</strong> ijvyN mYN kYnyzf, amrIkf ieMglYNz <strong>dy</strong> spYilMg<br />

vI Buwl igaf hovF. qy mYnUM ieko eI nF Xfd hovy,<br />

‘lihrf biTMzf’.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (15)


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (16)<br />

sLhId AUDm isMG <strong>df</strong> sLhIdI idhfVf mnfieaf<br />

inAU Xfrk: “sLhIdoN kI icqfEN py<br />

lgyNgy hr brs myly, vqn py mr imtny<br />

vfloN kf bfkI XhI insLF hogf” <strong>dy</strong> swc nUM<br />

sj<strong>df</strong> kridaF sLhId AUDm isMG<br />

susfietI vloN jilaFvflf bfg <strong>dy</strong> sfky<br />

<strong>df</strong> bdlf jnrl Ezvfier <strong>df</strong> kql kr<br />

ky lYx vfly sLhId AUDm isMG <strong>df</strong> sLhIdI<br />

idhfVf lMGy aYqvfr ieQy eIst kost <strong>dy</strong><br />

sB qoN vzy gurUGr gurduafrf iswK<br />

klcrl susfietI, ircmMz ihl ivKy<br />

mnfieaf igaf.<br />

ies sLhIdI smfgm sbMDI sLukrvfr<br />

nUM rKy gey aKMz pfT <strong>df</strong> Bog aYqvfr nUM<br />

pfAux AuprMq dIvfn sjfey gey aqy ZfzI<br />

isMGF ny bIr rsI vfrF gf ky sLhId AUDm<br />

isMG nUM sLrDFjlI Byt kIqI. gurduafrf<br />

sfihb dI nvIN iemfrq <strong>dy</strong> ivsLfl drbfr<br />

hfl ivc ijhVy ZfzI jiQaF ny hfjrI BrI<br />

AunHF ivc ZfzI amr isMG nUr, blbIr<br />

isMG mfCIvfVy vfly aqy ieMdrjIq isMG<br />

sLyrpurI <strong>dy</strong> jQy sLfml sn. ZfzI isMGF ny<br />

bIr rsI vfrF rfhIN kuJ aijhf rMg<br />

bMinHaf ik ijhVf vI swjx iek vfr<br />

drbfr hfl ivc afieaf, Aus<strong>df</strong> muV<br />

AuTx nUM jIa nf kIqf. vK vK bulfiraF<br />

ny sLhId AUDm isMG nUM sLrDFjlI Byt<br />

kridaF jilaFvfly bfg <strong>dy</strong> KUnI sfky nUM<br />

cyqy kIqf ik ikvyN jnrl zfier ny hjfrF<br />

inhwQy ivakqIaF nUM golIaF <strong>df</strong> insLfnf<br />

bxfieaf. ieh sLhId AUDm isMG hI sI<br />

ijs ny ies KUnI sfky <strong>df</strong> drd afpxy<br />

idl ivc krIb vIh sfl sFBI riKaf<br />

aqy aKIr zfier nUM Aus <strong>dy</strong> kIqy dI sjLf<br />

<strong>dy</strong> idqI.<br />

gurUGr <strong>dy</strong> drbfr hfl <strong>dy</strong> bfhr<br />

susfietI vloN TMzy-imwTy jl<br />

dI CbIl qoN ielfvf golgwipaF<br />

aqy hor anykF suafdly<br />

Bojn-p<strong>df</strong>rQF <strong>dy</strong> lMgr sjfey<br />

gey sn. sMgqF ienHF Bojnp<strong>df</strong>rQF<br />

<strong>df</strong> pUrf afnMd lY<br />

rhIaF sn aqy mfhOl sLhIdI<br />

myly vflf bixaf hoieaf sI.<br />

sLhId AuDm isMG sBf,<br />

inAU Xfrk <strong>dy</strong> ijhVy mYNbrF ny<br />

vD cVH ky syvf kIqI AunHF ivc<br />

mIq pRDfn s[ suK<strong>dy</strong>v isMG<br />

iQMd, s[ jgIr isMG, s[<br />

divMdr isMG lflI, sBf <strong>dy</strong> sI<br />

eI E s[ rfijMdr isMG, s[<br />

mndIp isMG sfhI <strong>dy</strong> nF sLfml<br />

hn. sBf <strong>dy</strong> cyarmYn sivMdr<br />

isMG josn aqy jnrl skwqr<br />

muKiqafr isMG gfKl vloN<br />

kIqf igaf mMc sMcfln slfhuxXog sI.<br />

sBf <strong>dy</strong> pRDfn s[ jsvMq isMG jwsf ny<br />

trfeI styt dIaF sMgqF aqy Kfs krky<br />

iswK klcrl susfietI <strong>dy</strong> pRDfn s[<br />

BuipMdr isMG bopfrfey <strong>df</strong> sihXog leI<br />

Aucycf DMnvfd kIqf.<br />

cyqy rhy, awj qo koeI swqr sfl<br />

pihlf 31 julfeI 1940 nUM hws ky PFsI<br />

<strong>df</strong> rwsf afpxy gwl ivc afp pf ky Èhfdq<br />

<strong>df</strong> jLfm pIx vfly mhfn sUrmy AUDm isMG<br />

<strong>df</strong> jnm 26 dsMbr 1899 eI[ nUM mfqf<br />

hrnfm kOr aqy ipqf tihl isMG <strong>dy</strong> Gr<br />

sunfm ivc hoieaf. bcpn ivc hI Aus <strong>dy</strong><br />

mfqf-ipqf akfl clfxf kr gey aqy<br />

AUDm isMG <strong>df</strong> bcpn nfnikaF <strong>dy</strong> Gr<br />

bIiqaf.<br />

s[ AUDm isMG <strong>dy</strong> jIvn dI asl<br />

khfxI 13 aprYl 1919 nUM jilHaF vfly<br />

bfg ivc vfpry KUnI sfky nfl ÈurU hoeI<br />

sI. 1919 dI ivsfKI <strong>dy</strong> pivwqr idhfVy<br />

jilHaF vfly bfg ivc <strong>dy</strong>sL BgqF <strong>df</strong> jlsf<br />

riKaf igaf sI. jnrl zfier ny <strong>dy</strong>sL<br />

BgqF nUM sbk isKfAux leI lokF <strong>dy</strong> vwzy<br />

iekwT qy golIaF clfAux <strong>df</strong> hukm <strong>dy</strong> idwqf.<br />

jdoN ieh KUnI kihr vfpiraf s[ AUDm<br />

isMG vI afpxy dosqF nfl ies jlsy<br />

ivc Èfml sI. Aus ny awKIN <strong>dy</strong>iKaf ik<br />

ikvyN inrdoÈ lokF nUM iewk gory jrnYl <strong>dy</strong><br />

hukm nfl <strong>df</strong>ixaF vFg BuMn idwqf igaf.<br />

s[ AUDm isMG nUM ies kqlyafm ny<br />

bdl ky rwK idwqf qy Aus <strong>dy</strong> sIny aMdr<br />

aMgryj srkfr <strong>dy</strong> iKlfP jvflfmuKI <strong>dy</strong><br />

BFbV mcx lwgy. aKIr AUDm isMG ny<br />

jnrl Ezvfier nMUU 12 mfrc 1940 nUM<br />

lMzn ivc iek kfnPrMs ivc afpxy<br />

ipsqOl nfl iqMn golIaF mfr ky afpxI<br />

kOm qy kIqy aiqafcfr <strong>df</strong> bdlf lY ilaf<br />

qy dunIaF nUM dws idwqf ik iswK iksy dI<br />

pfeI BfjI nUM hr hflq ivc moV<strong>dy</strong> hn.<br />

31 julfeI 1940 nUM s[ AUDm isMG sunfm<br />

nUM lMzn ivc PFsI <strong>dy</strong> qKqy qy iljf KVHf<br />

kIqf igaf. gory aPsr soc<strong>dy</strong> sn ik<br />

AUDm isMG mOq sfhmxy <strong>dy</strong>K ky Gbrf<br />

jfvygf pr AUDm isMG ny hws ky PFsI <strong>df</strong><br />

rwsf cuMm ky afpxy gl ivc afp pfieaf.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (17)<br />

awTvyN ivsfKI golPL kwp <strong>df</strong> jyqU:gursfihb isMG qUr<br />

pSjfbI ijwQy vI jF<strong>dy</strong> ny afpxy cfa<br />

sLOk, ihMmq aqy mukfbly dI Bfvnf vI<br />

nfl hI lY ky jF<strong>dy</strong> ny. bfhU bl nUM <strong>dy</strong>sL<br />

kfl muqfbk Zfl ky kbwzI aqy hfkI <strong>dy</strong><br />

iKzfrI, golPLr bx jF<strong>dy</strong> ny. PrMgIaF<br />

dI DrqI ‘qy AunHF dI Kyz nUM apnf ky,<br />

afpxf vwKrf sMsfr vsf ky, afpxI<br />

invyklI sr<strong>df</strong>rI kfiem kr lYN<strong>dy</strong> ny.<br />

mYN pihlI vfr jd 2003 ivc<br />

amrIkf afieaf qF myry njLdIkI<br />

irsLqy<strong>df</strong>r jsjIq isMG nwq <strong>dy</strong> imwqr<br />

gursfihb isMG qUr <strong>dy</strong> golPL Kyzx dI<br />

Kbr imlI. AudoN Auh sLONk qoN awgy qur<br />

ky pRfpqIaF <strong>dy</strong> rfh pY cuwkf sI. <strong>gujrfq</strong>I<br />

BfeIaF vloN ihMmq krn ‘qy eyar<br />

ieMzIaf dI mdd nfl amrIkf ‘c hoeI<br />

eysLIan ieMzIan golP cYNpIanisLp ‘c<br />

ihwsf lY ky Ausny pihlI vfr qIsrI<br />

pujLIsLn hfsl kr leI sI. aYqkIN jd<br />

mYN amrIkf afieaf qF gursfihb isMG<br />

ny dwisaf ik Auh torFto (kYnyzf) ivc<br />

hoey 8vyN sflfnf Epn ivsfKI tUrnfmYNt-<br />

2010 ivc Kyz ky srvoqm iKzfrI bx<br />

ky ‘sLyry pSjfb Evr afl bYst trfPI’<br />

ijwq ky ilafieaf hY. ies tUrnfmYNt ivc<br />

amrIkf, kYnyzf, ieMglYNz qy Bfrq qoN<br />

ielfvf keI hor mulkF <strong>dy</strong> pSjfbI iKzfrI<br />

vI phuMcy hoey sn. kuwl 250 qoN vI vD<br />

iKzfrI sn.<br />

mYnUM ieh pRfpqI vwzI jfpI. mn ‘c<br />

afieaf ik sfzy pSjfbI BrfvF dIaF<br />

mfVIaF KbrF qF sfzIaF aKbfrF huwb<br />

ky lfAuNdIaF hn pr cMgIaF vfrI ikAuN<br />

cuwp rihMdIaF hn. ies cMgI Kbr nUM mYN<br />

quhfzy nfl sFJI krn lwgf hF.<br />

pSjfb <strong>dy</strong> PiqhgVH sfihb ijLlHy <strong>dy</strong><br />

ipSz mIaFpur <strong>dy</strong> s[ ieMdr isMG qUr <strong>dy</strong><br />

vwzy puwqr gursfihb ny 1982 ‘c amrIkf<br />

‘c invfs kIqf sI. 1996 qwk Auh isrP<br />

kmfeI vwl hI lwgf irhf, sLOk idl dI<br />

koTVI ivc sFBy rhy. 1996 ‘c jdoN pSjfboN<br />

ivMg kmFzr jsivMdr isMG bfjvf<br />

amrIkf afey qF AunHF ny gursfihb ivcly<br />

iKzfrI nUM jgf ilaf. eyarPors dI nOkrI<br />

kridaF s[ bfjvf ny golPL dI Kyz nUM<br />

iesLk vFg pfilaf sI. ieQy af ky AunHF<br />

ny afpxy nfl afpxy bihnoeI jsjIq<br />

isMG nwq aqy gursfihb nUM qor ilaf.<br />

golP kors ivc afAux jfx mgroN<br />

gursfihb ies mfrg <strong>df</strong> pwkf pFDI bx<br />

igaf. bfhUbl Kyz pRfpqIaF ‘c qbdIl<br />

hox lwgf. jIvn sfQx rfxI qUr dI pRyrnf<br />

aqy inwky vIrF vloN kfrobfrI ruJyivaF ‘coN<br />

gursfihb isMG qUr (ivckfr) afpxI jIvn sfQx rfxI qUr aqy kvI<br />

gurBjn igwl nfl<br />

vkq kwZx leI Pursq <strong>dy</strong>x kfrn<br />

gursfihb pRfpqIaF dI sUcI lMmI kr irhf<br />

hY. golP Kyzxf hux Auh<strong>df</strong> iesLk hY. Auh<strong>dy</strong><br />

inwky vIr gurdIp qy gurivMdr qF Aus <strong>dy</strong><br />

sfQI bxy hI hn, ieklOqf puwqr hrpRIq<br />

isMG qUr vI Auh<strong>dy</strong> ipwCy-ipwCy qur irhf<br />

hY. isLkfgo qy imlvfkI ivckfr pYNdI<br />

kYnosLf kfAuNtI <strong>dy</strong> sflfnf mukfbilaF ‘c<br />

Auh keI kwp ijwq cuwkf hY. 2002 ‘c sLurU<br />

hoey ivsfKI kwp ivc Auh Cy vfr ihwsf lY<br />

cuwkf hY pr srvoqm iKzfrI pihlI vfr<br />

bixaf hY.<br />

gursfihb <strong>df</strong> pirvfrk lfzlf nfm<br />

‘ibwlf’ hY. mYN Aus nUM jdoN ivsfKI kwp<br />

bfry puwiCaf qF Auh<strong>df</strong> Auqr sI ik isLkfgo<br />

aqy amrIkf <strong>dy</strong> hor sLihrF ‘c vs<strong>dy</strong><br />

iKzfrIaF <strong>dy</strong> sLOk ny hI 2002 ‘c ies<br />

kwp dI sLurUafq kIqI. isLkfgo aqy lfs<br />

eyNjls qoN ielfvf ieh kwp iek vfr sYn<br />

PrFissko aqy kYnyzf ‘c vYnkUvr ivKy<br />

vI ho cuwkf hY. aYqkIN ieh torFto ‘c hoieaf<br />

ijs ivc Auh jyqU aqy torFto vfsI kYsL<br />

isMG rnr awp aYlfinaf igaf. ies<br />

tUrnfmYNt <strong>dy</strong> bfnIaF ‘coN mnjIq bfT,<br />

krmpfl cImf qy rfjn DflIvfl awj vI<br />

ies tUrnfmYNt dI sLkqI hn. krmpfl<br />

cImf Bfrq rihMidaF pSjfb KyqIbfVI<br />

XUnIvristI, luiDafxf dI hfkI tIm <strong>df</strong><br />

kpqfn irhY. Auh BfrqI hfkI tIm ‘c<br />

afAuN<strong>df</strong>-afAuN<strong>df</strong> rih igaf. zf[ sMqoK<br />

isMG cImf <strong>df</strong> hoxhfr puwqr hux hfkI dI<br />

QF golPL dI Kyz nUM pRxfieaf jf cuwkf hY.<br />

gursfihb ny dwisaf ik golP Kyz<br />

<strong>dy</strong> ies kwp <strong>dy</strong> kfrn <strong>dy</strong>sL-iv<strong>dy</strong>sL ‘c golPL<br />

iKzfrI vwzI igxqI ‘c iek lVI ‘c pruwc<br />

cuwky hn. Bfrq qoN vI aYqkIN s[ jgdIp<br />

isMG cImf ies tUrnfmYNt leI ivsLysL qOr<br />

‘qy afey. Auuh Kud vI hr vrHy nvMbr mhIny<br />

cMzIgVH ‘c aYn[afr[afeI[ golPL<br />

tUrnfmYNt krvfAuN<strong>dy</strong> hn. pihlI qoN iqMn<br />

julfeI qIk ivsfKI kwp vyly torFto ‘c<br />

iKzfrIaF leI ivafh vrgf mfhOl sI.<br />

kYnyzf <strong>dy</strong> ENtfrIE sUby <strong>dy</strong> bilAU<br />

spirMg golPL kors, aYktn, glYn aYby<br />

golPL klwb, Ekivl aqy lIgl ihwj<br />

golPL kors, jfrjtfAUn ivKy ieh<br />

ivsfKI kwp krvfieaf igaf. torFto ivc<br />

pRbMD krn vfilaF ‘coN rya sMDU-pRDfn,<br />

gYrI swgU, zf[ rfkysL Aupl, dI<strong>df</strong>r<br />

bxvYq, avqfr brfV, kuldIp sYNhbI,<br />

mihMdr isMG, lwkI gryvfl, rojLr<br />

sLrmf, qfrf DrmYq aqy igafn pfl pRmuwK<br />

sn. iKzfrIaF ivcoN hI jgdIp isMG cImf<br />

nUM Bfrq ‘coN afAux krky muwK mihmfn<br />

mMn ilaf igaf qy AunHF hI ienfm vMzy.<br />

jgdIp isG cImf pSjfb qy hirafxf <strong>df</strong><br />

isrkwZ iksfn aqy smfjk afgU hY,<br />

pSjfbI KyqIbfVI XUnIvristI <strong>dy</strong> sfbkf<br />

vfeIs cFslr zf[ amrIk isMG cImf <strong>df</strong><br />

spuwqr. AuqrI amrIkf qy Bfrq <strong>dy</strong> golPL<br />

iKzfrIaF ivc pul bx ky ivcrn kfrn<br />

Aus nUM ieh mfx idwqf igaf.<br />

gursfihb nUM mfx hY ik Auh isrP<br />

amrIkf qy kYnyzf ivc hI nhIN Kyz<strong>df</strong><br />

sgoN jdoN k<strong>dy</strong> vI Bfrq jF<strong>df</strong> hY qF pSjfb<br />

<strong>puils</strong> akYzmI, iPlOr aqy ryl koc<br />

PYktrI, kpUrQlf <strong>dy</strong> golPL kors ivc<br />

vI Kyzx jF<strong>df</strong> hY. ies nfl Aus dI<br />

ijLMdgI ‘c nvyN imwqrF aqy AuqsLfhI plF<br />

<strong>df</strong> dKl viDaf hY. Aus dI ies vwKrI<br />

pSjfbI qor nUM siqkfridaF mYN afsvMd<br />

hoieaf hF ik amrIkf vI sfiraF nUM<br />

msLInI purjy nhIN bxfAuN<strong>df</strong> sgoN ijhVy<br />

gursfihb vFg sLOk <strong>dy</strong> Dury nfl lwgy<br />

rihM<strong>dy</strong> hn, Auh aftf-dlIaf hoxoN bc<br />

jF<strong>dy</strong> hn.<br />

-gurBjn igwl<br />

To Advertise with <strong>Punjab</strong> <strong>Times</strong> Call: 847-359-0746, e-mail:punjabtimes1@sbcglobal.net, Visit us on the web:wwwpunjabtimesusa.com


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (18)<br />

KusLKbrI!<br />

hr koeI afpxy `qy mfx kr<strong>df</strong> afieaf jo vI ies jhfn aMdr.<br />

ihwkF cOVIaF krky qurn vfly, prKy s<strong>df</strong> hI jF<strong>dy</strong> mY<strong>df</strong>n aMdr.<br />

25 sqMbr, 2010<br />

(idn sincrvfr)<br />

svyry 9 qoN sLfm 6 vjy qwk sQfn<br />

25800 Carlos Bee Blvd, Hayward,<br />

CA-94542 (Cal State Hayward)<br />

XUnfeIitz sports klwb, kYlIPornIaf<br />

33372 Palomino Com., Fremont, CA 94555, Ph:510-468-9381 or e-mail:2gsmann@gmail.com<br />

KusLKbrI!<br />

XunfeIitz sports klwb dI pysLksL ‘kbwzI kwp-2010’<br />

not:kbwzI pRymIaF dI mMg nUM muwK rwKidaF ies vfr sfrIaF tImF ivc 5-5<br />

iKzfrI dunIaF <strong>dy</strong> iksy vI kony (amrIkf qoN bfhro) sLfml kIqy jfxgy.<br />

ies tUrnfmYNt ivc kYlIPornIaf kbwzI PYzrysLn nUM pUrf snmfn idwqf jfeygf.<br />

cyarmYn<br />

s[ amolk isMG gfKl<br />

831-247-4637<br />

pRDfn<br />

s[ blbIr isMG BftIaf<br />

510-677-6248<br />

hor jfxkfrI leI kfl kro:<br />

jnrl skwqr<br />

s[ gur<strong>df</strong>vr isMG mhyVU<br />

510-468-9381<br />

pihlf ienfm s[ nirMdr isMG shoqf aqy s[ jugrfj isMG shoqf vloN<br />

afpxy ipqf svrgI ksLmIr isMG shoqf (bVf ipMz) dI Xfd <strong>`c</strong> 7500<br />

zflr <strong>df</strong> hovygf.<br />

dUjf ienfm s[ kuldIp isMG bUtf aqy s[ joigMdr isMG sfbkf cyarmYn<br />

blfk simqI (kpUrQlf) vloN afpxy ipqf svrgI sohx isMG iswDvF dI<br />

inwGI Xfd ivc 5500 zflr <strong>df</strong> hovygf.<br />

kbwzI koc XUnfeIitz klwb<br />

s[ prmjIq isMG sMDU<br />

510-491-4573<br />

aYgjLYkitv kmytI zfierYktrjL: mwKx isMG bYNs, iekbfl isMG gfKl, jugrfj isMG shoqf, plivMdr isMG gfKl, dlivMdr isMG pwzf, kuldIp isMG mfn, nirMdr isMG shoqf<br />

muwK mihmfn<br />

s[ srvx isMG bwl<br />

ivsLysL snmfn<br />

kbwzI <strong>dy</strong> sfbkf iKzfrIaF ajIq isMG bwl, myjr<br />

isMG bYNs, iekbfl isMG mfn, mMdr aqy pflI<br />

mhy <strong>df</strong> ivsLysL snmfn kIqf jfvygf.<br />

kumYNtytr<br />

surjIq isMG kkrflI, rfjivMdr isMG rMizaflf,<br />

pRo[ mwKx isMG, bIbI afsLf sLrmf<br />

mIzIaf spFsr<br />

<strong>pMjfb</strong> tfeImjL aqy ryzIE gIq-sMgIq<br />

vIzIE qy PotogRfPI<br />

lONgmYn stUzIE qy rfmf vIzIE, PrImFt<br />

ivsLysL mihmfn<br />

s[ suirMdr isMG soZI<br />

s[ ksLmIr isMG shoqf s[ sohx isMG s[ ibwkr isMG<br />

kbwzI <strong>dy</strong> stfr plyar<br />

s[ kuldIp isMG<br />

DflIvfl afpxy ipqf<br />

svrgI ibwkr isMG dI<br />

Xfd ivc<br />

5100 zflr nfl klwb<br />

dI mflI mdd krngy<br />

not:rfjf svIts vloN bhuq hI vfjb kImqF Auqy vDIaf kuafiltI <strong>df</strong> svfidsLt Bojn AuplbD hovygf.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (19)<br />

rfÈtrmMzl Kyzfˆ <strong>dy</strong> AusfrI kfrjfˆ ivc DfˆdlIaF <strong>dy</strong> ikwsy<br />

nvIN idwlI (<strong>pMjfb</strong> tfeImË<br />

ibAUro): rfÈtrmMzl KyzF ÈurU hox ‘c<br />

kuJ idn hI bfkI rih gey hn pr ienHF<br />

bfry iek qoN bfad iek ivvfd pY<strong>df</strong> hox<br />

kfrn ienHF dI sPlqf ‘qy svflIaf icMnH<br />

lwg igaf hY. pihlF aDUry inrmfx kfrjF<br />

krky Kyz mMqrfly dI aflocnf cwl rhI<br />

hY pr hux iBRÈtfcfr dIaF prqF Kuwlx<br />

nfl hVkMp mc igaf hY. jFc dOrfn<br />

sfhmxy afieaf hY ik inrmfx kfrjF <strong>dy</strong><br />

pRfjYktF <strong>dy</strong> tYNzr Gwt muwl ‘qy chyqy<br />

Tyky<strong>df</strong>rF nUM idwqy gey hn ijs nfl srkfr<br />

nUM kroVF rupey <strong>df</strong> cUnf lwgf hY.<br />

kyNdrI ivjIlYNs kimÈn ny<br />

sI[bI[afeI[ nUM rfÈtrmMzl KyzF dI<br />

iqafrI leI jfrI kIqy kroVF rupey <strong>dy</strong><br />

tYNzrF ivc DFdlIaF sbMDI imAUNspl<br />

kfrporyÈn idwlI (aYm[sI[zI[) <strong>dy</strong><br />

aiDkfrIaF iÉlfÌ iBRÈtfcfr <strong>df</strong> mfmlf<br />

drj krn dI h<strong>df</strong>ieq idwqI hY. kimÈn<br />

<strong>df</strong> kihxf hY ik sB qoN Gwt kImq lf ky<br />

tYNzr hfsl krn vfly Tyk<strong>df</strong>r nUM bfad<br />

ivjIlYˆs kimÈn vlô sI[bI[afeI[ nUM kys drj krn dI isPfrÈ<br />

‘c aMkVy bdlx dI afigaf idwqI geI<br />

qF jo Auh iËaf<strong>df</strong> munfÌf kmf sky. dwisaf<br />

jf irhf hY ik Tyky<strong>df</strong>rF nUM ies qrHF koeI<br />

20 kroV <strong>df</strong> lfB phuMcfieaf igaf. ies<br />

<strong>dy</strong> nfl hI ivjIlYNs kimÈn ny 16 pRfjYktF<br />

<strong>dy</strong> sfry tYNzrF dI nvyN isry qoN jFc krn<br />

dI isÌfrÈ kIqI hY qF jo aslIaq<br />

sfhmxy af sky. iËkrXog hY ik<br />

rfÈtrmMzl KyzF leI buinafdI ZFcf<br />

Ausfrn leI 24 PlfeIEvr, 3 styzIamF<br />

qoN ielfvf 1000 bwsF dI pfrikMg sxy<br />

keI AusfrI <strong>dy</strong> kMm kIqy gey hn.<br />

ies <strong>dy</strong> nfl hI ieh vI crcf hY ik<br />

rfÈtrmMzl KyzF <strong>dy</strong> pRbMDF ‘c iBRÈtfcfr<br />

dIaF qfrF brqfnIaf nfl vI juVIaF hn.<br />

brqfnIaf srkfr ny ies mfmly dI jFc<br />

vI ÈurU kr idwqI hY. rfÈtrmMzl KyzF dI<br />

pRbMDk kmytI ny lMdn dI iek kMpnI nUM<br />

kiQq rUp ‘c kroVF rupey <strong>df</strong> Bugqfn kr<br />

idwqf ijs <strong>dy</strong> dÌqr <strong>df</strong> koeI iTkfxf nhIN<br />

hY. ies mfmly ‘c brqfnIaf <strong>dy</strong> afmdn<br />

kr aiDkfrIaF ny 7 jUn nUM lMdn siQq<br />

BfrqI hfeI kimÈnr nUM jfxkfrI idwqI<br />

sI. BfrqI hfeI kimÈnr ny 18 jUn nUM<br />

Bfrq <strong>dy</strong> Kyz mMqrfly nUM vI ies sbMDI<br />

jfxkfrI idwqI sI.<br />

sUqrF anusfr sI[zbilAU[jI[ dI<br />

pRbMDk kmytI ny rfiel bYNk afÌ<br />

skftlYNz <strong>dy</strong> rfhI lMdn dI iek kMpnI<br />

ey[aYm[ iPlms XU[ky[ ilmitz nUM<br />

qkrIbn sfZy iqMn kroV rupey <strong>df</strong> Bugqfn<br />

kIqf sI. pYsf imlx <strong>dy</strong> bfad qoN hI ies<br />

kMpnI <strong>df</strong> koeI surfg nhIN hY. ies <strong>dy</strong><br />

inr<strong>dy</strong>Èk ny vI asqIÌf <strong>dy</strong> idwqf hY. Bfrq<br />

vwloN ies mfmly dI 21 julfeI qoN jFc<br />

ÈurU kr idwqI geI hY.<br />

dUjy pfsy KyzF dI pRbMDk kmytI <strong>dy</strong><br />

cyarmYn suryÈ klmfzI ny afiKaf hY ik<br />

kyNdr dI njLr <strong>`c</strong> <strong>gujrfq</strong> dusLmx <strong>dy</strong>sL <strong>df</strong> ihwsf-modI<br />

aihm<strong>df</strong>bfd:kyNdr srkfr qy sI[bI[afeI[ ‘qy vrHidaF<br />

<strong>gujrfq</strong> <strong>dy</strong> muwK mSqrI nirSdr modI ny bIqI 31 julfeI nUM<br />

ieQy ikhf ik aimq sLfh mfmly nUM <strong>gujrfq</strong> qoN bfhr qbdIl<br />

krn leI sI[bI[afeI[ vloN suprIm kort ivc <strong>df</strong>ier ptIsLn<br />

inaFpRxflI <strong>df</strong> apmfn hY. AunHF kyNdr srkfr nUM puiCaf ik<br />

kI Auh <strong>gujrfq</strong> nUM iksy dusLmx <strong>dy</strong>sL <strong>df</strong> ihwsf mSn ky cl rhI<br />

hY? AunHF Aukq PLrjLI muTByV kFz ivc vot bYNk dI isafsq<br />

krn <strong>df</strong> dosL lfAuNidaF kyNdr dI swqfDfrI pfrtI aqy<br />

sI[bI[afeI[ ‘qy qfbVqoV hmly kIqy.<br />

AunHF ikhf ik ieh <strong>gujrfq</strong> <strong>dy</strong> vfqfvrx nUM pRdUsLq krn<br />

<strong>dy</strong> Xqn hn aqy <strong>gujrfq</strong> dI kfnUMnI ivvsQf nUM apmfnq krn<br />

<strong>dy</strong> qul hY. AuunHF ikhf ik ipCly awT sfl qoN myrI idwK KLrfb<br />

krn dI koisLsL kIqI jf rhI hY pr hux kyNdr srkfr ny sUby<br />

dI inaFpRxflI nUM bdnfm krnf sLurU kr idqf hY aqy mYN ieh<br />

gwl sihx nhIN krFgf. mYN isafsI afdmI hF pr apxy sUby<br />

dI inaFpRxflI ‘qy hmly br<strong>df</strong>sLq nhIN kr sk<strong>df</strong>. AunHF ikhf ik<br />

aiqvfd ivruD lVfeI lV ky mYN kI gLlq kr irhf hF? AunHF ikhf<br />

ik mYnUM aiqvfd ivruD lVfeI lVn qoN ikAuN roikaf jf irhf hY?<br />

AunHF ikhf ik <strong>gujrfq</strong> nfl aijhf ivhfr kIqf jf irhf hY ijvyN<br />

<strong>gujrfq</strong> iksy dusLmx <strong>dy</strong>sL <strong>df</strong> ihwsf hovy. Xfd rhy kuJ idn pihlF<br />

sI bI afeI ny aimqsLfh vfly kys nUM <strong>gujrfq</strong> qoN bfhr qbdIl<br />

krn leI ikhf sI, pr hux ies qoN ienkfr kr idwqf hY.<br />

brqfnvI kMpnI dI isÌfrÈ BfrqI<br />

sÌfrqÉfny ny hI kIqI sI jdik BfrqI<br />

sÌfrqÉfny ny kMpnI dI isÌfrÈ krn <strong>dy</strong><br />

<strong>df</strong>avy <strong>df</strong> KMzn kIqf hY. sÌfrqÉfny ny<br />

ingUxI pCfx vflI ibRitÈ kMpnI ey[aYm[<br />

kfr aYNz vYn kMpnI dI isÌfrÈ qoN ienkfr<br />

kIqf hY ijs Aupr kiQq qOr ‘qy lMzn<br />

ivc kvInË bYtn irlya dOrfn apxIaF<br />

syvfvF <strong>dy</strong>x leI lwKF pONz dI rkm lYx<br />

<strong>df</strong> doÈ hY.<br />

klmfzI ny sÌfrqÉfny <strong>dy</strong> ienkfr<br />

<strong>dy</strong> <strong>df</strong>avy nUM Éfrj kridaF ikhf ik<br />

isÌfrÈ BfrqI sÌfrqÉfny <strong>dy</strong> aiDkfrI<br />

rfjU sYbstIan vloN afeI sI. hflFik<br />

mIzIaf rIportF anusfr kimÈn vloN<br />

koeI isÌfrÈ krn leI rfjU kfÌI jUnIar<br />

aiDkfrI hn. klmfzI ny ikhf ik asIN<br />

BfrqI sÌfrqÉfny <strong>dy</strong> pihly skwqr<br />

ivkrFq rqn nUM afvfjfeI, irhfieÈ qy<br />

hor syvfvF leI pRvfnq drF ‘qy eyjMsIaF<br />

dI sUcI <strong>dy</strong>x leI ikhf sI. ies <strong>dy</strong> jvfb<br />

ivc sÌfrqÉfny <strong>dy</strong> rfjU sYbstIan ny<br />

ivkrFq rqn nUM ByjI geI sfzI eI-myl<br />

<strong>df</strong> hvflf idMidaF afvfjfeI leI ey[aYm[<br />

kfr aYNz vYn kMpnI <strong>dy</strong> nF bfry dwisaf<br />

sI. klmfzI ny ieh vI <strong>df</strong>avf kIqf hY ik<br />

kMpnI leI drF vI sÌfrqÉfny ny hI qYa<br />

kIqIaF sn.<br />

kyNdrI ÈihrI ivkfs mMqrI aYs[<br />

jYpfl rYzI ny kyNdrI ivjIlYNs kimÈn dI<br />

rIport ‘qy kfrvfeI krn <strong>df</strong> vfa<strong>df</strong><br />

kridaF ikhf ik koeI vI doÈI pfieaf<br />

igaf qF Aus nUM bÉiÈaf nhIN jfvygf.<br />

kyNdrI ivjIlYNs kimÈn ny rfÈtrmMzl<br />

nYsLnl trwk zrfeIivMg skUl<br />

sYkrfmYNto, kYlIPornIaf<br />

*trwk zrfieivMg skUl<br />

srkfr qoN mfnqf pRfpq hY<br />

*lfiesYNs lYx AuprMq kMm/<br />

jOb dI gfrMtI<br />

*irhfiesL <strong>df</strong> vI Kfs pRbMD<br />

*2-3 hPiqaF ivc<br />

pRoPYsLnl trwk zrfievr<br />

bxo<br />

National Truck<br />

Driving School<br />

Call For Special Price<br />

Kashmir S. Thandi<br />

Office: (866) 933-3038<br />

Balhar S. Ranu<br />

Cell:916-502-7733<br />

KyzF leI styzIamF <strong>dy</strong> inrmfx ivc vwzy<br />

pwDr <strong>dy</strong> iBRÈtfcfr dI irport idwqI sI.<br />

sRI rYzI mMqrIaF dI Aus kmytI dI agvfeI<br />

kr rhy hn jo KyzF dIaF iqafrIaF dI<br />

ingrfnI kr rhI hY. ies <strong>dy</strong> nfl hI<br />

afstrylIaf <strong>dy</strong> rfÈtrmMzl Kyz<br />

aYsosIeyÈn <strong>dy</strong> pRDfn pYrI kRfsvfeIt ny<br />

ikhf ik Bfrq ivc ieh KyzF hux isafsq<br />

<strong>df</strong> aKfVf bx geIaF hn qy lok<br />

iBRÈtfcfr qy inrmfx kfrjF ivc <strong>dy</strong>rI <strong>dy</strong><br />

doÈ qy moVvyN doÈ lgf ky afpo apxf<br />

ihsfb ikqfb brfbr krn <strong>dy</strong> XqnF ivc<br />

lgy hoey hn. kRfsvfeIt ny ikhf hY ik<br />

mYnUM ieh sfry doÈ isafsq qoN pRyrq lg<br />

rhy hn. AunHF ikhf ik mYnUM aijhf lg<strong>df</strong><br />

hY ik srkfr qy hor lok iek dUjy ‘qy doÈ<br />

lgf ky apxf AulU iswDf krn dI qlfÈ<br />

ivc hn.<br />

insLfnybfjL ggn nfrMg<br />

vloN lMzn AulMipk leI<br />

kuaflIPLfeI<br />

nvIN idwlI:insLfnybfjL ggn nfrMg<br />

ny imAUnKL (jrmnI) ivc aflmI<br />

cYNpIanisLp dOrfn 10 mItr eyar<br />

rfeIPLl mukfbly ivc kFsI <strong>df</strong> qmgLf ijwq<br />

ilaf qy ies qrHF Auh lMzn AulMipk leI<br />

kuaflIPLfeI krn vflf pihlf BfrqI bx<br />

igaf. dunIaF <strong>dy</strong> dUjy nMbr <strong>dy</strong> iKzfrI nfrMg<br />

ny 699 aSk hfsl kIqy.<br />

AulMipk cYNpIan aiBnv ibSdrf<br />

PLfeInl rfAUNz ivc vI nhIN phMuc sikaf<br />

qy 25vyN sQfn ‘qy irhf. son qmgLf ietlI<br />

<strong>dy</strong> inkolo qy cFdI <strong>df</strong> hMgrI <strong>dy</strong> pItr nUM<br />

imilaf. kfmnvYlQ KyzF dOrfn hux ggn<br />

nfrMg qoN vwzIaF AumIdF hn.<br />

4585 Pell Dr. Secramento CA, 95838


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (20)<br />

mfieaf ngrI vFg hr Kyqr ‘c BfrU ny ‘mOky leI smJOqy’<br />

svrn isMG tihxf*<br />

‘mOky leI smJOqy’ vflf PfrmUlf<br />

iÌlm ngrI ivc<br />

‘kfsitMg<br />

kfAUc’ <strong>dy</strong> nF<br />

nfl bVf mÈhUr<br />

aY. axigxq<br />

kuVIaF ‘swq<br />

bcn’ kih ky<br />

ies pVfa ivcoN<br />

lMG jFdIaF ny.<br />

msF do-cfr<br />

ÌIsdI mfmly<br />

svrn isMG tihxf<br />

kI mYN JUT<br />

boilaY [<br />

aijhy huM<strong>dy</strong> ny, ijnHF ivc dlyrI ivKfeI<br />

jFdI hY qy ‘smJOqy’ dI pyÈkÈ krn vfly<br />

<strong>dy</strong> poqVy Pol idwqy jF<strong>dy</strong> ny. Pyr doÈ lwgx<br />

vflf ‘sfijÈ’ GVy jfx dI gwl krdY qy<br />

doÈ lfAux vfly <strong>dy</strong> hwk ‘c Auh lok KVH<br />

jF<strong>dy</strong> ny, ijnHF dI doÈF ‘c iGry nfl <strong>df</strong>Ü<br />

nhIN gldI huMdI. kuJ mhIinaF bfad gwl<br />

afeI-geI ho jFdI aY qy QoVyH smyN bfad<br />

ieho ijhf nvF kys sfhmxy af jFdY.<br />

hux jdoN hfkI qy vyt ilÌitMg <strong>dy</strong> kocF<br />

aqy hor pRbMDkF ‘qy doÈ lwgxy ÈurU hoey<br />

ny ik AunHF vloN iKzfrnF nUM mY<strong>df</strong>n ivc<br />

Kyzx qoN pihlF ibsqr ‘qy ‘Kyzx’ leI<br />

mjbUr kIqf jFdY qF mIzIey qy afm lokF <strong>dy</strong><br />

kMn KVHy ho gey ny. hr pfsy Kyz pRbMDF dI<br />

qoey-qoey hox lwgI ey ik ijMnI <strong>dy</strong>r aMdr<br />

Kfqy ieh sB cwl<strong>df</strong> rhygf, EnI <strong>dy</strong>r <strong>dy</strong>s dI<br />

JolI mYzlF nfl ikvyN Br skdI ey?<br />

Gtnf BfvyN ieh byhwd duwK vflI hY,<br />

pr ieh pihlI vfr nhIN vfprI. Kyqr<br />

koeI vI hovy, kuVIaF nUM smJOqy krn leI<br />

mjbUr kIqf jFdY qy ijMnI <strong>dy</strong>r rMgIn imjfË<br />

lokF <strong>dy</strong> nwQ nhIN pYNdI, Enf icr eydF hI<br />

huM<strong>df</strong> rhygf. Blf ikhVf Kyqr hY, ijwQy<br />

muMizaF dI jyb qy kuVIaF dI iewËq ‘qy<br />

awK nhIN rwKI jFdI? awj jdoN dukfnF qy<br />

dÌqrF ivc kMm krn leI kuVI rwKx<br />

vfly ieÈihqfrF ‘c iliKaf jF<strong>df</strong> hovy ik,<br />

‘Xogqf nfloN sMudrqf nUM pihl idwqI<br />

jfvygI[[[’ qF afp ihsfb lgf lvo ik<br />

hr pfsy mfieaf ngrI, hfkI qy vyt<br />

ilÌitMg vflf hfl hI hY.<br />

hfkI tIm <strong>dy</strong> iv<strong>dy</strong>ÈI dOiraF mOky<br />

vIzIEgRfÌr bsv rfj ‘qy bfËfrU aOrqF<br />

nUM hotl <strong>dy</strong> kmiraF ‘c swdx <strong>dy</strong> ijhVy<br />

doÈ lwgy ny, Auh vI nvyN nhIN. hfkI<br />

PYzryÈn ny AuhnUM brKfsq krky bdnfmI<br />

<strong>dy</strong> itwky qoN bcx dI koiÈÈ ËrUr kIqI aY,<br />

pr bcfa hoieaf ikMnf ku aY, sB jfx<strong>dy</strong><br />

ny. tIm <strong>dy</strong> koc kOiÈk ‘qy iKzfrn rnjIqf<br />

vwloN lgfey ijsm spurdI vfly doÈF nUM<br />

gMBIrqf nfl lYNidaF AuhnUM muawql kr<br />

idwqf igaY qy hux AuhdI QF lYx leI keI<br />

jxy ievNy pwbF Bfr hoey ny, ijvyN iksy lIzr<br />

<strong>dy</strong> mrn qoN bfad iËmnI cox dI AumIdvfrI<br />

lYx vfly huM<strong>dy</strong> ny.<br />

hr bM<strong>df</strong> idmfÊ GsfeI kr irhY ik<br />

BfrqI Kyz pRbMD lgfqfr ZihMdI klF vwl<br />

ikAuN jf irhY? sony, cFdI qy kFsI<br />

<strong>dy</strong> qmigaF dI QF bdnfmI <strong>dy</strong><br />

‘mYzl’ ikAuN iml rhy ny? kI<br />

AuprilaF nUM hyTilaF <strong>dy</strong><br />

ikr<strong>df</strong>rF bfry igafn nhIN jF<br />

hyTly AuprilaF dIaF krqUqF qoN<br />

vfkÌ hox krky cMm dIaF clf<br />

rhy ny? ienHF svflF <strong>dy</strong> jvfb nf<br />

awj qwk iksy ny idwqy ny qy Èfied<br />

nf hI koeI <strong>dy</strong> sky. hF, jdoN-jdoN<br />

vI ienHF mfmilaF dIaF gMZF<br />

KuwlHxgIaF, AudoN-AudoN keI blI<br />

<strong>dy</strong> bwkry sfhmxy afAuxgy.<br />

kOx nhIN jfx<strong>df</strong> ik kuJ<br />

mhIny pihlF Bfrq dIaF hfkI<br />

iKzfrnF ny afriQk qMgIaF-qurÈIaF qoN<br />

qMg af ky hfkI pRbMDF iKlfÌ bgfvq <strong>df</strong><br />

JMzf cuwk ilaf sI. Aus qoN pihlF muMizaF<br />

dI tIm ny aiBafs kYNpF <strong>df</strong> bfeIkft kr<br />

idwqf sI. iÈkfieq sI ik jdoN sfzy ‘golF’<br />

dI ikRkt <strong>dy</strong> ‘cOikaF-CwikaF’ awgy koeI<br />

vuwkq nhIN qy ZfeI Puwt dI hfkI sfzf BivwK<br />

nhIN sMvfr skdI qF <strong>dy</strong>sL leI Kyz ky kI<br />

krnY? AunHF nUM hfkI afkfvF dI GurkI<br />

<strong>df</strong> sfhmxf vI krnf ipaf sI qy aKIr<br />

‘shfrf’ <strong>dy</strong> shfry nfl sfrf mfmlf<br />

suliJaf sI.<br />

ies qrHF kuVIaF dI hfkI tIm ny<br />

pfiksqfn <strong>`c</strong> hVHF nfl 1500 mOqF<br />

ieslfmfbfd: pfiksqfn ivc<br />

BfrI mINh kfrn qfjLf hVHF ‘c 1500 qoN<br />

vD ivakqI mfry gey aqy lwKF pRBfvq<br />

ho gey. mfhrF anusfr pfiksqfn ‘c<br />

ipCly awT dhfikaF ivc hux qwk hoeI<br />

ieh sB qoN BfrI mfnsUn dI brsfq hY.<br />

pfiksqfn <strong>dy</strong> AuWqrI-pCmI ielfky ivc<br />

KLYbr aqy pKLqUnvf sUibaF ‘c mrn<br />

vfilaF dI igxqI sB qoN vwD hY.<br />

ieh jfxkfrI idSidaF sUbfeI sUcnf<br />

mSqrI mIaF iePLiqKLfr husYn ny disaf<br />

ik mrn vfilaF dI igxqI 1500 qoN ikqy<br />

vD hY. AunHF disaf ik AuWqr-pCmI<br />

ijLilHaF ‘coN jfnI aqy mflI nuksfn dIaF<br />

rIportF puwj rhIaF hn. AunHF disaf ik<br />

mINh aqy hVHF kfrn 100 qoN vD lok lfpqf<br />

ho gey hn aqy 26 hjLfr <strong>dy</strong> krIb lok<br />

hVHF ‘c iGry hoey hn. sUcnf mMqrI ny<br />

afiKaf ik pSjfb sUby ivc vI 50 <strong>dy</strong> krIb<br />

ivakqI hVHF dI lpyt ‘c af ky mfry gey<br />

jdik pfiksqfnI kbjLy hyTly ksLmIr ivc<br />

vI 30 ivakqIaF dI hVHF ivc af ky mfry<br />

jfx dI sUcnf pRfpq hoeI hY.<br />

mIaF iePLiqKLfr husYn ny disaf ik<br />

ies qoN pihlF 1929 ivc ies qrHF <strong>df</strong><br />

iBafnk mSjLr vfpiraf sI. AunHF disaf<br />

ik pysLfvr, crsO<strong>df</strong> aqy nOsLihrf aqy<br />

KYbr-pKqUnvf ivc hVHF dI qbfhI bhuq<br />

ijLaf<strong>df</strong> hY.<br />

AunHF disaf ik kohIsqfn ijLlHy ivc<br />

vI BfrI mINh kfrn 200 <strong>dy</strong> krIb cInI<br />

hfeIzro pfvr pRfjYkt bMd ho gey hn.<br />

AunHF disaf ik pIVq lokF nUM surwiKaq<br />

QfvF ‘qy phMucfAux leI trwkF aqy<br />

iksLqIaF <strong>df</strong> vwzy pwDr ‘qy pRbMD kIqf<br />

igaf pr sVkF, pul aqy sMcfr afvfjfeI<br />

nsLt ho jfx kfrn pIVqF qwk phMucx<br />

ivc musLkl af rhI hY. AunHF disaf ik<br />

svfq diraf nyVy klfm eyrIey ivc diraf<br />

vflI sfeIz ivc Gr aqy hotl hVH <strong>dy</strong><br />

pfxI dI mfr ‘c ruVH gey. AunHF disaf ik<br />

ies iKLwqy ivc BfrI mINh aqy hVH nfl<br />

300 qoN Aupr mkfn iblkul KLqm ho<br />

gey.<br />

bloicsqfn ivc vI kohlU,<br />

nsLIrfbfd, JfamksI ielfky hVHF dI mfr<br />

hyT hn. AunHF disaf ik hjLfrF lok<br />

GroN byGr ho ky asmfn hyT af gey<br />

hn. AunHF disaf ik hjLfrF eykV KyqI<br />

Xog jLmIn vI hVHF dI mfr hyT af geI<br />

hY. nuksfn <strong>df</strong> iPLlhfl aS<strong>df</strong>jLf nhIN<br />

lgfieaf jf sk<strong>df</strong>. iPLlhfl pIVqF leI<br />

Cwq, KurfkI p<strong>df</strong>rQ muheIaf krvfey<br />

jf rhy hn.<br />

iewk sFJf bYNk Kfqf KolH ky afiKaf sI<br />

ik ‘gurU dI golk’ smJ ky ÈrDf nfl<br />

jIhny jo ieh<strong>dy</strong> ‘c pfAuxY, pf <strong>dy</strong>vy. keIaF<br />

ny ies golk ‘c pYsy pfey vI sn qy Pyr<br />

hfkI pRbMDkF ny Èrmsfr huMidaF AunHF<br />

dIaF awD-pcwDIaF mMgF mMn leIaF sn.<br />

so jdoN hflfq ieho ijhy hox, AudoN<br />

iKzfrnF aMdr ijwqF leI joÈ Brn dI QF<br />

rMgInIaF leI AuqÈfhq krn vflf kfrf<br />

swcmuwc Èrmnfk hY. dUjy nËrIey qoN BfvyN<br />

ieh vI soicaf jf irhY ik ieh sB isr<br />

‘qy afeIaF hfkI ieMzIaf dIaF coxF krky<br />

kIqf jf irhY, pr doÈF dI vfCV nfl BfrqI<br />

Kyz pRbMDF dI iewËq ijvyN pfxIEN pqlI<br />

hoeI hY, Auh Gwt Èrmnfk nhIN. kOiÈk ny<br />

doÈF kfrn BfvyN asqIÌf <strong>dy</strong> idwqf qy ikhf<br />

ik jdoN qwk Auh duwD Doqf sfbq nhIN huM<strong>df</strong>,<br />

Enf icr hfkI nfl nhIN juVygf, pr Èfied<br />

Aus nUM dubfrf nyVy afAux dI Kycl nf hI<br />

krnI pvy.<br />

hfkI iKzfrn rnjIqf dI ihMmq qoN<br />

bfad Bfr qolk krxm mlyÈvrI vwloN<br />

vI koc qy skwqr ‘qy ijxsI sbMDF vfly<br />

doÈ lgfey gey. Aus ny ikhf ik vyt<br />

ilÌitMg <strong>df</strong> skwqr sih<strong>dy</strong>v Xfdv aqy<br />

koc mhyÈ mlhoqrf vI hfkI koc kOiÈk<br />

qy bsv rfj vrgy hI hn. mlyÈvrI,<br />

ijhVI ik isznI AulMipk ivc kFsI <strong>df</strong><br />

qmÊf ijwqx ‘c sÌl hoeI sI, ny ikhf<br />

ik hfkI vFg vyt ilÌitMg ‘c vI sB cMgf<br />

nhIN, iewQy vI kuVIaF nUM ‘smJOqy’ leI<br />

Auksfieaf jFdY qy ijhVI kuVI nFh-nuwkr<br />

kry, Aus nUM bfhr <strong>df</strong> rfsqf idKfieaf<br />

vfiÈMgtn:vrqy gey pRmfxU bflx<br />

ƒ muV vrqoN Xog bxfAux leI BfrqamrIkf<br />

ny iewk smJOqy ‘qy hsqfÉr kIqy<br />

hn. dohF <strong>dy</strong>ÈF ivcfly hoey ies smJOqy ƒ<br />

gYr-POjI pRmfxU krfr ƒ lfgU krn leI<br />

aMiqm gyV vjoN vyiKaf jf irhf hY. smJOqf<br />

lfgU hox mgroN pRbMD qy pRIikirafvF rfhIN<br />

Bfrq amrIkf vloN vrqIaF geIaF pRmfxU<br />

vsqF ƒ muV soDygf. ies muV soD leI<br />

Bfrq vloN iewk plFt sQfpq kIqf jfvygf<br />

qy ies kMm ƒ kOmFqrI pRmfxU AUrjf<br />

eyjMsI <strong>dy</strong> surwiKaf mfpdMzF qihq aMjfm<br />

idwqf jfvygf. smJOqy ‘qy hsqfÉr 31<br />

julfeI nUM <strong>dy</strong>r rfq amrIkI iv<strong>dy</strong>È ivBfg<br />

isafsI mfmilaF <strong>dy</strong> izptI mMqrI<br />

ivlIam brnË qy amrIkf ‘c BfrqI<br />

rfjdUq mIrf ÈMkr ny kIqy.<br />

ies sbMDI jfrI ibafn ‘c ikhf igaf<br />

hY ik rfÈtrpqI brfk Ebfmf dI agvfeI<br />

‘c kIqy gey ivcfr vtFdry rfhIN ies<br />

smJOqy ƒ Bfrq-amrIkf pRmfxU sihXog<br />

leI mËbUq pihl mMinaf jf irhf hY. ieh<br />

smJOqf amrIkI pRmfxU bflx splfeIkfrF<br />

leI Bfrq <strong>dy</strong> nfl kMm krn dI ËrUrI Èrq<br />

sI. BfrqI sÌfrqKfny ny ies smJOqy ƒ<br />

mhwqvpUrn kdm dwisaf hY. ieh dovF <strong>dy</strong>ÈF<br />

drimafn mËbUq ho rhy sbMDF aqy vD rhy<br />

jFdY. Aus <strong>dy</strong> doÈ mlhoqry nUM lY zuwby, pr<br />

Auh Xfdv dI CuwtI ‘qy aVHI hoeI hY.<br />

qswlI ies gwl dI hY ik BfrqI<br />

iKzfrnF ny cuwp rihx dI QF iewËqF nfl<br />

sOdbfËI krn vfilaF <strong>df</strong> ichrf nMgf kIqf<br />

hY qy duwK ies gwl <strong>df</strong> hY ik jdoN ienHF nUM<br />

pqf sI ik sfzIaF tImF <strong>dy</strong> muKI ieho ijhy<br />

ny qF hux qwk ieh ikhVf mhUrq kZfAux<br />

leI cuwp bYTIaF rhIaF? jy ‘KyzF dI syvf’<br />

krn vfilaF <strong>df</strong> ichrf pihlF hI sfhmxy<br />

ilaF<strong>df</strong> huM<strong>df</strong> qF AulJI hoeI qfxI dI qMd<br />

hux qwk Èfied lwB hI jFdI.<br />

rfÈtrI Kyz ivcly luwcy cODrIaF <strong>dy</strong><br />

ikr<strong>df</strong>r sfhmxy afAux nfl ‘smJOqy dI<br />

cwkI’ ‘c ips rhIaF muitafrF nUM BivwK<br />

‘c pfrdrÈqf nfl mOky imlxgy, ies<br />

gwl dI hfly vI koeI gfrMtI nhIN. doÈF <strong>dy</strong><br />

cwlidaF pYr imwDx vflI ijhVI rfjnIqI<br />

ÈurU hoeI hY, Aus ivc iKzfrnF <strong>df</strong> Blf<br />

hovy jF nf, pr ‘ivroDIaF’ ivcoN keIaF <strong>dy</strong><br />

inÈfny shI QF ËrUr lwg jfxgy. ijhVIaF<br />

mwCIaF vwl AuNgl hoeI hY, ienHF <strong>dy</strong> jfl<br />

‘c Ìsx ‘qy bhuqIaF tfhrF mfrn dI hfly<br />

loV nhIN ikAuNik AunHF lokF <strong>dy</strong> ikr<strong>df</strong>r vI<br />

bhuq duwD Doqy nhIN, ijhVy lMmf smF hfkI<br />

nUM agFh iljfx dI QF ipCFh iljF<strong>dy</strong> rhy<br />

ny. ijs qrHF awj kOiÈkF, bsv rfjF, XfdvF<br />

qy mlhoqiraF dI qoey-qoey ho rhI hY, kuJ<br />

smF pihlF ‘igwlF’ dI vI huMdI rhI hY. ieh<br />

vwKrI gwl hY AunHF ‘qy lwgy doÈ hor qrHF <strong>dy</strong><br />

sn pr awj Auh sB Buwl Bulf muV Kyz<br />

PYzryÈnF ‘c pYr pwky krn leI jugfV lf<br />

rhy ny.<br />

sihXog ƒ pRgt kr<strong>df</strong> hY.<br />

ibafn ‘c ikhf igaf hY ik ies<br />

smJOqy rfhIN Bfrq afeI ey eI ey <strong>dy</strong><br />

surwiKaf mfpdMzF qihq amrIkf <strong>dy</strong> pRmfxU<br />

bflx ƒ muV soD skygf. ies nfl<br />

amrIkI kMpnIaF ƒ Bfrq <strong>dy</strong> qyËI nfl<br />

vD rhy pRmfxU AUrjf Kyqr ‘c ihwsy<strong>df</strong>rI<br />

<strong>df</strong> mOkf iml skygf. mIrf ÈMkr ny ies<br />

mOky afpxI itwpxI ‘c ikhf ik BfrqI qy<br />

amrIkI rxnIqI GfiVaF ny iewk sfl <strong>dy</strong><br />

aMdr ies pRIikiraf ƒ pUrf kr ilaf<br />

hY. dwsxf bx<strong>df</strong> hY ik ies qoN pihlF Bfrq<br />

ny 123 smJOqy ‘qy krIb do sfl pihlF<br />

hsqfÉr kIqy sn.<br />

amrIkI jrnYl vloN suJfa :<br />

amrIkf <strong>dy</strong> iek sInIar jnrl jymjL<br />

mYits ny ikhf hY ik amrIkf<br />

aPgfinsqfn aqy pfiksqfn ivc jo vI<br />

kdm cuwk<strong>df</strong> hY, Bfrq ‘qy pYx vfly Aus<br />

<strong>dy</strong> asr ‘qy ivcfr hoxf cfhI<strong>df</strong> hY. AunHF<br />

ieh suJfa vI idwqf hY ik Bfrq aqy<br />

pfiksqfnI POj <strong>dy</strong> sInIar aPsrF nUM<br />

amrIkI POjI sMsQfvF ivc sFJy kors<br />

krny cfhI<strong>dy</strong> hn, qF ik dovF <strong>dy</strong>sLF <strong>dy</strong> POjI<br />

afgUaF ivcfly ivsLvfs pY<strong>df</strong> kIqf jf sky.<br />

jnrl jymj mYits ny sYnyt dI POjI<br />

syvf kmytI sfhmxy suxvfeI dOrfn ikhf<br />

jy KyzF qoN AuryH-prHy ho ky <strong>dy</strong>iKaf<br />

jfvy qF brqfnIaf ‘c ho rhy ibtRyn mfzl<br />

Èoa <strong>dy</strong> pRbMDkF ‘qy iswK mfzl hrlIn ny<br />

vI doÈF <strong>df</strong> mINh vrHfieaf sI. doÈ sI ik<br />

pRbMDk klf <strong>dy</strong> pRdrÈn dI QF ‘mncfhy’<br />

pRdrÈn dI gwl ‘qy aVHy rhy qy jdoN Aus<br />

ny iswKI nUM Zfh lwgxoN bcfAux leI<br />

‘smJOqf’ nf kIqf qF Aus nUM afKrI dsF<br />

‘c QF nhIN idwqI geI.<br />

so ikhf jf sk<strong>df</strong> hY ik Kyqr koeI<br />

vI hoey, Aus<strong>dy</strong> krqy-Drqy Aus dI iËaf<strong>df</strong><br />

mMn<strong>dy</strong> ny, ijhVf AunHF dIaF vDIkIaF nUM<br />

sIa kIqy ibnF br<strong>df</strong>Èq kr<strong>df</strong> rhy. pUrI<br />

dunIaF BfvyN kuVIaF nUM muMizaF ijMny hwk<br />

<strong>dy</strong>x leI biËd hY, pr hr Kyqr ‘c<br />

kuVIaF nUM iÈkfr smJx vfly lokF dI<br />

soc bdlxI eynI afsfn nhIN, ijMnI dI<br />

afs do-cfr ÉbrF nÈr hox qoN bfad<br />

lfeI jf rhI hY. vwKo-vwK a<strong>df</strong>iraF dIaF<br />

AucIaF kursIaF ‘qy bYTy lok Pyr hI bM<strong>dy</strong><br />

<strong>dy</strong> puwq bxngy jy kuVIaFicVIaF<br />

‘ivcfrIaF’ bxn dI QF<br />

AunHF dIaF krqUqF <strong>dy</strong> icwTy<br />

smfj awgy ilafAuNdIaF<br />

rihxgIaF. jy Auh bdnfmI <strong>dy</strong><br />

zroN cuuwp vwtI rwKxgIaF qF AunHF<br />

dI kmËorI <strong>df</strong> Ìfie<strong>df</strong> AuTfieaf<br />

jF<strong>df</strong> rhygf.<br />

ivgVy pRbMDF dI iKlfÌq<br />

krn vfilaF <strong>df</strong> sfQ <strong>dy</strong>xf sfzf<br />

ÌrË hY. so jF qF sfnUM ‘mMidaF’<br />

nUM htf ky ‘cMigaF’ nUM awgy<br />

ilafAux dI afvfË cuwkxI<br />

cfhIdI hY qy jF iPr sfbkf Kyz<br />

mMqrI mxIÈMkr aeIar vFg<br />

‘mfiVaF’ nUM bdduafvF <strong>dy</strong> ky zMg tpfeI<br />

jfxf cfhI<strong>df</strong> hY. huxy ijhy aeIar ny<br />

rfÈtr mMzl KyzF krfAux vfilaF nUM <strong>dy</strong>sL<br />

<strong>dy</strong> duÈt afiKaY qy lgfqfr pYN<strong>dy</strong> mINhF<br />

kfrn iqafrIaF ‘c KVHIaF ho rhIaF<br />

rukfvtF nUM ÊrIbF dI ipwT QfpVn vflIaF<br />

ikhY. so asIN afm lok jy bhuqf kuJ nhIN<br />

qF eynf ku qF kr hI sk<strong>dy</strong> hF ik iKzfrnF<br />

nUM srIrk smJOiqaF vfsqy mjbUr krn<br />

vfilaF nUM ‘duÈt’ afKIey qy AunHF <strong>dy</strong> nMgy<br />

ho rhy ichiraF nUM KyzF dI ibhqrI nfl<br />

joV ky <strong>dy</strong>KI jfeIey.<br />

*Pon:91-98141-78883<br />

Bfrq-amrIkf ivcfly iek hor smJOqf<br />

ik asIN pfiksqfn aqy aPgfinsqfn<br />

ivc jo vI kr<strong>dy</strong> hF, Aus <strong>df</strong> Bfrq ‘qy<br />

asr pYN<strong>df</strong> hY, ies leI sfnUM Bfrq ‘qy<br />

asr <strong>dy</strong> ilhfjL nfl socxf cfhI<strong>df</strong> hY.<br />

rfsLtrpqI brfk Ebfmf ny jnrl mYits<br />

nUM amrIkI kyNdrI kmFz leI afpxf<br />

kmFzr inXukq kIqf hY, jo aPgfinsqfn<br />

aqy pfiksqfn <strong>dy</strong> mfmilaF nUM sMBfl<strong>dy</strong><br />

hn. Bfrq pRsLFq KyqrI kmFz ivc afAuN<strong>df</strong><br />

hY, ies qoN pihlF mYits ny Bfrq nUM<br />

AuBrdI hoeI KyqrI aqy ivsLfl mhfsLkqI<br />

ibafn kr<strong>dy</strong> hoey afpxy ilKqI ibafn<br />

ivc ikhf ik qurkI, rUs, cIn aqy Bfrq<br />

sYNtkfm Kyqr ivc kfPI mhwqv rwK<strong>dy</strong> hn.<br />

sYnytr jYk rIz <strong>dy</strong> iek svfl <strong>dy</strong><br />

jvfb ivc mYits ny ikhf ik kyNdrI kmFz<br />

Bfrq qy pRsLFq KyqrI kmFz nfl lgfqfr<br />

sMprk ivc hY. AunHF ikhf ik asIN ies<br />

hkIkq nUM ax<strong>dy</strong>Kf nhIN krnf cfhuM<strong>dy</strong> ik<br />

ieh iek KyqrI smwisaf hY ik pfiksqfn<br />

<strong>df</strong> Bfrq nfl iek bhuq musLkl Biraf<br />

ieiqhfs irhf hY. jnrl mYits ny ikhf<br />

ik Bfrq aqy pfiksqfn <strong>dy</strong> sInIar POjI<br />

aiDkfrIaF nUM amrIkI POjI sMsQfvF ivc<br />

sMXukq rUp ivc sLfml hoxf cfhI<strong>df</strong> hY<br />

aqy aqy iekwiTaf hI amrIkI gYr-POjI<br />

sMGrsL <strong>df</strong> aiDaYn krnf cfhI<strong>df</strong> hY.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (21)<br />

ieh gwl afm hI jfxI jFdI hY ik<br />

<strong>pMjfb</strong> ivc afrIaf smfj <strong>dy</strong> iqMn QMm rhy<br />

hn: ihMd smfcfr aKbfr tolf, <strong>pMjfb</strong><br />

XUnIvristI aqy itRibAUn. iqMny sMsQfvF<br />

<strong>pMjfb</strong>I ivroD ivc vI srgrm rhIaF hn<br />

BfvyN hux siQqI cMgy ruK vwl kfPI bdl<br />

geI hY. <strong>pMjfb</strong> XUnIvristI <strong>df</strong> <strong>pMjfb</strong>I qy<br />

kuJ hwd qwk <strong>pMjfb</strong> ivroD ies <strong>dy</strong> hwzF<br />

ivc ricaf hoieaf hY. ies ivroD nUM bl<br />

imilaf jd cMzIgVH nUM <strong>pMjfb</strong> nfloN vwK<br />

krky kyNdr sLfsq-Kyqr bxf idwqf igaf<br />

ijs <strong>dy</strong> iswty vjoN ies Auqy <strong>pMjfb</strong> srkfr<br />

<strong>df</strong> kMtrol lgBg Kqm ho igaf. <strong>pMjfb</strong><br />

srkfr ies <strong>dy</strong> bjt <strong>df</strong> 40% ihwsf qF<br />

cuwk rhI hY pr ies dIaF nIqIaF ‘qy<br />

asr-aM<strong>df</strong>jL nhIN ho skdI. aijhI hflq<br />

ivc hI sLkqI dI isKr Dfrn kr cuwkf<br />

hirafxy <strong>df</strong> pUrv vrixq pRoPYsr lukvyN<br />

qy ztvyN rUp ivc <strong>pMjfb</strong>I <strong>df</strong> ivroD krn<br />

vfilaF ivc cODrI bixaf irhf. sMsQf<br />

rUp ivc XUnIvristI <strong>pMjfb</strong>I <strong>dy</strong> iek sIimq<br />

qy inXMiqRq ivkfs pRqI hI ruicq sI. iZly<br />

mwTy cl<strong>dy</strong> srkfrI kMmF kfrn <strong>pMjfb</strong><br />

srkfr vloN sfzy izksLnrI pRfjYkt leI<br />

grFt <strong>dy</strong>x ivc <strong>dy</strong>rI hoeI rihMdI. sfzI<br />

mMg sI ik XUnIvristI izksLnrI pRfjYkt<br />

<strong>df</strong> Krcf afpxy bjt ivc pfvy, grFtF dI<br />

Jfk nf rKy.<br />

AunHF idnF ivc sfzIaF srkfrydrbfry<br />

PyrIaF lgdIaF hI rihMdIaF; k<strong>dy</strong><br />

ivq skwqr amrIk isMG pUnI, k<strong>dy</strong><br />

mnmohn isMG qy k<strong>dy</strong> Kfs ivq mMqrI<br />

blvMq isMG pfs. amrIk isMG pUnI qF<br />

keI vfrI sfnUM afpxIaF kivqfvF suxf<br />

ky hI imilaf vkq lMGf Cwz<strong>df</strong>. blvMq<br />

isMG iek vfrI sfzy duKVy sux ky guwsy<br />

ivc afieaf kihM<strong>df</strong> ik jy Auh quhfzf kMm<br />

nhIN kr<strong>dy</strong> qF mYN XUnIvristI dIaF bjt<br />

mMgF ‘qy kftf Pyr <strong>dy</strong>vFgf. mIitMgF ivc<br />

sfnUM bVI hmdrdI idKfeI jFdI pr<br />

pirxfm bhuqf Tos nhIN sI inkl<strong>df</strong>. iek<br />

vfrI asIN pRkfsL isMG bfdl nUM Aus<strong>dy</strong><br />

invfs ‘qy imlx gey. AudoN aYmrjYNsI cwky<br />

jfx qoN bfad hoeIaF rfjF dIaF coxF<br />

dOrfn <strong>pMjfb</strong> qoN akflI dl BfrI bhumq<br />

nfl ijwiqaf sI qy s[ bfdl muK mMqrI<br />

bxy sn. <strong>dy</strong>sL Br ivc KusLIaF hI KusLIaF<br />

zf[ rfm pRkfsL<br />

sn; kyNdr ivc nvIN bxI jnqf srkfr<br />

gTjoV <strong>dy</strong> msilaF nfl jUJ rhI sI.<br />

cfrKfinaF vflf kot pihny bfdl sfihb<br />

kyNdrI nyqfvF nfl gihry msLviraF leI<br />

idwlI rvfnf hox leI Gr qoN bfhr af<br />

rhy sn. AunHF ivhVy ivc KVHy-KVyH hI<br />

mulfkfq kIqI. gwlbfq AunHF guwt-GVI<br />

vwl <strong>dy</strong>KidaF kIqI qy hPVf-dPVI ivc<br />

kuJ nots afpxy shfiek nUM ilKf idwqy.<br />

pUrf <strong>dy</strong>sL iek ieiqhfsk dOr ivcoN gujLr<br />

irhf sI, ngfrKfny ivc qUqI dI iks ny<br />

suxnI sI? asIN ieh gwl BlI BFq<br />

mihsUs<strong>dy</strong> sF qy aMdroN sfnUM AunHF <strong>df</strong> ieMj<br />

msrUP hoxf cMgf lwgf ikAuNik asIN Kud<br />

jnqf srkfr <strong>dy</strong> KLYrKvfh sF.<br />

aYmrjYNsI iek cup cupIqI ijhI<br />

Gtnf pRqIq huMdI sI. afm lokF vloN ies<br />

<strong>df</strong> koeI pRqwK qy ivafpk ivroD nhIN sI<br />

kI Kwitaf kI pfieaf<br />

hoieaf pr aMdro aMdr ivs Gul rhI<br />

sI. ies Gul rhI ivs dI bhuq sfry<br />

buDIjIvI, srkfrI ipwTU qy KuPIaf<br />

eyjMsIaF vI Qfh nhIN sn pf sky. Auh<br />

smJ<strong>dy</strong> sn ik lok aYmrjYNsI nUM svIkfr<br />

krI bYTy hn. XUnIvristI qy hor QfvF<br />

‘qy bYTy buDIjIvIaF nUM srkfrI pRBUaF<br />

nfl afpxI nyVqf gUVHI krn <strong>df</strong> sunihrI<br />

amrIk isMG pUnI<br />

mOkf iml igaf. BfeI vIr isMG cyar <strong>dy</strong><br />

muKI vI[ aYn[ iqvfVI ny afpxy koeI sO<br />

ku ipClwg ividafrQIaF, KojkfrF,<br />

imwqrF qy XUnIvristI <strong>dy</strong> pRoPYsrF qoN AunHF<br />

<strong>dy</strong> KUn nfl dsqKq krvf ky aYmrjYNsI<br />

<strong>dy</strong> hwk ivc ibafn idwqf ijs nUM Auh inwjI<br />

qOr ‘qy afpxy kuJ sLrDflUaF smyq<br />

ieMdrf gFDI nUM Bytf krky afey. zf[ aqr<br />

isMG qy zf[ iqvfVI ny iml ky kYNps ivc<br />

aYmrjYNsI <strong>dy</strong> hwk ivc smfgm krvfieaf<br />

ijs <strong>dy</strong> muK mihmfn muK mMqrI igafnI<br />

jLYl isMG sn. drsLkF nUM srkfrI Krcy<br />

‘qy inksuk smyq ickn nfl Bry zibaF<br />

vflf lMc idqy jfx <strong>df</strong> lflc idwqf igaf.<br />

mYnUM ieh ilKx ivc Borf ihckcfht nhIN<br />

ik XUnIvristI pwDr qwk <strong>dy</strong> buDImfn BfrI<br />

muKflPLq rwKidaF kyvl kukV mroVn<br />

leI aijhy PMksLnF ivc huMm huMmf ky phuMc<br />

jF<strong>dy</strong> hn. asIN vI ies ivc isLrkq kIqI<br />

ikAuNik sfzy bfs aqr isMG <strong>df</strong> hukm sI<br />

pr kukV KFidaF asIN kicafx mihsUs<br />

kIqI; keIaF ny zwby suwt idwqy.<br />

XUnIvristI <strong>df</strong> ihMdI kvI kumfr ivkl<br />

sLrfb pI ky sLryafm pRbMDkF nUM gflF<br />

kZ irhf sI. AunHF hI idnF ivc muhflI<br />

lfgy hoey afl ieMzIaf kFgrs kmytI <strong>dy</strong><br />

sYsLn dOrfn iek idn ieMdrf <strong>df</strong><br />

sfihbjLf<strong>df</strong> sMjy gFDI afpxy lfxy smyq<br />

sYsLn qoN bfhr af irhf sI. qyjL cl<strong>dy</strong><br />

hoey sMjy gFDI <strong>dy</strong> pYrF ‘coN iek cpl inkl<br />

geI. ipCy ipCy ahul ky rlx dI koisLsL<br />

kr rhy igafnI jI ny Ausy vyly Juk ky<br />

cpl cuwkI qy bVy adb nfl guldsqy dI<br />

qrHF sMjy nUM jf PVfeI. aKbfrF ny dUjy<br />

idn ieh qsvIr KUb cmkfeI. aYmrjYNsI<br />

ipCoN pwqrkfrF qy buDIjIvIaF <strong>dy</strong> ikr<strong>df</strong>r<br />

bfry iksy ny ikhf sI, “quhfnUM kyvl Jukx<br />

leI ikhf igaf sI pr qusIN qF zMzOq hI<br />

krn lwg pey.”<br />

aYmrjYNsI ipCoN coxF dOrfn aqr<br />

isMG <strong>dy</strong> dPqr ivc kFgrsI lIzrF dIaF<br />

vhIrF lwgIaF rihMdIaF. iek idn asIN<br />

aqr isMG nUM Aus <strong>dy</strong> dPqr qoN bfhr<br />

inkl rhy iksy aijhy kFgrsI nUM AucI<br />

afvfjL ivc kihMidaF suixaf, “Xfd rwKIN,<br />

jI plws tvYNtI.” asIN socIN pY gey, ieh<br />

jI plws tvYNtI kI hoieaf? sfnUM pqf sI<br />

ik aqr isMG hurIN tohVf <strong>dy</strong> ivroD qy<br />

amirMdr isMG <strong>dy</strong> hwk <strong>`c</strong> cox muihMm<br />

dOrfn vD cVH ky ihwsf lY rhy sn. asIN<br />

ies koz nUM buJx ivc Porf nf lfieaf.<br />

ies<strong>df</strong> arQ hovygf, ‘jIp <strong>dy</strong> nfl vIh<br />

hjLfr rupey’ arQfq zfktr sfihb ny<br />

iksy cox dOry `qy jfx leI ienHF do QokF<br />

dI mMg kIqI sI. do ku GMitaF bfad asIN<br />

<strong>dy</strong>iKaf, dPqr <strong>dy</strong> bfhr KVI hfrn `qy<br />

hfrn mfrdI iek jIp zfktr sfihb nUM<br />

bulfvf <strong>dy</strong> rhI sI. vIh hjLfr dI QYlI vI<br />

avwsL Aus<strong>dy</strong> glwv bfks ivc hovygI. ienHF<br />

coxF ivc AuqrI Bfrq ivc kFgrs <strong>df</strong><br />

mukMml sPfieaf ho igaf. XUnIvristI<br />

ivc kFgrs-pwKIaF <strong>dy</strong> mfpy mr gey. dUjy<br />

hI idn aqr isMG ny rGbIr isMG<br />

isrjxf nUM afpxy kmry ivc bulfieaf qy<br />

kuJ hor gwlF ipCoN ikhf, “rGbIr, qYnUM<br />

qF pqf hI hY, myrIaF aMdroN hmdrdIaF<br />

iknHF nfl hn.” aqr isMG dIaF awKF<br />

<strong>`c</strong>oN iqRp iqRp aQrU <strong>`c</strong>o rhy sn. zfktr<br />

sfihb bOiDk qOr `qy KwbI ivcfrDfrf rK<strong>dy</strong><br />

hoey vI amlI qOr `qy hr hfkm pfrtI<br />

nfl cl<strong>dy</strong> sn. Auh soc<strong>dy</strong> sn ik asIN<br />

sLfied kFgrs ivroDI jyqU dlF, Kfs qOr<br />

`qy kimAUinstF <strong>dy</strong> bhuq krIb sF, ies<br />

leI asIN AunHF dIaF aslI hmdrdIaF<br />

nvyN sLfskF qwk phuMcf <strong>dy</strong>eIey. kuJ hI idnF<br />

ivc asIN dPLqr <strong>dy</strong> iek klrk nUM icwTI<br />

tfeIp kr<strong>dy</strong> <strong>dy</strong>iKaf ijs nUM “aqI<br />

siqkfrXog s[ bfdl sfihb jIE” <strong>dy</strong><br />

sMboDnI sLbdF nfl sLurU kIqf igaf sI qy<br />

awgoN ies ivc Zyr sfry KusLfmdI sLbdF<br />

ipCoN bfdl sfihb nUM coxF ivc hoeI ijwq<br />

kfrn qih idloN vDfeI <strong>dy</strong> Bfv Eqpoq sn.<br />

asIN afpxy pRfjYkt nUM iek pwkf<br />

ivBfg bxfAuxf cfhuM<strong>dy</strong> sF ijs ivc qrHF<br />

qrHF <strong>dy</strong> kosL bxn. ies mMg dI Kfqr asIN<br />

muihMm ivZI hoeI sI. ies jfx nfl sfzIaF<br />

nOkrIaF vI pwkIaF huMdIaF sn qy <strong>pMjfb</strong>I<br />

<strong>df</strong> kMm krn vflf XUnIvristI ‘c iek<br />

bhuq vwzf sQfeI ivBfg vI hoNd ivc<br />

afAuN<strong>df</strong> sI. XUnIvristI aiDkfrI kihM<strong>dy</strong><br />

sn ik kosL mukMml hox ipCoN asIN<br />

vrqmfn <strong>pMjfb</strong>I ivBfgF, <strong>pMjfb</strong>I aiDafpn<br />

ivBfg, XUnIvristI eIvinMg kflj,<br />

pwqrivhfr ivBfg afid dIaF KflI huMdIaF<br />

afsfmIaF leI aplfeI kr<strong>dy</strong> jfeIey,<br />

XUnIvristI sfnUM rwKdI jfeygI. pr sfnUM<br />

ieh gwl iek bhuq lMmf lfrf lgdI sI.<br />

kI pqf iksy nUM nOkrI iml jfvy, koeI<br />

rih jfvy; asIN jo ikCu pfieaf su eykf<br />

vfr <strong>dy</strong> aiBlfsLI sF. nfly ies ivDI nfl<br />

XUnIvristI ivc <strong>pMjfb</strong>I <strong>dy</strong> kMm <strong>df</strong> ivsqfr<br />

nhIN sI huM<strong>df</strong> jo sfzy sMGrsL dI sdIvI<br />

pRfpqI bxnf sI.<br />

asIN pUtf dIaF mMgF ivc afpxI<br />

mMg sLfiml krvfeI. ies dIaF mIitMgF,<br />

DrinaF, jlUsF ivc afpxIaF mMgF jLor<br />

nfl AuTfeIaF. keI vfr sfzy AumIdvfr<br />

pUtf <strong>dy</strong> vK vK ahuidaF leI cuxy gey.<br />

asIN aKbfrF <strong>dy</strong> mfiDam rfhIN <strong>pMjfb</strong>I<br />

izksLnrIaF dI loV bfry lyK ilKy aqy<br />

afpxIaF jfiejL mMgF <strong>df</strong> pRsfr kIqf.<br />

<strong>pMjfb</strong>I <strong>dy</strong> lyKk sfzy nfl juV gey. kyNdrI<br />

<strong>pMjfb</strong>I lyKk sBf ny ibafn <strong>dy</strong> ky sfzy<br />

ivBfg nUM pwkf krn dI apIl kIqI. eyQoN<br />

qwk ik iek vfrI ies sBf ny vI[ sI[<br />

dPqr awgy rYlI vI kIqI ijs ivc keI<br />

lyKkF ny DUMaFDfr BfsLn idwqy.<br />

XUnIvristI <strong>dy</strong> <strong>pMjfb</strong>I ivBfg <strong>dy</strong> aiDafpkF<br />

ny vI ies rYlI ivc ihwsf ilaf.<br />

sfzy bfry pRcfiraf jF<strong>df</strong> sI ik ieh<br />

lok kMm nhIN kr<strong>dy</strong>. keI lok mKOl nfl<br />

afK<strong>dy</strong> ik quhfzy Auqy qF pfriknsn <strong>df</strong><br />

inXm lfgU huM<strong>df</strong> hY ijs anusfr kMm nUM<br />

mukfAux ivc ijMnf vwD smF iml jfvy,<br />

kMm Enf hI lmk jF<strong>df</strong> hY. kosL bxfAuN<strong>dy</strong><br />

smyN asIN dlIl idaf kr<strong>dy</strong> sI ik<br />

kosLkfrI <strong>df</strong> kMm suBfvk qOr ‘qy hI smF<br />

Kfx vflf hY. afpxI pusLtI leI asIN<br />

ds<strong>dy</strong> ik vYbstr <strong>dy</strong> qIjy aMgryjLI kosL<br />

dI iqafrI ivc 757 sMpfdkI sfl lwgy<br />

sn qy iesnUM iqafr krn ivc 315<br />

imlIan zflr Krcf hoieaf sI. sfzy ‘coN<br />

kuJ jxy ieh vI kih idM<strong>dy</strong> sn ik iek<br />

vfrI izksLnrI Cp geI qF ies dI mMg<br />

eynI hovygI ik sfry Krcy pUry ho jfxgy.<br />

aMgryjLI dIaF izksLnrIaF dI eynI mMg<br />

huMdI hY ik izksLnrIaF bxfAuxf iek<br />

jLbrdsq munfPf-kmfAU ibjLins bx<br />

cuwkf hY. pr sfzy ivcoN keIaF <strong>df</strong> ivcfr<br />

sI ik akfdimk gwlF leI mfiek nPynuksfn<br />

dI dlIl <strong>dy</strong>xI Xog nhIN hY. jd<br />

sfzf kosL iqafrI <strong>dy</strong> kol phuMc igaf qF<br />

asIN kihx lwg pey ik asIN qF kMm<br />

inbyiVaf ipaf hY, XUnIvristI hI hY jo<br />

sfnUM pwkf krky sfzy qoN hor kMm nhIN lY<br />

rhI.<br />

ieiqhfsk kfrnF krky BfvyN <strong>pMjfb</strong><br />

XUnIvristI <strong>df</strong> Kfsf <strong>pMjfb</strong>I ivroDI hI<br />

irhf hY qy ies<strong>dy</strong> mulfjLmF dI bhu-igxqI<br />

ihMdU Drm nfl sMbMDq rhI hY pr iPr vI<br />

asIN afpxI lVfeI ivc iPrkU kfrz nhIN<br />

vriqaf. bhuq lok Cotf rfh lB<strong>dy</strong> ies<br />

rfh ‘qy qur pYN<strong>dy</strong> hn pr asIN ijLhnI qOr<br />

‘qy sMkIrx nhIN sF. ividak Kyqr ivc<br />

ihMdUaF dI bhu-sMiKaf <strong>dy</strong> kfrn <strong>pMjfb</strong> dI<br />

ivsLysL jnsMiKak vMz ivc inihq hn.<br />

ipMzF ivc iswKF dI igxqI vDyry hY qy sLihrF<br />

ivc ihMdUaF dI. ividaf <strong>df</strong> psfr sLihrF<br />

ivc vDyry huM<strong>df</strong> hY ies leI vDyry ihMdU<br />

pVH jF<strong>dy</strong> hn qy bOiDk kMmF kfrF ‘qy lwg<br />

jF<strong>dy</strong> hn. ipMzF ivc awj qF hflfq hor vI<br />

Krfb ho gey hn. pUtf ivc afm qOr ‘qy<br />

aiPrkU soc vfly lok hI cuxy jF<strong>dy</strong> sn.<br />

ies leI XUnIvristI <strong>dy</strong> bhu-igxqI ihMdU<br />

sfzIaF mMgF <strong>df</strong> smrQn hI kr<strong>dy</strong> sn.<br />

huisLafrpur ivc sfDU afsLrm nF<br />

dI iek sMsQf sI ijQy keI sfry pMizq<br />

sLfsqrI vydF <strong>df</strong> kosL iqafr kr rhy sn<br />

ijsnUM vYidk pdanukrm kosL ikhf igaf<br />

hY. 1965 ivc <strong>pMjfb</strong> XUnIvristI ny ies<br />

pRfeIvyt sMsQf nUM afpxf ihwsf bxf ky<br />

ies<strong>df</strong> lwKF rupey <strong>df</strong> Krcf afpxy<br />

bfkfie<strong>df</strong> bjt ivc pf ilaf. bfad ivc<br />

ies<strong>dy</strong> qwpVF ‘qy bYT ky kMm kr<strong>dy</strong> pMzqF,<br />

sLfsqrIaF nUM XUnIvristI aiDafpkF <strong>dy</strong><br />

ahu<strong>dy</strong> qy gryz vI <strong>dy</strong> idwqy gey. asIN vwK<br />

vwK PormF ‘qy ieh kihM<strong>dy</strong> sF ik jy<br />

XUnIvristI ny vYidk kosL qy kMm krn<br />

vfilaF <strong>df</strong> eynf Krcf afpxy bfkfie<strong>df</strong><br />

bjt ivc pf ilaf hY qF sfzI vfrI ikAuN<br />

iZwz pIV huMdI hY? rfm pRkfsL pUtf mIitMgF<br />

ivc ikhf kr<strong>df</strong> sI ik Auh iek<br />

aMqrrfsLtrI pwDr <strong>df</strong> kMm kr rhy hn.<br />

asIN ies gwl <strong>df</strong> iKafl rwK<strong>dy</strong> sF ik<br />

sfzf mslf iPrkU rMg nf PVy ies leI<br />

asIN sfDU afsLrm <strong>df</strong> hvflf <strong>dy</strong> ky eyhI<br />

ieMnI<br />

ku<br />

bfq bljIq bfsI<br />

Pon: 734-454-4958<br />

kihM<strong>dy</strong> sF ik jy sMsikRq dI AunqI leI<br />

cMgf kMm kIqf hY qF jIvq <strong>pMjfb</strong>I <strong>dy</strong> Bly<br />

leI vI kro.<br />

asIN sfDU afsLrm ‘qy ho cuky qy ho<br />

rhy Krcy aqy hor vyrivaF dI Koj krky<br />

iek bhuq vwzf icwTf iqafr kIqf ijs<br />

ivc mukfblf krky ieh dwisaf igaf sI<br />

ik sMsikRq ijhI iek imRq BfsLf leI<br />

XUnIvristI ikMny kroV rupey Krc rhI<br />

hY qy jIvq BfsLf <strong>pMjfb</strong>I leI ikMnf ingUxf.<br />

asIN ieh vI iliKaf ik sfDU afsLrm <strong>dy</strong><br />

ieh lok sLfsqrI pfs hI hn jd ik asIN<br />

zbl aYm[ey[ qy keI pI[aYc[zI[ vI hF qy<br />

XUnIvristI aiDafpkF dIaF sfrIaF<br />

XogqfvF pUrIaF kr<strong>dy</strong> hF. keI qF kfljF/<br />

XUnIvristIaF dI pRoPYsrI Cwz ky afey<br />

sn. asIN ies icwTy nUM iksy ZukvyN smyN,<br />

jdoN cfry isry gwl nf bxy, nsLr krn <strong>df</strong><br />

PYslf kIqf sI ikAuNik ies <strong>dy</strong> pfT ivcoN<br />

kuJ iPrkU inmn-DunIaF AuBrdIaF sn.<br />

asIN afpo ivc ies nUM “bMb” afK<strong>dy</strong> sF<br />

ikAuNik ieh iek qrHF awglfAU dsqfvyjL<br />

sI. hkIkq ivc asIN ies dI k<strong>dy</strong> vrqoN<br />

nhIN kIqI, bMb nUM bMd hI riKaf. sLfied<br />

awj ies ‘bMb’ dIaF sYNkVy kfpIaF nUM<br />

ikDry isAuNk lwg cukI hovygI.<br />

sfzy XqnF <strong>df</strong> nqIjf ieh inkilaf<br />

ik kosL mukMml hox ipCoN sfzy ‘pRfjYkt’<br />

nUM XUnIvristI <strong>dy</strong> bfkfie<strong>df</strong> bjt <strong>df</strong> ihwsf<br />

bxf ilaf igaf ikAuNik <strong>pMjfb</strong> srkfr ny<br />

awgy qoN qF koeI pYsy <strong>dy</strong>xy nhIN sn pr<br />

iPr vI ivBfg ajy kwcf pwkf hI irhf.<br />

BfeI vIr isMG cyar <strong>dy</strong> muKI sfihqk<br />

ajmyr isMG, aqr isMG aqy rGbIr isrjxf<br />

bjrMg blI vI[aYn[ iqvfVI aqy sLyK PrId<br />

cyar <strong>dy</strong> muKI aqr isMG ny slfh bxfeI<br />

ik sfzy ivBfg smyq sfry <strong>pMjfb</strong>I <strong>dy</strong> ivBfg<br />

imlf ky iek ‘skUl afP <strong>pMjfb</strong>I stzIjL’<br />

bxfieaf jfvy ijs nfl <strong>pMjfb</strong>I <strong>dy</strong> smucy<br />

kMm <strong>df</strong> qflmyl ho sky qy sFJIaF skImF<br />

AulIkIaF jf skx. drasl AunHF <strong>df</strong><br />

aMdroN ierf<strong>df</strong> ieh sI ik donoN vfrI vfrI<br />

(bfkI agly sPy `qy)


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (22)<br />

aslI “kOr” qy nklI “isMG”<br />

qrwkI ny hmysLF AunHF <strong>dy</strong> pYr cuMmy ny,<br />

ijMnF ny musIbqF Aupr ijwq pRfpq kIqI.<br />

keI GroN qF inkly sI iksy <strong>df</strong> isLkfr<br />

krn pr afp iksy <strong>df</strong> isLkfr ho gey.<br />

ijnHF <strong>dy</strong> ivhVy ivc sLihnfeIaF nhIN<br />

vwjIaF, AunHF ny dUijaF <strong>dy</strong> ivhVy ivc vYx<br />

pvfAux leI hmysLF iGnOxIaF cflF<br />

cwlIaF. hMkfr <strong>dy</strong> bnyHry Aucy krn nfloN<br />

inmrqf dIaF nINhF mjLbUq krn vfly k<strong>dy</strong><br />

lflc, hMkfr qy nPrq vfly qUPfnF qoN<br />

nhIN zry. keIaF ny dIvflI ivc afpxy<br />

armfn awg dI Bytf kIqy, keIaF ny KusLI<br />

vDfAux leI ptfiKaF nUM awg lfeI. iksy<br />

<strong>dy</strong> mfrn leI cuwikaf sotf pihlF afpxy<br />

mMjy Qwly Pyr lvo, iPr quhfnUM sotf cuwkx<br />

dI loV hI nhIN pvygI, keI vfr ijLMdgI<br />

ivc Auh kuJ nhIN huM<strong>df</strong> jo asIN cfhuM<strong>dy</strong> hF.<br />

pr keI vfr Auh kuJ ho jF<strong>df</strong> hY ijs bfry<br />

k<strong>dy</strong> soicaf vI nhIN huM<strong>df</strong> qy ijLMdgI<br />

anMdmeI bx ky AumrF qwk suwK BogdI<br />

hY, ijvyN aslI kOr afpxI ijLMdgI <strong>dy</strong> idn<br />

vDIaf lMGfAuNdI hY.<br />

mYN awj vI jdoN XfdF vflI aYlbm<br />

KolH ky Aus pSny ‘qy ruk<strong>df</strong> hF ijwQy aslI<br />

kOr myry nfl lwg ky KVHI hY. myrI XfdF<br />

vflI sUeI CyvIN klfs vfly idnF qy ruk<br />

jFdI hY. aslI kOr myry nfl CyvIN klfs<br />

qoN lY kflj qwk pVHI hY. pihly idn hI<br />

aslI kOr ny iek kuVI nUM kuwt suwitaf.<br />

Auh sfzy ipSz afpxI BUaf kol af ky<br />

pVHn lwgI sI. BUaf <strong>dy</strong> koeI bwcf nhIN sI<br />

qy iek aslI kOr lVfkU bVI sI. BUaf<br />

<strong>df</strong> iekwlfpn qy dUijaF BrfvF nUM kuwt qoN<br />

bcfAux leI aslI kOr nUM sfzy ipSz pVHn<br />

lf idwqf. aslI kOr kuVIaF dI moZI bx<br />

geI, mYN mMuizaF <strong>df</strong> kmFzr aKvfAuN<strong>df</strong><br />

sI. iek idn mYN qy aslI kOr JVp pey,<br />

ajy ijwq hfr nhIN sI hoeI ik sfzf mfstr<br />

af igaf. sfzI dusLmxI vDx nfloN sfzI<br />

afps ivc nyVqf hox lwgI. asIN ies<br />

dosqI nUM koeI irsLqy <strong>df</strong> nF nf <strong>dy</strong> sky,<br />

KYr iek dUjy Aupr hwk bhuq jqfAuN<strong>dy</strong>.<br />

iek dUjy nUM imly qoN bgYr rih nf sk<strong>dy</strong>.<br />

nfm qF Aus <strong>df</strong> kuldIp kOr sI, pr lVfkU,<br />

dlyr, hox krky Auh afpxy afp nUM mfeI<br />

Bfgo dI sLyr bwcI aKvfAuNdI qy afKdI mYN<br />

aslI ‘‘kOr’’ hF. iPlmF dI bVI sLOkIn,<br />

gurduafry msF sMgrFd nUM jFdI, pfT k<strong>dy</strong><br />

kr ky vyiKaf nhIN sI. dsvIN qoN bfad<br />

mYN gurduafry sMiQaf lYx lwg ipaf.<br />

aMimRqDfrI nf hox krky mYnUM Auh nklI<br />

isMG afKdI, jF afKdI qusIN kVfh Kfx<br />

jF<strong>dy</strong> ho. mYnUM Aus ‘qy guwsf vI bhuq afAuN<strong>df</strong><br />

pr mYN Aus nUM Cwz vI nhIN sk<strong>df</strong> sI.<br />

asIN iek dUjy nUM nF nfl pukfr<strong>dy</strong>, Auh<br />

iPlmI dunIaF nUM pihl idMdI, mYN Dfrimk<br />

iKaflF qy ivcfrF nUM gRihx krn dI<br />

kI Kwitaf<br />

kI pfieaf<br />

iqMn iqMn sfl leI ies vwzy skUl <strong>dy</strong><br />

muKI bx jfxgy. ies nfl AunHF dI hAumY<br />

nUM KUb pwTy pYN<strong>dy</strong> sn. AunHF <strong>dy</strong> XqnF sdkf<br />

afKr ieh skUl hoNd ivc af igaf. asIN<br />

kyrlf <strong>dy</strong> ‘milaflm lYksIknjL’ ivBfg<br />

<strong>dy</strong> nF qoN sMkyq lY ky afpxy pwky ivBfg <strong>df</strong><br />

nF rwK ilaf ‘<strong>pMjfb</strong>I kosLkfrI ivBfg’ qy<br />

pRfjYkt nUM ies nF ivc bdly jfx dI<br />

qjvIjL rwK idwqI. ies gwl <strong>df</strong> bhuqf<br />

ieqrfjL kI ho sk<strong>df</strong> sI pr iPr vI afdqn<br />

iek mINgx pf idwqI geI. pUrf skUl iek<br />

ivBfgI iekfeI vjoN hoNd ivc lY aF<strong>df</strong> igaf<br />

pr dPqrI kfgjLF ivc ies<strong>dy</strong> bfkI ivBfgF<br />

<strong>dy</strong> nF qF TIk TIk ilKy gey pr sfzy ivBfg<br />

<strong>dy</strong> nF ipCy ‘XUint’ ilK idwqf Xfin <strong>pMjfb</strong>I<br />

kosLkfrI (XUint). ies <strong>dy</strong> arQ inkl<strong>dy</strong><br />

koisLsL kr<strong>df</strong>. sfzf kfpIaF ikqfbF <strong>df</strong><br />

vtFdrf cwl<strong>df</strong> rihM<strong>df</strong>. Auh myrIaF ikqfbF<br />

lY jFdI, AunHF Aupr iPlmI aMk dIaF<br />

ijldF cVHf idMdI, mYN ijldF Auqfr idM<strong>df</strong><br />

inwkI-inwkI gwl qy lVfeI huMdI rihMdI.<br />

hux asIN iekwTy kflj cly gey, Auh<br />

myry nfl myrf prCfvF bxI rhI, mMuizaFkuVIaF<br />

ny afpxy gYs lfeI jfxy ik Auh<br />

dovyN CyqI ivafh krvf lYxgy, pr sfzy<br />

idlF ivc aYsI koeI gwl vI nhIN sI. aslI<br />

kOr <strong>df</strong> suBfa kflj ivc jf ky nhIN<br />

bdilaf. sfry kihM<strong>dy</strong> ik ieh nklI isMG<br />

qoN zrdI hY, pr Auh sLfied zrdI nhIN<br />

sI, idloN myrI iewjLq krdI sI. mYN keI<br />

gwlF ivc Aus nUM ivcfiraf sI.<br />

afpxI BUaf nfl lV ky Aus ny<br />

rMgIn tI[vI[ lvfieaf. iPlmF <strong>df</strong> byhwd<br />

sLOk sI. bolIaF bhuq jfxdI sI. pING<br />

cVHfAuxf, kuVIaF nfl KuwlH ky mKOl<br />

krnf, vDIaf sUt pfAuxy Aus <strong>dy</strong> muwZly<br />

sLOk sn. mYnUM nfvl qy ieiqhfs pVHn <strong>df</strong><br />

ijLaf<strong>df</strong> sLOk sI. jdoN pyprF <strong>dy</strong> idn afey,<br />

mYN solF nfvl iek mMuzy nUM cukf idwqy,<br />

bIbI vyK ky kihMdI ‘‘puwq ikqfbF sfrIaF<br />

cuwkf idwqIaF, qUM kI pVHNygf. pfs ikvyN<br />

hovyNgf?” pr mF ivcfrI nUM ieh nhIN pqf<br />

sI ik ieh nfvl hn. myry kflj dI pVHfeI<br />

kridaF bIbI jI acfnk ibmfr rihx<br />

lwgy gey. GridaF myrf ivafh krn dIaF<br />

skImF sLurU kr idwqIaF, mYN pVH ilK ky<br />

iPr ivafh krvfAuxf cfhuM<strong>df</strong> sI pr myrI<br />

koeI pysL nf geI. iPr mYN iek idn ivafh<br />

vfly ivsLy `qy gwl kIqI, “aslI kOr qYnUM<br />

pqf hY ik myry Gr <strong>dy</strong> hux myrf ivafh<br />

krn lwgy ny, mYN koeI slfh krn <strong>dy</strong> bhfny<br />

nfl puwiCaf’’.<br />

jy qUM mYnUM dwsyNgf iPr hI pqf lwgU,<br />

‘‘Aus ny hor jfxkfrI lYx <strong>dy</strong> ruwK ivc<br />

Auqr idwqf.’’<br />

‘‘mYN pVH ilK ky kuJ bxnf cfhuM<strong>df</strong><br />

hF” mYN afpxf BivwK vyK<strong>dy</strong> hoey ikhf.<br />

‘‘jy qUM myry nfl ivafh krvf lvNy’’<br />

Aus ny mjLfkIaf aM<strong>df</strong>jL ivc puwiCaf.<br />

‘‘mYN suDfr vflI nihr ivc Cfl mfr<br />

<strong>dy</strong>AU qyry nfl ivafh nhIN krvfAUNgf, nfly<br />

qYnUM igafnI mMuzy psMd nhIN”, mYN Aus nUM<br />

jvfb <strong>dy</strong> ky afpxf KihVf CuzfAuxf<br />

cfihaf.<br />

‘‘mYN qF qyrf idl vyKdI sI, mYN nhIN<br />

krvfAuNdI qyry vrgy nfl ivafh, mYN qF<br />

Aus mMuzy nfl ivafh krvfAUN, ijhVf<br />

aYktrF vrgf hoAU, nwcx twpx jfx<strong>df</strong><br />

hoAU, mYnUM isnmy ivc iPlmF ivKfAU,<br />

kflIaF aYnkF lf ky motrsfeIkl qy gyVy<br />

idvfAU. mYN qyry koloN kI ieh sfrIaF<br />

KfhsLF pUrIaF kr lAUN? nhIN sfrI Aumr<br />

nhIN.” Auh guwsy ivc ikqfbF cuwk qur<br />

sn ik asIN iek XUint hox <strong>dy</strong> nfqy<br />

bfkIaF <strong>dy</strong> aDIn sF, sfzI koeI suqMqr<br />

hoNd nhIN sI, sfzIaF kmytIaF nhIN sn,<br />

qy sfzy bM<strong>dy</strong> vfrI afAux `qy cyarmYn nhIN<br />

sI bx sk<strong>dy</strong>. aijhIaF sLrfrqF sfnUM<br />

pRysLfn krn qy nIcf idKfAux leI kIqIaF<br />

jFdIaF sn.<br />

iek vfrI rGbIr isMG isrjxf<br />

sYint <strong>dy</strong> mYNbr bx gey. AunHF bVy jLor<strong>df</strong>r<br />

ZMg nfl svfl AuTfieaf ik ies XUint<br />

sLbd <strong>df</strong> eyQy kI kMm hY. iksy kol jvfb<br />

nhIN sI. Ausy vyly ieh sLbd kwt <strong>dy</strong>x <strong>df</strong><br />

PYslf hoieaf. iPr skUl dIaF kmytIaF<br />

bxIaF qF sfzy bM<strong>dy</strong> vI ivc afey, vfrI<br />

afAux qy vissLt qy bKsLIsL isMG hurIN<br />

sfry skUl <strong>dy</strong> cyarmYn vI bxy. asIN keI<br />

izksLnrIaF <strong>dy</strong> pRfjYkt sLurU kr ley.<br />

pRo[ iqvfVI, blbIr isMG sMDU aqy aqr<br />

isMG sfry ainafeI mOqy hI cl vsy.<br />

iqvfVI sfihb aiqvfdI lihr <strong>df</strong> isLkfr<br />

geI. mYN bYTf Gfh pwutx jogf rih igaf.<br />

ies vfrqflfp qoN bfad sfzI dosqI<br />

ivc vfl vrgI qRyV pY geI, jo hOlI hOlI<br />

vDdI geI. pyprF qoN bfad myrf GridaF<br />

ivafh pwkf kr idwqf. Auh pypr <strong>dy</strong> ky<br />

afpxy ipSz clI geI, mYN ijMnf icr ipSz<br />

irhf, AunF icr Aus nUM sfzy ipSz afeI nUM<br />

nhIN vyiKaf. ies qrHF lwg<strong>df</strong> ijvyN Auh<br />

sfzy ipSz dI rOxk hI nfl lY geI hovy.<br />

Aus dI BUaf rfhIN mYN afpxy ivafh<br />

<strong>df</strong> kfrz Byj idwqf. Auh myry ivafh afeI<br />

bhuq nwcI, twpI, myry nfl iek Poto vI<br />

iKcvfeI, Aus nUM vyK ky lwg<strong>df</strong> sI ik Auh<br />

afpxy duwK dI Jlk, muwK Aupr KusLI bxf<br />

ky ivKf rhI sI. pqf nhIN Auh swcIN myry<br />

nfl ivafh krvfAuxf cfhuMdI sI? pr sfzy<br />

purfxy iKaflF <strong>dy</strong> lfxy ny ieh ivafh k<strong>dy</strong><br />

isry cVHn nhIN sI <strong>dy</strong>xf. myry ivc ieMnI qfkq<br />

nhIN sI ik mYN bfgI ho ky ivafh krvf lvF,<br />

smF bIq<strong>df</strong> igaf. Aus dI BUaf qoN mYN Aus<br />

<strong>df</strong> hfl-cfl pqf kr<strong>df</strong> rihM<strong>df</strong>.<br />

hux aslI kOr <strong>dy</strong> leI muMzy dI qlfsL<br />

hox lwgI. keI QFeI mMuzy vyKy, pr gwl<br />

nf bxI, iPr ijwQy sB kuwJ TIk lwigaf<br />

AuQy muMzf aMimRqDfrI sI. aMimRqDfrI,<br />

aslI kOr nUM psMd nhIN sI pr Kfn<strong>df</strong>n<br />

vDIaf hox krky GridaF hF kr idwqI.<br />

mMuzy vfilaF afiKaf bIbf afAuNdI ivsfKI<br />

‘qy aMimRq Ck lvy iPr ivafh krFgy,<br />

aslI kOr aMimRq Ckx leI iqafr nhIN<br />

sI. GridaF Dwky nfl hI aMimRq Ckfieaf<br />

aslI kOr <strong>df</strong> ivafh ho igaf, mYN afpxy<br />

pirvfr smyq ivafh ‘qy igaf. aslI kOr<br />

nUM vyK ky lwigaf ik Auus <strong>dy</strong> sfry armfn<br />

agnI Byt ho gey, Aus <strong>dy</strong> supny aDUry rih<br />

gey hox, pr Auh cVHdI klf ivc sI Aus <strong>dy</strong><br />

ichry <strong>df</strong> nUr TfTF mfr<strong>df</strong> sI, sf<strong>dy</strong> pihrfvy<br />

ivc Auh bhuq sohxI lwgdI sI.<br />

mYN ivafh krvf ky vI bfhr <strong>dy</strong> cwkrF<br />

ivc idwlI, cMzIgVH GuMm<strong>df</strong> irhf, eyjMtF<br />

<strong>dy</strong> DwikaF qy bfhr <strong>dy</strong> cfa ny myrI <strong>df</strong>VI qy<br />

kys kql krvf idwqy, myrI pwg luhf ky<br />

myry bYg ivc puaf idwqI, jdoN apxI jLmIr<br />

nUM kql krvf ky Gr afieaf, qF Gr <strong>df</strong><br />

mfhOl ies qrHF <strong>df</strong> sI ijvyN huxy huxy hI<br />

GroN iksy gwBrU dI arQI inklI hovy, mYN<br />

Aus idn <strong>df</strong> mfiraf awj qwk lfsL bx<br />

GuMm<strong>df</strong> hF.<br />

awj pUry aTfrF sflF bfad myrI<br />

Aus nfl ieMtrnYt <strong>dy</strong> jLrIey mulfkfq hoeI.<br />

myrI eImyl qy Aus ny Kwq Byijaf, jo Kwq<br />

ivc iliKaf ieh sI:vfihgurU<br />

jI kf Kflsf,<br />

vfihgurU jI kI Pqih]<br />

ipafry dosq nklI isMG jI, mYN<br />

kuldIp kOr, gurU goibMd isG dI sLyr<br />

puwqrI quhfnUM Kwq Byj rhI hF. qyrI Poto<br />

ho gey, sMDU sfihb dI iek hOlnfk hfdsy<br />

ny jfn lY leI aqy aqr isMG iek gMBIr<br />

bImfrI qoN rfjLI nf ho sky. afpxI afpxI<br />

qrHF ivBfg nUM kfiem krn ivc iqMnF<br />

pRoPYsrF <strong>dy</strong> Xog<strong>df</strong>n nUM JuTlfieaf nhIN jf<br />

sk<strong>df</strong>.<br />

irafl sfihb sB qoN vwzy hox <strong>dy</strong><br />

nfqy sB qoN pihlF irtfier hoey. amrIkf<br />

<strong>df</strong> myry KuxoN kuJ QuiVaf hoieaf sI, ies<br />

ny irtfiermYNt qoN pihlF hI mYnUM eyDr<br />

bulf ilaf. kuJ hI sflF ivc ivBfg nUM<br />

hoNd ivc ilafAux vflf bfkI sfrf muZlf<br />

GulftIaf stfPL vI rItfier ho igaf. aYs<br />

vyly awTF dI QF isrPL iqMn bMidaF <strong>df</strong><br />

stfP rih igaf hY, bMidaF <strong>df</strong> kfh<strong>df</strong><br />

bMdIaF <strong>df</strong>, ikAuNik iqMnoN iesqrIaF hn.<br />

kI kMm ho irhf hovygf, ieh mYN nhIN kih<br />

sk<strong>df</strong> pr awTF qoN iqMn rih gey stfP<br />

mYNbrF vflf ivBfg kI invfxF vwl nhIN<br />

jf irhf?<br />

vyK ky mYN BuwbF mfr-mfr roeI, muwK qoN<br />

<strong>df</strong>hVf ikwQy igaf? kys ikwQy cly gey?<br />

moZy ‘qy amIrI vflI PIqI lvfAuNidaF bfjLF<br />

vfly dI mohr hI htf idwqI. kflj pVH<strong>dy</strong><br />

qF bVf Bwj-Bwj ky gurduafry jF<strong>dy</strong> sI.<br />

kI Auh sB ivKfvf sI? gurU gRMQ sfihb<br />

<strong>dy</strong> ieMnf njLdIk rihx vfly vI qyry vrgy<br />

inkl sk<strong>dy</strong> ny, mYnUM ivsLvfs nhIN<br />

afAuN<strong>df</strong>, BfeI qfrU isMG ny afpxI KoprI<br />

luhf idwqI sI, iek vI rom kql nhIN sI<br />

krvfieaf, myry nfloN ieiqhfs dI jfxkfrI<br />

qYnUM vwD sI. ies sB kuJ nUM qUM mjbUrI<br />

<strong>df</strong> nF <strong>dy</strong>vygf, sB JUT hY, jy myry mn nUM<br />

qswlI hoeI Auh qyrI dsqfr vyK ky, jy<br />

isr qy dsqfr nf huMdI mYN qYnUM kIrqpur<br />

jl pRvfh kr afAuxf sI.<br />

hux afpxI suxfAuNdI hF-ivafh qoN<br />

bfad mYN idwlI af geI, GridaF <strong>df</strong> Dwky<br />

nfl Ckfieaf aMimRq mYnUM rfs af igaf,<br />

ijs ny myrI aMdrlI kuldIp kOr mfr ky<br />

gurU jI dI aslI ‘‘kOr’’ bxf idwqf. pqI<br />

sfihb nUM vyK ky mYnUM pqf cilaf ik rihq<br />

mirXf<strong>df</strong> qy ismrn vfly isMG<br />

bRhmigafnI qoN Gwt nhIN huM<strong>dy</strong>. ienHF <strong>df</strong><br />

rojL awT GMty <strong>df</strong> ismrn hY. mYN rojL cfr<br />

GMty ismrn krdI hF, rojL gurduafry jFdI<br />

hF. sfzf kfrobfr bhuq vDIaf hY. mYN<br />

afpxI ijLMdgI ivc bhuq KusL hF. myry<br />

pqI <strong>dy</strong>v ny, myrI JolI ivc dunIaF dI hr<br />

KusLI pfeI hY. jy mYN afpxy armfnF nUM<br />

pihl idMdI, sLfied k<strong>dy</strong> vI ieho jyhI<br />

ijLMdgI nsIb nf huMdI. bfjLF vfly <strong>dy</strong> aMimRq<br />

ny mYnUM aslI ‘kOr’’ bxfieaf.<br />

hux qusIN dwsoN nklI isMG jI, kdoN<br />

bfjLF vfly <strong>dy</strong> aslI isMG swjxf hY. iek<br />

vfr aMimRq Ck ky isMG bx ky vyKo ijLMdgI<br />

ikMnI sohxI bx jFdI hY. aimRq vyly qoN<br />

mkYink mYnyjr dI loV hY<br />

ieMzIafnf ivc iek trwk irpyar sLfp<br />

vfsqy iek ijLmyvfr mkYink mYnyjr dI<br />

loV hY jo ik afpxy stfP aqy sLfp ivc<br />

vrqy jfx vfly sfmfn dI rojLfnf KrIdo-ProKq<br />

leI ijLmyvfr hovygf. qnKfh Xogqf anusfr idwqI jfvygI.<br />

sMprk kro: jwsI, Pon:765-987-7000<br />

HWY 70 Exit 123, Spiceland, IN<br />

tYkss kuiek stfp<br />

loV hY<br />

tYkss ivc trwk stfp Auqy kMm krn leI<br />

kYsLIar aqy rYstorYNt stfP dI loV hY.<br />

vfjLb qnKfh<br />

irhfiesL <strong>df</strong> bMdobsq vI kr sk<strong>dy</strong> hF.<br />

sMprk kro<br />

mUMh<br />

afeI<br />

bfq<br />

myjr kulfr bopfrfeyklF<br />

Pon:916-273-2856<br />

afsf jI dI vfr sLurU krky, sfm nUM<br />

kIrqn soihly dI sMpUrnqf qwk sfry idn<br />

<strong>df</strong> vwKrf hI anMd hY. mYN awj AunHF sflF<br />

nUM Xfd krky pCqfAuNdI hF ijhVy bgYr<br />

gurU vfly bixaF lMGf idwqy. sfzy sfry<br />

pirvfr nUM vyK ky myrf pykf ipSz vI gurU<br />

vflf bx igaf. vfihgurU ny mYnUM iek<br />

BujMgI qy iek BujMgx bKisLsL kIqy, jo<br />

dovyN hI aMimRqDfrI hn. jy k<strong>dy</strong> idwlI<br />

afieaf, ies Pon nMbr[[[ qy Pon kr lvIN.<br />

pr jdoN imilaf isMG swj ky imlIN, iPr<br />

qYnUM vyK ky vwKrf anMd afvygf, ienHF<br />

kuwJ ilKdI iPr Pqih bulfAuNdI hF.<br />

bfjLF vfly dI dlyr puwqrI<br />

kuldIp ‘‘kOr’’<br />

mYnUM ieh Kwq pVH ky lwigaf ik ies<br />

nfloN qF mYnUM mOq <strong>dy</strong> vfrMt af jF<strong>dy</strong>, ijAuNdI<br />

lfsL <strong>df</strong> aMq ho jF<strong>df</strong> qF bhuq cMgf hoxf<br />

sI. aslI kOr dI iek-iek gwl ivc<br />

lwKF mx vjLn sI. mYnUM XkIn nhIN af<br />

irhf ik ieh AuhI kuVI hY qy awj gurU<br />

vflI bx ky ikMnf bdl geI. mYN pYsy dI<br />

cmk nfl afpxf sfrf kuJ gvf bYTf.<br />

swc ieh hY ik aMimRq ivc sLkqI hY. ijs<br />

nfl aslI kOr ‘‘kOr’’ bx ky isMGxI<br />

sj geI. mYN awj iPr bfjF vfly gurU jI<br />

nUM bynqI kr<strong>df</strong> hF ik mYnUM jldI qoN jldI<br />

isMG sjf ky, nklI qoN aslI bxf ky,<br />

aslI kOr nfl imlf <strong>dy</strong>vo. rwb rfKf!<br />

kulvMq isMG jF mihMdr isMG iswDU<br />

Pon: 661-667-3158, 661-667-1188


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (23)<br />

‘nfmy’ <strong>dy</strong> ‘nfm’ dIaF sux isPLqF muitafry<br />

ijhVy lok qMdrusq ho jfx jF nhf ky mno-kfmnfvF pUrIaF krky kihx ik asIN hirmMdr <strong>dy</strong> srovr <strong>dy</strong> pfxI ‘c nhf ky afey hF<br />

qF AunHF nUM afpxy vfk nUM QoVHf drusq krn dI loV hY ikAuNik Auh pfxI <strong>df</strong> srovr nhIN, gurbfxI <strong>df</strong> sLrbq hY. iesy krky jdoN ies dI<br />

Guwt aMdr jFdI hY qF mn dI mYl Auqr jfx dI sMBfvnf vD jFdI hY. bhuq sfry lok hn jo QuVHF ‘c vI bfdsLfh hn qy keI Auh vI ny<br />

ijhVy gwdIaF ‘qy qF bYT gey hn pr cwkI cwtxoN nhIN hty. jy aijhf nf huM<strong>df</strong> qF bfdsLfhIaF ‘qy irsLvq <strong>dy</strong> ieljLfm lwgxy hI ikwQy<br />

sn? kmIjL dws <strong>dy</strong>NdI hY ik quhfzI sLKsIaq kI ho skdI hY? pr jLbfn ‘coN inkilaf pihlf sLbd hI quhfzI qihjLIb dI jfx-pCfx<br />

krf jF<strong>df</strong> hY. glqI nfl keI isafxy lokF qoN vI avfrf kuwqy pfly gey hn. ijnHF mfvF ny ieklOqy puwq hwQIN qory hn, AunHF nUM k<strong>dy</strong> cyqf<br />

nhIN afieaf ik koeI cMn vI huM<strong>df</strong> hY. guwsy ‘c Bry mnwuK dI siQqI ien-ibn AuhI huMdI hY ijvyN bMb clfAux vflf afp hI iekwlf jLKmI<br />

ho igaf hovy. do aOrqF ny iek KUbsUrq nF suixaf. iek bolI ‘ikwzf sohxf nF aY. sFB ky rwK ilaf’, dUjI bolI ‘ieh qF mr<strong>df</strong>nf nF<br />

aY, qYN kI krnY?’ pihlI ny pyt ‘qy hwQ Pyiraf qy sLrmf ky clI geI. nF asl ivc koeI vI mfVf nhIN huM<strong>df</strong>, idl qy idmfg dI klf<br />

ny nF nUM Bfg lfAuxy huM<strong>dy</strong> hn. lqf <strong>df</strong> nF koeI vI huM<strong>df</strong>, pRvfn hI hoxf sI. inAUtn qy afienstfien nFvF krky nhIN, kMmF krky cyqy hn.<br />

ipSzF ‘c inkldIaF pRBfq PyrIaF ‘c sux<strong>dy</strong> huM<strong>dy</strong> sI ‘nfmf CINbf dmVI <strong>df</strong>, nF jp ky lwKF <strong>df</strong> hoieaf[[[’ Auh qF mhfn sMq PkIr sn<br />

pr jLrf ienHF cfr nfimaF vl vI awK Jpk ky jLrUr <strong>dy</strong>iKE[[[<br />

keI qrkflF bVIaF rMgIn huMdIaF<br />

ny. sUrj ZlidaF ieAuN lgdY ijvyN koeI<br />

sLfm ipGl rhI hovy qy iksy KUbsUrq<br />

ichry qoN GuMz hOlI-hOlI hyTF nUM srk<strong>df</strong><br />

lwgy. keI phu-Putfly eydF <strong>dy</strong> huM<strong>dy</strong> hn ik<br />

hr koeI socdY ‘kudrq Auh<strong>dy</strong> gl lwgx<br />

nUM ivafkul hY’ qy keI dupihrF eynIaF<br />

qpdIaF ny ik rwb vI afK<strong>df</strong> hoxY ‘Cwz<br />

prHy awj cuwlHf qpfAuxf, rotIaF afeyN syk<br />

idMny aF.’ kih qF keI vfr <strong>dy</strong>ny aF ik<br />

‘GuMz qy cuwk Auey swjxf sLrmF kfhnUM<br />

rwKIaF[[’ pr jLrUrI nhIN sLrm sfiraF<br />

nUM afAuNdI hovy, keI ichry ies krky vI<br />

Zkxy pYN<strong>dy</strong> ny ik ikqy ienHF dI njLr hI nf<br />

iksy nUM lwg jfvy. ieh vI Brm kwZ <strong>dy</strong>xf<br />

cfhIdY ik ‘GUMgt myN iCpy sBI ichry<br />

KUbsUrq hoqy hYN.’ iDafn nfl <strong>dy</strong>iKE<br />

lMbIaF AuzfnF Brn ipwCoN pSCI vI jdoN<br />

aflHixaF nUM prq<strong>dy</strong> hn qF Auh vI afpxy<br />

botF nfl kotlf-CpfkI Kyz rhy huM<strong>dy</strong> hn,<br />

ikAuNik Auh prF nfl nhIN, hONsly nfl<br />

Auz ky Gr prqy huM<strong>dy</strong> hn. ijhVy lok<br />

qfkqF lwBx <strong>dy</strong> cwkr ivc ruwJy hoey ny<br />

jdoN smF afieaf sLFqI leI vI AuhI sB<br />

qoN vD qrly mfrngy. asl ivc ijLMdgI<br />

eynI BfrI ho geI hY ik bM<strong>df</strong> afpxf hI<br />

Bfr cuwkx leI dUijaF nUM afK<strong>df</strong> hY, ‘QoVHf<br />

ijhf hwQ <strong>dy</strong> ky rwKIN.’ jdoN <strong>dy</strong> hfkm zfZy<br />

ho gey, CyqI hI GuwgIaF, kFvF <strong>dy</strong> mMUh ‘c<br />

cogf pfAux leI mjbUr ho jfxgIaF.<br />

ijnHF lokF nUM ieh Brm hY ik pYsy<br />

jrf ht ky -mnvIr<br />

hY ik nhIN<br />

“kMjUs dIey pMzy, sfrf idn jugnU<br />

qy sonU pfpf pfpf kr<strong>dy</strong> rihM<strong>dy</strong> af. dws<br />

mYN kI dwsF, ikwQy aY?” BrI pIqI bMqo<br />

ny sMq rfm `qy guwsf JfiVaf.<br />

“bws!” ijvyN sMq rfm <strong>dy</strong> kMn Auqy<br />

jUM vI nf srkI hovy.<br />

“prsoN byby ibmfr ho geI, dws<br />

qYnUM ikvyN lBdI? jugnU <strong>df</strong> skUly iZwz<br />

duKx lwg ipaf dws qYnUM ikwdF dwsdI?<br />

iek zwbI ijhI kMn nUM qUM vI lf lY,<br />

ikAuN Bfn jhI jyb ivc pfAuN<strong>df</strong> rihMdYN?”<br />

“ikhVI?”<br />

“awKF KolH ky <strong>dy</strong>K qyry nfloN qF<br />

Auh GoVy <strong>df</strong> BqIjf vI cMgY!”<br />

qy sMq rfm KcrI hfsI hwsx lwg<br />

ipaf.<br />

nfl sfrwgI qy gory rMg nfl tOhr bxdI<br />

hY, Auh bhuq gLlq soc nUM gl lfAux<br />

lwgy ny. jLrf soicE ijh<strong>df</strong> bYNk ‘c svf<br />

kroV ruipaf hovy pr zfktr kihx ‘Kfxf<br />

puwCy ibnF nI Kfxf’ qF pYsy nfl vI dusLmxI<br />

pYx lgdI hY qy keI goiraF qy gorIaF <strong>dy</strong><br />

isr ‘c vI ieMc-ieMc lMbIaF, pUCF vflIaF<br />

jUMaF peIaF huMdIaF hn. lYlf ny mjnUM <strong>dy</strong><br />

gl ‘c asl ivc twlI hI pfeI sI ik<br />

lokF nUM KVkf ky dws ‘kfly rMg dI afpxI<br />

mOj-msqI hY.’<br />

keI bM<strong>dy</strong> jdoN vI twkrngy qF ieho<br />

hI kihxgy, ‘qYnUM pqf myrf nF kI hY?’ jF<br />

keI lVfeI-JgVy vyly kcIcIaF vwt rhy<br />

huM<strong>dy</strong> ny, ‘Pyr mYnUM[[[<strong>df</strong> pwuq nf afKIN.’ nF<br />

‘c kuJ nhIN huM<strong>df</strong>, ieh<strong>dy</strong> ipwCy ihMmq,<br />

hONslf, Xogqf, hunr qy lgn ny sfry kMm<br />

krny huM<strong>dy</strong> ny. ijhVy sfrI Aumr DMnf isMG<br />

vld mMnf isMG hI bxy rhy, AunHF <strong>dy</strong> qur<br />

jfx vyly sLfied sky-sbMDI vI rox qoN kMnIN<br />

kqrfAuNidaF kihx lwg pYN<strong>dy</strong> ny, ‘Cwz prHy<br />

kI Prk pYx lwgf?’ bM<strong>dy</strong> <strong>df</strong> jdoN vI k<strong>dy</strong><br />

muwl ipaf hY, guxF krky ipaf hY BfvyN ik<br />

ipwCoN nF vI mohrI ho igaf hovy.<br />

iek vfr iek bfdsLfh dI DI ny sLrq<br />

rwK idwqI ik Auh dunIaF <strong>dy</strong> mhfn ivdvfn<br />

nfl ivafh krvfeygI. bfdsLfh <strong>dy</strong> mn nUM<br />

vI lwgf ik DI dI soc qF vDIaf hY. bVy<br />

lok iksmq ajmfAux afey pr Auh<strong>dy</strong><br />

myc <strong>dy</strong> ho hI nhIN sky. bfdsLfh iPr icMqq<br />

ho igaf. DrmI lok swd ky jwg rcfieaf<br />

qy mflf Pyrn vfly DUP-bwqIaF jgf ky<br />

bYT gey. sbwbIN iek sfDfrn mnuwK ijh<strong>dy</strong><br />

srIr ‘c anykF vlH sn, hfjLr ho igaf.<br />

msF quiraf jF<strong>df</strong> sI Auh<strong>dy</strong> qoN, ijs pYr<br />

`qy Bfr <strong>dy</strong>vy, AuDr nUM hI sfrf tyzf ho<br />

jfieaf kry.<br />

piraf ‘coN iksy ny puwiCaf, ‘jvfnf<br />

ikvyN afieaF eyN?’<br />

‘bfdsLfh dI bytI nfl ivafh<br />

krvfAux.’ qy sfry iKViKVf ky hwsx lwg<br />

pey.<br />

jdoN hfsf bMd hoieaf qF Aus ny<br />

puwiCaf, ‘qusIN myry ‘qy hws rhy sI jF ik<br />

mYnUM bxfAux vfly mflk ‘qy?’<br />

qy bfdsLfh dI bytI ny Bwj ky sLgnF<br />

<strong>df</strong> hfr Aus mhfn ivdvfn <strong>dy</strong> gly ‘c pf<br />

idwqf. jfx<strong>dy</strong> ho ieh AuhI ivdvfn sI jo<br />

bfad ivc asLt vfkr (ijh<strong>dy</strong> srIr ‘c<br />

awT vlH sn) nF nfl dunIaF Br ivc<br />

pUijaf igaf.<br />

ivigafn ny hux BfvyN ikMnI qrwkI<br />

kr leI hovy, sfzIaF socF ikMnIaF<br />

ivksq ho geIaF hox, nF irMkI, ipSkI,<br />

sonU, gYrI, hYrI, imwkI, ivwkI ikMny ho gey<br />

hox pr k<strong>dy</strong> vyly eyny Bly sn ik cOkI<strong>df</strong>r<br />

nvyN jMmy bwcy <strong>df</strong> nF idnF-mhIinaF <strong>dy</strong><br />

afDfr ‘qy hI rwK jF<strong>df</strong> sI. som nfQ, mMgl<br />

<strong>df</strong>s, mMgl isMG, buwDU jF buwD isMG, vIrU<br />

rfm jF afqmf isMG qy afqU rfm idnF dI<br />

qrjL `qy nF hn. ievyN cyq isMG, ivsfKf<br />

isMG, sfvx rfm, awCr isMG, mwGr<br />

isMG, pohlU rfm qy PwgU rfm <strong>dy</strong>sI<br />

mhIinaF ny mnuwK nUM nF idwqy hn. pr mYN<br />

ijnHF cfr nFvF vfly iensfnF dI gwl krn<br />

lwgf hF, AunHF nUM jfx<strong>dy</strong> qusIN vI ho sk<strong>dy</strong><br />

ho pr sLfied k<strong>dy</strong> gOilaf nf hovy jF<br />

iDafn nf idwqf hovy.<br />

bVI purfxI gwl hY, amIrI qy grIbI<br />

ivc aMqF <strong>df</strong> Prk sI, mflk qy nOkr<br />

vflI siQqI sI. bicMq isMG qy rfm rwKf<br />

drimafn ivwQ BfvyN afriQk pwKoN ksLmIr<br />

qoN kMinaf kumfrI ijMnI sI pr AUN juMzI <strong>dy</strong><br />

XfrF vrgy sn. dohF <strong>dy</strong> QoVHy ijhy Prk<br />

nfl puwq jMmy. bicMq ishuM ny afpxy pwuq<br />

<strong>df</strong> nF rwiKaf krqfr isMG qy rfm rwKy ny<br />

nfmf rfm. bicMq ishuM Gry vDfeI <strong>dy</strong>x<br />

igaf, tkor kr afieaf, ‘rfm rwiKaf<br />

nF qF cMgf rwK lYxf sI.’<br />

‘sfzy grIbF <strong>dy</strong> afeyN eI cldY.’ vwzy<br />

hoey qF nfmf rfm qy krqfr isMG Xfr<br />

bx gey. krqfr <strong>dy</strong> iqMn bwcy pY<strong>df</strong> hoey, do<br />

pwuqr qy iek DI aqy cMgy mukwdrF nUM nfmf<br />

rfm <strong>dy</strong> swq qy swqy puwq. krqfr isMG ny<br />

jdoN vI twkrnf qF nfmy <strong>dy</strong> ipafr dI huwJ<br />

mfrnI, ‘lf`qIaF KlIaF, ienHF nUM pVHf-<br />

kI rwiKaf pRDfngIaF <strong>`c</strong><br />

kI rwiKaf pRDfngIaF ivc AuNj hI Gr Auh<strong>dy</strong> jf afieaf kr.<br />

iswK inmfxf bx ky qUM Auh<strong>dy</strong> dr ‘qy sIs Jukf afieaf kr.<br />

afpxy afp nMU vwzf dwsx leI hor vI lwK hjLfr QFvF ny,<br />

sLfn qyrI ivc AuTx vflIaF bysLk bysLmfr bfhvF ny,<br />

mYN afpxI qoN afpxy afp nUM do pl k<strong>dy</strong> lukf afieaf kr.<br />

kI rwiKaf pRDfngIaF ivc AuNj hI Gr Auh<strong>dy</strong> jf afieaf kr.<br />

Aus <strong>dy</strong> Gr <strong>df</strong> muKI bnx leI Aus <strong>df</strong> idwqf Dn lutfvyN,<br />

iksy vI muwl ‘qy ijwqx dI Kfiqr kOm <strong>dy</strong> ivc qMU vMzIaF pfvyN,<br />

jo kr<strong>df</strong> ey Auh Brnf pYxf Kud nUM ieh smJf afieaf kr.<br />

kI rwiKaf pRDfngIaF ivc AuNj hI Gr Auh<strong>dy</strong> jf afieaf kr.<br />

hux afKx sB dOlq eyh qYN imhnq nfl kmf leI,<br />

iPr lwgxy ny dosL iehny awK golk Auqy itkf leI,<br />

crnI gurF <strong>dy</strong> bYT ky iewk qUM afpxf afp bcf afieaf kr.<br />

kI rwiKaf pRDfngIaF ivc AuNj hI Gr Auh<strong>dy</strong> jf afieaf kr.<br />

-gurmuK isMG Bulr, isLkfgo<br />

ilKf qF hoxf nI, cl cfr pYsy idhfVIdwpf<br />

krky qF ilafieaf krngy.’<br />

itwcrI suBfa ‘c nfmf vI kih Cwz<strong>df</strong>,<br />

‘Aupr vfly dI mfieaf pr AUN hY qF sfzf<br />

srmfieaf.’<br />

iPr krqfr isMG ny hor qrwkI krn<br />

<strong>dy</strong> cwkr ivc, Gwt qoN vwD <strong>dy</strong> cwkr ‘c<br />

jLmIn bIkfnyr KrId leI. vwzf puwqr trwk<br />

clfAux lwg ipaf qy Cotf kflj pVH<strong>df</strong><br />

bdmfsLI toly ‘c Ps ky gYNgstr bx<br />

igaf. vwzf BuwkI <strong>dy</strong> mfmly ‘c qy Cotf kql<br />

<strong>dy</strong> mfmly ‘c jylH cly gey. AuQy ibhfr <strong>dy</strong><br />

iek vwzy bdmfsL nfl dohF <strong>df</strong> myl ho<br />

igaf. jylH ‘coN inklidaF hI aMzrvrlz<br />

vFg isry <strong>dy</strong> zkYq bx gey qy mFbfp,<br />

Gr-bfr iqafg gey. krqfr isMG<br />

ny ijLMdgI ‘c k<strong>dy</strong> soicaf vI nhIN hovygf<br />

ik ijnHF puwqrF nUM juafn huMidaF vyK ky<br />

Auh huwb-huwb bihM<strong>df</strong> sI, AunHF <strong>dy</strong> isrF <strong>dy</strong><br />

muwl rwKy hoey sn <strong>puils</strong> ny.<br />

bIkfnyr vflI jLmIn vyc ky, DI<br />

ivafh ky krqfr isMG ipSz af igaf.<br />

Xuwg bIq gey ny krqfr isMG qy nfmf<br />

rfm hfly vI Xfr ny pr idnF <strong>df</strong> hyr-Pyr<br />

bhuq vwzf ho cuwkf hY. nfmf rfm <strong>df</strong> puwqr<br />

qF BfvyN ipSz ‘c koeI nhIN rihM<strong>df</strong> pr Auhny<br />

ipSz nhIN Cwizaf. hfly vI Auh ipwpl hyT<br />

QVHy ‘qy bYT ky bjLurgF nfl huwkf pI irhf<br />

huMdY pr TfT nfl. ijs nfmy <strong>dy</strong> nF ‘qy<br />

bicMq ishuM vI hws<strong>df</strong> huM<strong>df</strong> sI, Auh<strong>dy</strong> swqF<br />

puwqrF ‘coN iqMn Bfrq <strong>dy</strong> aihm pRsLfskI<br />

aiDkfrI hn, do rfj <strong>dy</strong> vwzy aPsr, iek<br />

kflj ivc aMgryjLI <strong>df</strong> pRoPYsr qy afKrI<br />

swqvF pRsfrn ivBfg ivc aihm<br />

ahu<strong>dy</strong><strong>df</strong>r. nfmy dI nfmI qF nhIN rhI pr<br />

ieh jLrUr hY ik sfrf ipSz nfmy leI cfhpfxI<br />

qy Kfx-pIx cMgf pros<strong>df</strong> hY. hux<br />

Auh<strong>dy</strong> huwky dI iclm ‘c awg pfAux<br />

vfilaF nUM vI sLrm mihsUs nhIN huMdI.<br />

blfcOr qihsIl ivc iek ipSz hY<br />

isMbl mjLfrf, ijQoN <strong>dy</strong> do Brf igafnI<br />

mihMgf isMG qy nfmf rfm sn. dohF ny<br />

pihlF jfzly vfly mlUk cMd dI zrfmf<br />

mMzlI ivc kMm kIqf qy iPr afpxI pfrtI<br />

bxf leI. ieh AuhI nfmf rfm sI ijs ny<br />

zrfimaF jLrIey pUry pSjfb nUM ‘itwzI muwCf’<br />

nF <strong>df</strong> hfsrs ikr<strong>df</strong>r idwqf sI. iesy nUM<br />

afDfr mMn ky pihlF gvweIaF ny afpxIaF<br />

styjF ‘qy kfmyzI ilaFdI qy bfad ivc<br />

Bwly-bfly qy GuwgI, BgvMq qIkr sfrI<br />

soc ‘itwzI muwCy nfmf rfm’ dI sI. hux<br />

BfvyN nfmf rfm sfzy ivckfr nhIN pr<br />

gwl bxI ik nhIN<br />

gwlIN-bfqIN<br />

aYs[ asLok BOrf<br />

Pon:510-277-2592<br />

pSjfb <strong>dy</strong> kfmyzI qy zrfmf klfkfrF leI<br />

Auh hfly qIkr Ausqfd hI nhIN, afdrsL<br />

vI hY.<br />

huisLafrpur ‘c mfihlpur lfgy ipSz<br />

hY nMgl. ieh amrIkf vs<strong>dy</strong> iswK afgU<br />

dI<strong>df</strong>r isMG bYNs <strong>df</strong> ipSz hY. ies ipSz <strong>dy</strong><br />

nfmf rfm ny bVy lokF nUM srkfr ‘c<br />

rujLgfr idvfieaf hY. Auh korf anpVH<br />

pr nOkrIaF <strong>dy</strong> gwPy. kfrn sI ik Auh<strong>df</strong><br />

puwqr pRkfsL cMd jdoN afeI[jI[ qoN Auprly<br />

rYNk qwk igaf qF nfmf rfm <strong>dy</strong> hwQoN hjLfr<br />

qoN vD nOjvfn <strong>puils</strong> ‘c BrqI ho cuwky<br />

sn. idlcsp gwl ieh sI ik <strong>puils</strong> vrgy<br />

mihkmy ivc ibnF iksy qoN tkf ley BrqI.<br />

nMgl ‘c Auh<strong>dy</strong> Gry AunHF idnF ‘c mMqrIaF<br />

<strong>dy</strong> dPLqrF vFg rOxk rihMdI sI. ijhVf<br />

Auh<strong>dy</strong> mn nUM lwg igaf ik ieh cMgf qkVY,<br />

bolcfl TIk hY, Auh<strong>dy</strong> pUry hwQ qy vwzf<br />

krky vIh imMt ‘c ilK<strong>df</strong> sI ‘nfmf rfm’<br />

qy smJ lE ieh iPr inXukqI pwqr hI<br />

huM<strong>df</strong> sI. Auh<strong>dy</strong> hwQoN inkly keI<br />

zI[aYs[pI[ qy aYs[pI[ vI hn pr AunHF <strong>dy</strong><br />

GrF ‘c nfmf rfm dI vwzI qsvIr lwgI<br />

hoeI hY ijhnUM Auh inwq idn DUP kr<strong>dy</strong><br />

hn. sLfied pRkfsL cMd pihlf <strong>puils</strong><br />

aiDkfrI hovygf ijhny bfp <strong>df</strong> iek vI<br />

hukm nhIN moiVaf sI. Prk isrP eynf<br />

hY ik ieh pSjfb <strong>dy</strong> Bly idnF dI gwl hY<br />

‘jdoN jLmfnf hor huM<strong>df</strong> sI.’<br />

qy iek nfmf rfm irhf amrIkf ‘c.<br />

jIh<strong>dy</strong> nF qoN vwzy-vwzy mhFrQI, amIr,<br />

lftI vI vfikP hn. ijnHF nUM ieh BfvyN<br />

cyqf Buwl igaf hovy ik AunHF nfmf rfm<br />

kol KwiqaF ‘c hor ikqy kMm kIqf pr<br />

Auh<strong>dy</strong> cYkF dIaF Poto kfpIaF sMBfl ky<br />

ies leI rwKI bYTy hn ik cYk <strong>dy</strong> Kwby<br />

pfsy nuwkr qy ipRMt hoieaf huM<strong>df</strong> sI ‘nfmf<br />

rfm cmfr’. gIqF rfhIN ‘axKI puwq cmfrF<br />

<strong>dy</strong>’ kih ky BfvyN nvIN pIVHI nUM jfqI vMz <strong>`c</strong><br />

ivgfVn jF suafrn dI soc kI hY, kih<br />

nhIN sk<strong>dy</strong> pr nfmf rfm ny dwisaf sI ik<br />

aMbyzkr <strong>dy</strong> kihx vFg pihlF afriQk<br />

KusLhflI hfsl kro, smfijk jfgRqI<br />

afpxy-afp af jfvygI.<br />

DMn dOlq jF hwdoN vD jfie<strong>df</strong>d hfisl<br />

ho jfvy jF kr leI jfvy qF iPr ies nUM<br />

Cwz ky jfx nUM jIa qF nhIN kr<strong>df</strong> pr zr<br />

sB qoN vwzf iPr ieh huM<strong>df</strong> hY ik ieh<strong>dy</strong><br />

krky koeI mfr nf <strong>dy</strong>vy ikAuNik Qfxy ‘c<br />

ptf <strong>dy</strong>K ky lMby pRsLnF <strong>dy</strong> Auqr Coty<br />

afpxy-afp ho jF<strong>dy</strong> hn.<br />

aYs[ asLok BOrf<br />

rjLf<br />

qyrI rjLf ivc dws <strong>dy</strong> rhIey ikwdF, rjLf ivc vI eydF nhIN irhf jF<strong>df</strong>.<br />

DrqI pfpF nfl grkx nUM iPrn lwgI, eys grkx <strong>dy</strong> ivc nhIN ilhf jF<strong>df</strong>.<br />

cor sfDF <strong>dy</strong> bfxy ivc iPrn lwgy, cor sfDF nUM sfQoN nhIN ikhf jF<strong>df</strong>.<br />

kMDF ijs mkfn dIaF kwcIaF ny, mMjf nhIN cubfry ivc izhf jF<strong>df</strong>.<br />

ijnHF rfhF ivc ibKry QF QF kMzy, duwK nhIN ienHF rfhF <strong>df</strong> ishf jF<strong>df</strong>.<br />

Pukry swpF <strong>dy</strong> PuMkfry sux vwj<strong>dy</strong>, hfr <strong>dy</strong>vqy <strong>df</strong> ijnHF nUM ikhf jF<strong>df</strong>.<br />

mflf moqIaF dI iKlr ky ahu jf peI, KwtI kuPr dI nfl nhIN ivhf jF<strong>df</strong>.<br />

iZwz kfPrF <strong>dy</strong> k<strong>dy</strong> vI pftxy nhIN, jdoN qwk ihsfb nhIN ilaf jF<strong>df</strong>.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (24)<br />

(lVI joVn leI ipClf aMk pVHo)<br />

bfbf jI ny Kwdr afpxy hwQfˆ ivc ilaf, iPr<br />

mwQy nMU lfieaf, iPr awKfˆ nMU Cuhf ky murI<strong>df</strong>ˆ nMU kihx<br />

lwgy, “bwicE, qusIN bihsLq dIafˆ hUrfˆ bfbq suixaf<br />

hY nf? suixaf hY, <strong>dy</strong>KIafˆ nhIN qusIN. ieh dsqfr<br />

surg ivc vsdIafˆ prIafˆ vloN kwqy sUq dI buxI<br />

hoeI hY. ies ivcoN suwcI ikrq dI mihk afeI hY.<br />

DrqI dI vsqU nhIN ieh dsqfr. iPr asIsfˆ <strong>dy</strong> ky<br />

dsqfr sjfeI. miTafeI vflf QYlf Kohilaf. iek<br />

roVI afpxy mMUh ivc pfeI, bfkI <strong>df</strong> guV (pRsLfd)<br />

sMgq ivc vMizaf.<br />

injLfmuwdIn nMU lMgr iqafr krn <strong>df</strong> hukm<br />

hoieaf. Bfˆq suBfˆqy pkvfn nhIN huM<strong>dy</strong> sn. injLfmuwdIn<br />

jMgl ivcoN zyly qoV ilafAuN<strong>df</strong>. Do ky Aubfl lYN<strong>df</strong>,<br />

ivc lUx pf idM<strong>df</strong>. do rotIafˆ Aupr zyly rwKky bfbf<br />

jI <strong>dy</strong> hwQfˆ qy rwK idM<strong>df</strong>. iek rotI, burkI-burkI<br />

krky sMgq ivc vrqf idM<strong>dy</strong>, iek afp Kfˆ<strong>dy</strong>. awT<br />

pihrfˆ ivc kyvl iek vfr, dupihry Kfxf Kfˆ<strong>dy</strong>. iek<br />

idn zyly qoV ilafˆ<strong>dy</strong> pr JONpVI ivc lUx Kqm sI.<br />

iksy dI jyb ivc pYsy nhIN sn. injLfmuwdIn dOV ky<br />

nfl lgdI afbfdI ivc igaf qy do tikafˆ <strong>df</strong> lUx<br />

AuDfr lY afieaf. bfbf jI nMU do rotIafˆ Aupr zyly<br />

rwK ky Kfxf <strong>dy</strong> idwqf qy pfxI <strong>df</strong> ktorf lYx clf<br />

igaf. bfbf jI ny afvfjL idwqI, “injLfmuwdIn.”<br />

injLfmuwdIn af igaf, puwiCaf, “Kfxy Aupr kI tUxf<br />

kr idqf hY qMU?” injLfm ny ikhf, “kuJ nhIN kIqf<br />

jI, iblkul kuJ nhIN.”<br />

bfbf jI ny duhrfieaf, “kuJ kIqf hY injLfm,<br />

q<strong>dy</strong> qfˆ myrf hwQ nhIN AuT<strong>df</strong>. burkI qoVn leI jdoN mYˆ<br />

AuNglfˆ rotI nfl CuhfeIafˆ qfˆ myrf hwQ eynf BfrI ho<br />

igaf ik cuwikaf nf igaf. zyly qoVn leI jfx qoN lY<br />

ky rotI myry hwQ Aupr Drn qwk jo-jo qMU kIqf, Aus<br />

bfry dws. gwl kridafˆ injLfm ny dwisaf ik lUx<br />

nhIN sI. bfxIey qoN AuDfr ilafˆ<strong>df</strong>. bfbf jI ny ikhf,<br />

“iek idn jy bgYr lUx qoN rotI Kf lYN<strong>dy</strong> qfˆ vI kI<br />

ivgV jfxf sI? prvrdgfr <strong>df</strong> PYslf hY ik jhfn<br />

qyrf krjfeI hovy. qMU lUx dI zlI Kfqr bfxIey <strong>df</strong><br />

krjfeI ho igaf? awj mYˆ Kfxf nhIN Kfvfˆgf.”<br />

bfbf jI injLfmuwdIn nMU idlI ivc rihx leI<br />

afK idM<strong>dy</strong> qfˆ Auh idwlI cly jfˆ<strong>dy</strong>. iek rfhgIr pfik<br />

pwqx jfˆ<strong>df</strong> hoieaf igafspur ivcoN dI lMiGaf.<br />

injLfmuwdIn ny ikhf, “bfbf jI kol cwly ho qfˆ sfzI<br />

BuwKmrI dI hflq dws <strong>dy</strong>xI. jdoN pfik pwqx bfbf jI<br />

kol ivsQfr nfl qMgI qursLI dI hflq ibafn kIqI<br />

geI qfˆ Auh muskrfey, ikhf, “rUhfnIaq hfsl<br />

krn vfly nMU bhuq Bfr cuwkxf ipaf krdY. ieho<br />

hoxf sI. injLfmuwdIn nMU kihxf Brosf rwKy.”<br />

idwlI qoN kuwl ds vfr pfik pwqx afey. iqMn<br />

vfr bfbf jI <strong>dy</strong> huMidafˆ, swq vfr bfad ivc. vfpsI<br />

vkq bfbf jI ieh asIs idM<strong>dy</strong>, “rwb qyrI hr ar<strong>df</strong>s<br />

kbUl kry injLfm. qMU Gxf PYilaf Cfˆ-<strong>df</strong>r ruwK hoeyˆgf<br />

injLfmuwdIn, ijQy Qwky, jLKmI, duKI musfPrfˆ nMU rfhq<br />

imlygI, afrfm imlygf, Et afsrf imlygf.”<br />

qvIq lYx afey lokfˆ dI BIV lwgI rihMdI. qvIq<br />

ilK<strong>dy</strong>- ilK<strong>dy</strong> iek idn Qwk gey qfˆ afvfjL idwqI,<br />

“injLfmuwdIn, bfkI qvIq qMU <strong>dy</strong> <strong>dy</strong>h.” Kud afrfm<br />

krn cly gey. injLfm ny iksy nMU qvIq nf idwqf.<br />

lok mMg krn lwgy. injLfm ny ikhf, “myrI swiqaf<br />

qvIq <strong>dy</strong>x dI hY eI nhIN.” lok bfbf jI pfs cly gey<br />

qy dwisaf ik injLfmuwdIn qvIq <strong>dy</strong>xo ienkfrI hY.<br />

bulf ley qy puwiCaf qfˆ injLfm ny ikhf, “bfbf jI, mYˆ<br />

qvIq <strong>dy</strong>x <strong>df</strong> hwk<strong>df</strong>r hfˆ eI nhIN. myry iliKafˆ kI<br />

hoeygf?” bfbf jI ny ikhf, “myry ivc ikhVf koeI<br />

swiqaf hY? mYˆ qfˆ kfgjL Aupr rwb <strong>df</strong> nfm ilKky <strong>dy</strong><br />

idM<strong>df</strong> hfˆ. rwb brkqfˆ krn vflf hY, afpfˆ kI krnf<br />

hoieaf? so rwb <strong>df</strong> nfm lY qy rwb <strong>dy</strong> nfm ilK-ilK<br />

qvIq <strong>dy</strong>eI cwl.”<br />

bfbf jI <strong>dy</strong> dohqy <strong>df</strong> nfm sI qfˆ muhMmd pr<br />

bfbf jI AusnMU ipafr nfl mMmn ikhf kr<strong>dy</strong> sn.<br />

Aus bfry KLbr imlI ik kdI k<strong>df</strong>eIN sLrfb pI lYN<strong>df</strong><br />

hY. bfbf jI nUM imlx vfsqy pfik pwqx afieaf.<br />

crnIN hwQ lf ky nyVy bYT igaf. pirvfr dI KYr-suK<br />

dwsI-pwuCI. gwlfˆ kridaf bfbf jI ny ikhf, “mMmn<br />

suixaf hY qUM Èrfb pI lYnYN.” muhMmd ny ikhf, “nhIˆ<br />

nfnf jI. ieh JUT hY. lok Kfh-mKfh aPvfhF<br />

AuzfAuN<strong>dy</strong> rihM<strong>dy</strong> ny.” bfbf jI ny ikhf, “hfˆ, mYnUM vI<br />

aPvfh lwgI ieh KLbr. qUM Èrfb pI eI nI sk<strong>df</strong>.<br />

pr lokfˆ <strong>dy</strong> hOsly eyny vD gey hn ik myry pirvfr<br />

<strong>dy</strong> jIafˆ ivruD myry sfhmxy gwlfˆ krI gey. ikMny<br />

gusqfK ho gey hn lok mMmn puwqr.”<br />

iek duKI bjLurg, bfbf PrId jI pfs af ky<br />

Pirafd krn lwgf, “jI, myrf bytf byksUr hY. qusIˆ<br />

jfxI-jfx ho, mYˆ kI dwsF? jy ksUrvfr hY qfˆ qrs<br />

nf KfAu. AusnMU sulqfn ny PfˆsI dI sjLf suxf idwqI<br />

hY mfsUm nMU. AusnMU bcfAu mflk.” sulqfn blbn<br />

<strong>dy</strong> nfm bfbf jI ny ieh Kq iliKaf, “sMktgRsq<br />

ies bM<strong>dy</strong> nMU quhfzy pfs Byj<strong>df</strong> hfˆ. qusIˆ ies dI Pirafd<br />

suxky aml kr idwqf qfˆ mwq ieh smJxf ik qusIN<br />

iksy nMU ijLMdgfnI <strong>dy</strong> sk<strong>dy</strong> ho, ijLMdgI <strong>dy</strong>x <strong>df</strong> kMm<br />

kyvl awlfh <strong>df</strong> hY. jy qusIN ies dI arjL njLraM<strong>df</strong>jL<br />

kr idwqI qF mwq ieh smJxf ik qusIN iksy<br />

dI jfn lY sk<strong>dy</strong> ho. iPr ieh jfxnf ik prvrdrgfr<br />

nMU ieh mnjLUr nhIN sI ik Auh quhfzy hwQoN nykI<br />

krvfAuN<strong>df</strong>.” KLq pVH ky sulqfn ny bMdI nUM irhfa<br />

kr idwqf. iek idn bfbf jI ny injLfmI <strong>df</strong> ieh isLar<br />

suxfieaf;<br />

‘injLfmI eIN ich iesrfrsq kjL KLfiqr aXfˆ krdI<br />

ksy iswrsL nmI <strong>df</strong>nd jLbfˆ dr ksL, jLbfˆ dr ksL.<br />

(injLfmI, kI qMU apxy idl <strong>dy</strong> Byd nMU hvf lvf<br />

bYTF hYN? ies <strong>dy</strong> guwJy Byd jfxn vflf ieQy koeI nhIN,<br />

jLubfn bMd rwK, jLubfn bMd rwK.)<br />

sfrf idn ieho isLar gux-guxfAuN<strong>dy</strong> rhy.<br />

njIbuwdIn ny iek idn bfbf jI nMU puwiCaf, “jI lokfˆ<br />

bfbf<br />

PrId<br />

dI<br />

asIs<br />

<strong>dy</strong><br />

vfrs<br />

-hrpfl isMG pMnUM<br />

ivc ieh gwl afm AuzI hoeI hY ik jdoN qusIN Xfd<br />

kridafˆ afK<strong>dy</strong> ho, ‘Xf rwb’, qfˆ huMgfrf Bridafˆ rwb<br />

afK<strong>df</strong> hY, ‘mYˆ hfjLr hfˆ myry bM<strong>dy</strong>.’ kI ieh swc hY?”<br />

hws pey qy ikhf, “nhIˆ, swc nhIN ieh, pr lokfˆ<br />

dIafˆ ieh aPLvfhfˆ BivwK dI BUimkf huMdIafˆ hn,<br />

BivK-bfxIafˆ ho jfˆdIafˆ hn.”<br />

sihnsLIlqf dI gwl cwlI qfˆ bfbf jI ny ikhf,<br />

“ijhVf bM<strong>df</strong> afpxy Aupr hoeIafˆ ijLafdqIafˆ<br />

br<strong>df</strong>sLq kr lYˆ<strong>df</strong> hY, Aus vrgf qfkqvr koeI nhIN.<br />

Aus qoN bc ky rho. mfr Kfx vflf sLfˆq-icq bM<strong>df</strong><br />

bhuq blvfn huM<strong>df</strong> hY.”<br />

bfbf jI pfs nvfb <strong>df</strong> KjLfnf aPsr afieaf<br />

qy kihx lwgf, “jI, nvfb sfihb bhuq qMg kr<strong>dy</strong><br />

hn, qusIN myry qy ikrpf krky isPfirsL kr idAuˆ qfˆ<br />

myrf Cutkfrf ho jfeygf. bfbf jI ny isPfirsL kr<br />

idqI. kuJ idnfˆ bfad Auh aPLsr iPr afieaf qy<br />

ikhf, “jI Aus Aupr isPfirsL <strong>df</strong> koeI asr nhIˆ<br />

hoieaf.” bfbf jI ny ikhf, “BfeI hux ihsfb lf ky<br />

<strong>dy</strong>K, qMU vI lokfˆ nMU qMg kr<strong>df</strong> irhf hYˆ, qyry qoN duKI<br />

lok isPfirsLfˆ lY lY qyry kol afAuˆ<strong>dy</strong>, qd qMU ikhVf<br />

iksy nMU bKsL<strong>df</strong> sYˆ? hux BugqI cwl.”<br />

pfik pwqx rih rhy sn. ikhf, “injLfmuwdIn nMU<br />

bulfAu.” sLyK sfihb hfjLr ho gey. Purmfieaf, “qusIN<br />

idwlI cly jfAu injLfmuwdIn.” injLfm ny bynqI kIqI,<br />

“quhfzI Aumr vDIk ho geI hY. srIr TIk nhIˆ<br />

rihM<strong>df</strong>. aijhy vkq mYˆ quhfnMU Cwz ky idwlI nhIN<br />

jfvfˆgf.” bfbf jI ny iPr duhrfieaf, “hukm mMnI<strong>df</strong><br />

huMdY injLfm. afKf mMno. idwlI jfAu.” injLfmuwdIn ny<br />

ikhf, “TIk hY hjLUr. quhfzf hukm moVn dI iks dI<br />

ihMmq? pr eynf krm qfˆ kr idAu ik myrf gunfh<br />

dwso. mYˆ hr vkq afp<strong>dy</strong> kdmfˆ ivc Kloky ibqfAux<br />

<strong>df</strong> ieCuk hfˆ pr qusIˆ mYnMU idwlI Byj rhy ho. ies<strong>df</strong><br />

kfrn kI hY?”<br />

syjl awKfˆ nfl bfbf jI ny ikhf, “sfeIN<br />

bKiqafr kfkI, myry mursLd nfl mYˆ hfˆsI rih irhf<br />

sfˆ. AunHfˆ ny hukm idqf ik idwlI cly jfE PrId. mYˆ<br />

keI vfr arjL kIqI sI ik mYnMU hfˆsI rihx idAu,<br />

Auh nhIˆ mMny. mYˆ bfr-bfr imMnq krno nf hitaf qfˆ<br />

AunHfˆ <strong>dy</strong> afKrI lPjL ieh sn ‘myrf muswlf, kfsf,<br />

KVfvfˆ qy dsqfr qyry kol idwlI puwj jfxgy. hux<br />

jfAu.’ mYˆ clf igaf. mYnMU koeI pqf nf lwgf ik<br />

afKr gwl kI sI. pr myry aMdr eynf hONslf nhIˆ sI<br />

qyry ijMnf ik kfrn jfxn leI bijd hovfˆ. cuwp krky<br />

qur igaf sfˆ. hux qMU puwC irhf hYˆ qfˆ dws idM<strong>df</strong> hfˆ.<br />

mYnMU vI huxy pqf lwgf hY. ijsnMU bhuq ipafr kr<strong>dy</strong><br />

hoeIey, Aus koloN ivCVn nMU idl nhIˆ mMn<strong>df</strong> huM<strong>df</strong><br />

injLfmuwdIn. idwlI jfAu. myrIafˆ KVfvfˆ, dsqfr,<br />

muswlf quhfzy kol idwlI puwj jfxgy.”<br />

ijvyˆ sfeIN bKiqafr kfkI ny iv<strong>df</strong>iegI vkq<br />

bfbf PrId nMU vfirs Qfp <strong>dy</strong>x <strong>df</strong> aYlfn kIqf, Ausy<br />

qrHfˆ bfbf PrId ny injLfmuwdIn nMU afpxf vfrs Qfpx<br />

<strong>df</strong> aYlfn kr idwqf. nmfjL pVH<strong>dy</strong> byhosL ho gey. jdoN<br />

hosL afeI qfˆ puwiCaf, “kI mYˆ nmfjL pVH leI sI?”<br />

dwisaf igaf ik pVH leI sI. kihx lwgy, “qfˆ vI<br />

dUjI vfr pVHn <strong>df</strong> kI hrjL?” iPr dUjI vfr nmfjL<br />

pVHky byhosL ho gey. hosL afeI qfˆ ieho svfl kIqf,<br />

“BfeIE, dwso, mYˆ nmfjL pVH leI sI?” sB ny<br />

ikhf, “hfˆ bfbf jI, nmfjL a<strong>df</strong> ho geI sI.” kihx<br />

lwgy, “Pyr pVHn ivc kI hrjL?” iPr nmfjL pVHn<br />

lwgy qy pVHidafˆ-pVHidafˆ awlfh dI drgfh ivc jf<br />

puwjy, iPr hosL nhIN prqI. sLwvfl <strong>dy</strong> mhIny injLfmuwdIn<br />

idwlI gey qy pMj muhwrm nMU bfbf PrId <strong>df</strong> 93 sfl<br />

dI Aumr ivc <strong>dy</strong>hfˆq hoieaf.<br />

injLfmuwdIn ny idwlI dI Qfˆ igafspur ipMz ivc<br />

zyrf lfieaf ikAuˆik ieQy lokfˆ dI BIV nhIN sI. pr<br />

idn PfkfksLI <strong>dy</strong> sn. ds<strong>dy</strong> hn, “pYsy <strong>dy</strong> mx qrbUjL<br />

af jfˆ<strong>dy</strong> sn. asIN qrbUjL <strong>df</strong> suafd nf <strong>dy</strong>K sky.<br />

iqMn idn bfd koeI <strong>df</strong>l cOl lY afieaf, iKcVI bxf<br />

ky KfDI. ieho ijhf suafd Kfxf awj qwk hor koeI<br />

nhIN lwgf.”<br />

iek idn qrs Kf ky iewk aOrq aftf <strong>dy</strong> geI.<br />

gMunH ky pihlI rotI TIkry Aupr pfeI qfˆ iek drvysL<br />

af igaf qy Kfx leI kuJ mMigaf. pihlI rotI drvysL<br />

nMU idwqI qfˆ Ausny iek burkI qoV ky KfDI qy TIkrf<br />

iewt mfr ky qoV idwqf, iPr ikhf, “mYˆ grIbI <strong>df</strong><br />

TIkrf BMn idwqf hY. awj qoN bfad injLfmuwdIn, gupq<br />

aqy pRgt dohfˆ jhfnfˆ <strong>df</strong> hfkm hovygf.”<br />

ies Gtnf qoN bfad <strong>df</strong>nI puwjxy ÈurU ho gey.<br />

ieMnf aMn-<strong>df</strong>xf puwjx lwgf ik hjLfrfˆ dI igxqI ivc<br />

loVvMd lMgr Ck<strong>dy</strong>. suafdly pkvfn afAuˆ<strong>dy</strong> qfˆ afp<br />

nf Kfˆ<strong>dy</strong>, rfhgIrfˆ ivc vMz idM<strong>dy</strong>. Kud jvfr bfjry dI<br />

iek rotI Kfˆ<strong>dy</strong>. vDIk sMgq afAux lwgI qfˆ soicaf<br />

ik ikDry hor Qfˆ iekfˆqvfs krIey. asmfnoN afvfjL<br />

Kflsf pMQ<br />

afeI, “iekfˆq psMd sI qfˆ pihlFˆ Èuhrq ikAuN vDx<br />

idwqI? hux iknfrf krnf TIk nhIN. iekfˆq ivc jf<br />

ky bMdgI krnI sOKf kMm hY injLfm, dunIafˆ ivc rih<br />

ky loVvM<strong>df</strong>ˆ dIafˆ Piraf<strong>df</strong>ˆ suxnIafˆ, qklIPfˆ ivc<br />

shfeI hoxf aOKf kMm hY. qYQoN rwb rsUl ny aOKy kMm<br />

lYxy hn injLfmuwdIn, ieQy rih, ijLMmyvfrI inBf.<br />

1257 ivc sulqfn alfAudIn iKljI (1296-<br />

1316) vkq AusdI Èuhrq isKr qy puwjI. igafspur<br />

vwzI igxqI ivc lok afAN<strong>dy</strong>, amIr hsn ny ieQy hI<br />

1307 qoN 1322 qwk ‘Pfiedul Puafd’ ilKI sI. iKljI<br />

<strong>df</strong> sLfhjLf<strong>df</strong> iKjLr Kfn Aus<strong>df</strong> murId sI. AunHfˆ ny<br />

iksy murId nMU srkfrI nOkrI nhIN krn idwqI.<br />

bfdsLfhfˆ qoN dUr rihx leI ikhf, bfdsLfh iProjL<br />

sLfh quglk AunHfˆ nMU sulqfn al msLfieK (ÌkIrfˆ<br />

<strong>df</strong> sulqfn) ikhf kr<strong>df</strong> sI.<br />

sulqfn alfAudIn iKljI ny 500 muhrfˆ <strong>df</strong><br />

<strong>df</strong>n Byijaf. hrkfrf <strong>df</strong>n lY ky puwjf qfˆ KurfsfnI<br />

klMdr AuQy mOjUd sI. muhrfˆ <strong>dy</strong>Kidafˆ KusLI nfl<br />

boilaf, “vfh, ieMnf <strong>df</strong>n, PkIr vMz lYx qfˆ ikMnf<br />

cMgf hovy injLfmuwdIn.” injLfmuwdIn ny sfrIafˆ muhrfˆ<br />

klMdr dI JolI pfAuˆidafˆ ikhf, “vMzx dI kI loV.<br />

ieko kol hox vDIk Blf hovy.”<br />

alfAudIn ny sunyhf Byijaf, “mYˆ afp<strong>dy</strong> dI<strong>df</strong>r<br />

krny cfhuM<strong>df</strong> hfˆ.” injLfmuwdIn ny ikhf, “ibnF imilafˆ<br />

mYˆ sulqfn <strong>df</strong> Blf loc<strong>df</strong> hfˆ. Pyr vI, jy sulqfn <strong>df</strong><br />

PYslf hY ik XkInn afAuxf hY qfˆ myrI JONpVI <strong>dy</strong> do<br />

drvfjyL hn. sulqfn agoN dI aMdr afeygf, mYˆ ipCoN<br />

dI bfhr clf jfvfˆgf.”<br />

kuqubdIn iKljI, alfAudIn <strong>df</strong> qIjf bytf sI.<br />

sulqfn dI mOq qoN bfad afpxy dovF vwzy Brfvfˆ nMU<br />

kql krky Aus ny qfjposLI hfsl kr leI. dovyˆ<br />

Brf iKjLr Kfn qy sLfdI Kfn ikAuˆik injLfmuwdIn <strong>dy</strong><br />

murId sn, ies krky ieh nvfˆ sulqfn ies drvysL<br />

<strong>df</strong> aYlfnIaf ivroDI ho igaf. Ausny hukm Byijaf<br />

ik mhIny dI pihlI qrIk nMU injLfmuwdIn bfdsLfh <strong>dy</strong><br />

drbfr ivc hfjLr hoieaf kry, hukm adUlI dI sjLf<br />

idwqI jfvygI. PkIr qwk Kbr pucfeI geI qfˆ ikhf,<br />

“kOx jfxy rwb dI kI rjLf.”<br />

mhIny dI afKrI qrIk dI rfq, XfnI ik iek<br />

qrIk qoN iek idn pihlfˆ kuqubwdIn <strong>dy</strong> gulfm Kusro<br />

Kfn ny apxy suwqy pey mflk <strong>df</strong> isr vwZ ky Cwq qoN<br />

hyTF vgfh mfiraf. ‘sIarul aOlIaf’ <strong>df</strong> krqf ies<br />

Gtnf bfbq ilK<strong>df</strong> hY;<br />

“aY rubfihk icrf nf insLsLqI bjfie KysL.<br />

bf sLyr pMjf krdI E dIdI sjLfie KysL..”<br />

(aY bujLidl ibwlI, afpxI Qfˆ isr ikAuN nf<br />

rhI? qMU sLyr nfl mukfblf kIqf, iPr AusdI sjLf<br />

imldI <strong>dy</strong>KI.)<br />

igafswudIn quglk nMU injLfmuwdIn dI Èuhrq<br />

cMgI nf lwgI. AusnMU lwgf ik AusdI srkfr <strong>dy</strong> kMm<br />

ivc ivGn pY irhf hY. dwKx ivc bgfvq dbfAux qoN<br />

bfad vfpsI vkq sunyhf Byijaf, “mYˆ dwKx vloN af<br />

irhf hfˆ. myry afAux qoN pihlF injLfmuwdIn idwlI Cz<br />

ky clf jfvy.” PkIr ny sunyhf suixaf qfˆ ikhf,<br />

“hnUjL idwlI dUr asq” (ajy idwlI dUr hY.). Aus<strong>dy</strong><br />

svfgq vfsqy lwkVI <strong>df</strong> sLfn<strong>df</strong>r drvfjLf Ausfiraf<br />

igaf sI. afgry qoN dUjf sunyhf iPr idwqf, “ PkIr<br />

nMU kho ik idwlI Cwz jfvy nhIN qfˆ burI krfˆgf.”<br />

injLfmuwdIn ny AuhI jvfb idwqf, “hnUjL idwlI dUr<br />

asq.” sulqfn bYˆz vfijafˆ dI guMjfr ivc idwlI<br />

gyt pfr kr irhf sI qfˆ ieh Zfĉf izwg ipaf, sulqfn<br />

dI mlby ivc db ky mOq ho geI.<br />

mOlfnf ijLafAuwdIn snfmI pwkf sLrweI sI qy<br />

icsLqIafˆ <strong>dy</strong> smfa aqy vjd (kIrqn kridafˆ hosL<br />

guaf <strong>dy</strong>xy) <strong>dy</strong> iKlfP sI. Ausny smfa <strong>dy</strong> iKlfP<br />

ikqfb vI ilKI ijs ivc injLfmuwdIn dI sKq aflocnf<br />

kIqI. injLfmuwdIn nMU pqf lwgf ik mOlfnf dI qbIaq<br />

TIk nhIN. KLbr lYx AunHfˆ dI irhfiesL `qy gey. mOlfnf<br />

snfmI nMU aMdr ieh KLbr imlI qfˆ syvf<strong>df</strong>rfˆ <strong>dy</strong> hwQ<br />

afpxI dsqfr PVf ky ikhf, “iesnMU rfh ivc ivCf<br />

idAu. sLyK sfihb dsqfr Aupr dI cl ky afAux.”<br />

injLfmuwdIn ny dsqfr iekwTI krky mwQy nMU CuhfeI,<br />

iPr isr Aupr rwK ky aMdr KLbr lYx gey. snfmI<br />

sLrimMdgI kfrn njLr nf imlf sikaf. injLfmuwdIn<br />

nMU vfps puwj ky Kbr imlI ik Auh kUc kr gey hn,<br />

Kbr suxky ikhf, “pYgMbr dI sLrHf <strong>df</strong> mudeI Aus<br />

vrgf koeI nhIˆ. aPLsos Auh vI nhIˆ irhf.”<br />

bfbf PrId <strong>df</strong> bytf Kvfjf njIbuwdIn afieaf qy<br />

ikhf ik Plfxy amIr <strong>dy</strong> nfm KLq ilK idAu ik myrI


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (25)<br />

mfiek mdd krn. injLfmuwdIn ny aijhf krno<br />

ienkfr kr idwqf. guwsy ivc afey Kvfjf ny dvfq<br />

vgfh mfrI qy ikhf, “qMU myry abU <strong>df</strong> gulfm hYN, Xfd<br />

nhIN? mYˆ AunHfˆ <strong>df</strong> sfihbjLf<strong>df</strong> hfˆ.” guwsy nfl bfhr<br />

jfx lwgf qfˆ injLfmuwdIn ny kmIjL dI kMnI PV leI,<br />

ikhf awj nhIN jfx <strong>dy</strong>xf. guwsy ho ky nhIˆ jfxf, guwsf<br />

Auqr igaf qfˆ jfx idafˆgy. mnf ky, pRsMn icq krn<br />

AuprMq Kvfjf nMU afdr nfl iv<strong>df</strong>iegI idwqI.<br />

b<strong>df</strong>XMU ipMz <strong>df</strong> iek bM<strong>df</strong> mdd dI afs lY ky<br />

injLfmuwdIn kol afieaf. injLfmuwdIn kol rupey-pYsy<br />

KLqm sn. Ausny ikhf, “kuJ nf kuJ jLrUr idAu, mYˆ<br />

afs lY ky afieaf hfˆ, quhfzf grfeIN hfˆ.” AusnMU<br />

afpxy purfxy joVy <strong>dy</strong> idwqy. Auh joVy lY qfˆ igaf, pr<br />

Krf Au<strong>df</strong>s ik ieh cMgf mjLfk kIqf myry nfl. rfq<br />

peI qfˆ srfˆ ivc itkfxf kIqf. iesy rfq vpfr <strong>dy</strong><br />

dOry qoN vfpsI dOrfn amIr Kusro ies srfˆ ivc<br />

Tihiraf. svyr sfr Kusro ny puwiCaf, “ies srfˆ<br />

ivcoN myry mursLd dI KusLbU af rhI hY, ieQy jLrUr<br />

AunHfˆ dI koeI insLfnI hY.” pVqfl krn qoN jfixaf<br />

ik b<strong>df</strong>XMU <strong>df</strong> vfsI rfqIN Tihiraf hY qy Auh sLyK<br />

sfihb <strong>dy</strong> dI<strong>df</strong>r krky afieaf hY. Kusro ny puwiCaf,<br />

“qYnMU mflk ny koeI quhPf idwqf hY?” Au<strong>df</strong>s lPjLfˆ<br />

ivc Ausny dwisaf, “kI imlxf sI, purfxy joVy cukf<br />

idwqy. Kusro ny ikhf, “ieh mYnMU <strong>dy</strong> <strong>dy</strong>h. ies bdly<br />

myry sfry pYsy qyry hoey.”<br />

Kusro jdoN hjLrq injLfmuwdIn <strong>dy</strong> dI<strong>df</strong>r krn<br />

igaf qfˆ puwiCaf, “sfzy leI kI quhPf ilafˆ<strong>df</strong> hY<br />

amIr?” Kusro ny ikhf, “ihMdusqfn <strong>dy</strong> swcy pfqsLfh<br />

vfsqy ieh joVf ilafieaf hfˆ hjLUr.” PkIr ny<br />

puwiCaf, “ikMny pYsy lwgy?” Kusro ny ikhf, “jI ijMnI<br />

dOlq sI, sfrI <strong>dy</strong> idwqI.” injLfmuwdIn ny hws ky ikhf,<br />

“ssqy ivc iml geI qYnMU cMgI cIjL.”<br />

injLfm ny ivafh nhIN krvfieaf. do<br />

amrjIq isMG gryvfl<br />

mnuwKI siBafcfr <strong>dy</strong> ivkfs leI<br />

swiBafcfrk vMnsvMnqf <strong>df</strong> pY<strong>df</strong> hoxf vI<br />

aqI jLrUrI hY. ies vMnsvMnqf rfhIN pY<strong>df</strong><br />

hox vflIaF ivlwKx iekfeIaF ivckfr<br />

brfbrI Auwpr aDfirq sMvfd hI ivkfs<br />

<strong>dy</strong> rfh KolH<strong>df</strong> hY. inrflI pCfx rwKx<br />

vflIaF ivlwKx iksm dIaF sMpr<strong>df</strong>iek<br />

aqy sMsikRqk iekfeIaF ivc lgfqfr<br />

vfDy rfhIN sMsikRqk vMnsvMnqf ivc vfDf<br />

sMsikRqk ivkfs dI pihlI sLrq bx jFdI<br />

hY. sRI gurU gRMQ sfihb ny afpxy vyly dIaF<br />

iviBMn sMpr<strong>df</strong>iek aqy sMsikRqk<br />

iekfeIaF <strong>dy</strong> mhwqv nUM pihcfixaf aqy<br />

AunHF ivckfr iek sMvfd pY<strong>df</strong> kIqf. gurU<br />

sfihb dI ivcfrDfrf sfQoN mMg krdI hY<br />

ik awj vI asIN afpxy smyN dIaF iviBMn<br />

sMsikRqk aqy ivcfrDfrk iekfeIaF nfl<br />

iek sMvfd rcfeIey.<br />

kyvl sMsikRqk iekfeIaF dI<br />

vMnsvMnqf hI kfPI nhIN, sMsikRqk<br />

iekfeIaF <strong>dy</strong> aMdr vI vMnsvMnqf vDxI<br />

cfhIdI hY. afm qOr qy iksy vI<br />

siBafcfrk iekfeI jF sMgTn ivc<br />

vMnsvMnqf nUM iewko jyhy guxF vfly smgux<br />

rUp ivakqIaF <strong>dy</strong> smUh aMdr mOjUd<br />

bykfiedgI hI smiJaf jF<strong>df</strong> irhf hY. pr<br />

iksy vI sMsikRqk smUh <strong>df</strong> iDafn nfl<br />

kIqf igaf aiDaYn ieh gwl spwsLt kr<br />

idM<strong>df</strong> hY ik hr iek sMsikRqk smUh aMdr<br />

bhuq vwzI mfqrf ivc sMsikRqk iviBMnqf<br />

mOjUd huMdI hY. ieh iviBMnqf jF vMnsvMnqf<br />

hI Aus sMsikRqI dI amIrI <strong>df</strong> sbUq huMdI<br />

hY. ies vMnsvMnqf ivc sMvfd (jF krOs<br />

brIizMg) rfhIN hI sMsikRqk sMgTn <strong>df</strong><br />

ivkfs huM<strong>df</strong> hY. ies vMnsvMnqf Aupr hI<br />

Aus sMgTn <strong>dy</strong> ivakqIaF dI sMsikRqk<br />

isrjxfqmk smrwQf inrBr krdI hY.<br />

ieh iviBMnqf hI Aus sMgTn dI jIx Xogqf<br />

nUM insLicq krdI hY. sRI gurU gRMQ sfihb<br />

aMdr mOjUd sMsikRqk vMnsvMnqf jo gurU<br />

kvIaF aqy Bgq kvIaF dI bfxI ivcoN<br />

spwsLt rUp ivc <strong>dy</strong>KI jf skdI hY, sfQoN<br />

ieh mMg krdI hY ik awj vI ies<br />

AuqrfiDkfrI Qfpy, burhfn al dIn dwKx ivc aqy<br />

nsIr al dIn icrfig idhlI, idwlI ivc. nsIr ny<br />

‘KYr Aul mjfils’ ilKI. dlIlfˆ aqy rsmfˆ-rIqfˆ,<br />

dovfˆ <strong>df</strong> ivroDI sI. Auh kihM<strong>df</strong> sI, “hwj krn nfloN<br />

pIr dI asIs ikAuN nIˆ lYˆ<strong>dy</strong>ˆ?” Auh iqafg <strong>df</strong> hfmI<br />

nhIN sI pr Kud byaMq vwzf ivrwkq sI.<br />

Kusro bMgfl ivc sI jdoN pIr dI mOq dI KLbr<br />

puwjI. kflf ilbfs pihn ky AuQoN pYdl idwlI vl cl<br />

ipaf. rsqy ivc mursLd <strong>dy</strong> nfm Aupr <strong>df</strong>n idM<strong>df</strong><br />

afieaf. lgfqfr kihM<strong>df</strong> irhf, “subhfn awlfh,<br />

afPqfb dr jLyir jLmIn E Kusro ijML<strong>df</strong> ?” (DMn qMU<br />

hy rwb swcy, sUrj DrqI ivc Auqr cukf hY qy Kusro<br />

qMU ajy ijAuN<strong>df</strong> iPr<strong>df</strong> hYN ?)<br />

Kusro rfj kvI hox krky mihl ivc rihM<strong>df</strong><br />

sI. AusdI afKrI kivqf <strong>dy</strong> bMd ieh hn;<br />

“pfq AuzMqf boilaf, sun qrvr bnrfie.<br />

ab ky ibCuVy kb imlYN dUr prYNgy jfie.<br />

sun ky qrvr ny khf, suno pfq mm bfq.<br />

hmrf XhI suBfAu hY, iek afvq iek jfq.<br />

gorI soeI syj pY muK pr zfry kys.<br />

cl Kusro Gr afpny sfˆJ peI sB <strong>dy</strong>s.<br />

(tuwty pwqy ny ikhf ik hy vx <strong>dy</strong> rfjy ibrK, hux<br />

<strong>dy</strong> ibCVy kdI nhIN iml skfˆgy, dUr jf izwgfˆgf. pqy<br />

dI gwl sux ky ruwK ny ikhf ik BfeI sfzf ieho suBfAu<br />

hY, iek afAuˆ<strong>df</strong> hY, iek clf jfˆ<strong>df</strong> hY. afpxf ichrf,<br />

afpxy kysfˆ ivc lukfky gorI plMG Aupr sON geI hY.<br />

Kusro, afpfˆ vI Gr cwlIey, <strong>dy</strong>s ivc rfq pY geI<br />

hY.)<br />

mihl Cwz ky Auh mursLd dI kbr njLdIk af<br />

ky bYT igaf, iPr kdI mihlIN nhIN igaf. mursLd <strong>dy</strong><br />

<strong>dy</strong>hfˆq qoN Cy mhIny bfad amIr Kusro ijsmfnI qOr<br />

qy iv<strong>df</strong> hoieaf.<br />

injLfmuwdIn ny bfbf PrId nMU iek idn dwisaf<br />

ik sulqfn vloN sLYK Aul ihMd (BfrqI suprIm kort<br />

<strong>df</strong> cIÌ jsits) dI pdvI iml rhI sI, nfˆh kr<br />

idwqI. bfbf jI ny ikhf, “bfdsLfh imMnqF krfAux qoNˆ<br />

bfad kuJ idM<strong>df</strong> hY. <strong>dy</strong>x qoN bfad aihsfn kr<strong>df</strong> hY.<br />

irjLk-<strong>df</strong>qf ipqf ibn mMigafˆ idM<strong>df</strong> hY, <strong>dy</strong>x qoN bfad<br />

aihsfn nhIN kr<strong>df</strong>. PkIr hYN qfˆ bfdsLfhfˆ qoN dUr<br />

rhIN, mqy suxnf pvy - ikvyN afieaYN, ipwCy ht.”<br />

gr ivsfil sLfh mI<strong>df</strong>rI qmf.<br />

ajL ivsfil KysLqn mihjUr bfs.<br />

(jy bfdsLfh nMU imlx dI qmMnf kryˆgf<br />

qfˆ afpxy afp nMU pCfx nhIN skyˆgf)<br />

sLyK sfihb ikhf kr<strong>dy</strong> sn, “kdI k<strong>df</strong>eIN mYˆ<br />

sB kfsy qoN Qwk jfˆ<strong>df</strong> hfˆ, afpxy afp qoN vI. ies<br />

qurk dI hfjLrI ivc mYnMU Qkfvt nhIN huMdI.” Kusro<br />

nMU qurkuwlfh <strong>df</strong> iKqfb idwqf igaf. qurk lPjL mfieny<br />

mihbUb, qurkuwlfh <strong>df</strong> arQ hY rwb <strong>df</strong> mihbUb.<br />

hjLrq injLfmuwdIn afpxy ividafrQIafˆ ivcoN<br />

sB qoN vDIk Kusro nMU ipafr kr<strong>dy</strong> sn. amIr Kusro<br />

<strong>dy</strong> vzyry qurk sn, jo XU[pI[ ivc af vsy sn. eItf<br />

ijLlHy <strong>dy</strong> ipMz pitaflI ivc Kusro <strong>df</strong> jnm hoieaf.<br />

pirvfirk nfm abul hsn amInuwdIn rwiKaf igaf.<br />

AusnMU AurdU BfsLf <strong>df</strong> jnm<strong>df</strong>qf mMinaf jfˆ<strong>df</strong> hY. Ausny<br />

lok gIq iekwTy kIqy, buJfrqfˆ iekwTIafˆ kIqIafˆ,<br />

sYˆkVy gjLlfˆ rcIafˆ, kwvflI <strong>df</strong> hux vflf aM<strong>df</strong>jL<br />

Ausy dI <strong>dy</strong>x hY qy keI nvyˆ rfgfˆ dI rcnf kIqI.<br />

kdI-k<strong>df</strong>eIN injLfmuwdIn afK idM<strong>dy</strong>, “rwb kol puwjx<br />

<strong>df</strong> vkq af irhf hY. jdoN mYnMU puwiCaf igaf ik ikMnI<br />

bMdgI kIqI, ikhVy nyk kMm kIqy qfˆ mYˆ afKfˆgf ik<br />

koeI cMgf kMm nhIˆ hoieaf ipqf, Kfs bMdgI nhIN<br />

kr sikaf. hfˆ, iek kMm kIqf mYˆ, dunIafˆ nMU amIr<br />

Kusro <strong>dy</strong> ky afieafˆ. Kusro <strong>df</strong> nfm lvfˆgf qfˆ rwb<br />

myry sfry gunfh mfP kr <strong>dy</strong>vygf.”<br />

Kusro ny afpxy mursLd bfry iliKaf, “Aus<strong>dy</strong><br />

kdmfˆ dI Cuh pRfpq krn-sfr isr duwKfˆ, sMktfˆ,<br />

iPkrfˆ qoN mukq ho jfˆ<strong>df</strong> hY. ibnfˆ qfj aqy isMGfsn<br />

<strong>dy</strong> Auh dunIafˆ qy rfj kr irhf hY. bfdsLfh Aus<strong>dy</strong><br />

crnF dI DUV hfsl krn <strong>dy</strong> ieCuwk hn pr sLyK AunHfˆ<br />

nMU iesdI afigaf nhIˆ idM<strong>df</strong>. mYnMU PKLr hY ik mYN<br />

Aus<strong>df</strong> gulfm hfˆ. Aus<strong>df</strong> nfm injLfm hY, ies leI mYˆ<br />

injLfmI hoieaf.”<br />

iek idn Ausny Kfngfh ivc alI ibn mihmUd<br />

jfˆ<strong>df</strong>r nMU bYiTafˆ <strong>dy</strong>iKaf. Auh amIr awXfsL afdmI<br />

sI. Kusro ny puwiCaf, “Auey jUeybfjL, qMU ieQy ikvyˆ?<br />

qYnMU qfˆ sLqrMj qoN ivhl nhIN imlI kdI?” jfˆ<strong>df</strong>r<br />

hws ipaf, ikhf, “swc hY Kusro. mwky hwj krn jfîdafˆ<br />

vI rsqy ivc mYˆ sLqrMj KyzxoN nhIN hitaf sfˆ pr<br />

jdoN sLyK sfihb dI asIs imlI, mYˆ ies vl <strong>dy</strong>K<strong>df</strong><br />

vI nhIN.” ieh gwl aMdr jf ky Kusro ny sLyK nMU<br />

dwsI, AunHfˆ ny KusL ho ky anfr idMidafˆ ikhf, “jfE,<br />

dovyˆ Cko, awlfh imhrbfn hY.”<br />

iek idn kihx lwgy, “Kusro myrI lMmI Aumr<br />

vfsqy ar<strong>df</strong>s kiraf kr ikAuNik myry bfd lMmf<br />

smfˆ ijAuN nhIˆ skyˆgf qMU. mYN kih idqf hY syvf<strong>df</strong>rfˆ<br />

nMU, qyrI kbr myry njLdIk Kodx. myrI AuNgl PV ky<br />

qMU rwb kol jfeyˆgf.”<br />

asIsfˆ idMidafˆ ikhf, “sdIafˆ ivc kdI-k<strong>df</strong>eIN<br />

qyry ijhf sLfier qy vfrqfkfr pY<strong>df</strong> huM<strong>df</strong> hY Kusro,<br />

ieh hunr bVf brIk hY. qMU nsIr Kusro nhIˆ, sfzf<br />

Kusro hYˆ, nsIr (mddgfr) qfˆ awlfh hY.”<br />

sLyK dI kbr Aupr <strong>dy</strong>r qk ivrlfp krno nf<br />

hitaf qfˆ murI<strong>df</strong>ˆ ny idl sKq krn leI ikhf,<br />

Drvfs rwKx leI ikhf. roNidafˆ-roNidafˆ Kusro ny<br />

ikhf, “kOx iksy vfsqy roN<strong>df</strong> hY? Kud Auqy ro irhf<br />

hfˆ. hux mYN bcfˆgf nhIˆ. 25 sqMbr 1325 nMU Auh<br />

kUc kr igaf.<br />

(smfpq)<br />

siBafcfrk vMnsuvMnqf qy smfijk qbdIlI <strong>df</strong> iswK pRsMg<br />

vMnsvMnqf nUM GtfAux dI QF vDfAux leI<br />

hI XqnsLIl rhIey. iswK smfj iewko jyhI<br />

vrdI, tfeIm tybl, rIqI irvfjLF,<br />

miraf<strong>df</strong>, rihq, muwlF, kdrF kImqF,<br />

kMmF-kfrF aqy nYiqkqf vfly smguxrUp<br />

ivakqIaF dI POj nhIN. vMnsvMqqf<br />

nfl BrpUr gqIsLIl sMsikRqI <strong>df</strong> iek<br />

ieiqhfsk pRbMD hY.<br />

ies gwl nUM smJx leI sMgIq dI<br />

Au<strong>df</strong>hrx leI jf skdI hY. gurmiq sMgIq<br />

<strong>dy</strong> ivkfs leI ijQy ies vfsqy bfhrlIaF<br />

sMgIq pwDqIaF nfl iek sMvfd jfrI<br />

rwKxf afvwsLk hY, AuwQy ies dI afpxy<br />

aMdroN pY<strong>df</strong> kIqI vMnsvMnqf nUM vI<br />

AuqsLfihq krn dI loV hY. jLrUrI nhIN ik<br />

hr rfg <strong>df</strong> koeI iek srUp hI shI mMinaf<br />

jfvy. sB srUpF nUM sMBflx dI loV hY.<br />

hr iek rfg <strong>df</strong> iek-iek srUp inrDfirq<br />

krky bfkI rUpF nUM rwd kr <strong>dy</strong>xf iek<br />

bhuq vwzI Buwl hovygI. sfry rUp sMBflx<br />

dI hI loV nhIN, AunHF ivckfr sMvfd vI<br />

cwlxf cfhI<strong>df</strong> hY. gurmiq sMgIq <strong>dy</strong> ivkfs<br />

leI ieho afvwsLk hY. ieho gwl iswK smfj<br />

ivc pRcwlq iviBMn sMpr<strong>df</strong>vF, ivcfrDfrk<br />

sMgTnF afid Auwpr lfgU huMdI hY. ienHF<br />

ivckfr brfbrI Auwpr afDfirq sihXog/<br />

pRqIXog aqy sMvfd cwlxf cfhI<strong>df</strong> hY.<br />

kudrq mnuwKI siBafcfr ivc<br />

anykqf, bhurUpqf, iviBMnqf aqy<br />

vMnsvMnqf pY<strong>df</strong> krdI hY, pr mnuwK<br />

afpxI hAumY kfrn Aus dI ies KUbsUrqI<br />

nUM imafrI rUp <strong>dy</strong>x dI koisLsL kr<strong>df</strong> hY.<br />

ieh gwl kudrqI ivkfs pRikiraf ivc<br />

rukfvt bxdI hY. so sRI gurU gRMQ sfihb<br />

dI ivcfrDfrf nUM afDfr bxf ky cwlx<br />

vfly sMsikRqk sMgTn nUM grMQ sfihb<br />

<strong>df</strong> ieh sunyhf jfx lYxf cfhI<strong>df</strong> hY ik<br />

ieh koeI sdIvI, afeIsolyitz isstm<br />

nhIN, sgoN mnuwKI BfeIcfry <strong>df</strong> iek<br />

ainKVvF aMg hY jo afpxy aMdrlI aqy<br />

bfhrlI vMnsvMnqf nfl inrMqr sMvfd<br />

rfhIN lgfqfr ivkfs pRikiraf ivc<br />

bwiJaf rihM<strong>df</strong> hY.<br />

smfjk qbdIlI : sRI gurU gRMQ<br />

sfihb ny jfq-pfq nfl juVI AUc nIc,<br />

vYr ivroD dI Bfvnf, aqy sLosLx nUM rwd<br />

krky mnuwK dI smrwQf nUM jfq-pfq <strong>dy</strong><br />

bMDnF qoN mukq krvf idwqf, ‘‘jfqI dY ikaf<br />

hQ sc prKIaY]’’<br />

pr ikrq dI vMz nfl juVy jfqI <strong>dy</strong><br />

mhwqv nUM KLqm nhIN kIqf igaf; “KqRIaf<br />

q Drmu Coizaf mlyC BfiKaf ghI] isRsit<br />

sB iek vrn hoeI Drm kI gq rhI]’’<br />

sRI gurU gRMQ sfihb jfqI nfl juVI mnuwK<br />

dI pihcfx nUM pUrI qrHF Kqm nhIN kr<strong>dy</strong><br />

jfp<strong>dy</strong>; ‘‘rfm<strong>df</strong>s soZI iqlk dIaf gur<br />

sbdu scu nIsfxu jIE.’’ gurU sfihb qF<br />

afpxy smyN dIaF sImfvF nUM iDafn ivc<br />

rwK<strong>dy</strong> hoey iksy vI jfq nfl juVy arQF nUM<br />

pUrI qrHF rUpFiqRq krky ies aMdr nvF<br />

AuqsLfh jgfAux qwk hI jF<strong>dy</strong>; “so bRfhmxu<br />

jo bRhmu bIcfrY. afip qrY sgly kul<br />

qfrY.’’ jF “KqRI so ju krmf kf sUru.’’<br />

afid. pr ies aMqr idRsLtI nUM pRfpq nf<br />

kr skx kfrn awj iswK jfq-pfq nfl<br />

juVI AUc-nIc aqy vYr-ivroD dI Bfvnf<br />

qoN mukq nhIN ho sky. jfqI <strong>dy</strong> aMdr ivafh<br />

krvfAux dI pRQf hfly Ausy qrHF kfiem<br />

hY. rfmgVHIaF <strong>df</strong> gurduafrf, rfm<strong>df</strong>sIaF<br />

<strong>df</strong> gurduafrf afid rfhIN gurduafiraF<br />

ivc vI jfq-pfq <strong>dy</strong> afDfr Auwqy vMzI pf<br />

idwqI geI hY.<br />

sRI gurU gRMQ sfihb ivc vyly dI<br />

sfmMqvfdI ivvsQf <strong>df</strong> pUMjIvfdI smfijkafriQk-rfjnIqk<br />

pRbMD ivc qbdIlI <strong>df</strong><br />

koeI PfrmUlf nhIN hY. pr sRI gurU gRMQ<br />

sfihb dI ivcfrDfrf ny jdoN smfj nUM<br />

bRfhmxI krmkFz aqy smfijkafrQk-rfjnIqk-siBafcfrk<br />

KVoq<br />

ivcoN bfhr kwZ ky, ikrq, hwk, swc,<br />

iensfP, brfbrI, sMvfd, qrk, afjLfdI<br />

afid nfl joV idwqf qF ies ivcoN aijhy<br />

siBafcfr <strong>df</strong> inrmfx hoieaf ijs ny<br />

pUMjIvfdI smfj <strong>dy</strong> ivkfs leI shfeI hox<br />

qoN ielfvf smfj-siBafcfr <strong>dy</strong> inrMqr<br />

ivkfs dI idsLf nUM inrDfirq krn vflI<br />

aMqr-idRsLtI vI pY<strong>df</strong> kr idwqI.<br />

pSjfb dI KyqIbfVI ivcoN sfmMqvfd<br />

<strong>dy</strong> Kfqmy aqy rfj ivc snaqIkrn/<br />

msLInIkrn/sosLl zYmokrysI <strong>dy</strong> ivkfs<br />

leI AuqsLfh, PYzrl ZFcy dI mMg, afrQk<br />

KVoq ivruD rIaYksLn, nvIN idsLf dI Koj<br />

afid sB iesy soc dI pY<strong>df</strong>vfr hY.<br />

sRI gurU grMQ sfihb iksy vI ichn,<br />

pRQf, ivcfrDfrf, sMklp, isDFq jF pRbMD<br />

nUM nF rwd kr<strong>dy</strong>hn aqy nf hI sQfeI aqy<br />

sdIvI rUp ivc prvfn kr<strong>dy</strong> hn. sRI gurU<br />

gRMQ sfihb leI ienHF <strong>df</strong> mhwqv kyvl<br />

ienHF dI gqIsLIlqf ivc hI hY. ienHF dI<br />

inrMqr ivkfsmeI pRikiraf aMdr. ieh<br />

qbdIlI Pyr nvyN sMktF, cuxOqIaF aqy<br />

sMklpF nUM jnm idMdI hY ijnHF <strong>dy</strong> smfDfn<br />

leI sLbd dI swiBafcfrk pRikiraf aMdr<br />

qbdIlI aqy ivkfs <strong>df</strong> islislf inrMqr<br />

cl<strong>df</strong> rihM<strong>df</strong> hY.<br />

hr iek siBafcfr jF kOmIaq iek<br />

Epn isstm huM<strong>df</strong> hY jo kdI vI sMqulq<br />

avsQf ivc nhIN phuMc<strong>df</strong>. hmysLF<br />

asMqulq, gqIsLIl aqy ivkfsmeI hI<br />

rihM<strong>df</strong> hY. ijhVy siBafcfrk ZFcy, rUp<br />

jF kOmIaqF idKfeI idMdIaF hn, Auh iksy<br />

sMqulq avsQf dI sQfeI aqy sdIvI <strong>dy</strong>x<br />

nhIN huMdIaF, sgoN mnwuKI swiBafcfr <strong>dy</strong><br />

gqIsLIl vhf ivcoN pY<strong>df</strong> hoeIaF afrjLI<br />

aqy gYr sMqulq rcnfvF hI huMdIaF hn.<br />

sMqulq avsQf ivc qF kyvl Auh<br />

afeIsolyitz isstm jF smuwcqf hI phuMc<br />

skdI hY, ijs<strong>df</strong> koeI cOigr<strong>df</strong> nhIN, sB<br />

kuJ ijs <strong>dy</strong> aMdr hI mOjUd hY. ies leI<br />

Aus suMn <strong>dy</strong> isvf bfkI sB kuJ asQfeI,<br />

asdIvI, asMquilq, pirvrqnsLIl,<br />

ivkfsmeI, afrjLI aqy ibnsxhfr hI<br />

hY.<br />

ieh gwl vI smJx vflI hY ik hr<br />

iek siBafcfrk sMgTn <strong>df</strong> afpxf<br />

ivlwKx aqy ivisLsLt Xog<strong>df</strong>n huM<strong>df</strong> hY.<br />

ies leI iviBMn siBafcfrk iekfeIaF<br />

iksy sFJy jF iewko siBafcfrk ieiqhfs<br />

nUM nhIN duhrfAuNdIaF. kudrq ny<br />

siBafcfrk anykqf, bhurUpqf aqy<br />

vMnsvMnqf pY<strong>df</strong> hI ies leI kIqI hY qF<br />

jo ieh iviBMn iekfeIaF afpxy vwKo-vwKry<br />

aqy visLsLt Xog<strong>df</strong>nF rfhIN mnuwKI<br />

siBafcfr dI ivkfs pRikiraf nUM vDyry<br />

pRbIn aqy kusLl bxf skx. ies leI<br />

iviBMn siBafcfrk iekfeIaF <strong>dy</strong> iewko ijhy<br />

ieiqhfsk pVfvF ivcoN dI lMGky ivsLysL<br />

aMqm siQqIaF (sMqulq avsQfvF) ivc<br />

phuMcx dI gwl awj socI vI nhIN jf skdI.<br />

ies<strong>dy</strong> Ault qmfm siBafcfrk iekfeIaF<br />

ny afpo-afpxy ivlwKx aqy ivisLsLt<br />

Xog<strong>df</strong>n rfhIN mnuwK jfqI nUM smuwcy qOr<br />

‘qy agFh qornf hY.<br />

koeI vI siBafcfr afeIsolyitz nhIN<br />

huM<strong>df</strong>, sgoN smuwcy mnuwKI siBafcfr <strong>df</strong> iek<br />

ivlwKx aMg huM<strong>df</strong> hY jo Aus<strong>dy</strong> ivkfs ivc<br />

afpxf loVIN<strong>df</strong> ieiqhfsk rol a<strong>df</strong> krky<br />

Ausy ivc smf jF<strong>df</strong> hY. ies leI Aus iek<br />

(jo kyvl iewko-iek siq hY) qoN isvf bfkI<br />

sB kuJ smyN dI idsLf ivc inrMqr jfrI<br />

rihx vflf iek gqIsLIl vhf hY. siQr<br />

sMrcnfvF <strong>dy</strong> rUp ivc idKfeI <strong>dy</strong>x vflIaF<br />

kdrF-kImqF, muwl, Drm, siBafcfr,<br />

kOmIaqF, sMklp, isDFq, sB Aus<br />

inrMqr vhf aMdr rUpmfn hox vflIaF<br />

QoVH icrIaF gLYr-sMqulq rcnfvF hI hn.<br />

ies leI gurbfxI sB kfsy nUM ies<br />

gqIsLIl rUp ivc <strong>dy</strong>Kx dI afvwsLkqf<br />

Auwpr hI jLor idMdI hY.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (26)<br />

sRI gurU gRMQ sfihb dI pivwqr<br />

gurbfxI aMdr sfvx mhIny dI mhwqqf<br />

bhuq hI KUbsUrq ZMg nfl vrnx kIqI<br />

hoeI hY: morI rux Jux lfieaf BYxy sfvx<br />

afieaf]<br />

sfvx mhIny ivc kflIaF GtfvF jd<br />

cVH ky afAuNdIaF hn qy TMZI hvf rumkrumk<br />

ky qurdI hY qF ieh alOikk njLfrf<br />

vyiKaF hI bx<strong>df</strong> hY. jyT, hfV dI qpsL<br />

nfl sVdI lokfeI sfvx mhIny <strong>df</strong> awzIaF<br />

cuwk-cuwk rfh vyKdI hY. hr sV<strong>df</strong> ihr<strong>df</strong><br />

sfvx mhIny <strong>df</strong> bysbrI nfl ieMqjLfr<br />

kr<strong>df</strong> hY. hux qF sfvx mhIny dI mhwqqf<br />

vI ikDry guMm ho geI hY. sB kuJ Eprf-<br />

Eprf ijhf lg<strong>df</strong> hY. nhIN qF bfrHF<br />

mhIinaF ivcoN sfvx mhIny <strong>df</strong> rMg-rUp<br />

isKrF ‘qy huM<strong>df</strong> sI. sfAuxI dI Psl leI<br />

vI ikrsfn sfAux mhIny <strong>df</strong> hI rsqf<br />

ikrpfl kOr<br />

Drm <strong>dy</strong> nF ‘qy sfrI dunIaF ivc dMgy<br />

Psfd qy mfrfmfrI cldI hY. Kfs krky<br />

Bfrq ivc ijQy bhuq DrmF, jfqIaF <strong>dy</strong><br />

lok vs<strong>dy</strong> hn qy AunHF <strong>dy</strong> ivcfr vI alwgalwg<br />

hn. hux Drm <strong>dy</strong> nF ‘qy hI bMb qy<br />

tYNk DUMaF Auglx lwg pYN<strong>dy</strong> hn. ihMdU iswK<br />

Brf-Brf kdI iek dUsry <strong>dy</strong> KUn <strong>dy</strong> ipafsy<br />

ho jF<strong>dy</strong> hn. ieMnf hI nhIN, iswK-iswK dI<br />

pwg lfhux qwk jF<strong>df</strong> hY. sLIaf-suMnI iek<br />

dUjy <strong>dy</strong> gl ‘qy CurI rwKI iPr<strong>dy</strong> hn. asloN<br />

sfry kukrmI bx gey hn. Drm pqf hI<br />

nhIN kI hY?<br />

aYsy hflfq ivc jd dm Gut<strong>df</strong> hY qy<br />

kuJ pl afpxy bcpn dI Xfd afAuNdI hY<br />

qF awKF bMd krky mYN afpxy ipMz afpxy<br />

Gr phuMc jFdI hF. bIq igaf smF jIvq<br />

ho AuT<strong>df</strong> hY.<br />

jd mYN skUl ivc pVHdI sI jF khF<br />

jd qoN mYnUM hosL afeI mYN afpxy Gr ivc<br />

koeI Drm nhIN <strong>dy</strong>iKaf jF iPr sfry Drm<br />

sfzy Gr ivc sn. svyry AuT<strong>dy</strong> kMnF ivc<br />

byjI dI afvfjL pYxI, ‘DMn qUM DMn qUM’ jF<br />

‘siqnfm vfihgurU,’ ‘DMn <strong>df</strong>qf aYny p<strong>df</strong>rQ<br />

<strong>dy</strong>x vfilaf’ ieh myrI byjI <strong>df</strong> pfT sI<br />

aqy iehI inqnym. AunHF kMm kfr kr<strong>dy</strong><br />

iPrnf qy nfl ienHF sLbdF <strong>dy</strong> nfl gurU <strong>df</strong><br />

sLukrfnf krnf. ivhVy ivc CF vfly pfsy<br />

kMD <strong>dy</strong> kol vwzI cftI lwsI dI BrI hoeI<br />

peI huMdI qy kol iek ipwql <strong>df</strong> zol qy<br />

rotIaF <strong>df</strong> Biraf Cfbf. sfnUM AunHF dwisaf<br />

hoieaf sI ik jy ikqy Auh ieQy nf hox qy<br />

koeI lwsI lYx af jfvy qF ieh zol lwsI<br />

vyK<strong>dy</strong> sn. swj ivafhIaF muitafrF leI<br />

pihly sfl <strong>df</strong> pihlf sfvx dunIaF Br<br />

dIaF KusLIaF lY ky afAuN<strong>df</strong> sI. sfAux <strong>dy</strong><br />

mhIny ivc swj ivafhIaF DIaF nUM AunHF<br />

<strong>dy</strong> shury ipSz vIrF ny lYx jfxf aqy<br />

sfrIaF kuVIaF ny pyikaF <strong>dy</strong> ipSz sfvx<br />

<strong>dy</strong> mhIny <strong>dy</strong> cfr hPqy iekwTIaF ho ky ies<br />

kudrq <strong>dy</strong> rwbI njLfry <strong>dy</strong> rMg mfnxy, ipwplIN<br />

pINGF pfAuxIaF, rMg-brMgy<br />

sohxy sUt pfAuxy, hwQF qy<br />

mihMdI sjfAuxI aqy hfrisLMgfr<br />

<strong>df</strong> KUbsUrq ihwsf<br />

kwc dIaF cUVIaF nfl<br />

BrIaF hoeIaF bfhvF aqy<br />

Cx-Cx krdIaF cUVIaF<br />

sfvx mhIny dI KUbsUrqI<br />

nUM cfr cMn lf idMdIaF sn.<br />

hux qF sfvx mhIny dI<br />

koeI AuzIk nhIN kr<strong>df</strong>. sB<br />

kuJ ikDry alop ho igaf<br />

hY. jd sfvx mhIny dI<br />

irmiJm JVI lwgxI, mFvF<br />

ny pqIly Br-Br ky KIr <strong>dy</strong><br />

bxfAuxy, imwTy aqy lUx vfly<br />

pUVy pwkxy. hr Gr-pirvfr<br />

ivc ievyN lwgxf ijvyN koeI<br />

ivafh Diraf hovy. lokF ny<br />

ieh khfvq vI kihxI ik<br />

ijs ny sfvx mhIny ivc<br />

KIr nhIN KfDI, Auh vI koeI<br />

bM<strong>df</strong> hY. ‘sfvx KIr nf<br />

KfDIaf, ikAuN afieEN<br />

aprfDIaf.’ kuVIaF ny<br />

ipwplF Auqy peIaF pINGF<br />

cVHfAuxIaF qF lwgxf ijvyN<br />

asmfn nUM hwQ lf rhIaF<br />

hox. swj ivafhI nUM jd<br />

afpxy kMq dI Xfd sqfAuNdI<br />

qF Aus ny rwb awgy ar<strong>df</strong>s krnI ik<br />

myrf pqI CyqI myry kol afvy. dUjy pfsy<br />

sfvx dIaF TMZIaF PuhfrF pYNdIaF vyK ky<br />

morF ny pYlF pfAuxIaF, pwky hoey aMbF <strong>dy</strong><br />

drwKqF `qy bYTIaF koielF ny afpxI imwTI<br />

afvfjL ivc ibRhf <strong>dy</strong> ngmy gfAuxy, bINizaF<br />

ny afpxy mDur sMgIq CyVny, zwzUaF ny<br />

afpxf iek vwKrI qrHF <strong>df</strong> rfg alfpxf<br />

aqy iPr QoVHI ijhI huMms qoN bfad mwCrF<br />

ny vI afpxy zMg rwj ky clfAuxy qy<br />

myry byjI qy sfry ipMz <strong>dy</strong> byjI<br />

<strong>df</strong> Br ky AusdI bfltI ivc pf <strong>dy</strong>xf qy<br />

nfl cfr pRsLf<strong>dy</strong> <strong>dy</strong> <strong>dy</strong>xy. iksy ny kMm ‘qy<br />

jfxf hovy, pRsLf<strong>dy</strong> Kf ky lwsI pI ky clf<br />

jfvygf.<br />

hr vIrvfr nUM kwcy (qfjLy) duwD dI<br />

gVvI Br ky rwKI huMdI sI. qkIey vfly<br />

sfeIN ny af ky iljfxI huMdI sI. Auh kwcI<br />

lwsI <strong>df</strong> iCwtf idM<strong>df</strong>. ivcfrf Blf lok,<br />

qkIey bYTf ipMz <strong>dy</strong> qy ipMz <strong>dy</strong> mfl psLU dI<br />

suwK mMg<strong>df</strong> rihM<strong>df</strong>. hPqy ivc iek idn<br />

rulIaf rfm bfhmx ny afAuxf huM<strong>df</strong> sI.<br />

<strong>dy</strong>sI iGE dI kOlI Auh<strong>dy</strong> leI huMdI sI.<br />

Ausny iGE dI joq jgfAuxI huMdI. hr<br />

aYqvfr qy sMgrFd vfly idn duwD dI bfltI<br />

qy rsd pRsLfd leI gurduafry Byj<strong>dy</strong>. afp<br />

byjI nUM musLkl hI gurduafry jfx <strong>df</strong> smF<br />

iml<strong>df</strong>. jy iksy puwCxf, gurduafry jfxf<br />

qF kihxf sr<strong>df</strong>r jI ny Pulkf nhIN<br />

Cikaf. jy AunHF TMzf Pulkf KfDf qF myry<br />

gurduafry jfx <strong>df</strong> kI Pl.<br />

grmIaF dIaF CuwtIaF ivc byjI ny<br />

syvIaF vwtxIaF qy sfnUM kihxf, msLIn<br />

Pyro. jy myry bfpU jI ny kihxf ikAuN bwicaF<br />

nUM qMg krdI hYN. AunHF kihxf, bws syr<br />

ku aftf hY, jIvI <strong>dy</strong> mIeyN ny rojLy rwKxy<br />

huM<strong>dy</strong> ny. mYN syvIaF ‘qy iGE imwTf AusnUM<br />

<strong>dy</strong>xf sI. musLqfk ny afpxI BYx nUrF <strong>df</strong><br />

muklfvf <strong>dy</strong>xf hY, Aus nUM vI <strong>dy</strong>xf sI.<br />

jvfeI <strong>df</strong> afdr ho jfAU.<br />

BYxy sfvx afieaf<br />

jugnUMaF ny vI itm-itm krky hnyHrIaF<br />

rfqF nUM rOsLn kr <strong>dy</strong>xf. QoVHI <strong>dy</strong>r bfad<br />

kflIaF GtfvF nfl asmfn iPr Br jfxf<br />

qy plF ivc hI hr pfsy jl-Ql ho jfxI.<br />

sfvx mhIny <strong>dy</strong> aKIrly hPqy nUM<br />

rwKV puMinaF <strong>dy</strong> idn <strong>df</strong> nfm idwqf jF<strong>df</strong> hY<br />

jo vIrF aqy BYxF <strong>df</strong> sMsfr pRiswD iqAuhfr<br />

hY. ies idn sB BYxF afpxy vIrF <strong>dy</strong> guwt<br />

‘qy rwKVI bMnHdIaF hn qy vIr afpxI BYx<br />

nfl hr duwK-suwK ivc sfQ <strong>dy</strong>x <strong>df</strong> vfa<strong>df</strong><br />

kr<strong>dy</strong> hn. afE jLrf iPr AuQy hI clIey;<br />

morI rux-Jux lfieaf BYxy sfvx<br />

afieaf]<br />

myry gurU nfnk ipqf afp iek<br />

suhfgx <strong>dy</strong> rUp ivc af ky sqsMgI aqy<br />

gurmuK ipafiraF nUM afpxIaF sKIaFshylIaF<br />

<strong>dy</strong> rUp ivc vyK<strong>dy</strong> hn aqy<br />

muKfiqb huM<strong>dy</strong> hn ik BYxo, afE Aus akfl<br />

purK ipqf dI Xfd ivc juVIey ikAuNik<br />

sfvx af igaf hY. ieh KUbsUrq bhfrF<br />

nfl Biraf mOsm hr pfsy CfeI<br />

hiraflI, TMzIaF hvfvF, kflIaF GtfvF<br />

aqy irm-iJm vrsdI sfvx dI Puhfr<br />

ivc afE afpxy pRBU dI BgqI nfl juVIey,<br />

ar<strong>df</strong>sF krIey, pRBU nUM irJfeIey. quKfrI<br />

rfg <strong>dy</strong> bfrhfmfh ivc siqgurU nfnk<br />

PurmfAuN<strong>dy</strong> hn:<br />

sfvx srs mnf, Gx vrsih, ruiq<br />

afey]<br />

mY min qin shu Bfvy ipr pr<strong>dy</strong>s<br />

isDfey]<br />

qy BfeI sfvx <strong>df</strong> mhInf af igaf<br />

hY, hr pfsy KusLIaF hn, pr ijs kfmx<br />

(pqnI) <strong>df</strong> pqI pr<strong>dy</strong>s igaf hovy, Auh<br />

ibRhf dI mfrI hoeI hY. (mMuD) suhfgx nUM<br />

sfvx hor vI duwK idM<strong>df</strong> hY. gurU aMgd<br />

<strong>dy</strong>v jI vI sfvx dI Aupmf kr<strong>dy</strong> hn:<br />

sfvx afieaf hy sKI jlhr brsn<br />

hfr]<br />

nfnk suK svn suhfgxI ijn sih<br />

nfl ipafr]<br />

ieQy siqgurU sqsMgI gurmuK<br />

ipafiraF nUM sKI kih ky afvfjL idM<strong>dy</strong><br />

hn ik hy sKI, sfvx <strong>df</strong> mhInf af igaf<br />

jdoN pfiksqfn bixaf, byjI Aus vyly<br />

bhuq duKI hoey. AunHF nUM hr vkq afpxy<br />

ipMz <strong>dy</strong> muslmfnF <strong>dy</strong> do GrF <strong>df</strong> iPkr<br />

lwgf rihM<strong>df</strong>. jd lok af ky gwlF kr<strong>dy</strong>,<br />

lfsLF dI BrI gwzI lfhOr qoN afeI. lfhOr<br />

nUM lfsLF dI BrI gwzI ByjI. Auh hr iek nUM<br />

iehI kihMdI, koeI isafxf bM<strong>df</strong> jfvo,<br />

smJfvo ienHF lIzrF nUM, ieh bMd kr <strong>dy</strong>x.<br />

Auh kihM<strong>dy</strong>, ijsny ijQy rfj krnf kry,<br />

inrdosLF <strong>dy</strong> Gr AujfVf krn dI kI loV hY?<br />

iek vfr mYnUM skUl qoN iek lyK<br />

ilKx leI imilaf, ijs<strong>df</strong> isrlyK sI,<br />

Bfrq <strong>dy</strong> iBMn iBMn Drm. mYN byjI nUMU<br />

puwiCaf, byjI qusIN iks-iks Drm bfry<br />

jfx<strong>dy</strong> ho. AunHF hYrfnI nfl myry vl qikaf<br />

qy boly, bytf iks iks Drm qoN qyrf kI<br />

Bfv hY, mYN smJ nhIN skI. iPr kihx<br />

lwgy, mYN qF anpVH hF. myrI smJ ivc<br />

iehI afAuN<strong>df</strong> hY ik Drm qy dunIaF ivc<br />

iek hI hY, Auh hY sB <strong>df</strong> Blf kro. iksy<br />

<strong>df</strong> burf nf cfho. dsF nhuMaF dI imhnq<br />

kro, KfE, qy ho sky qF iksy loVvMd dI<br />

loV pUrI kro. kUV nf kmfE. hF,<br />

gurduafry, mMdr, msijd qy igrjfGr<br />

alwg hn pr sB <strong>dy</strong> aMdr rwb <strong>df</strong> nfm hI<br />

lYN<strong>dy</strong> hn. ikqy nhIN ikhf jF<strong>df</strong> ik JUT<br />

bolo. dUjy lokF nUM jfnoN mfrnf, mukfxf qF<br />

mfVI ibrqI vfilaF <strong>df</strong> kMm hY. nf qF<br />

Drm iemfrqF dIaF sLklF alwg hox<br />

hY. hux bwdl vrsxgy qy AuhI suhfgxF<br />

suK nfl sOxgIaF ijnHF <strong>df</strong> afpxy shu<br />

kMq prmysr nfl ipafr hY. syvf <strong>dy</strong> puMj,<br />

sMsfr nUM qfrnhfry siqgur amr<strong>df</strong>s jI<br />

vI sfvx mhIny dI JVI nUM ies rMg ivc<br />

rMg<strong>dy</strong> hn:<br />

Aunix AUnix afieaf brsy lfie<br />

JVI]<br />

nfnk BfxY clY kMq kY so mfxY s<strong>df</strong><br />

rlI]<br />

gur<strong>dy</strong>v ipqf Aucfrn kr<strong>dy</strong> hn ik<br />

hy BfeI, sfvx <strong>df</strong> mhInf Aumz-Aumz ky<br />

afieaf hY aqy JVI lf ky vws irhf hY pr<br />

ies sfvx ivc vI Auh suhfgxF hI anMd<br />

mfx skdIaF hn jo Aus prmfqmf <strong>dy</strong><br />

Bfxy ivc cldIaF hn qy Aus<strong>dy</strong> hukm ivc<br />

hI rihMdIaF hn. sfrMg kI vfr ivc gurU<br />

rfm<strong>df</strong>s jI kihM<strong>dy</strong> hn:<br />

sfvx afieaf iJm-iJmf hir<br />

gurmuK nfm iDafieaf]<br />

duK BuK kfVf sBu cukfie sI mIhu<br />

vuTf Cihbr lfie]<br />

sB Driq BeI hirafvlI aMn<br />

jMimaf bohl sfie]<br />

hy BfeI, iek rs vrsx vflf sfvx<br />

af igaf hY aqy gurmuiK ipafry ies aiq<br />

suhfvxy aqy anMdmeI mOsm ivc hrI<br />

prmfqmf dI arfDnf krngy. nfl hI<br />

gur<strong>dy</strong>v ipqf sMsfrI jIvF dIaF jLrUrqF<br />

aqy qklIPF <strong>df</strong> vI vrnx kr<strong>dy</strong> hoey kihM<strong>dy</strong><br />

hn ik hy BfeI, sfvx <strong>df</strong> mhInf Cihbr<br />

lf ky vrsygf aqy qyry duK BuwK aqy Jory<br />

sB dUr ho jfxgy ikAuNik sfvx rwj ky<br />

brs irhf hY aqy sfrI DrqI afpxI<br />

ipafs mukf ky iqRpq hoeI hY aqy hrI<br />

BrI ho geI hY. hr pfsy hiraflI hI<br />

hiraflI hY, hux PslF rwj ky hoxgIaF<br />

aqy aMn-<strong>df</strong>xy <strong>dy</strong> bohl lwg jfxgy qy iPr<br />

sB jIaf-jMq KusL aqy suKI vsxgy.<br />

pSjvyN pfqsLfh gurU arjn <strong>dy</strong>v vI sfvx<br />

mhIny nUM rwbI rihmqF nfl Biraf hoieaf<br />

vyK ky iek suhfgx dI avsQf nUM rfg<br />

mfJ <strong>dy</strong> bfrhf mfh ivc ies qrHF Aucfr<strong>dy</strong><br />

hn:<br />

nfl bdl<strong>df</strong> hY, nf alwg nfm rwKx nfl.<br />

Auh qF sqvMq kOr <strong>dy</strong> aMdr vI hY, sirqf <strong>dy</strong><br />

aMdr vI, sY<strong>df</strong> bygm qy sUjn <strong>dy</strong> aMdr vI.<br />

mYN byjI <strong>dy</strong> ivcfr sux ky hYrfn rih geI.<br />

ies byjI nUM koeI anpVH ikvyN kih sk<strong>df</strong><br />

hY. anpVH qy bysmJ Auh ny, ijnHF mYnUM puwTy<br />

rfh pfAux leI ieh lyK ilKx leI idwqf.<br />

kuJ <strong>dy</strong>r bfad byjI iPr boly, ijvyN<br />

bhuq musLwkq qoN bfad Auh sfh lY ky<br />

bol rhy hox, “bytf, qUM afp soc ik iks<br />

mMdr, gurduafry jF msIq ivc ieh dwisaf<br />

jF<strong>df</strong> hovygf ik iksy <strong>df</strong> hwk lYxf TIk hY?<br />

hr QF jo swc hY, AuhI swc hY. burfeI hr<br />

QF burI hY, ies leI myrI bwcI Drm iek<br />

hY. AusnUM vyKx vflIaF aYnkF <strong>dy</strong> rMg<br />

alwg hn.” mYN qF byjI dIaF gwlF sux ky<br />

hYrfn rih geI. mYN kdI nhIN sI soicaf<br />

ik ienHF <strong>dy</strong> aMdr igafn <strong>df</strong> aQfh sfgr<br />

hY. mYN qF smJdI sI ik byjI nUM qy crKf<br />

kwqxf afAuN<strong>df</strong> hY, hor kuJ nhIN pqf.<br />

Aus vyly mYN jfixaf ik byjI <strong>dy</strong> crKy<br />

ivc vI byjI <strong>df</strong> Drm Cuipaf hoieaf hY.<br />

jd AunHF kol smF huM<strong>df</strong>, Auh crKf zfh<br />

ky kwqx lwg pYN<strong>dy</strong>. sUq <strong>dy</strong> Auh Kys qy<br />

Kwdr bxfAuN<strong>dy</strong>. iPr Auh kuVqy, pjfmy <strong>dy</strong><br />

nfp <strong>df</strong> Kwdr pfV-pfV ky rwK lYN<strong>dy</strong>. jd<br />

koeI loVvMd ids<strong>df</strong> jF koeI af mMg lYN<strong>df</strong>,<br />

AusnUM kwpVf <strong>dy</strong> idM<strong>dy</strong>. iksy kMmI nUM Kys <strong>dy</strong><br />

<strong>dy</strong>xf. iksy dI lVkI dI sLfdI hovy, Gr<br />

sfvx srsI kfmxI crn kml isAu<br />

ipafr]<br />

mn qn rqf sc rMg ieko nfm<br />

afDfr]<br />

qy BfeI sfvx <strong>dy</strong> mhIny ivc jy<br />

afqmf rUpI iesqrI akfl purK ipqf<br />

prmysr <strong>dy</strong> crn kmlF nfl pRIq krdI<br />

hY, Auh suhfgx iesqrI hI anMdmeI<br />

avsQf nUM pRfpq kr skdI hY. Aus<br />

suhfgx iesqrI <strong>df</strong> mn aqy qn nfm rUpI<br />

surjIq kOr sYkrfmYNto<br />

Pon:916-687-3536<br />

rMg ivc rMigaf jF<strong>df</strong> hY, ijs ny Aus iek<br />

vfihgurU <strong>dy</strong> nfm nUM afpxf afDfr aqy<br />

afsrf bxf rwiKaf hY, sfvx mhInf Aus<br />

iesqrI leI hI vzBfgf hY. gurU arjn<br />

<strong>dy</strong>v sfvx mhIny dI ikMnI KUbsUrq qsvIr<br />

bxfAuN<strong>dy</strong> hn:<br />

nfnk ibjlIaf cmkin Gurin Gtf<br />

aiq kflIaf]<br />

brsin myG apfr, nfnk sMgim<br />

iprI suhMdIaf]<br />

hy BfeI, aiq kflIaF GtfvF cVH<br />

afeIaF hn aqy grj rhIaF hn, ibjlI<br />

vI cmk rhI hY aqy bwdl rwj ky vrH rhy<br />

hn. ieho ijhf sohxf sfvx AunHF gurmuKFipafiraF<br />

jF suhfgxF leI hI suhfvxf<br />

hY ijnHF <strong>df</strong> imlfp afpxy vfihgurU pqI<br />

nfl hoieaf hY. Auho hI iesqrIaF pqI <strong>dy</strong><br />

nfl soNhdIaF hn aqy sfvx vI AunHF leI<br />

hI suhfvxf hY. siqgurF dI gurbfxI ny<br />

sfvx mhIny dI jo KUbsUrqI drsfeI hY,<br />

Auh iek alOikk njLfrf drsfAuNdI hY.<br />

so siqgur nfnk <strong>df</strong> ieh agMmI ivsmfdu<br />

Biraf sLbd ‘morI rux-Jux lfieaf BYxy<br />

sfvx afieaf]’, sfnUM ijQy sfvx mhIny<br />

dI mhwqqf drsfAuN<strong>df</strong> hY, AuQy ieh vI<br />

smJfieaf jf irhf hY ik akfl purK <strong>dy</strong><br />

imlfp leI sfnUM ikvyN qVpxf cfhI<strong>df</strong> hY<br />

qy ikvyN Auqfvly hoxf cfhI<strong>df</strong> hY? sfvx<br />

qF hI sohxf hY, suhfvxf hY, KUbsUrq hY<br />

jy asIN afpxy aMdr qVp pY<strong>df</strong> krky syvf<br />

qy ismrn nfl juVIey, gurU vfly bx ky<br />

gurU <strong>dy</strong> hukm ivc rhIey. afE! ar<strong>df</strong>s<br />

krIey sfvx <strong>df</strong> mhInf sfrI mnuwKqf leI<br />

bhfrF vMz<strong>df</strong> rvHy.<br />

bxfeIaF drIaF, Kys joV ky ibsqrf<br />

Byjxf. AunHF nUM afpxy pirvfr dI hI icMqf<br />

nhIN huMdI sI. AunHF leI qy sfrf ipMz<br />

afpxf pirvfr sI. koeI jfq, koeI Drm,<br />

AunHF leI koeI arQ nhIN rwK<strong>dy</strong> sn.<br />

awj jo <strong>dy</strong>sL <strong>dy</strong> nyqf khfAuN<strong>dy</strong> ny, Auh<br />

afpxI lIzrI kfiem rwKx qy votF leI<br />

inq lokF nUM kdI Drm <strong>dy</strong> nF ‘qy, kdI<br />

jfqI <strong>dy</strong> nF ‘qy lVfAuN<strong>dy</strong> hn. KUn Krfbf<br />

kr<strong>dy</strong> hn. jy byjI awj huM<strong>dy</strong>, AunHF bhuq<br />

duKI hoxf sI pr nfl hI ieh vI socdI<br />

hF, kfsL! byjI awj huM<strong>dy</strong>, iksy nUM kuJ mwq<br />

idM<strong>dy</strong>. lIzr bxn <strong>dy</strong> cfhvfn jd ipMz ivc<br />

votF mMgx leI afAuN<strong>dy</strong> hn qF zrfmf kr<strong>dy</strong><br />

hn. ipMz <strong>dy</strong> vwzy bjLurgF <strong>dy</strong> pYrIN mwQf<br />

tyk<strong>dy</strong> hn. Aus vyly byjI iksy nUM mwq idM<strong>dy</strong><br />

KLbry iksy <strong>dy</strong> pwly pY jFdI.<br />

byjI dI iswiKaf sdkf Aus vyly <strong>dy</strong><br />

bwcy awj ipMz <strong>dy</strong> jvfn qy ipMz <strong>dy</strong> rKvfly<br />

hn. sfzy ipMz <strong>df</strong> hr afdmI-aOrq<br />

imhnqI hY, ijs kol do Kyq jLmIn hY,<br />

Ausny zyarI <strong>df</strong> kMm nfl sLurU kIqf hoieaf<br />

hY. koeI afpxI QoVHI jLmIn dI vfhI krky<br />

nfl iksy kfrKfny ivc kMm kr<strong>df</strong> hY. gwl<br />

kI, hr Gr KusLhfl hY. Gr-Gr hr<br />

shUlq hY. koeI bM<strong>df</strong> aYbI, amlI nhIN<br />

hY. nf hI sfzy ipMz ivc kdI mfVI cMgI<br />

gwl AuzI hY. awj vI iksy nfl gwl kro,<br />

cfr gwlF qoN mgroN byjI <strong>df</strong> hvflf jLrUr<br />

afvygf. ijs byjI <strong>dy</strong>KI vI nhIN sI, Auh vI<br />

suxI-suxfeI gwl anusfr khUgf, ‘byjI ies<br />

qrHF kihM<strong>dy</strong> huM<strong>dy</strong> sn[[[.’ ieho ijhy sn sfzy<br />

byjI. myry byjI qy myry ipMz <strong>dy</strong> byjI.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (27)<br />

ivCVy gurDfmF <strong>dy</strong> drsLn dI<strong>df</strong>ry<br />

(lVI joVn leI ipClf aMk vyKo)<br />

bfhr quridaF hI kfr syvf vfly<br />

ieMcfrj bfbf jI vI iml gey. bVy KusL ho<br />

ky imly qy sfnUM <strong>dy</strong>K ky puwiCaf ik quhfzy<br />

nfl hor ikMnI ku sMgq hY. sfzy iqMn dwsx<br />

‘qy kihM<strong>dy</strong> ik<br />

qusIN amrIkfieMglYNz<br />

vfly ho.<br />

asIN bVy hYrfn<br />

hoey ik iehnUM<br />

ikwdF pqf lwg<br />

igaf. Auh afp<br />

hI dwsx lwg<br />

ipaf ik awj<br />

mJYl isMG srF<br />

dupihry iek tYlIPon afieaf sI. Ausny<br />

ikhf ik iqMn sr<strong>df</strong>rF <strong>dy</strong> lMgr <strong>df</strong> pRbMD<br />

kr idE. ieh<strong>df</strong> mqlb, Auh qusIN hI<br />

hovogy. bfad ‘c sfnUM pqf lwigaf sI ik<br />

Pon lfhOr qoN kfidr BfeI ny kIqf sI.<br />

iPr Auhny afpxy lMgr vflI jgHf vI smJf<br />

idwqI qy ikhf ik jd mrjLI af jfieE.<br />

Aus ny hI sfnUM dwisaf ik ikhVI-ikhVI<br />

AusfrI cl rhI hY. ijLaf<strong>df</strong>qr ieMglYNz<br />

dI sMgq <strong>df</strong> ijLkr huM<strong>df</strong> sI ik AuQoN ijLaf<strong>df</strong><br />

pYsf irhfiesLI kMplYks bxfAux leI<br />

afieaf. AudoN qk mfVf-mfVf hnHyrf vI<br />

hoxf sLurU ho igaf sI qy asIN aMdr mwQf<br />

tykx leI cl pey. gurduafry dI drsLnI<br />

izEVI ‘qy vwzy awKrF ivc iliKaf hoieaf<br />

hY, ‘siqgur nfnk pRgitaf imtI DuMd jg<br />

cfnxu hoaf.’ BfvyN asIN ikMnI vfrI ieh<br />

piVHaf qy suixaf hoieaf, pr gurduafrf<br />

jnm asQfn <strong>dy</strong> awgy iliKaf pVH ky ieh<br />

mihsUs kIqf ik afh Auh BfgF vflI jgHf<br />

hY, ijQy kuwl lokfeI nUM qfrn vfly ny jnm<br />

ilaf qy ijs<strong>dy</strong> drsLnF leI hr iswK<br />

ar<strong>df</strong>s kr<strong>df</strong> hY. awj sfzI ar<strong>df</strong>s vI<br />

pRvfn hox jf rhI sI qy bfby nfnk <strong>dy</strong><br />

sLukrfny vjoN afpxy-afp hI hwQ juVI jf<br />

rhy sn. aYdF mihsUs ho irhf sI ik ijwdF<br />

koeI anmol, agMmI KjLfnf hwQ lwgxf<br />

hovy, ijs qoN awj qwk ivrvy hI rhy hoeIey.<br />

iek anoKI ijhI KusLI dIaF qrMgF AuTdIaF<br />

lgdIaF sn, ijhnUM mYN lPjLF ivc ibafn<br />

krn <strong>dy</strong> asmrQ hF, bws mihsUs hI kIqf<br />

jf sk<strong>df</strong> hY ieho-ijhI hflq nUM.<br />

kIrqn qoN bfad s[ sLfm isMG<br />

(pRDfn, pfiksqfn gurduafrf pRbMDk<br />

kmytI) ny vI sMgqF nUM gurpurb smyN vD<br />

qoN vD syvf leI apIl kIqI. iPr nnkfxf<br />

sfihb <strong>df</strong> aYs[ aYs[ pI[ (<strong>puils</strong>), ijsnUM<br />

pfiksqfn ivc zI[ pI[ sI[ (izsitRkt<br />

<strong>puils</strong> cIP) <strong>dy</strong> ahu<strong>dy</strong> nfl swidaf jF<strong>df</strong><br />

hY, vI sMgqF nUM gurpurb ‘qy sikEirtI<br />

sMbMDI jfxkfrI <strong>dy</strong>x afieaf. AusdI Aumr<br />

koeI 35 ku sfl dI hoxI hY qy Auhny koeI<br />

15 ku imMt styj ‘qy KVH ky sMboDn kIqf<br />

qy TyT AurdU boilaf, iek vI lPjL<br />

aMgryjLI <strong>df</strong> nhIN boilaf. asl ivc<br />

pfiksqfn <strong>dy</strong> aMdrUnI hflfq kuJ Krfb hox<br />

krky ieh vI KdsLf sI ik pqf nhIN qfilbfn<br />

iswK Bys ivc gurduafry aMdr sMgqF <strong>dy</strong><br />

nfl hI <strong>df</strong>Kl nf ho jfx qy ikqy koeI mfVI<br />

hrkq nf kr jfx. ies krky Auh vfrvfr<br />

lokl iswKF nUM apIl kr irhf sI ik<br />

sLwkI bM<strong>dy</strong> ‘qy ingHf rwiKE. <strong>puils</strong> aPLsr dI<br />

bolI qoN lwgf ik vfikaf hI pfiksqfnI<br />

srkfr qfilbfn <strong>dy</strong> aMdrUnI bMb ivsPotF<br />

qoN bhuq hI GfbrI hoeI hY.<br />

ienHF sfiraF bulfiraF qoN bfad<br />

sLfm <strong>dy</strong> dIvfn dI smfpqI dI ar<strong>df</strong>s hoeI,<br />

ijs ivc arjoeI ieh sI ik gurduafrf<br />

nnkfxf sfihb qy hor gurduafiraF, ijnHF<br />

qoN pMQ nUM ivCoiVaf igaf hY, KuwlHy drsLn<br />

dI<strong>df</strong>ry qy syvf sMBfl afpxy Kflsf jI nUM<br />

bKLsLxI jI. pqf nhIN myry mn ivc ieh<br />

ivcfr ikwdF af igaf ik ijs gurduafry<br />

ivc ieh ar<strong>df</strong>s ho rhI sI, AuQy mYnUM<br />

hr pfsy Kflsy hI njLrIN afey. jo gRMQI<br />

isMG gurU gRMQ sfihb dI qfibaf bYTf sI,<br />

Auh pUrn guriswK aMimRqDfrI isMG sI.<br />

ijhVy isMG kIrqn kr rhy sn, Auh vI<br />

guriswK Kflsy. ijhVy gurduafry nUM sjf<br />

rhy sn, Auh vI sfry Kflsy sn qy sMgq<br />

ivc ijLaf<strong>df</strong> igxqI aMimRqDfrI bIbIaF<br />

qy isMGF dI sI. ar<strong>df</strong>s krn vflf BfeI<br />

sfihb vI cVHdI klf vflf Kflsf ids<strong>df</strong><br />

sI, ieh vwKrI gwl sI ik ieh sfry<br />

pfiksqfn <strong>dy</strong> rihx vfly sn.<br />

gurduafrf jnm asQfn nnkfxf<br />

sfihb dI syvf qF Kflsf hI kr irhf<br />

ids irhf sI, iPr <strong>puils</strong> aPLsr ny vI<br />

bynqI lokl Kflsy nUM hI kIqI, ies<strong>dy</strong><br />

bfvjUd ar<strong>df</strong>sIey isMG <strong>dy</strong> mMUhoN ieh<br />

ar<strong>df</strong>s sux ky lwigaf ik kI ieh afpxy<br />

afp nUM gurU <strong>df</strong> Kflsf nhIN smJ irhf?<br />

ikhVy hor Kflsy qoN syvf krvfAuxI cfhuM<strong>df</strong><br />

hY? kI mwkV qoN jF bfdl qoN jF afr[ aYs[<br />

aYs[ <strong>dy</strong> hwQ-Toky jQy<strong>df</strong>rF qoN jF iPr DuMmy<br />

vrgy sMqF qoN jF[[[? asIN pRsfd lY ky bfhr<br />

kfr syvf vfilaF <strong>dy</strong> dwsy itkfxy ‘qy lMgr<br />

Ckx cly gey. AunHF ny jo vI bixaf sI,<br />

bVy ipafr nfl Ckfieaf.<br />

24 akqUbr nUM svyry AuT ky<br />

iesLnfn qy inqnym qoN bfad asIN iPr<br />

gurduafrf jnm asQfn <strong>dy</strong> drsLnF nUM<br />

cly gey ikAuNik rfqIN qF isrP sLfm <strong>dy</strong><br />

dIvfn ivc hI bYT sky sI, kuJ vyiKaf<br />

nhIN sI igaf. svyr <strong>df</strong> dIvfn vI<br />

pirkrmf <strong>dy</strong> iek kmry ivc hI sjfieaf<br />

hoieaf sI. asIN kIrqn suixaf qy<br />

ar<strong>df</strong>s qoN bfad jnm asQfn ’qy cly<br />

gey. ieh jgHf asl ivc mihqf kflU jI<br />

<strong>df</strong> Gr hY qy ijQy gurduafrf bixaf hoieaf<br />

hY, ieh AudoN Gr <strong>df</strong> koeI kmrf jF dlfn<br />

jF koTVI ho skdI hY, ijwQy Aus bwcy ny<br />

jnm ilaf, ijsny kuwl lokfeI nUM jIvn<br />

swc <strong>df</strong> sunyhf <strong>dy</strong>xf sI. Auh pwkIaF nvIaF<br />

pYVF pf <strong>dy</strong>xIaF sn, ijnHF ‘qy cl ky ijLMdgI<br />

jIx <strong>df</strong> aihsfs hoxf sI. sdIaF qoN<br />

hnHyiraF <strong>`c</strong> BtkidaF nUM kwZ ky cfnx<br />

ivc ilaf KVHf krnf sI. smyN <strong>dy</strong> jLflm<br />

hfkmF nfl awK ‘c awK pf ky, ihwk Tok<br />

ky, awiqafcfr iKlfPL KVn <strong>df</strong> ZMg dwsxf<br />

sI. smyN <strong>dy</strong> sB Dfrimk-kUV-kpft <strong>df</strong><br />

BFzf curwsqy <strong>`c</strong> BMnxf sI. swcI ikrq <strong>df</strong><br />

sbk isKfAuxf sI. ‘‘BY kfhU ko <strong>dy</strong>iq nf<br />

nfh BYa mfnq afin’’ <strong>df</strong> pfT pVHfAuNidaF<br />

isrP ‘iek isrjxhfry’ dI iebfdq ivc<br />

hwQ joVny isKfAuxy sn. sdIaF qoN<br />

axgOilaF nUM brfbrI <strong>df</strong> hwk smJfAux<br />

vflf Auh bwcf ‘nfnk’ khfieaf qy ijs<br />

QF ‘qy Aus dunIaF <strong>dy</strong> vflI ny pihlI vfr<br />

awK KolHI qy Aus pivwqr jgHf ‘qy KVH ky<br />

mihsUs kIqf ik ikvyN Auh ‘<strong>df</strong>eI dOlqF’<br />

DMn ho geI, ijs<strong>dy</strong> hwQF nUM sB qoN pihlF<br />

‘do jhfn’ <strong>dy</strong> vflI nUM sprsL krn ‘qy<br />

koeI anoKI qy agMmI KusLI <strong>df</strong> aihsfs<br />

hoieaf qF hI Ausny ipqf mihqf kflU jI<br />

nUM ikhf sI ik qyry Gr ijhVf puwq<br />

jnimaf, ieh koeI afm inafixaF vrgf<br />

nhIN, ies<strong>dy</strong> srIr nUM CUhx ‘qy mYnUM aYdF<br />

lwgf ijvyN awlf <strong>df</strong> nUr hY.<br />

Aus pivwqr sQfn ‘qy KVH ky asIN<br />

vI afpxy afp nUM vzBfgy smJ<strong>dy</strong> hoey<br />

mn ivc hI ies QF nUM axigxq vfr<br />

isj<strong>df</strong> kIqf. AuQoN <strong>df</strong> aflf-duaflf <strong>dy</strong>K<br />

ky iek vwKrI qrHF dI KusLI mihsUs hoeI<br />

ik iewQy hI bfl nfnk Kyz<strong>df</strong> hoxf. iewQy<br />

hI Auhny ruVHnf iswiKaf hoxf. ikwdF <strong>df</strong><br />

lg<strong>df</strong> hoAUgf Aus vyly, ikAuNik sfzy mnF<br />

ivc bfby nfnk dI bjLurgI vflI qsvIr<br />

hI bYTI hoeI hY. inafxf huM<strong>df</strong> bfbf nfnk<br />

vI qF ruws<strong>df</strong> hoxf, k<strong>dy</strong> BYx nfnkI nfl qy<br />

kdI mfqf iqRpqf nfl. aYdF dIaF gwlF<br />

mn ‘c soc ky AuQy iPridaF nUM ieAuN<br />

mihsUs huM<strong>df</strong> ik hux vI ikqy bfbf nfnk<br />

aYQy hI hY. AuQy iek KUh vI hY qy sfnUM<br />

dwisaf igaf ik ieh mihqf kflU jI <strong>dy</strong><br />

Gr ivc huM<strong>df</strong> sI, ies<strong>df</strong> pfxI vI bfby<br />

nfnk ny pIqf hoxf. ieQoN hI zol Br-Br<br />

ky, kwZ ky nhfAuN<strong>df</strong> vI irhf hoxf.<br />

ieh hY bfby nfnk <strong>df</strong> nnkfxf, hr<br />

isMG ivc ijs <strong>dy</strong> drsLnF dI qVp hY.<br />

iek sfkf jo 21 PrvrI 1921 nUM ies<br />

pivwqr sQfn ‘qy vfpiraf, ijhdI cIs<br />

awj vI iswK ihridaF ivc AuTdI rihMdI<br />

hY. Auh hY nnkfxf sfihb <strong>df</strong> sfkf, ijs<br />

bfry afpF siraF ny bVI qPsIl nfl<br />

piVHaf-suixaf hoieaf hY ik ikwdF AuQoN<br />

<strong>dy</strong> mhMq nrYx <strong>df</strong>s ny ies pivwqr sQfn<br />

‘qy iswK isDFq qoN Ault cirwqrhIx<br />

kfrvfeIaF kIqIaF qy jdoN soJIvfn iswK<br />

ies nUM rokx gey qF iehny bdmfsLF qoN<br />

sfry iswKF nUM kql krvf idwqf sI. ienHF<br />

sLhId isMGF dI Xfd ivc sLhIdI asQfn<br />

gurduafrf jnm asQfn <strong>dy</strong> swjy hwQ<br />

bixaf hoieaf hY qy ivckfr Auh jMz <strong>df</strong><br />

drKq ajy vI KVHf hY, ijs nfl bMnH ky<br />

golI nfl jLKLmI hoey lCmx isMG nUM<br />

ijAUN<strong>dy</strong> nUM imwtI <strong>df</strong> qyl suwt ky awg lf ky<br />

sfiVaf igaf sI. awj vI Auh jMz 21<br />

PrvrI 1921 <strong>dy</strong> kqlyafm <strong>df</strong> iewko-iek<br />

gvfh KVHf hY. jy ieh jMz ikqy sfzy hux<br />

<strong>dy</strong> bfibaF <strong>dy</strong> aiVwky cVH jF<strong>df</strong> qF kfr<br />

syvf dI afV ‘c kdoN <strong>df</strong> vwZ ky AuQy<br />

sMgmrmr lwgI hoxI sI. ieh jMz afpxy<br />

cVH<strong>dy</strong> <strong>pMjfb</strong> ‘c qF k<strong>dy</strong> <strong>dy</strong>iKaf nhIN, lihM<strong>dy</strong><br />

<strong>pMjfb</strong> ivc ijLaf<strong>df</strong> hoxy ny. ieh drimafny<br />

pwiqaF vflf sMGxI CF vflf drKq hY.<br />

asIN vI AusnUM hwQ lf ky sLhIdF nUM pRxfm<br />

kIqf. ijQy sfry sLhIdF <strong>df</strong> ijnHF dI igxqI<br />

150 dwsI jFdI hY, iekwiTaF hI sskfr<br />

kIqf igaf sI, Aus QF ‘qy sLhIdI asQfn<br />

bixaf hoieaf hY qy kfPI vwzf hfl vI hY,<br />

ijhVf sLIsLy <strong>df</strong> hI hY. Ausy QF ‘qy iek<br />

sony dI pflkI vI rwKI geI hY, ijhVI do<br />

ku sfl pihlF idwlI gurduafrf pRbMDk<br />

kmytI <strong>dy</strong> pRDfn prmjIq isMG srnf ny<br />

ByNt kIqI sI. sLfied AuhdI rfKI leI hI<br />

iek styngMn vflf <strong>puils</strong> <strong>df</strong> ispfhI vI<br />

AuQy qfienfq sI. AuQy sfnUM iPr BfeI<br />

dieaf isMG hYz gRMQI iml pey, ijnHF ny<br />

dubfrf ies pivwqr QF dI jfxkfrI idwqI.<br />

gurduafrf jnm asQfn ijQy gurU<br />

gRMQ sfihb jI <strong>df</strong> pRkfsL huM<strong>df</strong> hY, AusnUM<br />

dIvfn asQfn vI ikhf jF<strong>df</strong> hY. Auh<strong>dy</strong><br />

cfr drvfjLy hn. ieQy hI BfeI lCmx<br />

isMG nUM gurU gRMQ sfihb dI qfibaf bYTy<br />

nUM golI mfrI geI sI. ies <strong>dy</strong> aMdr hryk<br />

dIvfr ivc almfrIaF bxIaF hoeIaF hn,<br />

ijwdF dIaF afpxy ipMzF ivc purfxy dlfnF<br />

ivc huMdIaF sn. asl ivc mYN AunHF ivcoN<br />

Auh almfrI jfnxI cfhuM<strong>df</strong> sI, ijs bfry<br />

mYN piVHaf sI ik jdoN mhMq <strong>dy</strong> bdmfsLF ny<br />

tkUey-CvIaF nfl aMdr bYTy jQy <strong>dy</strong> isMGF<br />

‘qy hwlf bol idwqf qF iek 2-3 sfl <strong>df</strong><br />

bwcf ijs<strong>df</strong> nF drbfrf isMG sI, iek<br />

almfrI ivc vV igaf sI. Aus nUM bfad<br />

ivc bdmfsLF ny kwZ ky sLhId kIqf sI.<br />

ieho gwl mYN BfeI dieaf isMG qoN puwCI qF<br />

Auhny iek almfrI vl iesLfrf krky<br />

dwisaf ik ijhVI pwCoN vl dI dIvfr ivc<br />

hY. asl ivc myry mn ivc Aus sB qoN<br />

CotI Aumr <strong>dy</strong>, Aus sfky <strong>dy</strong> sLhId leI<br />

KfmosL sLrDFjlI sI, ijs ny afpxf KUn<br />

<strong>dy</strong> ky ies pivwqr asQfn dI miraf<strong>df</strong><br />

bhfl krvfeI. Aus almfrI nUM hwQ lf<br />

ky mn vI QoVHf Br afieaf qy nfl hI<br />

bfby nfnk dI iswKI `qy mfx vI hoieaf.<br />

asIN koeI GMtf ku bfad dubfrf isr invf<br />

ky, bfby nfnk <strong>df</strong> sLukrfnf krky bfhr<br />

af gey qy gurduafry <strong>dy</strong> lMgr ivcoN cfh<br />

pIqI qy nfl hI BfeI sfihb ny sfnUM rs<br />

vI Kfx leI <strong>dy</strong> idwqy.<br />

myry ipMzoN iek dosq ny qurn lwigaF<br />

tYlIPon ’qy ikhf sI ik jy qUM nnkfxf<br />

sfihb cwilaF hI hY qF myry vloN kuJ AuQy<br />

jLrUr <strong>dy</strong> ky afvIN qy muV ky mYQoN lY jLrUr<br />

lvIN. Auhny ieh qF mYnUM dwisaf nhIN sI<br />

sLhIdI jMz<br />

ik ikMny pYsy <strong>dy</strong>xy hn. iPr vI mYN lMgr<br />

vfly BfeI sfihb nUM puwiCaf ik koeI pYsy<br />

ByNt krny hox qF ikwQy <strong>dy</strong>eIey qF Ausny<br />

ikhf ik afh nfl hI aOkfP borz <strong>df</strong><br />

dPLqr hY, AuQy hI iek krmcfrI hoxf,<br />

Auh quhfnUM rsId vI <strong>dy</strong>AUgf. mYN aMdr jf<br />

ky AuhnUM ikhf qF Ausny iek rijstr<br />

myry awgy krky ikhf ik ieh<strong>dy</strong> ‘c pUrf<br />

vyrvf hY, ilK idE, iPr mYN rsId kwt<br />

idaFgf. jd mYN rijstr ‘qy pihlF ilKy<br />

<strong>df</strong>nIaF <strong>dy</strong> nF, pqy qy pYsy pVHy qF hYrfn hI<br />

ho igaf. mYN qF do-cfr sO <strong>dy</strong>xf sI, Auh vI<br />

afpxy dosq <strong>df</strong>. AuQy qF aYNtrIaF lwKF ivc<br />

sn. ieh ijLaf<strong>df</strong>qr ieMglYNz <strong>dy</strong> pqy vfly<br />

sn ijs aYNtrI <strong>dy</strong> Qwly mYN iliKaf, Auh<br />

1,10,000 rupey dI sI, Aus sPLy ‘qy 8 ku<br />

nF drj sn, koeI vI 21000 rupey qoN Gwt<br />

nhIN sI qy do lwKF ivc sn. mYN vI afpxy<br />

dosq <strong>dy</strong> nF dI rsId ktvf leI.<br />

gurduafry <strong>dy</strong> bfhr nfl hI iek Cotf<br />

ijhf gol kmrf hY, ijs ‘qy sLhIdI<br />

asQfn iliKaf hoieaf hY qy inwkf ijhf<br />

insLfn sfihb vI hY. Aus bfry ijhVI<br />

jfxkfrI sfnUM imlI, Auh ies qrHF hY ik<br />

ieh sQfn BfeI dlIp isMG sLhId <strong>df</strong> hY.<br />

BfeI dlIp isMG bfry iedF dwisaf ik<br />

ieh pihlF mhMq nrYx <strong>df</strong>s <strong>df</strong> sfQI sI<br />

pr jdoN Auhny mhMq nUM 21 PrvrI nUM<br />

iswKF <strong>df</strong> kql krn qoN roikaf qF Auh<br />

kihM<strong>df</strong> qUM vI akflI ho igaf, lY pihlF<br />

qyrf hI Pfhf vwZdF qy mhMq <strong>dy</strong> bdmfsLF<br />

ny BfeI dlIp isMG nUM ijAUN<strong>dy</strong> nUM cuwk ky<br />

ieQy iek bldI BwTI ivc suwt ky sLhId<br />

kr idwqf sI. Ausy BwTI vflI QF ‘qy ieh<br />

sLhIdI asQfn bixaf hoieaf hY.<br />

kmry ivcoN sfmfn cuwk ky, cfbIaF<br />

sPrnfmf<br />

kyartykr <strong>dy</strong> hvfly krky, iek vfr iPr<br />

bfby nfnk qy sLhIdF nUM isr Jukfieaf qy<br />

bfhr af gey. sfzf zrfeIvr bfbU KF vI<br />

kuJ icr bfad bfhr af igaf qy asIN<br />

nnkfxf sfihb <strong>dy</strong> drsLn dI<strong>df</strong>ry krky<br />

vfps lfhOr nUM cl pey. hux Auhny hfeIvy<br />

nhIN ilaf sI sgoN lfielpur, ijs<strong>df</strong> nfm<br />

PYslfbfd hY, qoN afAuNdI jI[ tI[ roz leI<br />

sI. nnkfxf sfihb qoN lfhOr 80-90<br />

iklomItr Auhny dwisaf sI. rfh ivc do<br />

vwzIaF nihrF vI pfr kIqIaF. ieho nihrF<br />

lfielpur dIaF bfrF nUM isMjdIaF hn. do<br />

ku GMitaF ivc hI lfhOr phuMc gey. ieQoN<br />

rfvI diraf sLihr <strong>dy</strong> lihM<strong>dy</strong> pfisEN lMG<strong>df</strong><br />

hY. jdoN pul pfr kIqf qF kfidr BfeI<br />

pihlF hI AuQy KVHf sI aqy duaf slfm<br />

qoN bfad Ausny Xfqrf <strong>df</strong> puwiCaf. nfl<br />

hI gwzI ivc bYT ky kihM<strong>df</strong> ik hux quhfnUM<br />

QoVHI ijhI lfhOr dI sYr vI krfAuxI hY qy<br />

kuJ gurduafry vI idKfAuxy hn. atYcI<br />

dubfrf gurduafrf sLhId isMGF-isMGxIaF<br />

rwK ky Auh sfnUM lY ky iPr cl ipaf.<br />

jF<strong>df</strong>-jF<strong>df</strong> sfnUM dwsx lwgf ik afpF<br />

Aus QF ‘qy jf rhy hF, ijQy gurU arjn<br />

<strong>dy</strong>v jI nUM qwqI qvI ‘qy ibTfieaf sI. ieh<br />

QF bVy hI BIVy ijhy bfjLfr ivc hY. ies<br />

bfjLfr <strong>df</strong> nF Auhny mocI bfjLfr dwisaf.<br />

gwzI qF kfPI dUr bfjLfr qoN bfhr hI KVHI<br />

kr idwqI sI qy pYdl hI bfjLfr ivc gey.<br />

dohIN pfsI hryk cIjL dIaF dukfnF hn<br />

pr ijLaf<strong>df</strong> suwky myivaF dIaF hn. bfjLfr<br />

ivc BIV vI kfPI sI ikAuNik ieh juMmy<br />

(sLuwkrvfr) dI CutI qoN bfad KuwilHaf sI.<br />

kfidr BfeI ny dwisaf ik ies jgHf nUM<br />

lfl KUh ikhf jF<strong>df</strong> hY. asl ivc ieQy<br />

hI cMdU dI hvylI sI qy gurU jI nUM Auhny<br />

kYd krky iewQy hI rwiKaf sI. ieMnI <strong>dy</strong>r<br />

nUM asIN AuQy puwj vI gey. bfjLfr ivcoN hI<br />

iek pfsy nUM inwkI ijhI glI inkldI hY<br />

qy Ausy KMUjy ‘qy iek lfl ijhI kMD vrgI<br />

jgHf hY, ijs <strong>dy</strong> ivc iek byrI <strong>df</strong> vwzf<br />

sfrf drKq vI Auigaf hoieaf hY qy AuQy<br />

imwtI <strong>dy</strong> dIvy kflK ijhI vfly bhuq pey<br />

sn. iewdF lwg<strong>df</strong> sI ik lokIN ieQy iksy<br />

mnOq vjoN dIvy jgfAuN<strong>dy</strong> hn. kMD ‘qy do<br />

lfeInF sfnUM qF AurdU ivc ilKIaF<br />

lwgIaF. kfidr BfeI nUM puwiCaf ik kI<br />

iliKaf hY qF Ausny dwisaf ik iek qF<br />

kurfn sLrIP ivcoN afieq hY aqy dUjI `qy<br />

hjLrq sfihb, bIbI Pfiqmf qy AunHF <strong>dy</strong><br />

puwqrF <strong>dy</strong> nfm hn. ieQy dIvy kOx jgfAuN<strong>df</strong><br />

hY? bfry Ausny dwisaf ik ies QF dI mnOq<br />

lfl KUh krky muslmfn hI kr<strong>dy</strong> hn,<br />

ieh jfx<strong>dy</strong> hoey vI ik ieh jgHf muslmfnI<br />

mwq nfl sMbMDq nhIN. Ausny hI dwisaf<br />

ik ies jgHf pihlF cursqf sI qy nfl hI<br />

KUh sI, Auh<strong>dy</strong> nfl cMdU dI hvylI sI.<br />

afh ijhVI jgHf hY, ieQy gurU jI nUM qwqI<br />

qvI ‘qy ibTfieaf qy BVBUMjy koloN ryqf<br />

qwqf krf ky vI gurU jI ‘qy pvfieaf sI.<br />

jdoN AuhnUM puwiCaf ik KUh qF ikqy ids<strong>df</strong><br />

nhIN qF Aus ny ikhf ik Auh ijhVIaF dukfnF<br />

bxIaF hoeIaF hn, ieh KUh pUr ky bxfeIaF<br />

hoeIaF ny. cMdU dI hvylI qF iswKF ny bfad<br />

ivc Zfh idwqI sI, ies krky Auh<strong>df</strong> qF nfmoinsLfn<br />

imt cuwkf hY. kfidr BfeI hI dws<strong>df</strong><br />

sI ik lokF ivc mnOq hY ik eys jgHf iksy<br />

phuMcy hoey pIr-aOlIey nUM qsIhy <strong>dy</strong> ky sLhId<br />

kIqf sI qF KUh <strong>df</strong> pfxI lfl ho igaf sI,<br />

AudoN qoN ies jgHf nUM lfl KUh krky mnOq<br />

kIqI jFdI hY.<br />

AuQoN asIN jnm asQfn gurU rfm<strong>df</strong>s<br />

jI leI cl pey. sfzf gfeIz qF kfidr<br />

BfeI hI sI. Auh sfnUM hor vI afly-duafly<br />

dI mfVI motI jfxkfrI <strong>dy</strong> idM<strong>df</strong> sI. ijwQy<br />

ieh gurduafrf hY, AuhnUM cUnf mMzI ikhf<br />

jF<strong>df</strong> hY qy ijs bfjLfr ivcoN lMG ky gey,<br />

Auh bhuq hI BIVf sI. gwzIaF qF idn<br />

(bfkI sPf 28 `qy)


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (28)<br />

sLyr-ey-<strong>pMjfb</strong> <strong>dy</strong> jIvn dIaF kuJ JfkIaF<br />

kYptn amirMdr isMG<br />

rxjIq isMG <strong>df</strong> jnm 1780 ivc<br />

sLuwkrcwkIaf imsl <strong>dy</strong> sr<strong>df</strong>r mhF isMG<br />

aqy AunHF dI pqnI mfeI mlvYx <strong>dy</strong> Gr<br />

hoieaf sI. BMgI qy GnHweIaf imslF <strong>dy</strong><br />

keI ielfky hiQafAux qoN bfad<br />

sLukrcwkIaf imsl cnfb qy ibafs<br />

dirafvF ivcly ielfky dI iek vwzI qfkq<br />

bx geI sI. 1792 ivc jdoN mhF isMG dI<br />

aTfeI sflF dI Aumr ivc hI mOq ho geI<br />

qF AudoN rxjIq isMG isrP bfrF sflF <strong>df</strong><br />

sI. imsl <strong>df</strong> muKI bxn ivc Aus nUM isrP<br />

pSj sfl lwgy aqy Aus ny afpxI mF mfeI<br />

mlvYx aqy afpxy ipqf <strong>dy</strong> Kfsm-Kfs<br />

lKpq rfey qoN irafsq <strong>df</strong> kfrj Bfr<br />

afpxy hwQF ivc lY ilaf.<br />

lfhOr Aus vyly iKwqy dI swqf <strong>df</strong> kyNdr<br />

sI aqy Aus Auqy kfbjL hox <strong>df</strong> rxjIq<br />

isMG <strong>df</strong> sB qoN vwzf supnf sI. lfhOr<br />

Auqy Aus vyly BMgI imsl <strong>dy</strong> iqMn BrfvF<br />

lihxf isMG, guwjr isMG aqy sLoBf isMG<br />

<strong>df</strong> sLfsn sI. AunHF <strong>df</strong> sLfsn aiqafcfrI<br />

sI aqy rxjIq isMG <strong>dy</strong> ipwTUaF vloN sLih<br />

<strong>dy</strong>x ‘qy lfhOr <strong>dy</strong> sr<strong>df</strong>rF ny rxjIq isMG<br />

nUM gupq sw<strong>df</strong> Byijaf.<br />

rxjIq isMG aqy s<strong>df</strong> kOr<br />

(rxjIq isMG dI iek pqnI<br />

mihqfb kOr dI mF) ny lfhOr vl<br />

cfly pf idwqy. Aus vyly lfhOr <strong>dy</strong><br />

bfjLfr ivc aPvfh PYl geI ik<br />

Auh aMimRqsr mwQf tykx jf rhy<br />

hn. ies krky BMgI Brf avysly<br />

ho gey. rxjIq isMG aMimRqsr<br />

phuMicaf pr rfqo-rfq 14 mIl<br />

<strong>df</strong> pYNzf qYa krky 5000 POj<br />

nfl qVksfr lfhOr af Dmikaf.<br />

jdoN iek cONkI ‘qy Aus dI afmd<br />

dI Kbr imlI qF BMgI BrfvF ny<br />

200 GoV svfrF <strong>df</strong> jQf Aus nUM<br />

zwkx leI Byijaf, ijs nUM rxjIq<br />

isMG ny jld hI pCfV idwqf. 6<br />

julfeI, 1799 nUM Auh iklHy <strong>dy</strong><br />

njLdIk puwj igaf aqy iklHy <strong>dy</strong><br />

lfhOrI gyt vl viDaf, ijwQy lihxf<br />

isMG <strong>dy</strong> puwqr cyq isMG dI agvfeI<br />

hyT sKq pihrf sI. iesy dOrfn<br />

cyq isMG <strong>dy</strong> kmFzr mohkm-AudIn<br />

<strong>dy</strong> iesLfry ‘qy cyq isMG nUM Kbr<br />

idwqI geI ik rxjIq isMG idwlI gyt vl<br />

vD irhf hY. drasl, ieh hmlf s<strong>df</strong> kOr<br />

dI agvfeI hyT hoieaf sI. cyq isMG qurMq<br />

idwlI gyt vl cl ipaf aqy ipwCoN lfhOrI<br />

gyt KolH idwqf igaf.<br />

bfkI pirvfr qF dOV igaf pr cyq<br />

isMG lVfeI jfrI rwKx <strong>dy</strong> ierf<strong>dy</strong> nfl<br />

ikly <strong>dy</strong> iek ihwsy ivc jf luikaf. pr<br />

aglI hI svyr jdoN Aus nUM sfrI cfl<br />

smJ afeI qF Ausny soicaf ik hux iklHy<br />

ivc dVy rihx <strong>df</strong> koeI Pfie<strong>df</strong> nhIN aqy<br />

Aus ny hiQafr suwtx ivc hI BlfeI<br />

smJI. rxjIq isMG ny Aus nfl cMgf<br />

slUk kIqf aqy Aus nUM iek ipSz dI jfgIr<br />

bKsL idwqI. sihmqI muqfbk sLihr<br />

vfsIaF <strong>df</strong> pUrf iKafl rwiKaf igaf.<br />

afKrkfr rxjIq isMG dI muwTI ivc lfhOr<br />

af hI igaf aqy Aus dI iek sB qoN vwzI<br />

KfihsL pUrI ho geI.<br />

rxjIq isMG <strong>dy</strong> rfj <strong>df</strong> Gyrf hux<br />

eynf vD igaf ik Aus ny POj <strong>df</strong> muV gTn<br />

krn <strong>df</strong> PYslf kIqf aqy sfrIaF rxnIqk<br />

QfvF Auqy dsqy qfienfq kIqy. ieh ies<br />

qrHF dI pihlI pysLkdmI sI. ies qoN<br />

pihlF lfhOr <strong>dy</strong> sLfsk AuQy qfienfq POj<br />

nfl hI iksy hmlfvr <strong>df</strong> tfkrf kiraf<br />

kr<strong>dy</strong> sn. 1799 ivc 19 sflF dI Aumr<br />

ivc kIqy ies PYsly nfl Aus ny iek<br />

mjLbUq POj dI nINh rwK idwqI sI, jo 1839<br />

ivc Aus dI mOq qwk kfiem rhI.<br />

ies qoN iek sfl bfad sMn 1800<br />

ivc rxjIq isMG dI cVHq qoN qRBky aqy<br />

aglIaF-ipClIaF rVkF kwZx leI keI<br />

imslF <strong>dy</strong> muKI qy sr<strong>df</strong>r aqy irafsqF<br />

<strong>dy</strong> nvfb Aus <strong>dy</strong> iKlfP iekjuwt<br />

ho gey. ienHF ivc aMimRqsr qoN<br />

jwsf isG rfmgVHIaf qy gulfb<br />

isMG BMgI, <strong>gujrfq</strong> <strong>df</strong> sfihb<br />

isMG BMgI, vjIrfbfd <strong>df</strong> joD<br />

isMG aqy ksUr <strong>df</strong> nvfb<br />

injLfmUdIn sLfml sn. ienHF nUM<br />

ckmf <strong>dy</strong>x leI rxjIq isMG<br />

afpxI POj nfl lfhOr qoN 40<br />

iklomItr dUr ipSz mOjLf BwtIaF<br />

(jo Aus <strong>dy</strong> vzyry kflU BwtI ny<br />

sMn 1470 ivc vsfieaf sI) af igaf qy<br />

AuQy zyrf lf ilaf. do mhIny dovyN iDrF<br />

afhmo-sfhmxy KVHIaF rhIaF. afKrkfr<br />

ivroDI POj ny hmlf sLurU kIqf pr sPlqf<br />

nf iml skI. rxjIq isMG ny AunHF <strong>df</strong><br />

btfly qwk ipwCf kIqf, ijQy s<strong>df</strong> kOr dI<br />

POj Aus nfl afx juVI aqy ieQy jwsf<br />

isMG rfmgVHIaf <strong>dy</strong> puwqr joD isMG nfl<br />

lVfeI hoeI. joD isMG hfr igaf aqy<br />

rxjIq isMG jyqU ho ky lfhOr priqaf.<br />

afpxy rfj <strong>dy</strong> inrmfx dOrfn rxjIq<br />

isMG ny iksy vI iksm dI idaflqf jF<br />

sfPgoeI dI pRvfh nhIN kIqI aqy kuJ<br />

mfmilaF ivc qF Aus ny byikrk qy anYiqk<br />

kdm vI puwty, pr gVbV <strong>dy</strong> AunHF sflF ivc<br />

Aus nUM imlx vfilaF dI Aus dI kfblIaq<br />

bfry rfey lgpg sFJI sI. anpVH hox <strong>dy</strong><br />

bfvjUd vwK-vwK ivisLaF bfry jfxkfrI<br />

iekwqr krn dI sLkqI aqy Aus dI<br />

XfdsLkqI <strong>df</strong> Aus nfl gwlbfq krn vfly<br />

sfry ivakqIaF ny pRBfv kbUilaf.<br />

rxjIq isMG nUM ibmfrI smyN imlx<br />

afey brqfnvI kpqfn zbilAU[jI[<br />

EsbOrn ny iliKaf ik Aus <strong>dy</strong> suaflF <strong>df</strong><br />

pRvfh aqy ivisLaF dI anMqqf <strong>dy</strong>K ky koeI<br />

ivcfr <strong>dy</strong>xf lgpg asMBv ho jF<strong>df</strong> sI.<br />

ijAuN-ijAuN mYN rxjIq isMG nUM smJx dI<br />

koisLsL kr<strong>df</strong> hF, Auh mYnUM iek asfDfrn<br />

sLKs jfp<strong>dy</strong> hn. lfrz afklYNz dI BYx<br />

aYimlI eIzn ny iliKaf, “Auh afpxy<br />

blbUqy ‘qy mhfn rfjf bixaf. Aus ny<br />

vwzy vwzy vYrIaF ‘qy ijwqF drj kIqIaF.<br />

Aus <strong>dy</strong> sLfsn dI <strong>df</strong>d <strong>dy</strong>xI bxdI hY. Aus<br />

kol iek vwzI anusLfsq POj hY. Aus ny<br />

sLfied hI k<strong>dy</strong> iksy dI jfn leI hY. Auh<br />

iek byimsfl qfnfsLfh hY aqy afpxy lokF<br />

ivc rwj ky ipafiraf jF<strong>df</strong> hY.”<br />

rxjIq isMG dI njLr hux aMimRqsr<br />

‘qy sI, ijs nUM sRI gurU rfm <strong>df</strong>s ny<br />

vsfieaf sI aqy ieQy drbfr sfihb<br />

siQq sI. aMimRqsr ‘qy Aus vyly BMgI<br />

imsl <strong>df</strong> kbjLf sI aqy sLfsn dI vfgzor<br />

rfxI suwKF <strong>dy</strong> hwQ ivc sI. rfxI suwKF,<br />

gulfb isMG BMgI dI ivDvf sI. 1802<br />

<strong>pMjfb</strong> <strong>dy</strong> sfbkf muwK mMqrI aqy kFgrsI<br />

afgU kYptn amirMdr isMG dI mhfrfjf<br />

rxjIq isMG bfry aMgryjLI <strong>`c</strong> afeI ikqfb<br />

‘dI lfst snsYt aYNz rfeIjL afP dI<br />

lfhOr drbfr’ kfPI crcf ivc hY. pfTkF<br />

dI idlcspI leI ies pusqk ivcoN kuJ<br />

aMsL pysL hn. -sMpfdk<br />

ivc rxjIq isMG nUM hmly <strong>df</strong> bhfnf iml<br />

igaf. Auh jLmjLmf qop hfsl krnI<br />

cfhuM<strong>df</strong> sI jo AudoN rfxI suwKF <strong>dy</strong> kbjLy ivc<br />

sI. rfxI suwKF ny ienkfr kr idwqf aqy<br />

rxjIq isMG ny Piqh isMG afhlUvflIaf<br />

nUM aMimRqsr puwjx <strong>df</strong> hukm idwqf jdik<br />

Aus ny aqy s<strong>df</strong> kOr ny sLihr nUM Gyrf pf<br />

ilaf. Piqh isMG ny pul drvfjLy qoN cVHfeI<br />

kIqI aqy rxjIq isMG lohgVH drvfjLy<br />

‘qy puwj igaf. Auh sLihr ivc <strong>df</strong>Kl ho<br />

gey aqy rfxI suwKF, joD isMG<br />

rfmgVHIaf dI sLrn ivc clI geI.<br />

joD isG ny rxjIq isMG nUM sLihr<br />

<strong>dy</strong> bdly rfxI aqy Aus <strong>dy</strong> pirvfr<br />

<strong>dy</strong> gujLfry <strong>df</strong> pRbMD krn leI rfjLI<br />

kr ilaf. ies <strong>dy</strong> nfl hI BMgI<br />

imsl <strong>df</strong> iek sLkqI vjoN vjUd<br />

Kqm ho igaf.<br />

rxjIq isMG afpxy hwQIN<br />

shIbMd kIqy krfrF nUM qoVn leI<br />

Porf nhIN sI lfAuN<strong>df</strong>. ivwqI lfB<br />

Kfqr Auh kuJ vI krn leI iqafr<br />

huM<strong>df</strong> sI. iek vfr jdoN Aus ny<br />

suixaf ik Aus <strong>df</strong> mfmf aqy Aus<br />

<strong>dy</strong> ipE <strong>df</strong> sfQI dl isMG, Aus <strong>dy</strong><br />

iKlfP sfihb isMG BMgI nfl gMZqup<br />

kr irhf hY qF rxjIq isMG ny<br />

afpxy ipE <strong>df</strong> vfsqf pf ky Aus nUM<br />

lfhOr swd ilaf. phuMcx ‘qy dl<br />

isMG dI KUb afE-Bgq kIqI geI<br />

pr rfq nUM Aus nUM Gr ivc njLrbMd<br />

kr idwqf igaf. dovF nUM vwK krn<br />

mgroN rxjIq isMG ny <strong>gujrfq</strong> qoN<br />

do mIl Aury lVfeI ivc sfihb<br />

isMG BMgI nUM hrf idwqf. lVfeI qoN bfad<br />

dl isMG nUM irhfa kr idwqf pr afpxI<br />

irafsq akflgVH puwjx ‘qy Aus dI mOq<br />

ho geI. afpxI mfmI nUM Drvfs <strong>dy</strong>x leI<br />

akflgVH puwijaf pr AuQy Aus ny dl<br />

isG dI ivDvf nUM igRPLqfr krvf ky Aus<br />

<strong>df</strong> sfrf mflmwqf qy POjI sfjLo-sfmfn<br />

kbjLy ivc kr ilaf qy irafsq <strong>df</strong><br />

ielfkf lfhOr ‘c imlf ilaf qy afpxI<br />

mfmI qy Aus <strong>dy</strong> pirvfr <strong>dy</strong> gujLfry leI do<br />

ipSz Cwz idwqy.<br />

rfj dIaF hwdF vDfAux dI KfhsL lY<br />

ivCVy gurDfmF <strong>dy</strong><br />

drsLn dI<strong>df</strong>ry<br />

(sPf 27 dI bfkI)<br />

vyly jfxIaF musLikl hI hn, so asIN vI<br />

qur ky gey. iesnUM afjLm mfrkIt ikhf<br />

jF<strong>df</strong> hY qy hYrfnI qF sfzI Aus vyly hoeI<br />

jdoN kfidr BfeI ny dwisaf ik ieh eysLIaf<br />

dI sB qoN vwzI kwpVf mfrkIt hY. hYrfnI<br />

ies krky ik ienf BIVf bfjLfr ijwQy trwk<br />

qF kI kfr <strong>df</strong> jfxf vI musLikl hY qy AuqoN<br />

dukfnF inwkIaF-inwkIaF. mYN AuhnUM puwC<br />

hI ilaf ik lgdI qF hY nhIN aYzI vwzI<br />

mfrkIt, ijwzI qUM dwsdF. Auh sfnUM iek<br />

dukfn aMdr lY igaf ijhVI <strong>dy</strong>Kx nUM qF<br />

CotI hI sI pr aMdroN Auh<strong>df</strong> stor ijhVf<br />

aMzrgrfAUNz sI, bhuq hI vwzf sI qy kwpVy<br />

ky rxjIq isMG iek vfr Pyr (qIjI vfr)<br />

sqluj diraf pfr krky pitaflf <strong>dy</strong> pUrb<br />

vl afx Zuwikaf, jo jLfhrf qOr ‘qy rfjf<br />

sfihb isMG qy Aus dI pqnI <strong>dy</strong><br />

JgVy ivc dKl <strong>dy</strong>x afieaf sI.<br />

drasl Auh nfBf <strong>dy</strong> rfjf <strong>dy</strong> sw<strong>dy</strong><br />

‘qy afieaf sI. nfBf irafsq <strong>df</strong><br />

pitaflf irafsq nfl ielfky<br />

sbMDI JgVf cl irhf sI aqy ies<br />

nUM lY ky hoeI lVfeI ivc nfBf <strong>df</strong><br />

rfjf hfr Kf cuwikaf sI. pitaflf<br />

irafsq ivc <strong>df</strong>Kl ho ky rxjIq<br />

isMG ny ivvfd vfly ielfky dulwdI<br />

aqy nfl <strong>dy</strong> iek hor ipSz<br />

mnsUrpur ‘qy kbjLf kr ilaf. Pyr Aus<br />

ny pitafly vl ruK kIqf. rsqy ivc iek<br />

CotI ijhI JVp hoeI, jo idn Br cldI<br />

rhI. jdoN aiVwkf nf tuwitaf qF rxjIq<br />

isMG aqy pitaflf <strong>dy</strong> rfjf sfihb isMG<br />

ivckfr smJOqf ho igaf aqy kbjLy vfly<br />

ielfky pitaflf <strong>dy</strong> rfjy <strong>dy</strong> hvfly krky<br />

rxjIq isMG lfhOr prq igaf.<br />

ies smyN qwk iss-sqluj (Xmunf<br />

qy sqluj ivcfly afAux vflIaF awT iswK<br />

irafsqF) dIaF irafsqF pitaflf, nfBf,<br />

jINd qy PUlkIaF sLfskF aqy iKwqy <strong>dy</strong><br />

hornF sr<strong>df</strong>rF nUM ieh gwl jc geI sI ik<br />

PrIdkot ‘qy kbjLy aqy mlyrkotly <strong>dy</strong><br />

nvfb nUM BfrI jurmfnf krky rxjIq isMG<br />

smF lMGf irhf hY aqy Auh CyqI hI sqluj<br />

pfr krky AunHF sfiraF ‘qy kfbjL ho<br />

jfvygf. iswty vjoN 4 mfrc 1808 nUM<br />

pitaflf sLihr qoN 14 mIl prHy smfxf<br />

ivKy iek mIitMg hoeI ijs ivc isssqluj<br />

iKwqy dIaF cfr vwzIaF irafsqF<br />

<strong>dy</strong> muKI qy Cy Coty-vwzy sr<strong>df</strong>r sLfml hoey.<br />

ies mIitMg ivc ieh mqf pfs kIqf igaf;<br />

“asIN sUbf srihMd <strong>dy</strong> sLfsk do<br />

vwzIaF lflcI qfkqF <strong>dy</strong> ivcfly Psy hoey<br />

hF. asIN afpxI afjLf<strong>df</strong>nf hYsIaq lMmf<br />

smF kfiem nhIN rwK sk<strong>dy</strong>. brqfnvIN<br />

srkfr <strong>df</strong> Xmunf pfr krky squlj vl<br />

vDxf qYa hY. ies leI rxjIq isMG dIaF<br />

njLrF vI sfzy ‘qy lwgIaF hn. Auh XkInn<br />

sqluj lMG afvygf. sfnUM do burfeIaF<br />

‘coN iek dI cox krnI pvygI. brqfnIaf<br />

dI aDIngI qpidk dI qrHF hY, jo mrIjL<br />

dI hOlI-hOlI jfn lYNdI hY. rxjIq isMG<br />

nfl gTjoV srsfm dI qrHF Gfqk hovygf,<br />

jo kuJ GMitaF ivc jfn lY lYN<strong>df</strong> hY.”<br />

rxjIq dI inwjI ijLMdgI Aus <strong>dy</strong><br />

vyilaF nfl myl KFdI sI. Auh dly hoey<br />

moqIaF nfl rlf ky rwj ky sLrfb pIN<strong>df</strong><br />

sI aqy Aus dI CyqI mOq hox <strong>df</strong> iek<br />

kfrn ieh vI sI. aYimlI eIzn ny<br />

iliKaf, “rxjIq isMG dI kuJ sLrfb qF<br />

inrI qrl agnI sI aqy sfzI iqwKI qoN<br />

iqwKI sLrfb Aus <strong>dy</strong> nyVy-qyVy vI nhIN sI<br />

qy afm qOr ‘qy XUrpIan qF ies <strong>dy</strong> iek<br />

qupky qoN vD nhIN pI sk<strong>dy</strong>.”<br />

<strong>dy</strong> ZyrF <strong>dy</strong> Zyr lwgy hoey sn. iewQy<br />

ijLaf<strong>df</strong>qr Auh sfnUM ‘boskI’ KrIdx leI<br />

kihM<strong>dy</strong> sn. Auh ds<strong>df</strong> sI ik aMdroN<br />

sfrIaF dukfnF aYnIaF hI vwzIaF hn qy<br />

iewQoN pfiksqfn <strong>dy</strong> bfkI sLihrF qoN ielfvf<br />

hor mulkF nUM vI kwpVf splfeI huM<strong>df</strong> hY.<br />

iesy bfjLfr <strong>dy</strong> ivc hI awgy jf ky<br />

gurduafrf hY. jdoN asIN phuMcy qF bfhroN<br />

gyt nUM ijM<strong>df</strong> lwgf hoieaf sI qF kfidr<br />

BfeI ny iksy nUM tYlIPon kIqf. bws do ku<br />

imMt ivc iek isMG sfihb qy AunHF nfl<br />

iek monf mMuzf af gey qy BfeI sfihb<br />

Piqh bulf ky, gyt KolH ky, sfnUM aMdr lY<br />

gey. asl ivc ies gurduafry ivc vI<br />

lMgr qy iek hor iblizMg dI AusfrI ho<br />

rhI sI ijhVI ik qrnqfrn vfly sMq<br />

krvf rhy sn. ieh BfeI sfihb kfr syvf<br />

vfly hI isMG sn qy monf mMuzf lFgrI jo<br />

ieiqhfs <strong>df</strong><br />

JroKf<br />

rxjIq isMG dIaF vIh sLfdIaF<br />

hoeIaF. ienHF ivcoN pSj iswK, iqMn ihMdU<br />

aqy do musilm aOrqF nfl rvfieqI rIqIirvfjF<br />

nfl hoeIaF. ienHF qoN ielfvf ds<br />

hor ivafh cfdr cVHf ky kIqy gey sn,<br />

ijnHF ivcoN swq iswK aqy iqMn ihMdU aOrqF<br />

sn. mhfrfxI ijM<strong>df</strong> ienHF ‘coN iek sI. Aus<br />

<strong>dy</strong> hrm ivc 23 hor aOrqF sn aqy kuwl<br />

imlf ky ienHF dI igxqI 43 bxdI sI.<br />

mihqfb kOr GnHweIaf aqy rfj kOr<br />

Aus dIaF mhfrfxIaF sn. rfj kOr dI<br />

kuwKoN KVk isMG <strong>df</strong> jnm hoieaf. kFgVf<br />

‘qy goriKaF <strong>dy</strong> hmly smyN rxjIq isMG<br />

ny iksy vyly <strong>dy</strong> afpxy dusLmx rfjf sMsfr<br />

cMd dI mdd kIqI. lVfeI ‘c goriKaF nUM<br />

hrfAux qoN bfad rxjIq isMG ny sMsfr<br />

cMd dIaF do DIaF mihqfb <strong>dy</strong>vI, jo guwzF<br />

kr ky vI jfxI jFdI hY aqy CotI rfj bMso<br />

nfl ivafh krvfieaf. rxjIq isMG ny<br />

ijnHF do muslmfn aOrqF nfl ivafh<br />

krvfieaf AunHF ‘coN iek morF sI. kuJ<br />

sflF bfad Aus ny aMimRqsr dI iek hor<br />

aOrq gul bhfr nfl ivafh krfieaf.<br />

morF nfl rxjIq isMG nUM sB qoN vD moh<br />

sI ijs <strong>dy</strong> nF ‘qy iek iswkf jfrI kIqf<br />

igaf aqy Aus dI PrmfiesL ‘qy msijd<br />

vI bxvfeI geI, jo lfhOr <strong>dy</strong> mqI<strong>df</strong>s cONk<br />

lfgy siQq hY. morF lfhOr <strong>dy</strong> sLihrIaF<br />

ivc ‘morF srkfr’ vjoN pRisD sI.<br />

rxjIq isMG nUM inRq aqy sMgIq <strong>df</strong><br />

bhuq sLOk sI aqy Aus <strong>dy</strong> drbfr ‘c 150 <strong>dy</strong><br />

krIb nRqkIaF sn, ijnHF ‘coN ijLaf<strong>df</strong><br />

ksLmIr aqy pSjfb <strong>dy</strong> phfVI Kyqr qoN sn.<br />

ieh bfrF qoN aTfrF sfl qwk dIaF huMdIaF<br />

sn. aTfrF sfl dIaF hox ‘qy AunHF nUM jfgIr<br />

idwqI jFdI sI. kOlF nUM swq ipSzF dI jfgIr<br />

bKsLI geI sI, pr ieMnI sMpqI imlx <strong>dy</strong><br />

bfvjUd kOlF sxy keI lVkIaF rxjIq isMG<br />

dI icKf ‘qy sqI ho geIaF sn. rxjIq<br />

isMG <strong>dy</strong> iv<strong>dy</strong>sLI kmFzr jnrl vYNqurf ny vI<br />

50 nRqkIaF rwKIaF hoeIaF sn.<br />

lfhOr ivc iek sLfn<strong>df</strong>r mihl aqy<br />

vjLIrfbfd ivc sMmn burj bxfAux qoN ielfvf<br />

rxjIq isMG nUM afpxy rfj <strong>dy</strong> sLihrF ivc<br />

suMdr bfg bxfAux <strong>df</strong> bVf cfa sI aqy<br />

Aus ny afpxy sfry drbfrIaF aqy sr<strong>df</strong>rF<br />

nUM bfg bxfAux leI AuqsLfihq kIqf. lfhOr<br />

iklHy <strong>dy</strong> Auqr vl b<strong>df</strong>mI bfg nUM nvIN idwK<br />

idwqI. sLflImfr mfrg ‘qy mory sLfh dI mjLfr<br />

lfgy dIvfn dInf nfQ bfg, jo iksy vyly<br />

ZihMdI klf ivc sI, nUM cOKf pYsf Krc ky<br />

inKfiraf. ies qoN ielfvf aMimRqsr ivc<br />

rfm bfg, lfhOr <strong>df</strong> hjLUrI bfg, guwjrFvflf<br />

ivc hrI isMG nlUaf bfg aqy btflf,<br />

dInfngr, mulqfn qy ipSz kot <strong>dy</strong> bfg vI<br />

ijLkrXog hn.<br />

anuvfd:ibkrmjIq isMG<br />

ik svfq GftI qoN ijhVy ihMdU ihjLrq<br />

krky afey hoey sn, AunHF ivcoN sI qy<br />

pfiksqfn gurduafrf pRbMDk kmytI ny<br />

qnKfh ‘qy rwiKaf hoieaf sI. kfidr BfeI<br />

nUM vI ies gurduafry dI kfr syvf bfry<br />

kfPI jfxkfrI sI. Auhny hI dwisaf sI<br />

ik sMq amrIk isMG ijhVf bfad ‘c<br />

BgOVf ho igaf sI, ny sLfied iewQy hI<br />

ijLaf<strong>df</strong> hyrfPyrI kIqI. Auh hI ds<strong>df</strong> sI<br />

ik jdoN srnf sony dI pflkI lY ky<br />

afieaf sI qF bfrzr `qy pflkI lYx ieho<br />

sMq amrIk isMG igaf sI qy ijhVf lwKF<br />

<strong>df</strong> cVHfvf pflkI <strong>dy</strong> idwlI qoN vfhgf bfrzr<br />

qwk <strong>dy</strong> sPLr dOrfn hoieaf, Auh sLfied<br />

ieho bfbf sFB igaf. AudF kfidr BfeI<br />

ieho-ijhI gwl bVI dwbvIN ijhI jIB nfl<br />

kr<strong>df</strong> sI.<br />

(bfkI agly aMk <strong>`c</strong>)


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (29)<br />

XUnIvristI <strong>df</strong> KulHf-zulHf pyNzU vfqfvrx<br />

zf[ gurnfm kOr<br />

sMn 1995-96 dI gwl hY, zf[<br />

AuipMdrjIq kOr (iswiKaf mMqrI, <strong>pMjfb</strong>)<br />

pwqr-ivhfr iswiKaf ivBfg <strong>dy</strong> muKI sn.<br />

AunHF ny pwqr-ivhfr rfhIN iswiKaf qy<br />

sYmInfr krfieaf. myry iÌlfsÌI <strong>dy</strong> mYzm<br />

KMnf vI <strong>pMjfb</strong> XUnIvristI, cMzIgVH <strong>dy</strong><br />

pwqr-ivhfr<br />

iswiKaf ivBfg <strong>dy</strong><br />

muKI hox <strong>dy</strong> nfqy<br />

sYmInfr ivc<br />

ihwsf lYx leI<br />

afey. jdoN<br />

AudGftn qoN<br />

bfad mYN AunHF nUM<br />

imlI qF<br />

muskrfAuN<strong>dy</strong> hoey<br />

boly, “gurnfm<br />

zf[ gurnfm kOr<br />

mYnUM bVf cMgf ligaf ik <strong>pMjfb</strong>I<br />

XUnIvristI <strong>df</strong> vfqfvrx bVf ilivMg<br />

(ijM<strong>df</strong>-idl) hY. mYN jdoN hfl aMdr jfx<br />

leI af rhI sF qF iewk pRoPYsr ny iksy<br />

dUjy pRoPYsr nUM ipCoN Ëor nfl afvfË mfr<br />

ky ikhf, ‘Eey PlfixaF ikDr jf irhYN?<br />

KVH jfh, mYN vI afAunF’ qF dUsry ny EnI hI<br />

Ëor nfl Auqr idwqf, ‘KVHf hF af jf, gwlF<br />

Pyr mfr leIN’ aqy mYN mihsUs kIqf ik<br />

ieQoN dI XUnIvristI <strong>dy</strong> pRoPYsrF ivc jfn hY<br />

jo iblkul ipMzF vFg KulHf-zuwlf bol<strong>dy</strong> ny,<br />

cMzIgVH vFg rsmI ijhy nhIN hn.”<br />

pihlF pihl mYN jdoN ieQy afeI qF<br />

sYÈn <strong>dy</strong> ÈurU ÈuurU ivc Èfm vyly ipMzF qoN<br />

nvyN nvyN afey ividafrQIaF nUM cfdry lfeI<br />

sYr kr<strong>dy</strong> vyKxf. asl ivc AudoN bhuqy<br />

ividarQI sMgrUr-biTMzy qoN afAuN<strong>dy</strong> sI<br />

jo afpxf ipMz <strong>df</strong> siBafcfr AuvyN hI<br />

brkrfr rwK<strong>dy</strong> sn. mYnUM awj vI Xfd hY<br />

ik <strong>pMjfb</strong>I Bvn ivc bdlx qoN pihlF jdoN<br />

asIN lfiebRyrI iblizMg ivc bYT<strong>dy</strong> sF aqy<br />

BfÈf ivigafn ivBfg sfieMs blfk dI<br />

ËuaflojI iblizMg ivc huM<strong>df</strong> sI, myrI<br />

kulIg dI shylI qy jmfqx primMdr cImf<br />

lwgI hoeI sI. ieQy hI zf[ muKiqafr isMG<br />

igwl aqy mnjIq kOr bfsI vI Aus<strong>dy</strong> kulIg<br />

sn ijnHF nfl myrI vI vfkPIaq ho geI.<br />

asIN jdoN kdI iekwTy cfh pIxI jF bYNk<br />

jFidaF rfh ivc iml jfxf (iekwly ikqy<br />

jfx <strong>df</strong> irvfË hI nhIN sI) qF muÉiqafr<br />

igwl ny koeI nf koeI Cotf ijhf mKOl kr<br />

<strong>dy</strong>xf. iewk idn hs<strong>dy</strong> hs<strong>dy</strong> boilaf,<br />

“gurnfm qyry ivafh ivc asIN inMm <strong>df</strong><br />

sMdUK <strong>dy</strong>xf hY ijho ijhf ipMzF ivc idM<strong>dy</strong><br />

huM<strong>dy</strong> sI.” mYN hws ky cwup ijhI kr geI.<br />

QoVI <strong>dy</strong>r Tihr ky Pyr boilaf, “gurnfm<br />

qUM ikqy guwsf qF nhIN kIqf? asl ivc<br />

myrI iewk CotI BYx sI jo iblkul qyry<br />

vrgI sI. qYnUM <strong>dy</strong>K ky mYnUM afpxI BYx<br />

Xfd af jFdI hY.” Aus idn qoN mYN<br />

muKiqafr igwl nUM mlvweIaF <strong>dy</strong> irvfj<br />

anusfr ‘bfeI jI’ kihxf ÈurU kr idwqf<br />

aqy bfeI jI ny myrf isr plosxf. pr<br />

pfst tYNs ivc ijvyN bfeI jI ny afpxI<br />

BYx dI gwl kIqI myrI ieh pwuCx dI k<strong>dy</strong><br />

ihMmq nhIN peI ik quhfzI BYyx nUM kI<br />

hoieaf jF Auh ikQy hY? jdoN myrf irÈqf<br />

‘bfhr’ pwkf ho igaf qF <strong>pMjfb</strong>I Bvn <strong>dy</strong><br />

awgy bfeI muKiqafr igwl iml igaf aqy<br />

boilaf, “gurnfm suixaf hY qUM Purr<br />

krky AuV rhI hYN? koeI gwl nhIN, qyry<br />

vrigaF leI guru nfnk <strong>dy</strong>v jI ny ikhf<br />

sI AujV<strong>dy</strong> rho.”<br />

zf[ gurqrn isMG <strong>pMjfb</strong>I<br />

XUnIvristI ivc afAux qoN pihlF myry<br />

pqI nUM jfx<strong>dy</strong> sI. iewk idn Auh ikqy jF<strong>dy</strong>afAuN<strong>dy</strong><br />

afpxI pqnI nfl sfzy<br />

XUnIvristI vfly Gr myry pqI nfl afey<br />

aqy siq sRI akfl bulfAux ipCoN BYx<br />

kih ky myrf isr ploisaf. XUnIvristI<br />

<strong>dy</strong> <strong>pMjfb</strong>I ivBfg ivc lwgx qoN bfad vI<br />

hmyÈf imlx qy myrf isr plosxf gurqrn<br />

Bf k<strong>dy</strong> nhIN Builaf. kuJ aijhf hI mfhOl<br />

huM<strong>df</strong> sI AunHF idnF ivc.<br />

kfPI-hfAUs bxn qoN pihlF syvk<br />

rfm dI kYNtIn gol mfrkIt dI bjfie<br />

stUzYNt hom <strong>dy</strong> nfl hI sI. ieQy lMc bryk<br />

ivc sB dhIN nfl aflU <strong>dy</strong> prONTy Ck<strong>dy</strong>.<br />

mYN aqy myrI kulIg vI ijMnf icr hostl<br />

ivc rhIaF ieQy hI aflU <strong>dy</strong> prONiTaF <strong>df</strong><br />

lMc krdIaF. kuJ sfl bfad iewQy kfPI<br />

hfAUs KuwlH igaf aqy kYNtIn gol mfrkIt<br />

ivc clI geI. kfPI hfAUs bxn nfl<br />

ijvyN XUnIvristI <strong>dy</strong> do ihwsy ho gey hox<br />

aqy iewk nvF klcr pnp ipaf.<br />

ividafrQI aqy akfdimk stfP kfPI<br />

hfAUs dI rOxk vDfAux lwg pey aqy<br />

krmcfrI afm qOr ‘qy syvk rfm dI<br />

kYNtIn ‘qy hI bYT<strong>dy</strong>. hux qF pqf hI nhIN<br />

XUnIvristI ivc ikMny cfh-kfPI <strong>dy</strong> sQfn<br />

sQfpq ho gey hn Ausy qrHF hI ijvyN<br />

aiDafpkF <strong>dy</strong> vI do DiVaF kfmryz aqy<br />

gYr-kfmryz qoN ZfeI-ZfeI totrUaF <strong>dy</strong><br />

axigxq DVy bx gey hn. pihlIaF ivc<br />

aiDafpkF <strong>dy</strong> do hI DVy hUM<strong>dy</strong> sn. kfmryzF<br />

<strong>dy</strong> DVy dI vfgzor kYimstrI izpfrtmYNt<br />

<strong>dy</strong> sInIar tIcr zf[ nfËr isMG <strong>dy</strong> hwQ<br />

sI aqy zf[ rvI aqy mFgt dI joVI, zf[<br />

rfhI, zf[ jI[aYs syKoN, pRoPYsr BuipMdr<br />

afid aqy pRgqIvfdI ivcfrDfrf nfl sbMD<br />

rwKx vfly hor aiDafpk AunHF nfl juVy<br />

huM<strong>dy</strong> sn. dUjy pfsy pihlF-pihl qF koeI<br />

Kfs iewk lIzr nhIN sI pr kuJ sflF<br />

bfad zf[ kyhr isMG lIzr bx ky AuBiraf<br />

aqy dUsrf grup mÈhUr hI ‘kyhr isMG<br />

<strong>df</strong> DVf’ krky ho igaf. iesdI iewk CotI<br />

ijhI imsfl hY. idwlI jdoN vI ‘ivsLv<br />

pusqk mylf’ lg<strong>df</strong> hY qF <strong>pMjfb</strong>I<br />

XUnIvristI vloN vfrI isr hr ivBfg<br />

ivcoN aiDafpkF nUM XUnIvristI bws rfhIN<br />

lY ky jfx <strong>df</strong> pRbMD kIqf jF<strong>df</strong> hY. iewk<br />

vfr ijs grup ivc mYN aqy myrI kulIg<br />

zf[ gur<strong>dy</strong>v kOr geIaF, Ausy grup ivc<br />

zf[ kyhr isMG aqy kYimstrI ivBfg qoN<br />

zf[ kflIaf vI Èfml sn jo Aus vyly<br />

tIcrj XUnIan <strong>dy</strong> agËYkitv mYNbr sn<br />

aqy kfmryz DVy ivcoN sn. asIN sfry vfps<br />

afAux leI XUnIvristI bws kol KVyH zf[<br />

kyhr isMG <strong>df</strong> ieMqËfr kr rhy sF jo vfhvf<br />

lyt ho igaf sI. mYN acfnk ibnF ieh<br />

socy ik zf[ kflIaf myry kol KVHf hY aqy<br />

ies vfr pRDfn AunHF <strong>dy</strong> DVy <strong>df</strong> hY, mYN<br />

gur<strong>dy</strong>v nUM ikhf, “pRDfn ny bVI <strong>dy</strong>r lf<br />

idwqI, phuMc hI nhIN irhf?” iPr iewkdm<br />

zf[ kflIaf dI hfËrI <strong>df</strong> aihsfs krky<br />

bolI, “sOrI zf[ kflIaf hux qF kyhr<br />

isMG pRDfn nhIN.” zf[ kflIaf hws ipaf<br />

aqy boilaf, “nhIN mYzm, quhfzy pRDfn<br />

qF zf[ kyhr isMG hI hn.”<br />

AuNj swcI gwl ieh hY ik zf[ kyhr<br />

isMG dI pRDfngI <strong>df</strong> sB qoN vwD nuksfn<br />

grup ivc mYnUM hI hoieaY. XUnIvristI<br />

ivc sInIafrtI inrDfrq krn lwigaF<br />

rYgUlr postF qy qrwkI lYx vfly<br />

aiDafpkF nUM ‘prsnl pRmoÈn skIm’<br />

ivc qrwkIXfPqf aiDafpkF nfloN sInIar<br />

mMinaF jF<strong>df</strong> sI. prsnl prmotI<br />

aiDafpkF ny brfbrI leI kys <strong>df</strong>Kl kr<br />

idwqf, ijnHF ivcoN bhuigxqI zf[ kyhr isMG<br />

<strong>dy</strong> grup ivc sn. jdoN rYgulr dI<br />

ieMtrivAU lYx <strong>df</strong> PYslf ho igaf qF<br />

akflI srkfr qoN zf[ kyhr isMG dI<br />

XUnIan ny zf[ joigMdr isMG puafr, jo<br />

ik Aus smyN <strong>dy</strong> vfeIs cFslr sn, qy<br />

ieMtrivAU lYx `qy rok lgvf idwqI. ies<br />

qrHF ijhVI pRoPYsriÈp mYnUM 1994 qoN imlxI<br />

sI Auh sMn 2000 ivc Xfin Cy sfl bfad<br />

Auh vI 1998 qoN imlI aqy Cy sfl mYN pRoPYsr<br />

hox dIaF shUlqF qoN ivrvI rhI. myry vrgy<br />

rMg-byrMg<br />

hor vI keIaF ny ieh mfr shI. AuNj ienHF<br />

sfry XUnIan vfilaF ny afp iksy ny cfrpMj-Cy<br />

jF hwd swq sfl <strong>dy</strong> ivc ivc hI<br />

qrwkIaF lY leIaF.<br />

ÉYr! gwl hor pfsy pY geI mYN qF gwl<br />

ishqmMd prMprf dI kr rhI sF, jo hOlI<br />

hOlI guMm ho rhI hY. pihly simaF ivc<br />

jdoN aiDafpkF <strong>df</strong> koeI sFJf mslf huM<strong>df</strong><br />

sI qF sfry iekwTy ho ky lV<strong>dy</strong>. coxF vyly<br />

iewk dUjy <strong>dy</strong> iKlfP KVyH huM<strong>dy</strong> pr cox pRcfr<br />

kr<strong>dy</strong> kr<strong>dy</strong> kfPI hfAUs iekwTy bYT ky kfPI<br />

pIN<strong>dy</strong> aqy Kwp pfAuN<strong>dy</strong>. iesy qrHF jdoN<br />

jnrl bfzI dI mIitMg huMdI qF aMdr qUMqUM,<br />

mYN-mYN huM<strong>dy</strong> pr bfhr af ky iewk dUjy<br />

nUM CyV<strong>dy</strong> aqy jwPIaF pfAuN<strong>dy</strong>. sMn 1975<br />

dI gwl hY pRo[ ikrpfl isMG nfrMg dI<br />

inXukqI muwkx vflI sI. jnrl hfAUs<br />

kfPI-hfAUs bxn qoN pihlF syvk rfm dI kYNtIn gol mfrkIt dI<br />

bjfie stUzYNt hom <strong>dy</strong> nfl hI sI. ieQy lMc bryk ivc sB dhIN nfl aflU<br />

<strong>dy</strong> prONTy Ck<strong>dy</strong>. mYN aqy myrI kulIg vI ijMnf icr hostl ivc rhIaF ieQy<br />

hI aflU <strong>dy</strong> prONiTaF <strong>df</strong> lMc krdIaF. kuJ sfl bfad iewQy kfPI hfAUs<br />

KuwlH igaf aqy kYNtIn gol mfrkIt ivc clI geI. kfPI hfAUs bxn nfl<br />

ijvyN XUnIvristI <strong>dy</strong> do ihwsy ho gey hox aqy iewk nvF klcr pnp ipaf.<br />

ividafrQI aqy akfdimk stfP kfPI hfAUs dI rOxk vDfAux lwg pey<br />

aqy krmcfrI afm qOr ‘qy syvk rfm dI kYNtIn ‘qy hI bYT<strong>dy</strong>.<br />

dI mIitMg ivc dohF iDrF ivc KUb lVfeI<br />

hoeI, kpVy pfty, GsuMn-muwkI hoey pr<br />

bfad ivc Pyr iewk dUjy nfl hyl-myl<br />

sI. mYN AudoN mulk qoN bfhr sI pr myrI<br />

CotI BYx qy BqIjf polItIkl sfieMs dI<br />

aYm[ey[ kr rhy sF. myrI BYx ny mYnUM<br />

icwTI ivc disaf ik iks ny iks nUM<br />

kuwitaf. vYsy vI koeI iksy <strong>df</strong> injI nuksfn<br />

XUnIainst <strong>dy</strong> qOr ‘qy nhIN sI kr<strong>df</strong>.<br />

ipCoN af ky qF, nvyN lIzrF <strong>dy</strong> XUnIan<br />

ivc hox <strong>dy</strong> mfany hI bdl gey hn. hux<br />

aiDafpk svYmfx nfloN iewk jF dUjy ZMg<br />

rfhIN injI qrwkI jF iksy vfDU post <strong>df</strong><br />

cfrj lYx nUM qrjIh idM<strong>dy</strong> hn ijs leI<br />

cfplUsI qoN lY ky hor hr qrHF <strong>dy</strong> hwQkMzy<br />

vrqy jF<strong>dy</strong> hn. hux sFJy muidaF leI nhIN<br />

liVaf jF<strong>df</strong> sgoN XUnIan ivc afAux <strong>df</strong><br />

arQ hY afpxy leI, jF afpxI Gr vflI<br />

leI qrwkI lYxf. hux DVybfjI nUM bury <strong>dy</strong><br />

Gr qwk pfilaf jF<strong>df</strong> hY. hux iek DVf<br />

jfx vfly vI[sI[ <strong>dy</strong> iKlfP lV<strong>df</strong> hY qF ik<br />

nvyN vI[sI[ qoN kuJ Kwt sky iPr iehI kuJ<br />

dUjf DVf kr<strong>df</strong> hY pr ies ivc Èfied<br />

ies nvIN pIVI <strong>df</strong> eynf ksUr nhIN hY ijMnf<br />

KpqkfrI klcr <strong>df</strong> hY ijs ny mnuwK nUM<br />

afDuink shUlqF lYx leI lflcI bxf<br />

idwqf hY. pihly simaF ivc ijhVy<br />

aiDafpk Èihr ivc rihM<strong>dy</strong> sn AunHF nUM<br />

XUnIvristI bws ivc afAux-jfx ‘qy koeI<br />

ihckcfht nhIN sI hMudI. vukq hox ‘qy<br />

Auh pihlI svfrI purfxf lMbrytf skUtr<br />

KrId<strong>dy</strong>. hux qF XUnIvristI vV<strong>dy</strong> sfr<br />

lYkcrr vI kfr lYx bfry soc<strong>df</strong> hY.<br />

pwqr-ivhfr ivBfg ivc iesqrIaiDafpkF<br />

dI kfPI igxqI sI aqy Auh<br />

kfPI aYkitv vI sn. iesy qrHF <strong>pMjfb</strong>I<br />

ivkfs ivBfg aqy hor ivBfgF ivc vI<br />

kfPI igxqI ivc iesqrI aiDafpk sn.<br />

zf[ aimMRq kOr aYjUkyÈn ivBfg aqy zf[<br />

mnormf kohlI polItIkl sfieMs ivBfg<br />

ny rl ky vumYn tIcrj aYsosIeyÈn<br />

bxfAux dI socI ikAuNik pUtf dI<br />

aYgËYkitv ivc afm qOr ‘qy purÈ<br />

aiDafpk hI sn. ies <strong>dy</strong> nfl eyjMzf<br />

ieh vI rwiKaf igaf ik ieh aYsosIeyÈn<br />

smfijk kfrjF vwl vwD iDafn <strong>dy</strong>vygI.<br />

pihly iekwT ivc vfeIs cFslr pRo[ nfrMg<br />

nUM AudGftn leI bynqI kIqI geI. iewkiewk<br />

aiDafpkf ny vfrI vfrI KVyH ho ky<br />

afpxf quafrP krfieaf aqy vI[sI[ koeI<br />

nf koeI kumYNt hr iewk ‘qy krI jF<strong>dy</strong>.<br />

myrI kulIg <strong>df</strong> Gr vflf imltrI ivc sI<br />

aqy Auh bhuqf smF CuwtI ‘qy hI rihMdI<br />

sI aqy jdoN AusdI vfrI afeI qF boly,<br />

“kI kMm kr<strong>dy</strong> ho awj klH, quhfzI rIsrc<br />

ivc qy koeI idlcspI lgdI nhIN?” AunHF<br />

dI hfËrI ivc zf[ mnormf kohlI nUM pRDfn<br />

aqy zf[ dlIp kOr itvfxf nUM mIq pRDfn<br />

cuixaf igaf. zf[ aMimRq kOr afpxy<br />

ivBfg ivc Èfied iksy ‘aYzlt aYjUkyÈn<br />

pRogrfm’ dI ieMcfrj sI, <strong>dy</strong> bflg iswiKaf<br />

pRogrfm nUM eyjMzy ivc Èfml kr ilaf<br />

igaf. ies qrHF XUnIvristI <strong>dy</strong> skUl ivc<br />

Èfm nUM cOQf drjf mulfËmF dIaF <strong>pMjfb</strong>I<br />

isKfAux leI klfsF ÈurU kIqIaF. itvfxf<br />

dIdI ny qF bhuqI idlcspI nhIN leI pr<br />

mYzm kohlI kfPI smF aYkitv rhy. mYN<br />

vI kfPI smF aYzlt aYjUkyÈn <strong>dy</strong> kMm<br />

nfl juVI rhI pr hOlI hOlI ies<br />

aYsosIeyÈn <strong>df</strong> Bog pY igaf.<br />

ividarQIaF <strong>dy</strong> sMgTnF ivc<br />

pI[aYs[XU[ <strong>df</strong> bol-bflf sI. asl ivc<br />

ieh smF nkslbfVI lihr <strong>df</strong> smF sI.<br />

ividak a<strong>df</strong>ry ies ivcfrDfrf <strong>dy</strong> pnpx<br />

leI iewk qrHF nfl AupjfAU ËmIn sn.<br />

pRgqIvfdI kvI afpxIaF kivqfvF ivc<br />

afpxy-afp nUM gurU goibMd isMG jF ÈhId<br />

Bgq isMG dI ivcfrDfrf nfl joV ky AunHF<br />

<strong>dy</strong> vfrs vjoN ibafn kr<strong>dy</strong>. pRo[ nfrMg<br />

XUnIvristI <strong>dy</strong> pihly vfeIs cFslr BfeI<br />

joD isMG <strong>dy</strong> bhuq QoVf smF ahu<strong>dy</strong> ‘qy<br />

ibrfjmfn rihx qoN bfad dUsry vfeIs<br />

cFslr bxy sn. iemfrqF dI AusfrI jor-<br />

Èor nfl ho rhI sI. ienHF idnF ivc hI<br />

lVikaF <strong>df</strong> nvF hostl bixaf ijs <strong>df</strong><br />

nF ÈhId Bgq isMG <strong>dy</strong> nfm ‘qy rwiKaf<br />

igaf. ies <strong>df</strong> AudGftn XUnIvristI ny<br />

ÈhId Bgq isMG dI mfqf qoN krfAux <strong>df</strong><br />

pRogrfm AulIikaf, ijnHF nUM <strong>pMjfb</strong> srkfr<br />

vloN “<strong>pMjfb</strong> mfqf” <strong>df</strong> iKqfb vI AudoN ku<br />

hI imilaf sI. zf[ surjIq isMG iZwloN,<br />

ËuaflojI ivBfg qoN Èfied sInIar vfrzn<br />

sn. ividafrQI XUnIan <strong>df</strong> skwqr<br />

ieknfimks dI aYm[ey[ <strong>df</strong> ividafrQI<br />

sI jo awj klH akflI lIzr hY, lok sBf<br />

mYNbr aqy <strong>pMjfb</strong> srkfr ivc kYbint<br />

minstr vI rih cwukf hY, AudoN kfmryz<br />

huM<strong>df</strong> sI. hor ivBfgF dI qrHF sfzy ivBfg<br />

nUM vI sw<strong>df</strong>-pwqr sI, so sB hfËr ho gey.<br />

vfeIs cFslr, <strong>pMjfb</strong> mfqf sB phuMc gey.<br />

svfgq qoN bfad ijAuN hI sB sItF ‘qy<br />

bYTy qF Aus ividafrQI lIzr ny PtfPt<br />

af ky mfeIk sMBfl ilaf aqy bolxf ÈurU<br />

kr idwqf ijs <strong>df</strong> Bfv kuJ ies qrHF sI<br />

ik Bgq isMG ny <strong>dy</strong>È leI kurbfnI idwqI<br />

hY aqy qUM <strong>dy</strong>È <strong>dy</strong> lutyiraF koloN <strong>pMjfb</strong><br />

mfqf <strong>df</strong> iÉqfb ikAuN ilaf vgYrf vgYrf.<br />

AuQy hfËr sfry jxy hwky-bwky rih gey. iksy<br />

ividafrQI <strong>dy</strong> mUMhoN eynI KrbI BfÈf Èfied hI<br />

iksy ny kdI suxI hovy. mYN keI vfr socdI hF<br />

ik ividafrQI lIzr huMidaF grmf grm<br />

BfsLx <strong>dy</strong>x vfly jdoN afp lotU lIzrF <strong>df</strong> sfQ<br />

idM<strong>dy</strong> hn qF BlF AunHF dI afqmf kdI koeI<br />

qklIP nhIN mMndI hovygI?<br />

isafixaF <strong>df</strong> ikhf<br />

(1) lokF ivc sLkqI dI nhIN blik<br />

idRVqf dI Gft hMudI hY.<br />

(2) nOjvfnF nMU ajLfdI nfl ipafr<br />

hMu<strong>df</strong> hY Auh PFsI cVH<strong>dy</strong> vI grj<strong>dy</strong> hn.<br />

(3) afqm ivsLvfsI lokF nfl myl<br />

jol rwKo.<br />

(4) jdoN qwk aOrq nMU rsoeI dI<br />

gulfmI qoN afjLfd nhIN kIqf jF<strong>df</strong> AudoN<br />

qwk AusdI ajLfdI aDUrI hY.<br />

(5) sMgIq-mrd <strong>dy</strong> aMdr sLoaly<br />

BVkf idM<strong>df</strong> hY aqy aOrq <strong>dy</strong> nyqrF ivcoN<br />

hMJU vhf idM<strong>df</strong> hY.<br />

(6) kOm ivc aOrq dI pdvI, kOm dI<br />

AunqI <strong>dy</strong> sB qoN shI nfpF ivcoN iek hY.<br />

(7) ndI ny vgxf, kMizaF ny cuBxf,<br />

jvfnI ny hsxf, buZfpy ny socxf hMu<strong>df</strong><br />

hY.<br />

(8) sLrfPq jd bdnfmI <strong>df</strong> mMUh BMnx<br />

qy afAuNdI hY qF koeI bdmfsL Aus agy<br />

nhIN aV, nhIN KV sk<strong>df</strong>.<br />

(9) ikqfbF KrId sk<strong>dy</strong> ho pRMqU igafn<br />

nhIN KrId sk<strong>dy</strong>.<br />

(10) hfr isLgfr dIaF cIjF KrId<br />

sk<strong>dy</strong> ho pRMqU suMdrqf nhIN KrId sk<strong>dy</strong>.<br />

(11) iensfn dI ijMLdgI sflF qoN nhIN<br />

Aus <strong>dy</strong> kmF qoN nfpo.<br />

(12) sO idn gulfmI <strong>`c</strong> rihx nfloN<br />

iewk idn afjLfdI nfl jIxf sO guxf<br />

cMgf.<br />

(13) mnuwK dUsiraF <strong>dy</strong> qF ksUr awKF<br />

sfhmxy rwK ky aqy afpxy ipwT ipwCy<br />

Cupf ky rfjI hY.<br />

(14) AurdU ivc afdmI-isMDI ivc<br />

mfxU-<strong>pMjfb</strong>I ivc bM<strong>df</strong>-blocI ivc<br />

vfjf-psLqo ivc mVf kihM<strong>dy</strong> hn.<br />

(15) drd dI dvfeI nf imly qF drd<br />

nMU hI dvfeI smJ lYxf cfhI<strong>df</strong> hY.<br />

(16) dUijaF dI KusLI-sfzy gmF nMU<br />

qfjf krdI hY.<br />

(17) brqn <strong>dy</strong> tutx <strong>df</strong> duwK nf<br />

mnfAu-ikAuNik quhfzy vFg Aus<strong>dy</strong> tuwtx<br />

<strong>df</strong> vI smF nIXq hY.<br />

(18) iksmq Aupr Brosf rwKx<br />

vfilaF dI iksmq suwqI rihMdI hY.<br />

(19) sfnMU afpxIaF nhIN dUsiraF<br />

dIaF awKF qbfh krdIaF hn.<br />

(20) idn ivc Gto Gt iewk vfr<br />

afpxIaF pRfpqIaF bfry jrUr soco.<br />

(21) hmysLf ruwJy rihx dI afdq<br />

bxfAu qF ik mn PjLUl socx qoN sMkoc<br />

kry.<br />

(22) jy quhfzf koeI snmfn nhIN<br />

kr<strong>df</strong> qF nfrfjL hox dI jgHf Aus <strong>dy</strong><br />

kfrn lwBo qy afpxy aMdr gux pY<strong>df</strong><br />

kro.<br />

(23) afeI iPr ivsfKI <strong>dy</strong>sL gulfmF<br />

<strong>dy</strong> muk<strong>dy</strong> nhIN pRCfvyN lMmIaF sLfmF <strong>dy</strong>.<br />

(24) amn <strong>dy</strong> leI asIN hr iewk <strong>dy</strong><br />

nfl KVHy hF pr jLulm ivruD asIN hr<br />

iksy <strong>dy</strong> sfhmxy KVy hF.<br />

(25) hiQafr <strong>dy</strong> nfl jy ivcfr nf<br />

hox qF hiQafr afpxy afp leI hI<br />

Gfqk bx jF<strong>df</strong> hY.<br />

(26) sfzf iswKF <strong>df</strong> <strong>dy</strong>sL koeI nf,<br />

ihMdosqfn aMdr mfrF KfeIey, bfhr<br />

ZoeI koeI nf.<br />

(27) iksy vI gwl jF Gtnf nMU Xfd<br />

krn leI GWt qoN GWt smF lgfAu.<br />

(28) myry hwQF ivc hQkVIaF, jubF<br />

myrI nMU qflf hY-swc dI kdr nf koeI,<br />

JUT <strong>df</strong> bol bflf hY.<br />

(29) vfrs sLfh Auh s<strong>df</strong> hI jINv<strong>dy</strong><br />

ny ijnHF kIqIaF nyk kmfeIaF ny.<br />

(30) dUsry dIaF gwlF iDafn nfl<br />

suxo cfhy Auh quhfzy qoN jUnIar hI ikAuN<br />

nf hovy.<br />

(31) jIvn iewk sMGrsL hY-sMGrsL<br />

qoN mMUh moVnf ijLMdgI nMU ipwT idKfAux<br />

<strong>dy</strong> brfbr hY.<br />

pysLkfr-prmjIq isMG <strong>df</strong>Kf


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (30)<br />

koeI vI nhIN kr sk<strong>df</strong> brUs lI <strong>df</strong> mukfblf<br />

brUs lI <strong>df</strong> nF kMnF ivc pYNidaF hI iek aijhy sLKs dI<br />

qsvIr awKF sfhmxy Auqr afAuNdI hY, jo iPLlmI skrIn ‘qy<br />

afpxy hYrqaMgyjL kfrnfimaF nfl drsLkF nUM afnMidq,<br />

hYrqjL<strong>df</strong> aqy kfiel kr idM<strong>df</strong> sI. brUs lI nUM lok afm qOr<br />

‘qy iek aYksLn hIro <strong>dy</strong> rUp ‘c hI jfx<strong>dy</strong> hn pr aYksLn<br />

hIro hox <strong>dy</strong> ielfvf Auh iek smrwQ a<strong>df</strong>kfr, mfihr mfrsLlafrt<br />

Ausqfd aqy<br />

iPlfsPr vI sI.<br />

brUs lI dI mOq 20<br />

julfeI, 1973 nUM mihj 32<br />

virHaF dI Aumr ivc hoeI<br />

aqy rfjkumfrI zfienf dI<br />

mOq vFg hI rhwsmeI rhI.<br />

ieh vI swc hY ik ‘aYlivs<br />

pIsly’ dI qrHF Aus dI<br />

pRisDI, Aus dI mOq <strong>dy</strong> bfad<br />

ijLaf<strong>df</strong> PYlI. Aus dI mOq <strong>dy</strong><br />

iqMn hPiqaF <strong>dy</strong> bfad Aus dI<br />

sB qoN vwzI iPLlm ‘aYNtr <strong>df</strong><br />

zrYgn’ pRdrisLq hoeI qF Aus<br />

dI hrmn ipafrqf aYnI vD<br />

geI ik Aus nUM lY ky cfr lwK<br />

qoN ijLaf<strong>df</strong> vYbsfeItF KuwlH<br />

geIaF.<br />

brUs lI <strong>df</strong> jnm sYn<br />

PrFissko ivc 27 nvMbr 1940<br />

nUM hoieaf. Aus <strong>df</strong> cInI nF lI<br />

muaYn kYm sI. jdoN Auh isrP<br />

iek sfl <strong>df</strong> sI qF afpxy cInI<br />

mfqf-ipqf <strong>dy</strong> nfl hFgkFg clf igaf. AuQy Auh iek bfl<br />

a<strong>df</strong>kfr bx igaf aqy bqOr bfl a<strong>df</strong>kfr Aus ny AuQoN dIaF<br />

keI iPLlmF ivc kMm kIqf. ies qrHF 18 sfl qwk Aus ny<br />

qkrIbn 20 iPLlmF ivc kMm kIqf. Aus <strong>dy</strong> bfad afpxI<br />

qflIm pUrI krn leI Auh amrIkf afieaf qy vfisLMgtn<br />

XUnIvristI ivc drsLn-sLfsqr <strong>df</strong> aiDaYn kIqf. jvfn<br />

Aumry Aus ny hFgkFg ivc ‘ivMg cUn’ nfmI mfrsLl afrt<br />

iswKI sI.<br />

sMn 1964 ivc brUs lI ny ‘ilMzf’ nfmI muitafr nfl<br />

ivafh kr ilaf. iek sfl bfad Aus <strong>df</strong> PrjLMd ‘brYzn’<br />

pY<strong>df</strong> hoieaf. Aus <strong>dy</strong> bfad 1969 ivc bytI ‘sLYnn’ pY<strong>df</strong> hoeI.<br />

60 <strong>dy</strong> afKrI sflF ‘c jdoN pOp swiBaqf <strong>df</strong> ivsQfr<br />

hoieaf qF hflIvuwz <strong>dy</strong> stIv mYkkvIn aqy jyms kobrn<br />

vrgy a<strong>df</strong>kfrF nUM mfrsLl afrt dI tryinMg <strong>dy</strong>x leI brUs<br />

lI dI mMg bhuq ijLaf<strong>df</strong> vD geI. isKlfeI idMidaF-idMidaF<br />

brUs lI <strong>df</strong> Jukfa iPLlmF vl ho igaf aqy nfl hI tYlIvIjLn<br />

dI qrPL vI. Aus nUM ienHF ‘c BUimkfvF qF imlIaF pr Auh<br />

koeI Kfs nhIN sn. jF qF Auh PfeIt aYzvfeIjLr <strong>dy</strong> qOr ‘qy<br />

kMm kr<strong>df</strong> sI jF iPr Aus nUM Klnfiek <strong>dy</strong> shfiek dI koeI<br />

mfmUlI BUimkf imldI sI. brUs lI nUM amrIkf ivc bqOr<br />

a<strong>df</strong>kfr shI mOky nhIN imly. ies qoN inrfsL ho ky brUs lI<br />

vfps hFgkFg prq afieaf. AuQy Aus ny kuJ aYksLn iPLlmF<br />

bxfeIaF, jo bhuq hI mkbUl hoeIaF. ienHF iPLlmF ivc<br />

‘iPsts afP iPAUrI’ AurPL ‘<strong>df</strong> ibg bOs’ (1971) vI sI, jo<br />

eysLIaf dI iek vwzI ihwt iPlm mMnI geI. ‘vy afP <strong>df</strong> zrYgn’<br />

(1972) iek aijhI iPLlm sI, ijs ivc brUs lI ny afpxI<br />

bhumuKI kfblIaq <strong>df</strong> mujLfhrf kIqf sI. ies iPLlm ivc Aus<br />

ny bqOr lyKk-inr<strong>dy</strong>sLk, a<strong>df</strong>kfr aqy PfeIt sIn zfierYktr<br />

<strong>df</strong> kMm kIqf sI. AudoN Aus nUM pqf nhIN lwigaf ik ‘vfrnr<br />

bRdrjL’ iek vwzy bjt dI iPLlm ivc Aus nUM lYxf cfhuM<strong>dy</strong><br />

sn. Aus iPLlm <strong>dy</strong> jLrIey Auh muwK-Dfrf dIaF iPLlmF <strong>dy</strong> iek<br />

<strong>pMjfb</strong>I iKzfrIaF dI ieh KusLiksmqI hY ik prmfqmf ny ienHF nUM<br />

mjLbUq juwsf, isrVI suBfa aqy imhnq krky awgy vDx <strong>df</strong> suBfg<br />

bKisLaf hY. hryk Kyz ivc mwlF mfrn vfly <strong>pMjfb</strong>IaF ‘coN iek isrkwZvF<br />

nF hY ‘imlKf isMG’ jo Bfrq <strong>df</strong> iek nfmvr dOVfk irhf hY qy ijs nUM<br />

sfrI dunIaF ‘Auzxf iswK’ afK ky pukfrdI hY.<br />

imlKf isMG Aumr <strong>dy</strong> lgBg 75vyN vrHy ivcoN lMG irhf<br />

hY qy Aus leI byhwd KusLI aqy smuwcy <strong>pMjfb</strong>IaF leI bhuq<br />

mfx vflI gwl hY ik Aus dI ijLMdgI ‘qy afDfrq iek bhuq<br />

vwzy pwDr dI iPLlm bxn jf rhI hY, ijs <strong>df</strong> nF hY ‘Bfg<br />

imlKf Bfg.’ ieh iPLlm bflIvuwz <strong>dy</strong> nfmvr inr<strong>dy</strong>sLk<br />

rfkysL Em pRkfsL mihqf aqy AuGy gIqkfr pRsUn josLI<br />

vloN sFJy qOr ‘qy bxfeI jf rhI hY. rfkysL Em pRkfsL<br />

mihqf ies qoN pihlF ‘rMg <strong>dy</strong> bsMqI’ ijhI sfrQk iPLlm<br />

bxf cuwkf hY. ieh iPLlm ijQy imlKf isMG dIaF pRfpqIaF<br />

nfl drsLkF dI sFJ puafeygI, AuQy hI Aus dI ijLMdgI<br />

ivclIaF qMgIaF-qursLIaF, kOVy-imwTy qjLribaF, Aus dI soc,<br />

idRVHqf aqy bulMd hOsly dI bfq vI pfeygI. ‘Bfg imlKf Bfg’ ivc<br />

vwzy drsLk vrg qwk phuMc sk<strong>df</strong> sI.<br />

iPLlm ‘aYNtr <strong>df</strong> zrYgn’ (1960) ivc brUs lI ny<br />

kMm kIqf. ieh iPLlm guxvwqf pwKoN ibhqr sI pr khfxI<br />

ies dI vI aYksLn iPLlmF vrgI hI sI.<br />

brUs lI ny iPLlmF ivc bhuq QoVHy smyN qfeIN kMm kIqf<br />

pr ijMnf kMm kIqf, Aus nfl<br />

hI Auh eysLIaf <strong>df</strong> supr<br />

stfr bx igaf, ijs dI<br />

sLohrq nUM koeI mfq nhIN <strong>dy</strong><br />

sikaf hY. brUs lI dI<br />

ijLMdgI ‘qy iek Aum<strong>df</strong> iPLlm<br />

bx skdI hY, ieh gwl keI<br />

inrmfqfvF ny socI. Aus dI<br />

mOq <strong>dy</strong> pMj sfl bfad qwk<br />

keI inrmfqfvF ny ies idsLf<br />

ivc koisLsLF kIqIaF. ieQoN<br />

qk ik vfrnr bRdrjL vrgy<br />

vwzy iPLlm inrmfqfvF ny vI<br />

KUb pYsf lgfieaf.<br />

sMn 1993 ivc brUs lI<br />

dI mOq <strong>dy</strong> 20 sfl mgroN rob<br />

mohyn ny ‘zrYgn <strong>df</strong> brUs lI<br />

storI’ iPLlm bxfeI. Aus<br />

iPLlm ivc brUs lI <strong>df</strong><br />

ikr<strong>df</strong>r hvfeI ivc pY<strong>df</strong> hoey<br />

jysn skft lI ny inBfieaf.<br />

hflFik iPLlm afpxy imafr<br />

pwKoN bhuq vDIaf sI aqy<br />

brUs lI <strong>df</strong> rol krn vflf<br />

aiBnyqf jysn skft lI cMgf aiBnY krn qoN ielfvf mfrsLl<br />

afrt ivc inpMun sI pr brUs lI <strong>df</strong> mukfblf nhIN kr<br />

sikaf. ilhfjLf rol krn qoN pihlF Aus ny brUs lI <strong>dy</strong> puwqr<br />

brYzn nfl mulfkfq kIqI. iek qF Auh brYzn dIaF sLuB<br />

kfmnfvF lYxf cfhuM<strong>df</strong> sI, dUjf Aus koloN koeI aijhI jfxkfrI<br />

pRfpq krnf cfhuM<strong>df</strong> sI, ijs <strong>dy</strong> afDfr ‘qy rol nUM cMgI qrHF<br />

inBfa sky.<br />

ieQy ieh vI dws <strong>dy</strong>xf jLrUrI hY ik aPLvfh <strong>dy</strong> anusfr<br />

brYzn nUM vI ieh BUimkf inBfAux dI pysLksL imlI sI pr<br />

jysn ny ies aPvfh <strong>df</strong> KMzn kridaF hoieaF ikhf ik<br />

brYzn Auh rol krnf hI nhIN cfhuM<strong>df</strong> sI. Auh isrP afpxIaF<br />

cIjLF hI krnIaF cfhuM<strong>df</strong> sI aqy afpxf alwg ivakqIqv<br />

kfiem krnf cfhuM<strong>df</strong> sI. KYr, jysn ny brUs lI dI BUimkf<br />

iPLlm zrYgn ivc inBfeI aqy Aus ikr<strong>df</strong>r nUM cMgI qrHF<br />

inBfAux dI koisLsL vI kIqI pr ijvyN ik pihlF hI dwisaf jf<br />

cuwikaf hY, Auh brUs lI <strong>df</strong> sQfn nhIN lY sikaf. brUs lI<br />

dI pqnI ilMzf ny iPLlm irlIjL hox ‘qy ikhf, ‘‘ieh iPLlm<br />

afpxI ksOtI ‘qy KrI nhIN AuqrI.’’ brUs lI <strong>dy</strong> jIvn ivc<br />

sB qoN aihm cIjL Aus <strong>df</strong> pirvfr sI. ies leI ilMzf cfhuMdI<br />

sI ik ies gwl nUM iPLlm ivc ivKfieaf jfxf cfhI<strong>df</strong> sI.<br />

iPLlm ivc ieh gwl vI afAuxI cfhIdI sI ik awj aYny<br />

virHaF <strong>dy</strong> bfad brUs lI ikvyN dMd kQf bxy hoey hn, ikAuN<br />

lok AunHF Aupr iPLlm bxfAuxf cfhuM<strong>dy</strong> hn, AunHF ivc aijhf<br />

kI sI, jo lokF nUM pRyrxf idM<strong>df</strong> hY.<br />

iPLlhfl brUs lI dI ijLMdgI ‘qy koeI ibhqrIn iPLlm<br />

k<strong>dy</strong> bx skygI jF nhIN, ieh qF ikhf nhIN jf sk<strong>df</strong> pr jo<br />

aYksLn brUs lI ny afpxIaF iPLlmF ivc jo aYksLn kIqy,<br />

AunHF dI nkl bhuq sfry hIro kr rhy hn, ‘vYn zYm’, ‘stIQn<br />

sIgl’, ‘jYkI cYn’ aqy ‘jytlI’ hurF vrgy msLhUr a<strong>df</strong>kfr<br />

vI lI <strong>dy</strong> hI nksLy kdm ‘qy clidaF hoieaF AunHF <strong>dy</strong> vFg hI<br />

hr idl ajLIjL bxn dI koisLsL kr rhy hn.<br />

‘Auzxy iswK’<br />

dI ijLMdgI nUM<br />

iPlmI pr<strong>dy</strong><br />

qy ilafvygI<br />

‘Bfg imlKf<br />

Bfg’<br />

kmfl <strong>df</strong> nwcdI hY hYlyn<br />

hYlyn <strong>dy</strong> nfc nUM hux qk isnymf pRymI<br />

Buwly nhIN hn. keI lokipRX gfixaF ivc Aus<br />

ny nfc kIqf. sflF bfad iek vfr iPr<br />

iPLlm hY ‘zU XU no vHfey[[[’ nf jfny ikAuN ’<br />

ivc hYlyn <strong>df</strong> nfc <strong>dy</strong>Kx nUM imlygf. ies iPlm<br />

nUM inr<strong>dy</strong>isLq kr rhy hn sMjy sLrmf. sMjy<br />

dI iewCf sI ik hYlyn Aus dI iPLlm <strong>dy</strong> iek<br />

gfxy ‘qy nfc kry.<br />

pihlF Auh ‘zfn’ <strong>dy</strong> gIq ‘Xh myrf<br />

idl pr[[[’ hYlyn <strong>df</strong> nfc iPlmfAux<br />

vfly sn, ijs `qy bfad <strong>`c</strong> krInf<br />

vI nwc cuwkI hY pr rfeIts nf imlx<br />

‘qy sMjy dI ieh iewCf pUrI nhIN ho skI.<br />

aKIr Aus ny nvF gIq bxvfieaf. ies gIq<br />

nUM hYlyn aqy Xuvrfj prfsLr ‘qy iPlmfieaf<br />

igaf jo iPLlm ivc Aus <strong>dy</strong> poqy bxy sn.<br />

Xuvrfj leI ieh iksy supny <strong>dy</strong> swc hox vFg<br />

hY. Auh kihM<strong>df</strong> hY ik mYN afpxy afp nUM KusLiksmq mMn<strong>df</strong> hF ik mYnUM hYlyn ijhI<br />

sInIar aYktRYs nfl nfc krn <strong>df</strong> mOkf imilaf. mYN qF AunHF <strong>dy</strong> nfc <strong>df</strong> kfiel ho<br />

igaf hF ikAuNik ies Aumr ivc vI Auh kmfl <strong>df</strong> nfc krdI hY.<br />

supr hIro iPlm rf vn bxf irhY sLfhruK<br />

afpxI ivigafn afDfirq iPLlm ‘rf vn’ dI lMmI sLUitMg Bfrq ‘c krky sLfhruK<br />

Kfn ny ies dI bfkI sLUitg lMdn ‘c kIqI hY. hflFik ies iPLlm <strong>df</strong> inr<strong>dy</strong>sLk anuBv<br />

isnhf hY, iPr vI sLfhruK ny iPLlm <strong>dy</strong> kuJ idRsL iPlmfAux leI Aucycy qOr ‘qy mMubeI<br />

qoN krn jOhr nUM mMgvfieaf. ‘swdI hoeI imwqrF dI pYr juwqI nf pfvy’ dI khfvq<br />

anusfr sLfhruK <strong>dy</strong> sw<strong>dy</strong> ‘qy krn jOhr qurMq lMdn igaf. ies gwl qoN pusLtI huMdI hY<br />

ik sLfhruK <strong>df</strong> kMm krn <strong>df</strong> afpxf hI ZMg hY.<br />

sLfhruK <strong>df</strong> vjLn vI awjkl qyjLI nfl Gwt ho irhf hY. ieh ishq nfl juiVaf<br />

muw<strong>df</strong> nhIN blik ieh afpxI iesy sfieMs iPLlm leI iek ivsLysL rUp <strong>df</strong> ihwsf hY.<br />

awT-awT GMty sLfhruK ies nvyN mykawp ‘c hI ids<strong>df</strong> irhf hY qy Aus <strong>df</strong> pihrfvf vI<br />

AuhI irhf. aYnf icr Auh kuJ Kf-pI vI nhIN sikaf. iesy kfrn sLfhruK <strong>df</strong> Bfr<br />

afpxy-afp cfr-pMj iklo Gt igaf. sLfhruK ies nUM supr hIro iPLlm bxfAux dI<br />

koisLsL kr irhf hY.<br />

sLfhruK dI ieh vI KUbI hY ik Aus dI hr iPLlm iksy nf iksy kfrn crcf ‘c<br />

rihMdI hY. pRcfr <strong>dy</strong> nvyN-nvyN qrIky sLfhruK qoN ielfvf hor kOx jfx sk<strong>df</strong> hY. ies <strong>dy</strong><br />

bfvjUd iPLlm nf cwly qF iPr sLfhruK nfl hmdrdI hI ho skdI hY.<br />

smfj syvf leI hr smyN iqafr rihMdI hY krInf<br />

krInf kpUr awj dI qfrIK ‘c mMubeI dIaF sB qoN ijLaf<strong>df</strong> ibjLI aiBnyqrIaF<br />

‘coN iek hY. ies <strong>dy</strong> bfvjUd Auh smfijk<br />

srokfrF leI juVy kMmF leI smF kwZ lYNdI<br />

hY. sLfied bhuq sfry pfTkF nUM jfxkfrI nhIN<br />

hovygI ik krInf kpUr nUM iswiKaf <strong>dy</strong> pRsfr<br />

‘c zUMGI idlcspI hY aqy ies leI Auh<br />

mMubeI dIaF smfj syvI sMsQfvF nUM smyNsmyN<br />

‘qy ikqfbF aqy stysLnrI afid <strong>df</strong>n<br />

krdI rihMdI hY<br />

huxy ijhy krInf kpUr iswiKaf <strong>df</strong> pRsfr<br />

krn vflI afeIgol nF dI sMsQf dI<br />

BfrqI aMbYszr bxI hY aqy ies<br />

sMsQf <strong>dy</strong> XqnF ‘c eImfn<strong>df</strong>rI nfl<br />

Xog<strong>df</strong>n <strong>dy</strong> rhI hY.<br />

ienHIN idnIN krInf kpUr morfko ‘c<br />

sYP alI Kfn dI iPLlm ‘eyjMt ivnod’ dI<br />

sLUitMg kr rhI hY aqy ies sLUitMg qoN vI<br />

smF kwZ ky Aus ny AunHF sMsQfvF <strong>dy</strong> leI<br />

ikqfbF qy stysLnrI afid dI ivvsQf kIqI.<br />

krInf kpUr <strong>dy</strong> nyVly sUqr <strong>df</strong> kihxf hY ik BfvyN krInf ipCly idnIN morfko<br />

‘c sI, ies <strong>dy</strong> bfvjUd Auh Pon krky afpxy lokF nUM kihMdI rhI ik Aus vloN Aus<br />

sMsQf aqy anfQ afsLrm afid nUM ikqfbF Byj<strong>dy</strong> rho.<br />

drsLkF nUM dwisaf jfvygf ik sMqflI vyly hoeI mulk dI vMz smyN jo<br />

kqlogfrq hoeI sI, Aus ivc imlKf isMG nUM afpxy mfpy guafAuxy pey<br />

sn qy Auh anfQ ho igaf sI. Bfrq ivc af ky anykF musIbqF<br />

JwlidaF hoieaF vI Aus ny ihMmq aqy idRVHqf dI bFh nf CwzI aqy inwq<br />

nvyN mukfm hfsl kr<strong>df</strong> igaf. Aus ny 1958 aqy 1962 dIaF eysLIafeI<br />

KyzF ivc son qmgf hfsl krn <strong>dy</strong> nfl hI sMn 1958 dIaF kfmnvYlQ<br />

KyzF ivc vI son qmgf hfsl krky <strong>dy</strong>sL dI sLfn nUM vDfieaf. 1960<br />

ivc ietlI ivKy hoeIaF AulMipk KyzF ivc kFsI <strong>df</strong> qmgf Aus <strong>dy</strong> hwQ<br />

afAuN<strong>df</strong>-afAuN<strong>df</strong> rih igaf sI.<br />

inr<strong>dy</strong>sLk rfkysL mihqf <strong>df</strong> kihxf hY ik Auh ies iPLlm dI sLUitMg<br />

<strong>pMjfb</strong>, idwlI, jfpfn, XUrp aqy lfhOr ivKy krngy aqy iPLlm nUM<br />

ibhqrIn ZMg nfl bxfAux ivc koeI ksr nhIN Cwzxgy. AunHF dI<br />

koisLsL hovygI ik ies iPLlm rfhIN imlKf isMG dIaF pRfpqIaF <strong>dy</strong><br />

nfl-nfl Auh Aus <strong>dy</strong> ierfidaF dI pikafeI, imhnq, lgn aqy ihMmq<br />

nUM drsLkF qwk phuMcfAux qF jo afAux vflIaF pIVHIaF nUM Aus dI<br />

ijLMdgI qoN koeI sbk iml sky qy Auh vI jfx skx ik sPlqf dI<br />

tIsI qwk puwjx leI iKzfrIaF nUM ikMny jPLr jflxy pYN<strong>dy</strong> hn.


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (31)


sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (32)

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!