10.01.2013 Views

gujrfq zYlI pMjfb puils df mlysLIaf `c KfVkUaF dy ... - Punjab Times

gujrfq zYlI pMjfb puils df mlysLIaf `c KfVkUaF dy ... - Punjab Times

gujrfq zYlI pMjfb puils df mlysLIaf `c KfVkUaF dy ... - Punjab Times

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

sfl 11 aMk 32 <strong>pMjfb</strong> tfeImjL 7 agsq 2010 (30)<br />

koeI vI nhIN kr sk<strong>df</strong> brUs lI <strong>df</strong> mukfblf<br />

brUs lI <strong>df</strong> nF kMnF ivc pYNidaF hI iek aijhy sLKs dI<br />

qsvIr awKF sfhmxy Auqr afAuNdI hY, jo iPLlmI skrIn ‘qy<br />

afpxy hYrqaMgyjL kfrnfimaF nfl drsLkF nUM afnMidq,<br />

hYrqjL<strong>df</strong> aqy kfiel kr idM<strong>df</strong> sI. brUs lI nUM lok afm qOr<br />

‘qy iek aYksLn hIro <strong>dy</strong> rUp ‘c hI jfx<strong>dy</strong> hn pr aYksLn<br />

hIro hox <strong>dy</strong> ielfvf Auh iek smrwQ a<strong>df</strong>kfr, mfihr mfrsLlafrt<br />

Ausqfd aqy<br />

iPlfsPr vI sI.<br />

brUs lI dI mOq 20<br />

julfeI, 1973 nUM mihj 32<br />

virHaF dI Aumr ivc hoeI<br />

aqy rfjkumfrI zfienf dI<br />

mOq vFg hI rhwsmeI rhI.<br />

ieh vI swc hY ik ‘aYlivs<br />

pIsly’ dI qrHF Aus dI<br />

pRisDI, Aus dI mOq <strong>dy</strong> bfad<br />

ijLaf<strong>df</strong> PYlI. Aus dI mOq <strong>dy</strong><br />

iqMn hPiqaF <strong>dy</strong> bfad Aus dI<br />

sB qoN vwzI iPLlm ‘aYNtr <strong>df</strong><br />

zrYgn’ pRdrisLq hoeI qF Aus<br />

dI hrmn ipafrqf aYnI vD<br />

geI ik Aus nUM lY ky cfr lwK<br />

qoN ijLaf<strong>df</strong> vYbsfeItF KuwlH<br />

geIaF.<br />

brUs lI <strong>df</strong> jnm sYn<br />

PrFissko ivc 27 nvMbr 1940<br />

nUM hoieaf. Aus <strong>df</strong> cInI nF lI<br />

muaYn kYm sI. jdoN Auh isrP<br />

iek sfl <strong>df</strong> sI qF afpxy cInI<br />

mfqf-ipqf <strong>dy</strong> nfl hFgkFg clf igaf. AuQy Auh iek bfl<br />

a<strong>df</strong>kfr bx igaf aqy bqOr bfl a<strong>df</strong>kfr Aus ny AuQoN dIaF<br />

keI iPLlmF ivc kMm kIqf. ies qrHF 18 sfl qwk Aus ny<br />

qkrIbn 20 iPLlmF ivc kMm kIqf. Aus <strong>dy</strong> bfad afpxI<br />

qflIm pUrI krn leI Auh amrIkf afieaf qy vfisLMgtn<br />

XUnIvristI ivc drsLn-sLfsqr <strong>df</strong> aiDaYn kIqf. jvfn<br />

Aumry Aus ny hFgkFg ivc ‘ivMg cUn’ nfmI mfrsLl afrt<br />

iswKI sI.<br />

sMn 1964 ivc brUs lI ny ‘ilMzf’ nfmI muitafr nfl<br />

ivafh kr ilaf. iek sfl bfad Aus <strong>df</strong> PrjLMd ‘brYzn’<br />

pY<strong>df</strong> hoieaf. Aus <strong>dy</strong> bfad 1969 ivc bytI ‘sLYnn’ pY<strong>df</strong> hoeI.<br />

60 <strong>dy</strong> afKrI sflF ‘c jdoN pOp swiBaqf <strong>df</strong> ivsQfr<br />

hoieaf qF hflIvuwz <strong>dy</strong> stIv mYkkvIn aqy jyms kobrn<br />

vrgy a<strong>df</strong>kfrF nUM mfrsLl afrt dI tryinMg <strong>dy</strong>x leI brUs<br />

lI dI mMg bhuq ijLaf<strong>df</strong> vD geI. isKlfeI idMidaF-idMidaF<br />

brUs lI <strong>df</strong> Jukfa iPLlmF vl ho igaf aqy nfl hI tYlIvIjLn<br />

dI qrPL vI. Aus nUM ienHF ‘c BUimkfvF qF imlIaF pr Auh<br />

koeI Kfs nhIN sn. jF qF Auh PfeIt aYzvfeIjLr <strong>dy</strong> qOr ‘qy<br />

kMm kr<strong>df</strong> sI jF iPr Aus nUM Klnfiek <strong>dy</strong> shfiek dI koeI<br />

mfmUlI BUimkf imldI sI. brUs lI nUM amrIkf ivc bqOr<br />

a<strong>df</strong>kfr shI mOky nhIN imly. ies qoN inrfsL ho ky brUs lI<br />

vfps hFgkFg prq afieaf. AuQy Aus ny kuJ aYksLn iPLlmF<br />

bxfeIaF, jo bhuq hI mkbUl hoeIaF. ienHF iPLlmF ivc<br />

‘iPsts afP iPAUrI’ AurPL ‘<strong>df</strong> ibg bOs’ (1971) vI sI, jo<br />

eysLIaf dI iek vwzI ihwt iPlm mMnI geI. ‘vy afP <strong>df</strong> zrYgn’<br />

(1972) iek aijhI iPLlm sI, ijs ivc brUs lI ny afpxI<br />

bhumuKI kfblIaq <strong>df</strong> mujLfhrf kIqf sI. ies iPLlm ivc Aus<br />

ny bqOr lyKk-inr<strong>dy</strong>sLk, a<strong>df</strong>kfr aqy PfeIt sIn zfierYktr<br />

<strong>df</strong> kMm kIqf sI. AudoN Aus nUM pqf nhIN lwigaf ik ‘vfrnr<br />

bRdrjL’ iek vwzy bjt dI iPLlm ivc Aus nUM lYxf cfhuM<strong>dy</strong><br />

sn. Aus iPLlm <strong>dy</strong> jLrIey Auh muwK-Dfrf dIaF iPLlmF <strong>dy</strong> iek<br />

<strong>pMjfb</strong>I iKzfrIaF dI ieh KusLiksmqI hY ik prmfqmf ny ienHF nUM<br />

mjLbUq juwsf, isrVI suBfa aqy imhnq krky awgy vDx <strong>df</strong> suBfg<br />

bKisLaf hY. hryk Kyz ivc mwlF mfrn vfly <strong>pMjfb</strong>IaF ‘coN iek isrkwZvF<br />

nF hY ‘imlKf isMG’ jo Bfrq <strong>df</strong> iek nfmvr dOVfk irhf hY qy ijs nUM<br />

sfrI dunIaF ‘Auzxf iswK’ afK ky pukfrdI hY.<br />

imlKf isMG Aumr <strong>dy</strong> lgBg 75vyN vrHy ivcoN lMG irhf<br />

hY qy Aus leI byhwd KusLI aqy smuwcy <strong>pMjfb</strong>IaF leI bhuq<br />

mfx vflI gwl hY ik Aus dI ijLMdgI ‘qy afDfrq iek bhuq<br />

vwzy pwDr dI iPLlm bxn jf rhI hY, ijs <strong>df</strong> nF hY ‘Bfg<br />

imlKf Bfg.’ ieh iPLlm bflIvuwz <strong>dy</strong> nfmvr inr<strong>dy</strong>sLk<br />

rfkysL Em pRkfsL mihqf aqy AuGy gIqkfr pRsUn josLI<br />

vloN sFJy qOr ‘qy bxfeI jf rhI hY. rfkysL Em pRkfsL<br />

mihqf ies qoN pihlF ‘rMg <strong>dy</strong> bsMqI’ ijhI sfrQk iPLlm<br />

bxf cuwkf hY. ieh iPLlm ijQy imlKf isMG dIaF pRfpqIaF<br />

nfl drsLkF dI sFJ puafeygI, AuQy hI Aus dI ijLMdgI<br />

ivclIaF qMgIaF-qursLIaF, kOVy-imwTy qjLribaF, Aus dI soc,<br />

idRVHqf aqy bulMd hOsly dI bfq vI pfeygI. ‘Bfg imlKf Bfg’ ivc<br />

vwzy drsLk vrg qwk phuMc sk<strong>df</strong> sI.<br />

iPLlm ‘aYNtr <strong>df</strong> zrYgn’ (1960) ivc brUs lI ny<br />

kMm kIqf. ieh iPLlm guxvwqf pwKoN ibhqr sI pr khfxI<br />

ies dI vI aYksLn iPLlmF vrgI hI sI.<br />

brUs lI ny iPLlmF ivc bhuq QoVHy smyN qfeIN kMm kIqf<br />

pr ijMnf kMm kIqf, Aus nfl<br />

hI Auh eysLIaf <strong>df</strong> supr<br />

stfr bx igaf, ijs dI<br />

sLohrq nUM koeI mfq nhIN <strong>dy</strong><br />

sikaf hY. brUs lI dI<br />

ijLMdgI ‘qy iek Aum<strong>df</strong> iPLlm<br />

bx skdI hY, ieh gwl keI<br />

inrmfqfvF ny socI. Aus dI<br />

mOq <strong>dy</strong> pMj sfl bfad qwk<br />

keI inrmfqfvF ny ies idsLf<br />

ivc koisLsLF kIqIaF. ieQoN<br />

qk ik vfrnr bRdrjL vrgy<br />

vwzy iPLlm inrmfqfvF ny vI<br />

KUb pYsf lgfieaf.<br />

sMn 1993 ivc brUs lI<br />

dI mOq <strong>dy</strong> 20 sfl mgroN rob<br />

mohyn ny ‘zrYgn <strong>df</strong> brUs lI<br />

storI’ iPLlm bxfeI. Aus<br />

iPLlm ivc brUs lI <strong>df</strong><br />

ikr<strong>df</strong>r hvfeI ivc pY<strong>df</strong> hoey<br />

jysn skft lI ny inBfieaf.<br />

hflFik iPLlm afpxy imafr<br />

pwKoN bhuq vDIaf sI aqy<br />

brUs lI <strong>df</strong> rol krn vflf<br />

aiBnyqf jysn skft lI cMgf aiBnY krn qoN ielfvf mfrsLl<br />

afrt ivc inpMun sI pr brUs lI <strong>df</strong> mukfblf nhIN kr<br />

sikaf. ilhfjLf rol krn qoN pihlF Aus ny brUs lI <strong>dy</strong> puwqr<br />

brYzn nfl mulfkfq kIqI. iek qF Auh brYzn dIaF sLuB<br />

kfmnfvF lYxf cfhuM<strong>df</strong> sI, dUjf Aus koloN koeI aijhI jfxkfrI<br />

pRfpq krnf cfhuM<strong>df</strong> sI, ijs <strong>dy</strong> afDfr ‘qy rol nUM cMgI qrHF<br />

inBfa sky.<br />

ieQy ieh vI dws <strong>dy</strong>xf jLrUrI hY ik aPLvfh <strong>dy</strong> anusfr<br />

brYzn nUM vI ieh BUimkf inBfAux dI pysLksL imlI sI pr<br />

jysn ny ies aPvfh <strong>df</strong> KMzn kridaF hoieaF ikhf ik<br />

brYzn Auh rol krnf hI nhIN cfhuM<strong>df</strong> sI. Auh isrP afpxIaF<br />

cIjLF hI krnIaF cfhuM<strong>df</strong> sI aqy afpxf alwg ivakqIqv<br />

kfiem krnf cfhuM<strong>df</strong> sI. KYr, jysn ny brUs lI dI BUimkf<br />

iPLlm zrYgn ivc inBfeI aqy Aus ikr<strong>df</strong>r nUM cMgI qrHF<br />

inBfAux dI koisLsL vI kIqI pr ijvyN ik pihlF hI dwisaf jf<br />

cuwikaf hY, Auh brUs lI <strong>df</strong> sQfn nhIN lY sikaf. brUs lI<br />

dI pqnI ilMzf ny iPLlm irlIjL hox ‘qy ikhf, ‘‘ieh iPLlm<br />

afpxI ksOtI ‘qy KrI nhIN AuqrI.’’ brUs lI <strong>dy</strong> jIvn ivc<br />

sB qoN aihm cIjL Aus <strong>df</strong> pirvfr sI. ies leI ilMzf cfhuMdI<br />

sI ik ies gwl nUM iPLlm ivc ivKfieaf jfxf cfhI<strong>df</strong> sI.<br />

iPLlm ivc ieh gwl vI afAuxI cfhIdI sI ik awj aYny<br />

virHaF <strong>dy</strong> bfad brUs lI ikvyN dMd kQf bxy hoey hn, ikAuN<br />

lok AunHF Aupr iPLlm bxfAuxf cfhuM<strong>dy</strong> hn, AunHF ivc aijhf<br />

kI sI, jo lokF nUM pRyrxf idM<strong>df</strong> hY.<br />

iPLlhfl brUs lI dI ijLMdgI ‘qy koeI ibhqrIn iPLlm<br />

k<strong>dy</strong> bx skygI jF nhIN, ieh qF ikhf nhIN jf sk<strong>df</strong> pr jo<br />

aYksLn brUs lI ny afpxIaF iPLlmF ivc jo aYksLn kIqy,<br />

AunHF dI nkl bhuq sfry hIro kr rhy hn, ‘vYn zYm’, ‘stIQn<br />

sIgl’, ‘jYkI cYn’ aqy ‘jytlI’ hurF vrgy msLhUr a<strong>df</strong>kfr<br />

vI lI <strong>dy</strong> hI nksLy kdm ‘qy clidaF hoieaF AunHF <strong>dy</strong> vFg hI<br />

hr idl ajLIjL bxn dI koisLsL kr rhy hn.<br />

‘Auzxy iswK’<br />

dI ijLMdgI nUM<br />

iPlmI pr<strong>dy</strong><br />

qy ilafvygI<br />

‘Bfg imlKf<br />

Bfg’<br />

kmfl <strong>df</strong> nwcdI hY hYlyn<br />

hYlyn <strong>dy</strong> nfc nUM hux qk isnymf pRymI<br />

Buwly nhIN hn. keI lokipRX gfixaF ivc Aus<br />

ny nfc kIqf. sflF bfad iek vfr iPr<br />

iPLlm hY ‘zU XU no vHfey[[[’ nf jfny ikAuN ’<br />

ivc hYlyn <strong>df</strong> nfc <strong>dy</strong>Kx nUM imlygf. ies iPlm<br />

nUM inr<strong>dy</strong>isLq kr rhy hn sMjy sLrmf. sMjy<br />

dI iewCf sI ik hYlyn Aus dI iPLlm <strong>dy</strong> iek<br />

gfxy ‘qy nfc kry.<br />

pihlF Auh ‘zfn’ <strong>dy</strong> gIq ‘Xh myrf<br />

idl pr[[[’ hYlyn <strong>df</strong> nfc iPlmfAux<br />

vfly sn, ijs `qy bfad <strong>`c</strong> krInf<br />

vI nwc cuwkI hY pr rfeIts nf imlx<br />

‘qy sMjy dI ieh iewCf pUrI nhIN ho skI.<br />

aKIr Aus ny nvF gIq bxvfieaf. ies gIq<br />

nUM hYlyn aqy Xuvrfj prfsLr ‘qy iPlmfieaf<br />

igaf jo iPLlm ivc Aus <strong>dy</strong> poqy bxy sn.<br />

Xuvrfj leI ieh iksy supny <strong>dy</strong> swc hox vFg<br />

hY. Auh kihM<strong>df</strong> hY ik mYN afpxy afp nUM KusLiksmq mMn<strong>df</strong> hF ik mYnUM hYlyn ijhI<br />

sInIar aYktRYs nfl nfc krn <strong>df</strong> mOkf imilaf. mYN qF AunHF <strong>dy</strong> nfc <strong>df</strong> kfiel ho<br />

igaf hF ikAuNik ies Aumr ivc vI Auh kmfl <strong>df</strong> nfc krdI hY.<br />

supr hIro iPlm rf vn bxf irhY sLfhruK<br />

afpxI ivigafn afDfirq iPLlm ‘rf vn’ dI lMmI sLUitMg Bfrq ‘c krky sLfhruK<br />

Kfn ny ies dI bfkI sLUitg lMdn ‘c kIqI hY. hflFik ies iPLlm <strong>df</strong> inr<strong>dy</strong>sLk anuBv<br />

isnhf hY, iPr vI sLfhruK ny iPLlm <strong>dy</strong> kuJ idRsL iPlmfAux leI Aucycy qOr ‘qy mMubeI<br />

qoN krn jOhr nUM mMgvfieaf. ‘swdI hoeI imwqrF dI pYr juwqI nf pfvy’ dI khfvq<br />

anusfr sLfhruK <strong>dy</strong> sw<strong>dy</strong> ‘qy krn jOhr qurMq lMdn igaf. ies gwl qoN pusLtI huMdI hY<br />

ik sLfhruK <strong>df</strong> kMm krn <strong>df</strong> afpxf hI ZMg hY.<br />

sLfhruK <strong>df</strong> vjLn vI awjkl qyjLI nfl Gwt ho irhf hY. ieh ishq nfl juiVaf<br />

muw<strong>df</strong> nhIN blik ieh afpxI iesy sfieMs iPLlm leI iek ivsLysL rUp <strong>df</strong> ihwsf hY.<br />

awT-awT GMty sLfhruK ies nvyN mykawp ‘c hI ids<strong>df</strong> irhf hY qy Aus <strong>df</strong> pihrfvf vI<br />

AuhI irhf. aYnf icr Auh kuJ Kf-pI vI nhIN sikaf. iesy kfrn sLfhruK <strong>df</strong> Bfr<br />

afpxy-afp cfr-pMj iklo Gt igaf. sLfhruK ies nUM supr hIro iPLlm bxfAux dI<br />

koisLsL kr irhf hY.<br />

sLfhruK dI ieh vI KUbI hY ik Aus dI hr iPLlm iksy nf iksy kfrn crcf ‘c<br />

rihMdI hY. pRcfr <strong>dy</strong> nvyN-nvyN qrIky sLfhruK qoN ielfvf hor kOx jfx sk<strong>df</strong> hY. ies <strong>dy</strong><br />

bfvjUd iPLlm nf cwly qF iPr sLfhruK nfl hmdrdI hI ho skdI hY.<br />

smfj syvf leI hr smyN iqafr rihMdI hY krInf<br />

krInf kpUr awj dI qfrIK ‘c mMubeI dIaF sB qoN ijLaf<strong>df</strong> ibjLI aiBnyqrIaF<br />

‘coN iek hY. ies <strong>dy</strong> bfvjUd Auh smfijk<br />

srokfrF leI juVy kMmF leI smF kwZ lYNdI<br />

hY. sLfied bhuq sfry pfTkF nUM jfxkfrI nhIN<br />

hovygI ik krInf kpUr nUM iswiKaf <strong>dy</strong> pRsfr<br />

‘c zUMGI idlcspI hY aqy ies leI Auh<br />

mMubeI dIaF smfj syvI sMsQfvF nUM smyNsmyN<br />

‘qy ikqfbF aqy stysLnrI afid <strong>df</strong>n<br />

krdI rihMdI hY<br />

huxy ijhy krInf kpUr iswiKaf <strong>df</strong> pRsfr<br />

krn vflI afeIgol nF dI sMsQf dI<br />

BfrqI aMbYszr bxI hY aqy ies<br />

sMsQf <strong>dy</strong> XqnF ‘c eImfn<strong>df</strong>rI nfl<br />

Xog<strong>df</strong>n <strong>dy</strong> rhI hY.<br />

ienHIN idnIN krInf kpUr morfko ‘c<br />

sYP alI Kfn dI iPLlm ‘eyjMt ivnod’ dI<br />

sLUitMg kr rhI hY aqy ies sLUitMg qoN vI<br />

smF kwZ ky Aus ny AunHF sMsQfvF <strong>dy</strong> leI<br />

ikqfbF qy stysLnrI afid dI ivvsQf kIqI.<br />

krInf kpUr <strong>dy</strong> nyVly sUqr <strong>df</strong> kihxf hY ik BfvyN krInf ipCly idnIN morfko<br />

‘c sI, ies <strong>dy</strong> bfvjUd Auh Pon krky afpxy lokF nUM kihMdI rhI ik Aus vloN Aus<br />

sMsQf aqy anfQ afsLrm afid nUM ikqfbF Byj<strong>dy</strong> rho.<br />

drsLkF nUM dwisaf jfvygf ik sMqflI vyly hoeI mulk dI vMz smyN jo<br />

kqlogfrq hoeI sI, Aus ivc imlKf isMG nUM afpxy mfpy guafAuxy pey<br />

sn qy Auh anfQ ho igaf sI. Bfrq ivc af ky anykF musIbqF<br />

JwlidaF hoieaF vI Aus ny ihMmq aqy idRVHqf dI bFh nf CwzI aqy inwq<br />

nvyN mukfm hfsl kr<strong>df</strong> igaf. Aus ny 1958 aqy 1962 dIaF eysLIafeI<br />

KyzF ivc son qmgf hfsl krn <strong>dy</strong> nfl hI sMn 1958 dIaF kfmnvYlQ<br />

KyzF ivc vI son qmgf hfsl krky <strong>dy</strong>sL dI sLfn nUM vDfieaf. 1960<br />

ivc ietlI ivKy hoeIaF AulMipk KyzF ivc kFsI <strong>df</strong> qmgf Aus <strong>dy</strong> hwQ<br />

afAuN<strong>df</strong>-afAuN<strong>df</strong> rih igaf sI.<br />

inr<strong>dy</strong>sLk rfkysL mihqf <strong>df</strong> kihxf hY ik Auh ies iPLlm dI sLUitMg<br />

<strong>pMjfb</strong>, idwlI, jfpfn, XUrp aqy lfhOr ivKy krngy aqy iPLlm nUM<br />

ibhqrIn ZMg nfl bxfAux ivc koeI ksr nhIN Cwzxgy. AunHF dI<br />

koisLsL hovygI ik ies iPLlm rfhIN imlKf isMG dIaF pRfpqIaF <strong>dy</strong><br />

nfl-nfl Auh Aus <strong>dy</strong> ierfidaF dI pikafeI, imhnq, lgn aqy ihMmq<br />

nUM drsLkF qwk phuMcfAux qF jo afAux vflIaF pIVHIaF nUM Aus dI<br />

ijLMdgI qoN koeI sbk iml sky qy Auh vI jfx skx ik sPlqf dI<br />

tIsI qwk puwjx leI iKzfrIaF nUM ikMny jPLr jflxy pYN<strong>dy</strong> hn.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!