Predavanje 1

Proteinski infektivni agensi – prioni imaju sposobnost replikacije u živim
bićima iako ne sadrže nukleinske kiseline. Prioni su izazivači fatalnih
neurodegenerativnih bolesti kao što su spongioformna encefalopatija goveda (“bolest
ludih krava”), bolest skrejp ovaca i koza i Krojcfeld-Jakob-ova bolest ljudi.
Prokaryota
Prokaryota (bakterije i modrozelene alge) su jednoćelijski organizmi kod
kojih se ćelija sastoji iz plazma membrane na površini i protoplasta, svrstani u
carstvo Monera. Protoplast nije diferenciran na dva osnovna ćelijska dela, jedro i
citoplazmu, već predstavlja jedinstveni koloidni visokoviskozni sistem koji uključuje
ribozome kao jedine organele. Osim ribozoma, drugih organela kod prokariota nema.
Ribozomi prokariota imaju konstantu sedimentacije 70S (S je Svedbergova konstanta
koja održava brzinu sedimentacije i zavisi od veličine molekula i njegove specifične
težine). Sastoje se iz dve subjedinice, velike (50S građene od 31-og različitog
proteina povezanog sa 5S rRNK i 23S rRNK) i male (30S, građene od 21-og
različitog proteina u agregaciji sa 16S rRNK).
Na površini prokariotske ćelije nalazi se plazma-membrana (plazmalema)
koja predstavlja periferni deo protoplasta, debljine oko 10 nm, lipoproteinske građe,
ali nikada ne sadrži holesterol. Plazmalema kod nekih prokariota može da pravi
višestruke invaginacije, čime se povećava unutrašnja aktivna površina na kojoj su
raspoređeni fotosintetski pigmenti fotosintetičkih prokariota, ili enzimi respiratornog
lanca heterotrofa. Ove invaginacije mogu da imaju važnu ulogu u ćelijskoj deobi.
10