Një përvojë ndërkombëtare marrëdhënieje universitare - Albanian ...

KARRIERA PRILL 2012 OPINIONE
Dorian Koçi
Ideja europiane ka kohë që
gjallon në Shqipëri. Në
mendimin politik dhe kulturor
shqiptar, ai vjen i shprehur që
nga fillesat e rizgjimit të tij në
Rilindjen Europiane, ku
humanistë shqiptarë si Barleti
e Marin Beçikemi promovonin
Europën dhe vlerat e saj e deri
te brezi i Rilindësve si Naim dhe
Sami Frashëri që e shihnin të
ardhmen e vendit të tyre në
Europë.
Kjo dëshirë e elitës politike
shqiptare të të gjitha kohërave
rezulton të jetë një trajektore në
ngritje, që në mënyrë konstante
përvijohet pothuajse gjatë gjithë
etapave historike nëpërmjet të
cilave ka kaluar Shqipëria.
Gjithsesi, historia e përafrimit të
Shqipërisë në Europë nuk
rezulton të jetë vetëm një histori
“dashurie” nga të dyja palët,
por në të ka dhe një sërë
keqkuptimesh që kanë errësuar
këtë marrëdhënie. Konferenca
e Londrës në vitin 1913 dhe
vendimet e saj kanë lënë një
shije shumë të hidhur te
shqiptarët, ngjarje që ka lënë
gjurmët e saj në kulturën politike
të vendit. Por pavarësisht
këtyre keqkuptimeve, ia vlen të
theksohet fakti se fryma pro
europiane ka vazhduar të
gjallojë në Shqipëri dhe kushtet
e reja të pas viteve ‘90 kur
Shqipëria iu bashkëngjit botës
demokratike një nga parullat që
ishte dominante në atë kohë
ishte “E duam Shqipërinë si
gjithë Europa”.
Nisja e procesit integrues të
Shqipërisë ka pasur një efekt të
veçantë për të përqasur
institucionet dhe jetën politike
në vend me ato të Europës. Për
më tepër, disa ngjarje që
shënojnë dhe kanë një ngarkesë
të veçantë historike për sa i
përket përafrimit të Shqipërisë
drejt Europës e kanë përforcuar
idenë europiane në Shqipëri.
Një ngjarje e tillë p.sh është
vendimi për të liberalizuar vizat
me Shqipërinë nga ana e
Bashkimit Europian, më 8
nëntor 2010, vendim që shënoi
fundin e një kalvari të
dhimbshëm të rrugëtimit të
shqiptarëve drejt Europës, si
dhe fundin e një politike nga ana
e Bashkimit Europian që mund
Rrugëtimi i idesë Evropiane
ta kthente Shqipërinë në një nga
getot e Europës. Ky vendim i
dha fund jo vetëm një odiseje
të gjatë përpjekjeve të
qytetarëve shqiptarë për të
udhëtuar në Europë, por ishte
dhe një sinjal i mirë për
Shqipërinë që tregonte se ajo
shumë shpejt do të mund t’i
bashkëngjitej familjes
europiane. Vendimit të
Bashkimit Europian i
korrespondonte një shifër
shumë e lartë dhe entuziaste e
qytetarëve shqiptarë që ishin
pro hyrjes së Shqipërisë në
Bashkimin Europian, shifër kjo
shumë e ndryshme se e gjithë
vendeve të tjera të ish-Europës
Lindore kur kanë hyrë në
Bashkimin Europian. Në
mendjen dhe penën e disa
analistëve ky entuziazëm i
qytetarëve shqiptarë është jo
racional dhe vjen nga padija,
pasi në logjikën e tyre mendojnë
se qytetarët shqiptarë rendin
emocionalisht drejt idesë
evropiane, sepse kujtojnë se
“kështu do bëhen të pasur”,
kurse në të vërtetë ajo që ndodh
është një mishërim i
eksperiencës së mijërave e
mijërave shqiptarëve që në
kushte shumë të vështira kanë
mundur të emigrojnë në Europë
dhe kanë arritur të kuptojnë mirë
mekanizmin solidarizues dhe
Në 12 pikat që i
kërkohen Shqipërisë
të përmbushë, dy prej
tyre kanë një peshë
specifike të veçantë,
reforma elektorale
dhe reforma
parlamentare, pasi të
tjerat mund të
plotësohen me një
vullnet të përbashkët
brenda një seance
votimi.
financues europian.
Mirëpo, kësaj pjekurie dhe
orientimi të drejtë të qytetarëve
shqiptarë për sa i përket idesë
së tyre europiane nuk po i
përgjigjet jo vetëm sensi i
gabuar i kritikës të disa
analistëve në kritikat e tyre
rreth dëshirës së qytetarëve
shqiptarë për ta parë vendin e
tyre në Europë, por mbi të gjitha
po e zhgënjen dhe klasa e vet
politike, e cila që nga viti 2009
vazhdon të jetë në një konflikt
të hapur me vetveten. Kjo
situatë është ndoshta nga më
paradoksalet krahasuar me ato
të vendeve të ish-lindjes
komuniste në momentin kur ato
kanë qenë në prag të hyrjes së
tyre në Bashkimin Europian,
pasi mbështetja e qytetarëve të
tyre nuk kanë pasur këto kuota
të larta mbështetjeje sa ka
aderimi i Shqipërisë në
Bashkimin Europian nga
qytetarët shqiptarë, por mbi të
gjitha dhe për kushtet dhe
konditat që duhet të plotësojë
Shqipëria për të qenë një vend
kandidat nuk janë të njëjtat me
ato të vendeve të tjera. Për
cilindo që merret me studimin e
Bashkimit Europian si
organizëm në transformim e
sipër e ka të lehtë të kuptojë se
shumë nga kriteret ekonomike
që duhet të plotësojë Shqipëria
për të qenë vend anëtar janë të
vështira krahasuar me kapacitet
ekonomike që vendi zotëron dhe
po zhvillon. Teoritë e integrimit
europian në përgjithësi janë teori
evoluimi për sa i përket dhe
përmirësimit të standardeve
hyrëse në komunitet. Kështu,
perfomanca ekonomike e
Shqipërisë në momentin që do
aderojë në komunitet nuk do të
matet me ekonominë e vendit
më të dobët në të, por me një të
mesme të përpjesshme të tri
vendeve që kanë një zhvillim
mesatar. Për shkak se
ekonomitë e vendeve të tjera
nuk qëndrojnë në vend, por
përkundrazi duke qenë pjesë e
Bashkimit Europian, ato janë
bërë dhe pjesë e zhvillimit
dinamik të ekonomisë
europiane, Shqipërisë i duhet një
performancë shumë më e mirë
ekonomike dhe administrative
për ta arritur nivelin e dëshiruar.
Në këtë kuptim, klasa politike
shqiptare ka humbur shumë
kohë në konfliktet e veta
shkatërruese për sa i përket
integrimit të vendit në Bashkimin
Europian.
E vetmja “arritje” e politikës
shqiptare ka qenë në mbjelljen
e një fryme pro europiane në
vend. Ndoshta këtu ka vend për
kritikë, pasi që nga rimëkëmbja
ekonomike e Shqipërisë në vitin
2002 e deri më tash qytetari
shqiptar është “bombarduar”
mediatikisht nga klasa politike
se integrimi i vendit është
çështje shumë e afërt. Kurse në
të vërtetë, klasa politike është
nga të parat që e di më mirë se
të gjithë, se vendi nuk ishte i
përgatitur as në 2002, as në
2005, 2009 dhe për më tepër
tani. Kjo mosgatishmëri e
Miti i Europës i ngjizur këtu në Ballkan ku ajo e
gënjyer nga Zeusi i shndërruar në një dem
pranon t’i hipë sipër për të rendur me të, duke
mos marrë kështu vetëm një vendim personal,
por duke filluar dhe bazat e një ideje europiane
që do ngazëllonte dijetarë të shumtë që nga
Herodoti e deri tek etërit e Europës së
bashkuar, përveçse anës estetike fsheh dhe një
të vërtetë praktike brenda tij.
vendit, natyrisht nuk ka lidhje
me vullnetin e qytetarëve për
t’u integruar, vullnet i cili në
shifra mund të jetë nga më të
mëdhenjtë në rajon, por me
mungesën e infrastrukturës
funksionale të demokracisë.
Ndaj dhe Komisioni dhe Këshilli
i Ministrave të Bashkimit
Europian duke parë këtë
mosfunksionim të vërtetë të
demokracisë në Shqipëri i kanë
vendosur asaj një plan prej 12
pikash për t’u plotësuar, plan që
në thelb nuk është aspak një
mënyrë për të larë duart nga
çështja e integrimit të
Shqipërisë, por përforcimi i disa
tipareve të demokracisë liberale,
një kusht i domosdoshëm për të
plotësuar, po të kemi parasysh
këtu rëndësinë që zë respektimi
i demokracisë liberale në
kriteret e Kopenhagës.
Nga ana tjetër, kjo ngecje e
Shqipërisë drejt integrimit
krahasuar me vendet e tjera ka
një rrezikshmëri për sa i përket
frymës pro europiane në vend,
pasi aty-këtu ndihet tashmë në
opinion një farë viktimizimi i fatit
të Shqipërisë që lidhet ngushtë
dhe me të shkuarën historike që
zë fill që nga Konferenca e
Londrës më 1913. E thënë
ndryshe një pjesë e opinionit e
sheh me dyshim afrimin e
Serbisë në Bashkimin Europian,
pasi mendon se për disa vende
ka standarde të tjera dhe
qëndrime të tjera nga ato që
zbatohen drejt Shqipërisë.
Shqipëria për hir të së vërtetës
ka një perfomancë të mirë
ekonomike pothuajse si e atyre
të vendeve të tjera në rajon dhe
si e tregon eksperienca e
mëparshme e vendeve të tjera
të pranuar në BE, një pjesë të
kritereve ekonomike janë
anashkaluar nga Bashkimi
Europian, duke u dhënë më
shumë rëndësi kritereve politike.
Në 12 pikat që i kërkohen
Shqipërisë të përmbushë, dy
prej tyre kanë një peshë
specifike të veçantë, reforma
elektorale dhe reforma
10
parlamentare, pasi të tjerat
mund të plotësohen me një
vullnet të përbashkët brenda një
seance votimi. Ky vullnet i
përbashkët për të
bashkëpunuar është një pikë
më vete ku Shqipërisë i
kërkohet që klasa e vet politike
të nisë dialogun politik për të
arritur në një konsensus mes
vetes.
Por a mundet që këto kushte
dhe kondita politike të mbajnë
peng dëshirën dhe vullnetin e
shqiptarëve për t’iu
bashkangjitur familjes
europiane? Eksperienca dhe
përvoja e ka treguar se
Bashkimi Europian është
konsistent në kërkesat e tij,
ashtu si ka treguar se kur ka
një konsensus politik në vend,
Bashkimi Europian mund të
ndërmarrë vendime të
kënaqshme për Shqipërinë. Një
i tillë ishte vendimi i liberalizmit
të vizave, ku si pasojë e tij
brenda vitit të parë rreth
400.000 shqiptarë udhëtuan në
hapësirën Shengen. Ata u
treguan qytetarë të denjë
europianë duke mos shkaktuar
as dhe një incident të vetëm
apo kërkesa masive për azil
politik, duke “zhgënjyer” në këtë
mënyrë për fat të mirë dhe disa
politikanë apo analistë që
profetizuan se ky vend do të
zbrazej i tëri. Qytetarët
shqiptarë i kanë dëshmuar në
këtë farë mënyre Bashkimit
Europian se janë seriozë në
angazhimet e tyre dhe të
njëjtën gjë presin që të tregojë
dhe klasa e tyre politike ndaj
tyre. Rikthimi i opozitës në
Parlament dhe fjalët e
shprehura nëpërmjet liderit të
saj se do të punohet për
shqyrtimin dhe miratimin e
ligjeve që kërkojnë një votim të
cilësuar janë sinjale të mira që
gjërat më në fund po fillojnë të
ecin mirë.
Miti i Europës i ngjizur këtu në
Ballkan ku ajo e gënjyer nga
Zeusi i shndërruar në një dem
pranon t’i hipë sipër për të
rendur me të, duke mos marrë
kështu vetëm një vendim personal,
por duke filluar dhe bazat
e një ideje europiane që do
ngazëllonte dijetarë të shumtë
që nga Herodoti e deri tek
etërit e Europës së bashkuar,
përveçse anës estetike fsheh
dhe një të vërtetë praktike
brenda tij. Europa diti të mbahej
në kurrizin e demit, sepse
përveçse dashurisë dinte ta
kapte “demin prej brirësh” si
thotë një fjalë e urtë shqiptare.
Po Shqipëria a do ta dijë
tashmë të udhëtojë drejt “tokës
së premtuar” ashtu si Europa
në mitin e vjetër? Dymbëdhjetë
rekomandimet e Bashkimit
Europian janë një busull e mirë
drejtimi dhe aq më tepër në
këtë rrugë nuk jemi të parët.
Gazeta “Shqip”