Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse

Nëntori, muaji i festave 

November 2011 / Jahr 4, Nr. 10 / www.albsuisse.ch / GRATISZEITSCHRIFT 

faqe 4 

Kohë bardhë e zi, e gruas 

Die Erste Liebe 

STEVE JOBS 

shqiptare në Zvicër faqe 5 (Dashuria e parë) faqe 20 Fshehtësia e suksesit të tij faqe 24 

Lexuese/Lexues të nderuar, 

ne jemi në muajin nëntor, muajin e festave. Ky 

muaj është muaji më i rëndësishëm për historinë, 

kombin dhe kulturën shqiptare. Përveç 

99-vjetorit të pavarësisë shqiptare nga Perandoria 

Osmane, është edhe jubileu i Kongresit 

të Manastirit, si ngjarje më e rëndësishme 

kulturore-arsimore shqiptare. 28 nëntori për 

shqiptarët e Zvicrës është festë qendrore dhe 

manifestohet me aktivitete të ndryshme në 

mbarë Zvicrën. shoqëritë e shumta kulturore 

artistike organizuan manifestime të ndryshme 

muzikore. në numrin e ardhshëm do t’ju informojmë 

më gjerësisht për manifestimet. 

Gjithashtu në këtë numër të revistës mund të 

lexoni shkrime të ndryshme që kanë të bëjnë 

me sukseset dhe vështirësitë që kanë femrat 

shqiptare në Zvicër. se si është gjendja e femrës 

shqiptare në përgjithësi, ne jemi munduar 

në numrat e kaluar. e gjithashtu do të mundohemi 

që në të ardhmen ta pasqyrojmë sa më 

drejt gjendjen e femrës shqiptare në përgjithësi 

dhe në Zvicër, në veçanti. 

si në çdo numër të revistës tonë që nuk kanë 

munguar informatat e dobishme, nuk do të 

mungojnë edhe në këtë botim. do të ketë këshilla 

të ndryshme në lëmin e arsimit, edukimit, 

shëndetësisë etj. 

Kritikat, sugjerimet, këshillat lexues të nderuar 

janë të mirëseardhura për ne. Kjo do na ndihmojë 

që shkrimet tona të jenë sa më informative 

dhe të dobishme për ju. 

Pra lexues të nderuar, lexim të këndshëm! 

Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e revistës 

albsuisse. Revista shpërndahet falas në mabrë Zvicrën dhe reklama 

juaj do të jetë në dorën e shumicës shqiptare në Zvicër. 

Me albsuisse biznesi juaj është më afër konsumatorit. 

0041 76 396 19 67

MbieMRi 

eMRi 

DitëlinDja 

aDResa 

plZ 

tel./Mob. 

e-Mail 

aDResa e ReDaksisë: albsuisse, WinteRthuReRstRasse 504, 8051 ZüRich 

XXX 

albsuisse wird finanziell unterstützt von: 

iMPressuM 

Herausgeber 

Verein aLbsuisse 

redaktion 

Chefredaktor bedri Krasniqi 

stv. avni Jashanica 

stv. Pal shtufi 

rexhep rifati 

Jeton Morina 

tone berisha 

Mërgime Kelmendi 

Leo dietrich 

Mirlinda Jashari - Jashanica 

albert ramaj 

design: ekrem a. Kryeziu 

e-mail: redaktion@albsuisse.ch 

Winterthurerstr. 504 

8051 Zürich 

Postfach 7 

tel. 043 321 69 52 

natel: 076 396 19 67 

natel: 076 265 40 43 

info@albsuisse.ch 

Marketing 

b. Krasniqi 

tel. 043 321 6952 

natel: 076 396 1967 

e-mail: marketing@albsuisse.ch 

b.krasniqi@ albsuisse.ch 

abOniMi faLas Për ata Që ende nuK e Kanë aLbsuisse 

në sHtëPitë e tyre Me sMs: 076 265 40 43 

Që ta keni në shtëpi albsuisse, plotësojeni adresën dhe na e dërgoni me postë, me sMs ose nëpërmjet 

e -mailit: abo@albsuisse.ch • Gjithçka është falas. Ju duhet vetëm ta lexoni. 

Qyteti 

Përmbajtja / InhaltsverzeIchnIs 

faqe / seIte 

3 

4 

5 

6 

7 

8-9 

10 

11 

12 

13 

16-17 

18 

19 

20 

21 

24-25 

27 

28 

29 

30 

34 

Disa këshilla se si duhet jetuar 

einige Ratschläge für`s leben 

nëntori, muaji i festave 

november, eine Monat der jubiläen 

kohë bardhë e zi e gruas shqiptare në Zvicër 

schwarzeweisse Zeit der albanische Frau in der schweiz 

në cilën gjuhë të flitet me fëmijën? 

in welche sprache sollen sie mit ihrem kind kommunizieren? 

trajtim gjuhësor 

Einige Ratschläge über Gebrauch der albanische Sprache 

shtigjeve të shkollimit të femrave shqiptare në Zvicër 

Die bildungswege der albanische Frauen in der schweiz 

sigmund Freud dhe Religjionet 

sigmund Freud und Religionen 

shqiptaret po e “rikthejnë” virgjërinë me ndërhyrje kirurgjike 

Die albanerinnen werden wieder jungfrau durch chirurgische angriffe 

Gruaja në Kosovë, ende e pabarabartë 

Die Frau in Kosovo und die Gleichberechtigung 

poezi 

poezie 

nga aktiviteti i Qendrës për arsimim e këshillim në bazel (absm ) të Zvicrës 

über die aktivitäten der bildungszentrum (absm) in basel 

Migrantët në Zvicër- mirë të ndërlidhur 

Migrantinnen und Migranten in der schweiz – gut vernetzt 

Nxënsit e dobët me terapi të tepruar 

schwache schüler sind übertherapiert 

Dashuria e parë 

Die erste liebe 

hieroglifët 

hieroglyphe 

steve jobs - Fshehtësia e suksesit të tij 

Steve Jobs - Der Geheimnis seine Erfolg 

këngët popullore patriotike 

Volks und patriotische lieder 

QersHOr / Juni 2011 

Degradimi i mjedisit kërcënon përparimin global për të varfrit 

Der Degradierung der Umwelt schadet die Globale Entwicklung für den Armen 

5 fakte të dobishme që duhet t’ dini për meshkujt 

5 nützliche Fakten die sie über Männer wiesen sollen 

këshilla për ruajtjen e flokëve 

Ratschläge für haarpflege 

Diaspora dhe vlerat evropiane, anashkalohen në zgjedhjet e ardhshme për president 

Für die Wahl des präsidentes in kosova werden die europäische Werte und Diaspora 

werden Vernachlässigt

nëntOr / nOVeMber 2011 

www.albsuisse.ch 

kËshilla 

DIsa këshIlla se sI Duhet jetuar 

Gjithsesi vendimtare në jetë 

është të jesh i përgatitur për befasitë 

që mund të ndodhin dhe 

të jemi gjithmonë të gatshëm të 

mësojmë gjëra të reja, të jemi 

të sinqertë me veten dhe me të 

tjerët.. 

Për ta përvetësuar artin e të jetuarit dhe thyer 

idetë e gabuara e të dëmshme, psikologët 

zbulojnë leksione të reja që me siguri 

kanë munguar në mësimet në shkolla. I pari 

është “gjithmonë të jeni të sinqertë me veten 

– dhe të tjerët”. Me siguri se nuk është 

lehtë të jesh gjithmonë i sinqertë, por në 

nëse mendojmë në afate të gjata kohore, ja 

vlen të jemi të sinqertë. Ndershmëria që e 

reflektoni te personat që ju rrethojnë, do të 

ndikojë tek ata dhe ju siguron një vend të 

respektuar tek ata persona. 

Ai që përpiqet t’i mbajë këto parime, gjithmonë 

mund të ecë me kokën lart. Ndërsa 

ajo ndjenjë e vlerës morale jep ndihmë të 

madhe që të jemi të pagatitur për të papriturën. 

Jeta rrallë rrjedhë pa probleme. Gjërat 

shkojnë nganjëherë edhe gabimisht; planet 

shkatërrohen, ndërsa padrejtësia ndaj personave 

dhe në shoqëri në përgjithësi janë 

fenomene të shpeshta. Por ta pranoni këtë 

leksion bosht, do të thotë që të jeni të vetëdijshëm 

që jeta ndryshon vazhdimisht – të 

duroni kur ju prekin vështirësitë dhe të dini 

të shijoni edhe ato momente të mrekullueshme 

që po ashtu e përbëjnë jetën. 

Gjithashtu e rëndësishme në jetë është 

të bëni atë punë që ju pëlqen dhe ju sjell 

kënaqësi. Shumicën e kohës ne e kalojmë 

në punë dhe ajo kohë duhet të jetë e balancuar 

dhe duhet të kemi raporte të mira 

me kolegët dhe të kemi qasje të drejtë ndaj 

punës që e bëjmë. 

Vlera e mësimit të drejtë 

Sa i përket mësimit në shkolla, flitet shumë 

se sa është adekuat mësimi tradicional që 

bëhet sot. Baza të këtij mësimi janë informatat. 

Psikologët e ndryshëm në botë preferojnë 

që mësimi të jetë praktik dhe nxënësit 

të mësojnë më shumë për jetën. 

Duhet të keni vetëbesim 

Mos u brengoseni nëse nuk keni njohuri për 

diçka. Mos u merakoseni se nuk mund t'i 

dini të gjitha. Mos keni frikë të pyetni. Një 

fjalë e urtë gjermane thotë “Nuk ka pyetje 

të pamençur vetëm mund të ketë përgjigjeje 

të pamençur”. Gjithashtu të pranosh diçka 

që nuk di, është veti e një karakterit të fortë. 

Shpenzoni aq sa fitoni 

Largohuni nga borxhet dhe mos shpenzoni 

më shumë sesa fitoni, është edhe një leksion 

i rëndësishëm jetësor. Duhet mund që të 

përballohet, por pas kësaj pason një jetë me 

më pak brenga. Kursimi është veti e strukturës 

në jetë. 

Për çdo gjë që vlen në jetë, duhet të 

angazhoheni 

Për diçka humanitare ja vlen gjithmonë të 

angazhohemi sepse kjo na bën jetën më të 

vlefshme. Atë mund ta bëjmë aq sa kemi 

mundësi. Të mos dorëzohemi, por jemi të 

vendosur që ta japim maksimumin për atë 

që për ne ka vlerë të veçantë. A është ajo në 

zgjedhjen e partneres/partnerit apo të ndonjë 

vendi pune tjera. 

Humori 

Ne duhet të kemi humor dhe të mundohemi 

të jemi gjithmonë në shoqëri me personat që 

kanë sens humori. Të qeshurit është shumë i 

rëndësishëm në jetë. Ai ndikon drejtpërdrejt 

në shëndetin tonë. Ndonjëherë duhen disa 

tentime për t’u gjetur me të vërtetë dikush 

që na kupton, na kënaq, na bën për të qeshur 

dhe me të cilin mund të jemi absolutisht vetja. 

Raportet miqësore dhe familjare 

Miqësia e mirëfilltë dhe raportet e shëndosha 

familjare janë një thesar që duhet ta 

çmojmë. Për raporte të mira miqësore, familjare 

duhet në vazhdimësi të kujdesemi. 

Raportet e mira mund t`ju ndihmojnë në 

raste kur keni vështirësi. Ata janë persona 

që ju duan ashtu si jeni dhe ju përkrahin kur 

keni nevojë. Një gjë të tillë kërkohet edhe 

nga ju. 

b.krasniqi@albsuisse.ch 

3

kombËtare 

Është një rastësi e çuditshme në këtë muaj: 

data të rëndësishme të historisë dhe të 

kulturës sonë i përkasin pikërisht muajit 

nëntor. 

Muaji nëntor na i dhuroi tri ngjarje madhore 

nëpër vite të ndryshme. Kongresi 

i Manastirit (njësimi i alfabetit 14 – 22 

nëntor të vitit 1908 - Manastir). Shpallja 

e Pavarësisë (më 28 nëntor 1912, Vlorë) 

dhe Kongresi i Drejtshkrimit (20-25 nëntor 

1972, Tiranë). 

Ishin këto ngrehina që pak a shumë edhe 

kombin tonë e rreshtuan në radhët e kombeve 

të civilizuara. 

Gjatë më shumë se 500 vjetëve që vazhdon 

të shkruhet gjuha shqipe, janë përdorur 

alfabete të ndryshme. Gjon Buzuku, për 

shembull, mori për bazë alfabetin latin. 

Duke u gjendur para kësaj vështirësie edhe 

shkrimtarët tjerë të mëvonshëm si: Lekë 

Matrënga, Pjetër Budi, Pjetër Bogdani 

krijuan shkronja ndihmëse. 

Në historinë e shkrimit shqip vihet re përpjekja 

për të krijuar alfabete origjinale, si 

alfabeti i Dhaskal Todhrit, i Naum Veqilharxhit, 

i Hasan Tahsinit etj. 

Në prag të Kongresit të Manastirit përdoreshin 

tri alfabete kryesore shqipe: alfabeti 

i Stambollit, alfabeti i shoqërisë “Bashkimi” 

(Shkodër) dhe alfabeti i shoqërisë 

“Agimi” (Shkodër). 

Pas fjalimit të Gjergj Fishtës si delegat i 

shoqërisë “Bashkimi”, fjalim ky me plot 

zjarr mbi vetitë e mira dhe mbi nevojat e 

Shqipërisë. Fjalët plot kuptim, logjikë dhe 

oratori e dalluan atë nga të tjerët ku nga 52 

anëtarë të kongresit, 49 i bëri për vete dhe 

u zgjodh kryetar i komisionit 

Gjatë periudhës së Rilindjes Kombëtare, 

problemi i alfabetit dhe i shkrimit 

të shqipes u bë pjesë e luftës politike të 

popullit shqiptar për çlirimin e tij. Vendimi 

u mor në vitin 1908 në Kongresin e Manastirit, 

duke i dhënë fund kaosit që ekzistonte 

nëntorI, muajI I festave 

deri atëherë në atë fushë. 

Vendimi për alfabetin ndihmoi jo vetëm 

lëvrimin e mëtejshëm të gjuhës e letërsisë 

shqipe, por edhe forcimin e bashkimin në 

shkallë kombëtare, duke krijuar kushte për 

hapjen e shkollave të reja dhe për mësimin 

e mësimit shqip. 

Po në muajin nëntor të vitit 1912, çaste 

të shenjta dhe madhore vazhduan. Pas 

shumë luftërave, sakrificave, gjaku të 

derdhur në fushëbeteja për liri e pavarësi, 

pas qëndresës dhe fuqisë shpirtërore të të 

parëve tanë, të cilët në çastet e rrezikut, 

ditën të gjejnë fjalën e t'i bashkojnë duart 

në shtizën dhe nën hijen e flamurit kuq e zi 

që u ngrit më 28 Nëntor 1912 në Vlorë. Në 

gjithë trojet shqiptare ka kumbuar brez pas 

brezi e do të vazhdojë të kumbojë betimi 

për flamur. Ai valon në këngët e popullit 

dhe në vargjet e poetëve zemërzjarrtë. 

Është himni i atdhetarëve Rilindës, që na 

kanë dhënë zemër dhe besim. 


Aty ne gjejmë njësinë e shtetit dhe të kombit, 

gjuhën e nënës, ëndrrat dhe virtytet e 

popullit, gjejmë vetë Atdheun… 

Në vitin 1972, ndërkaq pas shumë shekujsh, 

për të parën herë u arrit të sanksionohej 

një gjuhë për të gjithë shqiptarët 

kudo. Karakteristikë elementare që na 

mungonte për të hyrë në radhën e popujve 

të qytetëruar. Njësimi i gjuhës bëri pjesë 

dialektesh, të folmesh të visheshin me 

petkun e njësuar për t’u përdorur nga të 

gjithë shqipfolësit, qoftë në të folur, qoftë 

në të shkruar. 

Gjuha standarde është një formë normale 

e gjuhës që shërben për komunikim publik 

në bashkësitë e qytetëruara, është gjuhë e 

arsimit, e kulturës, e shkencës,e medieve, e 

administratës dhe e fushave të tjera të jetës 

publike. 

Andaj muaji Nëntor mund të konsiderohet 

muaj i shenjtë për kombin shqiptar. 

S.Koci 

4 www.albsuisse.ch


Prof. Nexhmije Mehmetaj, 

mësuese në Jura 

Gruaja është edukatorja e parë e njeriut. 

Gruaja është zemra e familjes. Zhvillimi i 

një kombi matet edhe me nivelin zhvillimor 

- arsimor të femrës. Shkrimtari i kohëve të 

hershme Haki Stërmilli do të dëshmonte 

se “femra që përkund djepin, ajo rrotullon 

edhe fatin e njerëzisë”. 

Gruaja shqiptare u gjend në Zvicër në kohë 

dhe mënyra të ndryshme, si e vetme apo me 

një pjesë të familjes së saj. Akoma pa iu 

mbyllur mirë plagët fizike, sidomos morale, 

këto gra kanë filluar një jetë të re këtu. Një 

sfidë e vërtetë për një të ardhme më të mirë. 

Shpesh, që prej shumë vitesh, grave shqiptare 

në Zvicër u vihej në dukje mënyra e 

tyre e jetesës e mbyllur, ku merrej vetëm me 

punët e shtëpisë. Mosnjohja e gjuhës shpesh 

paraqet edhe vetizolim për to. Mësimi në 

gjuhë të re paraqet një periudhë të vështirë. 

Kjo nënë ofshante me tërë forcën e shpirtit 

të saj, kur nuk mund të komunikonte dot me 

mësuesit/et e fëmijëve të saj. Kjo grua nuk 

mund të kërkojë ndihmë kur keqtrajtohej 

në familje. Kjo mënyrë jetese për shumë kë 

parasheh një problem për integrim në shoqërinë 

pritëse. Anketimi ynë është bërë me 

gra nga Kosova, Maqedonia, Kosova Lindore. 

Ato jetojnë në Zvicër prej: 8, 12, 18, 20, 

34, 39 vjet. Të gjitha këto gra nuk i takojnë 

brezit të parë të mërgimit. Gratë e brezit të 

parë rikujtojnë të kaluarën e dhimbshme e të 

hidhur për atë që kanë përjetuar në vendin e 

tyre. Brezi i dytë i grave nuk ka probleme 

arsimore e gjuhësore sikurse brezi i parë. 

Ato pak nga pak po marrin pjesë në jetën e 

vendit ku jetojnë, duke hasur nganjëherë në 

moskuptim, si në shtëpi ashtu edhe jashtë 

saj. Ky punim na tregon se si ato përpiqen ta 

ruajnë traditën shqiptare duke folur shqip në 

familje, duke i dërguar fëmijët në mësimin 

plotësues të gjuhës shqipe dhe si janë integruar 

në shoqërinë zvicerane. 

Femra shqiptare e lidhur fort edhe me paragjykimet 

tradicionale të marra me vete 


kohë barDhë e zI e Gruas 

shqIPtare në zvIcër 

nga vendlindja, në hapat e parë të mërgimit, 

nuk ka qenë e angazhuar drejtpërdrejt në asnjë 

formë punësimi, përveç amvisës së mirë 

që kujdeset për fëmijët, për shtëpinë dhe për 

burrin. 

Me kalimin e kohës, bashkëshortët e tyre e 

kanë parë se është shumë e vështirë, thuajse 

e pamundur që vetëm me një burim të ardhurash 

të kënaqin nevojat e tërë familjes. 

Prandaj, më shumë për nevojë ekonomike 

dhe mbijetese, burri shqiptar, ka filluar t’i 

japë më shumë hapësirë bashkëshortes së 

tij, duke e lejuar të përfshihet në tregun e 

punës. 

Prandaj, kohët e fundit edhe pozicioni i 

femrës shqiptare në Zvicër po ndryshon, 

sepse sot, femra shqiptare nuk është vetëm 

një grua e mirë, që kujdeset vetëm për burrin, 

shtëpinë dhe fëmijët, por po bëhet gjithmonë 

e më aktive edhe jashtë mureve të 

shtëpisë, duke sjellë të ardhura ekonomike, 

duke ushtruar profesione të ndryshme. Shumica 

e grave bëjnë punë të rënda që të tjerat 

me qejf nuk i bëjnë. Dhe kur kthehen në 

mbrëmje pranë familjes të lodhura, ato, rinisin 

punë në një mënyrë tjetër, përgatitjen 

e ushqimit, larjen e ndërresave sportive të 

fëmijëve (sporti jo i obliguar) por ka kërkesa 

të mëdha, hekurosjen e rrobave, mirëmbajtjen 

e shtëpisë. 

Një nga problemet që parashtroj është edhe 

barazia në mes të burrit dhe femrës në shoqërinë 

shqiptare, a ekziston ajo? (Pa)Barazia 

në mes të burrit dhe gruas është një dukuri e 

gjithë botës, si të arrihet deri aty? Qeveritë e 

shteteve të përparuara të botës angazhohen 

për mirëqenien e femrës që ajo t'i gëzojë të 

drejtat e saj njerëzore. Në Zvicër sistemi ligjor 

garanton barazinë në mes të gjinive. 

Por në shoqërinë shqiptare në Zvicër realiteti 

është ndryshe, në shumicën e rasteve 

femra është e pabarabartë me mashkullin në 

sfera të ndryshme të jetës. Në të shumtën 

e rasteve edhe pse gruaja bashkëjeton me 

burrin, të drejtat e saj nëpërkëmbën. Nga 

emancipim 

autoriteti i burrit dhe kërkesa e të drejtave 

nga gruaja vjen dhuna në familje. Ku është 

lumturia? Dhuna në familje sjell edukimin e 

keq të fëmijëve. Së pari paragjykimi, pastaj 

mungesa e përkulshmërisë dhe pavarësia 

ekonomike. Pavarësia ekonomike e gruas 

do ta përmirësonte rrugën kundër dhunës. 

Shkaktarët e dhunës duhen shmangur. Komuniteti 

shqiptar duhet ta ketë një organizim 

të mirëfilltë që do të përpiqet t’i bëjë 

ballë kësaj dukurie. Duhet bërë programe 

ndërgjegjësimi për mirëqenien e femrës, 

në këtë përpjekje duhet të përfshihen burrat 

dhe djemtë që ata të mësohen ta kundërshtojnë 

këtë lloj sjelljeje, sepse dhuna është e 

papranueshme - nuk është kulturore, as private, 

është një çështje kriminale, është një 

dhunim i së drejtës njerëzore. 

Në çdo ditë të re koka e kthyer mbrapa na 

sjell në mendje ngjarje nga më të ndryshmet 

që lidhen me atë datë. Ngjarje të lumtura, 

me kujtimin e të cilave mund të nisë një ditë 

e gëzueshme, si dhe ngjarje tragjike, të cilat, 

edhe pse do të dëshironim t’i harronim, 

na vënë përpara detyrën e kujtimit të tyre si 

pjesë e dinjitetit të sotëm qytetar. 

Gjatë këtij viti na takoi fati i hidhur që së 

bashku ta ndajmë pikëllimin e thellë që na 

pushtoi zemrat tona. Kur në qytetin Einsiedeln 

të kantonit Schwyz ( Zvicër ) më datën 

30 maj 2011, burri vret gruan dhe të bijën. 

Dhe më 16 gusht 2011 në Pfäffikon, Cyrih, 

(Zvicër) një burrë vret gruan dhe një punëtore 

sociale zvicerane. Me këtë rast Bashkësia 

shqiptare humbi tri bijat e veta të çmuara, 

dhe Zvicra mike humbi bijën e vet fort 

të çmuar, një punëtore të zellshme, kurse ne 

shqiptarët mbetëm pa një motër zvicerane. 

Prandaj, mendoj se femra meriton ta ketë 

një pozicion më të fortë dhe më të rëndësishëm 

në shoqëri, duke pasur parasysh iniciativën 

e sakrificës dhe guximit që e ka marrë 

mbi supe për të bërë një jetë më të mirë si 

dhe në aftësitë intelektuale që ajo mbart. 

5

gjuhË 


në cIlën Gjuhë të flItet me fëmIjën? 

Mësimi i gjuhës amtare ka rëndësi të veçantë në zhvillimin 

e drejtë të fëmijës. Një kohë të gjatë prindërit 

që jetojnë jashtë vendit të tyre ku një gjuhë joamtare 

mësohet në shkolla kanë menduar se është më mirë që 

më fëmijët të komunikojnë në gjuhën e vendit ku ata 

jetojnë. Studimet e ndryshme në këtë drejtim tregojnë 

se mësimi i optimal i gjuhës amtare ndihmon fëmijët 

ti mësojnë më mirë gjuhët tjera në këtë rast edhe gjuhen 

që duhet të mësojnë fëmijët në shkolla. Pra prindër 

të dashur mësoni sam a mirë që është mundur fëmijët 

gjuhën amtare më këtë ndihmoni fëmijët që të jenë 

edhe më të mirë në shkolla. Në Zvicër ka mundësi të 

shumta që të mësohet gjuha shqipe në mësimin plotësues, 

krahas mësimit obligativ. plotësues ku ju mundë 

ti dërgoni fëmijët në mësim plotësues. Fëmijët në mësimin 

plotësues përveç gjuhë mësojnë edhe kulturën e 

historinë e vendit nga ata vijnë. 

A jeni menduar ndonjëherë se, a është e drejtë nëse 

ju me fëmijën tuaj komunikoni në gjuhën amtare, në 

të cilën mund të shpreheni më së miri dhe të ndjeheni 

më mirë? 

A ju ka vrarë ndonjëherë ndërgjegjja, kur në fshehtësi 

keni menduar, se me fëmijën tuaj duhet të flisni gjermanisht, 

për arsye se ai në shkollë doemos duhet të 

mësojë gjermanisht? 

E pikërisht për këtë arsye, me fëmijën tuaj mbase edhe 

flisni gjermanisht/frëngjisht? 

Kur një fëmijë ka probleme lidhur me komunikimin 

në gjuhën e vet amtare, kjo do të thotë se ai ka pengesa 

në të folur, gjë që e parandalojnë atë ta përvetësojë 

gjuhën në përputhje me moshën. Fëmija i shëndoshë, 

i cili gjuhën e tij të parë e ka mësuar me bazë, është 

në gjendje që paralelisht apo njërën pas tjetrës të mësojë 

dy e më shumë gjuhë. Është tejet e rëndësishme 

pra, që ju si prindër, me fëmijën Tuaj të flisni, të bëni 

shaka, ta qortoni, të hidhëroheni apo edhe të gëzoheni 

në gjuhën Tuaj. Për ta përvetësuar gjuhën duhet të respektohen 

rregullat e poshtëshënuara: 

• Bisedoni me fëmijën Tuaj, pa marrë parasysh se çka 

jeni duke bërë në atë rast jeni duke përgatitur gjellën 

apo duke rregulluar diçka në shtëpi. Gjuha, pa marrë 

parasysh se cila, mund të mësohet vetëm nga përvoja. 

Tentimi për të komunikuar në një gjuhë të caktuar kur 

duam të tregojmë diçka, ta dëgjojmë dikë apo të gëzohemi, 

është parakusht i rëndësishëm për ta përvetësuar 

atë. 

• Bisedoni me fëmijën Tuaj vetëm në gjuhën amtare, 

sipas motos: "Një person një gjuhë" 

Në qoftë se keni vendosur që me fëmijën Tuaj të komunikoni 

në një gjuhë të caktuar, kësaj duhet t’i përm- 

baheni në mënyrë konsekuente! Pra mos i përzieni 

gjuhët! Mund të ndodhë që fëmija Juaj papritmas të 

fillojë të flasë gjuhën e mjedisit, por Ju edhe më tej dhe 

qetë vazhdoni të flisni me të vetëm në gjuhën amtare! 

• Mundohuni t’i shmangeni përzierjes së gjuhëve! 

Në fillim fëmijët e vegjël shpesh i përziejnë gjuhët 

që fliten në një mjedis të caktuar. Por Ju vetë duhet 

të jeni konsekuent në përdorimin e gjuhës Suaj. Me 

këtë i ndihmoni fëmijës Tuaj që ai të mësojë t’i dallojë 

gjuhët e ndryshme. 

• Nëse fëmija Juaj duhet t’i mësojë dy gjuhë, atëherë ai 

do të ketë nevojë për nxitje pozitive për të dyja gjuhët! 

Është e preferuar që me fëmijën Tuaj të shikoni librat 

me ilustrime, t’i lexoni atij tregime, të bisedoni me të 

për përjetimet e tuaja, t’ia thirrni shokët në shtëpi dhe 

kjo do të ishte mënyra më e mirë për ta nxitur atë që ta 

mësojë gjuhën pa marrë parasysh se cilën gjuhë! Manifestoni 

një qëndrim pozitiv për dygjuhësinë e fëmijës 

Tuaj! 

Dihet mirëfilli se të mësuarit e themeltë të një gjuhe 

do të ndihmonte në zhvillimin e gjithanshëm të fëmijës 

Suaj. Ai i cili në një gjuhë të caktuar ndjehet mirë dhe 

sigurt, është në gjendje të përdorë fjalë dhe të komunikojë 

edhe në ndonjë gjuhë tjetër. 

aj 

Të gjithë ata që dëshirojnë që fëmijët e tyre ta ndjekin mësimin plotësues në gjuhën amtare, mund të paraqiten te kordinatorët 

kantonalë dhe ju do t‘i merrni informacionet e nevojshme për mësimin plotësues në gjuhën shqipe. Për më shumë 

informacione të mësimit plotësues i gjeni në webfaqen: http://www.lapsh-ch.com/Hyrje/Hyrje.htm 

KanToni 

aG aargau 

BE Bern 

BL Bazel 

FR Fribourg 

GE Genève 

GL Glarus 

JU Jura 

LU Lucern 

nE neuchatel 

nW nidwald 

oW obwald 

SG St Gallen 

SH Schaffhause 

So Solothurn 

SZ Schwyz 

TG Thurgau 

Ti Ticino 

VD Vaud 

VS Valais 

ZG Zoug 

ZH Zürich 

EmRi DHE mBiEmRi 

Riza Demaj 

Shaban Shalaj 

Safet Sadiku 

Vulnet Zulfi 

agim Paçarizi 

Sahit idrizi 

naser Ramabaja 

Halim Buqaj 

ali Dula 

Belul Bajrami 

Tomë Prenka 

Xhavit Haxhosaj 

Jakup Hasani 

Vaxhid Sejdiu 

Sokol Rragami 

Sadije nuhiu 

abas Fejzullahi 

Bejaze Fazlija 

Ganimete Kafexholli 

Tomë Berisha 

Bajram Shala 

isni idrizi 

Sylë Baftiu 

afërdita Buzuku 

Hasan Spahiu 

aDRESa 

mühlemattweg 3, 5034 Suhr/aG 

meienstr. 11, 3052 Zollikofen/BE 

Ebenfeldstrasse 17, 4414 Füllinsdorf/BL 

Rue de la Carrière 4, 1700 Fribourg/FR 

Lattes 39, 1217 meyrin-GE ose 

LaPSH-Gjenevë cp 241, 1217 meyrin-Ge 

ob. Säge 7, 8755 Ennenda/GL 

Rue du Temple 19, 2800 Delémont/JU 

Horwerstr. 26, 6010 Kriens LU 

Udelbodenstr.40, 6014 Littau LU, 

Rue de Jolimont 6, 2000 neuchâtel /nE 

am Saumweg 15, 6370 Stans/nW 

allmendstrasse 1, 6060 Sarnen/oW 

Steinackerstrasse 8, 9445 Rebstein/SG 

Rathausplatz 6, 8880 Walenstadt/SG 

Ros.str. 75, 8212 neuhausen am Rheinfall/SH 

Eng.str. 25, 8212 neuhausen am Rheinfall/SH 

Poststrasse 7, 4557 Horriwil/So 

Höchmattweg 3, 6030 Ebikon/LU 

Churerstr. 106, 8808 Pfäffikon/SZ 

Poststrasse 12, 8274 Tägerwilen/TG 

Via Quinta 42, 6710 Biasca /Ti 

Chemin des Triaudes 8, 1024 Ecublens / VD 

av. du Simplon 12a, 1870 monthey/VS 

Seeguetstrasse 7, 8804 au/ZH 

Grosswiesenstrasse 100, 8051 Zürich/ZH 

KonTaKTi 

Tel: 062 842 76 33 

Tel: 031 911 72 31 

Tel: 061 599 71 79 & 078 718 41 72 

Tel: 026 424 52 86 

Tel: 079 342 0564 

Tel: 055 640 54 03 

Tel: 032 422 20 72 

Tel: 041 310 47 61 

Tel: 076 372 21 72 

Tel: 032 753 87 21 

Tel: 041 610 09 34 

Tel: 041 660 69 55 

Tel: 071 777 64 32 

Tel: 081 710 26 94 

Tel: 052 672 41 95 

Tel: 052 670 19 36 

Tel: 032 614 25 78 

Tel: 041 850 71 14 

Tel: 055 410 72 66 

Tel: 071 669 28 24 

Tel: 091 862 2530 & 076 323 5230 

Tel: 079 477 1922 & 021 550 4215 

Tel: 024 472 32 21 

Tel: 044 781 42 06 

Tel: 044 322 63 48 




gjuhË 

traJtiM GJuHësOr 

nGatërrImI I fonemave rr-r Dhe c-Ç 

Në përodimin e përditshëm, në të folur dhe shkruar, të fjalëve, në përbërjen e të cilave janë fonemat R-Rr, dhe C-Ç, jorrallëherë 

hasim shtrembërime të këtyre fonemave, e shpeshherë duke e zëvendësuar njëra-tjetrën. 

në vijim shih shqiptimin e drejtë dhe jo të drejtë të R-së dhe Rr-së. 

Rr R 

Drejt Jodrejt 

1. Barrikada Barikada 

2. Terren Teren 

3. Korrespondent Korespondent 

4. Aterron (aeroplani) Ateron 

5. Marrëdhënie (marrë-dhënie) Marëdhënie 

6. Irracional Iracional 

7. Konkurren~t/cë Konkuren~t/cë 

8. Zhavorr (rërë e trashë) Zhavor 

Fjalët terren dhe aterron, gjenezën 

e kanë te fjala latine terra = toka 

Shënim: Disa folje që në kohën e tashme 

përfundojnë me shkronjën rr, në të kryerën 

e thjeshtë e shurdhojnë Rr-në në R; psh. 

Marr – mora (dhe jo morra) 

Nxjerr – nxora (dhe jo nxorra) 

Tjerr – tora (dhe jo torra) 

Çjerr – çora (dhe jo qorra) 

Rastet kur Ç-ja përdoret 

gabimisht në vend të C-së 

C Ç 

Drejt Jodrejt 

Certifikatë Çertifikatë 

Certifikuar Çertifikuar 

Licencë Liçencë 

Licen~cim/cuar Liçen~cim/cuar 

Koincidencë Koinçidencë 

Koncesion/ar konçesion/ar 

Censurë Çensurë 

Proces~e/et Proçes~e/et 

Procedurë Proçedurë 

Konciz (i saktë, i prerë) Konçiz 

Preciz Preçiz 

Si t'u shmangemi disa fjalëve të huaja 

Si t'u shmangemi disa fjalëve të huaja, në vend të të cilave ekzistojnë 

fjalët shqipe që e mbulojnë kuptimin e tyre! 

Edhe pse disa fjalë ekzistojnë në FGJSSH, si të huazuara nga gjuhë 

të huaja, gjithsesi ekzistojnë fjalë shqipe, më të kuptueshme, më të 

kapshme dhe më të logjikshme për publikun. 

Shih shembujt më poshtë! 

FGJSSH = Fjalori i Gjuhës së Sotme Shqipe 

Akterët = aktorët (fjala akter nuk ekziston në FGJSSH) 

Suspendim (lat) = pezullim (fjala suspendim nuk ekziston në 

FGJSSH) 

Konform (angl) = në bazë të, në pajtim me, në përputhshmëri 

me (fjala konform nuk ekziston në FGJSSH) 

Koordinim (lat) = bashkërendim, bashkëradhitje, 

Bilaterale (lat) = dypalëshe, e dyanshme, (fjala bilaterale nuk ekziston 

në FGJSSH) 

Unilaterale (lat) = njëpalëshe, e njëanshme (fjala unilaterale nuk 

ekziston në FGJSSH) 

Krucial (angl) = vendimtar, kritik (fjala krucial nuk ekziston në 

FGJSSH) 

Racional/e (lat) = i/e arsyesh~ëm/me, i/e logjiksh~ëm/me (fjala 

racional ekziston në FGJSSH) 

Kredibil/e (angl)/credible/ = i/e besuesh~ëm/me (fjala kredibil/e 

nuk ekziston në FGJSSH) 

Decidiv (lat) = i vendosur, i qartë, i caktuar, i prerë (fjala decidiv 

nuk ekziston në FGJSSH) 

Shënim: Kemi edhe rastet (anasjelltas) kur 

C-ja përdoret gabimisht në vend të Ç-së 

Ç C 

Drejt Jodrejt 

Katërçipërisht Katërcipërisht 

Linç~im/oj/uar Linc~im/oj/uar 

Ekrem A. Kryeziu 

Lektor i Informacionit 

RTK - TV 

7

arsimim 

sHtiGJeVe të sHKOLLiMit të feMraVe sHQiPtare në ZViCër 

nga afro 1.500 studentë të rregullt 

sa llogaritet që për afërsisht 

ka në Zvicër, gati gjysma 

e tyre janë femra, me prejardhje 

nga të gjitha viset etnike. Rritja 

rapide e femrave në shkollim 

ndërlidhet jo vetëm me angazhimin 

personal, por edhe me 

përkrahjen morale e materiale 

të prindërve si dhe kushtet e volitshme 

që u ofron shteti helvetik 

të gjithë atyre që kanë zell e 

vullnet për dije e prosperitet 

Nga Rexhep Rifati 

Një nga të arriturat më brilante të mërgatës 

shqiptare në Zvicër, padyshim është shkollimi 

i të rinjve në të gjitha rangjet e shkollimit 

e sidomos në atë të lartë dhe universitar. 

Këtë radhë veçuam sidomos shkollimin e 

femrave shqiptare në nivele të larta shkollimi, 

shikuar nëpërmjet tre faktorëve vendimtarë: 

angazhimit personal i përkrahjes 

morale e materiale të prindërve por edhe të 

kushteve të volitshme që u ofron shteti helvetik 

të gjithë atyre të rinjve e të rejave që 

kanë interesim, vullnet gatishmëri për shkollim. 

Këta faktorë dhe të tjerë kanë bërë sot që 

gati gjysma e studentëve shqiptarë, nga 

rreth 1.500 studentë të rregullt sa llogaritet 

se përafërsisht ka në Zvicër, gati gjysma e 

tyre të jenë të gjinisë femërore, madje me 

prejardhje nga të gjitha viset etnike. Derisa 

15 vjet më parë kur edhe numri i studentëve 

shqiptarë ne këtë vend ishte më se simbolik 

dhe kur në Lozanë u themelua shoqata 

e parë e studentëve shqiptarë në Zvicër me 

disa dhjetëra studentë, numri i studenteve 

shqiptare mund të numërohej në gishta. Por, 

për fat të mirë, nga viti në vit erdhi duke u 

shtuar dukshëm numri i studentëve shqiptarë, 

ndonëse jo edhe në masën e dëshirueshme 

në raport me numrin e madh të shqiptarëve 

në këtë vend. Por kur kihen parasysh 

kriteret e ashpra të shkollimit edhe shtimi 

prej qindra studentësh në vit do të thotë një 

hap më tej, sidomos tash kur 

edhe dolën edhe disa gjenerata 

të diplomuarish dhe kur 

u kurorëzua një numër relativisht 

i mirë ekspertësh të 

fushave të ndryshme deri në 

nivel magjistrash e doktorë 

shkencash. Madje në këtë 

drejtim nuk ngelin prapa 

edhe femrat e diplomuara në 

fusha të ndryshme të shken- 

cë, ndërsa vjet në mesin e 

katër doktorëve të rinj të 

shkencave, dy ishin femra. 


vajzat shqIPtare nuk mbesIn PraPa 

Djemve as në kateDrat unIversItare 

Një nga çastet më të lumtura të familjes Isufi në Zvicër: mbrojta e 

doktoraturës së shqiponjës në këtë ambient të universitet të cyrihut 

kjo foto nga ky vit shkollor në universitetin e cyrihut paraqet ilustrimin më të mirë për shtimin e numrit 

të femrave shqiptare në shkollimin superior 

Edhe sivjet u befasuam për të mirë në një 

pritje që organizuan kolegët më të vjetër për 

studentët e rinj, kur pamë se thuaja ishte barazuar 

numri i studentëve për nga gjinia. Për 

ta ilustruar më konkretisht këtë temë, rreth 

shkollimit gjithnjë e më të madh të femrave 

shqiptare këtu në Zvicër, kontaktuam tri familje 

edhe atë në tri kantone: në atë Cyrihut, 

Turgaut e Bazelit, për të parë se në ç`kushte 

arritën fëmijët e tyre që më parë të jenë të 

suksesshëm në shkollimin fillestar e pastaj 

edhe në gjimnaz por edhe në bankat universitare. 

Si nga biseda me prindër ashtu edhe vetë 

studentet, mësuam se është dashur një angazhim 

i jashtëzakonshëm i vetë këtyre studenteve 

por edhe një përkrahje shembullore 

e prindërve, të cilët me të gjitha mjetet dhe 

mundësitë i kanë motivuar e mbështetur bijat 

e tyre jo vetëm moralisht por edhe materialisht. 

SHEMBuLLi i PaRë: DOKTORaTuRa E 

SHqiPONJëS 

Shqiponja Isufi me prejardhje nga Gjilani, 

në Zvicër migroi në moshën 9-vjeçare 

në, mënyrë që vetëm 20 vjet më vone (në 

moshën 29 vjeçare) të mbrojë me sukses të 



Mërgimtari nga Gostivari, Ferit Saliji, 

me të bijat e shkëlqyeshme në mësim e aktivitete kulturore 

shkëlqyeshëm temën e doktoraturës në lëmin 

e ekonomisë në Universitetin e Cyrihut 

dhe të vazhdojë punën e asistencës shkencore 

në Universitetin e St. Gallenit, njërin 

nga universitetet më prestigjioze të kësaj 

fushe, jo vetëm në Zvicër, por në Evropë e 

më gjerë. 

Kur e takuam Shqiponjën me të doktoruar, 

në lokalet e ETH-së në Cyrih, kësaj vatre 

shkence e kulture me përmasa botërore, që 

financohet nga Konfederata Helvetike, meritat 

për këto, ajo donte t'i ndante me prindërit 

e saj, babanë Qamilin dhe të ëmën 

Kadrijen, por edhe dashurisë së madhe që 

ia falën asaj që në fëmijëri gjyshi e gjyshja, 

derisa babai për shkaqe politike u detyra 

të migrojë në Zvicër derisa ishte Shqiponja 

nëntëmuajshe. Por edhe kur erdhi në Zvicër, 

ajo nuk ua ktheu shpinën asnjëherë gjyshes 

e gjyshit, të cilëve, siç na deklaroi: u kam 

shumë borxh, ndaj edhe në vlugun e përgatitjes 

së doktoraturës i vizitova hiq më pak 

se gjashtë herë... 

Ajo vetëm brenda një viti e gjysmë përgatiti 

dhe mbrojti (më 13 shtator të vitit të kaluar) 

tezën e doktoraturës: “Analiza e ndërtimit të 

ndërmarrjeve të vogla nga këndvështrimi i 

auditorëve” në Universitetin e Cyrihut edhe 

atë me sukses të shkëlqyeshëm (summa cum 

laude me notë 5.75) para komisionit në përbërje 

të prof. Fleming Ruud, PhD dhe Prof. 

dr. Dieter Pfaff. Shqiponja aktualisht punon 

si asistente shkencore në Universitetin në 

St. Gallen, ndërsa që një pjesë të orarit të 

punës e mban edhe si hulumtuese shkencore 

në Universitetin e Cyrihut. Ajo që e shquan 

këtë eksperte të re shqiptare është pasioni i 

saj për dije e shkencë, por mbi të gjitha afër- 


sia njerëzore, veti kjo e kultivuar 

kaherë në familjen Isufi, me prejardhje 

nga Gjilani. 

SHEMBuLLi i DyTë: KREDi 

PëR SHKOLLiMiN E FëMiJëVE! 

Shpesh gjatë takimeve me bashkatdhetarë, 

ata shfaqin shpeshherë 

zhgënjimet e tyre dhe flasin 

me plot pesimizëm sa i përket 

kritereve të shkollimit të fëmijëve 

të tyre në shkollën zvicerane. Se 

si fëmijët e tyre ua bëjnë arsimtarët 

me “hile” edhe pse kanë qenë 

ndër më të mirët në klasë, kështu 

që nuk u kanë dhënë rast për gjimnaz. 

Por një mendim të tillë nuk e ka edhe prindi 

Ferit Saliji me prejardhje nga Gostivari, 

që punon si udhëheq reparti në një fabrikë 

të kantonit të Thurgaut . Ai kohë më parë 

na deklaroi se dëshira e tij më e madhe në 

jetë ishte që vajzave të tyre t'u shkonin punët 

mbarë, si në shkollë, ashtu edhe në aktivitetet 

kulturore. 

Duke u mbështetur në mbështetjen e prindërve 

arsimdashës, vajza e madhe Arbnora, 

e lindur më 1986, pasi kreu gjimnazin këtu 

Motrat Gashi, studente të dalluara në Universitetin e 

bazelit me prindërit e tyre që i motivuan për shkollim 

në Zvicër, u regjistrua në Fakultetin ekonomik 

në St. Gallen, Leunita aktualisht ndjek 

Shkollën e lartë të shkencave aplikative në 

kuadër të Universitetit të Cyrihut, ndërsa që 

edhe tri vajzat tjera janë të dalluara në shkollim. 

Ferit Saliji na shpjegoi se ai për shkaqe ekonomike 

e kishte detyruar atë t'i ndërpriste 

studimet në vitin e dytë në Universitetin e 

arsimim 

Prishtinës, ndaj edhe, së paku tash atë do 

ta kompensojë nëpërmjet shkollimit të fëmijëve 

të tij në kushte më optimale. Madje 

ai shpjegon edhe një fakt tjetër se kur i ka 

pasur punët ngushtë ka marrë edhe kredi për 

shkollimin e vajzave, duke ua paguar disa 

mësimdhënësve mësimin plotësues për ato 

lëndë që kishin më shumë vështirësi. Kështu 

ndodhi që derisa dikush tjetër merrte kredi 

për blerje veturash këtu në mërgatë apo 

ndërtim shtëpish e biznese në vendlindje, ky 

bashkatdhetar nga Gostivari merr kredi për 

shkollim. Rast i rrallë, por i mrekullueshëm 

që ia vlen të merret si shembull edhe nga 

shumë të tjerë. 

SHEMBuLLi i TRETë: 

Dy MOTRaT aKaDEMiKE 

Nga katër anëtarë të familjes së bashkatdhetarit 

Sali Gashi me prejardhje nga Banja 

e Pejës, dy ishin studente, vajza e madhe 

Eminja e diplomuar në mjekësi dhe Venera, 

aktualisht studente e vitit të katërtë në degën 

e psikologjisë. Që të dyja motrat studimet 

i ndoqën në Universitetin e Bazelit. Që të 

dyja vajzat lindën në Kroaci, ku edhe kishin 

migruar prindërit e tyre, e më pastaj në vitin 

1991 në Zvicër, bashkë me prindër 

shpërngulen në Zvicër. Me të ardhur 

në Zvicër prindërit tërë kohën e lirë e 

përqendruan në kujdesin për shkollimin 

e vajzave të tyre, që edhe ishin të 

vetmet fëmijë të tyre, por që në saje 

të këtij kujdesi e të zellit e të talentit 

të tyre edhe shumë të suksesshme më 

parë në mësime si në shkollimin fillor 

ashtu edhe atë të mesëm e pastaj edhe 

në atë universitar. 

Vajza e posadiplomuar në mjekësi, 

Eminja, na deklaroi se pas punës 

5-vjeçare në mjekësinë e përgjithshme, 

planifikon të specializohet në gjinekologji. 

Derisa prindërit e këtyre 

studenteve të suksesshme nguruan të flasin 

për vete, bashkatdhetari ynë romancieri 

Muharrem Blakaj, që ka një afërsi familjare 

me këtë familje, na deklaroi se merita për 

suksesin e këtyre dy studenteve të dalluara 

u përket, sa atyre, aq edhe prindërve, të cilët 

kanë punuar shumë, jo vetëm sa i përket 

mësimit, por edhe kultivimit të ndjenjës për 

ruajtjen e gjuhës amtare. 

9

psikologji nëntOr / nOVeMber 2011 

sIGmunD freuD Dhe relIGjIonI 

Sigmund Freud ka lindur në një familje çifute, 

në qytetin kryesisht katolik Freiburg, 

Moravi (regjion historik i Çekisë). Gjatë 

tërë jetës së tij, Freudi bëri përpjekje që ta 

kuptojë religjionin dhe spiritualitetin, ku 

shkroi disa libra përkushtuar 

kësaj teme, duke përfshirë 

edhe librat “Totem dhe Tabu” 

(1913), “E ardhmja dhe iluzioni” 

(1927), “Civilizimi dhe të 

pakënaqurit me të” (1930), si 

dhe “Mojsiu dhe monoteizmi” 

(1938). 

Freudi besonte se religjioni 

ishte shprehje e neurozave psikologjike 

dhe e ankthit të nënvetëdijshëm. 

Në shkrime të 

ndryshme të tij, ai sugjeronte 

se religjioni ishte një përpjekje 

për kontrollimin e Kompleksit 

të Edipit, një mjet për strukturizimin 

e grupeve sociale, një 

plotësim i dëshirave, një deluzion 

infantil dhe një përpjekje për 

ta kontrolluar botën e jashtme. 

Trashëgimia çifute e Freudit 

Edhe pse ai ishte shumë i sinqertë 

rreth ateizmit të tij dhe 

mendonte se religjioni ishte 

diçka që duhej të tejkalohej, 

Freudi ishte i vetëdijshëm rreth 

ndikimit të fuqishëm të religjionit 

në identitet. Ai vërejti se 

trashëgimia e tij çifute, si dhe 

antisemitizmi me të cilin shpesh 

ballafaqohej, kishin ndikuar në 

formësimin e personalitetit të 

tij. "Gjuha ime është gjermanishtja. 

Kultura ime, të arriturat 

e mia, janë gjermane. E konsideroja veten 

gjerman në aspektin intelektual, derisa vërejta 

rritjen e paragjykimeve antisemitike në 

Gjermani dhe Austri. Që nga ajo kohë, preferoj 

që veten time ta quaj çifut", shkruante 

Freud në vitin 1925. 

Në librin “Psikologjia e grupit dhe analiza 

e egos” (1921), Freudi thotë: "Një religjion 

– edhe nëse e quan veten religjion të dashurisë, 

duhet të jetë i rreptë dhe jo-dashamirë 

ndaj atyre që nuk janë pjesëtarë të tij." 

Kritika historike e religjionit nga S.Freud 

Kritika e religjionit nga Freudi ishte në dy 

takte: psikologjike dhe historike. 

Në rastin e parë, ai u përpoq që t’i identi- 

fikojë shkaqet psikologjike bazë për veprimet 

dhe idetë religjioze. Në rastin e dytë, ai 

u përpoq që t’i gjurmojë ato ide religjioze 

deri te ngjarjet e identifikueshme, specifike 

historike. Përderisa në rastin e parë mund të 

Sigmund Freud 

thuhet se bëhet fjalë për një metodë të logjikshme, 

për rastin e dytë mund të thuhet se 

është treguar jo bindës. 

Taktika e mëvonshme e aplikimit të teorisë 

së psikanalizës në antropologji dhe religjion, 

është shtjelluar mirë në librin “Totem 

dhe tabu” (1913), por edhe në atë me titull 

“Mojsiu dhe monoteizmi” (1938). Që të dy 

librat dinë të jenë mjaft spekulativë. Një 

problem i veçantë ishte se Freudi nuk bazohej 

në teoritë evolutive të Darvinit, por 

në idetë e diskredituara të Lamarkut. Freudi 

besonte se ngjarjet primare (primitive), 

kanë lënë “gjurmë të pashlyeshme në historinë 

e njerëzimit." 

Vetë libri “Mojsiu dhe monoteizmi” nga 

shumë konsiderohet si njëri nga librat më 

pak bindës të Freudit. Përpos problemeve 

në lidhje me bindjet e Lamarkut, ky libër ka 

edhe shumë të meta historike, të cilat janë 

tepër të shumta, që të mund të numërohen 

të gjitha. 

Freudi kishte tendencë të gjeneralizimit 

nisur nga një bazë 

e pamjaftueshme e informatave 

faktike, kur bëhej fjalë për 

çështjet e tilla historike. Libri 

“Mojsiu... ”, solli në një vend 

shumë tema që hasen gjithandej 

në veprat e Freudit: kompleksin 

edipal, marrëdhënien e pasuesve 

me liderin e tyre, si dhe rolin 

e neurozës në religjion dhe 

kulturë. 

Sikur çifutët, po ashtu edhe të 

krishterët, reaguan me përbuzje 

ndaj këtij libri. Çifutët, natyrisht 

se ishin të skandalizuar nga sugjerimet 

e Freudit se Mojsiu ishte 

vrarë nga ithtarët e tij çifutë, si 

një lloj përsëritje e vrasjes primitive 

(primordiale) të babait, 

një temë e eksploruar më gjerë 

në librin “Totem dhe tabu”. Reagimet 

negative të të krishterëve 

kishin të bënin kryesisht me 

pohimet e Freudit rreth sakrificës 

së Jezu Krishtit: 

Si mundet dikush i pafajshëm 

për vrasje që të jetë në gjendje 

ta marrë fajin e vrasësve mbi 

supet e veta, duke lejuar që të 

vritet edhe vetë? Në realitetin 

historik, në kontradiktë e tillë 

nuk ekziston. “Shpaguesi” (anglisht: 

"redeemer") nuk mund të 

jetë askush tjetër, përpos kryefajtori, lideri i 

bandës vëllazërore që e kanë mposhtur babanë. 

Ashtu sikur që judaizmi ishte religjion i 

babait, ashtu krishterimi u bë një religjion 

i birit. 

Freudi, ateizmi dhe judaizmi 

Freudi e kishte atë fat që të mësonte nga 

profesorë të shkëlqyeshëm, të cilët nuk 

pranonin shpjegime mbinatyrore dhe metafizike 

për fenomenet natyrore. Nga viti 

1876 deri në vitin 1882, ai u mor me kërkime 

në Institutin Psikologjik nën drejtimin e 

Ernst Brücke, një autoriteti ndërkombëtar i 



cili, me kolegët e tij, anonte kah ideja që të 

gjitha proceset psikologjike përfundimisht 

mund të shpjegohen në kuadër të fizikës 

dhe kimisë. Kështu, konceptet religjioze 

dhe popullore “vitaliste” ishin larguar nga 

kërkimet bazike biologjike. 

Freudi gjithmonë ishte një jobesimtar i papenduar. 

Edhe pse shumë njerëz e dinë se 

një gjë të tillë ndikoi në formimin e psikiatrisë, 

janë të paktë ata që dinë se sa shumë i 

angazhuar kundër religjionit ishte ai – meqë 

religjionin e konsideronte si pengesë për 

maturimin dhe inteligjencën njerëzore. 

Në një letër, Freud shkruante se “As në 

jetën private, e as në shkrimet e mia, kurrë 

nuk kam mohuar se jam një mosbesimtar". 

Në ateizmin e tij kishte edhe një qëndrim 

Të vendosura nën trysninë e mendimeve 

konservatore që janë shpesh të 

pranishme në shumë zona të vendit 

tonë, shumë vajza i drejtohen kirurgjisë 

për ta rikthyer virgjërinë e tyre, 

nëpërmjet një ndërhyrjeje që quhet 

himenorafi. 

Gjinekologu Erlin Kurti, duke folur 

për fenomenin, shpjegoi në emisionin 

e “Pasdites” se: “Ekzistojnë kërkesa. 

Numri ka ardhur në rënie, por gjithsesi 

ekzistojnë. Këto femra kërkojnë 

një rikonstruksion të himenit, që 

quhet ndryshe himenorafi. Është një 

element që tashmë i ka kaluar koha 

plotësisht”. 

Duke u ndalur te rrethanat sociale 

që e përkrahin një ndërhyrje të tillë, 

Kurti shtoi: “Gjithçka lidhet me psikologjinë 

e meshkujve me të cilën 

këto vajza kanë raporte. Duke e ditur 

këtë psikologji, këto vajza i paraprijnë 

çdo situate duke bërë këtë 

ndërhyrje që nuk ka efekt fizik, por 

vetëm psikologjik. Natyrisht që nuk 

është zgjidhje. Himenorafia, për vetë 

strukturën shumë elastike dhe të do- 


paksa militant, gjë që vërehet në sharjen e 

Zotit dhe religjioneve kur ai ishte i ri. 

Në vitin 1873, Freud i shkruante një miku 

se: "Askush nuk ka shpikur ende një fener 

për rrugët e errëta të Zotit." Kjo aludon në të 

marrin e Nietzsche-s, i cili bredhte rrugëve 

me fener në dorë, duke kërkuar Zotin – dhe 

duke mos e gjetur. Sa i përket Freudit, nuk 

ishte ateizmi ai që duhej (kishte nevojë) të 

shpjegohej, por religjioni. 

Është interesant të thuhet se, përkundër faktit 

që Freudi kurrë nuk praktikoi judaizmin 

dhe i konsideronte të gjitha besimet fetare 

si të natyrës iluzore, ai besonte se suksesi 

i tij përfundimtar kishte të bënte me faktin 

që ai ishte çifut. Ai ishte i vetëdijshëm rreth 

trashëgimisë së tij çifute, kishte pak miq në 

refleksion 

mesin e jo-çifutëve dhe ishte pjesëmarrës 

i rregullt i takimeve të organizatës çifute 

“B'nai B'rith”. 

Bile, ai nuk pranoi kurrfarë kompensimesh 

për përkthimet e veprave të tij në gjuhët 

Jidish (Yiddish – variant i hebraishtes) dhe 

hebraisht. 

Gjatë karrierës së tij, Freud disa herë modifikoi 

apo revizionoi idetë e tij, por gati 

gjithmonë për shkak të bindjeve të tija, e jo 

si rezultat i kritikave nga të tjerët. Kur arrinte 

ndonjë konkludim, ai e mbronte atë me 

jotolerancë dhe kokëfortësi, gjë që ndikoi 

në marrëdhënie mjaft të këqija midis tij dhe 

shumë kërkuesve të tjerë shkencorë. 

(nga burime të ndryshme enciklopedike) 

shqIPtaret Po e “rIkthejnë” 

vIrGjërInë me nDërhyrje kIrurGjIke 

bët që ka himeni, është një strukturë 

që nuk qëndron për shumë kohë dhe e 

ribërë, ajo nuk zgjat më shumë se 10 

ditë. Shumica e vajzave që drejtohen 

për këto ndërhyrje janë rreth moshës 

së martesës. Për ato që vijnë nga zonat 

rurale mosha është pak më e re, 

20-24 vjeç, ndërsa në rastet e qytetit 

rreth 25-30 vjeç”, raporton “femina”. 

Duke shpjeguar me hollësi ndërhyrjen, 

Kurti shpjegoi: “Siç e thashë, 

është një ndërhyrje vetëm me efekt 

psikologjik, pasi efektet e deflorimit 

të parë nuk mund të zhduken. Është e 

qartë që ribërja e himenit nuk të bën 

të virgjër. Operacioni në vetvete është 

një ndërhyrje mikrokirurgjikale tepër 

e thjeshtë, por pa dobi. Duhet pasur 

parasysh që për vetë strukturën e himenit, 

shumë vajza e humbin atë pa 

e ditur fare. Mjafton një vrapim, një 

kërcim ose një e ngarë e biçikletës, që 

ai të pësojë dëmtime dhe kjo ndodh 

shumë më shpesh nga sa mendohet”. 

bb 

11

efleksion 

Shkalla e ulët e punësimit të 

grave, vështirësitë për qasje në 

shërbimet shëndetësore, shkalla 

e ulët e integrimit në ekonomi, si 

dhe numri i vogël i grave në pozita 

udhëheqëse në administratën 

publike, vlerësohen të jenë ndër 

faktorët kryesorë që ndikojnë 

në pozitën jo të mirë të gruas 

në Kosovë. osnat Lubrani nga 

Ekipi i Kombeve të Bashkuara në 

Kosovë thotë se pjesëmarrja jo 

e barabartë e femrave në arsim, 

politikë dhe fusha të tjera ushtron 

ndikim të madh në gjendjen 

e përgjithshme të grave. ajo merr 

si shembull përfshirjen e grave 

në shkallët e ndryshme të pushtetit. 

Leonat Shehu 

“Kosova e ka një presidente dhe disa ministre 

të fuqishme, por kur flitet për shkallët më ulta 

të pushtetit gratë janë të papërfaqësuara dhe 

nuk kemi madje as një kryetare komune në 

tërë Kosovën”, thotë zonja Lubrani. 

Për shefen e grupit të grave parlamentare, 

Teuta Sahatçia, pabarazia është shprehur edhe 

në fushën e ekonomike dhe statistikat flasin 

për përfaqësim të vogël të gruas. 

“Nuk është lajm i mirë, kur lexohen numrat 

dhe ato numra tregojnë që gruaja ka një përfaqësim 

bukur të vogël, si në përfshirjen dhe 

ndikimin e saj në zhvillimin ekonomik të Kosovës, 

ku thuhet se 92 për qind të pronave janë 

në pronësi të burrave, ku shumica e bizneseve 

janë në pronësi të burrave dhe përqindja e 

papunësisë kur vjen te gratë është shumë më 

e madhe se papunësia e burrave. Kjo tregon 

se në aspektin ekonomik gruaja me të vërtetë 

nuk është e përfshirë ashtu si duhet në zhvillimin 

ekonomik të Kosovës”, thotë ajo. 

Zonja Sahatçiu thotë se infrastruktura ligjore 

është e bollshme por zbatimi i saj mbetet problemi 

kryesor. 

“Kosova ka një Kushtetutë shumë moderne, 

ka ligje të cilat nuk diskriminojnë përkundrazi 

janë ligje afirmative, por kur vjen te implementimi 

i ligjit aty kemi një ngecje shumë të 

madhe. Ka shumë aspekte të cilat ndikojnë 

deri te kjo, por mendojë që secili grup parlamentar 

dhe institucion duhet të bëjë pjesën 

e vet të punës për ta përmirësuar gjendjen”, 

thotë zonja Sahatçiu. 

Drejtoresha e Qendrës Kosovare për Studime 

Gjinore, Luljeta Vuniqi thotë se viteve të fundit 

vërehet përparim në përfshirjen e grave në 


Gruaja në kosovë, enDe 

e Pabarabartë 

proceset e rëndësishme politike. 

“Gratë e kanë vendim në pozitat vendimmarrëse. 

Gratë kanë munguar në procesin e ndërtimit 

të paqes në vitet e shkuara, sidomos në 

pjesëmarrje në negociata. Tani me një grua 

në krye të bisedimeve me Serbinë mendoj se 

është një hap drejt përmirësimit të pjesëmarrjes 

së grave në procese të rëndësishme nëpër 

të cilat po kalon Kosova. Për sa i përket pjesëmarrjes 

së gruas në politikë kemi përmirësim 

të kufizuar, këtë e thotë edhe raporti i progresit 

të Komisionit Evropian kur është fjala për 

fushën e të drejtave të grave në përgjithësi dhe 

pjesëmarrjes së saj në vendimmarrje”, thotë 

zonja Vuniqi. 

Zonja Lubrani thotë se gjendja më e vështirë 

është te komunitetet pakicë, siç janë komuni- 

tet rome, ashkali dhe egjiptian. Gjendja e rëndë 

përfshinë të gjitha fushat e jetës thotë ajo. 

“Këto janë komunitete që pësojnë edhe nga 

diskriminimi. Është me shumë rëndësi që 

Kosova e cila përpiqet të bëhet një vend i 

përparuar synon po ashtu të jetë një shoqëri 

që respekton standardet ndërkombëtare për 

të drejtat e njeriut dhe të sigurojë mundësi të 

barabarta për të gjithë qytetarët e saj. Prandaj 

është me rëndësi një përqendrim më i fuqishëm 

për përmbushjen e këtyre synimeve”, 

thotë zonja Lubrani. 

Raportet e herëpashershme të organizatave 

vendase e ndërkombëtare vënë në pah pozitën 

e vështirë dhe jo të barabartë të grave në Kosovë, 

por ka pak raporte që flasin për ndonjë 

ndryshim pozitiv. 



ATDHEU 


PoezI të zGjeDhura nGa ÇlIrIm uÇa 

Si në mitologji, 

u shkëputa diku 

prej brinjës tande 

mishdalë, 

e si me instiktin 

e një qenushi besnik 

fort u kapa 

në gjoksin tand leshtor 

prej vargmalesh. 

Sa i vogël isha 

qumësht thitha 

nga gjini i pashtjerrshëm 

i Rozafës, 

ndërsa dora jote e ashpër 

më përkëdhelte 

flokun tim të hollë 

dhe faqen. 

Kur u burrënova, 

gjithë forcë e dalldi, 

mbështet tek ti, 

sup më sup, 

marrëzisht u dashunuem 

dhe cep më cep 

bulëzat e gishtave i përshkova 

tue përkëdhelë 

trupin tand gjithë plagë. 

Plot gjysmë jete 

dhamb për dhamb 

përballë bishës 

qëndrova; 

ishte qumshti i Rozafës 

që më jepte forcë 

e më trimnonte; 

deri sa një ditë 

buçiten malet 

e lajmin dhanë: 

Bisha kishte ngordhë! 

Po kohë nuk pata 

as të festoja: 

m’u desht 

tek fronti im t’ vrapoja, 

sepse 

qenë të tërbuem, 

langoj rrugash dikur, 

dhambëçartun, 

po të kafshonin mishin e paktë, 

nga përkrenarja e Gjergjit 

tek themelet e Rozafës 

Si nuk u faruen një 

herëtradhëtarët 

FLAMURI I RREBELUEM 

Uleni 

Flamurin Kuq e Zi 

në gjysmështizë. 

Uleni! 

Valëvitja e tij 

s`ka pse qiellit ia vret sytë, 

ndërsa shqiptari 

në shekullin e territ, 

labirinteve të Ferrit 

të Dantes 

asht dhe s`di pse asht, 

shpinën kthye, 

Zotit, gjuhës dhe Atdheut, 

që si keci dridhet 

para Lek Kasapit, 

e zotnive të tij 

dhe miqve të tyne: 

anmiqëve shekullorë 

faqezijë. 

Uleni! 

Ashtu pikëllimin 

le ta shfryej; 

për soj sorre, 

Ati s’e pat lindë. 

E n`zemërim 

le të piskasë 

kushtrimin e ngadhënjimit 

shkamb me shkamb 

bijëve të tij të zemrës: 

Ejani! 

Merrmëni! 

E në ballë me nxirrni, 

drejt betejave, 

dhamb me dhamb 

për tokë, qiell 

e liri, 

ti poshtë Zot, 

unë krah përmbi krye! 

Mjaft! 

Shqipnia 

nën synin e dhambit; 

e shqiptari, 

ulli i zi 

për barbarët! 

Mjaft! 

LISI 

I falem kunorës tande të 

bukur, 

që na sjell të malit freskì 

e aromë lule bjeshkësh, 

e porsi shqiponjë 

roje shekullore na rri përmbì. 

I falem qendresës tande 

përballë furtunave, 

që me vete sjellin 

kafshë shkretinore, 

që pa s’i kishim as 

n’kopështin zoologjik, 

me hungurima “h”-shë të 

pafund, 

leshnat postaqì, 

erë trupi të zhigatun 

në barkun e kalit të djersitun. 

Kafshët duen të më hanë, 

mue, zotin tand, 

të birin e t`atit dhe t`amës 

që mbjellë të kanë 

e pranë teje me lanë 

shpresë për të ardhmen, 

roja dhe nderi yt, 

e që n’ gjuhën time të bukur 

të këndoj për ty kangë 

dashunie 

kur qielli, 

i kthjelltë si loti, 

të më ndezë frymëzimin, 

e kangë kreshnike 

kur moti sjell fortunë 

që degët do të t’i shqyjë 

e trungun të ta shkulë. 

Dhe kështu, 

unë me kangë, 

ti me fishkëllima, 

të thurim ballada 

për kohën e pabesë 

që do 

rrajët t’na i nxjerrë. 

Po vdiqa unë 

dhimbjen mbaje në shpirt 

e fishkëllimën mos e ndal 

deri sa 

një brez i ri 

luftëtarësh 

të lindë. 

poezi 

© Çlirim Uça 

13

kËshilla nëntOr / nOVeMber 2011 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kush e organizon atë aheng apo part? 

 

(emrin, mbiemrin dhe numrin e telefonit të organizatorit të ahengut). 

Ku organizohet ahengu/party? (adresën dhe numrin e telefonit fix) 

Sa zgjat ahengu, respektivisht mbrëmja ku shkon fëmija? 

Për kë organizohet ahengu/party? (për fëmijët e cilës moshë) 

Ç'do të ketë aty mbrojtës të veshëve dhe a do të përdoren ata? 

Si është organizuar kthimi në shtëpi? 

 

(Drejtimi i Kthimit, transporti dhe përcjellja) 

a është bërë marrëveshja për kohën e kthimit të fëmijëve në shtëpi? 

 

 

 

 

ndihmoni 

ta formulojnë një ftesë me shkrim (vendi, koha, zgjatja për 

fëmijët e cilës moshë dhe numri i telefonit) 

merrni përgjegjësinë dhe mbikëqyrjen e nevojshme 

ndaloje konsumimin e alkoolit në përgjithësi 

Duhet 

t'ua bëni të qartë se pirja e duhanit është e padëshirueshme kurse 

rreptësisht është i ndaluar konsumimi i drogave. 

mos lejo në asnjë mënyrë që të organizohet aheng/part kur ju nuk jeni 

në shtëpi. 

Të bëhet marrëveshja me fëmijën për personat që do të ftohen në aheng/ 

part. 

Kërkoni 

nga fëmija që të merren vesh me fëmijët lidhur me zhurmën që 

mund të shkaktohet gjatë ahengut/party's. 

Të bëhet planifikimi i rregullt i objektit, ku mbahet ahengu/party para se 

të fillojë 

mos 

lejoni që gjatë kohës së shkollës dhe ditëve të punës, ahengu/party 

të zgjat më shumë se ora 21:00 respketivish ora 22:00. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In Winterempfiehlt es sich, die oben genannten Zeiten bis zu einer Stunde 

 

 

 

 

Wer organisiert den anlass? (name, adresse und Telefon) 

Wo findet der Anlass satt? (Adresse Festnetzanschluss 

Welche erwachsene Person trägt die Veraantwortung? (adresse) 

 

Wie lange dauert der anlass? 

Für wenn ist der anlass vorgesehem? (Welche altersgruppe) 

ist der Gehörschutz dabei und wird er getragen? 

Wie ist nachhausegehen organisiert? (Weg, Transport, Begleitung) 

ist die Rückerehrzeit verbindlich vereinbart? 

 

 

 

 

Unterstutzen Sie es in der adfassung einer schriftlichen Einladung. 

(ort, 

Zeit, Dauer, Zielpublikum und Telefonnummer). 

übernehmen die Verantwortug und den n ö tigen aufsicht. 

Verbieten Sie die abgabe von alkohol (auch alcopops). 

machen Sie klar das Rauchen unerwünscht ist und Drogen streng verboten 

sind. 

Erlauben Sie in ihrer abwesenheit keine Partys in ihrem Heim. 

 

Legen Sie Zusammen mit ihren Kindern den Kreis der Eingeladenen 

Fest. 

Verlangen Sie von ihren Kindern die absprache mit nachbarn (Lärm). 

 

Lassen Sie das aufräumen zum Voraus organisieren. 

Erlauben Sie vor Schul und arbeitstagen keine Partym, die länger als 

bis 21 -22 Uhr dauert. /b.k./ 


arsimim 

Kjo qendër, e cila prej vitesh 

drejtohet me shumë sukses nga 

veprimtari Skënder nikoliqi, jo 

vetëm që ka ndihmuar në aftësimin 

e shumë të rinjve shqiptarë 

që të arsimohen e integrohen 

më lehtë, por edhe është shndërruar 

në një urë ndërlidhëse 

midis dy kulturave e dy vendeve, 

duke e shtrirë një pjesë të 

aktivitetit edhe në disa pjesë të 

Kosovës, ku edhe ka hapur disa 

kurse me donacione zvicerane 

Nga Rexhep Rifati 

Qendra për Arsimim dhe Këshillim të emigrantëve 

(Ausbildungs und Beratungsstelle 

für Migrantinnen und Migranten Basel / 

ABSM ), që më parë mbante emërtimin 

Këshillimorja shqiptare, tash e sa vite po 

jep një kontribut të veçantë për shkollimin 

dhe integrimin e të huajve. Në këtë kontekst 

me të madhe kanë përfituar edhe shqiptarët 

që jetojnë në kuadër të këtij kantoni e më 

gjerë. Kjo Qendër që drejtohet nga fillimi 

nga Skënder Nikoliqi, me prejardhje nga 

Gjakova, prej vitesh është shndërruar edhe 

në një qendër të rëndësishme kulturore për 

ruajtjen, kultivimin dhe afirmimin e shqiptarëve: 

nëpërmjet promovimit të librave dhe 

takimeve me shkrimtarë nga Kosova apo 

diaspora, kontakte me krijues të fushave të 

ndryshme, si dhe artistë të fushave të ndryshme 

të artit, në vazhdimësi nga viti në vit. 

Qendra jo vetëm që ka organizuar takime 

me shkrimtarë e publicistë nga viset shqiptare, 

por edhe ka botuar e sponsoruar edhe 

vepra me vlerë të autorëve shqiptarë e të 

huaj, në mënyrë që t'i kontribuojë thellimit 

të bashkëpunimit ndërkulturor me popujt e 

tjerë e sidomos me popullin mik zviceran 

dhe pjesëtarët e komuniteteve të tjera që jetojnë 

në këtë mjedis shumetnik. 

Edhe gjatë një vizite që i bëmë kësaj qendre 

në Bazel (që posedon lokale të kompletuara 

për mbajtjen e kurseve të ndryshme për mësimin 

e gjuhës gjermane e të tjera), vërejtëm 

interesimin në vazhdim për ndjekjen e këtyre 

kurseve, ngase nëpërmjet tyre kandidatët 

me prejardhje të ndryshme, në mesin e tyre 

edhe një numër i konsiderueshëm shqip- 


nGa aKtiViteti i Qendrës Për arsiMiM e KësHiLLiM në baZeL (absM ) të ZViCrës 

vatër e vërtetë arsImImI, InteGrImI 

Dhe aktIvItetesh të mIrëfIllta kulturore 

skënder nikoliqi, drejtor i Qendrës për arsimim e 

këshillim në bazel 

nga kabinetet e kursistëve në bezel, ku aftësohen edhe mjaft femra shqiptare 

tarësh, arrin jo vetëm që ta përvetësojnë më 

lehtë gjuhën e vendit, por edhe të integrohen 

në rrjedhat e shoqërisë së këtushme. 

Nga bashkëbiseduesi ynë, Skënder Nikoliqi, 

mësuam se një kujdes i veçantë po i 

kushtohet organizimit të kurseve të gjuhës 

gjermane dhe të integrimit për gra shqipfolëse 

nga kantoni i Bazelit, me ç’rast ato 

gjatë ndjekjes së kurseve gëzojnë dhe një 

përkujdesje të veçantë për fëmijët e tyre nga 

disa femra kujdestare shqiptare që ka siguruar 

qendra. Ndërsa që kurset e integrimit u 

mundësojnë kursisteve dhe kursistëve që të 

mësojnë më shumë për vendin ku jetojnë, 

të drejtat e tyre dhe obligimet, në mënyrë 

që të arrijnë një vetëdijesim më të shpejtë 

kulturor edhe nëpërmjet njohjes së kulturës 

së popullit zviceran dhe njohuri të tjera mbi 

sistemin social, ekonomik e politik të shtetit, 

ku aktualisht jetojnë. Qendra mësimin e 

kurseve e zhvillon në dy objekte, ku ka disa 

hapësira mësimore në 9 klasa me 7-8 mësimdhënës. 

Duke e përcjellë për së afërmi tash e sa vite 

aktivitetin e shumëllojshëm e të gjithans- 



Qendra organizatore e takimeve përfaqësuese kulturore: nga manifestimi kushtuar të madhes Vaçe Zela 

hëm të kësaj qendre, shpesh i kemi shtruar 

pyetje vetes se si arrin një veprimtar i 

palodhshëm siç është Skënder Nikoliqi, të 

organizojë e zhvillojë gjithë këto aktivitete, 

madje duke e pasur këtë punë më tepër si 

punë vullnetare sesa profesionale, ngase ai 

punë të rregullt ka një vend tjetër pune. Përgjigjen 

e gjejmë nga vetë drejtori: 

“Fillimisht, në qytetin e Bazelit e hapën 

Këshillimoren shqiptare e cila më vonë u 

shndërrua në Qendër për Arsimim dhe Këshillim 

të emigrantëve. Ishte viti 1997, dhe 

një pjesë e rinisë dhe e të rriturve të ardhur 

që nga vitet nëntëdhjeta ishin në një pozitë 

të palakmueshme dhe pa ndonjë perspektivë 

të qartë për të ardhmen. Ndaj edhe lindi 

ideja që të ndërtohet një ekip punues i cili 

do te krijonte partneritet me institucionet 

zvicerane dhe bashkërisht të punonin për 

zgjidhjen e problemeve që kishin bashkatdhetarët 

tanë”. 

Ndërkaq, sa i përket shkollimit dhe integrimit 

të shqiptarëve, S. Nikoliqi vazhdon: 

se ne si qendër, duke e parë nevojën që 

komuniteti shqiptar ka pasur vështirësi për 

integrim në shoqërinë zvicerane në njërën 

anë, dhe duke qenë të vetëdijshëm për pamundësinë 

e kufizuar të institucioneve tona 

në Kosovë për të bërë diç në këtë drejtim, e 

pamë të nevojshme dhe si një domosdoshmëri 

që të hapet një qendër e nivelit të tillë 

në të cilën, përpos këshillimeve konkrete, 

do të ofroheshin edhe kurse të lëmenjve të 

ndryshëm. Nisi me: kurse për gjuhën gjer- 


mane, informatikë, ndërtimtari, elektrikë, 

energji solare... 

Nga bashkëbiseduesi mësojmë se suksesi 

shumëvjeçar i kësaj qendre ndërlidhet me 

disa faktorë edhe atë në rend të parë duke 

krijuar ura të mira bashkëpunimi me institucionet 

gjegjëse zvicerane, por edhe përgatitjen 

profesionale dhe gatishmërinë e stafit 

të kësaj qendre që në periudha të ndryshme 

e edhe tash përbëhet nga bashkëpunëtorë të 

profileve të ndryshme deri në nivel magjistrash 

e doktorë shkencash. 

Kjo qendër është ndër të paktat për të mos 

Disa nga vijuesit shqiptarë që ndoqën kurset e gjuhës gjermane 

arsimim 

thënë e vetmja që një pjesë të aktivitetit e 

ka shtrirë edhe në Kosovë. Në shtator të vitit 

2000 është hapur një zyrë koordinatore 

e Qendrës për Arsimim dhe Këshillim, e 

cila ka bashkëpunuar me shkollat e mesme 

profesionale në Kosovë (Gjakovë, Pejë) ku 

është bërë në fillim edhe përurimi i më se 

9 kabineteve(punishteve), klasa mësimi për 

mbajtjen e kurseve profesionale si (informatikë, 

elektrikë, administrative, të gjuhës 

angleze, energji solare, mekanikë, për përpunimin 

e metaleve etj., ku gjatë një viti 

kanë ndjekur kurset intensive në këto lëmi 

nga 600-700 individë. Gjithashtu është 

bërë edhe trajnimi i mësimdhënësve të disa 

shkollave të mesme dhe fillore, ku trajnimin 

e tyre e kanë bërë ekspertë të kësaj fushe 

nga Zvicra. Format e bashkëpunimit me 

Kosovën edhe më tej po vazhdojnë, që nga 

periudha kur Zvicra nëpërmjet ndërmjetësimit 

të kësaj qendre, financoi ngritjen e kabineteve 

mekanike dhe për energji solare, madje 

duke dërguar edhe ekspertë nga Zvicra 

në spitalin e Gjakovës. Ndërsa kurset etje 

kanë vazhduar edhe me shkollën e mesme 

teknike “Gjon Nikollë Kazazi”, që është ngritur 

në saje të donacioneve të Ipeshkëvisë 

së Bazelit. 

Të shkruash për veprimtarinë e Qendrës për 

Arsimim e Këshillim në Bazel, nuk mjafton 

një shënim i zakonshëm siç është ky ngase 

veprimtaria e saj është shumë më e madhe e 

gjithanshme dhe shumëdimensionale. 

17

integration 

Text: Christine Spirig 

Immer mehr Migrantinnen und Migranten 

verbringen ihren Lebensabend in der 

Schweiz. Vielen von ihnen wurde erst 

spät bewusst, dass die Rückkehr in ihre 

Heimat keine Option mehr ist. Sozial 

isoliert und mit den hiesigen Vorsorge- 

und Versicherungseinrichtungen wenig 

vertraut, haben sie kaum Aussicht auf 

ein würdevolles Leben im Alter. 

Alter und Migration (AltuM) ist ein Projekt 

des Hilfswerks der Evangelischen 

Kirchen Schweiz (HEKS) und unterstützt 

Migrantinnen und Migranten ab 55 

Jahren bei Fragestellungen rund um das 

Älterwerden in der Schweiz. Die über 

100 Projekt-Teilnehmenden kommen 

einmal im Jahr zum sogenannten Vernetzungstreffen 

zusammen – ein interkultureller 

Austausch der besonderen Art. 

Buntes Programm 

in ländertypischen Trachten 

Der diesjährige Anlass fand am 29. Oktober 

im Zürcher Altersheim Limmat statt. 

Die anwesenden Männer und Frauen aus 

verschiedenen Nationen gestalteten das 

bunte Nachmittagsprogramm mit, indem 

sie ihre Darbietungen in den ländertypischen 

Trachten präsentierten. Zum Beispiel 

Marte Maksuti, die als Vertreterin 

des Albanischen Frauenvereins DRITA 

ein selbst verfasstes Gedicht in ihrer 

Muttersprache rezitierte. 

Beim anschliessenden Apéro in der Caféteria 

nutzten die Teilnehmenden nochmals 

die Gelegenheit, sich auszutauschen 

und den einen oder anderen Kontakt zu 

knüpfen. Mit vielen neuen Eindrücken 

und dem guten Gefühl, im Alter nicht 

alleine da zu stehen, verabschieden sich 

die Gäste voneinander. Ans nächste Vernetzungstreffen, 

so viel ist sicher, wollen 

sie wiederkommen. 


mIGrantInnen unD mIGranten 

In Der schweIz – Gut vernetzt 

FOTO: ZiJO KaLaMuJiC 

Der Kontakt zwischen AltuM und 

älteren Migrantinnen und Migranten 

wird durch sogenannte freiwillige 

Schlüsselpersonen, ebenfalls 

Menschen mit Migrationshintergrund, 

hergestellt. Nur durch dieses 

wertvolle Engagement ist die 

Arbeit im Rahmen der sozialen 

Integration überhaupt möglich. 

Aida Kalamujic, Projektleiterin 

AltuM bei HEKS, freut sich über 

jede und jeden, die oder der sich 

als freiwillige Schlüsselperson bei 

AltuM einbringen möchte. Gerne 

beantwortet wir Ihre Fragen zum 

spezifische Informationen zu AltuM 

und zur Funktion als Schlüsselperson: 

kalamujic@heks.ch, 

Tel direkt: 41 44 360 89 62 




bildung 

schwache schüler sInD übertheraPIert 

mehr als die Hälfte der 

Schweizer Schulkinder wird 

therapiert, um Schulprobleme 

zu lösen. Viel zu viele, sagen 

die autoren eines kürzlich 

veröffentlichten Buchs über 

Lernschwierigkeiten. Eltern, 

Lehrer und Doktoren hätten 

unrealistische Erwartungen. 

Mit ihrem Buch wollen der Solothurner 

Kinderarzt Thomas Baumann und der 

Zuger Kinderarzt und Jugendpsychiater 

Romedius Alber die Anzahl jener Kinder 

verringern, die sich in Therapie befinden 

– häufig unnötigerweise, wie sie behaupten. 

In einem Interview in der NZZ am Sonntag 

sagte Baumann, Eltern würden heutzutage 

zu rasch zu einer Therapie greifen, 

wenn ihre Kinder in der Schule Probleme 

hätten: "Das Kind hat Schulschwierigkeiten? 

Also muss eine Diagnose her, es 

muss eine Therapie her, alles muss sofort 

wieder gut sein", fasste er die Problematik 

zusammen. 

Als er seine Praxis vor 30 Jahren eröffnet 

habe, hätten praktisch keine Kinder 

Therapien wegen Lernschwierigkeiten 

beansprucht, erzählte er. Heute erhielten 

über die Hälfte der Kinder "irgendwelche 

Therapien". 

"Die Kinder haben sich nicht verändert", 

so Baumann. "Es werden einfach mehr 

Variationen der Norm als pathologisch 

erklärt. Wir haben heute völlig falsche 

Vorstellungen davon, was normal und 

was nicht normal ist." 

Daher würden viele Eltern dafür sorgen, 

dass ihre Kinder Schul- oder Psychotherapien 

erhielten, um alle wahrgenommenen 

Schwächen zu bekämpfen. 

Für die Eltern ein Kampf 

Matthias Hugenschmidt, Vorstand der 

basellandschaftlichen Sektion von Schu- 

le und Elternhaus, der Elternorganisation 

der deutschsprachigen Schweiz, teilt 

die Meinung, dass immer mehr Kinder 

Therapien wegen Lernschwierigkeiten 

erhielten. 

Laut Hugenschmidt gibt es viele mögliche 

Gründe, warum Therapien derart salonfähig 

geworden sind. Der Hauptgrund 

seien die wachsenden Erwartungen, die 

in die Kinder gesteckt würden – nicht 

nur durch die Schulen, sondern generell 

durch die Gesellschaft. 

Durch unrealistische Erwartungen würde 

die Gesundheit der Kinder gefährdet, befürchtet 

er. "Ob sie von Lehrern oder Eltern 

kommen; übertriebene Erwartungen 

können dazu führen, dass das schwächste 

Glied in der Kette, nämlich das Kind, 

Auffälligkeiten zeigt, die dann wiederum 

medizinisch behandelt werden sollten." 

Grundsätzlich sollte nur dann professionelle 

Hilfe in Anspruch genommen 

werden, "wenn diese Überforderung zu 

einer drastischen Minderung der Lebensqualität 

führt. Das heisst, wenn daraus 

Angstzustände, Schlafstörungen, Verhaltensauffälligkeiten 

entstehen". 

Falsche Diagnose 

Laut den Ärzten Baumann und Alber 

kommt es relativ rasch zu Fehldiagnosen 

mit ADHS (Aufmerksamkeits-Defizit/ 

Hyperaktivitäts-Syndrom). Lehrer, die 

lediglich einen ADHS-Fragebogen ausfüllten, 

fänden bei mindestens einem 

Drittel aller Buben diese Symptome. Solche 

Fragebogen seien aber immer "sehr 

subjektiv", so Baumann in der NZZ am 

Sonntag. 

Alber erklärte, die Ärzte könnten diese 

Diagnose dann nur bei einem Drittel dieser 

Kinder bestätigen. Die anderen seien 

jeweils aus ganz anderen Gründen unauf- 

merksam. "Kinder mit Migrationshintergrund 

zum Beispiel verstehen vielfach 

im Unterricht zu wenig, langweilen sich 

und werden unruhig – das hat nichts mit 

ADHS zu tun." 

Positives hervorheben 

Die beiden Ärzte sagen in ihrem Buch, 

in der Schweiz herrsche ein "Therapie- 

Wahn". Das Grundproblem sei die grosse 

Anzahl aller möglichen Therapieformen, 

denen Kinder heute unterworfen würden. 

Es werde zu stark darauf abgezielt, 

Schwächen zu finden; die Stärken der 

Kinder hingegen würden zu wenig in Betracht 

gezogen. 

"Früher war man entspannter. Da gab es 

einfach gescheitere und dümmere Kinder, 

der eine konnte dieses besser und der andere 

etwas anderes", so Alber in der NZZ 

am Sonntag. "Man hatte das Vertrauen, 

dass auch derjenige, der in einem Fach 

nicht so gut war, später eine Chance auf 

einen vernünftigen Job haben würde." 

Während für Baumann grundsätzlich 

nichts dagegen spricht, die Kinder dabei 

zu unterstützen, bessere Leistungen zu 

erreichen, gibt er aber zu bedenken, dass 

jede Diagnose etwas auslöse: "Therapien 

stigmatisieren. Kinder wollen normal 

sein, und das sind sie nicht, wenn sie jeden 

Mittwochnachmittag statt Fussball 

zu spielen in die Logopädie müssen." 

Wenn schon Therapien, dann besser solche, 

die das Kind stärken und nicht nur 

Defekte reparieren würden, verlangen die 

beiden Kinderärzte. "Ich frage die Eltern 

immer, in welche Therapien das Kind 

gerne geht – das sind auch diejenigen, die 

mehr bringen als schaden", sagte Alber. 

Susan Vogel-Misicka, swissinfo.ch 

19

psychologie 

Die erste Liebe was nun..... 

Nicht wenige Eltern fürchten sich vor dem 

Moment, wenn ihr Kind sich zum ersten 

Mal verliebt. Wenn die Eltern nun verständnisvoll 

und auch einfühlsam statt ablehnend 

reagieren, sind diese Ängste alle unbegründet. 

Es ist passiert 

Das Alter, in dem nun die erste grosse Verliebtheit 

einsetzt, kann stark variieren. Die 

Streuung liegt von zehn bis achtzehn Jahren 

und ist völlig normal. Die Binsenwahrheit, 

dass jedes Kind anders ist, zeigt sich 

eben auch bei der Liebe. Das Interesse für 

das andere Geschlecht entwickelt bei Kindern 

nicht von einem Tag auf den anderen, 

sondern ganz allmählich. Im Alter von zehn 

Jahren sind die engsten Vertrauten von 

Mädchen andere Mädchen und Jungs halten 

sich vorwiegend an Jungs, dann aber 

kommt langsam eine Hinwendung zum anderen 

Geschlecht. 

Und eines Tages ist es, früher oder später, 

so weit: Das Kind kommt nach Hause, hat 

glänzende Augen, strahlt über das ganze 

Gesicht und schwärmt beispielsweise von 

dem neuen Banknachbarn, von der neuen 

Banknachbarin. Die Eltern wissen sofort 

Bescheid: mein Kind ist verliebt! Manche 

DIe erste lIebe 

Eltern können die Freude ihrer Kinder in 

diesem Moment nicht recht teilen. "Was, 

schon so früh?", "Ich kenne doch diesen 

Jungen/dieses Mädchen gar nicht.", "Was 

hast du dir wieder für Flausen in den Kopf 

gesetzt?" - das sind einige der Gedanken, 

die den Eltern durch den Kopf gehen mögen. 

Wichtig ist, dass sie im Kopf bleiben 

und nicht in Worten geäussert werden. Vor 

allem nicht in den falschen. 

Empfindliche Herzen 

Ein Kind, das seinen Eltern seine Verliebtheit 

offen zeigt, beweist, dass es den 

Erwachsenen vertraut. Es gilt, dieses Vertrauen 

nicht zu verletzen, indem man abschätzige 

oder abgeklärte Kommentare von 

sich gibt, etwa im Sinne von: "Ach, was 

willst du mit 13 schon von der Liebe wissen." 

Oder "Was, schon wieder verknallt, 

das hält bestimmt wieder kaum eine Woche." 

Auch sollte man das Kind und seine 

Gefühle nicht vor Anderen blossstellen. Wer 

beim Familienfest hinausposaunt: "Hab ich 

euch schon erzählt, dass Michelle/Michel 

frisch verliebt ist? Herzig, nicht?!", erzeugt 

beim betroffenen Kind Schamgefühle. Als 

Erwachsene tragen wir die Verantwortung, 

respektvoll mit den Gefühlen unserer Kinder 

umzugehen, und die sind in der Phase 

des Heranwachsens besonders empfindlich. 


Reden, reden, reden 

Das heisst nicht, dass Eltern alles goutieren 

und bedenkenlos hinnehmen sollen. Die 

Bedenken und Ängste der Erwachsenen 

sollten geäussert werden, aber in einer Art 

und einem Ton, der beim Gegenüber nicht 

gleich Ablehnung hervorruft. Im Klartext: 

Statt zu kritisieren soll man sachliche Fragen 

stellen. Wer eine Beziehung verbietet, 

macht sich nicht nur unbeliebt, sondern erzeugt 

mit seinem Verhalten meist erst noch 

das Gegenteil: die Beziehung verstärkt sich, 

und sei es nur aus Trotz. 

Oft ist es hilfreich, sich in einer ruhigen Minute 

hinzusetzen und gemeinsam Regeln zu 

erarbeiten, an die sich Kind und Eltern halten 

müssen, beispielsweise: Unter der Woche 

muss das Kind abends um acht zuhause 

sein; wenn die Tochter zum ersten Mal zum 

Frauenarzt will, kommt die Mutter mit; das 

Tagebuch des Teenies ist für die Eltern absolut 

tabu usw. usf. 

Griff in die Erinnerungskiste 

Jugendliche nehmen ihre erste Liebe sehr 

ernst. Wenn wir als Eltern kein Verständnis 

für die Intensität ihrer Gefühle zeigen, können 

wir die Beziehung zu unseren Kindern 

nachhaltig schädigen. 

Mit der ersten Liebe eng verbunden ist auch 

der Liebeskummer. Teenies können zum 

Teil mit depressivem oder selbstzerstörerischem 

Verhalten reagieren, wenn eine Beziehung 

in die Brüche gegangen ist. Hier 

ist viel Einfühlungsvermögen von Seiten 

der Eltern gefragt. Das gelingt am besten, 

indem sich die Eltern an die eigene Jugendzeit 

erinnern. Die heutige Jugend trägt zwar 

andere Kleidung, hört ganz andere Musik 

und kommuniziert völlig anders, doch die 

Gefühle sind sich gleich geblieben: Jugendliche 

möchten geliebt und verstanden werden. 

Wenn sich die Eltern zurückerinnern, 

wie sie sich als Jugendliche gefühlt haben 

und wie sie gerne behandelt worden wären, 

werden sie die im Erinnerungsfundus die 

beste Anleitung für den Umgang mit ihren 

eigenen Teenies finden. 

aj 



Hieroglifët (rrjedh nga gjuha 

greke që nënkupton Shkrimet e 

Shenjta). Hieroglifët janë shkrime 

që në vete ngërthejnë një 

rëndësi aq të madhe historike, 

sa edhe vetë historia e njerëzimit. 

Këto shkrime datojnë qysh 

nga shekulli i katërt para Krishtit. 

Qytetërimi i lashtë egjiptian ka bërë që 

këto shkrime të jenë ushqim shpirtëror dhe 

psikik për kulturën, traditën ndërshekullore 

të Egjiptit në veçanti dhe asaj botërore në 

përgjithësi. Ndërsa emrin hieroglif këtyre 

shkrimeve ua kanë lënë grekët e vjetër dhe 

këtu del që nga ajo kohë ekzistonin Shkrimet 

e Shenjta, jo vetëm në Egjipt por edhe 

në mbarë popujt që kishin kulturë dhe traditë 

në të gjitha fushat. Në këto shkrime 

paraqiteshin figura të ndryshme si ato të 

Faraonëve, të kafshëve, të luleve, por paraqiteshin 

edhe figura të perëndive të ndryshme 

që ekzistonin në atë kohë në Egjipt. 

Karakteristikë e Hieroglifëve është shkrimi 

nga ana e majtë në të djathtë dhe anasjelltas, 

me qëllim të ruajtjes së këtyre shkrimeve. 

Po ashtu, një rol të veçantë ka luajtur edhe 

shkrimi në “Hedike”, ku dy persona shkruanin 

Hieroglifët në Hedike, ndërsa personi 

i tretë e kontrollonte punën e bërë nga këta 

dy persona. Krahas këtyre shkrimeve, ekzistonin 

edhe shkrimet e quajtura “Shkrimet 

Demotike” që ishin pothuajse të ngjashme 

me Hieroglifët. Ndërsa faraonët që ishin me 

famë në atë kohë në Egjipt, pas vdekjes së 

tyre në varre (zakonisht faraonët kur vdisnin 

varroseshin nëpër piramida) dhe këto 

ndërtesa për Faraonët ndërtoheshin nga 

skllevërit e asaj kohe, ku në çdo Piramidë 

shkruhej me Hieroglif emri i Faraonit të 

vdekur. Një rol të rëndësishëm te egjiptianët 

ka luajtur edhe përpunimi i Papirusit 

si material për të shkruar. Për vjetërsinë e 

shkrimeve egjiptiane dhe rëndësinë e tyre 

flet egjiptologu K.A. Kiçen ku ndër të tjera 

thekson: Sipas llogaritjeve, 99% të papiruseve 

janë të shkruara pothuajse para 3000 

vjetëve, ku deri në fillim të epokës grekoromake 

janë shpërbërë të gjitha këto shkrime. 

Mirëpo bëhet pyetja rreth zhdukjes të 


hIeroGlIfët 

papiruseve: Pse kanë mbijetuar kaq pak 

dokumentime të lashtësisë të shkruara në 

Papirus? Sepse, materialet që shpërbëhen 

si papirusi, lëkura ose ndonjë material tjetër 

i zakonshëm, dekompozohen aq shpejt, 

dërgohen në vende me klimë të lagështa. 

Po ashtu, tregohet qartë se për shkak të 

klimës, dokumentet në papirus nga periudha 

(Mijëvjeçari i parë p.e.s), deri në ditët 

e sotme dokumentet mund të ruhen në një 

shkretëtirë të thatë, brenda një shpelle ose 

brenda një vendi të mbrojtur. Në vitin 1799 

Napoleon Bonaparta pushtoi Egjiptin. Gjatë 

pushtimeve të ushtrisë franceze në Egjipt, u 

zbulua “Guri i Rozetës. Qëllimi i zbulimit 

të këtij guri është që të ruhen Shkrimet e 

Shenjta që ishin të shkruara në tri gjuhë mbi 

këtë gurë. Ky zbulim ishte i rëndësishëm 

jo vetëm për francezët por edhe për egjiptianët, 

pasi që gurë të tillë ishin të njohur 

për ndërtimet e ndryshme të objekteve të 

banimit në Egjiptin e lashtë. Fatkeqësisht, 

me pushtimin e Egjiptit nga Britania e Madhe, 

ushtria franceze arriti që të humb gurin 

e zbuluar. Në këtë gur që sot gjendet në 

njërin nga muzetë angleze është shkruar në 

tri gjuhë: në Gjuhën Hieroglife, Demotike 

e Greke. Rreth gjuhës së hieroglifëve janë 

bërë hulumtime të ndryshme. Gjatë periudhës 

së Mesjetës, shumë filozofë dhe dijetarë 

janë munduar që t'i kuptojnë këto shkrime, 

histori 

ku disa prej tyre bënin dallimin e gjuhës demotike 

dhe asaj greke, ku gjenin edhe disa 

fjalë që shkruheshin dhe lexoheshin njëjtë 

në të dy gjuhët për ta pasur më lehtë edhe 

zbulimin e sekreteve të Hieroglifëve. Filozofë, 

historianë, egjiptologë, ndër ta edhe 

egjiptologu i njohur Kerkel, mendojnë që 

nga fillimi i krijimit të shkrimeve, deri në 

ditët e sotme, kurrë nuk do të arrihet që të 

kuptohen karakteristikat dhe fshehtësitë e 

botës së mistershme të Hieroglifëve. Nuk 

është çudi atëherë që në hollësitë e fshehura 

brenda alfabetit tonë sot qëndrojnë mbeturinat 

e këtyre formave të lashta, shumë prej të 

cilave pasqyrojnë marrëdhëniet e hershme 

midis njeriut dhe natyrës. Për të dalluar ato, 

njeriut sot i duhet vetëm të shikojë pak më 

afër. Ndryshe nga Perëndimi, ata (egjiptianët) 

nuk e shkruan historinë që t'i shkonte 

për shtat ideve fetare të kohës, gjë që e 

bën rrëfimin e tyre më të besueshëm. Ata 

ishin gjithashtu të prirë drejt universalitetit 

të historisë njerëzore, të bazuar në unitetin 

e origjinës së qenieve njerëzore dhe diversitetin 

e paraqitjes dhe gjuhëve të tyre. Për 

më tepër, ka shumë gjasa që të ekzistojnë 

shumë dorëshkrime të fshehura nëpër botë, 

të cilat mund të kontribuojnë shumë për 

kuptimin e botës së lashtë. 

Argjira Ukimeri 

21

Artp xfilm 

kino 

w w w . a r t p i x f i l m . c o m 

P r e z e t o n 


Parapremiera Parapremiera në Wil: 22. Janar 

Rezervoni Biletat (Kontingent i KUFIZUAR): Cinewil, Wil (SG) Tel.: 071 - 913 90 90 

Mysafirët zyrtar: 

Luan 

Jaha 

(Familja Moderne,Kukumi, Der Albaner) 

prej prej 26. 26. Janarit 

Janarit 

NE NE KINO KINO 

22 www.albsuisse.ch 

Aktori 

Artp xfilm 

Ministri i Diasporës 

Ibrahim Makolli 

Ambasadori i Shqipërisë 

Mehmet Elezi 

Ambasadori i Kosovës 

Naim Malaj 

Regjisori i Filmit 

Johannes Naber 

Manifestimi përcillet nga: 

(Telekino, Mirjeta Baraliu)


Përshkrim i shkurtë: 

Arbeni është Shqiptar. Ai jeton në Bjeshkë. Që të fitoj Para, ai me babain e tij shkon rregullisht 

në Greqi. Ata fitojnë aq sa të mbijetojë familja tyre. Etleva, dashuria e fshehtë e Arbenit, e cila 

jeton në një shtëpi afër, mbetet shtatzane. Por babai i saj i kërkon 10.000€ për martesë. 

Arbeni i premton Etlevës ti siguroj Paratë. 

Ai shkon në Gjermani. Mirpo Gjermania nuk pret njerëz si ai. Ai nuk ka Leje qëmdrimi, është 

illegal, nuk e njeh gjuhën. Këtu njihet Arbeni vetëm si „Shqiptari“. Që të mbijetoj, fillon të 

punoj në një Firmë pastrimi për 3€ orën. Kjo nuk mjafton për Martesë. Pro e tëra ndryshon kur 

e takon Zlatkon, i cili i sëmurë nga ndjeza e mushkërive një ditë hyn në shtëpinë gërmadhe 

ku Arbeni flinte. Arbeni e shpëton shokun e tij të ri dhe miqësia hap dyer. Ai mirret me trafikim 

të njerëzve. Një biznes jonjerzor, i rrezikshëm por mjaft fitimprurës. Arbeni është i mirë por 

qëndron në anën e gabueshme. Shefi i tij vritet nga rivali polak. Arbeni humb syrin dhe krejt 

çka kishte. I vetëm dhe nën presionin e kohës bindet që vetëm me forcat e veta mund të bëj 

diçka. Sa më i madh rreziku aq më i madh fitimi. Ai e sulmon polakun dhe i plaçkit mijëra 

Euro. 

I veshur bukur, me Mercedes dhe me çantën plot Euro kthehet Arbeni në Shqipëri. Por është 

vonë. Etleva është leqitur nga babai i saj pasi që ajo refuzonte ta largonte fëmijën e saj 

jashtmartesor. Kur mbërinë Arbeni në Tiranë Etleva nuk ishte më duke e pritur. Ai nuk i ishte 

aty kur i lindi fëmija. Të gjitha Paratë nuk i ndihmuan fare - nuk e mbajti premtimin e dhënë. 

Produkcioni: Gjermani & Shqipëri 2009 

Gjuha: Gjermanisht / Ndërtitujt gjermane 

Formati i Zërimit: Dolby Digital 5.1 


Formati i Shfaqjes: 1:1.85 

Gjatësia: 104 min. 

Artpxfilm 

Distributor: Artpixfilm 

www.artpixfilm.com 

kino 

prej 26. Janarit NE KINO 

„Nji Film magjepsës, i cili shqyrton Çështje të rëndësishme 

lidhur me humanitetin në Evropë“ 

„Nik Xhelilaj duket të jetë i gatshëm 

për një Karierë të bujshme ndërkombërare“ 

23

pËrkujtim 

steve jobs 

fshehtësIa e suksesIt të tIj 

Steve Jobs, bashkëthemeluesi i një ndër 

kompanive më të njohura në botë për informatikë, 

"Apple Computer Company", i 

njohur si babai i iPod-it (aparaturë e vogël 

digjital për dëgjim të muzikës), iPhone-s 

(aparaturë mediale që bën pjesë në kategorinë 

e Smartphone-ve) dhe iPad-it (tabletkompjuter 

me teknologji Multi-Touch- 

Screen), ka ndërruar jetë, më 5 tetor 2011, 

në moshën 56 vjeçare, nga kanceri në pankreas, 

sëmundje ndaj së cilës ai luftoi që nga 

viti 2004. 

Steve Jobs, edhe pse asnjëherë nuk diplomoi, 

konsiderohet një ndër inovatorët më të 

mëdhenj të kohës sonë, i cili nëpërmjet imagjinatës 

së bujshme e brilante, talentit dhe 

risive të tij, solli avancim të jashtëzakonshëm 

në fushën e teknologjisë së komunikimit, 

duke revolucionuar kështu boten dhe 

pushtuar të gjitha tregjet e saj me prodhimet 

e Apple-s. 

Fjalimi i mbajtur në ceremoninë e diplomimit 

të studentëve në universitetin e 

Stanfordit, më 12 qershor 2005.) 

Jam i nderuar që sot jam me ju, në ditën e 

diplomimit tuaj në njërin prej universiteteve 

më mira në botë. Unë kurrë nuk kam diplomuar 

në universitet. T’ju them të vërtetën, 

asnjëherë nuk kam qenë më afër një diplomimi 

sesa sot. Sot dua t’i shpalos tri rrëfime 

nga jeta ime. Kjo është e tëra. S’është diçka 

e madhe. Vetëm tri rrëfime. 

Rrëfimi i parë: lidhja e pikave 

Braktisa studimet në Reed College pas 

gjashtë muajve të parë, por qëndrova atypari 

rreth 18 muaj para se të largohesha përfundimisht. 

Pse i braktisa studimet? 

Gjithçka filloi para se të lindesha. Nëna 

ime biologjike ishte e re, e pamartuar, me 

diplomë universitare, kur vendosi të më 

japë për adoptim. Ajo ishte e vendosur që 

unë duhej të adoptohesha nga njerëz të di- 

plomuar, kështu që çdo gjë ishte gati që të 

adoptohesha nga një jurist dhe gruaja e tij. 

Por, në çastin e fundit ata vendosën që, në të 

vërtetë, e donin një vajzë. Kështu, prindërit 

e mi, të cilët ishin në listën e pritjes, morën 

një telefonatë në mes të natës: "Papritmas, 

e kemi një djalë. A doni ta adoptoni?". Ata 

thanë: "Natyrisht!". Nëna ime biologjike 

më pas e kuptoi se nëna ime e re nuk kishte 

diplomuar në universitet dhe se babai im 

nuk e kishte përfunduar shkollën e mesme. 

Ajo refuzoi t’i nënshkruante dokumentet 

përfundimtare të adoptimit. Ishte zbutur 

vetëm disa muaj më vonë, kur prindërit e 

mi premtuan se një ditë do të regjistrohesha 

në universitet. 

17 vjet më vonë, shkova në universitet. Por, 

me naivitet zgjodha një universitet që gati 

ishte i shtrenjtë sa Stanford’i, dhe të gjitha 

kursimet e prindërve të mi nga “klasa punëtore” 

u shpenzuan për shkollimin tim. Pas 

gjashtë muajsh, nuk mund ta kuptoja vlerën 

e gjithë kësaj. Nuk kisha asnjë ide se çfarë 

doja të bëja me jetën time dhe s’kisha ide në 

ç’mënyrë universiteti do të më ndihmonte 

ta kuptoja atë. Unë po i shpenzoja të gjitha 

paratë që prindërit e mi i kishin kursyer 

gjatë gjithë jetës së tyre. Kështu që vendosa 


t’i braktisja studimet dhe të besoja se çdo 

gjë do të përfundonte mirë. Ishte shumë e 

frikshme në atë kohë, por duke shikuar prapa, 

ai ishte njëri nga vendimet më të mira 

që kam marrë. Në çastin që u largova, kisha 

mundësi të mos i ndjekja ligjëratat në lëndët 

të cilat nuk më interesonin, dhe fillova të 

shkoja në lëndët që dukeshin joshëse. 

Jo çdo gjë ishte romantike. Nuk kisha 

dhomë në konvikt, prandaj flija në dyshemetë 

e dhomave të shokëve të mi. I grumbulloja 

shishet e Coca-Colas për 5 centë, 

me të cilat blija ushqime, dhe çdo të diel 

mbrëma ecja 7 kilometra për ta marrë një 

shujtë të mirë falas në tempullin Hare Krishna. 

Më pëlqente shumë. Të gjitha ato për 

të cilat ngecja duke ndjekur kuriozitetin dhe 

intuitën time, më vonë dolën të jenë shumë 

të çmuara. Më lejoni t'iu jap një shembull 

interesant. 

Reed College në atë kohë ofronte mbase 

ligjëratat më të mira të kaligrafisë në gjithë 

vendin. Në tërë kampusin universitar, secila 

afishe, çdo etiketë në çdo sirtar, ishin realizuar 

me kaligrafi dore. Meqë kisha braktisur 

ligjëratat, vendosa ta merrja një lëndë 

për kaligrafi, për të mësuar si të shkruaja. 

Mësova për fontin “serif” dhe “sans serif”, 

dhe për ndryshimin e hapësirave ndërmjet 

kombinimeve të fonteve të ndryshme, gjë 

që e bën tipografinë aq të mrekullueshme. 

Ishte e bukur në mënyrë historike, artistikisht 

delikate, me një qasje të cilën shkenca 

nuk mund të kapë. Kjo më dukej magjepsëse. 

Për asnjërën nga këto nuk kisha aspak shpresë 

se do të kishin ndonjë aplikim praktik 

në jetën time. Por, dhjetë vjet më vonë, kur 

ishim duke e dizajnuar kompjuterin e parë 

Macintosh, të gjitha m’u kthyen. Ne i projektuam 

të gjitha në Mac. Ai ishte kompjuteri 

i parë me tipografi të shkëlqyeshme. 

Sikur unë të mos e kisha ndjekur atë lëndë 

në universitet, Mac’u kurrë nuk do të posedonte 

tipografi dhe fonte të tilla. Dhe meqë 

Windows vetëm kopjoi Mac’un, është e 

mundshme që asnjë kompjuter personal nuk 



do t’i kishte ato. Sikur të mos e kisha braktisur 

universitetin, kurrë nuk do ta kisha ndjekur 

lëndën për kaligrafi, dhe kompjuterët 

personalë nuk do të mund ta kishin tipografinë 

e mrekullueshme që e kanë. 

Natyrisht, ishte e pamundur t’i lidhja pikat 

kur isha në universitet. Por, kjo ishte 

jashtëzakonisht e qartë kur dhjetë vjet më 

vonë po e hidhja shikimin prapa. 

Pra, nuk mund t’i lidhni pikat paraprakisht, 

por mund t’i lidhni ato vetëm duke shikuar 

prapa. Duhet të besoni se, në njëfarë mënyre, 

pikat do të lidhen në të ardhmen tuaj. 

Duhet të besoni në diçka – në guximin tuaj, 

fatin, jetën, karmën, në çfarëdo. Kjo qasje 

asnjëherë nuk më ka zhgënjyer, por e ka 

bërë tërë ndryshimin në jetën time. 

Rrëfimi im i dytë: për dashurinë 

dhe humbjen 

Kam qenë me fat – herët në jetë e gjeta atë 

që doja ta bëja. Steve Wozniak dhe unë 

filluam Apple’in në garazhin e prindërve 

të mi, kur isha 20 vjeç. Punonim shumë, 

dhe për 10 vjet Apple u rrit nga vetëm dy 

persona në garazh, në një kompani 2 miliardë 

dollarëshe, me mbi 4000 të punësuar. 

Një vit pasi e kishim lansuar krijimin tonë 

më të mirë – Macintosh, unë i mbusha 30 

vjet. Atëherë më larguan nga kompania. Si 

mund t’ju largojnë nga kompania të cilën e 

keni themeluar? Derisa Apple ishte duke u 

rritur, ne punësuam dikë për të cilin mendova 

se ishte shumë i talentuar për ta drejtuar 

kompaninë bashkë me mua, dhe në vitin e 

parë gjërat shkuan mirë. Por, pastaj vizionet 

tona për të ardhmen filluan të ndryshonin 

dhe në fund u përplasëm. Bordi i Drejtorëve 

ishte në anën e tij. Kështu, në moshën 30 

vjeçare, u gjenda jashtë. Jashtë me publicitet. 

Ajo që kishte qenë fokusi i krejt jetës 

sime, u zhduk. Kjo ishte shkatërruese.Për 

disa muaj, vërtet nuk e dija çfarë të bëja. 

Ndjeva se e kisha zhgënjyer gjeneratën e 

mëparshme të sipërmarrësve dhe nuk kisha 

qenë në nivel të detyrës. U takova me David 

Packard dhe Bob Noyce, dhe u përpoqa të 

kërkoja falje që e kisha katranosur aq keq. 

Isha një dështim shumë publik, dhe mendoja 

edhe të largohesha nga skena e Luginës 

së Silikonit. Por, ngadalë, diçka filloi të 

shkrepte - ende e doja atë që e kisha bërë. 


Zhvillimi i ngjarjeve në Apple nuk e kishte 

ndryshuar aspak këtë. Isha i refuzuar, por 

ende isha në dashuri. Dhe kështu, vendosa 

të filloja përsëri. 

Nuk e kisha kuptuar atëherë se shkarkimi 

nga Apple ishte gjëja më e mirë që mund të 

më kishte ndodhur ndonjëherë. Pesha e të 

qenit i suksesshëm u zëvendësua me lehtësimin 

e të qenit një fillestar përsëri, më pak 

i sigurt për çdo gjë. Kjo më çliroi që të hyja 

në një nga periudhat më kreative të jetës 

sime. 

Gjatë pesë viteve të ardhshme, themelova 

një kompani të quajtur NeXT dhe një kompani 

tjetër me emrin Pixar, si dhe rashë në 

dashuri me një grua të mahnitshme që do 

të bëhej gruaja ime. Pixar krijoi për herë të 

parë me kompjuter një film të animuar të 

metrazhit të gjatë, Toy Story, dhe tash është 

studioja më e suksesshme e animacionit në 

botë. Në një kthesë të ngjarjeve, Apple bleu 

NeXT, unë u ktheva në Apple. Teknologjia 

që ne të zhvilluam në NeXT është në zemër 

të rilindjes aktuale të Apple. Ndërsa unë dhe 

Laurene kemi një familje të mrekullueshme. 

Jam shumë i sigurt se kjo nuk do të kishte 

ndodhur sikur të mos isha shkarkuar nga 

Apple. Ky ishte një ilaç me shije shumë të 

hidhur, por mendoj se pacienti kishte nevojë 

për të. Ndonjëherë jeta ju godet në kokë me 

një tullë. Mos e humbni besimin. Jam i bindur 

se e vetmja gjë që më mbajti mua ishte 

fakti se e doja atë që kisha bërë. Ju duhet 

ta gjeni atë që doni. Dhe kjo është po aq e 

vërtetë për punën tuaj, sa edhe për të dashurit 

tuaj. Puna juaj do ta plotësojë një pjesë 

të madhe të jetës tuaj, dhe mënyra e vetme 

që të jeni me të vërtetë të kënaqur është që 

ju bëni atë që besoni se është punë e shkëlqyeshme. 

Mënyra e vetme për të bërë punë 

të shkëlqyeshme është ta doni atë që bëni. 

Nëse nuk e keni gjetur ende, vazhdoni të 

kërkoni. Mos bëni kompromis. Si me të gjitha 

çështjet e zemrës, ju do ta kuptoni kur ta 

gjeni atë. Dhe, si çdo marrëdhënie e shkëlqyeshme, 

ajo bëhet më e mirë me kalimin 

e viteve. Pra, vazhdoni të kërkoni derisa ta 

gjeni. Mos bëni kompromis. 

Rrëfimi i tretë: vdekja 

Kur isha 17 vjeç, lexova një thënie: "Nëse e 

jetoni çdo ditë sikur të ishte dita juaj e fundit, 

një ditë me siguri do të keni të drejtë". 

pËrkujtim 

Kjo më bëri përshtypje dhe që prej atëherë, 

për 33 vitet e fundit, e kam shikuar pasqyrën 

çdo mëngjes dhe e kam pyetur veten: "Nëse 

sot do të ishte dita e fundit e jetës sime, a do 

ta bëja atë që do ta bëj sot?". Dhe sa herë 

që disa ditë me radhë përgjigja ishte "Jo", e 

dija se duhej të ndryshoja diçka. 

Ta rikujtosh se do të vdesësh së shpejti 

është mjeti më i rëndësishëm që kam hasur 

ndonjëherë për të më ndihmuar të bëj 

zgjedhjet e mëdha në jetë. Sepse pothuajse 

çdo gjë - të gjitha pritjet e jashtme, e gjithë 

krenaria, e gjithë frika e turpit apo e dështimit 

– shpërbëhet në ballafaqim me fytyrën e 

vdekjes, duke lënë vetëm atë që vërtet është 

e rëndësishme. Ta rikujtosh se do të vdesësh 

është mënyra më e mirë që e di për ta shmangur 

kurthin e të menduarit se keni diçka 

për të humbur. Tashmë jeni të zhveshur. 

Nuk keni asnjë arsye për të mos e ndjekur 

zemrën tuaj. 

Rreth një vit më parë, unë u diagnostikova 

me kancer. E kisha një incizim në orën 

7:30 në mëngjes, dhe ai qartësisht e tregoi 

një tumor në pankreasin tim. As që e dija 

se çfarë ishte pankreasi. Mjekët më thanë 

se ishte pothuajse e sigurt se bëhej fjalë për 

një lloj kanceri të pashërueshëm, dhe nuk 

kisha më shumë se tre deri në gjashtë muaj. 

Mjeku im më këshilloi të shkoja në shtëpi 

dhe t’i rregulloja punët e mia, që me fjalë 

tjera është kodi i mjekut për të të thënë të 

përgatitesh për të vdekur. Kjo do të thotë 

të përpiqesh t’iu tregosh fëmijëve për disa 

muaj gjithçka që ke menduar t’iu thuash për 

10 vitet e ardhshme. Do të thotë të sigurohesh 

që gjithçka është e organizuar mirë, që 

të jetë sa më e lehtë që është mundur për 

familjen. Do të thotë t’i thuash lamtumirat. 

Jetova me këtë diagnozë gjatë gjithë ditës. 

Më vonë në mbrëmje kisha një biopsi, kur 

ata më vendosën një endoskop në fyt, përmes 

stomakut tim deri tek zorrët e mia, dhe 

e ngulën një gjilpërë në pankreasin tim, nga 

ku morën disa qeliza të tumorit. Unë isha 

me qetësues, por gruaja ime, e cila ishte 

atje, më tha se kur mjekët i panë qelizat në 

një mikroskop, filluan të qajnë, sepse doli 

të ishte një formë shumë e rrallë e kancerit 

të pankreasit, që është i shërueshëm pas 

ndërhyrjes kirurgjike. U operova dhe tash 

jam mirë. 

Kjo ishte afërsia ime më e madhe me 

vdekjen dhe shpresoj se do të mbetet e tillë 

25

info 

edhe për disa dekada të ardhshme. Duke 

përjetuar këtë gjë, tani mund të them me një 

siguri pak më të madhe se vdekja ishte një 

koncept i dobishëm, por krejtësisht intelektual. 

Askush nuk dëshiron të vdesë. Edhe njerëzit 

të cilët duan të shkojnë në parajsë, nuk duan 

të vdesin për të arritur atje. Vdekja ende 

është destinacioni që ne të gjithë e ndajmë. 

Askush nuk iu ka shmangur kurrë asaj. Dhe 

kjo është ashtu siç duhet të jetë, sepse vdekja 

me gjasë është shpikja më e mirë e Jetës. 

Është agjenci i ndryshimit të Jetës. Ajo e 

pastron të vjetrën për t’i hapur rrugën të rejës. 

Tani e reja jeni ju, por një ditë jo shumë 

të largët nga tash, ju do të bëheni gradualisht 

të vjetër dhe të do të largoheni. Më vjen keq 

që jam aq dramatik, por kjo është shumë e 

vërtetë. 

Koha juaj është e kufizuar, prandaj mos 

e humbni atë duke e jetuar jetën e dikujt 

Grupi punues ndërqeveritar për bashkërendimin 

e aktiviteteve për negocimin e marrëveshjes 

së re ndërshtetërore të sigurimeve 

sociale ndërmjet Republikës së Kosovës 

dhe të Zvicrës mbajti takimin e tretë radhazi, 

i cili ka mandatin t'i bashkërendojë të 

gjitha aktivitetet që e përshpejtojnë procesin 

e negocimit të marrëveshjes së re në mes të 

këtyre dy shteteve. Bën të ditur nëpërmjet 

një njoftimi Zyra për komunikim publik të 

MPMS. Gjatë këtij takimi u diskutua lidhur 

me hapat e gjertanishëm që janë ndërmarrë 

nga Qeveria e Kosovës dhe organet tjera 

kompetente, në bazë të rekomandimeve të 

dala nga Kuvendi i Republikës së Kosovës. 

tjetër. Mos bini në kurthin e dogmës – që 

është të jetuarit me rezultatet e të menduarit 

të njerëzve të tjerë. Mos lejoni që zhurma 

e mendimit të të tjerëve ta mbytë zërin 

tuaj të brendshëm. Dhe ajo që është më e 

rëndësishmja - kini guximin për ta ndjekur 

zemrën dhe intuitën tuaj. Këtë dyja tashmë 

e dinë atë që ju e dëshironi vërtet. Çdo gjë 

tjetër është dytësore. 

Kur isha i ri, ishte një botim i mahnitshëm i 

quajtur “Katalogu i Tërë Botës”, i cili ishte 

një nga biblat e brezit tim. Ai ishte përpiluar 

nga Stewart Brand, jo shumë larg nga 

këtu në Menlo Park, dhe ai e solli në jetë me 

emocionet e tij poetike. Kjo ndodhi në fund 

të viteve 1960, para daljes së kompjuterëve, 

kështu që gjithçka ishte bërë me makina 

shkrimi, gërshërë dhe kamera Polaroid. Ai 

ishte një lloj Google në formë të librit me 

lidhje të thjeshtë, 35 vjet përpara shfaqjes së 

Google: ishte idealist dhe i stërmbushur me 

Një nga rekomandimet e dala nga Kuvendi 

i Kosovës, nga 8 sa janë gjithsejtë, si kusht 

për përmbushjen e detyrimeve për të pasur 

një marrëveshje të re për sigurime shoqërore 

me shtetin zviceran ka qenë edhe hartimi 

dhe përfundimi i tri projektligjeve të rëndësishme, 

me të cilat do të rregullohej çështja 

e sigurimeve sociale dhe shëndetësore në 

Republikën e Kosovës e që janë: Projektligji 

për skemat pensionale të financuara nga 

shteti, Projektligji për fondet pensionale në 

Kosovë dhe Projektligji për sigurimet shëndetësore. 

Sipas kryesuesit të këtij grupi punues, 

Fadil Racaj, këto projektligje janë në 

fazën përfundimtare të shqyrtimit, por ende 

ekzistojnë disa pengesa për arsye të implikimeve 

buxhetore të këtyre akteve ligjore në 

buxhetin shtetëror të Kosovës. Sipas z. Racajt 

dhe anëtarëve të tjerë të këtij grupi, këto 

projektligje shumë shpejt do të jenë të gatshme 

për procedim në Qeverinë e Kosovës, 

kur do të plotësohej edhe kushti substancial 

për fillimin e negocimit të marrëveshjes së re 

në mes të Kosovës dhe Zvicrës. Gjithashtu 


vegla të sakta dhe koncepte të shkëlqyeshme. 

Stewart dhe ekipi i tij i botuan disa edicione 

të “Katalogut të Tërë Botës”, dhe kur 

e kishte kryer detyrën e tij, ata e realizuan 

botimin e fundit. Ishte mesi i viteve 1970, 

dhe unë isha i moshës tuaj. Në kopertinën 

e pasme të botimit të fundit, ishte një fotografi 

e mëngjesit në një rrugë fshati, e tillë 

në të cilën do të mund të gjenit veten duke 

bërë autostop nëse do ishit tipa aventurierë. 

Nën të ishin fjalët: "Rri uritur, rri naiv”. Ajo 

ishte porosia e tyre lamtumirës. Rri uritur, 

rri naiv. Gjithnjë e kam dëshiruar këtë për 

veten time. Dhe tani që ju po diplomoni për 

të filluar përsëri, do ta doja këtë për ju. 

Rrini të uritur, rrini naivë. 

Faleminderit të gjithëve. 

Nga: Steve JOBS 

Përktheu: Heroldin BEQAJ 

PërshPejtohet ProcesI Për neGocIm 

të marrëveshjes së re kosovë-zvIcër 

në këtë takim u debatua edhe vendimi i Gjykatës 

Administrative Federale të Zvicrës, i 

nxjerrë më 7 mars 2011, sipas apelimit të 

një shtetasi të Kosovës, i cili kishte aplikuar 

për pension invalidor në dhjetor të vitit 

2005 pranë Zyrës së Sigurimit Invalidor për 

të siguruarit jashtë Zvicrës. Pas nxjerrjes së 

vendimit nga gjykata, Enti Federal i Zvicrës 

i ka njoftuar institucionet tona që vendimi i 

gjykatës së përmendur nuk e ndryshon qëndrimin 

për vlefshmërinë e vendimit të Këshillit 

Federal Zviceran për mosvazhdimin e 

marrëveshjes së sigurimeve shoqërore e lidhur 

në mes të ish-Federatës Jugosllave dhe 

Zvicrës në raport me Kosovën. 



kënGët PoPullore PatrIotIke 

nëpërmjet promovimit të muzikës 

në përgjithësi dhe të 

këngëve patriotike e popullore 

në veçanti, konfirmohet kultura 

e kombit shqiptar me vështrim 

nga Evropa. Për dallim nga 

vendet e tjera, te ne ekziston 

edhe muzika popullore patriotike, 

ku kemi shumë rapsodë 

të të gjitha trojeve shqiptare të 

cilët u këndojnë atyre që kanë 

kontribuar në mënyra të ndryshme, 

ku pjesa e madhe e tyre 

ka përfunduar edhe me dhënien 

e jetës së tyre për çlirimin e atdheut 

nga sunduesit e huaj. në 

vazhdim mund të informoheni 

më shumë për llojin dhe përmbajtjen 

e këtyre këngëve. 

Deri në fund të shekullit XIX nuk kishte 

muzikë të zhvilluar serioze dhe artistike 

shqiptare. E tërë jeta muzikore shqiptare zhvillohej 

në kuadër të muzikës popullore, të 

këngëve dhe valleve fshatare e qytetare, si 

dhe një pjesë nëpër aktivitete amatore e në 

disa qytete më të mëdha si në Shkodër, në 

Korçë, në Elbasan, në Shkup, në Prizren etj. 

Në disa nga këto qytete ku ekziston kisha, 

këndohej muzika korale, por vazhdimisht 

në nivel amator me program muzikorë jonacional. 

Gjatë periudhës së Rilindjes Kombëtare 

në veprimtarinë dhe krijimtarinë muzikore 

shqiptare, vendin kryesor e zënë këngët 

epike, pikërisht këngët me karakter patriotik 

dhe me përmbajtje historike që i krijoi artisti 

anonim popullor. Ideja kryesore e tyre 

ishte çlirimi nga sundimi i huaj, përkatësisht 

nga turqit osmanë dhe themelimi i shtetit 

shqiptar. Njëra ndër temat kryesore është 

Lidhja Shqiptare e Prizrenit (1878-1881). 

Shumica e këngëve trajtojnë ngjarje të vërteta 

të kohës. 

Rapsodi popullor i këndon trimave patriotikë 

që nuk e kursyen as jetën për çështje 

të atdheut dhe popullit. Në mes tyre këndoheshin 

këngë për Abdyl Frashërin, Ismail 

Qemajlin, Isa Boletinin, Mic Sokolin etj. 

Ndër këngët e njohura patriotike e popullo- 


re që krijohen dhe këndohen gjatë shekullit 

XIX deri në shekullin XX, e që janë disa, 

një numër të madh prej tyre, i veçojmë ato 

të krahinave të ndryshme shqiptare që nga 

Jugu në Veri, në Kosovë dhe Mal të Zi: “Ju 

nizamt e Shqipnisë” (Kosovë), “Krisi pushka 

e gjëmoi deti” (Shkodër), "Holle po 

qet povata latine” (Gjakovë), “S’shkulen 

mallet jo pa gjak” (Dibër) etj. Sipas përmbajtjes 

së këtyre këngëve, shihet qartë tema 

e madhe patriotike dhe dëshira për çlirimin 

kombëtar. Janë të krijuara emocionalisht, 

dhe me shumë emocione të holla artistike, 

ku melodia dhe teksti lidhen organikisht 

dhe në mënyre shumë logjike. Këngët kanë 

karakter burrëror dhe zgjojnë admirim dhe 

krenari si tek interpretuesi, ashtu edhe te 

dëgjuesi. Këndohen me përcjellje të veglave 

muzikore tradicionale, lahutë, sharki, çifteli, 

si dhe në grupe në polifoninë popullore a 

capella e që është traditë te toskët e Jugut. 

Krahas këngëve popullore patriotike në 

fund të shekullit XIX dhe në fillim të shekullit 

XX këndoheshin edhe këngët patriotike. 

Poezia e këngëve patriotike kishte për 

bosht motivin e atdhedashurisë, çlirimin 

nga sundimi shumëshekullor nga Turqia, 

ruajtja e tokave etnike shqiptare dhe bashkimi 

i tyre në një shtet të pavarur, si psh, 

muzikË 

“Për Mëmëdhenë”, “O trima luftëtarë” , 

“O moj Shqipëri, etj. Përveç këtyre do t'i 

përmendim edhe disa këngë që në përmbajtje 

kishin luftën për arsimin dhe kulturën 

shqiptare si psh. “Alfabeti shqip”, “Kënga 

e abetares”, “Puno sa është ditë” etj. 

Disa këngë patriotike, përveç tematikës aktuale 

të ditës, kanë përmbajtje edhe nga historia 

e popullit tonë, ku këngë të kësaj natyre 

krijohen edhe pas shpalljes së pavarësisë, 

si psh. “Rreth flamurit” që u bë edhe himn 

i shtetit shqiptar (poezi e Asdrenit). 

Përmbajtja e këngëve patriotike dhe 

thjeshtësia e melodisë i bëri këto këngë të 

dashura dhe të kapshme për popullin. Këto 

këndoheshin në prag të shpalljes së pavarësisë 

dhe pas saj, ku në shtetin shqiptar këto 

këngë këndoheshin publikisht, ndërsa në 

Kosove dhe trojet e tjera etnike shqiptare 

të robëruara, këndoheshin jo publikisht. Në 

Kosovë këto këngë publikisht këndoheshin 

në festat shtetërore e popullore edhe atë 

vetëm në periudhën e viteve 1941-1945 kur 

Kosova u bashkua me Shqipërinë. Për arsye 

të përmbajtjes dhe vlerave ideoemocionale, 

këto këngë edhe sot janë aktuale. 

Besa Morina 

27

efleksion 

DeGraDImI I mjeDIsIt kërcënon 

PërParImIn Global Për të varfrIt 

Raporti i këtij viti për zhvillim 

njerëzor paralajmëron se degradimi 

i mjedisit kërcënon 

përparimin global për të varfrit. 

Sipas raportit mosveprimi ndaj 

ndryshimeve klimatike dhe 

shkatërrimi i vendbanimeve po 

rrezikon shëndetin dhe rritjen 

e të ardhurave në vendet në 

zhvillim. Korrespondentja e 

Zërit të amerikës Lisa Schlein 

njofton nga Gjeneva. 

isabela Cocoli 

Raporti i Zhvillimit Njerëzor për vitin 2011 

paralajmëron se përparimi në fushën e 

zhvillimit në vendet më të varfra të botës 

mund të ndalet madje edhe të keqësohet nga 

mesi i shekullit për shkak të problemeve 

mjedisore. 

Në raport thuhet se kjo mund të ndalet në 

qoftë se merren hapa të guximshëm për të 

ngadalësuar ndryshimet klimatike, për të 

parandaluar dëmtimin e mëtejshëm të mjedisit, 

dhe për të pakësuar pabarazitë e thella 

brenda dhe ndërmjet kombeve. 

Raporti vë në dukje se vendet në zhvillim 

dhe vendet e zhvilluara kanë bërë përparim 

të konsiderueshëm në zhvillimin dhe 

mirëqenien e njerëzimit që nga viti 1980. 

Por, sipas raportit, shumë nga këto përfitime 

do të humbasin nëse përkeqësimi i mjedisit 

del jashtë kontrollit. 

Autori kryesor i raportit Jeni Klugman i tha 

Zërit të Amerikës se vendet në Afrikën nën- 

Sahariane janë në rrezik të veçantë. 

“Problemet kryesore që ne shohim në Afrikën 

nën-Sahariane janë kryesisht degradimi 

i tokës dhe shkretëtirës, të cilat po ndikojnë 

në jetesën e miliona njerëzve në zonat rurale. 

Ne gjithashtu kemi vërejtur disa probleme 

të rëndësishme rreth qasjes në burimet 

e ujit dhe higjienës në zonat rurale dhe urbane”. 

Raporti thotë se gjysma e të gjitha rasteve 

të kequshqyerjes në Afrikën nën-Sahariane 

është shkaktuar nga faktorë mjedisorë. Në 

raport thuhet se degradimi i mjedisit pritet 

të pakësojë prodhimtarinë bujqësore dhe do 

të shkaktojë rritjen e çmimeve të artikujve 

ushqimorë deri në 50 për qind në dekadat 

e ardhshme. 

Sipas raportit, përkeqësimi i mjedisit mund 

të minojë përpjekjet dhjetëra vjeçare për të 

zgjeruar qasjen te burimet e ujit, përmirësimin 

e gjendjes sanitare dhe furnizimin 

me energji elektrike në komunitetet më të 

varfra të botës. Ndërkohë që thatësira në 

Afrikën nën-Sahariane është shqetësuese, 

autorët e raportit thonë se rritja e nivelit të 

detit në vendet me lartësi të ulët detare në 

Azinë Jugore dhe në Paqësor do të vërë në 

rrezik më shumë se 100 milion njerëz në dekadat 

e ardhshme. 

Një nga elementet kryesor të raportit është 

Indeksi i Zhvillimit, i cili rendit vendet në 

bazë të arritjeve të tyre në arsim, shëndetësi 

dhe të ardhurat vjetore. Këtë vit, Norvegjia, 

Australia dhe Holanda kryesojnë renditjen 

në listën e 187 vendeve, ndërsa Republika 


Demokratike e Kongos, Nigeria dhe Burundi 

janë në fund. 

Zoti Klugman bën një krahasim në mes të 

vendeve që kryesojnë renditjen dhe atyre që 

janë në fund. 

“Për shembull, jetëgjatësia në Republikën 

Demokratike të Kongos është 48 vjeç. Të 

lindurit në Kongo, do të jetojnë deri në moshën 

48 vjeçare. Kurse ata që lindin në Norvegji, 

do të jetojnë 81 vjet. Pra, ky është një 

dallim i madh. Dhe, nëse shqyrtohet secili 

komponent i indeksit, për shembull, mesatarisht 

një fëmijë do të përfundojë 13 vite 

shkollë në Norvegji. Kurse fëmijët në Republikën 

Demokratike të Kongos mbarojnë 

mesatarisht vetëm tre vjet e gjysmë shkollë. 

Pra, dallimi është i thellë dhe i zymtë”. 

Shtetet e Bashkuara, Zelanda e Re, Kanadaja, 

Irlanda, Lihtenshtejni, Gjermania dhe 

Suedia janë në grupin e dhjetë vendeve që 

renditen më lartë në Indeksin e Zhvillimit 

Njerëzor për vitin 2011. Dhjetë vendet që 

zënë vendin e fundit në renditje janë të gjitha 

nga rajoni i Afrikës nën-Sahariane. 



5 fakte të DobIshme 

që Duhet t’I DInI 

Për meshkujt 

Vallë meshkujt gënjejnë vetëm e vetëm të arrijnë te seksi? A dëshirojnë 

meshkujt lidhje të gjatë ose shumica janë në kërkim të aventurave të 

shkurta? Çfarë është më e rëndësishme për ata: pamja ose karakteri i 

femrës? 

Ambes Medison, e cila kohë të gjatë studion seksualitetin e njeriut, ka 

bërë një hulumtim për t'i dhënë përgjigje pyetjeve të mëparshme. Në 

këtë hulumtim ajo ka përfshirë 1000 meshkuj të moshave të ndryshme 

dhe me profesione të ndryshme dhe në bazë të rezultateve ka shkruar 

librin “Are All Guys Assholes?”. 

Ju sjellim pesë përfundime interesante dhe të dobishme nga hulumtimi 

i saj: 

1. 

35% e meshkujve do të kishin gënjyer për të arritur te seksi. Hulumtimi 

ka treguar se 44% nga meshkujt do të kishin dalë me një femër disa 

herë, shpesh do t’i kishin dërguar mesazhe dhe do të aktronin se janë të 

interesuar për atë dhe jetën e saj vetëm për të pasur seks me atë. Kurse 

35% janë të gatshëm edhe të gënjejnë për atë se dëshirojnë të jenë të 

lidhur me ndonjë femër vetëm për të arritur te seksi. 

2. 

Shumica e meshkujve dëshirojnë lidhje të gjata dhe pothuajse të gjithë 

duan që një ditë të martohen. 73% e meshkujve kanë pranuar se më së 

shumti janë të interesuar për lidhje, 18% kanë pranuar se duan vetëm 

aventurë të shkurtër, kurse vetëm 8% kanë thënë se janë në kërkim të 

seksit. 95% e meshkujve duan që një ditë të martohen, kurse mosha 

mesatare kur duan atë ta bëjnë është 32 vjet e gjysmë. 

3. 

Për meshkujt është me rëndësi karakteri i femrave. Në hulumtimin e 

bërë është dashur që meshkujt me notë 1 deri në 5 t’i notojnë karakteret 

e ndryshme të femrave. Rreth 60% me notë më të madhe kanë 

vlerësuar humorin, 54% e kanë vlerësuar kujdesin, kurse 30% me 

notën pesë e kanë vlerësuar pamjen. 

4. 

Meshkujt frikësohen të thuan “të dua”. Meshkujt e anashkalojnë fjalën 

“të dua” sepse kanë frikë dhe se duan që femra të jetë e para e cila do 

të shpallë dashuri. 

5. 

Meshkujve u pëlqen kur femrat tregojnë interesim tek ata. Edhe pse 

shumica e ekspertëve këshillojnë që femrat të presin që meshkujt ta 

bëjnë hapin e parë, hulumtimi i Amberit ka treguar se meshkujve veçanërisht 

u pëlqen kur femra i fton për të dalë. Rreth 50% kanë pranuar 

se kjo gjë i “eksiton”, 45% do të ishin neutralë në atë gjest, kurse 

vetëm 5% nuk u pëlqen. /Femina.al/ 


kËshilla 

29

kËshilla 

këshIlla Për ruajtjen e flokëve 

Me kalimin e moshës, flokëve nuk iu ndryshon 

vetëm ngjyra. Bëhen më të hollë, humbasin 

butësinë dhe elasticitetin, prandaj lind 

nevoja të kurohen. Ja disa kura sipas problemeve 

që shfaqen 

Hollohen sepse u mungojnë hormonet 

Pas të dyzetave, para menopauzës, trupi 

prodhon më pak estrogjen, hormonin që ka 

një efekt pozitiv mbi ciklin jetësor të flokë- 

ve. Kur zvogëlohet sasia e estrogjenit, rritet 

niveli i një enzime që është përgjegjëse për 

rrallimin e sasisë së fijeve të flokëve, si edhe 

për rënien e tyre. Ende nuk është zbuluar 

ndonjë metodë e përshtatshme për të kompensuar 

rënien fizike të flokëve. Atëherë 

janë shumë të nevojshëm flakonët riforcues, 

që janë me përbërje amineksili. Ky është një 

përbërës mjaft aktiv, që përmirëson ndjeshëm 

fiksimin e rrënjës së flokut në skalpin e 

kokës. Gjithashtu, duhen përdorur ushqyes, 

si: metiotina, cistina dhe tirozina, enzima 

të cilat e luftojnë veprimin e enzimës “armike”. 

Madje, këto substanca ndihmojnë 

sidomos që të mos dobësohen fibrat e flokëve. 

Nëse rënia është në përmasa të mëdha, 

që bën të duken të zbrazëta pjesë të ndryshme 

të kokës, atëherë është e nevojshme të 

kërkohet ndihma e një dermatologu, si dhe 

të ndiqen kura më të specializuara. 

Zhvillohen pore kur humbet keratina 

Problemi i rënies së flokëve është i njëjtë 

me atë të plakjes së lëkurës. Me kalimin e 

kohës, reduktohen substancat e organizmit, 

që shërbejnë si izolues për qelizat epidermike. 

Si rezultat, poret e tyre bëhen më të 

dukshme. Në rastin e flokut, ajo që reduktohet 

është sasia e keratinës dhe kolagjenit. 

Shtresat që i veshin këto qeliza epidermike 

humbasin kompaktësinë. Për këtë arsye, 

qelizat epidermike janë të pambrojtura nga 

veprimi i agjentëve të jashtëm dhe i rrezeve 

ultravjollcë. Për të mbrojtur flokët është e 

nevojshme që shampot normale të zëvendësohen 

me produkte të pasura me filtra UV 

dhe një herë në dy javë duhet të përdoret një 

maskë me vajra, sigurisht me bazë bimore. 

Meqë në këtë fazë poret e flokëve janë më 

të hapura, nuk do jetë aspak e vështirë që 

ta absorbojnë më mirë vajin, duke shtuar në 

këtë mënyrë hidratimin dhe kompaktësinë e 

tyre. 

Humbasin shkëlqimin 

kur nuk reflektojnë mirë dritën 

Guanina që i mbështjell flokët përbëhet nga 

shumë shkallëzime të mbivendosura. Kur 

niveli i ujit në brendësi të indeve fibrorë 

nuk është i mjaftueshëm, atëherë drita që 

bie mbi to nuk reflektohet mirë. Për të shpëtuar 

flokët pa shkëlqim nuk mjafton vetëm 

të ndryshohet lyerja apo t’i nënshtrohesh 

goditjeve me rreze diellore. Duhen zgjedhur 

produkte që përmbajnë vitamina apo edhe 

aminoacide, që forcojnë rrënjën e flokëve. 

Ndërsa, për të ruajtur shkëlqimin e flokëve, 

duhen zgjedhur produkte me bazë silikoni. 

Bëhen shpejt pis, sepse thithin smogun 

Kur poret e flokëve janë të mëdha, ato rëndohen, 

sepse smogu dhe pisllëku, në vend 

që të largohen, penetrojnë deri në rrënjë. Në 

këtë rast është e domosdoshme të përdoret 

një shampo delikate, e cila përbëhet nga sasi 

minimale agjentësh përgjegjës për prodhimin 

e shkumës. Kështu, do të jetë e mundur 

që t’i lani çdo ditë flokët tuaj. Sugjerohen 

shampot, formulat e të cilave janë të pasuruara 

me alga të kuqe, pasi ato pastrojnë në 

brendësi. 

Këputen shpejt kur përmbajnë pak ujë 

Merrni një fije floku që ju ka rënë në jastëk 

apo dhe në këmishë dhe shikoni me kujdes 

nëse ajo është me nyjë. Nëse jo, atëherë fija 

e flokut është këputur. Edhe në këtë rast, 

shkaku është mungesa e dehidratimit. Flokët 

jo vetëm që dobësohen, por duken më 


të ashpër dhe të pakrehur. Gjëja e parë që 

duhet bërë është përdorimi i një shampoje 

zbutëse, që përmban vitaminën B5. Një 

herë në javë duhet bërë një masazh i flokëve 

të lagura me vajra me përmbajtje misri ose 

ulliri, që duhet mbajtur për rreth 15 minuta. 

Kjo lloj maske shërben për t’u rikthyer flokëve 

butësinë dhe elasticitetin. 

Nuk e mbajnë gjatë krehjen, sepse janë 

të elektrizuar 

Është normale nëse, pas të pesëdhjetave, 

edhe flokët të bëhen më të pabindur. Struktura 

e tyre kimike ka ndryshuar. Për këtë 

arsye, shpesh, flokët janë të elektrizuar 

dhe të shpupurisur. Ka vetëm një mënyrë 

që t’i bindim flokët rebelë: ato duhet të 

krihen gjatë tharjes; kështu do të fiksohen 

më mirë. Do të ishte e këshillueshme që të 

përdoret edhe llaku në momentin kur kriheni. 

Gjithashtu, këshillohet që një herë në 

muaj t’i kërkonit parukieres tuaj t’ju bëjë 

një maskë me kolagjen, sepse kjo substancë 

i rikthen elasticitetin flokut. Nëse doni të 

dilni, por flokët nuk i keni të larë, atëherë 

përfitoni nga një banjë në vaskë. Mbështillini 

flokët me bigudi gjigante, futuni në vaskë 

dhe relaksohuni. Do të jenë avujt e ngrohtë 

ata që do të kujdesen për të fiksuar krehjen. 

Këshillë 

Nëse dëshiron të kesh flokë të dredhur dhe 

të bukur, kërkojini parukierit tuaj t’ju bëjë 

një krehje të çrregullt dhe asimetrike. Për 

lyerjen do ishte e këshillueshme të përdornit 

një ngjyrë të theksuar dhe me shumë shkëlqim. 

Evitoni lyerjet me ngjyra të zbehta, 

pasi reduktojnë shumë volumin e krehjes 

suaj. BB 



DashI 

Do t'i menaxhoni shumë mirë emocionet tuaja këtë muaj. 

Partneri do t‘ju bëjë një deklaratë shumë të bukur për 

diçka dhe do të ndiheni mjaft mirë. Do të keni edhe propozime 

nga të tjerët por ju doni atë që keni në krah. Beqarëve, 

yjet do t‘iu japin shumë sharmë. Nëntori për ju 

do jetë një muaj intensiv dhe plot pasion. Për sa i përket 

shëndetit do të ndiheni pak nën presion dhe të stresuar. 

Mos u dekurajoni. Nëse vazhdoni të thoni “nuk ndihem 

mirë” asgjë nuk keni për të fituar. Bëni çmos të përmirësoni 

gjithçka. Në punë, në pjesën më të madhe të 

ditëve, do të mbizotërojë tensioni me kolegët. Klima do 

të jetë paksa e stresuar. Mundohuni t’i qetësoni gjërat sa 

më shpejt të mundni. Jeta është e bukur, e për më tepër 

kur financat janë të mira. Stabiliteti duket se do të vijë 

në jetën tuaj. 

Gaforrja 

Do të merrni një vendim të rëndësishëm për dashurinë 

dhe do të mundoheni t’i jetoni ditët sikur të ishin të fundit. 

Nuk do mendoni shumë, por do hidheni menjëherë 

në veprim. Beqarët do të mund të kenë edhe takime 

shumë të bukura, por personat që do takoni nuk do të 

jenë ata me të cilët do donit të kalonit gjithë jetën. Për 

sa i përket shëndetit, do të ndiheni mirë si nga ana fizike 

ashtu edhe nga ajo shpirtërore. Kujdesi që keni treguar 

do të japë rezultatet e veta. Pas diskutimeve të shumta 

që keni bërë në punë, duket se projektet që kishit menduar 

do fillojnë të realizohen. Qëndroni vigjilentë në 

çdo moment dhe mos ua tregoni të gjitha atyre qe iu 

rrethojnë. Me financat do keni shumë fat gjatë nëntorit. 

Gjithsesi kjo nuk do të thotë që ju duhet të qëndroni në 

qetësi. 

Peshorja 

Ndërkohë që të gjithë ata që janë në një lidhje do kërkojnë 

më shumë qetësi dhe siguri në jetën e tyre, beqarët 

nuk do mendojnë shumë dhe nuk do hezitojnë 

aspak të flirtojnë sa këtej sa andej. Kujdes, sepse edhe 

mund të lëndoheni pa dashur. Tregohuni më të pjekur. 

Shëndeti nuk do ketë probleme të mëdha gjatë gjithë 

nëntorit. Edhe pse do jetë pak ftohtë, dilni jashtë dhe 

mbushuni me ajër. Kjo do iu bëjë mjaft mirë si për fizikun 

ashtu edhe për anën psikologjike. Muaji i parafundit 

i vitit duket të jetë i turbullt në sektorin profesional. 

Së shpejti do vijnë edhe disa ndryshime, e keni vetë në 

dorë të bëni gjithçka që ato të jenë pozitive dhe në favorin 

tuaj. Do keni dëshire t’ia bëni qejfin vetes dhe të 

blini disa gjëra që iu pëlqejnë. Kujdes, sepse financat 

nuk do jenë shumë të mira. 

Jeta juaj sentimentale do rrethohet nga risitë përgjatë 

gjithë muajit. Ata që janë në çift do marrin vendime të 

rëndësishme që do iu ndryshojnë jetën. Beqarët nga ana 

tjetër do kenë shumë takime, do përjetojnë emocione 

të reja dhe do ndihen të lumtur. Lodhja dhe stresi do 

mbizotërojë këtë nëntor. Mos hezitoni të bëni edhe 

ndonjë kurë ushqyese nëse ndiheni vërtet shumë të dobët 

fizikisht. Po afrohet fundi i vitit dhe bashkë me të 

duhen mbaruar edhe disa projekte urgjente. Ka ardhur 

momenti të jepni më të mirën tuaj dhe të sforcoheni pak 

më shumë për të arritur sa më lart në profesion. Në këtë 

mënyrë edhe shefat do iu vlerësojnë më tepër. Me financat 

nuk do keni probleme të mëdha. Prisnit një rritje 

më të madhe të tyre, por duhet të kënaqeni edhe me kaq. 


DemI 

Do të ndiheni shumë të tunduar këtë muaj. Mundohuni 

të qëndroni besnik dhe të sinqertë me partnerin. Për çdo 

gjë që mund të ndodhë duhet të flisni me të pa hezitim. 

Për disa ai/ajo që kanë në krah nuk është personi i duhur. 

Beqarët nga ana tjetër do jenë joshës. Do të takoni 

shumë persona të veçantë por nuk do t‘iu mbushet 

mendja kollaj për të krijuar një lidhje. Me shëndet do të 

keni herë pas here disa probleme. Do të ndieni dhimbje 

të muskujve të këmbëve. Mundohuni të konsumoni më 

shumë ushqime që përmbajnë magnez, për të shmangur 

çdo surprizë të keqe. Në sektorin profesional pritet 

të ketë përparime nga dita në ditë. Më në fund do të 

kompensoheni për gjithë mundin që keni bërë. Edhe në 

planin financiar pritet që të gjithë demat të kenë sukses. 

Beqarët do ndihmohen më shumë nga planetët gjatë këtij 

muaji. Do keni një takim të rëndësishëm. Megjithëse 

çdo gjë do ecën dalëngadalë, dijeni se lidhja që do krijoni 

do jetë e qëndrueshme. Ata që janë në çift do kenë 

një muaj të qetë e pa probleme. Për të gjithë luanët pritet 

një periudhë shumë e mirë për shëndetin. Megjithëse 

ndonjëherë do ndiheni pa fuqi, kjo do kalojë shumë shpejt. 

Konsumoni sa më shumë vitamina për të qenë në 

formë. Për sa i përket jetës profesionale, do jeni shumë 

këmbëngulës. Kolegët dhe shefat tuaj do iu kërkojnë 

këshilla të vlefshme dhe ju nuk do ngurroni t’ua jepni 

ato. Merkuri do ju sjellë goxha arritje. Fati në planin 

financiar do vijë nëpërmjet Venusit. Mund edhe t’iu besoni 

lojërave të fatit sepse do të fitoni. Priten surpriza. 

akrePI 

Nuk do doni ta mërzisni për asnjë moment partnerin tuaj 

këtë muaj dhe do bëni gjithçka që keni në dore për ta 

kënaqur sa më shumë. Mos harroni se gjysma juaj nuk 

ka nevojë të shpenzoni shumë për të. Atij i mjaftojnë 

disa përkujdesje të vogla dhe ngrohtësia juaj. Beqarët 

do ndihen mjaft mirë sepse do takojnë shpirtin e tyre 

binjak. Nuk jeni kujdesur aq sa duhet për shëndetin 

tuaj dhe për këtë do keni disa probleme. Tregohuni më 

të kujdesshëm me ushqimin dhe mos e teproni aspak 

me ato qe iu dëmtojnë. Nëntori do sjelle plot të reja në 

planin profesional, të reja këto që do ndikojnë mjaft në 

ndërtimin e të ardhmes suaj. Nëse e kaloni me sukses 

edhe këtë test atëherë do arrini suksesin që aq shumë 

e keni ëndërruar. Me financat do keni fat me shumicë. 

Përfitoni! 

Këtë muaj duhet të bëni disa zgjedhje të domosdoshme 

në lidhjen tuaj. Merrni kohën e duhur për të reflektuar 

dhe bëni atë që është më e mira për ju dhe partnerin. Ka 

ardhur momenti t’i jepni një drejtim tjetër jetës suaj në 

çift. Beqarët duhet të mos kënaqen me pak. Në fund të 

fundit nuk ju mungon asgjë për të kërkuar më të mirën. 

Për sa i përket shëndetit, do ndiheni të lodhur dhe do 

jeni përgjithësisht me humor të keq. Tregohuni të kujdesshëm 

edhe me ushqimin. Në punë, shumë shpejt do 

të kompensoheni për gjithë mundin që keni shpenzuar. 

Do arrini realizimin e disa projekteve dhe do merrni 

mjaft komplimente. Kërkoni edhe një rritje rroge ose 

ngritje në detyrë sepse edhe mund ta merrni. Për një 

herë të vetme ndiqni instinktin tuaj në planin financiar. 

horoskopi 

bInjakët 

Kënaqësia dhe sensualiteti do të jenë në programin e 

nëntorit për binjakët. Përfitoni sa më shumë dhe do të 

kaloni momente të paharrueshme. Edhe beqarët do të 

kenë fat me shumicë. Personi që aq shumë po e kërkonit 

do të vijë në një nga ditët e këtij muaji. Mos e humbni 

shpresën. Për sa i përket shëndetit, do të ndiheni në 

formë të shkëlqyer dhe do të jeni të gatshëm të përballeni 

me çdo vështirësi. Do të jeni edhe plot gjallëri dhe 

energji. Gjatë gjithë muajit do të jeni paksa përtac në 

punë dhe do të shkoni çdo ditë me përtesë. Meqenëse 

gjithçka do të shkoje mirë me çështjet e zemrës do 

e lini pak pas dore jetën profesionale. Reagoni shpejt 

sepse pasojat mund të jenë shumë të rënda. Në planin 

financiar do të përfitoni shpesh nga situatat për të rritur 

financat. Kujdes sepse në fund jeni ju që mund të bini 

nga lartësia. 

luanI vIrGjëresha 

Për sa iu përket çështjeve të zemrës, gjërat nuk do 

shkojnë aq mirë sa ju mendonit këtë muaj. Fatmirësisht 

miqtë e vërtetë do iu gjenden pranë dhe do iu japin këshillat 

e tyre me vlerë. Beqarët duhet ta kuptojnë se pa 

dalë nëpër takime nuk do mund ta gjejnë shpirtin binjak. 

Tregohuni pra më të hapur dhe hiqeni turpin. Në 

përgjithësi, gjatë gjithë nëntorit nuk do jeni në humor 

të mirë. Mundohuni të merrni masa sepse mund të bini 

edhe në depresion të thellë. Probleme të tjera shëndetësore 

nuk do keni. Në jetën profesionale do jetë një muaj 

i qetë. Do iu jepen punë të ndryshme për të bërë dhe ju 

do i përmbushni pa pyetur askënd. Jeni shumë të zotët. 

Nuk do keni fat për të rritur financat. Megjithatë mos u 

shqetësoni, buxheti juaj është i ekuilibruar. 

shIGjetarI 

Ata që janë në çift gjatë nëntorit do jenë mbi një re dhe 

nuk do kenë dëshire të zbresin. Përfitoni nga gjithë momentet 

e bukura që iu janë rezervuar për të qenë të lumtur. 

Beqarët i presin shumë takime interesante, bëjini 

sytë katër. Do jeni shumë me stres këtë muaj. Gatimet 

e mira që do iu servirin do iu joshin së tepërmi dhe 

nuk do dini t’iu bëni dot ballë. Kujdes nëse vuani nga 

mëlçia sepse ajo edhe mund të acarohet. Në jetën profesionale 

do jepni më të mirën e vetes suaj. Idetë e mira 

nuk do iu mungojnë aspak. Nga ana tjetër disa kolegë 

do iu propozojnë edhe një projekt në grup. Mendojeni 

mirë para se të jepni një përgjigje. Falë humorit që do 

keni edhe pse do përballeni me disa vështirësi financiare 

do iu bëni ballë dhe do i kaloni lehtë. Nga fundi i 

muajit çdo gjë do rregullohet. 

brIcjaPI 

brIcjaPI ujorI PeshqIt 

Gjatë këtij muaji do keni konflikte me partnerin dhe nuk 

do dëshironi të hidhni hapat e parë për të rregulluar situatën. 

Yjet do iu ndihmojnë dhe gjërat do fillojnë të 

përmirësohen nga java e tretë. Për beqarët pritet të vijë 

edhe dashuria e shumëpritur. Mundohuni të krijoni 

kushtet e duhura që ajo të shkojë edhe me tej. Nuk do 

e prisni mirë ndryshimin e temperaturave dhe mund të 

prekeni nga gripi. Mos e lini veten pas dore, por shkoni 

tek mjeku dhe keni kujdes me ushqimin. Në punë do 

iu testojnë aftësitë në mënyrë të fshehtë. Mos e vrisni 

mendjen. Ruani qetësinë dhe çdo gjë do shkojë mirë. 

Pritet që nga fundi i muajit të realizoni edhe një projekt. 

Me financat do keni fat, por kjo nuk do të thotë që 

ju mund të shpenzoni sa të doni dhe për çfarë të doni. 

Tregohuni pak të matur. 

31

autor: 

bravo 

skandi 

Vend në 

Palistinë në 

verilindjen 

e Bregut 

Perëndimor 

Lumë 

në Siberi 

(shq.) 

Shitje me 

pakicë për 

një mall 

Mashkulli i 

deles 

 

Heroi ynë 

kombëtar, 

Gjergj Kastrioti, 

në foto 2 

Secila nga 

pjesët e një 

ndërtese 

Lloj sheqerke 

e mbështjellë 

me një letër të 

hollë 

Adem 

Mikollovci 

enigmatikË 

FJALËKRYQ KLASIK 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

Aktori, 

Çelaj 

Kalium 

Lloj shale 

prej druri 

(shq.) 

Pesedon 

Nëpunës i 

ngarkuar për 

të drejtuar një 

përfaqësie 

diplomatike 

Emri i shkronjës 

së parë të 

alfabetit grek 

Shtet në indi 


Sllovaki 

Mendjehollë, 

që ia pret 

mendja, i 

shkathët 

Banor 

vendës 

i Kubës 

I II III IV V VI VII VIII IX X XI 

Baba 

(sllov.) 

Ali Asllani 

‘Deputy 

Lieutenant’ 

Litri 

Aktori 

japonez, 

Iwamatsu 

 

Orët 

e caktuara 

Intensitet 

Kupë, 

medalje etj. 

HORIZONTALISHT 

1. Lloj shale prej druri. - Ai që vret dikë në mënyrë mizore 2. Koha kur nis të zbardhë dita. 

- Shtet kontinental 3. Djali kundrejt prindërve të vet. - Personazh i Çajupit. - Fara e gjelit 

në vezë 4. Inva Mula. - Grup shkronjash kompjuterike. - Kuçedër (mit) 5. Forca a lartësia 

e zërit kur flasim (shq.). - Ngordh (shq.) 6. Radium. - Pjesë e fetyrës. - Dritëro Agolli 7. 

Emër i huaj. - Burri i martuar kundrejt fëmijëve të vet 8. Organizatë shtetërore. - Ujërat 

e fëlliqura. - Organ i gruas 9. ‘General Electric’. - Stina e dytë dhe më e ngrohtë e vitit. - 

Këngëtarja, Oksa 10. Këngëtari, Shira (shq.). - Lumë në Francë 11. Fuqi, forcë. - Vend i 

freskët e me hije ku kalojnë vapën bagëtia (shq.) 

VERTIKALISHT 

Foto 1, 

28 Nëntori 


Rumani 

Emër femre 

e huaj 

‘Dental 

Aptitude 

Test’ 

Radiumi 

ZGJIDHJA E NUMRIT Të KALUAR: SKANDI: LATAR, URIMI, ACARI, ER, DA, XH, RASOR, ELI, N, ANTERI, IAB, A, DAK, FRANKA, I, NAIT, ANAN, AT, ART, RD, AIDA, ANIMA, 

ANOR, IRANI. FJALëKRyQ KLASIK: ASAM, TATIM, RAMA, KATILI, AMA, TINA, IR, RA, ANTI, ARA, ARIF, N, IR, ORA, AN, A, MOTI, ABAT, DIA, OSLO, TI, OT, AMTA, NAR, 

BANZAI, KALA, ETIAN, ALTIN 

 

I. Shkrimtari, Rrustemi. - Begatoj II. Që i përket agimit, i agimit. Emër femre 

III. Stacion hapësinor në orbitën e tokës. - Veprimtari, Hasani. - T. K IV. Adem Mikollovci. 

- ‘Franklin Institute’. - V.I.A V. ‘Terrell Owens’. - Veti natyrore e veçantë që ka një njeri 

VI. Detyra e titulli që kanë disa drejtues me përgjegjësi VII. Njësi e vogël administrative 

e tokësore në Francë e në Belgjikë; krahinë autonome në Zvicër. - Radium VIII. Aktorja, 

Karina. - ‘British Airways’. - International Rectifier IX. Tantal. - Këngëtarja, Baraku. - Kali 

i shalës X. Dashuri e thjeshtë dhe e pastër. - Bimë e vendeve të nxehta XI. Që është laralara 

në trup. - Shkrimtar i lashtë egjiptas. 


Punimi është i përbërë prej nëntë katrorëve 

të cilët po ashtu janë të përbërë 

prej nëntë katrorëve të vegjël. Detyra 

e juaj është që t’i radhisni numrat prej 

1 deri 9, pa i përsëritur numrat as në 

www.Sudoku-Puzzles kolonat vertikale e as në kolonat horizon- 

.net 

tale. Që t’jua lehtësojmë punën ju kemi 

Sudoku, Kakuro & Futoshiki Puzzles 

dhënë disa numra si ndihmë. 

Sudoku 9x9 - Very hard (132153289) 

2 1 5 3 4 

7 1 9 

5 6 

3 9 5 

6 9 

4 2 8 

4 2 

8 6 2 

www.Sudoku-Puzzles 2 5 7 3 8 

.net 


www.sudoku-puzzles.net 

Sudoku 9x9 - Easy (132731994) 

Solution: 


32 www.albsuisse.ch 

Lloj 

papagalli 

Bori 

Tirana 

Lojë me bila 

dhe me stekë 

Atomi Flori 

Organizatë 

separatiste 

nga Spanja 

Metri 

Aktorja, 

Bakster 

Azoti 

‘American 

Family 

Association’ 

Për gëzimet 

që i bëjmë 

dikujt në një 

rast 

Klub 

futbollistik 

nga Italia 

* 

** 

8 5 6 7 1 

*** 

**** 

7 2 6 9 4 

9 2 6 

1 3 4 7 

8 6 

2 1 9 5 

7 6 4 

9 4 1 7 2 

www.Sudoku-Puzzles 2 7 8 6 .net 3 



Sudoku 9x9 - Medium (135053405) 

Solution: 

8 5 7 2 


7 1 

5 9 4 7 

9 1 8 5 6 

2 4 

7 3 4 2 8 

8 2 1 6 

2 3 

www.Sudoku-Puzzles .net 

1 7 3 5 


2 


Sudoku 9x9 - Medium (135484619) 

Solution: 


5 4 6 7 

4 6 3 1 9 

8 1 

1 9 8 2 4 

7 2 

4 1 8 7 9 

7 5 6 2 


Solution: 

3 

www.sudoku-puzzles.net


Haar-weg! Birmensdorferstr. 94 8003 Zürich 078 611 55 67 

Nie wieder rasieren, nie wieder Stoppeln? Eine 

sanfte, glatte Haut auf Lebzeiten und dies zu absoluten 

Tiefstpreisen? Das HAAR-WEG-Studio 

beim Bahnhof Wiedikon, Birmensdorferstr. 94, 

8003 Zürich, Telefon 078 611 55 67 macht es 

möglich! www.haar-weg.ch 

Zeiten, in denen eine echte Körperbehaarung den 

Mann noch zum Mann machte, sind endgültig 

vorbei. Im Gegenteil; der Trend zeigt in eine völlig 

neue Richtung – HAAR-WEG! 

Ob Brust oder Rücken, Beine, Po oder Achseln, 

rund um den Hals oder Intimbereich – bei uns 

sind Sie garantiert am richtigen Ort. 

WiE GEHT ES uND WaRuM? 

Die Haare haben verschiedene Lebenszyklen: 

Wachstumsphase (Anagen), Übergangsphase 

(Catagen) und Endphase (Telogen). Es können 

nur Haare zerstört werden, welche sich in der 

Wachstumsphase befinden. Abhängig von der 

Körperzone sind mehr oder weniger (Hals 35%, 

Unterschenkel 20 %) Haare in der Wachstumsphase. 

Diese Prozentanteile der Wachstumsphase 

und die Dauer der Telogenphase beeinflussen 

die Behandlungsanzahl! 

Die IPL-Blitzlampentechnik leitet einen Lichtblitz 

auf die Haarwurzel und wird vom Melanin 

(Farbstoff der Haare) aufgenommen. Dies erzeugt 

sehr kurz eine kaum wahrnehmbare Wärme 

von 70° C im Haar. Dieser kurze Wärmestoss 

Oberlippe ab CHF 30.– 

Mbi buzë 

Nacken ab 

CHF 90.– 

Qafa 

Bauch/Brust ab 

CHF 300.– 

Barku / gjoksi 

Ganze Beine 

ohne Bikini 

CHF 550.– 

Gjithë këmbët, pa zonën intime 

Preise pro 

Behandlung 

Çmimet për trajtim 

genügt um die Haarwurzel (Folikel) zu zerstören. 

Da die Wärme durch den Farbstoff Melanin 

im Haar erzeugt wird, wird die Haut, sofern sie 

nicht gebräunt ist, nicht tangiert. Umso dunkler 

das Haar bzw. heller die Haut, desto grösser der 

Behandlungserfolg! Haar-weg! bietet Ihnen alles, 

was zur Optimierung des Hautbildes möglich ist. 

Die persönliche, entspannte Ambiance, unsere 

Fachkompetenz, modernste Infrastruktur (FDA 

approved High tech Geräte) und unser top Standort 

zeichnen uns aus. Nicht zu vergessen: Dies 

alles zu Preisen, bei denen die Konkurrenz in Zürich 

und Umgebung nicht mithalten kann! 

Was Spitzensportler, Schauspieler und andere 

Grössen schon lange praktizieren, können Sie 

Frauengesicht ganz 

CHF 100.– 

Tërë fytyra e femrës 

Achseln 

CHF 50.– 

Ndër sqetulla 

Rücken ab 

CHF 320.– 

Shpina 

Bikinizone 

CHF 150.– 

Zona intime 

Unterschenkel 

CHF 250.– 

Pjesa e këmbëve nën gjunjë 

Dauerhafte 

Haarentfernung 

Mit IPL-Blitzlampentechnik zur 

haarbefreiten Zukunft! 

Me IPL- dritën e llampës për një ardhmëri pa qime! 

Behandlung alle 4–6 Wochen 

Trajtimi në 4-6 javë 

Kostenloses Beratungsgespräch! 

Këshillime pa pagesë! 

www. 

sich jetzt auch ermöglichen: störende Haare, kostengünstig 

permanent entfernen. Also los! Folgen 

auch Sie dem ewigen Trend der permanenten 

Haarentfernung. Rufen Sie uns noch heute an und 

vereinbaren einen Termin für eine kostenlose Beratung! 

078 611 55 67 oder senden Sie uns ein 

SMS, damit wir zurückrufen können. Wir freuen 

uns auf Ihren Besuch! Termine nach Vereinbarung, 

wann Sie wünschen, auch bis spät abends 

und am Samstag. 

PREiSE PRO BEHaNDLuNG 

Oberlippe 75.00 

Nacken & Hals 150.00 

Nacken 90.00 

Hals 100.00 

Gesicht ganz 100.00 

Rücken oder Brust & Bauch 375.00 

Schultern 180.00 

Achseln 50.00 

Arme ganz inkl. Hände & Achseln 380.00 

Bikini-Linie klein 100.00 

Bikini-Linie gross 150.00 

Bikini Brasil oder ganz 200.00 

Unterschenkel inkl. Füsse 250.00 

Beine komplett mit Bikini Linie 600.00 

Beine komplett mit Bikini ganz 650.00 

Wir behandeln alle Zonen, fragen Sie uns 

ungeniert! 

Heqja e qimeve në mënyrë të përhershme 

Monika Schneebeli & Walter Portmann 

Birmensdorferstr. 94, 8004 Zürich 

Tel. 078 611 55 67 

www.haar-weg.ch 078 611 55 67 Info@haar-weg.ch 


33

kËndvËshtrim nëntOr / nOVeMber 2011 

DIasPora Dhe vlerat evroPIane, 

anashkalohen tërësIsht në 

zGjeDhjet e arDhshme Për PresIDent 

600 mijë kosovarë jetojnë jashtë territorit të 

Republikës së Kosovës. Të gjithë ne e dimë 

se diaspora shqiptare ka qenë, është dhe do 

të jetë njëra nga shtyllat kryesore të qëndrueshmërisë 

dhe zhvillimit të shtetit tonë të ri. 

Ishte diaspora në Shtetet e Bashkuara të 

Amerikës që jo vetëm që dërgoi bijtë dhe 

bijat më të mirë të kthehen në Kosovë e të 

luftojnë për çlirimin e vendit nga regjimi i 

Milosheviçit nëpërmjet Batalionit Atlantiku 

e shumë batalioneve tjera, por po e njëjta 

Diasporë loboi edhe në kryeqytetin global 

– Uashington, në Kongres e Senat, për t'i 

ndihmuar popullit të stërvuajtur në Kosovë 

për liri dhe demokraci. 

Në vitin 2008 u shpall pavarësia e Kosovës 

dhe sot, pavarësisht disa telasheve të 

brendshme në pjesën veriore të shtetit tonë, 

shtetësia e Kosovës është njohur nga më 

shumë se 84 shtete. Në 2008 Kuvendi po 

ashtu vendosi për flamur, himn etj. Vendime 

këto që zakonisht në vende që i thonë 

vetes se jetojnë në demokraci, zakonisht 

vendosen nëpërmjet referendumit. Në rregull. 

Kjo për arsye të njohura të pavarësisë 

së kushtëzuar edhe nuk ndodhën në Kosovë. 

Si pjesë e marrëveshjes në mes të liderit të 

PDK-së Hashim Thaçi, liderit të AKR-së 

dhe Koalicionit për Kosovë të Re Behgjet 

Pacolli si dhe liderit të LDK-së, Isa Mustafa, 

ishte vendosur këtë pranverë që të 

formohej një komision që do të prezantojë 

ndryshime kushtetuese me qëllim që presidenti 

i ardhshëm i Republikës së Kosovës 

të zgjidhet drejtpërdrejt nga populli e jo nga 

deputetët e Parlamentit siç ka qenë deri më 

tani. Qëllimi ishte që të qartësohet më mirë 

pozita e vendimmarrësve të vendit si dhe të 

rritet efektiviteti i demokracisë së njomë kosovare. 

Para pak ditësh ky komision ka prezantuar 

një sërë ndryshimesh për Kushtetutën 

e Kosovës rreth kësaj teme. Për nenin 

93, ata, ndër të tjerash, kanë propozuar që 

presidenti i ardhshëm i vendit të mos ketë të 

drejtë t'i mbajë dy shtetësi. Njëri propozim 

është se në rastin e kandidimit për president 

kandidati duhet të heqë dorë nga nënshtetësia 

tjetër dhe ta mbajë vetëm atë të Kosovës. 

Sot është viti 2011 – ne po jetojmë në kontinentin 

e Evropës dhe po synojmë edhe të arrijmë 

deri te lëvizja e lirë, dmth. pa viza, në 

vendet e Unionit Evropian e edhe të integrohemi 

në këtë familje të madhe demokratike. 

Janë katër aspekte shumë të rëndësishme që 

dëshmojnë se ky propozim i tanishëm ku 

nuk lejohet nënshtetësia e dyfishtë, duhet të 

ndryshohet gjithsesi para votimit në dhjetor: 

Ne jemi në Evropë dhe po dëshirojmë të integrohemi 

në Unionin Evropian (UE). Pse 

të mos i marrim si shembull të qeverisjes 

së mirë vendet funksionale demokratike? 

Kushtetuta e Francës psh. thotë se kushtet 

për kandidim e zgjedhje për president të 

Francës janë po të njëjtat sikurse edhe për 

deputetë të parlamentit francez. Ju që nuk 

e dini një përkujtim të vogël psh. presidenti 

i tanishëm i Francës Nicholas Sarkozy të 

dy prindërit i ka hungarezë. Në Gjermani 

thuhet se kandidati për president duhet ta 

ketë shtetësinë gjermane dhe nuk i eliminon 

ata që kanë nënshtetësi te dyfishta. Shumica 

e shteteve demokratike perëndimore që 

ne gjithmonë i marrim si shembuj për të 

mirë, shumë e më shumë po i ndërrojnë ligjet 

e po e lejojnë dyshtetësinë. Pse? Sepse 

për dallim nga shumica e atyre deputetëve 

tanë që i kanë propozuar këto ndryshime të 

çuditshme, Evropa e ka kuptuar se po jetojmë 

në një botë ku ne shumë e më shumë 

po udhëtojmë në vende tjera, po studiojmë, 

punojmë e bëjmë biznese në vende të tjera. 

Shumë normale kjo dhe e domosdoshme 

në shekullin 21. Edhe Konventa Evropiane 

për Nënshtetësi, e nënshkruar më 6 nëntor 

1997 e cek shumë qartë se realiteti evropian 

pas rrëzimit të komunizmit dhe bashkimit të 

Evropës thuajse e bën të natyrshme që një 

evropian t'i ketë 2 apo më tepër nënshtetësi. 

A nuk duhet kjo të merret parasysh kur të 

vendosim për ligjin e ardhshëm për zgjedhjen 

e presidentit edhe ne në Kosovë? 

600 mijë kosovarë që jetojmë jashtë apo disa 

nga ne që jemi kthyer në Kosovë, anashkalohemi 

tërësisht nga çdo mundësi për garim 

për president. Pse? Ne që ikëm nga Kosova 

përpara, ikëm sepse na diskriminoi e ndoqi 

regjimi komunist apo ai i Miloseviçit. 

Në vitin 1991 me qindra mijëra ikëm sepse 

na diskriminoi regjimi i atëhershëm sepse 

ishim shqiptarë. E sot? Sot po diskriminohemi 

sepse nuk po na lejohet aspak të marrim 

pjesë në marrjen e vendimeve jetike për Kosovën. 

Ne gjithmonë e kemi mbajtur Kosovën, 

3%, pastaj Vendlindja thërret, etj., etj. 

Dmth. ne jemi ”shumë të mirë” për mbushjen 

e xhepave në Kosovë, por jo edhe për 

udhëheqjen e shtetit? Një tjetër gjë shumë e 

pakuptueshme është se pse ky komision ka 

planifikuar të mbajë takime me qytetarë në 

11 komuna, por asnjë takim nuk mendohet 

të ketë në Diasporë? Ky veprim anësor nuk 

është asgjë tjetër, përpos Diskriminim total 

kundër nesh që i kemi dy pasaporta. 

Kosova është shtet i vogël dhe edhe nëse na 

diskriminoni neve 600 mijë shqiptarëve që 

kemi jetuar apo jetojmë jashtë vendit, deshëm 

apo nuk deshëm, ne jemi pjesë e një 

regjioni ku jetojnë, udhëtojnë e punojnë 

njerëz me përkatësi të ndryshme etnike. 

Ka nënshtetas kosovarë që kanë shtetësi 

shqiptare, ka nënshtetas kosovarë që kanë 

nënshtetësi serbe, ka nënshtetas kosovarë 

që kanë nënshtetësi kroate, maqedonase etj. 

Kosova nuk është unike në ketë aspekt, sepse 

njësoj është dhe në vendet tjera përreth. 

E natyrshme kjo. Dmth. minoritetet dhe 

ata që i mbajnë dy pasaporta nga Kosova e 

ndonjë vend fqinj nuk do të kenë mundësi 

kandidimi? Edhe Minoritetet do të diskriminohen? 

(mos të harrojmë se shumë ministra 

në qeverinë e tanishme të Kosovës e edhe 

Kuvend kanë nënshtetësi të dyfishtë). 

Neni 98 që bën fjalë për Imunitetin e presidentit, 

Komisioni për Ndryshimet Kush- 



tetuese po ashtu propozon që Presidenti i 

Kosovës ta ketë të njëjtin imunitet që e kanë 

deputetët e Kuvendit të Kosovës. Është 

shumë e natyrshme që këtu të shtrohet pyetja: 

Pse kur bëhet fjalë për Imunitet, po mjafton 

të krahasohet presidenti me deputetët 

(të zgjedhur po ashtu nga populli), por jo 

edhe në rastin e kandidimit? A nuk është ky 

moral i dyfishtë? Është e pamundur të mos 

përmendet këtu edhe Verdikti i Gjykatës 

Kushtetuese të Kosovës rreth imunitetit të 

deputetëve të Kuvendit të Kosovës. Çfarë 

imuniteti paskan deputetët? Jo, me këtë propozim 

të tanishëm po diskriminohen edhe 

ata 120 deputetë në Kuvendin e Kosovës. 

Deputetet vendosin për ligje që vlejnë për 

çdo cep të vendit dmth. ata janë shtylla e 

shtetit tonë. Të njëjtat kushte që qiten për 

t'u zgjedhë deputet i Parlamentit të Kosovës 

duhet të qiten edhe për zgjedhje për president 

të vendit. Asgjë më shumë e as më pak. 

Një argument që është përfolur shumë kur 

arsyetohet pse nuk duhet lejuar shtetësia e 

dyfishtë për presidentin, është edhe ajo që 

presidenti i zgjedhur do të jetë edhe koman- 


dant i forcave të armatosura dhe vendimet 

që merren nuk duhet të ndikohen nga vendet 

tjera. Unë, këta që e përdorin këtë arsyetim, 

i pyes me gjithë seriozitet: Në cilin planet 

po jetoni? Cili shtet sot që i thotë vetes 

shtet demokratik e që nuk është superfuqi, 

merr vendime madhore pa konsultime të 

përbashkëta me vendet e tjera mike? Ne që 

po dëshirojmë të integrohemi në BE, a nuk 

duhet të mësojmë të lexojnë, e të mësohemi 

se si merren vendimet e mëdha në këto vende 

të qëndrueshme demokratike? Ne nuk 

jemi as Angolë e as Azerbajxhan që nuk lejojnë 

shtetësi të dyfishtë për president. E as 

superfuqi botërore si miku ynë i përjetshëm 

Amerika. Ne jemi Kosovë, pjesë e Evropës 

dhe po dëshirojmë të bëhemi pjesë e kësaj 

familjeje apo jo? Prandaj, duhet t'i përshtatemi 

realitetit si thotë fjala jonë e urtë popullore: 

“qysh është veni edhe kuveni”. 

Ju që nuk besoni, hyni në internet dhe lexoni 

se çfarë kushtet kanë kandidatët për 

tu zgjedhur president në vende të ndryshme 

evropiane. Do ta vërtetoni se shumica 

e vendeve evropiane e lejojnë dyshtetësinë. 

kËndvËshtrim 

Unë ju bëj thirrje juve që keni jetuar apo 

jetoni jashtë, keni familje apo anëtarë të 

familjes jashtë trojeve të Kosovës, shkoni 

në këto debate dhe jepeni mendimin tuaj. 

Shkruani e reagoni që ne 600 mijë kosovarët 

që kemi nënshtetësi të dyfishtë, mos 

të diskriminohemi edhe një herë. Reagoni 

tash, sepse në dhjetor do të merret vendimi 

në Kuvendin e Kosovës e atëherë do të 

jetë shumë vonë. Sot Kosova është pjesë e 

botës së globalizuar dhe po dëshirojmë ët 

integrohemi në Evropë, por nuk po i respektojmë 

aspak liritë evropiane për shtetësi 

të dyfishtë. Funksionaliteti dhe efektiviteti 

i forcimit të shtetit të Kosovës edhe nga 

presidenti i ardhshëm është ngushtë i lidhur 

me lirinë e lëvizjes, gjë që e mundëson edhe 

dy shtetësia. Mjaft na diskriminuat ne që 

gjithmonë kemi qenë gjeneratori kryesor 

për lirinë e Kosovës. Shtetësia e dyfishtë 

duhet gjithsesi të lejohet për çdo kandidat 

që pretendon të bëhet presidenti i ardhshëm 

i Republikës së Kosovës. 

Avni Dervishi 

Magjistër i Shkencave Politike Evropiane 

35

tel/Fax: 062 822 67 24 

nat: 079 467 70 15 

Hauptstrasse 26, 5032 aarau 

topinfo@reinigung-umzuege.ch


Ju mirëpret pronari Hasan Morina

Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?