Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse
Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse
Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
psikologji <strong>në</strong>ntOr / nOVeMber 2011<br />
sIGmunD freuD Dhe relIGjIonI<br />
Sigmund Freud ka lindur <strong>në</strong> një familje çifute,<br />
<strong>në</strong> qytetin kryesisht katolik Freiburg,<br />
Moravi (regjion historik i Çekisë). Gjatë<br />
tërë jetës së tij, Freudi bëri përpjekje që ta<br />
kuptojë religjionin <strong>dhe</strong> spiritualitetin, ku<br />
shkroi disa libra përkushtuar<br />
kësaj teme, duke përfshirë<br />
e<strong>dhe</strong> librat “Totem <strong>dhe</strong> Tabu”<br />
(1913), “E ardhmja <strong>dhe</strong> iluzioni”<br />
(1927), “Civilizimi <strong>dhe</strong> të<br />
pakënaqurit me të” (1930), si<br />
<strong>dhe</strong> “Mojsiu <strong>dhe</strong> monoteizmi”<br />
(1938).<br />
Freudi besonte se religjioni<br />
ishte shprehje e neurozave psikologjike<br />
<strong>dhe</strong> e ankthit të <strong>në</strong>nvetëdijshëm.<br />
Në shkrime të<br />
ndryshme të tij, ai sugjeronte<br />
se religjioni ishte një përpjekje<br />
për kontrollimin e Kompleksit<br />
të Edipit, një mjet për strukturizimin<br />
e grupeve sociale, një<br />
plotësim i dëshirave, një deluzion<br />
infantil <strong>dhe</strong> një përpjekje për<br />
ta kontrolluar botën e jashtme.<br />
Trashëgimia çifute e Freudit<br />
E<strong>dhe</strong> pse ai ishte shumë i sinqertë<br />
rreth ateizmit të tij <strong>dhe</strong><br />
mendonte se religjioni ishte<br />
diçka që duhej të tejkalohej,<br />
Freudi ishte i vetëdijshëm rreth<br />
ndikimit të fuqishëm të religjionit<br />
<strong>në</strong> identitet. Ai vërejti se<br />
trashëgimia e tij çifute, si <strong>dhe</strong><br />
antisemitizmi me të cilin shpesh<br />
ballafaqohej, kishin ndikuar <strong>në</strong><br />
formësimin e personalitetit të<br />
tij. "Gjuha ime është gjermanishtja.<br />
Kultura ime, të arriturat<br />
e mia, ja<strong>në</strong> gjermane. E konsideroja veten<br />
gjerman <strong>në</strong> aspektin intelektual, derisa vërejta<br />
rritjen e paragjykimeve antisemitike <strong>në</strong><br />
Gjermani <strong>dhe</strong> Austri. Që nga ajo kohë, preferoj<br />
që veten time ta quaj çifut", shkruante<br />
Freud <strong>në</strong> vitin 1925.<br />
Në librin “Psikologjia e grupit <strong>dhe</strong> analiza<br />
e egos” (1921), Freudi thotë: "Një religjion<br />
– e<strong>dhe</strong> <strong>në</strong>se e quan veten religjion të dashurisë,<br />
duhet të jetë i rreptë <strong>dhe</strong> jo-dashamirë<br />
ndaj atyre që nuk ja<strong>në</strong> pjesëtarë të tij."<br />
Kritika historike e religjionit nga S.Freud<br />
Kritika e religjionit nga Freudi ishte <strong>në</strong> dy<br />
takte: psikologjike <strong>dhe</strong> historike.<br />
Në rastin e parë, ai u përpoq që t’i identi-<br />
fikojë shkaqet psikologjike bazë për veprimet<br />
<strong>dhe</strong> idetë religjioze. Në rastin e dytë, ai<br />
u përpoq që t’i gjurmojë ato ide religjioze<br />
deri te ngjarjet e identifikueshme, specifike<br />
historike. Përderisa <strong>në</strong> rastin e parë mund të<br />
Sigmund Freud<br />
thuhet se bëhet fjalë për një metodë të logjikshme,<br />
për rastin e dytë mund të thuhet se<br />
është treguar jo bindës.<br />
Taktika e mëvonshme e aplikimit të teorisë<br />
së psikanalizës <strong>në</strong> antropologji <strong>dhe</strong> religjion,<br />
është shtjelluar mirë <strong>në</strong> librin “Totem<br />
<strong>dhe</strong> tabu” (1913), por e<strong>dhe</strong> <strong>në</strong> atë me titull<br />
“Mojsiu <strong>dhe</strong> monoteizmi” (1938). Që të dy<br />
librat di<strong>në</strong> të je<strong>në</strong> mjaft spekulativë. Një<br />
problem i veçantë ishte se Freudi nuk bazohej<br />
<strong>në</strong> teoritë evolutive të Darvinit, por<br />
<strong>në</strong> idetë e diskredituara të Lamarkut. Freudi<br />
besonte se ngjarjet primare (primitive),<br />
ka<strong>në</strong> lë<strong>në</strong> “gjurmë të pashlyeshme <strong>në</strong> histori<strong>në</strong><br />
e njerëzimit."<br />
Vetë libri “Mojsiu <strong>dhe</strong> monoteizmi” nga<br />
shumë konsiderohet si njëri nga librat më<br />
pak bindës të Freudit. Përpos problemeve<br />
<strong>në</strong> lidhje me bindjet e Lamarkut, ky libër ka<br />
e<strong>dhe</strong> shumë të meta historike, të cilat ja<strong>në</strong><br />
tepër të shumta, që të mund të numërohen<br />
të gjitha.<br />
Freudi kishte tendencë të gjeneralizimit<br />
nisur nga një bazë<br />
e pamjaftueshme e informatave<br />
faktike, kur bëhej fjalë për<br />
çështjet e tilla historike. Libri<br />
“Mojsiu... ”, solli <strong>në</strong> një vend<br />
shumë tema që hasen gjithandej<br />
<strong>në</strong> veprat e Freudit: kompleksin<br />
edipal, marrëdhënien e pasuesve<br />
me liderin e tyre, si <strong>dhe</strong> rolin<br />
e neurozës <strong>në</strong> religjion <strong>dhe</strong><br />
kulturë.<br />
Sikur çifutët, po ashtu e<strong>dhe</strong> të<br />
krishterët, reaguan me përbuzje<br />
ndaj këtij libri. Çifutët, natyrisht<br />
se ishin të skandalizuar nga sugjerimet<br />
e Freudit se Mojsiu ishte<br />
vrarë nga ithtarët e tij çifutë, si<br />
një lloj përsëritje e vrasjes primitive<br />
(primordiale) të babait,<br />
një temë e eksploruar më gjerë<br />
<strong>në</strong> librin “Totem <strong>dhe</strong> tabu”. Reagimet<br />
negative të të krishterëve<br />
kishin të bënin kryesisht me<br />
pohimet e Freudit rreth sakrificës<br />
së Jezu Krishtit:<br />
Si mundet dikush i pafajshëm<br />
për vrasje që të jetë <strong>në</strong> gjendje<br />
ta marrë fajin e vrasësve mbi<br />
supet e veta, duke lejuar që të<br />
vritet e<strong>dhe</strong> vetë? Në realitetin<br />
historik, <strong>në</strong> kontradiktë e tillë<br />
nuk ekziston. “Shpaguesi” (anglisht:<br />
"redeemer") nuk mund të<br />
jetë askush tjetër, përpos kryefajtori, lideri i<br />
bandës vëllazërore që e ka<strong>në</strong> mposhtur baba<strong>në</strong>.<br />
Ashtu sikur që judaizmi ishte religjion i<br />
babait, ashtu krishterimi u bë një religjion<br />
i birit.<br />
Freudi, ateizmi <strong>dhe</strong> judaizmi<br />
Freudi e kishte atë fat që të mësonte nga<br />
profesorë të shkëlqyeshëm, të cilët nuk<br />
pranonin shpjegime mbinatyrore <strong>dhe</strong> metafizike<br />
për fenomenet natyrore. Nga viti<br />
1876 deri <strong>në</strong> vitin 1882, ai u mor me kërkime<br />
<strong>në</strong> Institutin Psikologjik <strong>në</strong>n drejtimin e<br />
Ernst Brücke, një autoriteti ndërkombëtar i<br />
10 www.<strong>albsuisse</strong>.ch
Change language