Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse
Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse
Reklamoni bizneset dhe prodhimet tuaja në hapësirat e ... - albsuisse
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>në</strong>ntOr / nOVeMber 2011<br />
kënGët PoPullore PatrIotIke<br />
<strong>në</strong>përmjet promovimit të muzikës<br />
<strong>në</strong> përgjithësi <strong>dhe</strong> të<br />
këngëve patriotike e popullore<br />
<strong>në</strong> veçanti, konfirmohet kultura<br />
e kombit shqiptar me vështrim<br />
nga Evropa. Për dallim nga<br />
vendet e tjera, te ne ekziston<br />
e<strong>dhe</strong> muzika popullore patriotike,<br />
ku kemi shumë rapsodë<br />
të të gjitha trojeve shqiptare të<br />
cilët u këndoj<strong>në</strong> atyre që ka<strong>në</strong><br />
kontribuar <strong>në</strong> mënyra të ndryshme,<br />
ku pjesa e ma<strong>dhe</strong> e tyre<br />
ka përfunduar e<strong>dhe</strong> me dhënien<br />
e jetës së tyre për çlirimin e at<strong>dhe</strong>ut<br />
nga sunduesit e huaj. <strong>në</strong><br />
vazhdim mund të informoheni<br />
më shumë për llojin <strong>dhe</strong> përmbajtjen<br />
e këtyre këngëve.<br />
Deri <strong>në</strong> fund të shekullit XIX nuk kishte<br />
muzikë të zhvilluar serioze <strong>dhe</strong> artistike<br />
shqiptare. E tërë jeta muzikore shqiptare zhvillohej<br />
<strong>në</strong> kuadër të muzikës popullore, të<br />
këngëve <strong>dhe</strong> valleve fshatare e qytetare, si<br />
<strong>dhe</strong> një pjesë <strong>në</strong>për aktivitete amatore e <strong>në</strong><br />
disa qytete më të mëdha si <strong>në</strong> Shkodër, <strong>në</strong><br />
Korçë, <strong>në</strong> Elbasan, <strong>në</strong> Shkup, <strong>në</strong> Prizren etj.<br />
Në disa nga këto qytete ku ekziston kisha,<br />
këndohej muzika korale, por vazhdimisht<br />
<strong>në</strong> nivel amator me program muzikorë jonacional.<br />
Gjatë periudhës së Rilindjes Kombëtare<br />
<strong>në</strong> veprimtari<strong>në</strong> <strong>dhe</strong> krijimtari<strong>në</strong> muzikore<br />
shqiptare, vendin kryesor e zë<strong>në</strong> këngët<br />
epike, pikërisht këngët me karakter patriotik<br />
<strong>dhe</strong> me përmbajtje historike që i krijoi artisti<br />
anonim popullor. Ideja kryesore e tyre<br />
ishte çlirimi nga sundimi i huaj, përkatësisht<br />
nga turqit osma<strong>në</strong> <strong>dhe</strong> themelimi i shtetit<br />
shqiptar. Njëra ndër temat kryesore është<br />
Lidhja Shqiptare e Prizrenit (1878-1881).<br />
Shumica e këngëve trajtoj<strong>në</strong> ngjarje të vërteta<br />
të kohës.<br />
Rapsodi popullor i këndon trimave patriotikë<br />
që nuk e kursyen as jetën për çështje<br />
të at<strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong> popullit. Në mes tyre këndoheshin<br />
këngë për Abdyl Frashërin, Ismail<br />
Qemajlin, Isa Boletinin, Mic Sokolin etj.<br />
Ndër këngët e njohura patriotike e popullo-<br />
www.<strong>albsuisse</strong>.ch<br />
re që krijohen <strong>dhe</strong> këndohen gjatë shekullit<br />
XIX deri <strong>në</strong> shekullin XX, e që ja<strong>në</strong> disa,<br />
një numër të madh prej tyre, i veçojmë ato<br />
të krahinave të ndryshme shqiptare që nga<br />
Jugu <strong>në</strong> Veri, <strong>në</strong> Kosovë <strong>dhe</strong> Mal të Zi: “Ju<br />
nizamt e Shqipnisë” (Kosovë), “Krisi pushka<br />
e gjëmoi deti” (Shkodër), "Holle po<br />
qet povata latine” (Gjakovë), “S’shkulen<br />
mallet jo pa gjak” (Dibër) etj. Sipas përmbajtjes<br />
së këtyre këngëve, shihet qartë tema<br />
e ma<strong>dhe</strong> patriotike <strong>dhe</strong> dëshira për çlirimin<br />
kombëtar. Ja<strong>në</strong> të krijuara emocionalisht,<br />
<strong>dhe</strong> me shumë emocione të holla artistike,<br />
ku melodia <strong>dhe</strong> teksti li<strong>dhe</strong>n organikisht<br />
<strong>dhe</strong> <strong>në</strong> mënyre shumë logjike. Këngët ka<strong>në</strong><br />
karakter burrëror <strong>dhe</strong> zgjoj<strong>në</strong> admirim <strong>dhe</strong><br />
krenari si tek interpretuesi, ashtu e<strong>dhe</strong> te<br />
dëgjuesi. Këndohen me përcjellje të veglave<br />
muzikore tradicionale, lahutë, sharki, çifteli,<br />
si <strong>dhe</strong> <strong>në</strong> grupe <strong>në</strong> polifoni<strong>në</strong> popullore a<br />
capella e që është traditë te toskët e Jugut.<br />
Krahas këngëve popullore patriotike <strong>në</strong><br />
fund të shekullit XIX <strong>dhe</strong> <strong>në</strong> fillim të shekullit<br />
XX këndoheshin e<strong>dhe</strong> këngët patriotike.<br />
Poezia e këngëve patriotike kishte për<br />
bosht motivin e at<strong>dhe</strong>dashurisë, çlirimin<br />
nga sundimi shumëshekullor nga Turqia,<br />
ruajtja e tokave etnike shqiptare <strong>dhe</strong> bashkimi<br />
i tyre <strong>në</strong> një shtet të pavarur, si psh,<br />
muzikË<br />
“Për Mëmë<strong>dhe</strong><strong>në</strong>”, “O trima luftëtarë” ,<br />
“O moj Shqipëri, etj. Përveç këtyre do t'i<br />
përmendim e<strong>dhe</strong> disa këngë që <strong>në</strong> përmbajtje<br />
kishin luftën për arsimin <strong>dhe</strong> kulturën<br />
shqiptare si psh. “Alfabeti shqip”, “Kënga<br />
e abetares”, “Puno sa është ditë” etj.<br />
Disa këngë patriotike, përveç tematikës aktuale<br />
të ditës, ka<strong>në</strong> përmbajtje e<strong>dhe</strong> nga historia<br />
e popullit to<strong>në</strong>, ku këngë të kësaj natyre<br />
krijohen e<strong>dhe</strong> pas shpalljes së pavarësisë,<br />
si psh. “Rreth flamurit” që u bë e<strong>dhe</strong> himn<br />
i shtetit shqiptar (poezi e Asdrenit).<br />
Përmbajtja e këngëve patriotike <strong>dhe</strong><br />
thjeshtësia e melodisë i bëri këto këngë të<br />
dashura <strong>dhe</strong> të kapshme për popullin. Këto<br />
këndoheshin <strong>në</strong> prag të shpalljes së pavarësisë<br />
<strong>dhe</strong> pas saj, ku <strong>në</strong> shtetin shqiptar këto<br />
këngë këndoheshin publikisht, ndërsa <strong>në</strong><br />
Kosove <strong>dhe</strong> trojet e tjera etnike shqiptare<br />
të robëruara, këndoheshin jo publikisht. Në<br />
Kosovë këto këngë publikisht këndoheshin<br />
<strong>në</strong> festat shtetërore e popullore e<strong>dhe</strong> atë<br />
vetëm <strong>në</strong> periudhën e viteve 1941-1945 kur<br />
Kosova u bashkua me Shqipëri<strong>në</strong>. Për arsye<br />
të përmbajtjes <strong>dhe</strong> vlerave ideoemocionale,<br />
këto këngë e<strong>dhe</strong> sot ja<strong>në</strong> aktuale.<br />
Besa Morina<br />
27
Change language